2

mom

ent

exp

o

KÜNYEORTA ANADOLU MAK‹NE VE AKSAMLARI‹HRACATÇILARI B‹RL‹⁄‹ ADINA SAH‹B‹Mahmut AKILLI

YAYIN KURULU BAfiKANI

Adnan DALGAKIRAN

YAYIN KURULU

Adnan DALGAKIRAN, Merih ESK‹N Mustafa BOZKURT, Kutlu KARAVEL‹O⁄LUSevda Kayhan YILMAZ, Mahmut AKILLI,Serol ACARKAN Ali R›za OKTAY, Dr. ‹smetYALÇIN S. Tansel KÜNB‹, Mehtap ÖNAL Ebru ATAMER, Özgür SEYHAN

YAYINA HAZIRLAYANLAR

Free Birds Yay›n Çözümleri

YAYIN D‹REKTÖRÜ

Can ERÇAKICA

GENEL YAYIN YÖNETMEN‹

Özgür SEYHAN (ozgur@freebirdsyayin.com)

SORUMLU YAZI ‹fiLER‹ MÜDÜRÜ

Tugay SOYKAN (tugay@freebirdsyayin.com)

MUHAB‹R

Umut Bar›fl UÇAN (umut@freebirdsyayin.com)

KATKIDA BULUNANLAR

Derya BOZKURT, Bahtiyar ORHAN, Kemal Cenk SARIO⁄LU

GÖRSEL YÖNETMEN

Ersin KARATA⁄

FOTO⁄RAF

Candan YAfiARTAfi

YAYIN ADRES‹

Yeflilce Mah. Diken Sok. No: 3 K:2 Seyrantepe / ‹STANBULTel: 0212 269 25 23 – 24Faks: 0212 269 25 27

YAYIN TÜRÜ

Süreli Yerel Dergi

REKLAM VE PAZARLAMA

Freebirds Yay›n Çözümleri

REKLAM SORUMLUSU

Adem TAVUKCU(adem@freebirdsyayin.com)

ADRES

Yeflilce Mah. Diken Sok. No: 3 K:2 Seyrantepe / ‹STANBULTel: 0212 269 25 23 – 24Faks: 0212 269 25 27

BASKI VE C‹LT

Gizben Matbaac›l›k Ltd. fiti.Yeflilce Mah. Diken Sok. No: 3 Seyrantepe / ‹STANBULTel: 0212 270 40 78Faks: 0212 270 40 89

MOMENT EXPO Dergisi, Freebirds Yay›nÇözümleri taraf›ndan T.C. yasalar›na uygunolarak yay›nlanmaktad›r. “Moment ExpoDergisi” ibaresi kullan›larak al›nt› yap›lmas›izne ba¤l›d›r.

Moment Expo Dergisi Orta Anadolu Makineve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli¤i’nin ücretsizsüreli yay›n›d›r.

TASARIMLA VAROLMAKTürkiye gibi geliflmekte olan bir ülkenin sadece fiyatla rekabet ederek ihracatta varolma flans› yavafl yavafl azal›yor. Çünkü bunu Çin ve Hindistan gibi dünyada çok iyibaflaran ülkeler var. Biz ise dünya parlar›nda var olmak için teknoloji ve tasar›müretmeliyiz.

Çin ve Hindistan gibi ucuz iflçilik ve di¤er düflük maliyetlerle üretim yapan ülkelerdünya ekonomi sahnesinde yer almaya bafllad›¤›ndan beri rekabetin oda¤›nda fi-yatlar de¤il yeni teknolojiler ve tasar›mlar yaratmak yat›yor. Çünkü art›k herkesbiliyor ki, bu ülkelerle fiyat yönünden rekabet etmek mümkün de¤il. Türkiye gibigeliflme yolunda h›zla ilerleyen bir ülkenin yeni teknolojiler ve tasar›mlar üreterekvar olmas› gerekiyor. Makine ve aksamlar› sektörü de özgün tasar›mlar ve tekno-lojiler bularak bunlar› üretime ve ihracata yans›tmal›. Dergimizin ikinci say›s›nda bu çabaya iliflkin pek çok haber yer al›yor. Y›ld›z Teknik Üniversitesi’nden iki proje uluslararas› XPLORE 2008 OtomasyonProje Yar›flmas›’nda robotik alan›nda çok önemli dereceler ald›. Di¤er taraftan‹TÜ Robot Olimpiyatlar› gösterdi ki gelecekte bu ödüllerin say›s› bir hayli artacak. Genç kuflaklar›n umut vadeden baflar›lar›n›n d›fl›nda sektörde de kendi bilgisinive teknolojisini üreten firmalar›n say›s› da h›zla art›yor. Bunlardan biri olan A¤-teks ile gerçeklefltirdi¤imiz haber çal›flmas› oldukça ilgi çekici. Mehmet A¤r›k-l›’n›n dünyada efli benzeri olmayan tekstil makinelerini gelifltirme ve üretme süre-ci Türkiye makine ve aksamlar›sektörünün teknoloji ihraç ederbir konuma geldi¤ini gösteriyor.Di¤er taraftan ifl makineleri ala-n›nda bir dünya markas› olmayolunda ilerleyen Hidromek’tebaflar› hikâyesi sayfalar›m›zdahak etti¤i yeri al›yor. ‹TÜ MakinaFakültesi Dekan› Prof. Dr. TanerDerbentli de dergimiz için verdi-¤i röportajda Türk makine ve ak-samlar› sektörünün gelece¤iniyeni teknolojiler üretmekte gör-dü¤ünü söylüyor. Moment Expo’nun bu say› ki kapak konusu ise ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmesektörü. Üretimde ve ihracatta k›sa sürede büyük baflar›lara imza atan bu sektö-rün geliflimi ve gelecek hedefleri detayl› bir flekilde dergimiz sayfalar›nda incele-niyor. Ayr›ca küresel ›s›nma gündemine karfl› sektörün özellikle klima alan›ndahayata geçirdi¤i enerji verimlili¤i yüksek üretimlerde gözler önüne seriliyor. ‹S-K‹D Yönetim Kurulu Baflkan› Ersan Bakanay ile gerçeklefltirilen röportaj ve ihra-cat›n y›ld›zlar›ndan olan tar›m makinelerinin incelendi¤i sayfalar ise Moment Ex-po’nun zengin içeri¤inde bulabilece¤iniz di¤er haberler.

Gelecek say›m›zda görüflmek üzere…

Tu

ga

y S

OY

KA

N

“ Dergimizin kapak konusu olan›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmesektörü, k›sa zamanda yakalad›¤›büyük baflar›y› sadece üretim üstüolarak de¤il Türkiye’yi tasar›m üstüyaparak da sürdürmeyi hedefliyor.”

4

mom

ent

exp

o

‹Ç‹NDEK‹LER

6

7

8

12

14

15

16

20

30

32

34

40

44

48

54

58

Baflkandan

Genel Sekreterden

K›sa k›sa

OA‹B’den

Simge Group bir ilki baflard›

Sanayi Sektörüne Yol Haritas› Çizildi

Makineler için denetimler s›k›lafl›yor

Kapak: Dünyay› iklimlendiriyoruz

Kapak: Klimalarda enerji tasarrufu dönemi

Kapak: ‹klimlendirme cihazlar›na standartlar geliyor

‹hracat›n y›ld›z› tar›m makineleri

Arçelik-LG’den 1,5 milyon klima

‹novasyondan do¤an bir firma: A¤teks

Devlerin makine aflk› büyük olur

Dünyan›n konforu Türk klimalar›

‹fl makinelerinde bir dünya markas› H‹DROMEK

“ Dünyay› iklimlendiriyoruz”

20

5

mom

ent

exp

o

“ Devlerin makine aflk› büyük olur”“ ‹hracat›n y›ld›z› tar›m makineleri”

48

58

62

66

34

62

66

70

72

76

81

92

94

96

Türk robotlar› dünyaya aç›l›yor

Ö¤rencilerin robotlarla dans›

Nanoteknoloji ile ilgili k›sa bir de¤erlendirme

Sanayi ‹TÜ’yü fifle takmal›

Göstergeler

1936’da uçak üreten bir ifladam›

Fuarlar

‹letiflim

Metaller için en hassas analiz spektra

BAfiKANDAN

6

mom

ent

exp

o

Büyük bir de¤iflimyafl›yoruz

TÜRK‹YE EKONOM‹K ANLAMDA BÜYÜK B‹R DE⁄‹fi‹M‹N Efi‹⁄‹NDE BULUNUYOR. BELK‹ BU DE⁄‹fi‹M, A⁄RILI VE SANCILIOLACAK AMA H‹Ç fiÜPHEN‹Z OLMASIN BU DE⁄‹fi‹M‹N OLUMLU ANLAMDAK‹ ‹T‹C‹ GÜCÜ MAK‹NE SEKTÖRÜ OLACAK.

Neler oluyor?Bir yanda krizden söz edenler, bir yanda Türkiye’ninbüyüyen gayrisafi milli hâs›las›. Birbiri ard›na kapanan flirketler, yan›nda yat›r›mlar›n› kat-layan firmalar.Kan a¤layan küçük esnaf, öte yandan say›lar› gün geçtikçeartan süpermarket zincirleri.Büyük bir h›zla artan ihracat ayn› h›zla artan ithalat, ihracata盤› ve cari aç›k.Büyüyen sektörler, küçülen sektörler bir yandan ödenmeyençek ve senetler öte yandan rekor k›ran banka karlar›.Bir yandan artan iflsizlik, öte yandan çal›flt›racak elemanbulamayan flirketler.Bu tespitlere daha birço¤unu eklemek mümkün.Birbirine tezat gibi görülen bu tablo neyi ifade ediyor?Tek kelimeyle ifade etmek gerekiyorsa DE⁄‹fi‹M‹.Peki de¤iflen ne?De¤iflen TÜRK‹YE.Sanc›l›, a¤r›l›, ac›l› bir do¤um yaflan›yor.1980’li y›llarda kifli bafl› milli gelirimiz 1.000 dolar seviyesinde,ihracat›m›z 2 milyar dolar civar›ndayd›.2008 de ise bu rakam 10 bin dolar kifli bafl› milli gelir seviye-sine, ihracat›m›z ise 120 milyar dolara yükseldi. 1.000 dolar

kifli bafl› milli gelire sahip oldu¤umuz dönemdeoluflturdu¤umuz ucuz iflgücüne dayal› ekonomik sistemimizkifli bafl› milli gelirin 10 bin dolara yükselmesiyle kökten birde¤iflimle karfl› karfl›ya. Küresel ekonomi, uzak do¤uda patlayan ucuz iflgücü, aç›lanyeni pazarlar, artan enerji fiyatlar› bize dönüflüme mecbureden katalizörlerdir.Nereye gitti¤imize gelince, ucuz iflgücüne dayal› üretim yer-ine nitelikli iflgücüyle yap›lan üretime. Kay›t alt›na al›nm›fl bir ekonomik sisteme. Katma de¤er üretimine. Ölçek ekonomisine. Ar-Ge’ ye.Güçlü finansal yap›ya sahip flirketlere. Organizasyon zincirlerine…Sevgili okuyucular, de¤erli meslektafllar›m, Hiç flüpheniz olmas›n bu de¤iflimin ana motoru makine sek-törü olacakt›r.

B‹Z BAfiARIRSAK ÜLKEM‹ZDE BAfiARACAKTIR.

Sayg›lar›mla

>>ADNAN DALGAKIRANOrta Anadolu Makine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar Birli¤i Yönetim Kurulu Baflkan›

7

mom

ent

exp

o

2010 hedefimiz 25 milyar dolarihracat

ÖZGÜN TASARIM VE YEN‹L‹KÇ‹L‹K YETENE⁄‹N‹ GEL‹fiT‹REN, KAL‹TEL‹ VE KATMA DE⁄ER‹ YÜKSEK YATIRIM MALI ‹MALEDEN MAK‹NE SEKTÖRÜMÜZÜN 2010 YILI HEDEF‹ 25 M‹LYAR DOLAR ‹HRACAT.

Sanayi alan›nda büyümeyi hedefleyen ve bu alanda lider ül-keler aras›na h›zla girmekte olan ülkemizin katma de¤eri veyerli girdi oran› yüksek sektörlere öncelik vermesi gerek-mektedir. Bu iki özelli¤i bünyesinde bar›nd›ran sektör deMakine ‹malat Sanayidir. Sanayiye yön verme özelli¤ine sahip olan makine sektörü;bütün imalat sanayiine üretim imkan› veren makineleri sa¤-lamas›, yüksek ihracat potansiyeli ve önemli ölçüde istihdamyaratmas›ndan dolay› ülkemiz için bir f›rsat penceresi yarat-maktad›r. Ülkemizde mevcut imalat sanayi sektörleri içerisin-de makine ve aksamlar› sektörü, yerli ifl gücü, yerli sermaye,yüksek yerli girdi oran› ile ve geliflmifl ülke standartlar›ndauygun kalite ve fiyatta üretim yaparak dünya pazarlar›ndakipay›n› her geçen y›l art›rmaktad›r. Son y›llarda makine sektörümüz ihracat alan›nda önemli ba-flar›lara imza atm›flt›r. Türkiye’nin genel ihracat›nda son 5 y›l-da y›ll›k ortalama art›fl oran› yaklafl›k yüzde 22 iken, makinesektöründe bu oran yaklafl›k yüzde 30 seviyelerindedir. Dola-y›s›yla makine sektörü ihracat art›fl oranlar› son y›llarda ülke-miz genel ihracat art›fl oranlar›n›n üzerinde seyretmektedir.Makine sektörü ihracat›m›z sürekli art›fl e¤ilimi göstermekteolup, 2007 y›l›nda Türkiye'nin toplam ihracat›ndan yüzde 8,4pay alm›flt›r. Türk makine sektörü 2007 y›l›nda ihracat›n› yüz-de 34 art›rarak 9 milyar dolar ihracat gerçeklefltirmeyi baflar-m›fl ve 2010 y›l›nda 25 milyar dolar ihracat› hedeflemektedir. Makine sanayii d›fl ticaretinin ülkelerin geliflmifllik düzeyinin

belirlenmesinde büyük önem tafl›d›¤›n›n fark›nda olan OrtaAnadolu Makine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli¤i, makine veaksamlar› sektörünün sürdürülebilir ihracat art›fl›n› sa¤laya-cak rekabetçi yap›s›n› gelifltirmek için yüksek teknoloji ve re-kabetçi fiyatlarla esnek üretim yapan, dünya pazarlar›na h›zl›ve etkin bir flekilde ulaflan bir sektör haline getirmeyi hedef-lemifltir.Bu hedefleri gerçeklefltirebilmek için Türk Makine ‹malatSektörünün bir bütün olarak ele al›nmas› ve incelenmesi ge-rekmektedir. Bu nedenle sektörün geliflmesine katk›da bulu-nabilmeyi ve sektörel politikalar›n uygulanabilmesini sa¤la-mak için, küresel rekabette sektörün güçlenmesinde etkin roloynayacak kurulufllar›n makine sektörünü öncelikli konumagetirmesi gerekmektedir. Anadolu insan›n›n üstün özellikle-rini yans›tan bu güçlü sektörün geliflimini sürdürmesi içinak›lc› bir flekilde, hassasiyetle hareket edilmesine ihtiyaç var-d›r. Mevcut durumun baflta karar verici siyaset kurumlar› ol-mak üzere bütün Türk kamuoyu, medya, üniversiteler ve ma-kine kullanan sanayicilerimiz taraf›ndan iyi de¤erlendirilmesiülkemiz ve toplum aç›s›ndan öncelikli sorumluluk alanlar›n-dan biridir.Makine üretici ve ihracatç›lar›m›z›n dünya piyasas›nda güngeçtikçe hak ettikleri yeri almaya bafllad›¤›n› görüyor ve buamaca hizmet etmek için emek veren, çaba gösteren firmala-r›m›za, kurum ve kurulufllar›m›za ve buralarda çal›flan de¤er-li ve cefakar insanlar›m›za teflekkürlerimi sunuyorum.

>> MAHMUT AKILLIOrta Anadolu Makine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar Birli¤i Genel Sekreteri

GENEL SEKRETERDEN

8

mom

ent

exp

o

Savunma SanayiMüsteflarl›¤›’ndanÇorum’a yat›r›mplan›M‹LL‹ SAVUNMA BAKANLI⁄I’NIN YERL‹SANAY‹C‹LERLE ‹fiB‹RL‹⁄‹N‹ ARTIRMA KARARIALMASI ÇORUMLU SANAY‹C‹LER ‹Ç‹N ÖNEML‹B‹R FIRSAT DO⁄URUYOR. TOPLAM ‹HRACATININYÜZDE 40’INI MAK‹NE ‹HRACATIYLA GERÇEK-LEfiT‹REN ÇORUM M‹LL‹ SAVUNMA SANAY‹S‹NEH‹ZMET VEREB‹LECEK ALTYAPIYA SAH‹P.

Milli Savunma Bakanl›¤›’n›n yerli savunma sanayisinin gelifltiril-mesine yönelik çal›flmalara start vermesi üzerine Savunma Sana-yi Müsteflarl›¤›ndan bir heyet Çorum’a giderek il yöneticileri vesanayicilerle bir araya geldi. Savunma Sanayi Müsteflar Yard›mc›s› ‹smail Tohumcu baflkanl›-¤›ndaki heyet, Ticaret ve Sanayi Odas›’nda yörenin sanayicilerlebir araya gelerek bir toplant› gerçeklefltirdi. Çorum Ticaret ve Sa-nayi Odas› Baflkan› Kenan Malatyal› toplant›n›n aç›l›fl konuflma-s›nda ildeki sanayi yat›r›mlar› hakk›nda bilgi verirken, Müsteflaryard›mc›s› ‹smail Tohumcu da Türk Silahl› Kuvvetleri’nin ihtiya-c›n› karfl›layan savunma sanayisinin, özel sektörle iflbirli¤ine gitti-¤ini söyledi. Tohumcu, “Art›k daha ileri ad›mlar atmak için gelifl-tirdi¤imiz politikalar çerçevesinde savunma sanayisinin ihtiyaçla-r›n› en iyi flekilde karfl›lamak amac›yla firmalarla olan iflbirli¤iniart›rmay› amaçl›yoruz” dedi.Vali Mustafa Toprak ise Çorum’un yerli savunma sanayisine ka-t›lma konusunda iddial› oldu¤unu belirtti ve Milli Savunma Ba-kanl›¤›’n›n yerli sanayiye yapt›rd›¤› üretimden pay almak istedik-lerini söyledi. Çorum’un özellikle makine sektöründe yeterli alt-yap›ya sahip oldu¤unu vurgulayan Toprak, “Çorum’un ihracat›-n›n yaklafl›k yüzde 40’l›k bölümünü makine sektörü kaps›yor. Sa-nayicilerimizin anahtar teslim fabrikalar kurarak, makine sektö-ründe en üst düzey teknolojiyi kullan›yor. Çorum’un savunmaalan›nda hem ürün kalitesi hem de teknoloji konusunda üstünkalitede hizmet verece¤ine inanc›m tam. Çorum ulusal savunmasanayisinden pay almal›d›r. Biz burada tank dahi üretebiliriz. Alt-yap›m›z yeterlidir ve Çorumlu sanayiciler ilimizin gelmifl oldu¤unoktay› ortaya koyacakt›r” dedi.

Dalgak›ranKompresör, IrakUluslararas›Fuar›’ndayd›SEKTÖRÜNÜN L‹DER KURULUfiLARINDAN OLANDALGAKIRAN KOMPRESÖR, GAZ‹ANTEPTEDÜZENLENEN IRAK ULUSLARARASI FUARI’NDAC‹DD‹ T‹CAR‹ ‹L‹fiK‹LER YAKALADI VE BAfiARILIB‹R TANITIM GERÇEKLEfiT‹RD‹.

Gaziantep’te May›s ay›nda düzenlenen “Üçüncü Irak Uluslararas›Fuar›” kat›l›mc› firmalar aç›s›ndan son derece baflar›l› geçti.ABD’den Afrika’ya, Orta Do¤u’dan Uzak Do¤u ve Balkanlar’akadar 30 ülkeden 600’den fazla kat›l›mc› firmayla gerçekleflenfuar› yaklafl›k olarak 8 bin yabanc›, 51 bin civar›nda da yerliziyaretçi takip etti. Binlerce ifladam›n› buluflturan IrakUluslararas› Fuar›, Türk ifladamlar›n›n sat›fl ve ihracat ba¤lant›lar›gelifltirmesini sa¤lad›. Birçok firma ciddi rakamlarda sat›fllaryaparken, pek çok firma da önemli ba¤lant›lar kurarak d›flpazarlara aç›lma karar› ald›. Yo¤un ilgi gören fuara sektörünün öncülerinden olan Dalgak›ranKompresör de kat›ld›. Fuar, kat›l›mc› di¤er firmalar gibiDalgak›ran Kompresör aç›s›ndan da yeni ifl ba¤lant›lar›n›n kurul-du¤u, eski dostluklar›n pekifltirildi¤i baflar›l› bir süreç olarakgeçti. Her zaman için kat›ld›¤› fuarlarda gerek stant tasar›m›,gerek makine sergisi bak›m›ndan örnek teflkil eden Dalgak›ranKompresör, bu fuarda da ilgi çekerek ve kendisinden sözettirmeyi baflararak fuar› verimli bir flekilde noktalad›.

KISA KISA

Liseli mucitten sutasarrufu sa¤layanmakineKITLIKLA MÜCADELE VE SU KAYNAKLARININKORUNMASI BU GÜN HER ZAMANOLDU⁄UNDAN DAHA BÜYÜK ÖNEM TAfiIYOR.DEN‹ZL‹ ÖZEL SERVERGAZ‹ L‹SES‹ Ö⁄RENC‹S‹YUSUF CAN MATRAK BU SORUNA KEND‹PENCERES‹NDEN B‹R YANIT ÜRETT‹.

Kendi kuluçkamakinesini yapt› ‹fiS‹ZL‹KTEN BUNALAN VE KÜÇÜK YAfiLARDAN‹T‹BAREN MAK‹NELERE ‹LG‹ DUYAN ERZURUMLU N‹HAT KARAOVA, KEND‹ EV‹N‹NÇATI KATINDA YAPTI⁄I KULUÇKA MAK‹NES‹ ‹LE A‹LES‹N‹ GEÇ‹ND‹R‹YOR. YETK‹L‹LERDENKEKL‹K YUMURTASI TALEP EDEN KARAOVA BU SAYEDE KENE SORUNUNU DA ÇÖZECE⁄‹N‹‹DD‹A ED‹YOR. ‹flsizli¤in yo¤un olarak yafland›¤› Erzurum’da ifl bulamayan NihatKaraova, kendi kuluçka makinesini yaparak ifl kurdu. Uzun süre-dir yürüttü¤ü çal›flmalar sonucunda kendi kuluçka makinesini ya-pan Nihat Karaova, oturdu¤u evin çat› kat›nda civciv üretmeyibaflard›. Makinesini, yal›t›m malzemesi strafor, elektrikli battani-yeden söktü¤ü kablolar ve ›s›tc› motor kullanarak yapan NihatKaraova, geçimini civciv üretimiyle sa¤layarak iflsizlikten de kur-tulmufl oldu. Küçüklükten beri makinelere yo¤un ilgisi oldu¤unu ve icatlaryapt›¤›n› söyleyen Karaova, “Straforlar› elektrik kablolar› ile dö-fledikten sonra içine fan ve termostat koyarak kuluçka makinesiniyapt›m. Burada yumurtalardan 21 günlük sürede civciv elde edi-yorum. Civcivleri satarak hem ailemin geçimini sa¤l›yorum, hemde kuluçka makinesiyle ilgili çal›flmam› gelifltiriyorum” dedi. Çat›kat›nda yapt›¤› çal›flma kapsam›nda yetkililerden yard›m isteyenKaraova, keklik üretimi de yapabilece¤ini ve bu sayede kenelerlemücadelede faydal› olabilece¤ini söyledi. Yetkililerden keklik yu-murtas› isteyen Karaova, “Kuluçka makinesinde üretece¤im kek-likler sayesinde ülkemizin bafl›n› büyük s›k›nt›lara sokan kene so-rununa da çare bulunabilir” dedi.

Yusuf Can Matrak banyo, lavabo ve çamafl›r makinelerinde kul-lan›lan sular›n basit bir yöntemle ar›t›l›p tekrar kullan›lmas›n›sa¤layan bir sistem gelifltirdi. Bu sistem sayesinde yaklafl›k yüz-de 47 su tasarrufu sa¤lanabilirken, ar›t›larak elde edilen su, tu-valet rezervuarlar›nda ve afl›r› hijyen gerektirmeyen ortamlardakullan›labiliyor. Biyoloji ö¤retmeni Erdal Ak rehberli¤inde hayata geçirilen “Ev-lerde Kat› At›ks›z Tahliye Sular›n›n Basit Yöntemlerle Geri Dö-nüfltürülerek Su Tüketiminin Azalt›lmas› ve Ekonomik Kazanc›nSa¤lanmas›” adl› projede, damacana yard›m›yla yap›lan sistem-le, banyo, lavabo ve çamafl›r makinelerinde kullan›lan sular ar›-t›l›p tekrar kullan›labiliyor. Hesaplamalara göre, bir kifli temizlikihtiyaçlar› için günde yaklafl›k 64 litre su tüketiyor ve bu suyun30,1 litresi çamafl›r makinesi, banyo ve lavaboda harcan›yor.Harcanan bu bölümün geri dönüfltürülmesi durumunda da yüz-de 47’lik bir tasarruf sa¤lanm›fl oluyor. Damacana yard›m›ylagerçeklefltirilen minyatür ar›tma sisteminin gelifltirilerek geneluygulamaya tafl›nmas› sonucunda susuzlu¤a karfl› ciddi bir ön-lem al›naca¤› düflünülüyor. Projesini hayata geçirirken düflündüklerinden bahseden YusufCan Matrak ise son dönemlerde yaflanan kurakl›ktan etkilendi-¤ini ve bu sorunu çözmek üzerinden motive oldu¤unu belirttive “ Ülkemizin ve dünyam›z›n su probleminin çözümüne katk›-da bulunmak için bir çal›flma yapmak istedim. Sonuçta, ö¤ret-menim sayesinde bu projeyi gelifltirdim. Üç ay süren çal›flmaylayüzde 47 su tasarrufu sa¤lanaca¤›n› kan›tlamak benim için gu-rur kayna¤› oldu” dedi

9

mom

ent

exp

o

10

mom

ent

exp

o

KISA KISA

Sanko Makinayeni ürünleriniGaziantep’tetan›tt›

SANKO MAK‹NA 2006 YILININ SONLARINADO⁄RU PAZARA SUNULAN M5 SER‹S‹BEKOLODERLERE B‹R YEN‹S‹N‹ DAHA EKLED‹.YEN‹ M542 (20 JANT) BEKOLODERLERGAZ‹ANTEP’TE 42 B‹N METREKARE KAPALIALANA SAH‹P YEN‹ FABR‹KASINDA TÜRKMÜHEND‹S VE ‹fiÇ‹LER‹N‹N KATKILARI ‹LE ENSON TEKNOLOJ‹LER KULLANILARAK ÜRET‹LD‹.

Yeni M542 (20 jant) makinelerin tan›t›m› 4-5 Haziran tarihlerindeüretim yeri olan Gaziantep’te yap›ld›. Tan›t›m, SANKO MakinaSat›fl Direktörü Serkan Karatafl, Adana Bölge Müdürü Ayd›nKarl›, Gaziantep Sat›fl Müd. Yrd. Burak Abac›, Gaziantep fiubeMüdürlü¤ü sat›fl ekibi ve bölgedeki tüm bekoloder kullan›c›lar›-n›n kat›l›m› ile gerçekleflti.Konuya iliflkin aç›klama yapan Sat›fl Direktörü Serkan Karataflflunlar› söyledi; “Sanko Makina olarak her zaman müflterilerimiz-den gelen talepler do¤rultusunda ürün gelifltirme ve yeni ürünprojelerimiz devam ediyor. Bu kapsamda de¤erli müflterilerimiz-den gelen talepler do¤rultusunda M542 (20 jant) üretimine bafl-latt›k. ‹lk olarak Gaziantep’te yapt›¤›m›z bu tan›t›m önümüzdekigünlerde Güneydo¤u Anadolu baflta olmak üzere tüm Türkiye’dedevam edecek. Yapaca¤›m›z Demo ve Road Showlarla ürünleri-mizin tan›t›m›, yenilikleri ve teknolojik geliflmeleri de¤erli müflte-rilerimizin hizmetine sunaca¤›z.” Gelece¤e dönük hedeflerinden bahseden Karatafl, “2008 y›l›ndabin 100 adet MST Bekoloder üretimi ve bu üretime ilave olarakyeni Teleskopik Forklift’lerimizin üretimi planlan›yor. Sanko Ma-kina Ar-Ge’ye yapt›¤› yat›r›mla üretim hatt›nda bulunan ürünle-rin geliflimi ve önümüzdeki dönemlerde ürün hatt›na kataca¤› ye-ni ürünlerle hem Türkiye’de hem de dünyada söz sahibi bir ko-numa gelecektir” dedi.

TSK yerli savunma sanayisiiçin dü¤meye bast›TÜRK SAVUNMA SANAY‹‹N‹N LOKOMOT‹F‹ OLANKARA ARAÇLARI SEKTÖRÜNÜN GEÇM‹fiTENGÜNÜMÜZE B‹R ANAL‹Z‹N‹N YAPILARAKGELECE⁄E DÖNÜK ‹DD‹ALI VE SAVUNMASANAY‹‹NE ÖRNEK AMAÇLAR BEL‹RLENMES‹N‹SA⁄LAMAK ÜZERE SAVUNMA SANAY‹‹MÜSTEfiARLI⁄I TARAFINDAN 16-17 HAZ‹RAN2008 TAR‹HLER‹NDE ENDÜSTR‹ GÜNÜ VEÇALIfiTAY DÜZENLEND‹.

Türk Silahl› Kuvvetleri’nin ileri teknoloji silah, araç ve gereçlerledonat›lmas› ve uluslararas› alanda rekabet edebilir bir savunmasanayii alt yap›s›n›n oluflturulmas› hedefleri çerçevesinde, Savun-ma Sanayi Müsteflarl›¤› ihtiyaçlar›n yurt içi karfl›lanma oran›n›nart›r›lmas›n› sa¤lamak amac›yla mevcut tasar›m, gelifltirme veüretim altyap›s›n›n güçlendirilmesi ve projeler çerçevesinde yansanayi kat›l›m›n›n art›r›lmas›na yönelik faaliyetler gerçeklefltirildi.Bu faaliyetler bütünü, her bir sektörün kendi dinamikleri içindede¤erlendirilerek; sektörel amaç ve hedefler ile uygulamaya so-kulmaya baflland›.16 Haziran 2008 tarihinde düzenlenen “Türk Kara Savunma Sek-törünün Ulaflt›¤› Nokta ve Hedefler Endüstri Günü” ile kara araç-lar›nda tasar›m, gelifltirme, üretim ve entegrasyon kabiliyetlerin-de dünden bugüne ulafl›lan nokta, ö¤renilen dersler, uygulananpolitikalar›n analizi, otomotiv sanayii ve savunma sanayii iflbirli-¤inde yan sanayi pay›na iliflkin de¤erlendirmeler ve gelece¤inresmedilmesine yönelik konular›n irdelendi.17 Haziran 2008 tarihinde gerçeklefltirilen Güç Grubu Çal›fltay›kapsam›nda ise; Kara Kuvvetleri Komutanl›¤›’n›n tank, z›rhl› araçve taktik araç ihtiyaçlar›n› karfl›lamak üzere Kara Araçlar› DaireBaflkanl›¤› taraf›ndan hali haz›rda yürütülmekte olan ve gelecekteyürütülmesi öngörülen projelerde ihtiyaç duyulan güç gruplar›göz önüne al›nd›. Ülkemizdeki motor, transmisyon ve yard›mc›sistemlerine yönelik kabiliyetlerin belirlenmesi ve bu alanlardakialtyap›m›z›n mevcut ve müteakip projelerde kullan›labilmesineyönelik görüfl ve stratejiler ortaya konarak, orta ve uzun vadeliyol haritas›n›n belirlenmesine yönelik çal›flmalar yap›ld›.

11

mom

ent

exp

o

“Makine ihracat›80 milyar dolar›yakalamal›”ULTRASON‹K ENDÜSTR‹YEL YIKAMAMAK‹NALARI LTD. fiT‹. GENEL MÜDÜRÜ ATT‹LAARSAN, TAKIM TEZGÂHLARI SEKTÖRÜNÜN‹LERLEYEB‹LMES‹ ‹Ç‹N ÖNÜMÜZDEK‹ SÜREÇTE‹HRACATIN EN AZ 10 KAT ARTIRILMASIGEREKT‹⁄‹N‹ SÖYLED‹.

Kilmak Avrupapazar›ndaK‹LMAK KAYNAK MAK‹NELER‹, HIZLAGEN‹fiLEYEN PAZAR PAYI ‹LE AVRUPALIMAK‹NE SATICILARININ D‹KKAT‹N‹ ÇEKM‹fiDURUMDA. ÖZELL‹KLE GEM‹ SANAY‹S‹NDEÜRÜNLER‹ KULLANILAN F‹RMANIN HEDEF‹,ÜRET‹M‹N‹N YÜZDE 20’S‹N‹ AVRUPA’YA ‹HRAÇ ETMEK.

Pazar pay› Yalova-Alt›nova Tersaneler Bölgesinde yüzde 80’lereulaflan Kilmak Kaynak Makineleri Avrupa pazar›na aç›lmay› he-defliyor.Türkiye’nin bir zamanlar Avrupa’dan kaynak makineleri ithalederken, flimdi imalat ve ihracatta önemli ad›mlar att›¤›n› belirtenGenel Müdür Nurettin Toprak, “ Ülkemizdeki gemi infla sanayiAvrupa taraf›ndan ciddi bir flekilde takip ediliyor. Tersaneler böl-gesindeki pazar pay›m›z›n artmas› yurtiçi ve yurtd›fl›ndaki sat›flla-r›m›z› tetikledi. Gemi inflas›nda marka olmufl firmalar›n bizimmakinelerimizi tercih etmeleri Almanya’daki makine sat›c›lar›n›ndikkatini ciddi flekilde çekmifl bulunuyor” dedi.Almanya’da faaliyet yürüten bir flirketin yetkililerinin Türkiye’yegelerek makinelerinin çal›flt›¤› tersaneleri gezdi¤ini söyleyen Nu-rettin Toprak, “Tüm Avrupa’da Kilmak Kaynak Makineleri’ni sat-mak istediklerini söylediler. Bunun sonucunda ilk siparifllerinigeçen günlerde Almanya’ya gönderdik. Türkiye Avrupa’dan kay-nak makineleri ithal eden bir ülke iken, art›k Kilmak sayesindeAvrupa’ya ileri teknoloji ürünü kaynak makineleri ihraç eder halegelmifl durumda. Avrupa’ya ihracat yaparak ülkemize döviz gir-disi sa¤lad›¤›m›z için çok mutluyuz. Hedefimiz üretimimizin yüz-de 20’sini Avrupa’ya ihraç etmek” dedi.

Atilla Arsan, flu anda yaklafl›k 8 milyar dolar civar›nda seyredenihracat›n 80 milyar dolar seviyesine yükseltilmesinin sektörün ge-liflimi aç›s›ndan çok önemli oldu¤unun alt›n› çizdi.Sektörün ilerlemesi, geliflmesi ve istenilen seviyeye ulaflabilmesiaç›s›ndan bir tak›m öneriler getiren Arsan, “ Yüzde 65’e indirilmiflolan fuar destekleri yolculuk ve konaklama dâhil olmak üzereyüzde 90’a ç›kar›lmal›. KOB‹ Tahvil ihrac› ve borsas› hemen ku-rulmal›. Makine sektörü, savunma sanayisini de kapsayacak flekil-de gelifltirilmeli. Savunma sanayisi, uzun vadeli Ar-Ge projeleriüretmeli, üretim nitelikleri ve kapasiteleri belirlenmifl ilgili KO-B‹’leri bu projeler kapsam›nda çal›flt›rarak finanse etmeli. AvrupaBirli¤i Çerçeve Program› Ar-Ge hibelerini kullanmak üzere, KO-B‹’lere proje mühendisi finansman› yap›lmal›” dedi.Ultrasonik LTD.'nin 1992 y›l›ndan bu yana yüzey ifllem sektörün-

de faaliyet yürüttü¤ünü belirten Arsan, "Endüstriyel y›kama ma-kinalar› (yüksek bas›nç y›kama, tünel tip y›kama, helisel tünel y›-kama, lokomotif-araç y›kama, ultrasonik ya¤ alma ve y›kama) ilebafllayan üretimimiz, elektrostatik toz ve yafl boya tesisleri OM-SA-Italy, kaplama (krom, çinko, kataforez) tesisleri üretimi iseBUFFOLI-Italy firmas› ile ortak sürdürülüyor. Ya¤ alma ve fosfat-lama kimyasallar› sat›fl› da yap›l›yor" diye konufltu. Arsan, a¤›rl›k-l› olarak ihracat yapt›klar› bölge ve ülkeleri, Kuzey Avrupa, Bat›Avrupa, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, M›s›r, ‹ran, Orta do-¤u ülkeleri olarak s›ralad›.

12

mom

ent

exp

o

Orta Anadolu Makineve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli¤iGenel Kurulu yap›ld›MAK‹NE SEKTÖRÜNDE TEK VE KOORD‹NATÖR‹HRACATÇILAR B‹RL‹⁄‹ OLAN ORTA ANADOLUMAK‹NE VE AKSAMLARI ‹HRACATÇILARIB‹RL‹⁄‹ 2007 YILI GENEL KURUL TOPLANTISI4 HAZ‹RAN 2008 TAR‹H‹NDE ANKARA’DANEVA PALAS OTEL’DE GERÇEKLEfiT‹R‹LD‹.

Hâlihaz›rda 9 bini aflan üyesi ile makine sektöründe tek ve koor-dinatör ‹hracatç›lar Birli¤i olan ve üye firmalar›n›n yurt içi veyurt d›fl› pazarlarda hak etti¤i rekabet gücüne kavuflmas›n› sa¤la-mak için pek çok faaliyet ile projeyi büyük bir flevk ve h›zla haya-ta geçiren Orta Anadolu Makine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli-¤i’nin organ seçimlerinin yap›ld›¤› 2007 y›l› Genel Kurul Toplan-t›s› 4 Haziran 2008 tarihinde Ankara’da Neva Palas Otel’de ger-çeklefltirildi.Birli¤e üye firmalar›n yan› s›ra, Genel Kurul toplant›s›na MakineSanayi Sektör Platformu üyelerinden ANASDER (Anadolu Asan-sörcüler Derne¤i), AUSD (Anadolu Un Sanayicileri Derne¤i), ‹M-DER (Türkiye ‹fl Makinalar› Distrübütörleri ve ‹malatç›lar› Birli¤i),‹SDER (‹stif Makinalar› Distrübütörleri ve ‹malatç›lar› Derne¤i),M‹B (Makina ‹malatç›lar› Birli¤i), OST‹M Organize Sanayi Bölge-si, TARMAKB‹R (Türk Tar›m Alet ve Makineleri ‹malatç›lar› Birli-¤i), TEMSAD (Tekstil Makine ve Aksesuarlar› Sanayicileri Derne-¤i), TÜMMER (Türkiye Mermer Do¤altafl ve Makinalar› Üreticile-ri Birli¤i) ve POMSAD (Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derne-¤i) üst düzey temsilcileri de kat›ld›lar.Aç›l›fl konuflmas›n› OA‹B Genel Sekreteri Mahmut Ak›ll›’n›n yap-t›¤› Genel Kurul toplant›s›nda gerçeklefltirilen seçimler sonucun-da 2 y›l süre ile görev yapmak üzere, yeni Yönetim ve DenetimKurullar› üye firmalar› da belirlendi.. Genel Kurul toplant›s›n›nkapan›fl konuflmas›n› yapan Yönetim Kurulu Baflkan› Adnan Dal-gak›ran kat›l›mlar›ndan dolay› tüm firma temsilcilerine teflekkürederek Birlik faaliyetlerinin önümüzdeki dönemde de artarak de-vam edece¤ini ve makine sektörünün ihracat hedeflerine ulafl›la-ca¤›n› dile getirdi.

OA‹B’DEN

OA‹B YÖNET‹M KURULU ÜYELER‹Yönetim Kurulu Asil Üyeleri

Yönetim Kurulu Yedek Üyeleri

Denetim Kurulu Asil Üye Firmalar›

Denetim Kurulu Yedek Üye Firmalar›

Dalgak›ran Kompresör San. ve Tic. Ltd.fiti.Hidromode Hidrolik Mak. San. Tic. A.fi.Samsun Makina Sanayi A.fi.Hidromek Pazarlama ‹hr. ‹th. A.fi.Kayhanlar Makina San. ‹ç ve D›fl Tic. A.fi.Netmak Metal Makina San. ve Tic. Ltd. fiti.Malkan ‹ç ve D›fl Pazarlama Ltd. fiti.Darka Plastik Mak. San. ve Tic. Ltd. fiti.Yelkenciler Makina San. ve Tic. Ltd. fiti.

Ak Makina San. ve Tic. Ltd. fiti.Butek D›fl Ticaret Ltd. fiti.‹nan Plastik Mak. San. Tic. Ltd.fiti.Üçy›ld›z D›fl Tic. Ltd. fiti.Genpower Jenaratör San. ve Tic. A.fi.Aymaksan Ayla Makina San. A.fi.Erensan Is› Cihazl. Paz. ve Servis A.fi.Baykan Is› Sis. San. Tic. A.fi.Kts Kurutma Tek. Sis. ve Mak. San. Tic. Ltd.fiti.

Mas Pompa San. A.fi.Sözer Mak. San. ve Tic. Ltd.fiti.

Redman Teks.Tel.ve Mak.San.ve D›flTic.Ltd.fiti.Kontek Müh. Mak.ve Konv. Sis.San.Tic.Ltd.fiti.

2008’de OA‹B fuarlar›dünyan›n dört biryan›nda2008 YILINDA ORTA ANADOLU ‹HRACATÇIB‹RL‹KLER‹NCE ORGAN‹ZE ED‹LECEK M‹LL‹ KATILIMFUARLARI DÜNYANIN DÖRT B‹R YANINA YAYILMIfiDURUMDA. 2008’DE YEN‹ PAZARLARA AÇILMAK‹STEYEN ‹HRACATÇILARA FUARLAR BÜYÜK FIRSATLAR SUNACAK.

OA‹B Genel Sekreterli¤i organizatörlü¤ünde Bulgaristan’›n Plovdiv fleh-rinde 29 Eylül – 4 Ekim 2008 tarihleri aras›nda düzenlenecek olan “64. In-ternational Technical Fair” adl› fuara makine ve aksamlar› sektöründe MilliKat›l›m organizasyonu düzenlenmesi planlan›yor. 2007 y›l›nda 30’u aflk›nfirman›n kat›l›m›yla yaklafl›k bin metrekarelik bir alanda gerçeklefltirilmiflolan fuar, Balkanlar’daki en önemli sanayi fuarlar›ndan biri olarak gösteri-liyor. 2008 y›l›nda 3. kez yine OA‹B Genel Sekreterli¤ince organize edilecek“64. International Technical Fair”in daha önceki y›llarda oldu¤u gibi bu y›l-da baflar› ile gerçeklefltirilmesi bekleniyor. Di¤er taraftan OA‹B Genel Sekreterli¤i 2008 y›l› içerisinde dünyan›n dörtbir yan›nda baflka fuarlara da kat›l›m organizasyonlar› gerçeklefltiriyor.07-10 Ekim 2008 tarihleri aras›nda makine sektörü için hedef pazarlar ara-s›nda yer alan Viyana/Avusturya’da düzenlenecek olan “Vienna-Tec, TheInternational Industrial Fair” fuar›na ve 09-13 Ekim 2008 tarihleri aras›ndayine makine sektörü için hedef pazarlar aras›nda yer alan Pekin/Çin HalkCumhuriyeti’nde düzenlenecek olan “CIMES 2008” fuar›na makine ve ak-samlar› sektöründe milli kat›l›m organizasyonu gerçeklefltiriliyor. OA‹B’in 2008 y›l›nda milli düzeyde kat›l›m gerçeklefltirece¤i bir di¤er fuarise Rusya’da olacak. 08-12 Aral›k 2008 tarihlerinde Moskova-Rusya’da ger-çeklefltirilecek olan ZDRAVOOKHRANENIYE 2008- Uluslararas› Sa¤l›k,Medikal Ekipman ve ‹laç Fuar›’na 2008 y›l›nda ilk kez milli düzeyde kat›l›msa¤lanacak. Organizasyon ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi (‹GEME) veOA‹B Genel Sekreterli¤ince ortaklafla olarak yap›lacak. Rus medikal ekip-man pazar› ekonominin en h›zl› büyüyen sektörü olup Rusya’da medikalekipman pazar›n›n toplam hacminin 2 milyar dolar civar›nda oldu¤u tah-min ediliyor. Di¤er taraftan sa¤l›k reformunun Rusya’da 4 Ulusal ÖncelikliProjeden biri olarak ilan edilmifl durumda olmas› sektör aç›s›ndan bu fuar›daha da önemli k›l›yor.

13

mom

ent

exp

o

Üniversitesanayiiflbirli¤inin heralan›nda OA‹B Ülkemizde üniversite-sanayi iflbirli¤inin so-runlar› üzerinde görüfl al›flveriflinde bulun-mak, etkin ve verimli bir biçimde yürütülme-sini sa¤lamak üzere öneriler gelifltirmek, buönerilerin gerçeklefltirilmesi yönünde çabasarf etmek ve gerekli giriflimlerde bulunmakamac›yla, TÜB‹TAK ÜSAM Program› kapsa-m›nda faaliyete bafllam›fl olan ve bugün farkl›kimliklerle varl›k gösteren Merkezler (AdanaÜSAM, B‹YOMEDTEK, ODAGEM, SAM,TTV) taraf›ndan 25 Haziran 2007 tarihindekurulan ÜN‹VERS‹TE-SANAY‹ ‹fiB‹RL‹⁄‹MERKEZLER‹ PLATFORMU’nun (ÜS‹MP)27 May›s 2008 tarihinde Ostim Ç›rak E¤itimve Ö¤retim Vakf› hizmet binas›nda gerçek-lefltirilen 4. toplant›s›na Orta Anadolu ‹hra-catç› Birlikleri Genel Sekreterli¤ini temsilenGenel Sekreter Yard›mc›s› Dr. ‹smet Yalç›nkat›ld›.Söz konusu toplant›da, Genel Sekreterli¤imizile Makine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli¤i-nin amaçlar›, faaliyetleri ve imalat sektörü-nün sorunlar› hakk›nda bilgi veren Yalç›n,ileri teknoloji ile üretim yaparak kalite ç›tas›-n›n yükseltilebilece¤i ve bu flekilde Türkürünlerinin yurt içi ve yurt d›fl›nda baz› alan-larda sahip oldu¤u olumsuz imaj›n silinerekrekabet gücünün art›r›laca¤›n› belirtmifl, ala-n›nda uzman bilim adamlar›m›z›n sanayicininAr-Ge ve teknoloji gelifltirme sorunlar›na enak›lc› çözümler sunmas›na imkân tan›yanÜniversite Sanayi Ortak Araflt›rma Merkezle-rinin ülke menfaatleri do¤rultusunda olufltur-duklar› bu Platforma OA‹B’nin de üye olarakkatk› sa¤layaca¤›n› vurguland›. Üniversite-Sanayi ‹flbirli¤i Merkezleri Platfor-mu’nun 26-27 Haziran 2008 tarihlerinde Çu-kurova Üniversitesinde gerçeklefltirece¤i“Üniversite Sanayi ‹flbirli¤i Ulusal Kongre-si”ne OA‹B Genel Sekreteri Mahmut Ak›ll› ifl-tirak edecek ve Türk Makine Sektöründe imajsorununa köklü bir çözüm olarak hayata ge-çirilen TURQUM® projesi hakk›nda kat›l›m-c›lar› bilgilendirecek. Söz konusu Kongre ileilgili detayl› bilgi www.usimp.org adresindentemin edilebilir

Günümüzde, küresel ›s›nman›ndo¤a üzerindeki tahribat›n›nönüne geçmek, en az›ndanazaltmak için dünyan›n he-men her yerinde çal›flmalar

yürütülüyor. Ortaya ç›k›fl› yüzde 80–90insan faktörü ile olan küresel ›s›nma se-bebiyle yaflanan iklim de¤ifliklikleri, pekçok türün ortadan kalkmas›na, buzulla-r›n erimesiyle sahil fleritlerinin büyükbölümünün sular alt›nda kalmas›na, in-san medeniyetinin tehlikeye girmesinesebep olabilir. Uzun süredir bilim in-

sanlar› bu tehlikeye iflaret ediyorlar.A¤›rl›kl› olarak fosil yak›tlar›n tüketimisonucunda a盤a ç›kan gazlar›n atmos-fere sal›n›m› sonucunda yaflanan, ku-rakl›k, k›tl›k gibi etkileri günümüzde degörülmeye bafllayan bu süreçle müca-dele etmek için geliflmifl ülkelerdead›mlar at›l›yor. Küresel ›s›nman›n za-rarl› etkileri ile mücadelede temel olanise özellikle sanayide enerji tüketiminive bu sayede atmosfere karbondioksitsal›n›m›n› azaltmak. Hedeflenen ise za-man içinde bütün sanayi altyap›s›n› eko

sistemle uyumlu hale getirmek. Tabi kimevcut sanayi altyap›s›n›n de¤iflimia¤›r, külfetli ve masrafl› bir ifl olmaklaberaber bir zorunluluk olarak önümüz-de duruyor. Bu kapsamda, daha flimdi-den geliflmifl ülkelerde, enerji tasarrufusa¤layan ürünler ve yeni teknolojilerteflvik ediliyor.Dergimizin geçen say›s›nda teknolojisayfalar›m›zda yer verdi¤imiz SimgeGroup flirketlerinden E-Mak kendi icad›olan Simge Challenger ürünüyle, Eu-rasphalt-Eurobitume Kongresi’nin 2008y›l› yeni teknoloji ödülünü kazand›. EA-PA & Eurobitume’nin 4 y›lda bir kez dü-zenledi¤i ve Avrupa’da yollar›n stan-dartlar›n›n ve teknik yeniliklerin tart›fl›l-d›¤› kongre 21–23 May›s 2008 tarihleriaras›nda Danimarka’n›n baflkenti Ko-penhag’da düzenlendi. Kongrede ilk de-fa Amerika Asfalt Birli¤i (NAPA), Ja-ponya Asfalt Birli¤i (JHMA) ve Avus-tralya Asfalt Birli¤i (AAPA) de delegas-yonlar›n› haz›r bulundurdu. Üç gün sü-ren kongrede a¤›rl›kl› olarak ele al›nankonu enerji tüketiminde tasarrufa gidil-mesi ve karbondioksit emisyonlar›n›nazalt›lmas› idi.Yaflam ‹çin Yollar temas› ile yaklafl›k 800civar› kat›l›mc›yla gerçekleflen kongre-nin en çok dikkat çeken bölümü, yeni-liklerin tan›t›lmas› oldu. Kongrenin ye-nilikler bölümünde sunulmak için yap›-lan 203 baflvuru aras›ndan seçilen üçsunumdan biri olan, asfalt plentlerineentegre edildi¤inde çevre kirlenmesinis›f›ra indirip büyük enerji tasarrufu sa¤-layan ve Kyoto Kriterlerine uyum sa¤la-yan Simge Challenger’›n sunumu, E-MAK Yönetim Kurulu Üyesi S. EmreGencer taraf›ndan yap›ld›. E-MAK bugüne kadar bu ödülü alan ilk Türk fir-mas› olarak bir ilke imza atm›fl oldu.Kongrede ilk defa sunum hakk› eldeeden Türkiye’nin dünyaya yepyeni birteknoloji sunmufl olmas› Avrupa’da bü-yük ilgiyle karfl›land›. Bu buluflun Avru-pa’da Türkiye’den daha büyük bir h›zdayay›laca¤› bekleniyor. Bu konuda gö-rüfllerini belirten Simge Group YönetimKurulu Baflkan› M. Nezir Gencer, böylebir teknolojinin Türkiye’den dünyayasunulmas›ndan büyük gurur duydu¤u-nu ve bunun Türkiye’nin ihracat›na bü-yük katk›lar sa¤layaca¤›na inand›¤›n›söyledi.

KÜRESEL ISINMA ‹LE MÜCADELE YO⁄UN B‹RfiEK‹LDE GÜNDEMDE. GEL‹fiM‹fi ÜLKELERDE VEÖZELL‹KLE AVRUPA’DA YÜKSEK VER‹ML‹ÜRÜNLER TEfiV‹K ED‹L‹YOR. S‹MGE GROUPBÜNYES‹NDEK‹ E-MAK, YEN‹ TEKNOLOJ‹ KULLANDI⁄I ÇEVREYE DUYARLI ÜRÜNÜ S‹MGECHALLENGER ‹LE EURASPHALT-EUROBITUME KONGRES‹’N‹N 2008 YILI YEN‹ TEKNOLOJ‹ÖDÜLÜNÜ KAZANDI.

GÜNDEM

14

mom

ent

exp

o

Simge Group bir ilki baflard›

15

mom

ent

exp

o

Ülkelerin ekonomik ba¤›ms›z-l›klar›n›n en önemli gösterge-lerinden birini sanayileriningeliflmiflli¤i oluflturuyor. Sa-nayi politikalar› ise dünya

ekonomisindeki geliflmeler ›fl›¤›nda fle-killeniyor. Her süreç beraberinde yenibir e¤ilim getiriyor. 60’l› ve 70’li y›llar›nithal ikameci modeli yerini, 80’lerden iti-baren özellikle 90 sonras› küreselleflmepolitikalar›na b›rakm›fl durumda. Türki-ye de sanayisini tüm dünyada yaflananbu realite üzerinden yeniden yap›land›r-maya çal›fl›yor. Türkiye’nin sanayisi sony›llarda sürekli büyümesine ra¤men,geliflmifl ülkelerle k›yasland›¤›nda halaistenilen seviyeye ulaflabilmifl de¤il. Sa-nayi üretiminin artmas›, verimlili¤inyükselmesi, markalaflman›n h›zlanmas›ve uluslararas› pazarlarda rekabet gücü-nün yükselmesi için pek çok fleyin ma-saya yat›r›lmas› gerekiyor. TÜS‹AD dü-zenledi¤i toplant› ile de Türk Sanayi-

si’ne yol haritas› çizilmesi için önemlibir ad›m at›lm›fl oldu.

YALÇINDA⁄: GEL‹fi‹M ‹Ç‹N ‹MALAT fiART“Sanayi Politikas›: Sektörler, Geliflmelerve E¤ilimler” konferans› 27 May›s 2008Sal› günü Ceylan InterContinentalOtel’de gerçeklefltirildi. Aç›l›fl konuflma-lar›n› TÜS‹AD Yönetim Kurulu Baflkan›Arzuhan Do¤an Yalç›nda¤ ile Sanayi veTicaret Bakan› Zafer Ça¤layan’›n yapt›¤›konferans, yerli ve yabanc› konuklar›nsunumlar›ndan oluflan panellerle de-vam etti. Arzuhan Do¤an Yalç›nda¤, konuflma-s›nda Türk sanayi sektörünün geliflme-sinin öneminden ve izlemesi gerekenstratejinin baz› temel ilkelerinden bah-setti. Arzuhan Do¤an Yalç›nda¤ konufl-mas›n›n bafl›nda sanayinin geliflmesininönemini vurgulayarak “Ülkemizde sana-yinin geliflmesi, yaln›zca ihracat geliri-

nin artmas› aç›s›ndan önemli de¤il. Ay-n› zamanda, istihdam yaratma, ücret se-viyelerini yükseltme, bölgesel geliflmefarkl›l›klar›n› azaltma ve gelir da¤›l›m›-n›n düzelmesine katk›da bulunma po-tansiyeli aç›s›ndan da önemli” dedi. Tekbir sektöre veya seçilmifl birkaç sektöreodaklanmak yerine karl›l›k gösteren bü-tün sanayi dallar›n›n gelifltirilmesi ve budallar›n ihracata dönük ölçe¤inin büyü-tülmesinin istihdam ve refah aç›s›ndanönem tafl›d›¤›n› anlatan Yalç›nda¤, sa-nayi yap›s›n›n çeflitlendirilmesi, sektör-lerin önündeki engellerin kald›r›lmas›,ülke öncelikleri ile sektörlerin öncelikle-rinin örtüfltürülmesi gereklili¤inin öne-mini vurgulad›. Yalç›nda¤ ayr›ca, “Mak-roekonomik istikrar›n devam›, reformsürecinin yap›sal reformlardan mikroreformlara do¤ru geniflletilmesi ve de-rinlefltirilmesi, tüm sektörler üzerindeen büyük etki yaratacak önlemlerdir”diyerek hükümetin uygulad›¤› ekono-mik reformlar›n h›z kesmeden ve genifl-leyerek devam etmesinin önemli oldu-¤unun alt›n› çizdi.Bütün konferans boyunca Arzuhan Do-¤an Yalç›nda¤’›n çizdi¤i bu çerçeve dâ-hilinde yorumlar yap›ld›. Konuflmac›larayr›ca Türkiye’de sanayinin geliflebilme-si için öncelikle imalata önem verilmesigerekti¤ini, imalatta rekabet gücünüyükseltmek için iflgücü maliyetlerinin,hammadde maliyetlerinin dengelenme-si, ithal girdi oranlar›n›n düflürülmesi vevergilerde indirime gidilmesi gerekti-¤inden bahsettiler.

TÜRK‹YE’N‹N GEL‹fi‹M‹ VE EKONOM‹K BA⁄IMSIZLI⁄ININEN ÖNEML‹ GÖSTERGES‹ OLAN SANAY‹ SEKTÖRÜNÜNMASAYA YATIRILDI⁄I, TÜS‹AD’IN DÜZENLED‹⁄‹“SANAY‹ POL‹T‹KASI: SEKTÖRLER, GEL‹fiMELER VEE⁄‹L‹MLER” KONFERANSINDA SEKTÖRÜN NASIL B‹RGEL‹fi‹M STRATEJ‹S‹ ‹ZLEMES‹ GEREKT‹⁄‹ TARTIfiILDI.

Sanayi sektörüne yol haritas› çizildi

Arzuhan Do¤an Yalç›nda¤TUS‹AD Yönetim Kurulu Baflkan›

Tek bir sektöre veya seçilmifl birkaç sektöre odaklanmak yerine karl›l›k gösterenbütün sanayii dallar› desteklenmeli.

16

mom

ent

exp

o

MAK‹NELER‹N P‹YASA GÖZET‹M‹ VE DENET‹M‹NDEN SORUMLU OLANSANAY‹ VE T‹CARET BAKANLI⁄I, ‹LG‹L‹ FAAL‹YETLER‹N‹N DAHA ETK‹NYÜRÜTÜLMES‹ ‹Ç‹N DENET‹M KAPAS‹TES‹N‹ ARTIRDI. MEVZUATINGÜNCELLENMES‹YLE MAK‹NELER‹N UYGUNLUK DENET‹MLER‹ BUNDANSONRA DAHA DA SIKI OLACAK. PEK‹, YEN‹ MEVZUAT NELER ‹ÇER‹YOR VEMAK‹NECELER‹N ALMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELER?

GÜNDEM

Makineler için denetimler s›k›lafl›yor

17

mom

ent

exp

o

Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›makinelerin piyasa gözetimve denetimi esaslar› güncel-lendi. Piyasa gözetimi ve de-netimi (PGD) faaliyetlerinin

yürütülmesine iliflkin usul ve esaslar›,al›nacak önlemleri, taraflar›n yetki veyükümlülüklerini belirleyen “Sanayi veTicaret Bakanl›¤› Piyasa Gözetimi veDenetimi Yönetmeli¤i” 16 May›s 2008tarih ve 26878 say›l› Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e girdi. Bu yeni yönetmelikle birlikte Bakanl›k,denetim faaliyetlerini gerçeklefltirirken;daha çok risk arz edebilecek ve dahaçok kifli taraf›ndan kullan›lan ürünlerea¤›rl›k veriyor. Kamuoyundan, medya-dan gelen bilgiler ile kaza ve flikayetleridikkate alan Bakanl›k bu ba¤lamda,2008 y›l›nda, asansörler ve güvenlik ak-samlar›, muhtelif sayaçlar, forkliftler,presler, yap› marketlerinde do¤rudantüketiciye sunulan makineler (matkap,jeneratör, çim biçme makinesi vb.), s›-nai ve t›bbi gaz tüpleri, s›cak su kazanla-r›, set üstü ve f›r›nl› ocaklar, gaz dolumtesisleri, lpg tüpleri, gaz yakan sobalar,kompresörler, küçük ev aletleri, beyazeflyalar, tar›m makineleri, yürüyen mer-divenler ve klimalar›n denetimine a¤›r-l›k verecek.

2007’DE B‹N 334 ÜRÜN DENET‹M‹ GEÇEMEM‹fiT‹Avrupa Birli¤i’nin piyasa gözetimi vedenetimi sistemine paralel bir sisteminülkemizde kurulmas› için hukuki altya-p›y› oluflturan 4703 say›l› “Ürünlere ‹lifl-kin Teknik Mevzuat›n Haz›rlanmas› veUygulanmas›na Dair Kanun” ile bu Ka-nuna istinaden haz›rlanan “ÜrünlerinPiyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yö-netmelik”, 11 Ocak 2002 tarihinden iti-baren yürürlükte bulunuyordu. Söz ko-nusu mevzuat çerçevesinde, makine veaksamlar›n›n piyasa gözetim ve deneti-mi görevi ise Sanayi ve Ticaret Bakanl›-¤›’na verilmiflti. 2007 y›l›nda Piyasa Gözetimi ve Deneti-mi (PGD) faaliyetleri için toplam 1 mil-yon 240 bin YTL bütçe ay›ran Sanayi veTicaret Bakanl›¤›, sorumluluk alan›nagiren tüm ürünleri içerecek flekilde 60bin 467 ürünü denetlemifl, bunlardanbin 334 adedini uygun bulmam›flt›. Ma-kine Emniyeti Yönetmeli¤i çerçevesinde

internette yer alan ürünler de piyasayaarz edilmifl kabul edilerek bu ürünlereiliflkin bilgiler de piyasa gözetimi ve de-netimi amac›yla kullan›labiliyor.Denetim, öncelikle bilgi ve belgelerin il-gili mevzuat çerçevesinde incelenmesiile bafll›yor. Daha sonra, ürün mutlakaduyusal incelemeye de tabi tutuluyor.‹nceleme neticesinde flüphe duyulmas›halinde her türlü test ve muayeneninyap›lmas› veya yapt›r›lmas› suretiyle de-netim gerçeklefltiriliyor. Denetimler, de-netim yap›lan yerlerde mevcut faaliyet-leri engellemeyecek flekilde düzenleni-yor. Gerekli görülen hallerde, her türlütesti yapt›rmak üzere denetlenen ürün-lerden bedeli ödenmeden numune al›-nabiliyor. Al›nan numunelerin baflkayere tafl›nmas› veya korunmas› güç ya-hut sak›ncal› ise numune saklanmaküzere üretici veya da¤›t›c›ya b›rak›labili-

yor. Numune al›m›n›n mümkün olmad›-¤› hallerde, test ve muayene ifllemleri,ürünün bulundu¤u yerde, Bakanl›kçabelirlenen test, muayene veya belgelen-dirme kurulufluna yapt›r›labiliyor. Nu-mune miktar›, her durumda, ürünün ya-p›s›na ve özelli¤ine göre, test ve muaye-nelerin gerektirdi¤i ölçüyü aflmamaküzere, flahit numune al›nmas› fiilenmümkün olmayan haller hariç, biri flahitnumune olmak üzere üç tak›m› geçme-yecek flekilde gerçeklefltiriliyor.Test ve muayene sonucunda numune-nin teknik düzenlemesine ayk›r› veyagüvensiz ç›kmas› halinde test ve muaye-ne ücreti üreticiye ait oluyor. Test vemuayene sonucunda numunenin özelli-¤ini kaybetmemesi halinde bu hususüreticiye bildirilmiyor ve üretici bu bil-

incelenen 3 bin 303 üründen 243 adediuygun bulunmam›flt›. Yine 2007 y›l›ndaBakanl›k taraf›ndan uygulanan toplam724 bin768 YTL tutar›nda idari para ce-zas› içinde Makine Emniyeti Yönetmeli-¤ine uygunsuzluk nedeniyle uygulananceza tutar› 13 bin 860 YTL idi.Bakanl›k bünyesinde, 552’si 81 il mü-dürlüklerinde, 121’i ise merkezdeki Ge-nel Müdürlüklerde olmak üzere 673 de-netçi görev yap›yor. 81 ‹l Müdürlü¤ün-deki 552 denetçinin 450’si üniversitemezunlar›ndan ve 222’si mühendis iken,Sanayi Genel Müdürlü¤ü bünyesindegörev yapan denetçilerin ise tamam›mühendislerden olufluyor.

DENET‹MDE D‹KKAT ED‹LMES‹ GEREKENLERTeknik düzenlemelere uygun ürünleringüvenli oldu¤u kabul ediliyor. Teknik

düzenlemenin bulunmad›¤› hallerdeürünün güvenli olup olmad›¤›; ulusalstandartlar veya mevcut olmas› halindeAvrupa Birli¤i teknik özellikleri, ilgilisektördeki sa¤l›k ve güvenlik konular›-na iliflkin iyi uygulama kodu, bilim veteknoloji düzeyi veya tüketicinin güven-li¤e iliflkin makul beklentisi dikkate al›-narak de¤erlendiriliyor.Piyasa gözetimi ve denetimi re’sen veyaürünün teknik düzenlemeye uygunsuz-lu¤u, güvensizli¤i ile ilgili her türlü ih-bar ve flikâyet üzerine yapabiliyor. Ön-celikle ürünlerin piyasaya sunuldu¤uyerler olmak üzere gerekli hallerde,ürünlerin üretildikleri, ifllendikleri, am-balajland›klar›, montaj veya dolum ya-p›ld›klar› yerlerde de denetim yap›labili-yor. Reklâm, sat›fl ve kiralama amac›yla

“ Bu yeni yönetmelikle birlikte Bakanl›k, denetimfaaliyetlerini gerçeklefltirirken, daha çok risk arz edebilecek ve daha çok kifli taraf›ndan kullan›lan ürünlere a¤›rl›k veriyor. Bu ürünler aras›nda asansörlerve güvenlik aksamlar›, forkliftler, yap› marketlerindedo¤rudan tüketiciye sunulan makineler, s›nai ve t›bbigaz tüpleri, s›cak su kazanlar›, gaz dolum tesislerimakineleri, yürüyen merdivenler ve klimalar yer al›yor.”

GÜNDEM

ler ile teknik düzenlemesi bulunmayanürünler için de geçerli durumda. Ürünün güvensizli¤ine dair kesin belirtiortaya ç›kmas›, güvenli olmad›¤› tespitedilen ürünün uygunluk iflaretinin veyauygunluk de¤erlendirme ifllemleri so-nucunda verilen belgelerinin ayn› za-manda tahrif veya taklit edildi¤i veyausulüne uygun olmadan kullan›ld›¤›n›ntespiti halinde, ilgili teknik düzenlemeyeuygunlu¤u belgelenmifl ürünler ile tek-nik düzenlemesi bulunmayan ürünlerde dâhil olmak üzere 2001/3529 say›l›Yönetmeli¤in 10, 11 ve 12. maddeleri

18

mom

ent

exp

o

dirinin yap›ld›¤› tarihten itibaren on beflgün içinde numuneleri geri alabiliyor.Bu süre içinde al›nmayan ürünler iseDefterdarl›klara intikal ettiriliyor. Testve muayene sonucunda numuneninözelli¤ini kaybetmesi durumunda ise,numune imha edilerek bedeli Bakanl›ktaraf›ndan üreticiye ödeniyor. Test ve muayene sonuçlar›na süresiiçinde itiraz edilmemesi veya itiraz üze-rine, flahit numunenin güvensiz ç›kmas›durumunda, güvensiz ürünleri teslimalmas› için Bakanl›k üreticiye bildirimdebulunuyor. Bildirimden itibaren otuzgün içerisinde üretici taraf›ndan al›n-mayan ürünler test ve muayene kurulu-flunca imha ediliyor.

DENET‹M‹ GEÇEMEYENLER NE YAPMALI? Denetim sonucunda teknik düzenleme-ye uygunsuzluk tespit edilmesi duru-munda, ürünün insan sa¤l›¤›na, can vemal güvenli¤ine, hayvan, bitki yaflam›nave sa¤l›¤›na ve çevreye bir tehdit arz et-memesi kofluluyla, uygunsuzlu¤un gi-derilmesi amac›yla belirli bir süre veri-lerek üretici yaz›l› olarak uyar›l›yor. Ve-rilen süre sonucunda uygunsuzlu¤ungiderilmemifl olmas› halinde ise üretici-ye idari para cezas› uygulan›yor. Dene-tim sonucunda uygunsuzlu¤un gideril-mesi için süre verilmifl olan bir ürüneayn› uygunsuzluk için tekrar süre veril-mesi ise söz konusu de¤il.Denetim sonucunda ürünün güvensizli-¤ine dair ciddi flüpheler ortaya ç›kmas›durumunda test veya muayeneye bafl-vuruluyor. Bu durum, ilgili teknik dü-zenlemeye uygunlu¤u belgelenmifl an-cak duyusal inceleme sonucunda gü-venli oldu¤una dair flüphe oluflan ürün-

“ Denetim sonucunda teknik düzenlemeye uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda, ürününinsan sa¤l›¤›na, can ve mal güvenli¤ine, hayvan ve bitki yaflam›na, sa¤l›¤›na ve çevreye bir tehdit arz etmemesi kofluluyla, uygunsuzlu¤un giderilmesiamac›yla belirli bir süre verilerek üretici yaz›l› olarak uyar›l›yor.”

19

mom

ent

exp

o

hükümleri uygulan›yor. Denetim sonu-cunda ortaya ç›kan uygunsuzluklardasorumluluk esas olarak üreticiye ait bu-lunuyor. Ancak, üretici, güvenli olmad›-¤› tespit edilen ürünün kendisi taraf›n-dan piyasaya arz edilmedi¤ini veya ürü-nün güvenli olmamas› halinin ilgili tek-nik düzenlemeye uymaktan kaynaklan-d›¤›n› ispatlad›¤› takdirde sorumluluk-tan kurtuluyor.

DENETÇ‹LER‹N YETK‹ VE YÜKLÜLÜKLER‹ NELER? Denetimle görevli personel, gerekli gör-

dü¤ü dosya ve belgeleri, denetim yapt›-¤› kurulufl ve kiflilerden istemek, bunlar›incelemek, bunlar›n yetkili merciler ta-raf›ndan onaylanm›fl örneklerini almak,üretim ve da¤›t›m yerleri ile denetimekonu olan di¤er yerlerde inceleme vesay›m yapmak, araflt›rmak, bunlar› mü-hürlemek, bu konularda her derecedeyetkili ve ilgiliden her türlü yard›m vebilgi talep edebiliyor. Üretici veya da¤›t›c›n›n piyasa gözetimive denetimi faaliyetini engellemesi du-rumunda, denetçi, güvenlik güçlerindenyard›m isteyerek onlar›n nezaretinde

denetim yapabiliyor. Piyasaya arz›n ge-çici olarak durdurulmas› karar›, ürününkontrolü yap›l›ncaya kadar, denetimlegörevli personelin önerisi üzerine, Ba-kanl›kça veya ‹l Müdürlü¤ünce verili-yor. Ancak ürünün, insan sa¤l›¤›n›, canve mal güvenli¤ini tehlikeye düflürebile-ce¤ini tespit eden denetimle görevlipersonel, piyasaya arz› geçici olarakdurdurabiliyor. Ürünün piyasaya arz›-n›n geçici olarak durdurulma süresiürünün test edilebilmesi için teknik ge-rekçelerle daha fazla bir süreye ihtiyaçduyulmamas› halinde üç günden fazlaolam›yor.

ÜRET‹C‹ VE DA⁄ITICILARA DÜfiEN GÖREVLERÜretici ve da¤›t›c›lar› yeni yönetmelikuyar›nca denetçiye görevi süresince uy-gun bir çal›flma yeri sa¤lamas› gereki-yor. Uygun yer bulunamad›¤›nda veyadenetime uygun koflullar oluflturulma-d›¤›nda, denetimle görevli personeliniste¤i üzerine ürüne ait tüm dosya vebelgeleri denetçinin çal›flma yerine geti-rerek kendisine teslim etmesi gerekiyor.Ayr›ca ilgili teknik düzenlemede yeralan tüm belgeleri; belirtilen süre bo-yunca, belirtilmemiflse 10 y›l muhafazaetmek ve istenilmesi halinde denetçiyeibraz etmek durumunda.Piyasaya arz›n geçici olarak durdurul-mas› halinde ise cihazlar›n piyasadamevcut bulunan adet, seri numaras› veda¤›t›lan yerlere dair bilgilerin yine de-netçilere verilmesi gerekiyor. Ayr›caBakanl›¤› haberdar etmek yükümlülü¤üüreticilerde ve da¤›t›c›larda bulunuyor.Denetim sonucunda Bakanl›k taraf›n-dan verilen toplatma karar›n›n gerekle-rinin yerine getirilerek belgelenmesi vebu faaliyetten do¤an her türlü masraf›nkarfl›lanmas›ndan üreticilerin sorumlu-lu¤unda. Üreticinin yurt d›fl›nda yerle-flik olmas› halinde ise yetkili temsilci ve-ya ithalatç› muhatap al›narak, bunlar daüretici ile ayn› sorumlulu¤u tafl›yor.Uygunsuz ürün imal eden veya da¤›tanfirmalar internet üzerinden flikayet edi-lebiliyor. Piyasa gözetimi ve denetimineiliflkin flikâyetler Bakanl›¤›n www.sana-yi.gov.tr adresinden “ürün güvenli¤i fli-kâyetleri” bölümünden Ürün Güvenli¤i‹hbar/fiikâyet Formu kullan›larak veyayaz›l› olarak yap›labiliyor.

20

mom

ent

exp

o

KAPAK

Dünyay›iklimlendiriyoruz

21

mom

ent

exp

o

ISITMA, SO⁄UTMA VE ‹KL‹MLEND‹RME C‹HAZLARINDAK‹ÜRET‹M VE ‹HRACAT KAPAS‹TES‹N‹ HER GEÇEN GÜN

GEL‹fiT‹REN TÜRK‹YE, SON BEfi YILDA 3 KAT BÜYÜYEREK 2007YILI ‹T‹BAR‹YLE BU SEKTÖRDEK‹ ‹HRACATINI 1.67 M‹LYAR

DOLARA ULAfiTIRMIfi DURUMDA. TÜRK‹YE, ÖZELL‹KLE SANAY‹ T‹P‹ KL‹MALARDA YÜKSEK VER‹ML‹L‹⁄E GEÇ‹fi‹

BAfiARAB‹LD‹⁄‹ TAKT‹RDE YÜKSEL‹fi‹N‹ ÖNLENEMEZ B‹R B‹Ç‹MDE SÜRDÜREB‹L‹R.

KAPAK

Is›tma, so¤utma ve iklimlendirmesektöründe Türkiye son 10 y›l içeri-sinde göz kamaflt›r›c› bir büyümeseyri yakalam›fl durumda. Yabanc›sermayenin yat›r›mlar› ve yerli üre-

timin teknolojini giderek gelifltirmesisayesinde ›s›tma, so¤utma ve iklimlen-dirme sektörü üretimini ve ihracat›n›Türkiye’nin genel büyüme rakamlar›n›nkat ve kat üstüne ç›karmay› baflarm›fldurumda. Dilerseniz önce bu gelinennoktaya nas›l gelindi¤ini ve ›s›tma so-¤utma ve iklimlendirme sektörünün son50 y›l içerisinde nas›l bir geliflim seyriizledi¤ini inceleyelim. Türkiye’de ›s›tma,so¤utma ve havaland›rma sektörününbafllang›c› 1950’li y›llara de¤in uzan›yor.Ancak sektörün beklenen büyük at›l›m›-n› 1980’li y›llarla birlikte gerçeklefltirdi¤igörülüyor. 90’lara gelindi¤inde ise sek-törün sivil örgütlenmesini ve makineyat›r›mlar›n› ciddi boyutlara tafl›d›¤› gö-ze çarp›yor. 2000’lerde uluslararas› ser-

tifikalar›n› tamamlayan sektör, bu dö-nemde ihracat hamlesini bafllat›yor. Yi-ne 2000’lerle birlikte Avrupa, Amerikave di¤er k›talardaki üreticilerin Türki-ye’de temsilciliklerinin artmas› da ›s›t-ma, so¤utma ve havaland›rma sektö-ründe kaliteyi ve pazar büyümesini be-raberinde getiriyor. Uzun y›llard›r Tür-kiye’de üretim yapan firmalar, milen-yumla birlikte bu rüzgâra kap›ld›ktansonra pazardan çok büyük paylar eldeediyorlar. K›sa bir süre sonra do¤an re-kabet, kaliteyle beraber fiyat rekabetini

de yarat›yor. ‹flte bu noktada yabanc›firmalarla yap›lan stratejik ortakl›klar,birçok üründe imalata Türkiye’de giril-mesine neden oluyor. Böylelikle Türki-ye, ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmesektöründe Avrupa’n›n üretim merkeziolmaya bafll›yor. Bu noktadan sonra it-halat oran› da giderek azal›yor; ihracatise art›yor. Is›tma, so¤utma ve iklimlen-dirme sektöründe di¤er sektörlere k›-yasla en önemli farkl›l›klardan biri isebu noktada ortaya ç›k›yor. Zira sektörünen önemli özelli¤i, ithalat›n›n ihracat›n›nyar›s› kadar olmas›. Son befl alt› y›ldabüyümesini neredeyse 10’a katlad›¤›dikkat çeken ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme sektörü Türkiye’nin hem ham-madde kaynaklar›na hem de pazarlarayak›n oluflu ve iflçilik maliyetlerinin gö-rece düflük olmas›ndan kaynakl› avan-tajlar› da ihracat›nda lehine çevirerekdünyan›n her taraf›na mal satan bir ülkehaline gelmifl durumda. Türkiye ›s›tma, so¤utma ve iklimlendir-me cihazlar› sektörünün Avrupa bölge-sindeki bu pazar içerisinde en h›zl› bü-yümeyi kaydetmesi gerçekten de çokönemli bir geliflim olarak dikkatleri çe-kiyor. Üretim teknolojileri geliflen, AR-GE yat›r›mlar›na ciddi kaynaklar ay›ranve yabanc› ortakl›klarla geliflen sektörbüyümesini sadece iç pazarda de¤il ih-racatta da devam ettiriyor. Böylelikle Avrupa’n›n yeni üretim mer-kezi olmaya do¤ru ilerleyen Türkiye ›s›t-ma, so¤utma ve iklimlendirme cihazlar›sektörleri, Türkiye genel büyüme ra-kamlar›n›n 4 kat üzerine ç›karak da buh›zl› yükseliflini kan›tl›yor.

SEKTÖR ‹NANILMAZ B‹R HIZLA BÜYÜYORIs›tma, so¤utma ve iklimlendirme sektö-rünün ekonomik olarak geliflimine ba-k›ld›¤›nda Türkiye, genel büyümesinin 4kat› h›zla geliflti¤i görülüyor. Baz› y›llar-

22

mom

ent

exp

o

“ 2003 y›l›nda 665 milyon dolar seviyesinde olan›s›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihazlar›n›nihracat›n›n 2007 y›l›nda 1.67 milyar dolara ulaflarakneredeyse üç kat artt›¤› dikkatleri çekiyor.”

‹NG‹LTERE

FRANSA

‹TALYA

ALMANYA

‹SPANYA

IRAK

ROMANYA

YUNAN‹STAN

UKRAYNA

RUSYA FED.

CEZAY‹R

‹SRA‹L

DAN‹MARKA

BULGAR‹STAN

L‹BYA

A.B.D.

KAZAK‹STAN

‹RAN

AZERBAYCAN

FAS

D‹⁄ER

TOPLAM

183.362.714

121.208.191

70.851.673

90.584.828

82.937.550

78.980.302

39.119.363

40.812.581

40.695.766

29.387.366

48.452.460

26.330.249

14.352.361

30.374.638

16.250.795

23.155.369

19.316.523

10.280.641

16.835.124

6.156.411

301.723.200

1.291.168.105

235.535.489

148.394.373

97.410.995

96.320.223

87.239.985

79.732.847

63.886.838

49.778.412

49.695.262

49.326.276

48.778.737

48.500.112

47.743.767

35.145.907

31.899.925

24.728.597

24.479.835

23.413.551

21.906.738

21.278.428

386.668.111

1.671.864.408

28,5

22,4

37,5

6,3

5,2

1,0

63,3

22,0

22,1

67,8

0,7

84,2

232,7

15,7

96,3

6,8

26,7

127,7

30,1

245,6

28,2

29,5

TÜRK‹YE'N‹N ÜLKELERE GÖRE KL‹MA VE SO⁄UTUCULAR ‹HRACATI (8415 VE 8418 NOLU GT‹PLER TOPLAMI) ($)

ÜLKE ADI 2006 2007 DE⁄‹fi‹M (%)

Kaynak: TÜ‹K

23

mom

ent

exp

o

da yüzde 20’lere ulaflan büyüme rakam-lar› gözleniyor. Doymam›fl pazar ve ih-racat sayesinde sektörel büyümenin,önümüzdeki y›llarda da Türkiye genelbüyümesinin üzerinde devam edece¤i-ne kesin gözüyle bak›l›yor. 2007 y›l›nabak›ld›¤›nda ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme sektörünün büyüme oran›n›nyüzde 10 olarak gerçekleflti¤i görülüyor.‹hracattaki art›fl da göz kamaflt›r›c› birseyir izliyor. 2003 y›l›nda 665 milyon do-lar seviyesinde olan ›s›tma, so¤utma veiklimlendirme cihazlar›n›n ihracat›n›n2007 y›l›nda 1.67 milyar dolara ulaflarakneredeyse üç kat artt›¤› dikkatleri çeki-yor. Sektörün 2008 y›l›n›n ilk üç ay›nda-ki ihracat rakamlar› incelendi¤inde iseihracat›n de¤er baz›nda geçen y›la k›-yasla yüzde 16,1 oran›nda artarak 429,7milyon dolara ulaflt›¤› göze çarp›yor.Türkiye’nin makine ve aksamlar› ihraca-t›ndaki en önemli kalem olma niteli¤in-deki ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmecihazlar› ihracat›n›n önümüzdeki süreç-te de önemli bir art›fl seyri izleyece¤ikonusunda tüm uzmanlar hemfikir.

EN ÖNEML‹ PAZAR ‹NG‹LTERETürkiye’nin ›s›tma, so¤utma ve iklimlen-dirme cihazlar› ihracat›nda 2007 y›l›nda-ki en önemli pazar›n›n ‹ngiltere oldu¤udikkat çekiyor. 2007’de ‹ngiltere’ye top-lam 235.5 milyon dolarl›k ›s›tma, so¤ut-ma ve iklimlendirme cihaz› satan Türki-ye, bu ülkeye yapt›¤› ihracat› bir öncekiy›la k›yasla da yüzde 28,5 oran›nda ar-t›rm›fl bulunuyor. ‹ngiltere’yi ise s›ras›y-la 148.4 milyon dolar ile Fransa, 97.4milyon dolar ile ‹talya, 96.3 milyon dolarile Almanya ve 87.2 milyon dolar ile ‹s-panya izliyor. Türkiye’nin ›s›tma, so¤ut-ma ve iklimlendirme cihazlar› ihracat›n-daki en önemli pazarlar›n›n AB ülkeleri-nin olmas› ise sektörün teknoloji ve üre-tim kalitesi anlam›nda rüfltünü ispatla-d›¤›n›n en önemli göstergesi niteli¤in-de. AR-GE çal›flmalar› ile teknoloji üre-ten, bölgesinden en h›zl› oyuncu olarakher geçen y›l büyümesini sürdüren veAvrupa’n›n yeni üretim merkezi olmayado¤ru emin ad›mlarla yürüyen Türkiye›s›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihaz-lar› sektörlerinin ayn› zamanda ABmevzuat›na en iyi uyumu sa¤lam›fl sek-törlerden biri oldu¤u da görülüyor. Türkiye’nin 2007 y›l›nda ›s›tma, so¤ut-

ma ve iklimlendirme cihazlar› ihracat›n-da baz› ülkelere yönelik radikal ihracatart›fllar› ise dikkat çekici bir di¤er fak-tör. Zira 2007’de Türkiye Danimarka’yaihracat›n› yüzde 232 oran›nda art›rarak47.7 milyon dolar seviyesine, Fas’a ihra-cat›n› yüzde 245,6 oran›nda art›rarak21.3 milyon dolar seviyesine ve ‹ran’aihracat›n› yüzde 127 oran›nda art›rarak23,5 milyon dolar seviyesine ulaflt›rm›fldurumda. Is›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihaz-lar› söz konusu oldu¤unda Türkiye’ninnet bir ihracatç› oldu¤u dikkatleri çeki-yor. Zira sektörün ithalat oran› ihracat›-n›n oldukça afla¤›s›nda seyrediyor. 2007y›l›nda 1.67 milyar dolarl›k ihracat yap-t›¤› gözlenen ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme sektörünün ayn› dönemdekiithalat›n›n ise 804.9 milyon dolar seviye-sinde oldu¤u görülüyor. Türkiye’nin enfazla ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmecihaz› ithal etti¤i ülke olarak ise 2007 y›-

l›ndaki 131 milyon dolarl›k rakam ileÇin dikkat çekiyor. Buradaki üzücü olandurum Çin’deki düflük verimlilikteki an-cak ucuz C ve D tipi klimalar›n Türki-ye’de ra¤bet görmesi olurken, sevindiri-ci geliflme ise Çin’den yap›lan ithalat›n2006 y›l›na k›yasla yüzde 21,6 seviyesin-de düflmesi olarak gösterilebilir. Türki-ye’nin bu sektördeki ithalat›nda di¤erönemli ülkeler ise 102.4 milyon dolar ile‹talya ve 71.5 milyon dolar ile Malezyaolarak s›ralanabilir.

EV T‹P‹ KL‹MADA DÜNYA B‹R‹NC‹S‹Y‹ZIs›tma so¤utma ve iklimlendirme sektö-rü içerisindeki en önemli ürünlerin ba-fl›nda tabiî ki klimalar geliyor. Klimalarise, ev ve benzeri yerlerde, küçük ifl yer-lerinde kullan›lan bireysel klimalar, tica-ri ve endüstriyel kullan›m için gereklibüyük klima sistemleri ile g›da ve pro-

Özellikle Çin’den ithal edilen C ve D s›n›f› ev tipi klimalar düflük verimlilikleriyle küresel ›s›nmay›tetikleyen faktörlerden birisi olarakgösterilirken, uzmanlar tüketicilerin A ve B tipi split klimalarayönelmesinin küresel ›s›nmaya duyarl›bir yaklafl›m oldu¤unun alt›n› çiziyorlar.

24

mom

ent

exp

o

KAPAK

ses endüstrisine hitap eden ticari so¤ut-ma uygulamalar› gibi üç ana bölümeayr›l›yorlar.10 y›l önce ülkemizde çok az say›da bi-reysel klima sat›fl› gerçekleflirken,2000’li y›llarda bireysel klima pazar›oluflmufl ve katlanarak geliflmifl durum-da. Bunun çok büyük bir oran›, split kli-ma olarak gerçekleflmifl bulunuyor. Tür-kiye ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmecihazlar›n›n en önemli alt ürün grubuolan ev tipi klimalar›n üretiminde dün-yada birinci s›rada yer al›yor. Bu konu-da Türkiye’nin en önemli takipçisi ÇekCumhuriyeti ise her ne kadar kendimarkas›yla üretim yapmasa da dünya-n›n önde gelen ev tipi klima üreticilerin-den birisi say›l›yor. Türkiye ise bundan15 y›l öncesinde bu konuda hiçbir yat›-r›m› olmamas›na ra¤men, bu pazardaki›fl›¤› görerek üretim biçimini de¤ifltirmeve yapanc› firmalar ile ortak çal›flmalaryapma yöntemini benimseyerek bugünitibariyle split klima konusunda dünyalideri olmufl bulunuyor. Di¤er yandan yeni ofis, al›flverifl merke-zi, hastane, sinema gibi iklimlendirmeyap›lmas› mutlaka gerekli olan binalar›nyayg›nlaflmas› ve otomobillerde klima-n›n standart donan›m haline gelmesiylede Türkiye’de klima pazar› 10 binlerleifade edilen rakamlardan 1 ila 1.5 mil-yon adet seviyelerine ulaflm›fl bulunu-yor. Merkezi ve endüstriyel klima sistemleriise ülkemizde 1980’lerin ikinci yar›s›ndaat›l›m yapm›fl ve günümüzde de h›zlabüyümesine devam ediyor. Bu ürünlerinflaat sektörü ile yak›ndan ba¤lant›l› ol-

du¤undan al›flverifl merkezi, hastane,ofis, sinema, süpermarket gibi yap›lar›nartmas› bu ürünlere olan talebi de yük-seltiyor. Günümüzde bir y›lda 20’ninüzerinde al›flverifl merkezi aç›ld›¤› düflü-nülecek olursa, merkezi ve endüstriyel

klimalardaki art›fl›n nedeni da daha iyianlafl›l›yor. Türkiye ›s›tma, so¤utma ve iklimlendir-me sektöründe baz› y›llarda yüzde 20’le-re ulaflan büyüme rakamlar› gözleniyor.Doymam›fl pazar ve ihracat sayesinde

2010’DA DÜNYANIN TÜMKL‹MACILARI TÜRK‹YE’DE OLACAK

2010 y›l›nda, REHVA Dünya Klima Kongresi Antalya’da ger-

çekleflecek. Türkiye bin 500 kat›l›mc›yla gerçekleflmesi

beklenen bu dev organizasyona ev sahipli¤i yapacak. Yine

2010’da bu kez ‹stanbul’da gerçeklefltirilecek olan Avrupa

Konfederasyon Toplant›lar› da ›s›tma, so¤utma ve iklimlen-

dirme cihazlar› konusunda tüm dünyan›n dikkatini Türki-

ye’ye çekecek.

Bu toplant›lar› yönelik dersini iyi çal›flm›fl bir Türk iklimlen-

dirme cihazlar› sektörünün ve sektörü yönlendiren dernek-

lerin bu dönemde bir fon oluflturarak büyük çapl› ortak bir

AR-GE birimi kurmalar› durumunda, Türkiye teknoloji üre-

ten bir ülke olma yolunda çok önemli bir ad›m› atabilir.

25

mom

ent

exp

o

sektörün büyümesinin, Türkiye genelbüyümesinin üzerinde seyretmesine de-vam edece¤ine kesin gözüyle bak›l›yor.2007 y›l›na bak›ld›¤›nda ise büyümeoran›n yüzde 10 olarak gerçekleflti¤i gö-rülüyor. Bireysel klimalarda iç pazar›n

ayn› kald›¤›, ihracat›n ise artt›¤› gözleni-yor. Merkezi ve ticari sistemlerde iseürün baz›nda yüzde 20 ila 55 aras›dabüyüme kaydediliyor. Ancak gelinen noktada sektör, bir yolayr›mda bulunuyor. Çünkü teknoloji

üreten Avrupa ülkeleri ve ABD bir yan-da, ucuz iflçili¤in bir avantaj niteli¤indeoldu¤u Çin bir yanda yer al›yor. Türkiyeise bu iki durumun tam ortas›nda, neucuz iflçilik cenneti bir ülke ne de tamanlam›yla teknoloji üretebilen bir ülkeolarak duruyor. Ama kendi bilgisini veteknolojisini kendisinin üretebilece¤ipotansiyele de sahip olan ülkemiz, ›s›t-ma so¤utma ve iklimlendirme konusun-da üretimin yan›s›ra teknoloji ve tasa-r›mda da geliflebilir.

SEKTÖRÜN SORUNLARI DA VARIs›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihaz-lar› sektörü her ne kadar üretim ve ihra-cattaki baflar›s›n› her geçen y›l art›rsada bu, sektörün çok önemli sorunlarlakarfl› karfl›ya oldu¤u gerçe¤ini de¤ifltir-miyor. Is›tma, so¤utma ve iklimlendir-me cihazlar› sektörünün ana sorunlar›n-dan birisi nitelikli ifl gücündeki azl›k ola-rak dikkat çekiyor. Sektörün h›zl› gelifl-mesi nedeniyle ayn› nitelikte ve gerekennicelikte ifl gücünün tedari¤inde sektö-rün zorland›¤› uzmanlar taraf›ndan vur-gulan›yor. Bu nedenle sivil toplum ör-gütleri meslek içi e¤itimler düzenliyorve özellikle ara kademe eleman yetifltir-mek için devletin meslek lisesi ve yük-sek okullar› art›rmas› için çal›fl›yor.Uzakdo¤u rekabeti de sektörün bafl et-mek zorunda kald›¤› sorunlar aras›ndayer al›yor. Özellikle fiyat konusunda,Çin ile rekabette zorlanan firmalar, gü-nümüzde bu rekabeti baflar› ile sürdür-seler de fiyatlar›n ötesinde rekabeti kali-te, servis, h›z gibi alanlara çekmek içinçaba sarf ediyorlar. Ayr›ca endüstriyelklima ürünlerindeki ÖTV de yat›r›mc›için a¤›r bir yük oluflturdu¤u için buvergi sistemi lüks malzeme niteli¤indeolmayan klima santral› ve Fan-Coil ci-hazlar› sektörünün geliflimini engelle-yen bir durum oluflturuyor. Ancak buköklü ve çözümü gerçekten çaba iste-yen sorunlara karfl›n ›s›tma, so¤utma veiklimlendirme cihazlar› sektörünün üre-tim ve ihracat›n›n 2008 y›l›nda da h›zkesmeden geliflece¤ine kesin gözüylebak›l›yor.

SORUNLAR ÜN‹VERS‹TE ÖZEL SEKTÖR ‹fiB‹RL‹⁄‹ ‹LE ÇÖZÜLEB‹L‹R2000’li y›llarla teknoloji üretmesi gerek-

26

mom

ent

exp

o

ti¤inin fark›na varan ›s›tma, so¤utma veiklimlendirme sektörü, üniversitelerinbilgisinden faydalanmak için bir tak›mprojeler de önermeye bafllam›fl durum-dalar. Bu noktadan sonra özellikle tek-nik sorunlar›n giderilmesine iliflkin pekçok projeye üniversiteler ve özel sektöriflbirli¤i ile imza at›lm›fl durumda. Ayr›-ca üniversitelerin gelece¤in mühendis-lerini ve bilim adamlar›n› yetifltiren birkurum olarak sektörle birlikte teknolojive tasar›ma yönelik ö¤renci proje yar›fl-malar› düzenlemeleri ve projelendirmeve tasar›m çal›flmalar›n› sektörle birlikteyürütmeleri bu iflbirli¤ini kuvvetlendir-di. Ancak bu iflbirli¤i ad›na hala katedilmesi gereken çok yol oldu¤u görü-lüyor.

ENERJ‹ TASARRUFU ÖNEML‹Bugün itibariyle enerji tüketiminin yo-¤un oldu¤u her alanda küresel ›s›nmabirinci gündem maddesi olarak dikkat-leri çekiyor. Dünyada üretilen enerjininyüzde 30’undan fazlas›n›n konutlardatüketildi¤ini düflündü¤ümüzde ise ›s›t-ma, so¤utma ve iklimlendirme cihazla-r›nda da enerji tasarrufu ve küresel ›s›n-ma önemli bir konu bafll›¤› olarak varl›-¤›n› hissettiriyor.‹flte tam da bu yüzden son y›llarda ›s›t-ma, so¤utma ve iklimlendirme cihazlar›sektörünün üzerinde en fazla yo¤unlafl-t›¤› konular›n bafl›nda enerji tasarrufluve yüksek verimli cihazlar›n gelifltiril-mesi yer al›yor. Sektörde bu sürecin y›l-lar içerisinde ad›m ad›m geliflti¤i dikkatçekiyor. Öncelikle enerji savurganl›¤›nakarfl› baz› önlemler al›nm›fl, daha sonrada çevreyi daha az kirleten ve verimlili-¤in ön planda oldu¤u ürünler gelifltiril-meye çal›fl›larak ciddi baflar›lara imzaat›lm›fl. Son y›llarda gelinen noktada isesürdürülebilir kavram›na uyumlu tekno-lojiler üzerine yo¤unlafl›lm›fl durumda.Bu yönde tüm dünyada oldu¤u gibiTürkiye’de de çal›flmalar sürdürülüyor.Ancak daha verimli cihazlar üretmekiçin daha geliflmifl bir ekonomiye sahipolmak gerekti¤i de bir gerçek. Zaten bunedenle Avrupa ve ABD, dünyan›n tek-nolojisini üretiyor. Ekonominin yan› s›raenerji verimlili¤inin sa¤lanabilmesi içintoplumun da bu konuda bilinçli olmas›gerekiyor. ‹flte sektörün dernekleri de

bu yönde yapt›klar› çal›flmalarla tüketi-cileri bilinçlendiriyorlar. Çünkü enerjiverimlili¤ini ve tasarrufunu sa¤lamak

için sadece cihazlar üretmek de¤il, bü-tün bir sistem gelifltirilmesi gerekiyor.Bir binan›n ancak tümü ele al›nd›¤›nda

2003

2004

2005

2006

2007

2008 (Ocak-Mart)

665.181.406

829.031.117

1.026.747.200

1.291.168.105

1.671.864.408

429.761.393

287.944.888

399.614.326

490.332.423

638.115.648

804.930.306

217.760.858

TÜRK‹YE GENEL‹ KL‹MA VE SO⁄UTUCU ‹HRACATI VE ‹THALATI (8415 VE 8418 NOLU GT‹PLER TOPLAMI) ($)

YIL ‹HRACAT ‹THALAT

Kaynak: TÜ‹K

KAPAK

27

mom

ent

exp

o

enerji verimlili¤i sa¤lanabilir. Bu nokta-da izolasyon da tabiî ki büyük önem arzediyor. Bu noktada asl›nda teknoloji,iflin kolay taraf› denebilir. Bu sistemle-rin toplum taraf›ndan yayg›nlaflmas› da-ha zor gibi gözüküyor. Ancak yine de dünyadaki geliflmelerebakt›¤›m›zda en fazla 50 y›ll›k bir süreç-te tüm enerji kaynaklar›n›n ve bunaba¤l› olarak ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme cihazlar›n›n de¤iflece¤ini söy-leyebilmek mümkün. Bu noktada yineteknoloji ve tasar›m üretimini elinde bu-lunduran ülkelerin kârl› ç›kacaklar› söy-lenebilir. Türkiye’nin bu nedenle yak›nbir gelecekte kendi bilgisini kendisi üre-ten, özgün tasar›mlar ve teknolojiler ge-

lifltiren bir ülke olmas› gerekiyor. Ancakbu flekilde sektör büyümesini dünya ça-p›na yayabilir.

KL‹MALAR KÜRESEL ISINMAYITET‹KL‹YOR MU?Yukar›daki soru ›s›tma, so¤utma ve ik-limlendirme sektörünün yan›t arad›¤›sorulardan birisi niteli¤inde. Küresel›s›nman›n as›l sebebi her ne kadar fosilyak›tlar›n kullan›m› ve atmosfere sal›-nan sera gazlar›n›n artmas› olarak gös-terilse de de¤iflen iklim koflullar›yla be-

raber insanlar›n klimaya yönelik taleple-rinin artmas› ve klima kullan›m›n›n daküresel ›s›nman›n artmas›ndaki minöretkenlerden birisi olarak gösterilmesibu sorunun sorulmas›na sebebiyet veri-yor. Is›tma, so¤utma ve iklimlendirmecihaz› üreticileri ise bu konuda baz› dü-zenlemelerin yap›lmas› gerekti¤ini be-lirtiyorlar. Uzmanlar daha verimli klimakullan›m›n›n hem ülkemiz, hem tüketici-miz, hem de çevremiz için faydal› ve ge-rekli bir uygulama oldu¤u görüflünde.Türkiye aç›s›ndan da yukar›daki soru

“ Sektörün 2008 y›l›n›n ilk üç ay›ndaki ihracatrakamlar› incelendi¤inde ihracat›n de¤er baz›ndageçen y›la k›yasla yüzde 16,1 oran›nda artarak 429,7 milyon dolara ulaflt›¤› göze çarp›yor.”

Ç‹N HALK CUM.

‹TALYA

MALEZYA

TAYLAND

ROMANYA

FRANSA

GÜNEY KORE CUM.

JAPONYA

ALMANYA

A.B.D.

‹NG‹LTERE

‹SPANYA

ÇEK CUM.

DAN‹MARKA

BELÇ‹KA

MISIR

‹ST.DER‹ SER.BÖL.

PORTEK‹Z

AVUSTURYA

MEKS‹KA

D‹⁄ER

TOPLAM

167.431.600

72.342.652

6.315.483

43.498.221

47.515.776

44.342.404

40.112.807

31.106.766

31.741.254

22.855.468

18.384.611

23.567.538

15.088.401

6.835.844

5.179.370

7.144.781

4.961.073

1.789.499

4.739.958

3.101.814

40.060.328

638.115.648

131.345.665

102.397.810

71.520.972

68.650.143

58.223.551

57.808.862

47.962.931

47.357.190

42.707.855

25.507.055

19.797.987

18.378.075

16.162.246

13.940.918

12.012.350

11.325.803

8.450.989

7.581.638

7.484.585

7.266.804

29.046.877

804.930.306

-21,6

41,5

-

57,8

22,5

30,4

19,6

52,2

34,5

11,6

7,7

-22,0

7,1

103,9

131,9

58,5

70,3

323,7

57,9

134,3

-27,5

26,1

TÜRK‹YE'N‹N ÜLKELERE GÖRE KL‹MA VE SO⁄UTUCULAR ‹THALATI (8415 VE 8418 NOLU GT‹PLER TOPLAMI) ($)

ÜLKE ADI 2006 2007 DE⁄‹fi‹M (%)

Kaynak: TÜ‹K

28

mom

ent

exp

o

KAPAK

özellikle iç piyasada son 5 y›lda 7 kat ar-tan klima cihaz› sat›fllar› dikkate al›nd›-¤›ndan daha s›k bir flekilde sorulur halegelmifl bulunuyor. Esas›nda bu sorununyan›t› oldukça basit. Tüm dünyada ev ti-pi klimalar A, B, C, ve D gruplar› olaraks›n›fland›r›l›yor. Türkiye’de a¤›rl›kl› ola-rak yüksek verimli ve enerji tüketimi ol-dukça düflük olan A ve B gruplar› üreti-liyor. C ve D gruplar›na ait olan ve dü-flük verimli klimalar ise baflta Çin veUzak Do¤u olmak üzere genelde yurtd›-fl›ndan geliyor. Dolay›s›yla içeridekiüretimin daha yüksek kalitede oldu¤uve ev tipi klima üretiminde ülkemizdebir sorun yaflanmad›¤›n› rahatl›kla söy-lenebilir. Ancak ucuz olmas› nedeniyletüketicilerin Uzak Do¤u’dan gelenürünleri tercih etmesi ülkemiz aç›s›ndanküresel ›s›nmay› tetikleyen bir etmenolarak nitelendiriliyor. Ancak, büyük,sanayi tipi diye tarif edilen klimalar›nimalat›nda Türkiye’de önemli s›k›nt›laryaflan›yor. Zira bu tip klimalarda çevre-ye duyarl› ve yüksek verimli üretim yap-man›n maliyeti bir hayli yüksek. Dolay›-s›yla Türk ›s›tma, so¤utma ve iklimlen-dirme sektörü burada yüksek verimliüretime geçifl için bir sürece ihtiyaç du-yuyor. Bu süreç tamamland›¤›nda sana-yi tipi klimalarda da A ve B grubu üre-timleri bafllayacak. Ancak olaya ev tipiklimalar›n tüketicileri aç›s›ndan bak›ld›-¤›nda tüketiciyi verimli klimalara yön-lendirmek ad›na, düflük verimli klimala-ra vergi art›r›m› getirmek gibi uygula-malar hayata geçirildi¤i taktirde bu so-run da çözülebilir. Bu çal›flmalar›n so-nuçlar› da yavafl yavafl al›n›yor denilebi-lir. Zira yaz sezonuna girdi¤imiz flugünlerde üretici firmalar›n ürün kam-panyalar›nda ön plana ç›kard›klar› fak-

törlerden birisinin de yüksek verimlilikoldu¤unu görmek bu bilincin yavafl ya-vafl oturdu¤unu ispatlar nitelikte.

TEKNOLOJ‹ GEL‹fi‹YOR AMA…Türkiye ›s›tma so¤utma ve iklimlendir-me sektörünün teknolojik geliflimi, as-l›nda sanayinin geliflmesiyle do¤ruorant›l› bir seyir izliyor. Geçmifl dönem-lerde teknolojik anlamda tamamen d›fla

ba¤›ml› olan sektör, son 10 y›l içerisindeçok yo¤un olmamakla birlikte teknolojide üretmeye bafllad›. Bu üretimse tabiîki büyük firmalar taraf›ndan gerçeklefl-tiriliyor. Bu firmalar›n bünyesinde kuru-lan AR-GE departmanlar› her ne kadarbaz› projelere imza atsa da dünya ölçe-¤inde rekabet yaratabilecek özgün birteknolojiye ulaflabilecek alt yap›ya sahipde¤il. Ancak teknolojide gelinen nokta2000’li y›llarla k›yasland›¤›nda oldukçaileri bir seviyede. Zira o y›llarda nere-deyse sadece yurtd›fl›ndan gelen bilgiyipaylaflan sektör bu tarihlerde ç›kan eko-nomik krizin ard›ndan dünyada rekabetedebilir bir seviyeye ulaflmak için mut-laka teknoloji üretmesi gerekti¤inin far-k›na vard›. Çünkü sektörün kurtuluflu-nun tek yolu, çevre ülkelere ihracat yap-maktan geçiyordu. Ancak Türkiye’nin›s›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihaz-lar›ndaki üretim teknolojisinin Avrupa

“ Türkiye’nin ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirme cihazlar› ihracat›nda 2007 y›l›ndaki en önemli ülkenin‹ngiltere oldu¤u dikkat çekiyor. 2007’de ‹ngiltere’yetoplam 235.5 milyon dolarl›k ›s›tma, so¤utma veiklimlendirme cihaz› satan Türkiye, bu ülkeye yapt›¤›ihracat› bir önceki y›la k›yasla da yüzde 28,5oran›nda art›rm›fl bulunuyor.”

29

mom

ent

exp

o

ve ABD ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda sistem vetasar›m üretebilecek bir boyuta ulafla-mad›¤› da dikkat çekiyor. Uzmanlarböylesi bir geliflim için tüm dünyada ol-du¤u gibi Türkiye’de de üniversitelerinve sektörün yo¤un bir iflbirli¤i sürecinegirmesi gerekti¤ini vurguluyorlar.

AR- GE GEL‹fiMEK ZORUNDAIs›tma, so¤utma ve iklimlendirme sis-temlerinin iyi oluflturulmas› ve son tek-nolojiyle donat›lmas› ülke ekonomisineve do¤aya pek çok yararlar sa¤l›yor. ‹yiüretilen verimli klimalar, ayn› görevidaha az enerji harcayarak, enerjiyi ta-sarruflu kullanarak gerçeklefltiriyor. Kli-ma son y›llarda neredeyse bir günahkeçisi ilan edilse de asl›nda yeni tekno-lojilere sahip klimalar küresel ›s›nmayakarfl› bir silah olarak kullan›labilecekdüzeye ulaflm›fl durumda. Günümüzdepek çok insan›n yaflam›n›n önemli birbölümü kapal› mekânlarda geçti¤i vebu bölgelerde ›s›tma so¤utma ve hava-land›rma birimlerinin mutlaka kullan›l-mas› gerekli¤i düflünülecek olursa, busektördeki AR-GE çal›flmalar› ile enerjiverimlili¤i yüksek ürünlerin tasarlanma-

s›n›n da ne denli önemli oldu¤u ortayaç›k›yor. Sektör büyümesini devam ettirirkenoluflan büyük ölçekli firmalar AR-GEyat›r›mlar›na ve teknoloji üretimine deciddi kaynaklar ay›r›yorlar. Bu AR-GEçal›flmalar› kimi zaman sadece yerli fir-malarca gerçeklefltirilebildi¤i gibi ya-banc› ortakl›klardan gelen teknolojitransferleri de sektörün bölgesel birgüç olma yolunda önemli ad›mlar atma-s›n› sa¤l›yor. Özellikle klima sektöründe AR-GE çal›fl-malar›n›n daha da önemli oldu¤u gözeçarp›yor. Çünkü ça¤›m›z›n en önemlisorunlar›ndan biri olan küresel ›s›nmakonusunda adeta günah keçisi ilan edi-len klimalar›n enerji tasarrufu sa¤layanve verimlili¤i yüksek olarak üretilmesi-nin sa¤lanmas› üzerine çok ciddi çal›fl-malar yürütülüyor. Böylelikle ›s›tma, so-¤utma ve havaland›rma sistemlerinin iyioluflturulmas› ve son teknolojiyle dona-t›lmas› ülke ekonomisine ve do¤aya dapek çok yararlar sa¤l›yor. AR-GE çal›fl-malar› sonucu üretilen yeni nesil verimli

klimalar ayn› görevi daha az enerji har-cayarak, enerji tasarrufu sa¤l›yor.Türkiye’deki yüksek rakamlarda üretimyapan yerli firmalar da belli büyüklü¤eulaflt›klar›ndan beri araflt›rma gelifltirmefaaliyetlerine ciddi kaynaklar ay›r›yor-lar. Ayr›ca yabanc› firmalarla ortakl›lar›olan Türk firmalar›, yurt d›fl›ndan tek-noloji transferi yapma imkân›na da sa-hip oldu¤u için son teknoloji ürünler detüketici ile bulufluyor. Türkiye ›s›tma, so¤utma ve iklimlendir-me sektörü her y›l istikrarl› büyümesinisürdürürken yerli üretim ve yabanc› or-takl›klarla dünyan›n say›l› üretici ülkele-ri aras›na giriyor. Günümüzde Avru-

pa’n›n üretim merkezi olmaya do¤ru gi-den Türkiye’de sektörün sorunlar›na çö-züm üretildi¤i takdirde, iç piyasadakiyükselifl ihracat ile de perçinlenebilir. Ancak sanayinin di¤er tüm kollar›ndaoldu¤u gibi ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme cihazlar› sektöründe de Ar-Ge teflvikleri istenilen düzeyde de¤il.Uzmanlar bu konuda at›lan kimi olum-lu ad›mlar oldu¤unu ancak bu ad›mlarat›l›rken beraberinde yo¤un da birprosedür yürütüldü¤ünü vurguluyor-lar. Teflviklere ulaflmak için çok fazlakural koyulmas›, firmalar›n zaman vepara kaybetmesine sebep oluyor. Budurum da teflvikleri biraz anlams›zlaflt›-r›yor. Türk ›s›tma, so¤utma ve iklim-lendirme sektörü cirosunun yüzde 3 ile5’ini Ar-Ge çal›flmalar›na ay›rmaya ka-rar vermifl durumda. Bu, di¤er sanayikollar› ile k›yasland›¤›nda oldukça bü-yük bir rakam. Ancak sektör bunu ya-parken, devletten istedi¤i oranda tefl-vik alamad›¤› taktirde firmalar›n maliyap›lar› bozulma riski ile karfl› karfl›ya.Bu konuda zaman içinde bir kolaylafl-

t›rma ve güven ortam›n›n yarat›lmas›gerekiyor. Ayr›ca ›s›tma, so¤utma veiklimlendirme sektörünü oluflturan fir-malar›n önemli bir k›sm›n› KOB‹’lerinoluflturdu¤u düflünüldü¤ünde ve dev-letin teflviklerden yararlanabilmek içinfirmalardan çok say›da AR-GE çal›flan›istemeleri zorunlulu¤u göz önünde bu-lunduruldu¤unda, sektörün çok önemlibir k›sm›n›n devlet teflviklerinden buyüzden yararlanamad›¤› gerçe¤i ortayaç›k›yor. Dolay›s›yla KOB‹’lere yönelikAR-GE teflviklerinin Türk ›s›tma, so-¤utma ve iklimlendirme sektörününgeliflimi için mutlaka kolaylaflt›r›lmas›gerekiyor.

KL‹MA SEKTÖRÜNDEK‹ ÖNEML‹B‹RL‹K VE DERNEKLER

‹SK‹D: ‹klimlendirme So¤utma Klima ‹malatç›lar› Derne¤i

(‹SK‹D) iklimlendirme, so¤utma ve klima cihazlar› imalatç›s›

ve ithalatç›s› tüm üyeleri aras›nda iflbirli¤i sa¤layarak, üye-

lerinin sorunlar›n› çözmek için gerekli çal›flmalar› yap›yor

ve Türk klima tüketicilerinin ve firmalar›n›n haklar›n› ulusal

ve uluslararas› düzeyde korumak için gayret gösteriyor.

TTMD: Türkiye'de binalardaki ›s›tma, so¤utma, iklimlendir-

me sistemleri ve sanayi tesislerindeki enerji üretim ve da-

¤›t›m› ile ilgili sistemlere iliflkin hizmetleri veren tesisat

mühendislerini tek bir çat› alt›nda toplayan ve binlerce

üyesi bulunan Türk Tesisat Mühendisleri Derne¤i (TTMD),

önemli bir dernek olarak karfl›m›za ç›k›yor. Sektördeki mü-

hendislerin kaynaflt›¤› bir platform durumuna da gelen

TTMD, yürüttü¤ü e¤itim çal›flmalar›, sempozyumlar, yay›nla-

d›¤› dergi ve kitaplar ile sektörün gelifliminde önemli bir rol

oynarken, sa¤lad›¤› yurtd›fl› iliflkileriyle de bilgi transferi

oluflmas›na öncülük ediyor.

ISKAV: Sektörün önemli vak›flar›ndan olan Is›tma So¤utma

Klima Araflt›rma ve E¤itim Vakf› (ISKAV) ise üniversiteler,

vak›flar, dernekler, sektör flirketleri, özel kurulufllar ve çal›-

flanlar›n›n aralar›ndaki dayan›flmay› kolaylaflt›rmak, haklar›n›

korumak, mesleki bilgi ve geliflmelerini sa¤lamak do¤rul-

tusunda faaliyetler yürütüyor.

“ Türkiye ›s›tma, so¤utma ve iklimlendirmecihazlar›n›n en önemli alt ürün grubu olan ev tipi klimalar›n üretiminde dünyada birinci s›rada yer al›yor.Bu konuda Türkiye’nin en önemli takipçisi ÇekCumhuriyeti ise her ne kadar kendi markas›yla üretimyapmasa da dünyan›n önde gelen ev tipi klima üreticilerinden birisi say›l›yor.”

30

mom

ent

exp

o

‹KL‹MLEND‹RME C‹HAZLARI SEKTÖRÜNÜN SON YILLARDAK‹ TEKNOLOJ‹KGEL‹fi‹M‹N‹ KÜRESEL ISINMA B‹REB‹R ETK‹L‹YOR. F‹RMALAR ENERJ‹TASARRUFU SA⁄LAYAN KL‹MALARIN ÜRET‹M‹ VE PAZARLANMASIÜZER‹NDE ADETA B‹R YARIfiA G‹RM‹fi DURUMDA.

Son y›llarda kullan›m› çok h›zl›bir flekilde artan klimalar, kü-resel ›s›nma gündeminin ya-ratt›¤› “enerji tasarrufu” ak›-m›ndan teknolojik de¤iflim

anlam›nda en yo¤un etkilenen ürünleraras›nda yer al›yor. Günümüzde nere-deyse tüm klima üreticileri, enerji tasar-ruflu ve yüksek verimli cihazlar gelifltir-mek için yo¤un Ar-Ge çal›flmalar› yürü-tüyor. Ayr›ca Türkiye gibi enerji ithaleden bir ülke için enerji tasarruflu veverimli klimalar daha da önem kazan›-yor. Bu yönde piyasaya ard› ard›na yep-yeni ve daha az enerji harcayan verimliklimalar sürüyorlar.

ARÇEL‹K-LG KL‹MALARININYÜZDE 60’I “A” ENERJ‹ Enerji tasarrufu sa¤layan klimalar› piya-saya süren en önemli firmalardan biriArçelik-LG. Firma yeni ürün tasar›mla-r›n› daha az enerji kullanarak daha çok

KAPAK

Klimalarda enerjitasarrufu dönemi

31

mom

ent

exp

o

GELECEKTE KL‹MALAR NASIL OLACAK? Son y›llarda klima sektörünün üzerindeen fazla yo¤unlaflt›¤› konunun, enerji ta-sarruflu ve yüksek verimli cihazlar›n ge-lifltirilmesi oldu¤u bu örneklerde deaç›kça görülüyor. Bu süreç asl›nda ad›m ad›m geliflti. Ön-celikle enerji savurganl›¤›na karfl› baz›önlemler al›nd›. Daha sonra çevreyi da-ha az kirleten ve verimlili¤in ön plandaoldu¤u ürünler gelifltirilmeye çal›fl›ld›ve belli noktalarda da ciddi baflar›laraimza at›ld›. Son y›llarda gelinen noktada ise sürdü-rülebilir kavram›na uyumlu teknolojilerüzerine yo¤unlafl›lm›fl durumda. Çünkükaynaklar bitirilmeden ve do¤a yokedilmeden di¤er kuflaklara da kalmal›.Bu yönde tüm dünyada oldu¤u gibiTürkiye’de de çal›flmalar sürdürülüyor. Ancak daha verimli cihazlar üretmekiçin daha geliflmifl bir ekonomiye sahipolmak gerekti¤i de bir gerçek. Zaten bu nedenle Avrupa ve ABD, dün-yan›n teknolojisini üretiyor. Ekonomi-nin yan› s›ra enerji verimlili¤inin sa¤la-nabilmesi için toplumun da bu konudabilinçli olmas› gerekiyor. Ancak yine de

dünyadaki geliflmelere bakt›¤›m›zda enfazla 50 y›ll›k bir süreçte tüm enerji kay-naklar›n›n ve buna ba¤l› olarak ›s›tma,so¤utma ve iklimlendirme cihazlar›n›nde¤iflece¤ini söyleyebiliriz. Bu noktada yine teknoloji ve tasar›müretimini elinde bulunduran ülkelerkârl› ç›kacaklar. Türkiye’nin bu nedenle yak›n bir gele-cekte, özgün tasar›mlar ve teknolojilergelifltiren bir ülke olmas› gerekiyor. An-cak bu flekilde sektör büyümesini dünyaçap›na yayabilir.

kan firmalar aras›nda yer al›yor. Kullan-d›¤›n›z elektri¤i sizden çok düflünenteknoloji olarak lanse edilen Vestel En-vio ‹nverter Serisin de otomatik olarakverdi¤i ›s›y›, iç ve d›fl koflullara göreayarlayan enerji dostu dijital bir kontrolsistemi bulunuyor. Sistem böylelikleoda s›cakl›¤›na göre enerji tüketiyor.

DÜNYANIN EN AZ ENERJ‹ HARCAYAN KL‹MASI MI?Son aylarda piyasaya sunulan ToshibaDAISEIKAI SKVP serisi klimalar dünya-n›n en az enerji tüketen klimalar› olaraklanse ediliyor. Bu klima modelinin budenli az enerji tüketmesinin nedeni iseikiz dönel kompresörü olmas› ve DC In-verter Teknolojisi ile de bu kompresö-rün h›z›n›n ayarlayabilmesi. Gelenekselklimalarda ise kompresör h›z›n›n sabitolmas› ihtiyaca göre çok fazla enerji har-canmas›na yol aç›yordu. Toshiba yetkili-leri bu sistem sayesinde ürettikleri yenimodel klimalar›n›n düflük düzeyde çal›-fl›rken sadece bir ampul kadar elektrikharcad›¤›n› iddia ediyorlar. Ayr›ca Su-per Inverter Toshiba Daiseikai SKVP kli-malar› DC inverter teknolojisine ek ola-rak d›fl ünite dizayn›nda da yenili¤e gi-

dilmifl. Geleneksel klimalarda tek s›ral›olan d›fl ünite bataryas›, Super InverterDaiseikai’lerde çift s›ral› tasarlanm›fl. So-nuç çok daha az elektrik tüketimi, yük-sek verimlilik bu tasar›mda da ön plan-da tutulmufl. Standartlar 3,21 COP üze-rindeki klimalar› “A S›n›f›” olarak nite-lendirirken, bu enerji verim oran›n›nüzeri için bir standart koymuyor. SuperInverter Daiseikai 5,1 COP de¤eri s›n›f-land›r›lam›yor. Y›ll›k enerji tüketimi 245kW olan Daiseikai klimalar A s›n›f›n›nda üzerinde bir kategori oluflturuyor.

“ 2002 y›l›ndan bu yana klima pazar›n›n 3 katbüyümesi, bu cihazlardan kaynakl› yükselen enerjitüketimini hiç olmad›¤› kadar gündeme tafl›d›. Küresel ›s›nma gündeminin de etkisiyle klima üreten neredeyse bütün firmalar ard› ard›na enerjitasarrufu sa¤layan yüksek verimli klimalar piyasayasunmaya bafllad›lar.”

ifl yapabilmek ilkesi üzerine konumlan-d›rm›fl durumda. Arçelik-LG’nin günü-müzdeki ürün gam›nda bulunan ürünle-rin say›ca yüzde 60’› A enerji seviyesin-deki ürünlerden olufluyor. Ayr›ca enerjiverimlili¤inin daha artt›r›ld›¤› yeni multive de¤iflken debili sistemler üzerindeçal›flan firma, Inverter kompresör tek-nolojisinin farkl› segmentteki pek çokürüne uygulanmas› için çal›flmalar›nadevam ediyor. Geliflmifl Avrupa ülkele-rinde çevre duyarl›l›¤› kapsam›nda ozontabakas›na zarar verebilen R-22 so¤utu-cu ak›flkan›n›n kullan›m› yasaklanmas›nedeniyle Arçelik-LG’de çeflitli ürünle-rinde so¤utucu ak›flkanlar›n› R-22’denR-410 A’a geçiriyor. Firma yetkilileri busürecin yak›nda tamamlanaca¤›n› vetüm ürünlerini R-410 A gaz› ile çal›fl›rhale getireceklerini belirtiyorlar. Ancakdünyada halen Çin, ABD, Hindistan gi-bi büyük ülkelerin R-22 ak›flkan›n› kul-lanmas› nedeniyle, bunun rekabeteolumsuz etki etmesinden çekinen firmayetkilileri, d›fl pazarlarda zorlanacaklar›-n› bilseler de çevreye duyarl› teknolojikullan›ma öncülük etmeye devam ede-ceklerini söylüyor.

SABANCI’DAN YÜZDE 80 ENERJ‹ TASARRUFU SA⁄LAYAN KL‹MA Sabanc› Holding bünyesindeki ‹klimSA,Sigma modeli ile enerji tasarruflu klima-lar konusunda pazara iddial› bir giriflyapan firmalardan bir di¤eri. Ozonadost R410 A gazl›, A enerji s›n›f›na veinverter teknolojisine sahip Sigma, yüz-de 80’e varan enerji tasarruflu modelleriile dikkat çekiyor. Klimalar, Türkiye’deenerji tüketiminin yüzde 8’ini oluflturu-yor ve artan kullan›m ihtiyac›na ba¤l›olarak bu oran 2007 y›l›nda, geçti¤imizy›la göre yüzde 44 art›fl gösterdi diyen‹klimSA Genel Müdürü Adnan Paputçu;“Fakat insanlara klimalar›n› kullanma-malar›n› söyleyemezsiniz. Bunun yerineenerji tasarrufu sa¤layan klimalar üret-meli ve insanlar› bu klimalar› kullanmakonusunda bilinçlendirmelisiniz” diyor.

VESTEL ENERJ‹N‹ZE GÖZÜ G‹B‹ BAKARTürkiye’nin önemli klima üreticilerindenbir di¤eri olan Vestel’de klima üretimi-ne enerji tasarrufu penceresinden ba-

32

mom

ent

exp

o

TÜM DÜNYADA KULLANIMI HIZLA ARTANEV T‹P‹ VE ENDÜSTR‹YEL KL‹MALARAYÖNEL‹K, GEL‹fiM‹fi ÜLKELER‹NHÜKÜMETLER‹ ENERJ‹ KULLANIMINI AZALTAN STANDARTLAR GET‹R‹YOR.YAKIN GELECEKTE TÜRK‹YE’DE DE BU T‹P UYGULAMALARIN BAfiLAMASIBEKLEN‹YOR.

KAPAK

‹klimlendirmecihazlar›nastandart geliyor

Türkiye’de flu anda ev tipi veendüstriyel klima kullan›m›nailiflkin bir düzenleme ya dastandart getirilmifl de¤il. Pa-zarda A, B, C ve D s›n›f› her

türlü klimay› bulmak mümkün. ÖzellikleUzak Do¤u menfleli klimalar ucuz fiyat-lar› nedeniyle evlerde, ifl yerlerinde,al›flverifl merkezlerinde ve turistik tesis-lerde s›kl›kla tercih ediliyor. Bu klimalarC ve D s›n›f› oldu¤undan hem yo¤unolarak hem de verimsiz bir flekilde elek-trik tüketimine yol aç›yor. Avrupa Birli-¤i Ülkeleri ve ABD gibi geliflmifl ülkeler

33

mom

ent

exp

o

y›nlanan standartla klimalarda so¤utmaverimlili¤i SEER (Seasonal Energy Effi-ciency Ratio), ›s›tma verimlili¤i iseHSPF (Heating Seasonal PerformanceFactor) ile tan›mlan›yor. Kanada ve Meksika’da da klima verimli-li¤i uygulamalar› yo¤unlukla yap›l›yor.Kanada ve Meksika da Minimum EnerjiPerformans› Standard›n›n (MEPS) (Har-monize Standart) klimalar için zorunlustandart olarak uygulan›yor. Ancakenerji s›n›f› etiketlemesinde zorunlulukuygulamas›n›n ülkesel farkl›l›klar gös-terdi¤i görülüyor. Dünyan›n geliflmifl ülkelerinde ev tipi veendüstriyel klimalara yönelik belirlistandartlar ve yasaklamalar bulunuyor.Türkiye’de de yak›n bir gelecekte butarz uygulamalar›n bafllamas› bekleni-yor. Ev tipi klimalar›n üretimi konusun-da Türkiye’de standartlara uyum konu-sunda bir sorun yaflamayaca¤› düflünül-

se de endüstriyel kliman›n geliflmifl ül-kelerin standartlar›n› yakalamas› içindaha yolu oldu¤u belirtiliyor. Haz›rl›klartamamland›¤›nda endüstriyel klimalar-da da A ve B grubu üretimlerin Türki-ye’de bafllamas› bekleniyor. Fakat buuygulamalar›n getirece¤i maliyetlerinalt›ndan sektörün günümüzde kalkmagücü olmad›¤›ndan endüstriyel klimayailiflkin standartlar›n, ev tipi klimadandaha sonra geliflece¤i ortada. Ülke ekonomisi, tüketici menfaati veçevre duyarl›l›¤› aç›lar›ndan de¤erlendi-rildi¤inde enerji verimlili¤i yüksek kli-malar üretilmesi için belirli standartla-r›n gelmesi ve Uzak Do¤u’dan gelenyüksek enerji tüketen klima cihazlar›nayönelik baz› gümrük vergisi uygulama-lar›na geçilmesi gerekti¤i üzerinde sek-tör profesyonelleri birleflmifl durumda.

yasaklama so¤utucu ak›flkanlar› ile ilgili.Avrupa ülkelerinde çevre duyarl›l›¤›kapsam›nda ozon tabakas›na zarar vere-bilen R-22 so¤utucu ak›flkan›n›n kullan›-m› yasaklanm›fl durumda. Ülkemizde deçeflitli firmalar ürünlerindeki so¤utucuak›flkanlar›n› R-22’den R-410 A’a çevir-meye bafllad›lar bile. Sektör profesyo-nelleri Türkiye’deki klima üreticilerineyak›n bir gelecekte bu tarz bir yasakla-man›n gelebilece¤ini söylüyorlar. An-cak dünyada halen Çin, ABD, Hindistangibi büyük ülkeler R-22 ak›flkan›n› kulla-n›yor olmas› ve bu durumda rekabetiolumsuz etki edebilece¤inden dolay› çe-kince ile karfl›lan›yor. Avrupa Birli¤i klimalar konusunda bellistandartlar belirleyip, yasaklar koyarkenAmerika Birleflik Devletleri’nde de kli-malar konusunda enerji tüketimini azal-t›c› baz› önlemler al›nmaya çal›fl›l›yor.Bunlardan biri ise California’da yap›lan

bir araflt›rma. Bu araflt›rmaya göre He-at-Pump teknolojisine haiz klimalarda“on-off” sistemi yerine h›z kontrollü ku-manda sistemine geçilmesi halinde Eya-let genelinde kullan›lan toplam elektrikenerjisinde yüzde 32 tasarruf sa¤land›¤›tespit edilmifl. ABD’nin klima kullan›m›yo¤un olan bu s›cak eyaletinde yap›lanbaflka araflt›rmalarda klimalar›n verimliolmas› durumunda ülkeye, tüketicilereve do¤aya büyük katk›lar sundu¤unugösteriyor. Bu uygulama ile ayn› za-manda klimalar›n off konumundan onkonumuna her geçiflinde çekece¤i de-meraj ak›m› sorununu da ortadan kald›-raca¤›ndan klimalar›n AG da¤›t›m siste-minde sebep oldu¤u fliker probleminide büyük ölçüde ortadan kald›raca¤›üzerinde duruluyor.Ayn› zamanda ABD’de 1992 y›l›nda ya-

“ Dernekler, imalatç›lar ve Enerji Bakanl›¤› verimli kliman›n desteklenmesi ve verimsiz kliman›n engellenmesi hatta cezaland›r›lmas› konusunda hemfikirler. Bu nedenle bu yaz geç olsa da önümüzdekiyaz dönemine kadar klimalara iliflkin yeni düzenlemelerin ve standartlar›n gelmesine nerdeysekesin gözüyle bak›l›yor.”

bu tip klimalara karfl› baz› standartlar veenerji tüketimini azalt›c› önlemler getiri-yor. K›sa bir zaman içerisinde Türki-ye’ye de klima üretimi, sat›fl› ve kullan›-m› konusunda benzer düzenlemelerinyap›lmas› ve standartlar›n getirilmesibekleniyor.

TÜRK‹YE DAHA HER HANG‹ B‹RYASAK YOK Enerji verimlili¤i yüksek klimalar›n kul-lan›m›, ülkemiz, tüketiciler ve de çevreiçin faydas› yads›namaz, gerekli bir du-rum. Bu nedenle de sektör içerisindeyer alan dernekler, imalatç›lar ve deEnerji Bakanl›¤› bu konu üzerinde sü-rekli temas halinde bulunarak, ne tipdüzenlemeler yap›lmas› gerekti¤ini tar-t›fl›yorlar. Tüm kurumlar verimli klima-n›n desteklenmesi ve verimsiz kliman›nengellenmesi hatta cezaland›r›lmas› ko-nusunda hem fikirler. Bu nedenle buyaz geç olsa da önümüzdeki yaz döne-mine kadar klimalara iliflkin yeni düzen-lemelerin ve standartlar›n gelmesinenerdeyse kesin gözüyle bak›l›yor. Günü-müzde herhangi bir zorunluluk olma-mas›na karfl›n Türkiye’deki firmalar ve-rimli klimalar satmak için kampanyalardüzenliyor ve reklam filmlerini bu do¤-rultu da yay›nl›yor. Zaten ülkemizdekienerji verimlili¤i düflük klimalar dahaçok Uzak Do¤u’dan gelen ucuz ürünler.Bu aç›dan içerideki üretimin daha yük-sek kalitede oldu¤unu ve ev tipi klimaüretiminde ülkemizde bir sorun yaflan-mad›¤›n› söyleyebilirim. Ancak, büyük,sanayi tipi diye tarif etti¤imiz klimalar›nimalat›nda sorunlar yaflan›yor. Bu tipklimalarda çevreye duyarl›, yüksek ve-rimli üretim yapman›n maliyeti çok yük-sek. Burada yüksek verimli üretime ge-çifl için bir sürece ihtiyaç var. Haz›rl›klartamamland›¤›nda sanayi tipi klimalardada A ve B grubu üretimleri bafllayacak.Fakat bunun öncesinde ev tipi klimalar-da öncelikle düzenlemelere gidilmesibekleniyor. Ayn› zamanda standart ge-tirmenin ötesinde klima kullan›m› konu-sunda tüketicilerinde bilinçlendirilmesigerekti¤inin alt› çiziliyor.

GEL‹fiM‹fi ÜLKELER‹N YASAKLARI VE ÖNLEMLER‹Ev tipi ve endüstriyel klimalara yönelikAvrupa Birli¤i’nden gelen en önemli

40

mom

ent

exp

o

EV T‹P‹ KL‹MA PAZARININ YÜZDE 50’S‹N‹ EL‹NDE BULUNDURAN ARÇEL‹K-LG 2008YILINDA 1,5 M‹LYON ADET ÜRET‹M KAPAS‹TES‹NE ULAfiMAYI BAfiARDI. F‹RMA2008 YILINDA T‹CAR‹ KL‹MA ALANINDA DA TIPKI EV KL‹MALARINDA OLDU⁄U G‹B‹DE⁄‹fi‹M‹N ÖNCÜSÜ OLMAYI HEDEFL‹YOR.

SEKTÖRDEN

Arçelik-LG’den 1,5 milyon klima

Türkiye klima pazar› son ony›lda çok önemli bir dönüflümsüreci yaflad›. Bu süreçte, da-¤›t›m kanal›ndan fiyatlara, tü-ketici alg›lar›ndan reklamlara

kadar pek çok fley de¤iflti. Her fleydenönce klima pazar› çok büyüdü. On seneöncesine bakt›¤›m›zda yaklafl›k 200 bin-ler mertebesinde seyreden bir klima pa-zar› söz konusu iken bugün geldi¤imiznoktada 1.2 milyon adet mertebesindebir pazar söz konusu. Bu büyümede enönemli etkiye sahip firmalardan biri iseArçelik-LG. Firman›n yerli üretici olarakpazar›n bu gelifliminde büyük bir katk›s›söz konusu. 2000 y›l›ndan önce klimasadece üst gelir grubundan insanlar›nalabildi¤i bir ürünken Arçelik-LG’nin debüyümesiyle neredeyse her gelir gru-buna hitap eden bir ürün oldu. Arçelik-LG Genel Müdürü Hakan Bul-gurlu, Bugün gelinen noktada Arçelik-LG’nin faaliyet alan›n› ev tipi klimalar›nyan› s›ra ticari ve profesyonel klima sis-temleri ile geniflletti¤ini ve yeni vizyo-nunu “iklimlendirme alan›nda ilk terciholmak” olarak belirledi¤ini söylüyor.

ARÇEL‹K-LG’N‹N BAfiARISININ SIRRI2000 y›l›ndan önce ise birkaç Japonmarkas› pazarda da¤›t›l›yordu ve paza-r›n büyük ço¤unlu¤u bu da¤›t›c›lar›nelinde bulunuyordu. Arçelik-LG’nin kli-ma pazar›nda a¤›rl›¤›n›n artmas› ile bir-likte, klima da¤›t›m kanal›nda dengelerbeyaz eflya bayileri lehine de¤iflmeyebafllad›. Klima ihtisas bayilerinin pazar-daki sat›fl a¤›rl›¤› azald›. Arçelik yurt ça-p›nda yayg›n beyaz eflya kanal› sayesin-de kliman›n ülkenin her köflesine ulafl-mas›n› sa¤lad›. Bu noktada montaj veservis hizmeti de ayr›ld›. Arçelik, ücret-siz keflif, ücretsiz montaj gibi pek çokfarkl› ve yenilikçi uygulamay› devreyeald›. Klima montaj ve servis hizmeti Ar-çelik yetkili servis kanal› üzerinden ve-rilmeye baflland› ve pek çok baflka firmada benzer uygulamalar› takip etti. Bu süreçte orta ve alt gelir gruplar›n-dan daha fazla insan klima üründen ha-berdar oldu. Otomobillerinde ve ifl yer-lerinde klima kullanan insanlar, ayn›konforu evlerinde de yaflamak istedilerürünün penetrasyonu yüzde 1-2’lerdenh›zla artarak bugün yüzde 11-12’lere ul-

flat›. Ayr›ca, tüm dünya pazarlar›nda ol-du¤u gibi, Çin menfleli ürünlerin 2002y›l›nda itibaren pazar girmesi, fiyat sevi-yelerinin düflmesine yol açt›. Bu süreçteen karl› ç›kan yine Arçelik-LG oldu çün-kü bir tarafta kaliteli bir imaja sahipama çok pahal› Japon ürünleri varkendi¤er tarafta çok ucuz ama üst üste ikiyaz kullanamad›¤›n›z Çin ürünleri bulu-nuyordu. Tam ortada ise farkl› ürün tip-leri, dayan›kl›l›k, enerji verimi, yüksekservis hizmet kalitesi ile Arçelik LG yeral›yordu. Bu sayede de Arçelik-LG2002’den beri çok fragmante hale gel-mifl olan ev tipi klima pazar›nda yüzde50 üzerinde pazar pay›na sahip oldu.

PAZARIN HAK‹M‹ ARÇEL‹K-LGArçelik-LG, Arçelik ile dünyan›n bugünen büyük klima üreticisi olan LG Elec-tronics’in yüzde 50-50 ortakl›¤› ile 1999y›l›nda kuruldu. Gebze Organize SanayiBölgesinde yer alan üretim tesislerinde2000 y›l› May›s ay›nda ilk üretim ger-çeklefltiren firma kuruluflunda 100 mil-yon dolar›n üzerinde sat›fl yapmak he-defi ile yola ç›kt›. Arçelik-LG y›ll›k 300bin adet ev tipi ve split klima üretimikapasitesine sahipti. K›sa zamanda buhedefine ulaflarak 2008 y›l›ndan önce 1milyon adetten fazla ev tipi klima sat›fl›-n› yeni hedef olarak belirledi. 2007 y›l›n-da bu hedefine ulaflan flirket, 2008 y›l›n-da 1,5 milyon adet üretim kapasitesineulaflt›. Arçelik-LG, 2000 y›l›ndan beriher y›l s›çramal› olarak büyüdü. Bu bü-yümede artan ihracat rakamlar›n›n yan›s›ra yurtiçi pazar›n da büyük katk›s› ol-du. Asl›nda bu karfl›l›kl› bir etkileflimdi.Arçelik-LG’nin üretim rakamlar› artt›k-ça, tüketici fiyatlar›nda azalmalar mey-dana geldi. Ayn› zamanda kendi bünye-sinde AR-GE yapan Arçelik-LG çeflitliürün ve teknolojilerdeki liderli¤i ile tü-keticilerin kaliteli, eriflilebilir, kolay kul-lan›labilen ve dayan›kl› klimalara ulafla-bilmesini sa¤lad›. Bu anlamda pazar›nbüyümesindeki ana itici gücü oluflturdu.2002 senesinden beri Arçelik-LG ev tipiklima pazar›nda yüzde 50 paya sahip vepazar›n flekillenmesinde önemli katk›lar›bulunuyor.

FARKLI ‹HT‹YAÇLARA GÖRE KL‹MA ÜRETMEK Arçelik-LG, hedef pazarlar›n müflteri ih-

tiyaçlar›na uygun ürünleri kendi bünye-sinde bulunan AR-GE bölümümüzdetasarl›yor. Örne¤in, enerji verimlili¤i veçevre duyarl›l›¤›n›n ön planda oldu¤uAvrupa ülkeleri için R-410 A so¤utucuak›flkan kullanan, enerji verimlili¤i yük-sek ürünler tasarlan›rken, Ortado¤u veAfrika pazarlar› için, daha zorlu flartlar-da sorunsuz çal›flabilecek klimalar üreti-liyor. Ülkemizde de farkl› bölgelerinfarkl› co¤rafi, kültürel ve altyap›sal özel-likleri oldu¤u için genifl ve pek çok fark-l› tüketici grubuna hitap eden bir ürüngam›n› yurtiçi pazar› için üretiyor. Ya-flam koflullar›nda ve klima teknolojisin-de meydana gelen de¤iflimler uyar›nca,ürünlerin teknik ve fonksiyonel özellik-lerinde sürekli iyilefltirmeler yap›l›yor. Genifl bir AR-GE ekibi ile çal›flan Arçe-lik-LG’nin bu ekibi içerisinde makine,elektrik, elektronik mühendisleri, me-murlar ve teknisyenler yer al›yor. Arçe-

Hakan BulgurluArçelik-LG Genel Müdürü

Türkiye’de klima pazar›n›n geliflimineöncülük eden firmam›z, ev tipi klimapazar›n›n yüzde 50’sini elinde bulunduruyor.

41

mom

ent

exp

o

SEKTÖRDEN

42

mom

ent

exp

o

“ Arçelik-LG’nin 2008 senesi için gelifltirdi¤i s›ra d›fl›bir ürün olan Artcool Frame kare tipi bir klima. Bu klimaya iç ünite üzerinde bir çerçeve uygulamas›monte edilmifl ve resim de¤ifltirme uygulamas›yap›lacak hale getirilmifl.”

lik-LG fabrikas›nda AR-GE çal›flmalar›hedef pazarlar›n müflteri ihtiyaçlar›n›ntespiti ile bafll›yor. Bu anlamda QFD,FMEA, Alt› Sigma gibi çal›flmalar yap›-l›yor. Bu çal›flmalar sonucunda belirle-nen müflteri ihtiyaçlar› tasar›ma aktar›l›-yor Tasar›m aflamas›nda, tüm ürünlerinbilgisayarl› ortamda üç boyutlu model-lemeleri yap›l›yor. Yap›lan bu modelle-melerden çeflitli yöntemler kullan›larakürün prototipleri oluflturuluyor. Olufltu-rulan bu prototipler kalorimetrik per-formans deney odalar›nda çeflitli deney-lere tabi tutularak, optimum perfor-mans noktas›na getiriliyor.

ARÇEL‹K-LG’DEN DO⁄A DOSTU YEN‹L‹KLERArçelik-LG’de 2007 senesinde gerçek-lefltirilen yenilikler temel olarak inverterteknolojisinin mono ve multi split ürün-lerde kullan›m›, enerji verimlili¤inin ar-t›r›lmas› ve daha yüksek ›s›tma perfor-mans›na sahip ürünlerin gelifltirilmesiolarak özetlenebilir. Inverter kompresör teknolojisi sayesin-de bu ürünler ihtiyaç duyulan ›s›tma-so-¤utma kapasitesine göre çal›flma h›zlar›-n› kendileri ayarl›yorlar. Mekandaki s›-cakl›k de¤eri istenen seviyeye geldi¤in-de normal kompresörlü klimalar gibikompresörü durdurmak ve sonra yeni-den bafllatmak yerine kompresörün h›-z›n› artt›r›p azaltarak istenen kapasiteyisa¤l›yorlar. Bu sayede normal kompre-sörlü klimalar ile k›yasland›¤›nda yüzde44’e varan enerji tasarrufu sa¤layabili-yorlar. Ayr›ca Invertech serisi klimalariç ünite fan›, d›fl ünite fan ve kompre-sörlerinde kullan›lan motorlar BLDCteknolojine sahip do¤ru ak›mla çal›flanmotorlar. Bu nedenle normal klimalar-dan çok daha sessiz bir kullan›m imkân›sunuyor. Bunun yan›nda bu klimalar,k›fl›n d›fl ortam s›cakl›¤›n›n s›f›r derece-

nin alt›nda oldu¤u durumlarda bile ve-rimli ›s›tma yapabiliyor. Eksi 15 dereced›fl ortam koflullar›nda bu klima modeli›s›tma konumunda çal›flt›r›labiliyor. In-vertech klimalar Mirror serisi iç ünitele-ri kullanarak yüksek teknolojiyi, fl›k vemodern bir tasar›mla birlefltirmifl birmodel. Arçelik-LG’nin 2007 senesindegelifltirilen bir di¤er önemli ürün grubuise inverter multi çoklu sistem klimalar›.Bu klimalarla çeflitli d›fl ünitelere, iç me-kân ihtiyaçlar›na göre farkl› tip ve kapa-sitelerde iç üniteler ba¤lanabiliyor vebu sayede bir d›fl ünite ile birden fazlamekânda iklimlendirme yap›labiliyor.Arçelik-LG’nin d›fl ünite ürün gam› gü-nümüzde 1 d›fl üniteye 9 adet iç ünite-nin ba¤lanabildi¤i Multi FDX sistem ve1 d›fl üniteye 3 ve 4 adet iç üniteninba¤lanabildi¤i Multi F sistemler. Olduk-ça uzun ve esnek borulama yap›labilenbu sistemde toplam borulama 145 met-re, iç ünite ve d›fl ünite aras›ndaki yük-seklik fark› 30 metreye ulaflabiliyor. Multi F sistem d›fl ünitelerimizden 1+4sistem olan› 24.000 Btu nominal kapasi-teye sahiptir ve ba¤lanan iç ünitelerintoplam kapasitesi 39.000 Btu’ya ulaflabi-lir. 1+3 sistem d›fl ünitemiz ise 18.000Btu kapasiteye sahiptir ve 30.000 Btu’yakadar toplam iç ünite kombinasyonuba¤lanabilir. Multi F sistemlerimizdetoplam borulama mesafesi 70 metreye,iç ve d›fl ünite aras›ndaki yükseklik fark›

15 metreye ulaflabilir. Multi FDX ve F sistem klimalar, duvartipi mirror iç üniteler, standart plasmal›iç üniteler, tek yön, çift yön ve dört yö-ne üflemeli kaset tipleri, yer tavan tiple-ri, düflük ve yüksek statik bas›nçl› gizlitavan tipleri gibi farkl› pek çok iç üniteuygulamas› yap›labiliyor. Multi Inverter sistem klimalarda yüksekverimli DC Inverter kompresörler kulla-n›l›yor. Bu kompresörler ve sistemdekullan›lan iç-d›fl ünite fan motorlar› dayine BLDC teknolojisine sahipt ve busayede çok sessiz çal›flarak ortam kon-forunu garanti alt›na al›yorlar.

ÖZEL B‹R KL‹MA: ARTCOOL FRAMEArçelik-LG’nin 2008 senesi için gelifltir-di¤i bir di¤er ilginç ürün ise ArtcoolFrame olarak adland›r›lan kare tipi kli-malar. Bu klimaya iç ünite üzerinde birçerçeve uygulamas› yap›lm›fl ve resimde¤ifltirme uygulamas› yap›lacak halegetirilmifl. Bu sayede tüketiciler art›kklimalar›n›n nas›l görünece¤ine kendi-leri karar verebiliyorlar ve kiflisellefltir-me uygulamas›na gidebiliyorlar. Artco-ol Frame ürünün bir di¤er önemli özel-li¤i ise 3 boyutlu hava da¤›l›m› teknolo-jisi. Bu teknoloji sayesinde ortama üfle-nen hava di¤er klimalarda oldu¤u gibitek bir noktadan de¤il kliman›n sa¤-sol-alt bölümlerinde bulunan üç farkl› nok-

43

mom

ent

exp

o

Ticari klima pazar›na bakt›¤›m›zda iseyine çeflitli de¤iflimler görüyoruz. Herfleyden önce ürün teknolojileri de¤ifli-yor. Yaflam standartlar› de¤ifltikçe, bu-nun sonucunda da bina tipleri ve mi-mari de¤ifliyor. Böylelikle her geçengün klima konusunda farkl› ihtiyaçlarortaya ç›k›yor. Her geçen gün dahaverimli, daha kolay uygulan›r, yat›r›mve iflletme maliyetleri daha az olanürünler devreye al›n›yor. So¤utma

gruplar› de¤iflken debili çoklu sistem-lerle de¤ifltiriliyor, mono split uygula-malar yerlerini multi splitlere b›rak›-yor, ürünlerde inverter teknolojisininkullan›m› h›zla art›yor. Ev tipi klima pazar›na göre çok dahastabil bir sektör olmas›na ra¤men, ticariklima pazar›nda da firmalar aç›s›ndançeflitli konsolidasyonlar gerçekleflti. Birk›s›m firma pazardan çekilirken, kimileriel de¤ifltirdi, kimileri ise yap›lar›n› de-¤ifltirerek kendilerini pazarda yenidenkonumland›rd›lar. Ticari klima alan›nda Arçelik-LG 2006y›l›nda yurtd›fl› pazarlara üretim yapma-ya bafllad›. 2007’nin son çeyre¤inden iti-baren ise yurtiçi pazardaki faaliyetlerineh›z verdi. Arçelik-LG t›pk› ev tipi klimapazar›nda oldu¤u gibi bu pazarda dabir de¤iflimi bafllatmay› hedefliyor.

tadan üflenerek daha homojen, dengelive sa¤l›kl› bir so¤utma sa¤lan›yor. Böy-lelikle, kimi müflterilerin klima çarpmas›sonucu rahats›z olma, kas tutulmas› vbflikayetleri de ortadan kalkm›fl oluyor.

100’DEN FAZLA ÜLKEYE ‹HRACATArçelik-LG, kuruluflundan bu güne hemArçelik, hem Beko hem de LG markala-r› ile ihracat gerçeklefltiriyor. Firman›nihracat› ilk bafllarda Irak ve birkaç Bal-kan ülkesini kapsarken bugün gelinennoktada Bat› Avrupa’dan Güney Afri-ka’ya, Rusya’dan Arap yar›madas›na ka-dar genifl bir co¤rafyada 100’den fazlaülkeye ihracat yap›yor. ‹hracat yap›lanco¤rafya bu kadar genifl olunca, ihraçedilen ürünlerin çeflitleri ve özellikleride birbirinden çok farkl› oluyor. Farkl›tasar›m kriterlerine sahip duvar tipisplit klimalardan, roof-top ve paket tipiürünlere, de¤iflken debili sistemlerdenhafif ticari sistemlere kadar pek çokfarkl› ürün grubu flu anda ihraç ediliyor.Zaten bu da bu pazarlarda Arçelik-LG’nin k›sa sürede geliflmesinin sebebi.Hakan Bulgurlu, “Hedef pazarlar›n ihti-yaçlar›n› do¤ru okuyabilmek ve bu ihti-yaçlara do¤ru cevap verebilmek, hedefpazar›n gerektirdi¤i fiyatlama stratejisi-ne sahip olabilmek ve o maliyetlerleüretim yapabilmek geliflimimizin enönemli nedeni” diyor.

KL‹MA ARTIK LÜKS DE⁄‹L ‹HT‹YAÇ Bugün gelinen noktada Türkiye klimapazar›nda 3 üretici bulunuyor. Tüketici-ler art›k bu ürünü bir lüks de¤il, ihtiyaçolarak görüyorlar. Ürüne, beyaz eflyabayileri, klima ihtisas bayileri, hiper-marketler gibi pek çok farkl› kanaldanulaflmak mümkün. Hatta yavafl yavaflklima market denilen yeni bir yap›lan-ma olgusu ortaya ç›k›yor, daha nihai tü-

keticiye dönük, fl›k ve ferah ma¤azalarpiyasada yerini al›yor. Ürün bilinirli¤ih›zla art›yor ve tüketiciler ürünün kaliteparametreleri hakk›nda belirli bir bilinçseviyesine ulafl›yorlar. Bu da rekabetinbundan sonra, daha dengeli ve oturmuflbir düzen içerisinde gerçekleflece¤ininsinyallerini veriyor.

“ Arçelik-LG, kuruluflundan bu güne hem Arçelik,hem Beko hem de LG markalar› ile ihracatgerçeklefltiriyor. Firman›n ihracat› ilk bafllarda Irak vebirkaç Balkan ülkesini kapsarken bugün gelinen noktada Bat› Avrupa’dan Güney Afrika’ya, Rusya’danArap yar›madas›na kadar genifl bir co¤rafyada100’den fazla ülkeye ihracat yap›yor.”

44

mom

ent

exp

o

TEKNOLOJ‹S‹NDEN‹MALATINA KADAR HERfiEY‹ YÜZDE YÜZ YERL‹ÜRET‹M OLAN ÖRGÜ VE

TEKST‹L MAK‹NELER‹ÜRET‹C‹S‹ A⁄TEKS’‹N

KURULUfi H‹KÂYES‹TRAJ‹K BAfiLASA DA,

F‹RMA SAH‹B‹ MEHMETA⁄RIKLI’NIN ‹NOVAT‹F

F‹K‹RLER‹ ‹LEGÜNÜMÜZDE DÜNYADAEfi‹ BENZER‹ OLMAYAN

TEKST‹L MAK‹NELER‹ÜRETEN VE ‹HRAÇ EDEN

B‹R F‹RMA KONUMUNDA.

SEKTÖRDEN

‹novasyondan do¤an bir firma:

A¤teks

45

mom

ent

exp

o

ODTÜ Makine Mühendisli¤iBölümü mezunu olan Meh-met A¤r›kl›’n›n triko ve maki-ne üretimine at›lmas› çal›flt›¤›firmada bir yang›n ç›kmas›-

n›n ard›ndan olmufl. 1991 y›l›nda ç›kanbu yang›n tüm örgü ve tekstil makinele-rine büyük zarar vermifl. A¤r›kl› yananmakinelerden birini patronundan sat›nalm›fl ve aylarca tek bafl›na bu makineüzerinde çal›flarak yeninden üretim ya-pabilecek hale getirmifl. Bu tek maki-neyle A¤teks firmas›n› kurarak trikoüretimine bafllayan A¤r›kl›, zamanla ye-ni makinelerde sat›n alm›fl ve Almanyaile Hollanda’ya triko ihraç etmeye bafl-lam›fl. Fakat hikâye, yeninden bir trajediyuma¤›na dönüflmek için gün say›yor-mufl. Y›llad›r durmaks›z›n çal›flan A¤r›k-l›, 2 ayr› firmadan ald›¤› triko sipariflle-rinin nas›l olaca¤›n› iflçilere anlatt›ktansonra 15 günlük bir tatile ç›km›fl. ‹ki fir-mada iki farkl› iplikten modeller istiyor-mufl ancak ipliklerin kar›flt›r›lmas› sonu-cunda tüm kumafl çöpe gitmifl. Hemmaddi olarak büyük zarar eden hem demüflterilerini kaybeden A¤r›kl›, at›l›mc›ve inovatif kiflili¤i ile bu soruna çözümüretme yollar›n› aramaya bafllam›fl. 60bin tonluk trikonun sökülememesindenkaynaklanan bu zarar› önleyebilecek birmakinenin dünyada olup olmad›¤›n›araflt›ran A¤r›kl›, ne böyle bir makineyene de bir patente rastlamay›nca kendisikollar› s›vam›fl. 4 y›ll›k bir çal›flman›n ar-d›ndan gerginli¤i ve ipin sökülüp sökü-lemeyece¤ini anlayan mekanizmalardanoluflan bir iplik söküm makinesi yapm›fl.Türkiye’de hiç kullan›lmam›fl bir yaz›l›mprogram› ile de desteklenen dünyadaefli benzeri olmayan “IntelliWinder” ad›verilen bu makine sayesinde triko dayaflanan kay›plar›n önüne geçilmeyebafllanm›fl. fiirket bünyesinde bir sökmemerkezi kurulmufl ve ard›ndan gazetele-re ilan verilerek trikocular›n firelerininsökülebilece¤i belirtilmifl. K›sa zamandayüzlerce firmadan gelen talepleri karfl›-lamakta zorlanan ve bu alanda çok bü-yük bir boflluk oldu¤unu gören Meh-met A¤r›kl› triko sökme makinesi üre-tim ifline girmifl.

YÜZDE YÜZ YERL‹ ‹K‹ MAK‹NE‹lk ürünü olan IntelliWinder –Ak›ll› trikoörgü söküm makinesini- uluslararas›

hareket edebilmesi ve kullan›m kolayl›¤›onu bu denli tercih edilebilir k›l›yor. “Hedefimiz makinelerimizi sektörün ta-lepleri do¤rultusunda gelifltirerek yenimodeller piyasaya sunmak. Bunun içinolanca gücümüzle çal›fl›yoruz. fiu an ge-lirimizin çok büyük bir k›sm›n› Ar-Ge’yeharc›yoruz. ‹ddia ediyorum, gelirininyüzdece bu kadar büyük bir k›sm›n› Ar-Ge’ye harcayan baflka bir firma dahayoktur” diyen A¤r›kl›, elbette ki bu har-camalar› bir hedef do¤rultusunda yap-t›klar›n›, önümüzdeki 10 y›l içerisindeDirecTwist markas›yla dünyan›n en bü-yük 3 büküm makinesi üreticisinden bi-ri olmak istediklerini söylüyor.

MAK‹NELER‹ ÜN‹VERS‹TE DERS K‹TAPLARINA G‹RD‹Dünyadaki di¤er büküm makinelerininyapt›¤› ifllemleri tek bir makinede topla-yan DirecTwist, yurt içi ve yurt d›fl›nda-ki tekstilcilerden büyük ilgi gördü¤ü gi-bi ayn› zamanda üniversiteler taraf›n-dan da heyecanla karfl›lanm›fl. Günü-müzde DirecTwist ders kitaplar›na gire-rek üniversitelerde iplik bükümünde ye-ni bir yöntem olarak okutuluyor. Ben bu makineyi üretene kadar dünya-da tüm tekstil okullar›n›n kitaplar›ndadört farkl› iplik büküm yöntemi yer al›-yordu ve yüz y›ld›r de¤ifltirilmeden ço-cuklara ö¤retiliyordu diyen A¤r›kl›, an-cak DirecTwist ile gelifltirdikleri yönte-min beflinci yöntem olarak literatüregeçti¤ini söylüyor. Amerika’da NortCrolina State, ‹ngiltere’de Manchester,

patentlerini alarak 1999 y›l›nda piyasayasüren firma, günümüzde dünyan›n50’den fazla tekstil üreticisi ülkesine butriko örgü söküm makinesini ihraç edi-yor. Ayr›ca “IntelliWinder” yurtiçindede 250’den fazla firma taraf›ndan halihaz›rda kullan›l›yor. A¤teks firmas›n›n bir di¤er inovatif ürü-nü ise bobinden bobine çok fonksiyonlubüküm makinesi olan “DirecTwist”. Ge-rek yurt içinde gerekse yurt d›fl›nda A¤-teks DirecTwist makinesi tekstilin he-men hemen her alan›nda - dokuma, ör-me, döflemelik kumafl, ev tekstili, nak›fl,çorap, teknik tekstiller vb.- 50 ülkedetercih ediliyor. Günümüzde ABD’denJaponya, Almanya, ‹talya, Mauritius,Yeni Zelanda ve Tayland’a kadar dünya-n›n her yerinde DirecTwist bobindenbobine çok fonksiyonlu büküm makine-si kullan›l›yor. Tercih nedenlerine gelin-ce, bu makine dünyada ilk kez olmaküzere, ayn› anda 8 kata kadar farkl› ipli-¤i katlama prosesini ortadan kald›rarakdirekt olarak bükebiliyor. Bunun yan›n-da ayn› makine üzerinde likra, sim, me-talik iplikler de dahil olmak üzere bütünipliklerle çal›fl›labiliyor. DirecTwist bo-binden bobine çok fonksiyonlu bükümmakinesi hem kaplama hem de fantezitarz› iplikler yap›labilmesi ve bunun ya-n›nda her kafan›n birbirinden ba¤›ms›z

Mehmet A¤r›kl›A¤teks Yönetim Kurulu Baflkan›

10 y›l içerisinde dünyan›n en büyük üçbüküm makinesi üreticisinden biriolaca¤›z.

SEKTÖRDEN

¤a ç›karamad›¤›n› belirtiyor. Kendisininy›llarca tek bafl›na bir Ar-Ge ekibi ola-rak çal›flmalar›n› sürdürdü¤ünün alt›n›çizen A¤r›kl›, devletin baz› düzenleme-ler yaparak Türk makine sektörününkalk›nmas›na büyük katk› da bulanabi-lece¤ini ancak günümüzde bu durumuntamda aksi bir flekilde iflledi¤ini söylü-yor. A¤r›kl›, ayr›ca üniversite ve sanayiiflbirli¤inin de pratik içinde birçok so-run bar›nd›rd›¤›n›n alt›n› çiziyor.

“ÜN‹VERS‹TE SANAY‹ ‹fiB‹RL‹⁄‹ ‹fiLEM‹YOR”Sanayi sektörü ve üniversite iflbirli¤i,yeni teknolojiler gelifltirilmesi ve özellik-le makine sektöründe dünya ile rekabetedilebilmesi aç›s›ndan önemi süreklivurgulanan konular›n bafl›nda geliyor.A¤r›kl›, bu söylemin do¤ru bir yönüiflaret etti¤ini fakat uygulamada üniver-site sanayi iflbirli¤inin Türkiye’de iflle-medi¤ini belirtiyor. A¤r›kl›, böyle bir durum oluflmas›n›n enönemli nedenini bir araflt›rma faaliyetiiçin üniversitelerin çok fazla zaman iste-mesine ba¤l›yor. Örne¤in kendilerininçözüm üretemedi¤i bir proje için üni-versiteye dan›flt›klar›nda kendilerinden24 ay gibi bir zaman talebi geldi¤ini be-lirten A¤r›kl›, ancak 24 ay içerisindeteknoloji neredeyse 24 kez de¤iflecek veben bu süreden sonra o makineyi piya-saya sürsem hiçbir ticari de¤eri olmaya-cak diyor. A¤r›kl› üniversite hocalar›n›nsanayicileri sab›rs›zl›kla suçlad›klar›n›fakat bu durumun alt›nda yatan ticarikayg›lar› tam olarak anlamadan bu fle-kilde beyanlarda bulunduklar›n› söylü-yor. Bu nedenle üniversitelerin sanayi-cinin ticari kayg›lar›n› da anlayarak ma-kul süreler istemelerinin çok önemli ol-

du¤unun alt›n› çizen A¤r›kl›, ancak bubiçimde sa¤l›kl› bir sanayi üniversite ifl-birli¤inin kurulabilece¤ini söylüyor. Sürelerin uzun olmas› nedeniyle kendi-lerinin üniversiteler ile iflbirli¤i yapma-d›¤›n› belirten A¤r›kl›, çözümü yenidenders çal›flmakta buldu¤unu söylüyor.Ben bir ifl adam›y›m ve 45 yafl›nday›mbuna ra¤men elektrik, dinamik ve dahapek çok kitap siparifli veriyorum; ard›n-dansa bu kitaplar› okuyarak kendi çö-zümlerimi üretiyorum diyen A¤r›kl›, oy-saki üniversiteler sanayici için uygunsürelerde ve maliyetlerde projeler yü-rütse ortaya çok daha iyi ifller ç›kaca¤›n›düflündü¤ünü söylüyor. A¤r›kl›’n›n üniversiteler konusundaelefltiride bulundu¤u bir di¤er konu isemühendis olarak mezun olan kiflilerinyeterli donan›ma sahip olmamalar›.Kendilerinin, art›k üretimi bilen de¤iltemel fizik kurallar›n› sindirmifl mühen-disler bile bulmakta zorland›klar›n› dile

Almanya’da Dresden, ‹sveç ve Finlandi-ya’da ise baz› üniversitler A¤teks’in Di-recTwist makinesi sat›n alm›fl durumda.Ayr›ca ‹stanbul Teknik Üniversitesi ileSüleyman Demirel Üniversitesi’ninTekstil Bölümleri’nde derslerde bu ma-kine ö¤rencilere gösteriliyor. A¤r›kl›, bubaflar›n›n alt›nda pratik ve inovatif dü-flünce gücünün yatt›¤›n› söylüyor. ‹fligere¤i dünyan›n pek çok ülkesini gezdi-¤ini ve orada yaflayan toplumlarla ilgiligözlemlerde bulundu¤unu belirten A¤-r›kl›, Türk insan›n di¤er uluslarla karfl›-laflt›r›ld›¤›nda eflsiz bir pratik zekâya sa-hip oldu¤unu gördü¤ünü ancak bu po-tansiyelini çeflitli engeller nedeniyle aç›-

“ A¤teks firmas›n›n IntelliWinder (Ak›ll› triko örgüsöküm makinesi) ve DirecTwist (Bobinden bobine çokfonksiyonlu büküm makinesi) tekstil makinelerinindünyada bir efli daha bulunmuyor. Teknolojisi ve üretimi tamamen A¤teks’e ait olan bu makinelerdünyan›n dört bir yan›nda kullan›l›rken, üniversitelerdeders programlar›na girmifl durumda.”

46

mom

ent

exp

o

47

mom

ent

exp

o

getiren A¤r›kl›, ders içeriklerinin sanayitaleplerine göre belirlenerek düzenlen-mesi gerekti¤inin önemine vurgu yap›-yor. Bir mühendis arama ilan› verdi¤i-mizde yüzlerce baflvuru oluyor ancakbunlar›n içinde nitelikli bir mühendisbile bulmakta zorluk çekiyorsak ortadabir hata söz konusu demek diyen A¤-r›kl›, temel fizik kurallar›n› bilen ve bu-nun üretime uygulanmas›n› sa¤layacakmühendisler yetifltirilmesi gerekti¤inibelirtiyor.

“DESTEK DE⁄‹L KÖSTEK VAR”Firmalar›n›n hiçbir devlet deste¤i alma-dan bugünlere geldi¤i söyleyen A¤r›kl›,fakat yollar›na devam edebilmeleri içinvar olan flartlar›n mutlaka iyilefltirilmesigerekti¤inin alt›n› çiziyor. A¤r›kl›, ihra-cata yönelen her sanayici gibi kendileri-nin de temel s›k›nt›lar›n›n devletin kurpolitikas›ndan kaynakland›¤›n› söylü-yor. 2002 y›l›ndan bu yana vergi, SSK

ve hammadde giderlerimiz neredeyse 3misli, çelik fiyatlar› yüzde 100, alümin-yum fiyatlar› yüzde 400, eleman maaflla-r›m›z 2.5 kat ve kiralar›m›z 3 kat artar-ken, kurlar›n gerilemesi nedeniyle gü-nümüzde makinelerimizi 2002’den dedüflük rakamlara satmak zorunda kal›-yoruz diyen A¤r›kl›, bu durum daha faz-la devam ederse firma olarak kapanmatehlikesi ile karfl› karfl›ya kalacaklar›n›

söylüyor. Kendilerinin fiyat yükseltme-sinin mümkün olmad›¤›n› çünkü pazar-daki rakiplerinin daha düflük fiyatlar ve-rerek pazarlar›n› elinden kapma flans›oldu¤u vurgulayan A¤r›kl›, bu noktadadevletin mutlaka bir çözüm üretmesigerekti¤ini söylüyor. Nerdeyse tüm Türk sanayicilerini zordurumda b›rakan Çin’den gelen ucuzmallar ve bu ülkenin Türk makinelerineuygulad›¤› yüksek vergiler tekstil maki-neleri sektöründe de kendini gösteriyor.A¤r›kl›, Çin’den bize gelen mallara çokaz gümrük vergisi al›n›rken, Çin hükü-metinin tekstil makinelerine yüzde 46gümrük vergisi uygulad›¤›n› oysaki buülkenin dünyan›n en büyük tekstil üreti-cisi olmas› nedeniyle kendilerine çokönemli bir pazar imkan› sundu¤unue¤er devlet yetkilileri gerekli gümrükvergisi indirimini sa¤layabilirse Türktekstil makineleri sektörünün bir s›çra-ma yaflayabilece¤ini belirtiyor. Ülkemizdeki inovatif makine firmala-r›ndan biri olan A¤teks ve tabiî ki bufirman›n neredeyse tek bafl›na bir Ar-Ge ekibi gibi çal›flan yönetim kurulubaflkan› Mehmet A¤r›kl›, gerekli dü-zenlemeler yap›ld›¤› takdirde Türk ma-kine sektörünün çok daha ileri noktala-ra tafl›nabilece¤ini söylüyor. Günümüz-de A¤teks firmas›nda onlarca yeni pro-

jenin Ar-Ge çal›flmalar› yürütülüyor veIntelliWinder (Ak›ll› triko örgü sökümmakinesi) ve DirecTwist (bobinden bo-bine çok fonksiyonlu büküm makinesi)makinelerinin günümüz flartlar›na göregelifltirilmesi süreçleri devam ediyor.A¤teks, ülkemiz makine sanayisi aç›-s›ndan inovatif düflüncenin ›fl›¤› ileparlayan bir firma olarak göz doldur-maya devam ediyor.

“ 2002 y›l›ndan bu yana vergi, SSK ve hammaddegiderlerimiz neredeyse 3 misli, çelik fiyatlar› yüzde100, alüminyum fiyatlar› yüzde 400, elemanmaafllar›m›z 2.5 kat ve kiralar›m›z 3 kat artarken,kurlar›n gerilemesi nedeniyle günümüzde makinelerimizi 2002’den de düflük rakamlara satmak zorunda kal›yoruz.”

ÜLKELERDEN

48

mom

ent

exp

o

Devlerin makine aflk›

büyük olur

49

mom

ent

exp

o

DÜNYA EKONOM‹S‹N‹N DEV‹ ABD DÜNYAMAK‹NE ‹THALATINDA DA BAfiA

OYNUYOR. TÜRK MAK‹NE SEKTÖRÜNÜN‹K‹NC‹ EN ÖNEML‹ ‹HRACAT PAZARI OLAN

ABD, HER YIL ARTAN MAK‹NE ‹THALATI‹LE BÜYÜK FIRSATLAR SUNUYOR.

ÜLKELERDEN

%5 civar›nda azal›rken, ayn› dönemdebu ülkeye yönelik makine ve aksamlar›ihracat›m›z yaklafl›k %47 gibi büyük biroranla art›fl kaydetti. Ülkemiz ihracat›n-da 9. s›rada yer alan ABD, makine ve ak-samlar› ihracat›m›zda 3. s›rada yer ald›.

256 M‹LYAR DOLARLIK MAK‹NE ‹THAL‹1996-2007 y›llar› aras›nda ABD’nin maki-ne ve aksamlar› d›fl ticaret verileri analizedildi¤inde d›fl ticaret a盤›n›n genel ola-rak art›fl e¤iliminde oldu¤u tespit edili-yor. 2005 ve 2006 y›llar›nda bu a盤›n 60milyar dolar› aflt›¤›, 2007 y›l›nda ise birmiktar gerileyerek 60 milyar dolar›n alt›-na düfltü¤ü görülüyor. 2001 y›l› d›fl›ndamakine ithalat›n›n her y›l bir önceki y›lagöre artt›¤› gözlenirken, ihracatta en bü-yük art›fl oran› 2000 y›l›nda kaydedilmifl.2007 y›l›nda makine ve aksamlar› sektörüihracat›n› yüzde 8,8 art›rarak 198 milyardolara ç›karan ABD’nin sektör ithalat›n›nise yüzde 2,5 artarak 256 milyar dolaraulaflt›¤› görülüyor. 2008 y›l›n›n ilk üç ay-l›k döneminde ise ülkenin makine ithalat›art›fl oran› yüzde 1,5’e gerilemifl durum-da. 84. fas›l mal gruplar›na göre s›n›flan-d›r›ld›¤›nda büro makineleri 83,7 milyardolarla ABD makine ithalat›nda ilk s›ra-da yer al›yor. 23,1 milyar dolarla k⤛t vematbaac›l›k makineleri ve 21 milyar do-larla motor ve aksamlar› da bu mal gru-bunu izleyen di¤er önemli ithalat kalem-leri. Bu üç mal grubu ülkenin makine it-halat›n›n yar›s›n› oluflturuyor. ‹thalattayüzde 557,8 oran›nda yükselifl gösterenk⤛t ve matbaac›l›k makineleri en fazlaartan ithalat kalemi olarak dikkat çeker-ken bu grubu, 79,3 oran›nda bir büyümeile reaktör ve kazanlar takip ediyor. ‹tha-

latta en büyük düflüfl ise yüzde-22,5’likoranla birinci kalem olan büro makinele-rinde yaflan›rken, hadde ve döküm maki-neleri yüzde 12,5 oran›nda düflüflle bumal grubunu izliyor. ABD’nin en fazlamakine ithal etti¤i ilk befl ülke olan Çin,Japonya, Meksika, Kanada ve Almanyaülkenin makine ithalat›n›n yüzde 65’initeflkil ederlerken Türkiye ülkenin makineithalat›nda 35. s›rada yer al›yor. Birincis›radaki Çin Halk Cumhuriyeti ABD’ye66 milyar dolar de¤erinde makine satar-ken, ikinci s›radaki Japonya 30,9 milyardolar de¤erinde makine satm›fl durum-da. ABD’ye makine ihracat›n› en çok ar-t›ran ülke ise yüzde 100,9 oran›nda birbüyüme yakalayan Hollanda. Bu ülkeyiyüzde 34,5 oran›nda bir art›flla Danimar-ka takip ediyor.

TÜRK MAK‹NE SEKTÖRÜNÜN‹K‹NC‹ ÖNEML‹ PAZARI2007 y›l›nda Türkiye’nin ABD’ye OA‹Bifltigal alan› itibariyle makine ve aksam-lar› ihracat› bir önceki y›la k›yasla yüzde19 artarak 408 milyon dolar olarak ger-çekleflirken, Türkiye’nin sektör ihraca-t›ndan yüzde 7,1’lik pay alan ABD, sek-törün en önemli ikinci pazar› konumun-da. ABD, OA‹B ifltigal alan› itibariylesektör ithalat›ndan yüzde 4,3 pay alarak6. s›rada yer al›yor. 2007 y›l›nda ABD’yeyönelik 84. fas›l ihracat›n›n bir önceki y›-la göre yüzde 23 artarak 369 milyon do-lara ulaflmas› dikkat çekiyor. ‹thalat iseyaklafl›k yüzde 19 oran›nda artarak 916milyon dolar olmufl ve 2008 Ocak-Martdöneminde ise ülkeye ihracat›m›z 106milyon dolara, ithalat›m›z ise 222 milyondolara ulaflm›fl durumda. Makine ve ak-samlar› ürün grubunda, ABD ile Türkiye

ABD, dev ekonomik kaynakla-r›, dünyan›n dört bir yan›nayay›lm›fl haberleflme a¤› vebütün dünyadaki askeri üsle-riyle dünyay› belirlemeye de-

vam ediyor. Ayn› zamanda dünyan›n enbüyük ithalatç›s› konumunda olan budev güç Türk makine ihracatç›lar› içinönemli f›rsatlar sunuyor.ABD, günümüz dünyas›nda, devasaekonomik gücü, uzaya kadar genifllemiflhaberleflme a¤› ve dünya d›fl ticaretin-deki büyük pay› ile Türk makine ve ak-samlar› sektörü içinde en önemli pazar-lardan biri durumunda.1 Ocak-26 Haziran 2008 dönemi itibariy-le Türkiye'nin ABD'ye toplam ihracat›

ABD PAZARI ‹Ç‹N 5 ÖNEML‹ TÜYO

1- Amerikan tüketicisi fiyat de¤iflikliklerine son derece

hassas oldu¤u görülüyor ve bu nedenle, Amerika’ya

yönelik ticarette fiyat›n iyi tespit edilmesi son derece

önemli bir hal al›yor.

2- ABD’ye yönelik ihracat stratejisinde dikkate al›nmas›

gereken bir di¤er hususu ise kalite oluflturuyor. Düflük

fiyatl› ürünlerde Çin, Hindistan gibi ülkeler karfl›s›nda

ülkemizin rekabeti giderek zorlafl›yor. Bu nedenle, da-

ha yüksek fiyatl› ancak markal› ve kaliteli ürünlerle

ABD pazar›nda Türk ürünlerinin rekabet flans›n›n daha

fazla olaca¤› söylenebilir.

3- ABD pazar›nda bir ürünün tan›nmas› için çok yo¤un

reklâm ve tan›t›m yap›lmas› ve ürünün iyi pazarlan-

mas› gerekiyor. Rekabetçi oldu¤umuz ürünlerde hem

endüstriyel kullan›c›ya hem de nihai tüketiciye yönelik

promosyonlar yap›lmas› gerekiyor. Bu aflamada pro-

fesyonel PR flirketlerinden destek al›nmas› yararl›

olabilir.

4- ABD’ye yönelik ihracat› buradaki arac›lara mal sat-

mak suretiyle gerçeklefltirmek yerine, Türk flirketleri-

nin ABD’de flirket kurarak, ofis, ma¤aza, showroom

açmalar› ve bizzat pazar›n içinde yer alarak, pazarda

yer edinmeye çal›flmalar› gerekiyor. Bu sayede uzun

vadede çok daha iyi sonuçlar al›nabilir.

5- ABD’de fuar anlay›fl›n›n Avrupa ülkelerinden farkl› ol-

mas› ve fuar›n bütün kat›l›mc›lar taraf›ndan görülme-

sinden ziyade önceden belirlenen müflterilerin stant-

lar› ziyareti fleklinde olmas› nedeniyle ABD’de giderek

talebi ve etkinli¤i azalan fuarlara öncelik verilmesi

önem tafl›m›yor. Bunun yerine, ABD’ye yönelik strate-

jide, belirlenecek sektörlerde küçük ve etkin ticaret

heyetleri oluflturularak buradaki al›c›larla bir araya ge-

tirilmelerinin sa¤lanmas›na a¤›rl›k verilmesi daha fay-

dal› olabilir.

“ 1 Ocak-26 Haziran 2008 dönemi itibariyleTürkiye'nin ABD'ye toplam ihracat› %5 civar›ndaazal›rken, ayn› dönemde bu ülkeye yönelik makine veaksamlar› ihracat›m›z yaklafl›k %47 gibi büyük biroranla art›fl kaydetti. Ülkemiz ihracat›nda 9. s›rada yer alan ABD, makine ve aksamlar› ihracat›m›zda 3. s›rada yer ald›.”

50

mom

ent

exp

o

51

mom

ent

exp

o

aras›ndaki d›fl ticaret hacmi art›fl göste-rirken son y›llarda ABD ile d›fl ticaretaç›k verdi¤i de gözden kaçm›yor. Ancakson yedi y›ld›r, ABD’ye yönelik sektör ih-racat›nda düzenli bir art›fl gözlenmesi se-vindirici bir geliflme olarak karfl›m›zdaduruyor. 2007 y›l›nda ABD’ye yönelikmakine sektör toplam› ihracat›nda, 201milyon dolarl›k ihracat› ile “türbinler-tur-bojetler, aksam ve parçalar›” mal grubu-nun ilk s›rada yer ald›¤› görülüyor. Bugrubu 47,9 milyon dolarla silah ve mü-himmatlar ve 36,3 milyon dolarla tar›mve ormanc›l›kta kullan›lan makine ve ak-samlar› takip ediyor. Sektörde 2007 itiba-r› ile ihracatta yüzde 390’l›k büyüme ora-n› yakalayan reaktörler ve kazanlar dik-kat çekici bir büyüme yakalam›fl durum-da. Bu ürün grubunu yüzde 257,8’likoranla deri iflleme ve imalat makineleri,aksam ve parçalar› ve yüzde 180,9’lukbüyüme oran›yla kurutma, y›kama maki-neleri, aksam ve parçalar› takip ediyor.‹hracatta düflüfl yaflayan ürün gruplar›-n›n bafl›nda yüzde 59,2 oran›nda bir kü-çülme ile hadde ve döküm makinelerigelirken, bu ürün grubunu, yüzde -45’likoranla k⤛t imaline ve matbaac›l›¤amahsus makineler ve yüzde 44,7’lik dü-flüflle vanalar izliyor. Makine sektör top-lam› itibariyle Türkiye’nin ABD’den itha-lat›, 2007 y›l›nda bir önceki y›la göre yüz-de 19,2’lik art›flla 940 milyon dolar olarakgerçeklefltirmifl durumda. ABD’den enfazla ithal edilen mal grubu, 113 milyondolarl›k ihracat ile motorlar, aksam veparçalar› olurken, bu ürün grubunu 108milyon dolar ile türbin, turbojet, aksamve parçalar› takip ediyor. 2007 y›l›ndamakine sektör toplam› ithalat›nda en faz-la art›fl›n, hadde ve döküm makineleri,kal›plar, aksam ve parçalar mal grubun-da gerçekleflti¤i görülüyor.

ABD’DE ‹THALATTA ARTIfi DEVAM EDECEKABD tüketiminde ithal mallar›na yöneliktalep esnekli¤ini ölçmek amac›yla yap›-lan çal›flmalar›n sonucunda ithalata yö-nelik talep esnekli¤inin pozitif ve önemliölçüde yüksek oldu¤u gözleniyor. Budurum yerli mallar›n fiyat›ndaki art›fl

karfl›s›nda Ame-rikan tüketicisi-nin ithal mallaraolan talebinin fiyat-taki art›fltan çok etki-lendi¤i anlam›na geli-yor. Dolay›s›yla, Amerikantüketicisi fiyat de¤iflikliklerineson derece hassas oldu¤u görülüyor vebu nedenle, Amerika’ya yönelik ticarettefiyat›n iyi tespit edilmesi son dereceönemli bir hal al›yor.ABD’ye yönelik ihracat stratejisinde dik-kate al›nmas› gereken bir di¤er hususuise kalite oluflturuyor. Düflük fiyatl›ürünlerde Çin, Hindistan gibi ülkelerkarfl›s›nda ülkemizin rekabeti giderekzorlafl›yor. Bu nedenle, daha yüksek fi-yatl› ancak markal› ve kaliteli ürünlerleABD pazar›nda Türk ürünlerinin reka-bet flans›n›n daha fazla olaca¤› söylene-bilir. Ancak, ABD pazar›nda bir ürününtan›nmas› için çok yo¤un reklâm ve ta-n›t›m yap›lmas› ve ürünün iyi pazarlan-mas› gerekiyor. Rekabetçi oldu¤umuzürünlerde hem endüstriyel kullan›c›yahem de nihai tüketiciye yönelik promos-yonlar yap›lmas› gerekiyor. Bu aflamadaprofesyonel PR flirketlerinden destek

al›nmas› yararl› olabilir. ABD’ye yönelikihracat› buradaki arac›lara mal satmaksuretiyle gerçeklefltirmek yerine, Türkflirketlerinin ABD’de flirket kurarak, ofis,ma¤aza, showroom açmalar› ve bizzatpazar›n içinde yer alarak, pazarda yeredinmeye çal›flmalar› gerekiyor. Bu sa-yede uzun vadede çok daha iyi sonuçlaral›nabilir.ABD’de fuar anlay›fl›n›n Avrupa ülkele-rinden farkl› olmas› ve fuar›n bütün ka-t›l›mc›lar taraf›ndan görülmesinden zi-yade önceden belirlenen müflterilerinstantlar› ziyareti fleklinde olmas› nede-niyle ABD’de giderek talebi ve etkinli¤iazalan fuarlara öncelik verilmesi önemtafl›m›yor. Bunun yerine, ABD’ye yöne-lik stratejide, belirlenecek sektörlerde

ALMANYA

RUSYA FEDERASYONU

ABD

‹NG‹LTERE

‹TALYA

FRANSA

‹RAN

ROMANYA

AZERBAYCAN-NAHCIVAN

IRAK

D‹⁄ER

TOPLAM

273,842,273

158,811,011

144,543,036

174,681,927

100,483,128

100,451,513

70,767,848

105,474,248

54,702,326

80,477,179

1,360,150,676

2,624,385,164

333,660,044

238,500,386

212,154,449

174,883,281

157,133,840

143,352,875

123,650,308

114,409,583

95,304,383

84,402,368

1,890,824,625

3,568,276,143

21.8

50.2

46.8

0.1

56.4

42.7

74.7

8.5

74.2

4.9

39.0

36.0

ORTA ANADOLU MAK‹NE VE AKSAMLARI ‹HRACATÇILARIB‹RL‹⁄‹ ‹fiT‹GAL ALANINDAN ‹HRACAT YAPILAN ‹LK ON ÜLKE

01 OCAK-30 HAZ‹RAN 2007 01 OCAK-26 HAZ‹RAN 2008 %De¤iflim

Kaynak: ‹hracatç› Birlikleri kay›tlar›

ÜLKELERDEN

52

mom

ent

exp

o

küçük ve etkin ticaret heyetleri olufltu-rularak buradaki al›c›larla bir araya ge-tirilmelerinin sa¤lanmas›na a¤›rl›k veril-mesi daha faydal› olabilir.

DO⁄RU ADIMLAR PAZAR PAYIMIZI ARTIRIRUzun y›llar savunma iflbirli¤ine yönelikolarak süregelen Türk-ABD iliflkileri,90’l› y›llar›n bafl›nda “zenginlefltirilmiflortakl›k” olarak gelifltirildi. ABD yöneti-minin Türkiye’ye bak›fl aç›s› SSCB’ninda¤›lmas›n› takiben de¤iflmeye ve iliflki-lerde ekonomik boyut ön plana ç›kmayabafllam›fl ve 1995 y›l›nda ABD yönetimiTürkiye’yi geliflen 10 büyük pazar ara-s›nda ilan etmifl ve ABD yönetiminin bukarar› Amerikan özel sektörünü Türki-ye’ye yöneltmede önemli bir teflvik un-suru olmufl durumda. Bu sayede ABDfirmalar›yla çok daha rahat ortakl›klarkurulabilir. Son y›llarda, ucuz, kaliteli ve

katma de¤eri yüksek ürünlerin ABD pa-zar›nda rekabet flans›n›n yüksek oldu¤uda göz önüne al›narak, Türk makine veaksamlar› sektörünün do¤ru ad›mlarat›ld›¤›nda dünyan›n önemli makine it-halatç›s› bu ülkede ciddi pazarlar eldeedece¤i söylenebilir.

DÜNYANIN EN BÜYÜK PAZARIBu dev ülkeye ekonomik aç›dan bakt›¤›-m›zda, Amerika Birleflik Devletleri’nin,300 milyonu aflk›n nüfusu ve 13,86 tril-yon dolarl›k Gayri Safi Yurt ‹çi Hâs›las›(GSY‹H) ile dünyan›n en büyük veönemli pazar› oldu¤unu görüyoruz.ABD, dünyan›n en büyük pazar› ve itha-latç›s› olma özelli¤inin yan› s›ra, yinedünyan›n en büyük do¤rudan yabanc›sermaye kayna¤› ve al›c›s› konumu ilegeliflmifl ülkeler yan›nda tüm geliflmeyolundaki ülkeler aç›s›ndan da enönemli hedef pazar durumunda. “Yeni

ekonomi” kavram› çerçevesinde, tekno-lojik yenilikler ve küreselleflmenin uzundönemde verimlili¤i art›raca¤› ve üre-tim art›fl›n› sürekli k›laca¤› varsay›m›ylaABD ekonomisinin görünebilir bir gele-cekte de bu konumunu sürdürece¤i ön-görülüyor. ABD ekonomisinin Avrupaekonomilerine göre en rahat oldu¤ugösterge, iflsizlik oranlar›. ‹flsizlik oran›

TÜRB‹NLER-TURBOJETLER, AKSAM VE PARÇALAR

S‹LAH VE MÜH‹MMAT

TARIM VE ORMANCILIKTA KULLANILAN MAK., AKS.,PÇ.

POMPALAR VE KOMPRESÖRLER

KL‹MALAR VE SO⁄UTMA MAK.

‹NfiAAT VE MADENC‹L‹KTE KULLAN. MAK. AKS. PÇ.

D‹⁄ER MAK‹NELER, AKSAM VE PARÇALAR

MOTORLAR, AKSAM VE PARÇALARI

TAKIM TEZGAHLARI

VANALAR

YÜK KALDIRMA,TAfiIMA VE ‹ST‹FLEME MAK.,AKS.,PÇ.

RULMANLAR

BÜRO MAK‹NELER‹

TEKST‹L VE KONFEKS‹YON MAK‹NELER‹, AKS. VE PARÇ.

GIDA SAN. MAK‹NELER‹, AKS. VE PARÇ.

REAKTÖRLER VE KAZANLAR

HADDE VE DÖKÜM MAK., KALIPLAR, AKS. VE PARÇ.

ISITICILAR VE FIRINLAR

KURUTMA, YIKAMA MAK.AKS.PRÇ.

KA⁄IT ‹MAL‹NE VE MATBAACILI⁄A MAHSUS MAK.

KAUÇUK, PLAST‹K, LAST‹K ‹fiLEME VE ‹MAL‹ MAK.

AMBALAJ MAK‹NELER‹, AKSAM-PARÇALARI

DER‹ ‹fiLEME VE ‹MALAT MAK‹NELER‹, AKS. VE PARÇ.

TOPLAM

137.966.583,0

43.410.588,0

39.052.941,0

27.627.058,0

23.155.369,0

13.146.064,0

12.640.447,0

15.944.414,0

12.058.106,0

22.799.189,0

10.855.263,0

5.844.231,0

3.330.120,0

3.114.623,0

2.169.665,0

501.999,0

5.038.188,0

1.134.065,0

238.870,0

929.101,0

166.551,0

210.139,0

35.146,0

381.368.720

201.127.259,0

47.930.802,0

36.397.094,0

28.131.596,0

24.728.597,0

19.937.264,0

15.487.649,0

15.366.629,0

13.641.043,0

12.603.406,0

12.220.387,0

5.757.899,0

5.747.658,0

3.888.997,0

2.911.383,0

2.459.974,0

2.053.239,0

1.036.050,0

670.987,0

511.329,0

195.394,0

165.855,0

125.762,0

453.096.253

71.640.966,0

6.133.131,0

65.994.628,0

52.308.316,0

22.855.468,0

59.412.138,0

79.427.226,0

85.563.249,0

37.792.828,0

22.852.006,0

20.612.845,0

13.491.911,0

109.985.175,0

36.960.575,0

27.567.082,0

17.797.225,0

7.152.828,0

15.233.251,0

2.187.028,0

17.345.636,0

11.037.037,0

4.872.587,0

28.997,0

788.252.133

108.046.203,0

6.823.164,0

69.075.075,0

79.189.954,0

25.507.055,0

101.184.494,0

87.413.802,0

113.607.352,0

36.943.206,0

30.536.783,0

20.274.885,0

13.486.084,0

104.669.013,0

15.400.056,0

29.918.364,0

4.676.555,0

19.899.195,0

26.119.977,0

1.282.947,0

30.688.118,0

9.466.864,0

5.323.812,0

15.878,0

939.548.836

45,8

10,4

-6,8

1,8

6,8

51,7

22,5

-3,6

13,1

-44,7

12,6

-1,5

72,6

24,9

34,2

390,0

-59,2

-8,6

180,9

-45,0

17,3

-21,1

257,8

18,8

50,8

11,3

4,7

51,4

11,6

70,3

10,1

32,8

-2,2

33,6

-1,6

0,0

-4,8

-58,3

8,5

-73,7

178,2

71,5

-41,3

76,9

-14,2

9,3

-45,2

19,2

TÜRK‹YE ‹LE ABD ARASINDA MAK‹NE SEKTÖR TOPLAMI ‹THALAT VE ‹HRACAT RAKAMLARI ($)‹HRACAT ‹THALAT (%)

(OCAK-ARALIK) (OCAK-ARALIK) De¤iflimMAL GRUPLARI 2006 2007 2006 2007 ‹HR ‹TH

RAKAMLARLA ABD EKONOM‹S‹

2007 y›l› GSY‹H 13,86 trilyon dolar.

2007 y›l› kifli bafl›na GSY‹H 46 bin dolar.

2007 y›l› enflasyon oran› (TÜFE) yüzde 2,7.

2007 y›l› iflgücü toplam› 153,1 milyon kifli.

2007 y›l› iflsizlik oran› yüzde 4,6.

2007 y›l› d›fl ticaret hacmi 3,12 trilyon dolar.

2007 y›l› ihracat› 1,14 trilyon dolar.

2007 y›l› ithalat› 1,98 trilyon dolar.

2007 y›l› cari a盤› 766,6 milyar dolar.

53

mom

ent

exp

o

yüzde 4,6 gibi düflük bir düzeyde olma-s›na ra¤men, son y›llarda rekor düzey-lere ulaflan cari a盤›n› (766 milyar do-lar) ve hane halk›n›n kazançlar›n› tasar-ruf etmekten çok tüketim harcamalar›nakullanmas›n› ABD ekonomisinin potan-siyel tehdit unsurlar› olarak de¤erlen-dirmek mümkün. ABD’de ithal edilenpetrolün üçte ikisi ülke içinde tüketili-yor. ABD’de uzun dönemli ekonomikproblemler aras›nda ekonomik alt yap›-y› gelifltirmeye yönelik yat›r›mlar›n ye-tersiz olmas›, yafll› nüfus nedeniyle h›zlaartan t›bbi harcamalar ve emeklilik ma-liyetleri, geniflleyen ticaret ve bütçe aç›-¤› ile düflük gelirli ekonomik gruplar›ndura¤an kalmas› baflta geliyor.

ABD DIfi T‹CARET‹ AÇI⁄I2006 y›l›nda 2,9 trilyon dolar olan ABDtoplam d›fl ticareti 2007 y›l›nda 3,1 tril-yon dolar olarak gerçekleflti. 2007 y›l›n-da ABD’nin toplam ihracat› bir öncekiy›la göre yüzde 12,1 oran›nda art›fl kay-dederek 1,16 trilyon dolara ulaflm›fl,toplam ithalat› ise 2006 y›l›na göre yüz-de 5,3 artarak 1,9 trilyon dolar olarakgerçekleflmifl durumda. ABD’nin ihra-cat›nda ilk s›ray› toplam ihracat›n›n yüz-de 21’ini kapsayan Kanada al›yor.ABD’nin bu ülkeye ihracat› 2007 y›l›ndayüzde 7,9 art›fl göstererek 248 milyardolara ulaflm›fl durumda. Kanada’y›yüzde 1,8’lik art›fl ve 136 milyar dolarlaMeksika ve yüzde 18,1 oran›nda çokdikkat çekici bir art›flla Çin Halk Cum-huriyeti takip ediyor. ABD’nin ihraca-t›ndan büyük pay alan di¤er ülkeler ises›ras›yla Japonya, ‹ngiltere, Almanya,Kore ve Hollanda. En büyük art›fl oran›-n› gerçeklefltiren ülkeler ise, yüzde28,1’lik bir oranla Brezilya ve yüzde

20,2’lik oranla Almanya. Türkiye ise,2007 y›l›nda ABD’nin ihracat yapt›¤› 235ülke aras›ndan 31. olmufl ve ABD’ninTürkiye’ye ihracat› bir önceki y›la göreyüzde 14,9 artarak 6,5 milyar dolar ola-rak gerçekleflmifl durumda. 2007 y›l›ndaABD en fazla makine ve aksamlar› ihra-cat› gerçeklefltirmifl olup, bir önceki y›lagöre bu ürünün ihracat›nda yüzde 9oran›nda art›fl yaflanm›fl ve söz konusuüründen toplam 198 milyar dolar de¤e-rinde ihracat yap›lm›fl. ‹hracattan en yüksek pay› alan ikinciürün, elektrikli makine ve cihazlar, ak-sam ve parçalar› olmufl. Söz konusuürünün toplam ihracattan yüzde 12,7pay ald›¤› ve 2007 y›l›nda ABD’nin 148milyar dolar de¤erinde elektrikli makineve cihaz ihracat› yapt›¤› görülüyor. ‹h-racattan yüzde 9 oran›nda pay alantraktör, otomotiv yedek parçalar› ve ak-sesuarlar› ihracat› ise 2007 y›l›nda 106milyar dolar olarak gerçekleflmifl du-rumda.

Ç‹N, ABD PAZARINDA Z‹RVEDE2007 y›l›nda ABD’nin ithalat›ndaki enönemli ülke toplam ithalattan ald›¤›yüzde 16’l›k payla Çin Halk Cumhuriyeti

olurken, ABD’nin Çin Halk Cumhuriye-ti’nden yapt›¤› ithalat›n bir önceki y›lagöre yüzde 11,7 oran›nda artt›¤› ve top-lam 321,5 milyar dolarl›k ithalat gerçek-leflti¤i görülüyor. ABD’nin ithalat›ndanen büyük pay› alan ikinci ülke 313 mil-yar dolarla Kanada olurken, onu 211milyar dolarla Meksika’n›n takip etti¤igörülüyor. 2007 y›l›nda ABD’nin ithala-t›ndan ald›¤› payda bir önceki y›la enfazla art›fl gösteren ülke yüzde 12’lik payile Suudi Arabistan olurken, Japonya,Almanya, ‹ngiltere, Kore ve FransaABD ithalat›ndaki bafll›ca ülkeler ara-s›nda yer ald›lar. Türkiye ise ABD’nin ithalat yapt›¤› 222ülke aras›nda 4,6 milyar dolarla 45.s›ra-da yer alm›fl durumda. 2007 y›l›ndaABD’nin en fazla ithal etti¤i ürünlerbenzin, motor ya¤lar›, fuel oil, etilen,propilen ve benzeri ürünler olurken, sözkonusu ürünlerin toplam ithalattan ald›-¤› pay yüzde 18 olup, toplam 361 milyardolar de¤erinde ithalat gerçeklefltiril-mifl. ‹kinci s›ray› yüzde 13,1 oran›ndapay ve 256 milyar dolarla makine ve ak-samlar›, üçüncü s›ray› ise 248 milyar do-lar ile elektrikli makine ve ekipman gru-bu alm›fl durumda.

ABD’ye ‹hracat›m›z

ABD'den ‹thalat›m›z

D›fl Ticaret Hacmi

D›fl Ticaret Dengesi

‹hracat De¤iflim (%)

‹thalat De¤iflim (%)

163

858

1.020

-695

148

540

688

-392

-8.89

-37.06

144

482

626

-338

-2.87

-10.78

179

598

777

-420

24.05

24.21

221

773

993

-552

23.57

29.17

299

769

1.068

-471

35.35

-0.45

369

916

1.284

-547

23.45

19.04

106

222

328

-115

37.02

31.97

77

168

245

-90

TÜRK‹YE ‹LE ABD ARASINDAK‹ MAK‹NE VE AKSAMLARI DIfi T‹CARET‹ (M‹LYON DOLAR - 84. FASIL)

Ocak-Aral›k Ocak-Mart2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2007 2008

54

mom

ent

exp

o

TÜRK‹YE’DE ISITMA, SO⁄UTMA ve ‹KL‹MLEND‹RME SEKTÖRÜ SON 10 YIL‹ÇER‹S‹NDE HIZLA GEL‹fi‹YOR. BU SEKTÖRLER‹N GÜNÜMÜZE UYUM SA⁄LAMASINI VEGELECE⁄‹N‹ fiEK‹LLEND‹RMES‹N‹ AMAÇ ED‹NEN ‹SK‹D, F‹RMALARIN GEL‹fi‹M‹NDE,DAYANIfiMASINDA, ÜRET‹C‹LERLE TÜKET‹C‹LER‹N B‹L‹NÇLENMES‹NDE VE B‹LG‹PAYLAfiIMINDA ÖNEML‹ ROLLER ÜSTLEN‹YOR.

PLATFORMDAN

‹klimlendirme sektörü‹SK‹D’le yükseliyor

55

mom

ent

exp

o

‹klimlendirme ve so¤utma makine-leri, geçen sene oldu¤u gibi bu se-ne de ihracatta makine sektörününlokomotif ürün grubu konumunda.Her ne kadar kimi çevreler taraf›n-

dan küresel ›s›nman›n müsebbibi olarakgösterilse de h›zla artan üretim ve ihra-cat rakamlar›na bakarak, bu cihazlar›nde¤iflen iklim koflullar›nda vazgeçilmezolduklar›n› söyleyebiliriz. Makine sektö-rünün baflat aktörü olan iklimlendirmeve so¤utma makineleri imalat ve ihraca-t›nda yakalanan baflar›lar›, yaflanan so-runlar› ve gelecekte at›lmas› gerekenad›mlar›, birinci a¤›zdan ö¤renmek için,‹klimlendirme, So¤utma, Klima ‹malat-ç›lar› Derne¤i (‹SK‹D) Yönetim KuruluBaflkan› fi. Ersan Bakanay ve DernekMüdürü Hüseyin M. Yüksel ile bir rö-portaj gerçeklefltirdik.

‹SK‹D olarak ifltigal alan›n›z nedir?Derne¤iniz sektörün ne kadar›n›kaps›yor?fi. Ersan Bakanay: Derne¤imizin üyele-ri, klima ve so¤utma sektöründe imalat-ç› ve temsilci konumundaki firmalardanolufluyor. ‹SK‹D olarak sektörün yakla-fl›k olarak yüzde 80-90’l›k bir bölümünütemsil etmekteyiz.

Derne¤iniz bünyesindeki üyelerini-ze ne tür hizmetler sunuyorsunuz?E.B.: Üyelerimizle sektörümüzdeki ge-liflmeler hakk›nda fikir al›flveriflinde bu-lunuyoruz. Onlar›n mali, idari, hukuki,teknolojik ve yaflanabilecek di¤er so-runlar›yla ilgilenip, çözüm üretmek içinçal›fl›yoruz. Özellikle üyelerimizin arafl-t›rma gelifltirme çal›flmalar›na yard›mc›olmak üzere üniversitelerle iflbirli¤i ya-p›yoruz ve bu konudaki taleplerininönünü açmaya çal›fl›yoruz. Üyelerimizin d›fl pazarlara aç›lmas› için,girilecek pazarlar hakk›nda bilgi toplu-yoruz. Bu bilgiler ›fl›¤›nda, araflt›rmayapt›¤›m›z ülkelerde Türkiye’nin ihracatdurumunun ne olabilece¤ini de¤erlen-dirip, üyelerimizi bilgilendirecek rapor-lar haz›rl›yoruz. Bu raporlar› üyelerimi-ze ulaflt›r›yoruz. Firmalar›m›z›n haklar›-n› korumaya, haks›z rekabet koflullar›n-dan etkilenmelerini engellemeye çal›fl›-yoruz. Bu kapsamda bütün firmalar› s›k›olarak kontrol ediyoruz. E¤er haks›z re-kabet söz konusu olursa, konunun mu-

hataplar›n› uyar›yoruz ve gerekirse sü-reci adli mercilere kadar tafl›yoruz. Sek-törümüzü ilgilendiren fuarlar›n organi-zasyonu ve geliflimi için çal›fl›yoruz. Bukonuda da oldukça etkili oluyoruz. Bi-zim sektörün en önemli fuarlar›ndan bi-ri olan ve iki senede bir yapt›¤›m›z So-dex Fuar›’n› da May›s ay›n›n bafllar›ndabaflar›yla organize ederek alan›nda Tür-kiye’nin en büyük fuar›n› gerçeklefltir-mifl olduk. Üyelerimiz ve sektörümüz buolanaktan son derce olumlu bir flekildefaydaland›lar. Çok önemli bir tan›t›mimkân› yaratan bu fuarda özellikle busene mesle¤e dönük bir ziyaretçi profili-nin ilgi göstermesi, organizasyonun ar-t›k yerleflik bir hale gelmesini sa¤lad›.Ayr›ca uluslararas› Eurobend Derne-¤i’nin üyesiyiz. Onlarla s›k› bir temashalindeyiz. Onlar›n çal›flma gruplar›nave sertifika gruplar›na Türkiye’den iflti-rak ediyoruz. Türkiye flu anda Euro-bend’de en fazla sertifika alan ülke ko-numunda. Yani Türkiye, kaidelere, ku-rallara uygun üretim yapan ülkelerinbafl›nda geliyor. Klima sektöründe, evtipi klimada Avrupa’da lider durumda-y›z. Tüketimde de onlara yaklafl›yoruz.Sektörün geliflimine dönük çal›flmalar›-m›z bu baflar›lar›n yakalanmas›nda mut-laka etkili olmufltur.Hüseyin M. Yüksel: Ev tipi klima üreti-minde birinci ülke konumunday›z. Ayr›-ca, bizden sonra gelen Çek Cumhuriyetide, kendi markas›n› üretmiyor. BirUzakdo¤u firmas›n›n orada kurdu¤ufabrikada üretim yap›l›yor.E.B.: Mesela split sektöründe üretim hiçyap›lm›yordu. Ürünler tamamen d›flar›-dan geliyordu. Türk firmalar bu pazar›nbüyüklü¤ünü görünce üretimlerini de-¤ifltirdiler ve yabanc› firmalarla ortakçal›flmalar yapt›lar ve split konusunda

Türkiye flu anda lider duruma geldi. Biztabi ki sektörümüzü tan›t›rken bir yan-dan da Türkiye’yi tan›t›yoruz. Meselabütün toplant›larda, ülkemizin tan›t›m›,bir baflka deyiflle Türkiye pazarlamas›önde gelen konulardan biri. 2010 y›l›n-da, REHVA Dünya Klima Kongresi An-talya’da gerçekleflecek. Bin 500 kat›l›m-c›yla gerçekleflmesi beklenen bu orga-nizasyonu biz de destekliyoruz. Ayr›catüm bu faaliyetlerimizi yaparken bir ta-k›m Türk dernek ve vak›flar›yla da dir-sek temas› kuruyoruz. ‹ZODER, DOS‹-DER, ‹SKAV ve TTMD ile birlikte hare-ket ediyoruz.

Baz› çevreler taraf›ndan klimalar›nfazla enerji tüketti¤i ve küresel ›s›n-man›n kayna¤› olmasa bile bu süre-ci h›zland›ran bir etmen oldu¤u önesürülüyor. Ayn› zamanda, de¤ifleniklim koflullar› da klimalar› vazge-çilmez hale getiriyor. Bu konu hak-k›ndaki görüflleriniz nelerdir?E.B.: Bu konuda kesin rakamlar› bilme-mekle beraber flunlar› söyleyebilirim.Küresel ›s›nman›n as›l sebebi, fosil ya-k›tlar›n tüketiminden kaynaklanan, at-mosfere sal›nan gazlar. Bu aç›dan kli-malar küresel ›s›nman›n sebebidir de-mek do¤ru olmaz. Ancak tabi ki de¤i-flen iklim koflullar› sebebiyle insanlar›nklimaya ihtiyaçlar› artt›. Örne¤in yapt›-¤›m›z ölçümler sonucunda yafl termo-metre dedi¤imiz, insan› çok etkileyen s›-cakl›klar›n 1-1,5 derece artt›¤›n› görüyo-ruz. Yani s›cakl›k insanlar›n al›flk›n oldu-¤u derecenin üstüne ç›km›fl durumda.Bu flartlar alt›nda da klima kullan›m› biranlamda zorunlu oluyor. Netice olarak,küresel ›s›nmay› klimalar yaratmad›ama tabi ki klimalar da enerji tüketti¤iiçin bu süreci olumsuz yönde etkiliyordiyebiliriz. H.Y.: Her türlü enerji tüketimi ne yaz›kki küresel ›s›nmaya negatif etki ediyor.Ama klimalar yüzünden küresel ›s›nmaoldu demek do¤ru olmaz.

Ersan Bakanay‹SK‹D Yönetim Kurulu Baflkan›

Türkiye’de a¤›rl›kl› olarak do¤a dostuA ve B gruplar› klimalar üretiliyor.

PLATFORMDAN

verimli üretime geçifl için bir sürece ih-tiyaç var. Haz›rl›klar tamamland›¤›ndasanayi tipi klimalarda da A ve B grubuüretimleri bafllayacak. Biz de yasaklamasöz konusu oldu¤unda, bu klimalar›n fluan için kapsam d›fl›nda tutulmas›n› iste-dik. Çünkü bu uygulama, belirtti¤im gi-bi maliyetleri çok art›r›r ve sektör flu an-da bu maliyetin alt›ndan kalkamaz. Tü-ketici klima alaca¤› zaman A veya Bgrubu oldu¤unu de¤il de fiyat› dikkateal›yor. Bu sebepten Hüseyin Bey’in de-di¤i gibi, tüketiciyi verimli klimalarayönlendirmek ad›na, düflük verimli kli-malara vergi art›r›m› getirmek gibi uy-gulamalar hayata geçirilerek, fiyatlardengelenmeli.

Çevre ve insan sa¤l›¤›na duyarl›l›¤›-n›z nedir? Bu konuda ne gibi çal›fl-malar yürütüyorsunuz?E.B.: Bu konuda hastane klimas› konu-sunda bir çal›flmam›z oldu. Hastaneler,hepimizin bildi¤i gibi, mikroplar›n vebakterilerin yo¤un oldu¤u yerler. Oralar-daki klimalar›n da özel olmas› gerekiyor.Özel klima uygulamas›na geçilmesi içiniki senelik bir çal›flma yürüttük ve bir ki-tapç›k haz›rlad›k. K›sa süre içerisinde bu

kitapç›k bütün hastanelere ve sektörü-müzdeki firmalara gönderilecek. H.Y.: Hastanelerdeki klimalar›n olmas›gerekti¤i düzeyde ve çeflitte olmad›¤›n›maalesef biliyorduk. Birkaç sene öncegazetelerde, hastanelerde yaflanan be-bek ölümleri pefl pefle manflete ç›kt›.Ölümlerin sorumlusu olarak da klima-lar gösterildi. Resmi bilgi almakta zor-land›k, ancak ölümlerin klimalardankaynakland›¤› konusunda ciddi flüphe-lerimiz var. Ama yine de, hastanelerde-ki klimalar›n olmas› gerekenden çokuzak bir noktada oldu¤u gerçe¤ini gözönüne alarak, bir çal›flma bafllatt›k. Buçal›flma kapsam›nda, hastane klimas›nas›l olmal›d›r, kullan›m› nas›l olmal›-d›r, bak›m› nas›l yap›lmal›d›r gibi bafl-l›klarda aç›klamalar içeren, hastaneler-deki bütün personelin ve hastalar›n an-layaca¤› üslupla yaz›lan bir kitapç›k ha-z›rlad›k. Önümüzdeki süreçte bu kitap-盤›n tan›t›m› ve da¤›t›m› gibi çal›flma-lar›m›z olacak. Bu çal›flman›n sonuç al-mas›n› ve hastanelerdeki klimalar› ol-mas› gereken seviyeye getirmesiniumuyoruz. Bunun d›fl›nda çevre konu-suna dönük bir di¤er çal›flmam›z ise,demin de bahsetti¤imiz enerji verimlili-¤inin yükseltilmesine dönük çal›flmala-r›m›z. Sektörümüze ve üyelerimize bukonuda iletmifl oldu¤umuz pek çok du-yurumuz var. Bir di¤er çal›flmam›z› ise,klimalarda so¤utucu özelli¤i olan insansa¤l›¤›na kimi zararlar› olan bir tak›mak›flkan gazlar›n yasaklanmas›na dönükyap›lan çal›flmalara verdi¤imiz destek-ler oluflturuyor. Makine sektöründe, ihracatta 2007 y›l›-n›n en baflar›l› grubu klimalar. OA‹B ve-rilerine göre bu grupta 2007’de yaklafl›k1,7 milyar dolar ihracat gerçekleflmifl.2008 y›l›n›n ilk dört ay›nda da yaklafl›k640 milyon dolar seviyesinde bir ihra-catla klima ve so¤utucular yine zirvede.Bu verileri de göz önüne ald›¤›m›zda2008’den beklentileriniz nelerdir?E.B.: Gerek dünyada gerekse ülkemizdebaz› sektörlerde yaflanan ciddi bir krizvar. Bu krizi duymak bir yana art›k his-setmeye bafllad›k. Krize ra¤men bizimsektörümüzde ciddi bir büyüme yaflan›-yor. Özellikle ihracatta daha da ileriye gi-dece¤imizi düflünüyorum. Sektörümü-zün en önemli özelli¤i ithalat›m›z›n ihra-cat›m›z›n yar›s› kadar olmas›.

56

mom

ent

exp

o

Yüksek enerji tüketen baz› eski tipklimalar konusunda bir düzenleme-ye gidilmesi gündemdeydi. Bu süreçsizi ne yönde etkiler?H.Y.: fiu anda somut olarak bir düzenle-me veya yasak gelmifl de¤il ve bu düzen-lemeyi yapmak çok kolay da de¤il. An-cak bir aflamada bu düzenleme olacak vebiz de düzenlemeyi destekliyoruz. Dahaverimli klima kullan›m› gerçekten hemülkemiz, hem tüketicimiz, hem de çevre-miz için faydal› ve gerekli bir uygulama.Bu düzenleme için 2008’in erken olaca¤›-n› düflünüyorum. Zaten henüz bir düzen-leme de olmad›. Fakat gelmesi için ‹S-K‹D, ‹klimlendirme Sektör Meclisi, ima-latç›lar, Enerji Bakanl›¤› bu konuda sü-rekli temas halinde çal›flmaktalar. Biz debu çal›flmalarda kendi görüfllerimizi ilet-tik. Verimli kliman›n desteklenmesi veverimsiz kliman›n engellenmesi hatta ce-zaland›r›lmas› gibi önerilerimiz var. Yazsezonuna girdi¤imiz için ve klima da se-zonluk bir ürün olarak görüldü¤ü için busene bir düzenleme zor görünüyor. Buçal›flman›n sonuçlar›n› seneye görece¤i-mizi umut ediyoruz. Bir zorunluluk olmasa da görmeye bafl-lad›¤›m›z kimi sonuçlar var. Firmalar ve-rimli klima satmak için kampanyalar dü-zenliyorlar, reklâmlar›n› buna göre belir-liyorlar. E.B.: Klimalar normalde A, B, C, ve Dgruplar› olarak s›n›fland›r›l›yor. Türki-ye’de a¤›rl›kl› olarak A ve B gruplar›üretiliyor. C ve D gruplar› genelde yurt-d›fl›ndan geliyor. Bu aç›dan içeridekiüretimin daha yüksek kalitede oldu¤u-nu ve ev tipi klima üretiminde ülkemiz-de bir sorun yaflanmad›¤›n› söyleyebili-rim. Ancak, büyük, sanayi tipi diye tarifetti¤imiz klimalar›n imalat›nda sorunlaryaflan›yor. Bu tip klimalarda çevreyeduyarl›, yüksek verimli üretim yapma-n›n maliyeti çok yüksek. Burada yüksek

“ Türk klimalar›n›n ve so¤utucular›n›n dünyan›n hertaraf›nda sat›lmas›, bu cihazlar›n fiyatlar›n›n uygunolmas›n›n yan› s›ra, kalitede, dayan›kl›l›kta, teknolojideve insan sa¤l›¤›na duyarl›l›kta da ça¤›n gereklerininyerine getirildi¤ine iflaret ediyor.”

Hüseyin M. Yüksel‹SK‹D Dernek Müdürü

Yeni Ar-Ge teflvik yasas›n›n Türkiye flartlar›na uygun olmada¤›n› düflünüyorum.

57

mom

ent

exp

o

Bizi di¤er sektörlerden ay›ran en büyükfark bu. Son befl alt› y›lda neredeyse ki-mi zaman büyümemizi 10’a katlad›k. Tür-kiye bu alanda neredeyse bir üretim üs-sü haline geldi. Tabi ki bizim en büyükiste¤imiz hem üretim hem de teknolojiüssü haline gelmek. Bunun için de üni-versitelerle ve di¤er enstitülerle birlikteçal›fl›p sistemimizi gelifltirmeyi planl›yo-ruz. Türkiye’nin hem hammadde kay-naklar›na hem de pazarlara yak›n olu-flundan ve iflçilik maliyetlerinin görecedüflük olmas›ndan kaynakl› ihracatta birtak›m avantajlar› mevcut. Bu sebepler-den ötürü dünyan›n her taraf›na mal sa-tabiliyoruz. H.Y.: 2008 y›l›nda ve ilerleyen süreçlerdebüyümeye devam edece¤imize inan›yo-rum. Ancak son birkaç y›lda afl›r› h›zl›büyümemizden ötürü, kalifiye ifl gücübulma konusunda bir tak›m s›k›nt›lar ya-fl›yoruz. Bu sorunu gidermek için de ça-l›flmalar yürütmeye bafllayaca¤›z.

Devletin Ar-Ge ve üniversite sanayiiflbirliklerine dönük teflviklerinin ar-t›fl› söz konusu. Bu geliflmelerin sek-töre yans›mas› ne durumda?E.B.: Evet, bu konuda at›lan kimi ad›mlarvar ancak, bu ad›mlar at›l›rken berabe-rinde yo¤un da bir prosedür yürütülü-yor. Bu sebepten teflviklerin istenilen dü-zeyden uzak oldu¤unu düflünüyorum.Teflviklere ulaflmak için çok fazla kuralkoyulmas›, firmalar›n zaman ve para kay-betmesine sebep oluyor bu durum dateflvikleri biraz anlams›zlaflt›r›yor. Biz sek-tör olarak ciromuzun yüzde 3 ile 5’ini Ar-Ge çal›flmalar›na ay›rmaya karar verdik.Bu büyük bir rakam. Bunu yaparken,devletten istedi¤imiz oranda teflvik ala-mazsak mali yap›m›z bozulabilir. Bu ko-nuda zaman içinde bir kolaylaflt›rma vegüven ortam›n›n yarat›lmas› gerekiyor. H.Y.: Son Ar-Ge kanununda baz› büyük-lükler tarif ediliyor. Devlet, teflvikten ya-rarlanman›z için, çok say›da tam zamanl›Ar-Ge çal›flan› istiyor. De¤il istenen say›-da Ar-Ge çal›flan›, bütün çal›flanlar› o sa-y›da olmayan firmalar›m›z var. Genelolarak sektörümüz, birkaç büyük firmad›fl›nda KOB‹’lerden olufluyor ve KO-B‹’lerimizin de flu anda o ölçeklere ulafl-mas› mümkün de¤il. KOB‹’lere dönükAr-Ge teflviklerinin daha kolay bir flekil-de verilmesi gerekiyor.

Genel olarak Türk makine sektörü-nün dünya pazar›ndaki durumunude¤erlendirir misiniz?E.B.: Türk makine sektörü sürekli olarakbüyümesine ve pazarlar›n› gelifltirmesinera¤men dünya pazar›ndan ald›¤›m›z bin-de 4’lük oran yolun bafllar›nda oldu¤u-muzu gösteriyor. Geliflimin bir süreçteh›zlanaca¤› inanc›nday›m. Ar-Ge yat›-r›mlar›m›z› yapt›¤›m›zda, kalitemizi art›r-d›¤›m›zda Türk makine sektörünün oto-matik olarak pay›n› geniflletece¤ini düflü-nüyorum. Türkiye gerçekten çok farkl›pazarlara girdi ve her tarafa mal satmayabafllayan sanayicilerimiz kendilerini ka-n›tlamaya bafllad›lar. Ancak, Türk malla-r›na dönük geçmiflten kalan önyarg›larhala devam ediyor. Geçmiflte, kalitesizürünlerle d›fl pazarlara aç›lmaya çal›flangiriflimcilerin b›rakt›¤› olumsuz izlenim-leri silmemiz gerekiyor. Bu anlamdamarkalaflmam›z ve bu sayede güven te-sis etmemiz gerekiyor.

‹hracat›n daha da artmas› için devletne gibi uygulamalar yapmal›?E.B.: Hükümeti bu konuda baflar›l› bulu-yorum. Pek çok ülkeye ziyaretlerde bulu-nuluyor ve bu ziyaretler, eskiden oldu¤ugibi sadece siyasi amaçl› ziyaretler ol-maktan ç›kt›lar. Ayn› zamanda ticaret heyetlerinin ziya-retleri, ülke tan›t›m› ve karfl›l›kl› anlaflma-lar gerçeklefliyor. Gidiflattan umutluyumve bu sürecin muhafaza edilmesi duru-munda bile baflar›l› olaca¤›m›z› düflünü-yorum. Zaten bu konuda giriflimcilere vebizim gibi sivil toplum örgütlerine deçok ifl düflüyor. Her fleyi devletten beklememek laz›m.Tabi ki bunun yan›nda imalatç›lar›m›z›zor durumda b›rakan ucuz ve kalitesizürünlerin giriflinde k›s›tlamaya gidilmeside gerekiyor.

Makine Sanayi Sektör Platformu im-zac›lar›ndan biri olarak, platformanas›l bir misyon yüklüyorsunuz? E.B.: Ben platformu önemsiyorum vetoplant›lar›na da kat›l›yorum. Platfor-mun kurucu öznesi ve motor gücü olanOA‹B’in uygulamaya geçirdi¤i OSO ça-l›flmas›n› da çok faydal› buluyorum.Üyelerimize bu f›rsattan yararlanmalar›gerekti¤ini anlat›yoruz. Bu sayede mali-yetimizi önemli oranda düflürebiliyoruz.Makine sektörünün neredeyse bütün bi-leflenlerini bir araya toplayan platform,bileflenlerin taleplerini örtüfltürdü¤ü vedo¤ru formüle edebildi¤i ölçüde Türkmakine sektörü ilerleyecektir diye düflü-nüyorum. Ayr›ca bizler de bir araya gel-di¤imizde, çal›flmalar›m›zdaki baflar›l›yönleri, att›¤›m›z do¤ru ad›mlar› paylafl-t›¤›m›zda yani birbirimizin deneyimleri-ni ö¤rendi¤imizde daha baflar›l› oluruzdiye düflünüyorum. Bu sayede, platformvas›tas› ile çok faydal› bir bilgi al›flverifli-ni hayata geçirebilece¤imiz zemin dehaz›rlanm›fl oldu. Bana göre flu andakigidifl gayet olumlu ve iyi. Bu çal›flman›nneticelerini hemen elde edemeyebilirizama ben bu sürecin çok faydal› olaca¤›-n› düflünüyorum.

‹SK‹D NE YAPIYOR?

>> Üyelerinin yaflad›¤› mali, idari, hukuki, teknolojik

sorunlara çözüm üretiyor.

>> ‹hracat yap›lacak pazarlarda incelemeler yap›yor.

>> Firmalar› denetleyip haks›z rekabeti engellemeye

çal›fl›yor.

>> Ar-Ge çal›flmalar›na daha fazla kaynak ayr›lmas›na

çal›fl›yor.

>> Çevre ve insan sa¤l›¤›na duyarl› üretim için çal›fl›yor.

>> Türk klima sektörünün yan›nda Türkiye’yi de dünyaya

tan›t›yor.

58

mom

ent

exp

o

BAfiARI H‹KAYES‹

HASAN BASR‹ BOZKURT ÖNDERL‹⁄‹NDE 1978 YILINDA KURULAN, ‹HRACATA 1999 YILINDA BAfiLAYAN H‹DROMEK BU GÜN ‹fi MAK‹NELER‹

SEKTÖRÜNDE ÜRET‹M KAPAS‹TES‹, ÜRÜN KAL‹TES‹ VE ‹HRACATRAKAMLARIYLA B‹R DÜNYA MARKASI HAL‹NE GELM‹fi DURUMDA.

‹fl makinelerinde bir dünya markas›

H‹DROMEK

Son y›llarda h›zl› büyümesi veihracat art›fl› ile dikkat çekenTürk makine sektörü, ulusla-raras› pazarlarda kendi mar-kalar›n› yaratmaya bafllad›.

Pek çok ürün grubunda dünya çap›ndahâkimiyet kurabilen Türk firmalar›n›niçinde öne ç›kan ve yolun bafl›nda olangiriflimciler aç›s›ndan örnek teflkil edenfirmalardan birisi de Hidromek. 1978 y›-l›nda mütevaz› bir bütçe ile kurulan vebugün ifl makineleri imalat ve ihracat›n-da bir dünya markas› olan Hidromek’inhikâyesini, konumunu ve hedefleriniHidromek Genel Müdür Yard›mc›s›Mustafa Bozkurt’tan dinledik.

1978 YILINDA BAfiLAYAN H‹KÂYEHidromek’in kuruluflunu k›saca anlatanMustafa Bozkurt, “Hidromek, kurucusuve bugün de yönetim kurulu baflkan›olan Sn. Hasan Basri Bozkurt önderli-¤inde 1978 senesinde sektördeki faali-yetlerine bafllad›. Önceleri traktöremonte yükleyici kaz›c› ataflmanlar› ya-parak ifle bafllayan firmam›z, kuruluflun-dan bu güne kadar geçen süreçte geli-flim ve ilerleme hedefiyle, sürekli yat›-r›mlar yaparak ifl makineleri üretim sek-töründe ciddi anlamda söz sahibi olma-y› baflarm›fl durumda. Firmam›z, en sonüretim teknolojilerini kullanarak estetik,

59

mom

ent

exp

o

BAfiARI H‹KAYES‹

60

mom

ent

exp

o

ergonomik ve performans aç›s›ndandünya standartlar›nda ifl makineleriüreterek, sektöründe kendi üretim ga-m›nda dünya çap›ndaki markalardan bi-ri olmufltur? diyor.

5 KITADA 50 ÜLKEYE ‹HRACATBaflar›l› olmak için elbette çok çal›flmakgerekiyor, ancak çok çal›flman›n d›fl›ndayakalanan f›rsatlar› iyi de¤erlendirmekde önemli. Bozkurt, bu kapsamda Hid-romek’in baflar› öyküsünde yaflad›klar›önemli k›r›lma noktalar›n› flöyle anlat›-yor: “Hidromek 1998 y›l›nda AlmanTÜV firmas›ndan ISO 9001 kalite belge-sini alm›fl ve akabinde 1999 y›l›ndansonra ihracata bafllam›flt›r. Avrupa, As-ya, Avustralya, Güney Amerika ve Afri-ka k›talar›nda 50’ ye yak›n ülkeye süreklive düzenli olarak ihracat yap›yoruz. Ön-de gelen ihracat pazarlar›m›z aras›nda‹spanya, Fransa, Portekiz, Rusya, Bulga-ristan ve Cezayir bulunuyor. Ayr›caAvustralya, Macaristan, Romanya, Po-lonya, Suriye, ‹ran, BAE, ‹srail, Tunus,Fas, Azerbaycan ve Kazakistan ihraçyapt›¤›m›z önemli ülkeler aras›nda yeral›yor. Turquality program›n›n destekkapsam›na giren ilk 33 firma aras›ndayer alm›fl olmam›z yaflad›¤›m›z bir di¤erönemli k›r›lma noktas› olarak de¤erlen-dirilebilir. D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›ncauygulanan ve vizyonu 10 y›lda 10 dünyamarkas› yaratmak olan Turquality prog-ram›nda, firmam›z›n operasyonel ve or-ganizasyonel yetkinli¤i, markam›z›nuluslararas› gücü dikkate al›nd› ve des-tek kapsam›na bu sayede dâhil edildik.”

183 B‹N METREKARE ÜRET‹M TES‹S‹Sohbetimizin devam›nda, dünyan›ndört yan›na ihracat yapmay› baflaran bufirman›n organizasyon yap›s›n›, ürünle-rini ve üretim aflamalar›n› ö¤renmeyeçal›fl›yoruz. Bize Hidromek’in organi-zasyon yap›s›n› anlatan Bozkurt, “Hid-romek’in üretimi, Ankara’da Kaz›c› Yük-leyici Üretim Fabrikas›, Ekskavatör Üre-tim ve Montaj Fabrikas›, ‹zmir’de Kaz›c›Yükleyici Montaj Fabrikas› olmak üzere183 bin metrekare alana sahip tesisle-rinde yap›l›yor. Firmam›z›n Türkiye’deAnkara, ‹stanbul Anadolu, ‹stanbul Av-rupa, ‹zmir, Bursa, Elaz›¤, Tarsus, An-talya, Samsun, Kayseri ve Trabzon’ daolmak üzere toplam 11 bölge müdürlü-¤ü bulunuyor. Türkiye’ de 60’a yak›nyetkili servisimize ilaveten, büyük iller-de servis istasyonlar› ve bölge müdür-lüklerine ba¤l› olarak çal›flan gezici ser-vis araçlar›m›z ile müflterilerimize an›n-da sat›fl sonras› hizmet veriliyor” diyor.Hidromek’in büyüme politikas›na para-lel olarak, Avrupa pazar›na yönelik yat›-r›mlar› hayata geçirmeye bafllad›klar›n›söyleyen Mustafa Bozkurt, “Bu maksat-la, Fransa, ‹spanya ve Portekiz pazarla-r›n› kontrol ederek, ‹spanya Barselo-na’da kendimize ait ilk sat›fl-pazarlamave sat›fl sonras› hizmetler kuruluflumuzolan Hidromek Espana SL.’yi kurduk”diyor. Hidromek’in üretim hatt›n› ifl veinflaat makineleri olarak tan›mlayanBozkurt, “Ürünlerimiz temel ayr›mda,ekskavatör ürün gam›nda lastikli modelHMK 200 W, paletli modellerde ise

HMK 220LC ve HMK 300LC, kaz›c› –yükleyici tipi ifl makinelerinde dört te-kerden tahrikli 102 B ve dört tekerdentahrikli ayr›ca dört tekerden direksiyonkumandal› 102 S modeller ana ürünler-dir” diyor. Bozkurt ayr›ca, bu ürünlerinçok daha fonksiyonel hale getirilmesi-ne ve çok farkl› ifllerde kullan›lmas›naolanak sa¤layan ataflmanlar›n büyükbölümünün de kendi tesislerinde üre-tildi¤ini söylüyor.

H‹DROMEK’‹N ÜRET‹M‹ DÜNYASTANDARTLARINDAHidromek Kaz›c› Yükleyici Fabrikas› üçfarkl› ana prosesten olufluyor. Bu pro-sesler s›ras›yla; Kaz›c› Yükleyici ve Eks-kavatör malzemelerinin haz›rl›k ifllemle-ri, Kaz›c› Yükleyici parçalar›n›n kaynakl›imalat› ve Kaz›c› Yükleyicilerde kullan›-lan hidrolik silindirlerin imalat›ndanolufluyor. Malzeme haz›rl›k atölyesindebulunan çeflitli vas›ftaki ham maddele-rin önce kumlama yap›larak malzemeyüzeyleri temizleniyor ve kesim için ha-z›r hale getiriliyor. Temizlenmifl malze-melerin kesimi, oksijen, plazma, lazer vesu alt› plazma kesim tezgâhlar›nda yap›-l›yor. Kesim ifllemi biten malzemelerdo¤rultma, bükme, kaynak a¤z› açmave iflleme gibi di¤er süreçler için ilgilihücrelere sevk ediliyor. ‹fllemi bitmiflparçalar bu süreç boyunca gruplanarakönceden belirlenmifl parti büyüklükle-

Mustafa BozkurtHidromek Genel Müdür Yard›mc›s›

Hedefimiz ifl ve inflaat makinelerindedünya markalar›na alternatif olmak.

“ “‹fl ve inflaat makineleri sanayi sektöründe küreselrekabet içinde yer alan, gelifltirdi¤i teknoloji ve pazarasundu¤u ürünlerle tüketicilerin dünya markalar›naalternatif olarak gördü¤ü ve tercih etti¤i bir marka veüretici olmak” H‹DROMEK’in vizyonunu oluflturuyor.”

61

mom

ent

exp

o

rinde set haline getirilerek üretimin di-¤er aflamalar›na haz›r hale getiriliyor.Bu ifllemlerin tamam› CNC tezgâhlardagerçeklefltiriliyor. Kaynakl› - talafll› ima-lat atölyelerinde hücre tipi üretimi yap›-l›yor ve her makine parças› için bir veyabirden fazla iç içe girmifl hücre bulunu-yor. Bu hücreler parçalar›n imalat sü-reçlerine göre düzenlenmifl olup, kay-nak prosesleri kaynak robot istasyonla-r›nda, iflleme prosesleri ise bilgisayarkontrollü iflleme merkezlerinde gerçek-lefltiriliyor. Üretim bu süreçlere göre eflzamanl› olarak bu hücrelerde yap›l›yor.Hidrolik silindir imalat›; mil iflleme hatt›,boru iflleme hatt› ve montaj hatt›ndanolufluyor. Her hat imalat süreçlerine gö-re kaynak robotlar›, CNC tornalar ve ifl-leme merkezleri ile donat›lm›fl durum-da. Kaz›c› Yükleyici fabrikas›nda tan›m-lanan süreçler minimum donan›m, mal-zeme, üretim alan› kullanarak, üretimiçin gerekli olan girdilerin kontrollü fle-kilde imalat süreçlerine yay›lmas› sa¤la-narak ve israflar (örne¤in; ihtiyaç fazlas›üretim, gereksiz operasyonel bekleme-ler, ihtiyaç fazlas› stok, gereksiz malze-me transferleri, üretim hatalar›ndan ge-len kay›plar vb.) minimize edilerek yap›-l›yor. Kaz›c› yükleyici fabrikas›nda yap›-lan karma üretim, üretim parçalar›n›nde¤iflik çevrim zamanlar›na sahip olma-s›na ra¤men hat dengelemesi yap›larakayn› ak›fl h›z›nda dengeli bir flekildegerçeklefltiriliyor. Bu sayede daha kon-trollü, sürekli iyilefltirmeye aç›k, yüksekverimlilikte ve esnek bir üretim gerçek-lefltirilmifl oluyor. Böylece süreçlerinher aflamas› kolay ve etkin bir flekildekontrol edilerek yüksek ürün kalitesisa¤lan›yor.

ÜLKE EKONOM‹S‹NE ÖNEML‹ KATKIMustafa Bozkurt, firmalar›n›n büyüme-sinin sadece kendileri için de¤il yan sa-nayinin de geliflimi aç›s›ndan f›rsatlarsundu¤unu, bu yönüyle istihdam› art›-rarak da ülke ekonomisine fayda sa¤la-d›¤›n› belirterek, “Hidromek’in büyü-mesi ve geliflmesiyle birlikte yan sanayi-de de geliflme ve büyüme gerçeklefliyor.Kaz›c› Yükleyici ve Ekskavatör üretimhatlar›nda 3 bin çeflit malzeme kullan›l›-yor. Yaklafl›k 150 tedarikçi ile çal›yoruz.Tedarikçilerden ba¤lant› elemanlar›, re-

korlar, s›zd›rmazl›k ürünleri gibi stan-dart ürünler al›yoruz. Bunlar›n d›fl›ndaHidromek için özel üretilen ürünlerdemevcut. Hidromek’in büyümesi ile be-raber tedarikçilerin ticari hacimleri debüyüyor, malzeme çeflitlilikleri, teknolo-jik geliflimleri art›yor, yurt içi ve d›fl› fu-arlara kat›l›mlar› sa¤lan›yor” diyor.

TEMEL HEDEF‹HRACATI ARTIRMAK2008 y›l› hedeflerinden bahseden Mus-tafa Bozkurt, 2007 y›l›nda yaklafl›k ola-rak bin 500 adet ifl makinesi ihraç ettik-lerini ve bu rakam›n üretimlerinin yüz-de 50’sine denk geldi¤ini söylüyor. 2008y›l›nda, bu oran› toplam üretimlerininyüzde 70’ine ç›karmay› düflündüklerinidile getiren Bozkurt, ihracat oran›n›nyükselmesi için öncelikle ekskavatörürün yelpazesinin geniflletilerek yeni ih-racat pazarlar›na girmeyi hedefledikleri-ni belirtiyor. Yat›r›m planlar›n› da ayr›n-t›l› olarak anlatan Bozkurt, “HidromekKaz›c› Yükleyici üretim fabrikas› için2008 yat›r›m plan›nda öncelikle hidroliksilindir üretim hatt›n›n modernizasyonuyer al›yor. Söz konusu üretim hatt›ndatam otomasyona geçilmesi planlan›yor.Bu do¤rultuda, CNC iflleme tezgâhlar›,Friksiyon (sürtünmeli) kaynak makinesi,kaynak robotlar› ve iflleme merkezleriile kaynak robotlar›na malzeme yükle-me-boflaltmalar› yapacak tafl›ma robot-lar›n›n bir k›sm›n›n al›m› yap›lm›fl du-rumda. Ekskavatör üretim fabrikas›n›nkaynakl› imalat bölümü için 6 adetgantry tip kaynak robot sistemi yat›r›m›planlan›yor. Yine ayn› fabrikan›n talafll›imalat bölümü için bohrwerk ifllemetezgâhlar› al›m› da 2008 yat›r›m plan›içerisinde” diyor. Mustafa Bozkurt,H‹DROMEK’in vizyonunu “ifl ve inflaatmakineleri sanayi sektöründe küreselrekabet içinde yer alan, gelifltirdi¤i tek-noloji ve pazara sundu¤u ürünlerle tü-keticilerin dünya markalar›na alternatifolarak gördü¤ü ve tercih etti¤i bir mar-ka ve üretici olmak” fleklinde tan›mlaya-rak, “Bugün makinelerini 5 k›tada, 50ülkeye ihraç eden ve global bir marka

olan H‹DROMEK, uluslararas› arenadagösterdi¤i bu baflar›s›yla flimdiden flir-ket vizyonu do¤rultusunda çok önemlibir yol kat etmifl durumda” diyor.

‹Ç PAZARIN CANLANDIRILMASI LAZIMMustafa Bozkurt ile sohbetimizin songündemini ifl makineleri sektörünün ya-flad›¤› sorunlar oluflturuyor. Hafriyatmakineleri üreten yerli bir sanayici ola-rak pek çok sorunla karfl›laflt›klar›n› dilegetiren Mustafa Bozkurt, “Ekonomikyap›daki istikrars›zl›ktan dolay› çokuzun vadeli planlar yap›lmas› çok zor.2008 y›l›nda Türkiye’nin iç pazar› geçeny›l›n yar›s› kadar daralm›fl durumda. Buda sektörümüz aç›s›ndan ciddi s›k›nt›laryarat›yor. Türkiye’de ifl makinesi sanayi-nin çok geliflmemifl olmas›ndan kaynak-l›, yan sanayi de çok geliflmemifl du-rumda. Yurtd›fl›ndaki rakiplerimize görefinansman daha pahal› oluyor. Türki-ye’de ana girdi maliyetleri çok yüksek.Ayr›ca yetiflmifl insan gücü s›k›nt›s› ya-flanmas› da ifllerimizi güçlefltiriyor. ‹flmakinesi üretimi, Ar-Ge, tasar›m de-partmanlar›nda kalifiye eleman bulmak-ta zorlan›yoruz. Bunlar›n yan›s›ra ürün-lerini Türkiye’de üretip ihracat yapanfirmalar için nakliye çok büyük sorunoluyor, özellikle deniz afl›r› pazarlaraürünler sevk edilirken çok ciddi sorun-larla karfl›lafl›yoruz” diyor. Hidromekörne¤inden de anlafl›ld›¤› gibi, firmala-r›m›z›n dünya markas› olabilmek için ti-tiz, planl› ve yo¤un bir tempoda çal›fl-malar› gerekti¤i görülüyor. Türk firma-lar›, pazarlar›n› ciddi bir fizibilite çal›fl-mas› sonucunda belirleyerek, hedefleri-ni do¤ru kurgulad›klar›nda ve tabi kiMustafa Bozkurt’un de¤indi¤i s›k›nt›laryetkililer taraf›ndan giderildi¤inde pekçok dünya markas› ile tan›flabiliriz.

62

mom

ent

exp

o

N‹SAN AYINDA ALMANYA’DA GERÇEKLEfiEN ULUSLARARASI XPLORE 2008OTOMASYON PROJE YARIfiMASI’NDA YILDIZ TEKN‹K ÜN‹VERS‹TES‹’NDEN“QUADROTOR HAVA ARACI” VE “GÖKDELENLER ‹Ç‹N CAM TEM‹ZLEY‹C‹ROBOT” PROJELER‹ KEND‹ KATEGOR‹LER‹NDE 2. VE 3. OLARAK HEM ÜLKETANITIMINA KATKIDA BULUNDULAR HEM DE SANAY‹YE SORUNLARINIZIÇÖZECEK PROJELER ÜRETEB‹L‹R‹Z MESAJI VERD‹LER.

TEKNOLOJ‹

Türk robotlar›dünyaya aç›l›yor

63

mom

ent

exp

o

Phoenix Contact taraf›ndandördüncüsü düzenlenen, Al-man Ekoloji ve Teknoloji Ba-kanl›¤›’n›n destekledi¤i Ulus-lararas› Xplore 2008 Otomas-

yon Proje Yar›flmas›, e¤itim, bina oto-masyonu, çevre, fabrika otomasyonu,a¤ teknolojisi ve hobilere yönelik projekategorilerinde yeni projelerin yar›flma-lar›na ev sahipli¤i yapt›. Baflvurular›2007 y›l›nda bafllayan ve tüm dünyadan100’ün üzerinde projenin kat›ld›¤› ve2008 Nisan’›nda gerçekleflen yar›flmadaY›ld›z Teknik Üniversitesi Elektrik Mü-hendisli¤i Bölümünden Prof. Dr. GalipCansever ve ekibi “gökdelenler için camtemizleyici” adl› proje ile bina otomas-yonu kategorisinde ikincili¤i, Makine

bir rota izleyerek o cismi ar›yor. Buldu-¤u zaman da yerini bildiriyor. Yerini yerarac› alg›lad›¤› zaman oraya gidiyor vehava arac› tekrar yer arac›n›n üzerineiniyor. Almanya’daki sunumumuz buy-du” diyerek süreci özetliyor.

KISITLI SAYIDA GÖNÜLLÜYLEYO⁄UN ÇALIfiMA TEMPOSUEmre Ömürlü 15 kiflilik ekipleri ile pro-jeyi haz›rlad›klar›n› söylüyor ve bu ekipiçerisindeki tek ö¤retim eleman›n›nkendisi oldu¤unu, ekibin geri kalan›n›yüksek lisans ve lisans ö¤rencilerininoluflturdu¤unu belirtiyor. Proje yar›fl-mas›na 2007 Haziran’›nda baflvurdukla-r›n› ve A¤ustos gibi projeye bafllad›kla-r›n› söyleyen Ömürlü, “‹lk bafllarda çokaz say›da arkadaflla baya¤› koflturdukama proje ete kemi¤e büründü¤ündeinsanlar› motive etmek daha kolay oldu-¤undan kat›lan arkadafl say›m›z artarakdevam etti. Sonuç olarak güzel bir çal›fl-ma ortam› yakalad›k ve kimi zaman ar-kadafllar›n da kat›l›m›yla sabahlara ka-dar çal›flt›k” diyor. Yar›flmaya pek çokülkeden çok ilginç, uçuk projelerin dekat›ld›¤›ndan bahseden Ömürlü, “Örne-¤in pankek yapan bir makine veya iste-di¤iniz k›vamda yumurta yapan makineprojesi ile kat›lan ekipler de vard›” di-yor. Ömürlü, “Almanya’ya iki gün önce-den haz›rl›klar›m›z› yapmak için gittik,projemizi kurduk. Organizasyonda hergrubu farkl› mekânlarda toplam›fllard›ve firma CEO’lar› ve bakanl›k görevlileriprojeleri incelediler ve de¤erlendirdiler.Üçüncü gün de¤erlendirmelerin sonun-da seçimler oldu ve üçüncü olduk” di-yerek yar›flma hakk›ndaki görüfllerininoktal›yor.

TEKNOLOJ‹K GEL‹fi‹M UMUT VER‹C‹Bize proje yar›flmas› boyunca yaflad›kla-r› süreçleri anlatan ve bizi projeleri hak-k›nda bilgilendiren Ömürlü ile sohbeti-mize, Türkiye’de sanayinin teknolojikaltyap›s› ve sanayi üniversite iflbirli¤ikonular› üzerinden devam ettik. Türki-ye’de sanayinin teknolojik altyap›s›n›ngeliflmekte oldu¤unu vurgulayanÖmürlü, “Yeterli mi?” sorusunun çokanlaml› olmad›¤›n› çünkü teknolojikilerlemenin ucu aç›k bir süreç oldu¤u-nu, ancak geliflmifl ülkelerle k›yasland›-

Mühendisli¤i Bölümünden Yar. Doç.Dr. Vasfi Emre Ömürlü ve ekibi ise“Quadrotor Hava Arac›” adl› proje ile a¤teknolojisi alan›nda üçüncülü¤ü ald›lar.‹lk 100’e giren projelere maddi teflvikverilen ve dereceye giren kurumlar ileiflbirli¤i sonucunda sanayinin ülke e¤iti-mine do¤rudan ve karfl›l›ks›z destek ol-mas›n› sa¤layan yar›flmada ülkemizi ba-flar› ile temsil eden Y›ld›z Teknik Üni-versitesi’nden projeleri yürüten akade-misyenler ile görüfltük. Prof. Dr. GalipCansever ve Yar. Doç. Dr. Vasfi EmreÖmürlü bize Xplore 2008 OtomasyonProje Yar›flmas›’na kat›l›m süreçlerinianlatt›lar ve genel olarak Türkiye’deteknoloji, üniversite sanayi iflbirli¤i hak-k›ndaki görüfllerini paylaflt›lar.

MAK‹NE MÜHEND‹SL‹⁄‹ BÖLÜMÜNDEN ‹LK YARIfiMADA3.’LÜKBu yar›flmaya ilk defa bir proje ürettik-lerini söyleyen Yar. Doç. Dr. Vasfi EmreÖmürlü, Phoenix Contact Firmas›’n›ntüm dünyadan projelerin kat›l›m› üze-rinden gerçeklefltirdi¤i yar›flmaya aylaröncesinden haz›rlanmaya bafllayarak ilk100 proje aras›na kalmay› baflard›klar›n›ve bu sayede projenin 3 bin euroluk k›s-m›n›n firma taraf›ndan finans edildi¤inibelirtiyor. Ömürlü, ilk yüz projenin alt›ayr› kategoride de¤erlendirildi¤ini vebunlar›n içinden sadece ilk 30’unun Al-manya’daki yar›flmaya sunum için ça¤›-r›ld›¤›n› belirtiyor ve kendi projelerininde ilk 30 aras›nda yer alarak Alman-ya’ya gitmeye hak kazand›¤›n› söylüyor.Ömürlü, “Akl›m›zda birbirleri ile koor-dineli olarak hareket eden yer arac› vehava arac› yapma fikri vard› ve biz dePhoenix firmas›n›n kendi ürünlerini kul-lanarak bunu hayata geçirmeye çal›flt›k,ancak firman›n ürünleri a¤›rl›kl› olarakyer arac›nda kullan›lmaya uygunoldu¤u için hava arac›nda kullanama-d›k. PIC kontrollü, batarya ile hareketeden bir yer arac› yapt›k. Yer arac›m›z-da iki motor var. Bir motor yer arac›n›sürüyor, öteki motor ise yönlendirmeyiyap›yor. Ürünün amac›n› özetlersek, yerarac› hava arac›n›n platformu vazifesigörüyor, ana bilgisayardan hava arac›-na bulmas› gereken cismin bilgisi geldi-¤i zaman (bizim cismi bulmas›ndan kas-t›m›z her hangi bir rengi bulmas›), belli

TEKNOLOJ‹

li bir doygunlu¤a ulaflm›fl olmas›. Yaniorada sanayi 5 sene sonras›n› düflüne-rek yat›r›m›n› yap›yor. Biz de ise sanayi,onlar› yakalamaya çal›flt›¤› için, üniver-siteye bir proje için geldi¤inde o kadarbekleyemiyor ve bir ay sonra projeyi is-tiyorum diyor. Sonuç olarak bu çabuk-luk flu an için kald›r›lam›yor ve sanayiüniversite iliflkisi geri durumda” diyor. Bu süreci sa¤l›kl› bir rotaya sokmak içinüniversitelerin çok çal›flmas› gerekti¤in-den bahseden Ömürlü, üniversite ö¤-rencilerinin pratik bilgi eksikli¤inin ol-du¤unu kabul ediyor ancak sanayininde üniversiteden gelen elemandan ima-lathanede, an›nda her fleyi yapmas›n›beklemesinin de do¤ru olmad›¤›n› söy-lüyor. “Benim buradaki ö¤rencilerde te-mel olarak gördü¤üm eksiklik, pratikprojelere yaklafl›rken biraz çekingen ol-malar›. Bu bizim de en büyük s›k›nt›lar›-m›z›n bafl›nda geliyor. Ancak bizim yap-m›fl oldu¤umuz gibi projeler ço¤alt›l›rsaö¤rencilerimizin bu pratik eksikliklerinide kendilerine olan güvensizli¤ini deaflaca¤›n›, bu sayede hem kendilerinigelifltireceklerini hem de sanayinin ihti-yaçlar›n› karfl›lamada daha baflar›l› ola-

caklar›n› düflünüyorum. Üniversitelerinbu konuda çok çal›flmalar› ve ö¤rencile-rin kat›l›m›n› sa¤layacaklar› projeleri ar-t›rmalar›n›, sanayinin de üniversitelereyaklafl›rken daha sab›rl› olmas› gerekti-¤ini düflünüyorum” diyor.

2005 YILINDA 3.’LÜK ARDINDAN 2008’DE 2.’L‹K‹kinci olarak yan›na konuk oldu¤umuz,“Gökdelenler için cam temizleyici” adl›proje ile bina otomasyonu kategorisin-de ikincili¤i kazanan ekibin yöneticisi,ayn› zamanda Y›ld›z Teknik ÜniversitesiElektrik-Elektronik Fakültesi Dekan›Prof. Dr. Galip Cansever de önceliklebizlere Phoenix Contact ile iliflkilerindenbahsetti. “2005 y›l›nda biz Phoenix Con-tact firmas› ile iflbirli¤i içerisine girdi¤i-mizde firman›n üniversitemizde labora-tuar kurmas› için giriflimlerde bulun-duk. Bunun sonucunda 2005 y›l›n›n Ha-ziran ay›nda Phoenix Contact firmas› ilebirlikte laboratuar›n aç›l›fl›n› yapt›k.Yaklafl›k 250 bin euro’ya mal olan mo-dern ve ileri teknoloji ile donat›lm›fl birlaboratuar ortaya ç›kt›. Bu iliflkilerle bir-likte firman›n düzenledi¤i Xplore Oto-masyon Proje Yar›flmas›’na 2005 y›l›ndabiz de kat›ld›k. Fabrika otomasyon kate-gorisinde dahil oldu¤umuz bu yar›flma-da ürünleri ifl makinesinin yan›ndanal›p depoya götürmek üzere program-lanm›fl robot projemizle üçüncü olduk”

64

mom

ent

exp

o

¤›nda Türkiye’nin geri bir durumda ol-du¤unu söylüyor. “Sanayicilerimiz iflüretmek için çal›fl›yor, yat›r›m yap›yorve bunu yaparken de teknoloji seviyele-rini yukar› tafl›yorlar. Zaten bu ihracatrakamlar›ndan da aç›k olarak görülü-yor” diyen Ömürlü, teknolojik altyap›-n›n her geçen gün geliflti¤ini ve bu ko-nuda ümitli oldu¤unu söylüyor.

“SANAY‹ VE ÜN‹VERS‹TE DENGEL‹ B‹R ‹fiB‹RL‹⁄‹NE G‹TMEL‹”Devletin Ar-Ge ve üniversite sanayi ifl-birli¤i desteklerinin artmas›n›n teknolo-jik geliflme aç›s›ndan çok yararl› oldu-¤unu söyleyen Ömürlü, “Buna ra¤menüniversite sanayi iflbirli¤i düflük seviye-de. Sanayi Pazar pay›n› geniflletmek veh›zla kar oranlar›n› yükseltmek için çokat›lgan. Üniversite ise flu anda bu h›zayetiflemiyor. Örne¤in Amerika’da oldu-¤um süre içinde orda bu iliflkinin dahadengeli oldu¤unu gördüm. 3-4 senelikprojelerde sürekli sanayi üniversitelerile çal›fl›yor ve sanayi bu araflt›rma süre-sini kald›rabiliyor. Burada ise 3-4 sene-lik araflt›rma süresi dedi¤iniz zaman, sa-nayi buna so¤uk bak›yor. Çünkü hemenaraflt›rma bitsin, hemen kazanay›m, onubekliyorlar. Hemen geri dönüfl istiyor-lar. Tabi ki yurtd›fl›nda iliflkilerin dahadüzenli yürümesi, sanayinin de üniver-sitelerin teknolojik birikimlerinin de bel-

Prof. Dr. Galip CanseverYTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi Dekan›

Yar›flmay› düzenleyen Phoenix Contactfirmas›, çal›flmalar›m›z› be¤enerekFakültemizde 250 bin euroluk birlaboratuar kurdu.

Yar. Doç. Dr. Vasfi Emre ÖmürlüYTÜ Ö¤retim Görevlisi

‹novatif ürünler ortaya koyabilmek için3-4 senelik süreler gerekiyor. Ama Türksanayicisi buna s›cak bakm›yor.

65

mom

ent

exp

o

diyen Cansever, proje üretimine devamettiklerini ve 2008 y›l›nda yeniden yar›fl-maya baflvurduklar›n› söylüyor. 2007 y›-l›n›n A¤ustos ay›nda gökdelenler içincam silen bir robot tasarlama fikrindenyola ç›karak çal›flmaya bafllad›klar›n›anlatan Cansever, fakültedeki RobotikOtomasyon Kulübü ö¤rencileri ile bir-likte çal›flmay› yürüttüklerini söylüyor.“Öncelikle robotun bilgisayarda çizimle-rini yapt›k. Daha sonra projelendirmesafhas›na geçtik. Sistemin ak›ll› bir ro-bot olmas› gerekir düflüncesinden hare-ketle, uygun cihazlar› seçtik, uygunprogramlamalar› yapt›k ve sekiz ayl›kbir süreçte robotumuzu tamamlad›k.Pek çok deneyden geçirdi¤imiz robotunbaflar›yla çal›flt›¤›n› gördük ve robotuyar›flmaya gönderdik” diyen Cansever,yar›flmada, kendi kategorilerinde ilk be-fle giren projelerinin Almanya’ya sunu-ma davet edildi¤ini ve yapt›klar› sunu-mun sonunda bina otomasyonu katego-risinde ikinci olduklar›n› söyledi.

“GENÇ ARKADAfiLARIMIZEMEKLER‹N‹N KARfiILI⁄INI ALDILAR”Türkiye’ye döndü¤ümüzde RobotikOtomasyon Kulübünün etkinli¤inde ba-s›n› da ça¤›rarak projemizi tan›tt›k. Ba-s›n projemize yo¤un ilgi gösterdi” diyenCansever, bas›nda yer almas›ndan son-ra projeyi gelifltirmek için pek çok giri-flimcinin sponsor olmay› teklif etti¤inisöyledi. Cansever bu tekliflerin üzerineen uygun teklifle görüflme karar› ald›k-lar›n›, ancak daha sonra Amerika’danbir firman›n da projeyle ilgilendi¤ini vebunun üzerine projeyi iki firma ile ortakolarak gelifltirebileceklerini söyledi ve“Tabi ki bu konuda en önemli faktör in-

san faktörüdür. Ö¤rencilerimiz bu projeiçin sabahlara kadar çal›flt›lar. Bu arka-dafllar›m›z emeklerinin karfl›l›¤› olan ba-flar›y› hak ettiler. Final dönemleri bittik-ten sonra ö¤renci arkadafllar›m›zla bir-likte firmalarla görüflüp projemizi dahada gelifltirece¤iz” diyerek proje hakk›n-daki görüfllerini tamaml›yor.

TEKNOLOJ‹DE TÜRK‹YE’N‹N ÖNÜ AÇIKTIR“Projemizde de görüldü¤ü gibi Türki-ye’nin teknolojik ve bilimsel altyap›s›geliflime aç›kt›r” diyen Cansever, bunara¤men Türkiye’nin proje gelifltirmekkonusunda kat etmesi gereken çok me-safe oldu¤unu ve öncelikle bu kültürüoluflturmak gerekti¤ini söylüyor. Türki-ye’nin proje üretiminde geri olmas›n›nen önemli nedenlerinden birinin yeterlikaynak sa¤lanamamas› oldu¤unu, an-cak bir konunun üzerine ›srarla gidildi-¤inde yenilikçi projelerin ortaya ç›kabi-lece¤ini söyleyen Cansever, üniversitesanayi iflbirli¤i konusunda ise, “Ülke-mizde üniversite sanayi iflbirli¤i halaemekleme aflamas›ndad›r. Öncelikle bizakademisyenler ve üniversiteliler olarakistedi¤imiz kaynaklardan yoksunuz. Busebeple ö¤rencilerimizi ülkenin ve sana-yinin ihtiyaçlar›na göre yetifltirmemizgerekir. Geliflmifl ülkelerde en iyi akade-misyen, hem bilimsel aç›dan donan›ml›olan hem de üniversitesine sanayidenen çok proje getirendir. Bu nedenle biz-ler de üniversitemize hem sanayidenpek çok ifl getirmeliyiz, hem de bu pro-jelerin lisans ve yüksek lisans tezlerineyönelik olmas›n› sa¤lamal›y›z. Ülkemiz-de flu anda olan ise, büyük sanayicilerinço¤u üniversiteye gelmiyor ve problem-lerini yurtd›fl›nda çözmeyi tercih ediyor-

lar. KOB‹’ler ise çekindikleri için, üni-versiteye zaten hiç gelmiyorlar. Bu du-rumda bizim üniversite olarak kendimi-zi iyi tan›tmam›z ve d›fla aç›lmam›z la-z›m. KOB‹’lere ve büyük sanayicilere bi-zim kap›lar›m›z aç›k, gelin probleminizibirlikte çözelim mesaj›n› verebilmemizgerekiyor. Tabi ki devletimizin kimi des-tekleri bu gidiflin biraz k›r›lmas›n› sa¤l›-yor. Ayn› zamanda sanayicilerimizinproblemlerini uzun vadede çözmelerigerekti¤ini bilmeleri laz›m. Ancak sana-yicilerimiz bu konuda çok aceleci ve ta-hammülsüz. Projelerin çok k›sa vadedehayata geçmesini bekliyor. Önemli pro-jeler ne yaz›k ki en az 3-4 sene zamanal›yor. Sanayicimizin de bu konuda bi-raz daha uzun vade planlar yapmas› vebilinçlenmesi gerekiyor. Ayr›ca YüksekÖ¤retim Kurumu ve üniversite rektör-lüklerinin sanayide problem çözen veyaüniversiteye proje getiren ö¤retim ele-manlar›na ayr›cal›k tan›yarak onlara pu-an vermesi gerekir” diyor.

“ Türkiye’de sanayinin teknolojik yat›r›mlara ihtiyac›her geçen gün art›yor. Bu noktada büyük sanayici ve KOB‹’erin ihtiyaçlar›n›n yurtd›fl›nda de¤il de ülkemizdeki üniversiteler taraf›ndan üretilen projelerlekarfl›lanmas› için devletin destekleyici, sanayininsab›rl›, üniversitelerin ise yenilikçi ve yarat›c› olmas› gerekiyor.”

66

mom

ent

exp

o

TÜRK‹YE'N‹N DE ROBOTT‹K ALANDA ‹LERLEMES‹ VE DÜNYA DEVLER‹YLEAYNI SEV‹YEYE GELMES‹N‹ AMAÇLAYAN ‹TÜ KONTROL VE OTOMASYONKULÜBÜ Ö⁄RENC‹LER‹ TARAFINDAN DÜZENLENEN ‹TÜRO '08, ONLARCAL‹SE VE ÜN‹VERS‹TEDEN PROJELER‹N YARIfiTI⁄I BAfiARILI B‹RORGAN‹ZASYON OLARAK TAMAMLANDI.

TEKNOLOJ‹

Ö¤rencilerinrobotlarla dans›

67

mom

ent

exp

o

Teknolojinin sürekli de¤iflti¤i vegeliflti¤i bir ça¤da yafl›yoruz.Her gün gazetelerde, televiz-yonlarda yeni bulufllara tan›koluyor, kimi zaman bilimkur-

gu filmlerinden ç›km›fl gibi gözüken ci-hazlar karfl›s›nda hayrete düflüyoruz. Buh›zl› geliflim ve de¤iflim sürecinde, ro-botlar da sürekli yenilenerek ve ifllevsel-liklerini gelifltirerek karfl›m›za ç›k›yorlar.Robot denildi¤inde akla ilk gelen ülkelerözellikle Japonya ve Uzakdo¤u ülkeleriolsa da asl›nda teknoloji savafl›nda gerikalmamak, sanayi altyap›lar›n› moderni-ze etmek ve uzun vadede verimlili¤i ar-t›rmak için bütün dünyada bu alana cid-di kaynaklar ayr›l›yor. Bu gerçeklik üze-rinden hareket eden ‹stanbul TeknikÜniversitesi Kontrol ve Otomasyon Ku-lübü ö¤rencileri, Türkiye'de roboti¤i ge-lifltirme esas›ndan yola ç›karak ‹TÜ Ro-bot Olimpiyatlar›’n› (‹TÜRO 2008) orga-nize ettiler. Biz de Moment Expo ekibiolarak, ikinci say›m›z›n teknoloji sayfala-r›nda, üniversiteli geçlerimizin hayatageçirdikleri ve sanayi üniversite birli¤i-nin yakalanmas›n› da amaçlayan buönemli organizasyona yer veriyoruz.‹stanbul Teknik Üniversitesi (‹TÜ), Kon-trol ve Otomasyon Kulübü (OTOKON)taraf›ndan düzenlenen ‹TÜ Robot Olim-piyatlar›'n›n ikincisi olan ‹TÜRO ’08, 1-3May›s 2008 tarihlerinde ‹TÜ Ayaza¤aYerleflkesi Süleyman Demirel KültürMerkezi’nde gerçekleflti. Tüm Türki-ye’den 2 bine yak›n üniversite ve lise ö¤-rencisinin yar›flmac› veya izleyici olarakifltirak etti¤i ‹TÜRO ’08’de 212 proje, Mi-ni Sumo, Kendini Dengeleyen, BasitÇizgi ‹zleyen, Geliflmifl Çizgi ‹zleyen, Sü-pürge, Silindir Tafl›ma, Yang›n Söndü-ren ve Serbest olmak üzere 8 kategorideyar›flt›. Proje sahibi ö¤renciler robotlar›-n›, Süleyman Demirel Kültür Merke-zi’nde kurulan 90 masada sergilediler.

‹TÜ Ö⁄RENC‹LER‹ SORUMLULUKLARININ B‹L‹NC‹NDELER‹TÜRO '08 organizasyonunda, yar›flma-lar d›fl›nda, seminerler, söylefliler, sergive belgesel gösterimleri de yer ald›.Alanlar›nda uzmanlaflm›fl akademisyen-ler ve robotik sektöründe çal›flan endüs-tri temsilcileri taraf›ndan verilen semi-nerlerde kat›l›mc›lar yeni alanlar hakk›n-

d›¤›n› göstererek ilerisi için umut verdi-ler. Olimpiyatlarda projelerin sunuldu¤ukategoriler ve bu kategorilerde dereceyegiren projeler ise flöyle s›ralan›yor.

M‹N‹SUMOMinisumolar, dohyo ad› verilen ringdenbirbirlerini d›flar› atmaya çal›flan, oto-nom hareket yetene¤ine sahip, elektro-nik devreler içeren, amaçlanan hareket-ler için programlanm›fl robotlar olarakadland›r›l›yor. Robotlar, karfl›laflma sü-resince birbirlerini ringin d›fl›na atmayaçal›fl›yor ve kulland›klar› çeflitli alg›lay›-c›lar ile dohyonun çevresindeki beyaz

da bilgilendirildiler. Ayr›ca kat›l›mc›laraözel çal›flmalar da tan›t›ld›. Roboti¤inkurucusu say›lan, önemli bilim insan› El-Cezeri'nin otomatlar›n›n tan›t›ld›¤› sergide kat›l›mc›lar›n yo¤un ilgisini gördü.Bu anlam›yla ‹TÜRO üniversite, sanayive akademik kadronun bir araya geldi¤ibir organizasyon olarak dikkat çekti.Türkiye'de roboti¤i gelifltirmenin, bualana ilgiyi art›rmak; ilgilenenlere mev-cut e¤itimlerin, çal›flmalar›n yeterlili¤inisorgulatmak ve kendi projelerini ortayakoyabilme imkân› sa¤lamak ile mümkünolabilece¤i düflüncesinden hareketeden, ekibinin tümü ve hedef kitlesi ö¤-rencilerden oluflan ‹TÜRO, uluslararas›bir karaktere bürünmek için haz›rl›klar›-n› h›z kesmeden sürdürüyor. Gerek en-düstride, gerek akademik dünyada, ge-rekse ö¤renciler aras›nda gittikçe artanbir ilgi ile takip edilen ve her sene ken-disini biraz daha gelifltiren ‹TÜ RobotOlimpiyatlar› ile ‹stanbul Teknik Üniver-sitesi Ö¤rencileri, sorumluluklar›n›n bi-lincinde olduklar›n› gösteriyorlar ve ilgiliherkesi bu amaca hizmet etmeye davetediyorlar. Aylar süren haz›rl›k aflamas›y-la bu büyük ö¤renci organizasyonu, gö-rünen yüzünün d›fl›nda, onlarca üyeyesahip, tamam› ö¤rencilerden oluflan bü-yük bir ekibin özverili çal›flmas› olup, ka-t›l›mc›lar›n›n yan› s›ra kendi ekip üyele-rine de kendilerini gelifltirme, yeni bak›flaç›lar› kazanabilme olana¤› sunuyor.

ROBOT‹K L‹SELERDE DE ‹LG‹ GÖRÜYOR ‹TÜRO '08 organizasyonuna pek çok li-senin ilgi göstermesi ve projelerini sun-mas›, göze batan en önemli ve sevindiri-ci geliflmelerin bafl›nda geliyor. Hementüm kategorilerde projeler sunan lisele-rimiz iki kategoride de birincilik alarakrobotik alan›na ilginin liselerde de baflla-

TEKNOLOJ‹

ve onlar› hava üfleme sistemine benzersistemlerle söndüren robotlar. Bu kate-goride, ilk iki s›ray› ‹TÜ’den ÜfürükçüTospaa ve Firefox isimli projeler ald›.Süpürge kategorisindeki robotlar, birparkur üzerinde, engel alg›lay›c› sensör-ler ve yeri temizlemek için vakum siste-mine benzer sistemlerle donat›l›p engel-lere çarpmadan parkuru temizlemeyeçal›flan robotlardan olufluyor. Birincili¤iODTÜ’den Temizle adl› projenin kazan-d›¤› bu kategoride Bahçeflehir Üniversi-tesi ö¤rencileri P›r›l P›r›l adl› projeleri ileikinci oldular.

KEND‹N‹ DENGELEYEN VE S‹L‹ND‹R TAfiIMA BR (balancing robot - kendini dengele-yen robot) flekil olarak iki teker üzerinekurulu bir platformdan olufluyor ve terssarkaç modelini temel alarak kendi ken-dini tamaml›yor. BR tekerleri (iç yüzeyle-ri birbirlerine bakan iki teker, bisiklet te-kerleri gibi de¤il) ayn› hiza da olan ve ça-l›flt›r›ld›¤›nda kendili¤inden dengesini

sa¤layan, çal›flt›r›lmad›¤›nda ise "düflen"bir robot olarak ifllev görüyor. Çal›flt›¤›n-da tekerleri yerle temas halinde olan burobotlar, kendisini otonom dengelemekiçin, ivmeölçer, jiroskop gibi aletler kul-lanabiliyor. Bu kategoride Denge isimliproje ile ‹TÜ birinci olurken, ODTÜ Den-gesiz adl› proje ile ikincili¤e lay›k bulun-du Silindir tafl›ma kategorisindeki robot-lar ise herhangi bir tafl›ma sistemi ile biryere konulan silindir fleklindeki nesnele-ri, belirtilen baflka bir yere koyma ifllevi-ni yerine getiriyorlar. Gazi Üniversitesiö¤rencilerinin Kaplaç isimli projeleri ilebirinci oldu¤u bu kategoride, ikincili¤iTek Gecelik Aflk ad›ndaki projeleri ileBahçeflehir Üniversitesi ö¤rencileri ald›.‹TÜ Robot Olimpiyatlar›’n›n son katego-risi olan serbest dalda ise ‹zmir Ç›narl›Meslek Lisesi ö¤rencileri Robot Askerprojeleri ile birinci olurken, MarmaraÜniversitesi Mobil ‹stifleme Robotu ileikincili¤i ald›.

68

mom

ent

exp

o

çizgiyi alg›lay›p, ring d›fl›na ç›kmamayaçal›fl›yorlar. Bu kategoride SüleymanDemirel Üniversitesi ö¤rencilerinin Reisadl› projeleri birincili¤i al›rken, ikincili¤iAbant ‹zzet Baysal Üniversitesi ö¤renci-lerinin Eraser Galina isimli projeleri ilekazand›.

Ç‹ZG‹ ‹ZLEYEN Bu kategoride robotlar basit ve gelifl-mifl çizgi izleyen olarak ikiye ayr›l›yor.Çizgi izleyen robotlar, önceden belirle-nen bir parkuru veya pisti, sensörleriile alg›layarak takip eden iz süren ro-botlar olarak tan›mlan›yor. Parkur, si-yah zemin üzerine çizilmifl, iflaretlenmiflgörünen beyaz bir çizgi olabilece¤i gi-bi, gözle görülmeyen, gizlenen bir kab-lonun yayd›¤› manyetik bir alan olabili-yor. Çizgi izleyen robotlarda amaç, be-lirlenen parkurun sensörlerle alg›lan-mas›, robotun iz sürmesi, çizgi üzerindekalmas› ve takip etmesi için devaml›bilgi gönderimi ile etki tepki mekaniz-mas› oluflturarak, hatal› konum ya dahareketi düzeltecek uyar›lar›n nas›l al-g›lanaca¤›n›n, sensörlerden al›nan bil-gilerin nas›l de¤erlendirilece¤inin, nas›lifllenece¤inin ve robota çizgiyi nas›l ta-kip edece¤inin ö¤retilmesi. Gazi Üni-versitesi ö¤rencilerinin Yolcu isimliprojelerinin birinci oldu¤u geliflmifl çiz-gi izleyen kategorisinde, Zile EndüstriMeslek Lisesi ö¤rencilerinin Canavar 2adl› projeleri ikincili¤i al›rken, basit çiz-gi izleyen kategorisinde Abant ‹zzetBaysal Üniversitesi Mad Max ile birin-cili¤i, Zile Endüstri Meslek Lisesi iseFren Tutmaz ile ikincili¤i ald›lar.

YANGIN SÖNDÜREN VE SÜPÜRGEYang›n söndüren robotlar, önceden be-lirlenmifl labirentlerde bulunan mumlar››s› alg›lay›c› sensörler yard›m›yla bulan

“ Liselerimizin ‹TÜRO ’08 organizasyonuna pek çokproje ile kat›lmalar› ülkemizin teknoloji alan›nda iler-lemesi aç›s›ndan umut verici bir geliflme olurken, ‹zmirÇ›narl› Meslek Lisesi ö¤rencileri serbest kategoride bir-inci olarak kat›l›mc›lar›n takdirlerini toplad›.”

‹TÜRO NELER‹ HEDEFL‹YOR?

>> Uluslararas› bir karakter kazanmak

>> Türkiye’de roboti¤i gelifltirmek

>> Üniversite ve lise ö¤rencilerinin teknolojik projelere

ilgisinin art›rmak.

>> Üniversitelerde ve liselerde projelere daha fazla

kaynak ayr›lmas›n› sa¤lamak.

>> Üniversite sanayi iflbirli¤ini gelifltirmek.

>> E¤itimde teorinin yan› s›ra pratik aya¤›n öne

ç›kmas›n› sa¤lamak.

Teknolojik geliflime paralel ola-rak giderek daha komplikemakinelerin üretiminin ger-çeklefltirildi¤i görülüyor. Kufl-kusuz ki bu makinelerin üretil-

mesi kadar bu makinelerin üretimindekullan›lan malzemelerin kaliteleri vedo¤ru malzeme de¤erlerine sahip olupolmad›klar› da çok önemli bir konu ola-rak karfl›m›za ç›k›yor. Günümüz teknolo-jisi de bu ba¤lamda bize çok daha sürat-li ve güvenilir metal analizi imkân› suna-bilir bir konuma gelmifl bulunuyor. Buanalizlerin en bafl›nda ise spektra analiziolarak adland›r›lan analizler bulunuyor.Spektrometreler ›fl›¤› spektral olarakdalga boylar›na ay›ran elektriksel sinyal-

lere dönüfltürerek materyal analizi yapa-bilen cihazlar ve bu sayede de daha has-sas ve güvenilir sonuçlara ulafl›labiliyor.

GÜVEN‹L‹R MALZEME ANAL‹Z‹‹Ç‹N SPEKTRAL ANAL‹Z Spektral analizin metallerin kalite kon-trolleri için her aflamada do¤ru ve güve-nilir neticeler veren bir uygulama oldu-¤unu söyleyen Teknolab Metal AnalizLaboratuarlar› Yetkilisi ‹smail Hakk› Ya-vuz, malzemelerin spektral analizinin;paslanmaz çelik, otomotiv sektörü, me-dikal sektör, metal iflleme, dövme, ›s›l ifl-lem ve döküm sektörlerinde önemli biryer tutu¤unu belirtiyor. Spektral analizcihaz›n›n; pik ve sfero döküm, düflük ala-

fl›ml› çelikler, paslanmaz çelikler, man-gan çelikleri, otomat çelikleri, etial ala-fl›mlar›, saf alüminyum, alüminyum ala-fl›mlar›, saf bak›r, pirinç, bronz, saf çin-ko, zamak, zamak alafl›mlar›n›n analizle-rini gerçeklefltirebildi¤ini ifade eden ‹s-mail Hakk› Yavuz, laboratuar›n ana ama-c›n›n kalite-kontrol alan›nda ulusal veuluslararas› standartlara uygun en sonteknoloji ile tarafs›zl›k ve gizlilik ilkeleri-ne sad›k kalarak en h›zl› analiz hizmetinigerçeklefltirmek oldu¤unu söylüyor.

PROSEDÜLER HASSAS‹YETLEYER‹NE GET‹R‹LMEL‹Teknolab Metal Analiz Laboratuar›’ndado¤ru, hassas ve güvenilir spektral ana-

KAL‹TEL‹ MAK‹NEÜRET‹M‹ ‹Ç‹N KUfiKUSUZK‹ KAL‹TEL‹ MALZEMEKULLANIMI fiART. METALMALZEMELER‹N KAL‹TEKONTROLLER‹N‹N YAPILMASI VE UYGUNLUKLARININ DA EN HASSAS VE GÜVEN‹L‹RB‹R fiEK‹LDE TESP‹T‹ ‹Ç‹NSPEKTRAL ANAL‹Z BÜYÜKKOLAYLIKLAR SA⁄LIYOR.

TEKNOLOJ‹

70

mom

ent

exp

o

Metaller için en hassasanaliz spektra

liz sonuçlar›n›n elde edilmesi için nu-mune haz›rlamadan sonuçlar›n iletilme-sine kadar tüm prosedürlerin hassasi-yetle gerçeklefltirildi¤ini söyleyen Ya-vuz, “Bu prosedürlerin numune haz›rla-ma, rekalibrasyon, örnek SUS ((SettingUp Samples) numunesi, CRM (CertifiedReference Materials) numuneleri ilekontrol prosesleri gerçeklefltirildiktensonra analiz sonuçlar›na ulafl›l›r. Analiziflleminden sonra hassas, do¤ru ve gü-venilir sonuçlar ilgili kiflilere teslim edi-lir. Ayr›ca tüm bu ifllemler cihaz›n veri-taban›na kaydedilmekte, arzu edildi¤izaman da istenilen zamanda ilgili analizsonucuna ulafl›labilmekte” diyor.Sözü edilen prosedürleri ayr›nt›l› olarakele alan Yavuz, numune haz›rlama pro-sedürünün analiz neticelerini direkt ola-rak etkiledi¤ini ve bunun spektral ana-lizde çok önemli bir parametre oldu¤u-nu belirtiyor. Bunun için demir bazl›numuneler ile demir d›fl› numunelerinhaz›rlanmas›n›n ayr› yap›ld›¤›n› belirtenYavuz, bu aflamada kullan›lan cihazlar›manyetik numune tafllama, numunetornalama, numune kesme cihazlar› venumune haz›rlama yard›mc› ekipmanla-r› olarak ele al›yor.‹smail Hakk› Yavuz, ikinci aflama olanrekalibrasyon prosedüründe ise numu-ne haz›rland›ktan ve baz de¤iflimi ger-

çeklefltirildikten sonra hangi bazda çal›-fl›lacak ise SUS numuneleri ile rekalib-rasyon ifllemlerinin gerçeklefltirildi¤inibelirtiyor. Rekalibrasyon prosedüründen sonraanaliz edilecek numunenin cihaz›n or-yantasyon program›nda incelendi¤inibelirten Yavuz, böylece hangi alt prog-ramda analiz edilece¤ine böylece kararverildi¤ini belirtiyor. Bu alt programlar›da demir- çelik analizleri, düflük alafl›ml›çelikler, pik ve sfero, krom, krom- nikelçelikleri, mangan çelikleri, tak›m çelikle-ri, alüminyum ve alafl›mlar› gibi dahabirçok program olarak ele al›yor

SERT‹F‹KALI NUMUNELER ANAL‹ZDE ÇOK ÖNEML‹Spektrometrede malzemenin hangi altprogramda incelenece¤i tayin edildik-ten sonra, konsantrasyon de¤erlerinegöre o programa uygun sertifikal› nu-munenin seçimine geçildi¤ini belirtenYavuz, “Bu uluslararas› geçerlili¤i olankontrol numuneleri yurtd›fl›nda akredi-tasyon sertifikal› laboratuarlarda analizedildikten sonra sertifikaland›r›lm›fl ol-mas› nedeniyle CRM numunelerininhassas ve do¤ru analiz prosedüründekiyeri çok önemlidir” diyor.Numune geometrisi karmafl›k olan nu-munelerde de laboratuarlar›nda bulu-nan adaptörler ile do¤ru ve hassas öl-çümler gerçeklefltirebildiklerini belirtenYavuz, bu adaptörleri boron nitrir disk,tel ve boru numune adaptörü ve saçadaptörü olarak s›ral›yor. Numunenin yüzey çap› 16.0 mm denküçük ise boron nitrir diskler ile do¤ruve hassas ölçümler gerçeklefltirildi¤inibelirten Yavuz, tel veya boru numunele-rin çaplar› 1.50 mm den yüksek ise özeltel ve boru adaptörü ile do¤ru ve hassasölçümler gerçeklefltirmenin mümkünolabildi¤ini alt›n› çiziyor. ‹smail Hakk›Yavuz, saclar›n ölçümünü do¤ru ve has-sas bir flekilde gerçeklefltirebilmek içinise özel sac adaptörlerinin kullan›ld›¤›n›belirtiyor.

AKRED‹TASYON KONUSU ÖNEML‹Son y›llarda; ürünlerin ve hizmetlerin il-gili standartlara ve teknik düzenlemele-re uygunlu¤unu tespit etme çal›flmalar›-n›n öneminin artt›¤›n› belirten Yavuz,

bunun modern ekonomilerin birbirleriile olan iliflkilerinde önem kazanan birkonu haline geldi¤ini belirtiyor. Türki-ye’de uygunluk ve akreditasyon çal›fl-malar› Türk Akreditasyon Kurumu(TÜRKAK) taraf›ndan yürütüldü¤ünübelirten Yavuz, Teknolab olarak “TS ENISO / IEC 17025 Deney ve KalibrasyonLaboratuar›n›n Yeterlili¤i ‹çin Genelfiartlar” Standard›ndaki çal›flmalar›n›son hale getirmifl olduklar›n› belirtiyor.TÜRKAK Türk Akreditasyon Kuru-mu’ndan TS EN ISO 17025 belgesini al-mak ve güvenilirli¤ini en yüksek seviye-de sa¤layarak endüstriyel üretime olankatk›lar›na devam etmenin en önceliklihedefleri aras›nda oldu¤unu belirtenYavuz, Türkiye’nin çeflitli sektörlerdeyaflad›¤› geliflmeleri daha da ileriye gö-türebilmek amac›yla her türlü teknikdonan›ma ve bilgi birikimine sahip la-boratuarlar›n var oldu¤unu belirtiyor.

71

mom

ent

exp

o

72

mom

ent

exp

o

MAKALE

Bu güne kadar nanoteknolojiiçin genel kabul görmüfl birtan›mlama bulunmuyor. Na-nometre, bir uzunluk ölçüsü-dür ve bir metrenin milyarda

birini tarif ediyor. Bir örnek vermek gerekir ise, bir insansaç›n›n çap› 50 bin nanometredir veyametre nanometreye oranlanacak olursabir f›nd›k tanesini, dünya küre ile kars›-laflt›rmak gerekir. Nanoteknolojinin geliflim sürecindeönemli bir ad›mlardan birinin 1981 y›-l›nda rastertunnel mikroskop sayesin-de ilk defa direk olarak atom boyutlar›-na ulafl›lm›fl olmas› oldu¤u söylenebili-nir.Nanoteknoloji kendi skalas›nda ölçüle-bilen yap›lar ve prosesler ile ilgileni-yor. Bu skala maddenin atom büyüklü¤üneinen ve daha ziyade kuantum fizik ku-rallar›na uygun davran›fllar gösterdi¤ialan olarak an›l›yor. Nanoteknoloji, atom ve molekül skalas›aras›ndaki s›n›r bölgesinde ortaya ç›-kan karakteristik efekt ve fenomenlerikullan›r. Nano ölçütlere varabilmek için genelolarak iki temel stratejinin varl›¤›ndanbahsedebiliriz; bunlar top-down ve

bottom-up olarak ele al›n›yor. Top-down (yukar›dan afla¤›ya) metotla-r›nda fizik ve fiziksel teknikler hâkimolup nano yap›lar ve elemanlar yard›m›ile mikro teknik için minyatürizasyonimkânlar›na ulafl›lmaya çal›fl›l›r. Bottom-up (afla¤›dan yukar›ya) metot-lar›nda ise flimdiye kadar nanometrikboyutlar kimya ve biyoloji için zaten ta-n›nan alanlar oldu¤u için bu bilim dal-lar›n›n gelifltirilmifl metotlar› yard›m›ile daha kompleks, atom ve molekül öl-çütlerinde ki yap›lara (strüktür) ulafl›l-maya çal›fl›l›yor.

TEKNOLOJ‹ ANAL‹Z‹; POTANS‹YEL BEKLENT‹S‹Normal olarak gelifltirilen teknolojilerkullan›m alanlar› ile s›n›rl› iken nanoteknoloji kullan›m ve uygulama alanla-r›nda di¤er teknolojiler ile s›n›r olufl-turmaz. Sadece bu sebepten dolay› bilenanoteknoloji, insanl›¤›n gelece¤ini et-kileyecek anahtar teknoloji olarak gö-rülmelidir.Belli bir teknolojik alt yap› ile berabergenifl araflt›rma, gelifltirme imkânlar›nasahip ülkeler, 2000 y›l›ndan bu yananano teknolojiler konusunda ki prog-ram ve projelerini belirleyerek (sanayi,politika) baz› nanoteknoloji ürünlerinipazara sunmaya bafllad›klar›n› görüyo-ruz. Bafllang›c›nda bulundu¤umuz21.yüzy›lda sanayinin ana amac›n›n çe-flitli bilim dallar›n›n kombinasyonlar›n›kullanarak, nanoteknoloji sayesindebüyük bir katma de¤er yaratmak oldu-¤unu söyleyebiliriz. Bu görüfl çerçeve-sinde, uzun ve sürdürülebilir bir eko-nomik devre beklentisi bulunmas›n›nsonucu olarak dünyan›n çeflitli high-tech bölgelerinde bu görüfle uygunolarak, teflvik programlar› haz›rlanarakdevreye sokuluyor.ABD, Japonya ve Avrupa’n›n yan› s›raÇin, Kore, Tayvan ve Avustralya’da da

Nanoteknoloji ile ilgili k›sa birde¤erlendirme

ÖZGÜR KIRATLI

NANOTEKNOLOJ‹N‹N, HEYECANLI GEL‹fi‹M‹ 90’LI YILLARDA BAfiLADI VE HALEN HIZLA DEVAM ED‹YOR. NANOTEKNOLOJ‹ B‹L‹fi‹M TEKNOLOJ‹LER‹NDE KULLANIMININ YANI SIRA GÜNÜMÜZDE EN ÇOK D‹KKAT‹ ÇEKEN TEKNOLOJ‹K GEL‹fiMELER‹N GENEL KAVRAMI OLARAK KARfiIMIZA ÇIKIYOR.

genifl çerçeveli programlar devreye so-kuluyor. Uzak Do¤u ülkelerinden gelenistatistikî bilgilerin çok sa¤l›kl› olma-mas›ndan kaynakl› burada Avrupa’danbir kaç say›y› vermekte yarar görüyo-rum. Almanya’da ilgili istatistiklere gö-re 2006 y›l›na kadar olan zaman içinde450 firma (Avrupa’da ki firmalar›n top-lam›n›n yar›s› kadar) nanoteknoloji iledo¤rudan veya dolayl› ifltigal ediyorlar.Bunlar›n içinde büyük holdingler oldu-¤u gibi oldukça büyük bir say›da ortave hatta küçük ölçekli flirketler bulunu-yor.2003 y›l› itibari ile 100 bin kadar ça-l›flan›n bu alanda çal›flt›¤› biliniyor. Yap›lan araflt›rmalar 2003–2006 y›llar›aras›nda, bu alanda çal›flanlar›n art›fl›-n› 10 binler ile ifade edildi¤ini ortayakoyuyor. Avrupa, teflvik programlar› aç›s›ndanbak›ld›¤›nda ise ABD ve Japonya ileayni seviyede bulunuyor. Almanya,kendi bütçesinden 2003 y›l› itibari ile250 milyon Euro’yu bu alana teflvik ola-rak aktard›¤› görülüyor. Ayn› y›l içindeAvrupa Birli¤i teflvik programlar› çer-çevesinde gelifltirilen projeler için Al-manya’ya 87 milyon Euro aktar›lm›fl.Nüfus oran› dikkate al›nd›¤›nda finan-sal teflviklerin Almanya’da, Fransa veABD’nin biraz önünde ancak Japon-

ya’dan geride oldu¤u görülüyor. Al-manya, araflt›rma gelifltirme kapasiteside¤erlendirmesinde ABD’nin ard›ndanikinci durumda olmas›na ra¤men uy-gulama alan›nda yani pazara girebile-cek ürün kapasitesi aç›s›ndan ABD veJaponya’n›n arkas›nda kal›yor.

‹NSAN SA⁄LI⁄I AÇISINDAN R‹Z‹KO ANAL‹Z‹Nanoteknolojinin geliflim prensibi ola-rak do¤ay› taklit etti¤ini söyleyebiliriz.Lotus çiçe¤inin yapraklar›, lahana vemuz yapraklar› gibi do¤ada kendili¤in-den oluflan nano partiküller insan eliile oluflturuldu¤unda, tehlikelerin olupolmad›¤›n›n bafllang›çtan itibaren sa¤-l›kl› bir flekilde tespit edilip, insan sa¤-l›¤› ve cevre koruma aç›s›ndan oluflabi-lecek rizikonun minimize edilmesi ge-rekiyor. Araflt›rma gelifltirme sonras›uygulama alanlar›nda (ürünün pazaragirifli) baz› ürünler insanlar› hep kor-kutmufltur ve bazen pazar girifli olufl-mad›¤›ndan teknoloji, ekonomik katmade¤er yaratamam›fl durumda.Yanan bir mumun oluflturdu¤u nanopartiküller ile otomobilin frenlerininoluflturdu¤u nano partiküller insansa¤l›¤› aç›s›ndan farkl› etkilerde bulu-nurlar. Bilinen filtreler nano partikülle-

re karfl› ya etkili olam›yorlar ya da mi-nimal bir etkiye sahip özellik bar›nd›r›-yorlar. Di¤er yandan at›k sular da kinano partiküller de özel bir uzmanl›kalan›n› oluflturuyor. Aktüel olarak sür-dürülen pek çok proje çerçevesindenano partiküller bu özellikleri ile ilgiliolarak inceleniyorlar. Bu kapsamdamesela Almanya, 2009 y›l›na kadar sü-recek bir projeyi 5 milyon Eoru ile des-tekliyor. Ayr›ca endüstri 2,6 milyonEuro’yu kendi kat›l›m pay› olarak akta-r›yor. Bu çeflit incelemelerin ço¤u za-man riziko tarifi yan› s›ra alternatif uy-gulama alanlar›n› da ortaya ç›kard›¤›da biliniyor.

UYGULAMA ALANLARINanometrik ölçülerde ki malzeme vemadde, makroskopik parçalar›ndanfarkl› özellikler gösteriyor ve nano par-çac›klar›n›n yüzeyi kütlesine oranla çokdaha büyük durumda bulunuyor. Buözellikler sayesinde nanoteknolojininuygulama alanlar›n›n da oldukça geniflbir yelpazede ele al›nmas›n› gerekiyor.Nanoteknoloji, gelecekte insan sa¤l›¤›ve beslenmesinden, makine, elektro-nik, kimya, biyoloji, enerji gibi pek çokalanda kullan›labilir prosesler veya sa-t›labilir ürünlere kadar uzanan bir eko-

73

mom

ent

exp

o

Özgür K›ratl› kimdir?1958 y›l›nda Zifltovi (Bulgaristan) do¤du. Ankara, Bahçelievler Deneme Lisesi mezun olduktan sonra Aachen Teknik Üniversitesi Metalurji Bölümü veMakine Yüksek Mühendisli¤i Bölümlerini bitirdi. Evli ve iki çocuk babas› olan K›ratl› 38 seneden beri Almanya`da ikamet ediyor.AGIT (Bölgesel Ekonomi Gelifltirme Ajans› ve Yüksek Teknoloji Merkezi) Projeckt Manager olarak, Eyalet (Kuzey Ren Vestfalya) Ekonomi, Kücük veOrta Ölçekli Sanayi, Teknoloji Bakanl›¤›`n›n AGIT`e verdi¤i görevler çerçevesinde Enerji, Çevre Koruma, G›da Sanayii konular›nda milletleraras› iflbir-li¤i platformlar›n› oluflturmak, bu konu ile ilgili olarak sempozyumlar ve ifl birli¤i toplant›lar› organize etmek, yabanc› flirket yat›r›mlar›n› AachenBölgesine yönlendirecek milletleraras› tan›t›mlar› planlamak ve tatbikini yapmak görevlerini üstelendi.Traix-Consult Dan›flmanl›k Hizmetleri kapsam›nda, milletleraras› teknoloji, knowhow transferleri, flirket iflbirlikleri, ürün pazarlama stratejileri, yat›-r›mlar›n yönlendirilmesi ile yeni teknolojiler baz›nda üretim kapasite artt›r›m›, kalite, standart ve sertifikaland›rma çal›flmalar› yürüttü. 2002 y›l›ndaKaleAlt›nay A.fi.’de Esnek Otomasyon ve Üretim Sistemleri ve Robotik Almanya aya¤›n› organize ederek, Genel Müdürlük görevi yapt›.Cevre Koruma Programlar› kapsam›nda, at›k sular, geri kazan›m ve yenilenebilir enerjiler konusunda çal›flt›.

MAKALE

nomik etkinlik alan› yaratacak.Henüz çok say›da nanoteknolojik ürünpiyasalara ulaflmasa da hayat›n içindekullan›m›na bafllanan ürünler oldu¤u-nu da görüyoruz.

Yüzey teknikleri: Bir ürünün pazaraulafl›m bilgileri kapsam›nda de¤erlen-dirme yapmak gerekir ise nanotekno-loji, yüzey teknikleri tatbikat› alan›ndaoldukça ileri bir seviyede bulunuyor.K›smen de olsa, endüstriyel tatbikattauygulanan yüzey ›slah ifllemleri saye-sinde malzemelere, mekanik afl›nmala-ra karfl› daha dirençli bir özellik kazan-d›r›l›yor. Di¤er önemli tatbikat ise yü-zeylere kendisini temizleme özelli¤i ka-zand›rmas›n› sa¤l›yor. Yak›n zamandaifllevsellefltirilmifl optik yüzeyler, giydi-rilmifl bina cephelerinde, otomotiv sa-nayinde, günefl hücrelerinde, anti ref-leks ve güneflten koruma ifllevlerini ye-rine getirebilecekler. Nano partikülle-rin konvansiyonel boyalara kat›lmas›ile daha dirençli, tesirli renk etkilerineulafl›lm›fl. Bugün kendini yenileyebilenve renk de¤ifltirme kabiliyetinesahip boyalar üzerinde arafl-t›rmalar da sürdürülüyor.

Katalitik Kimya: Kimyasanayinde katalitik na-no partiküller kullan›m›

gittikçe genifl alanlara yay›l›yor. Nanoreaktörler (Dendrimere) kullan›m› ileyepyeni çok boyutlu proses kontrol im-kanlar› yarat›lm›fl durumda. Yüzeyleriaktiflefltirilmifl memranlar, nano geçir-gen filtreler sayesinde at›k su iflleme,zehirli maddeleri ve üretim yan art›kla-r›n›n ayr›flt›rma ifllemlerinde yepyeniufuklar aç›yorlar. Çok yak›n gelecektearzu edilen reaksiyonlar için heterojenkatalisatörleri imal etmek mümkün ola-cak.

Enerji çevrimi ve kullan›m›: Bu alandananoteknoloji yard›m› ile iyilefltirilmiflmalzemeler kullan›larak günefl pillerive yak›t hücrelerinin faydal›l›¤›n› artt›r-mak ön planda yer al›yor. Di¤er bira¤›rl›k noktas› ise kay›plar› minimizeederek enerji depolama imkânlar›n› ar-t›rmak oldu¤unu söyleyebiliriz. Buradahidrojen gazini ekonomik ölçeklerde,efektif olarak depolayabilmek amaçolarak ele al›n›yor. Yeni nano malze-meler (nano tüpler) pil, akü ve elektro-kimyasal kondesatörlerin güç art›r›-

m›nda önemli geliflmelere yol aç-makta. Bu tekniklerin kombi-

nasyonu yolu ile örnek ola-rak elektrikli otomobillerinfren enerjisi daha uygundepolanabilir hale geliyor.Elektrik akiminin uzak me-safelere götürülmesi, suprailetkenler sayesinde çok

efektif olabilirler ve bu konu da yinenano tüpler normal flartlarda suprailetken olabilme özellikleri ile ön planaç›k›yorlar.

Konstrüksiyon + ‹nflaat: Bu alandakullan›lan malzemelerin, sertlik, yüzeyafl›nmas›na karfl› direnç gibi fizikselözellikleri nanoteknoloji ile daha iyi birduruma getirilebilinir. Genel olarak na-no partiküllerin seramik, metal veyapolimer matriks içinde da¤›l›m› ile di-rençli, yüksek ›s›ya dayan›kl›, hafifkonstrüksiyon malzemelerine ulafl›labi-lir. ‹nflaat malzemelerinde nano katk›maddeleri ile yüksek bas›nca dayan›kl›,daha az y›pranma özelliklerine sahipbeton önemli bir geliflme say›labilir.Binalarin cam alanlar›nda saydam birnano izolasyon tabakas› enerji kayb›n›azaltacakt›r. Cephe yüzeyini d›fl etken-lerden koruyacak nano teknoloji ile iyi-lefltirilmifl boya ve di¤er malzemelerbina ömrünü uzatacakt›r.

Otomotiv: Bu sanayi dal›nda pek çoknano teknoloji uygulamalar› imalat saf-has›na girmifl durumda bulunuyor vegelecek için bu trend artarak devamedecek. Kullan›mda olan ve gelecekiçin planlanan nanoteknoloji uygula-malar› ise afla¤›da bulunuyor:>> Oto lastiklerinde nano partikül katk›maddesi (uygulan›yor)>> Ifl›k yans›mas›n› önleyen nano taba-kalar (uygulan›yor)>> Nano partiküller ile güçlendirilmiflmetal ve polimerler (K›smen uygulan›-yor, gelistirme devam ediyor.)>> Nanoteknoloji ile modife edilmifl ya-

p›flt›r›c›lar (gelifltiriliyor)>> Yak›t için nano katalitik katk›

maddesi (araflt›rma safhas›n-da)>> Nanometrik parçac›klar›n

emisyonuna karfl› nano geçir-gen filtre.(Yakin gelecek)

74

mom

ent

exp

o

75

mom

ent

exp

o

>> Kendini yenileyen ve renk de¤ifltirenboyalar.(Uzun dönem)

Uçak ve Uzay Sanayileri: Orta ve uzak dönemde büyük uygulama potan-siyeli bulunuyor. Bilhassa uzay sana-yinde önemli bir potansiyel olmas›nakarfl›l›k imalattaki az say›lar nedeni ileekonomik, finansal zorluklar geliflimifrenliyor.

Uçak sanayi nanoteknoloji yard›m› ileüretilebilecek dirençli, hafif konstrüksi-yon malzemelerini ve biliflim teknoloji-lerinde ki geliflmeleri kullanma imkan›-na sahip bulunuyor.

Tekstil Sanayii: Bu alanda nanotekno-loji yeniliklerini kullanabilmek, piyasa-da ki pay›n elde tutulmas› ile orant›l›bir durum izliyor ve maalesef baz› he-

defler ulafl›lamaz bir abart› içinde eleal›n›yor. Baflar› beklenen konular kulla-n›mda rahatl›k, az k›r›flan, az afl›nan, le-ke ve su tutmayan, anti statik yüksek›s›ya dayan›kl› gibi kriterlerden oluflu-yor. Kimya, Biyogenetik, Biliflim Tek-nolojileri ve Sa¤l›k (Life Sciences) sek-törlerinde ki geliflmeler kendi dinamik-leri içinde çok kapsaml› olduklar› içinbu alanlara bilinçli olarak girmiyoruz.

Nano teknolojinin geliflim süreci ve uygulama alanlar›

B‹R ÜRÜNÜN PAZARA ULAfiIM B‹LG‹LER‹ KAPSAMINDA DE⁄ERLEND‹RME YAPILIRSA NANOTEKNOLOJ‹ YÜZEY TEKN‹KLER‹ AÇISINDAN OLDUKÇA ‹LER‹ B‹R SEV‹YEDE.

TÜRK MAK‹NE SEKTÖR SANAY‹ DÜNYA PAZARLARIYLA REKABET EDEB‹LMEK ‹Ç‹NÜN‹VERS‹TELERLE MUTLAKA DAHA FAZLA ‹fiB‹RL‹⁄‹NE G‹TMEK DURUMUNDA.TÜRK‹YE’N‹N EN SEÇK‹N MAK‹NE FAKÜLTELER‹NDEN ‹TÜ MAK‹NA FAKÜLTES‹DEKANI PROF. DR. TANER DERBENTL‹ ‹LE TÜRK MAK‹NE SEKTÖRÜNÜN ÜN‹VERS‹TELERDEN DAHA FAZLA NASIL YARARLANAB‹LECE⁄‹N‹ KONUfiTUK.

ÜN‹VERS‹TELERDEN

76

mom

ent

exp

o

Sanayi ‹TÜ ileyard›mlaflmal›

kilde üretimde kullan›labilece¤ini göre-biliriz. Türkiye’de teknoloji gelifltirmeu¤rafl›na son 5-10 y›la kadar girilmemifl-ti. Sanayimiz, daha çok d›flar›dan tekno-lojiyi getirip, o teknoloji ile bir fleylerüretmek ve o ürünleri d›flar›ya satmakbiçiminde çal›flt›. Ancak flimdi yeni yeni,özellikle yüksek cari a盤›m›z› da gözönüne alarak, bunun bu flekilde gitme-yece¤ini, bizim de teknoloji gelifltirme-miz gerekti¤ini sanayimiz anlam›fl du-rumda. Teknoloji gelifltirmek için Ar-Geçal›flmalar›na sanayimiz kaynak ay›rma-ya bafllad›. Do¤al olarak bu ifl bugün-den yar›na olmuyor. Her fleyden önceyetiflmifl Ar-Ge elemanlar› gerekiyor.Bu Ar-Ge elemanlar›n›n fabrikalarda,sanayide istihdam edilmeleri, çal›flmala-r› yürütmeleri ve bu çal›flmalar›n sonu-cunda da bizim kendi teknolojimizi uy-gulad›¤›m›z ürünlerin ortaya ç›kmas›gerekiyor. Son y›llarda AB ve dünya ileiliflkilerin geliflmesi Türkiye’nin öndegelen sanayi kurulufllar›n›n Ar-Ge Bi-rimlerini kurmalar›na, bu alanda yat›r›myapmalar›na yol açt›. Ürünlerde kaliteyeve teknolojiye önem verildi¤i gözleni-yor. Ancak gene de Ar-Ge çal›flmalar›-n›n yeni teknolojiler üretecek düzeye

vard›¤›n› söylemek zor. Bizim as›l yap-mam›z gereken, dünyadaki teknolojikgidifli görüp, bunun için temel ve uygu-lamal› araflt›rmalar› yapmak ve teknolojiüretmek. Bunu yapabildi¤imiz ölçüdeTürk makine sanayisini daha ileri nokta-lara tafl›yabiliriz. Son y›llarda Ar-Ge?yekaynak ayr›ld›¤› do¤ru ancak bu kayna-¤›n büyük bölümünü devlet ay›r›yor.Oysa bu yükün sanayi taraf›ndan dapaylafl›lmas› beklenir, sanayinin üniver-sitelerle iflbirli¤i içerisinde veya kendikurdu¤u Ar-Ge birimleri içinde araflt›r-ma gelifltirme çal›flmalar› yapmas› gere-kir. Sadece ürün gelifltirme anlam›ndade¤il, ayn› zamanda flu anda var olma-yan ama ilerde var olabilecek ürünleridüflünerek, bir tak›m temel araflt›rmala-ra gidilmesi gerekir. Bence çizilmesi ge-reken yol haritas› budur.

Bu konuda sektöre ve üniversiteyedüflen görevler nelerdir?Öncelikle sektör ve üniversitenin birarada çal›flmas› gerekir. Üniversitedebelli bir teorik birikim var. Ö¤renci alt-yap›s› ve insan kayna¤› var. Sanayininde maddi kaynaklar› ve teknoloji bilgisivar. Sanayi, teknoloji bilgisini ve maddikaynaklar›n›, üniversitelerin yetiflmiflinsan kaynaklar› ile birlefltirerek Ar-Geçal›flmalar›n› yürütebilir. Sektöre veüniversiteye düflen görev, iki taraf›nkaynaklar›n› birlefltirmek ve ortak çal›fl-

77

mom

ent

exp

o

Prof. Taner Derbentli‹TÜ Makina Fakültesi Dekan›

Fakültemiz sanayiye hizmet verecek altyap›ya sahiptir.

Teknoloji ve ürün gelifltirme,Türk makine sektörünün geli-flimi aç›s›ndan yaflamsalönemde. Sektör, dünya pazar-lar›nda pay›n› geniflletmek

için ürünlerinde dayan›kl›l›¤a, servishizmetlerinin kalitesine, yenilikçi olma-ya ve en önemlisi ça¤›n gereklerine uy-gun teknoloji kullanmaya özen göster-mek durumunda. Ürünlerde, teknolojigelifltirmek için sanayiye en büyük hiz-meti sunan kurumlar ise üniversiteler.Tabi ki üniversite sanayi iflbirli¤inin is-tenilen düzeye gelmesi için sanayiye de,üniversitelere de, devlete de önemli gö-revler düflüyor. Moment Expo olarak,genel olarak Türk makine sektörünündurumunu, ihtiyaçlar›n› ve izlemesi ge-reken yolu tart›flmak ve üniversite pen-ceresinden sorunlara çözüm aramakiçin ‹stanbul Teknik Üniversitesi (‹TÜ)Makina Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Ta-ner Derbentli ile bir röportaj gerçeklefl-tirdik.

Türkiye makine sektörünü genelolarak de¤erlendirir misiniz? ABDve AB ülkeleri ile karfl›laflt›r›ld›¤›n-da sektörün izlemesi gereken yolharitas› ne olmal›d›r?Türkiye’de makine sektörü asl›nda kötübir noktada de¤il. Bu gün Türkiye’deyap›lan birçok makine var. Ama yine desanayi üretimimizin büyük bir bölümüyurtd›fl›ndan getirilen makinelerle ger-çeklefltiriliyor. Bu bak›mdan neden bumakineleri biz Türkiye’de yapam›yoruzsorusunu sormam›z gerekiyor. Bu soru-ya de¤iflik yan›tlar verilebilir, ama ilkakla gelen fludur: Üretim band›nda kul-lan›lan makinelerin büyük bölümü, al›n-d›ktan sonraki servis hizmetleri de için-de olmak üzere yurtd›fl›ndan daha gü-venli temin edilebiliyor. fiirketler bumakineleri yurtd›fl›ndan gelen mühen-dislere kurdurup, bak›m›n› yapt›r›p ra-hatl›kla kullanabiliyorlar. Türkiye’demakine yap›m sanayi henüz tam olarakoluflmad›¤› için, sanayicilerimiz içerideyap›lan makinelere tam olarak güvene-miyorlar. Buna karfl›l›k, ülkemizde bumakineleri yapacak bilgi birikimi, beceridüzeyi mevcut. E¤er Türkiye’de biraraflt›rma yap›l›rsa, bu gün yurtd›fl›n-dan ithal etti¤imiz birçok makinenin,burada yap›labilece¤ini, güvenli bir fle-

lar›nda üniversiteler ile ortak projelerdüzenleyebilirler. Bunun ötesinde labo-ratuarlar›m›zdan yararlanabilirler. Bulaboratuarlarda baz› standart deneyleriyapabiliyoruz. Bu laboratuarlar›n birbölümü uluslararas› akreditasyon alm›fldurumda, böylece al›nan deney ve testraporlar› tüm dünyada geçerli oluyor.

78

mom

ent

exp

o

ÜN‹VERS‹TELERDEN

‹TÜ Makina Fakültesi olarak bizim engeliflmifl laboratuar›m›z otomotiv labo-ratuar›. Burada, emisyon, tafl›t dinami¤i,akustik ve motorlar konusunda her tür-lü deneyi yapabiliyoruz. Ayr›ca, meka-nik titreflimler ve akustik laboratuar›m›zvar. Burada da özellikle titreflim veakustik alan›nda sanayinin karfl›laflt›¤›sorunlar› çözecek uzman birikimimizvar, geliflmifl, güncel deney cihazlar›m›zvar. Yeni bir pompa deney stand› yap›-yoruz. Türkiye’de üretilen bütün pom-palar›n ve ayn› zamanda küçük su tri-bünlerinin standart deneylerini buradayapabilece¤iz. Mekatronik alan›nda iyilaboratuarlar›m›z ve deneyimli uzman-lar›m›z var. Sanayiye bu konuda da yar-d›mc› olabiliriz. Mikro elektronik ve me-kanik sistemler konusunda yeni labora-tuarlar kuruldu. Biyomekanik laboratu-ar›m›z oldukça geliflmifl bir laboratuarve burada t›p fakülteleriyle olsun, di¤erkamu kurulufllar›yla olsun ortak çal›fl-malar yap›labiliyor. ‹TÜ Makina Fakül-tesi’nin en deneyimli oldu¤u konular-dan biri de mukavemet ve hasar analizi.Is›tma, havaland›rma, iklimlendirme veyang›n tesisatlar›n›n tasar›m› ve deneti-mi konular›nda deneyimli ö¤retim üye-lerimiz var. Özetle, biz sanayiye çokfarkl› alanlarda hizmet verebiliriz. Birin-cisi, laboratuar olanaklar›m›zla verebili-riz. ‹kincisi, deneyimli araflt›rmac›lar›-m›zla verebiliriz. Üçüncü olarak ise,yüksek lisans ve doktora ö¤rencilerimi-ze sanayinin problemleri üzerinde arafl-t›rmalar, tezler yapt›rabiliriz.

Sektörün ihtiyac› olan makine mü-hendislerini yetifltirebiliyor musu-nuz? Bu kapsamda fakültenizin ver-

“ Mezun etti¤imiz ö¤rencilerimizin sanayinin bütünisteklerine cevap verebilece¤ini düflünmüyoruz. Çünkübiz her fleyden önce fakültemizde ö¤rencilerimizetemel mühendislik e¤itimi veriyoruz. Buna bir miktaruygulama bilgisi de katmaya çal›fl›yoruz ama bizim fakültede as›l olarak verdi¤imiz temelmühendislik bilgisidir.”

malar yürütmektir. Ancak sanayicileri-miz olaya çok k›sa vadede bak›yorlar.Yapt›klar› yat›r›m›n sonucunu çok k›sasürede almay› düflünüyorlar. Sanayici-lerimizin, ürün gelifltirme veya iyilefltir-me çal›flmalar›n›n ötesinde ileriyi göre-rek, bir tak›m temel araflt›rmalara kay-nak ay›rmalar› ve bu araflt›rmalara üni-versiteleri de ortak etmeleri gerekti¤inidüflünüyorum.

Somut olarak Türk makine sektö-ründe faaliyet gösteren firmalarane gibi hizmetler sunuyorsunuz,olanaklar›n›z nelerdir? Firmalar e¤er arzu ederlerse, bizim ö¤-retim üyelerimizle birlikte, birtak›m Ar-Ge çal›flmalar›na girebiliyorlar. Bu çal›fl-malar› Teknokent’lerde, Kosgeb’lerdeyapabilirler veya döner sermaye arac›l›-¤›yla, bizim ö¤retim üyelerimizi kuru-lufllar›nda dan›flman olarak çal›flt›rabi-lirler. Yüksek lisans ve doktora çal›flma-

mifl oldu¤u e¤itimden bahseder misiniz?Öncelikle biraz Fakültemizden söz et-mek istiyorum. Fakültemiz, makine mü-hendisli¤i alan›nda Türkiye’nin bellibafll› 3-4 fakültesinden biridir. Program-lar›m›z ABET akreditasyonundan geçti,böylece bütün dünyada geçerli say›l›-yor. Mezun olan ö¤rencilerimiz her yer-de hem e¤itimlerini sürdürme, hem desanayide çal›flma olana¤› bulabiliyorlar.Ö¤rencilerimize vermifl oldu¤umuzprogram, standart makine mühendisli¤ie¤itim program› ama son s›n›fta ö¤ren-cilerimizin de¤iflik konularda uzmanlafl-malar›na olanak tan›yoruz. Bu kollar›naras›nda konstrüksiyon ve imalat, ener-ji, tesisat, sistem dinami¤i- kontrol veotomotiv bulunuyor. Bu befl koldan bi-rini seçen ö¤rencilerimiz, bu alanlardakiuzmanl›k derslerini alabiliyorlar. Olduk-ça iyi donan›ml› ö¤renci laboratuarlar›-na, bir staj atölyesine, bir model atölye-sine ve çok iyi bir kütüphaneye sahibiz.Ö¤rencilerimiz, ÖSS’ye giren 2,5 milyongençten ilk 10 binlik dilimde bulunuyor.Dolay›s›yla ö¤rencilerimizin düzeyleride oldukça yüksek. Ancak ö¤rencininburaya hangi düzeyde girdi¤i çokönemli de¤il. Önemli olan, buraya gir-dikten sonra neler kazanabildi¤i, fakül-temizden hangi bilgi ve becerilere sahipolarak ç›kt›¤› ve meslek hayat›nda bafla-r›l› olup olamayaca¤›. Bu konuda da ge-rek sanayi ile olan anket çal›flmalar›m›z-dan, gerek ö¤rencilerimizi izleyerek on-lardan edindi¤imiz bilgilerden, mezunolan ö¤rencilerimizin Türkiye’nin en iyimühendislik ö¤rencileri aras›nda oldu-¤unu söyleyebilirim.

Üniversite sanayi iflbirli¤ini gelifl-tirmek ve üniversitelerimizdeki e¤i-timin düzeyini art›rmak için sektör-den beklentileriniz neler?Herhangi bir sanayi kurulufluna gidipsordu¤unuzda, size yetiflmifl elemanbulmakta zorluk çektiklerini söylerler.Mezun olan ö¤rencilerin sanayiye git-tiklerinde uygulamada yeterli olmad›¤›-n› söylerler. Evet, böyle bir durum var.Ama her fleyden önce biz fakültemizdeö¤rencilerimize temel mühendislik e¤i-timi veriyoruz. Buna bir miktar uygula-ma bilgisi de katmaya çal›fl›yoruz amabizim fakültede as›l olarak verdi¤imiz

temel mühendislik bilgisidir. Bu bilgiyesahip olan mezunumuzun bir iflyerinegirdi¤inde orada yapaca¤› çal›flmalarlabu teorik bilgileri, uygulama becerileri-ne dönüfltürebilece¤ini düflünüyorum.Bu uygulama, geliflmifl ülkeler de içindeolmak üzere tüm dünyada böyledir. Do-lay›s›yla biz mezun etti¤imiz ö¤rencile-rimizin sanayinin bütün isteklerine ce-vap verebilece¤ini düflünmüyoruz. Sonzamanlarda staj konusuna özel birönem vermeye çal›fl›yoruz. Stajlar, ö¤-rencinin yaz aylar›nda bir sanayi kuru-luflunda çal›flarak sanayi deneyimi ka-zanmas›na yöneliktir. fiu anda ki uygu-lamada birinci y›l›n sonunda atölye staj›var. Bu staj ö¤rencinin talafll› imalatyöntemlerini, kaynak yöntemlerini ö¤-rendi¤i, üç haftal›k bir çal›flma. Ö¤rencisonraki y›llarda biri proje di¤eri üretima¤›rl›kl› ve her biri yirmi ifl günü süreniki staj daha yapmak durumundad›r.Ancak bu stajlara, gerek sanayinin, ge-rek ö¤rencilerin gereken önemi verdi¤i-ni düflünmüyorum. fiöyle ki baz› sanayikurulufllar› staj yapmak için gelen ö¤-renciyi sanki bir yükmüfl gibi görüyor.Oysa bu sanayi kurulufllar›n›n, staj yap-mak için gelen ö¤renciye ileride istih-dam edecekleri bir mühendis gibi bak-malar› ve bu ö¤rencileri, pratik bilgiler-le mümkün oldu¤unca gelifltirmelerigerekir. Bunu yapan sanayi kurulufllar›-m›z›n say›s› çok az. Bizim gelifltirmek is-tedi¤imiz bir baflka staj yöntemi dahavar. Ö¤renci üçüncü s›n›ftan dördüncüs›n›fa geçerken on hafta sürecek bir stajuygulamas›ndan geçsin istiyoruz. Ö¤-rencinin, bu on haftan›n birinci hafta-s›nda fabrikay› tan›mak için geçirece¤ioryantasyon sürecinin ard›ndan sekiz

hafta deneyimli bir mühendisle birliktebir mühendislik problemini, proje anla-y›fl› çerçevesinde çözmesini ve son haf-tada da yapt›¤› çal›flmay› rapor halinegetirmesini ve raporu bir toplulukönünde sunmas›n› istiyoruz. fiu andaö¤renci say›m›z›n yaklafl›k olarak yüzde10’una uygulayabildi¤imiz bu program›bütün ö¤rencilerimize yaymay› planl›-yoruz. Bu konuda iflbirli¤i yapt›¤›m›zsanayi kurulufllar› var. ‹lerleyen y›llardabu say›y› art›rmaya çal›flaca¤›z. Sektöruzun dönemli staj yapt›rma konusundabize yard›mc› olursa, biz de tüm ö¤ren-cilerimize bu olana¤› sa¤lam›fl oluruz veböylelikle hem bizim hem de sektörüngeliflimi aç›s›ndan önemli bir ad›m at›l-m›fl olur. Ö¤rencilerimiz bu stajlar›n› ta-

79

mom

ent

exp

o

80

mom

ent

exp

o

ÜN‹VERS‹TELERDEN

mamlad›ktan sonra dördüncü s›n›fa gel-diklerinde, bitirme tasar›m projesi yap›-yorlar. Bu projede, belki de yaz›n stajyapt›klar› firman›n karfl›laflt›¤› bir prob-leme, mühendislik anlay›fl› içerisinde,buradaki dan›flmanlar›n›n ve firmadakideneyimli mühendisin yard›m›yla çö-züm üretmeye çal›flabilirler. Bu flekildeçal›flmak, sektör ve ö¤rencilerimiz aç›-s›ndan daha faydal› olur. Sektörden birdi¤er beklentimiz ise, yüksek lisans vedoktora çal›flmalar›m›zda bizi hem mad-di olanaklarla desteklemeleri, hem debizim yüksek lisans ve doktora ö¤renci-lerimizin tezlerini sanayiyle birlikte yap-malar›na olanak sa¤lamalar›. Bununiçin üniversite ile sanayi aras›nda bir di-yalogun kurulmas›, sanayi kurulufllar›-n›n isteklerini üniversiteye iletmeleri veüniversitenin de gerekli altyap›y› olufl-turmas› gerekli. ‹stanbul Sanayi Odas›ve baz› sanayi kurulufllar›yla bu konudaçal›flmalar›m›z oldu.

Toparlayacak olursak, üniversitesanayi iflbirli¤inde do¤ru iflleyen veeksik olan noktalar nelerdir?Öncelikle diyalog eksikli¤i var. Üniver-site ve sanayi kurulufllar›n›n daha s›k

bir araya gelip ortak sorunlar› nas›l çö-zeriz diye konuflmalar› gerekiyor. Genelolarak flirketlerle iliflkilerimizi flöyle yü-rütüyoruz: ‹lgili flirketlerle belli dönem-lerde toplant›lar yap›yoruz ve onlar bizehangi konularda projeleri oldu¤unu,hangi konularda bizim yüksek lisans,doktora çal›flmalar›m›z› destekleyebile-ceklerini, hangi konularda bizim lisansö¤rencilerimizin son s›n›f çal›flmalar›n›nkendi kurulufllar›nda yap›lmas›n› iste-diklerini belirtiyorlar. Biz de gelen bilgi-ler do¤rultusunda buradaki ö¤retimüyelerimizi ve ö¤rencilerimizi o sanayikurulufllar›na yönlendiriyoruz. Tabi kibunu flu anda bir ölçüde hayat geçirebi-liyorsak da çok eksik oldu¤unu düflünü-yorum. Bizim bütün sanayiye eriflmemizayn› flekilde sanayinin de bize eriflmesive iflbirli¤i olanaklar›n› zorlamam›z ge-rekiyor. Bence sanayinin her fleydenönce teknoloji üretme amac›n› önceliklihedef olarak benimsemesi gerekiyor.Sanayi bu flekilde davran›rsa iflbirli¤ikendili¤inden geliflecektir diye düflünü-yorum. Firmalar›m›z›n Ar-Ge’yi mutlaka

yapmalar› gereken bir çal›flma olarakgörmeleri ve kaynak ay›rmalar› gereki-yor. fiu anda Ar-Ge çal›flmalar›na ayr›-lan kaynaklar›n büyük bölümünü devletsa¤l›yor. Sanayi kurulufllar›n›n da bualana kaynak aktarmalar› ve bu sorum-lulu¤u devletle paylaflmalar› gerekiyor.

‹TÜ Makina Fakültesi’nin flu andayürüttü¤ü faaliyetlerden ve gelecekvizyonundan bahseder misiniz?fiu anda fakültemizde yürütülen dört ta-ne DPT projesi var. Bu projelerden birtanesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakülte-si’yle birlikte yürüttü¤ümüz yerli ticarihelikopter yap›m projesi. 19 tane TÜB‹-TAK projemiz var. Mekatronik alan›ndayürüttü¤ümüz bir AB projesi var. Oto-motiv sektörüyle yürüttü¤ümüz çok sa-y›da sanayi projesi var. Firmalara hemlaboratuar hizmeti veriyoruz hem deAr-Ge sorunlar›n› çözmeye çal›fl›yoruz.Nanoteknoloji ve mikro elektronik me-kanik sistemler konular›n› fakültemizbünyesinde gelifltirmeye çal›fl›yoruz. Bukonularda üniversitemizin di¤er fakülte-leri ile de iflbirli¤i yap›yoruz. ‹leriye dö-nük bak›fl›m›zdan söz edersek, bizimas›l hedefimiz, ülkemizin mühendislikve teknoloji alanlar›nda karfl›laflt›¤› so-runlar› çözebilecek araflt›rma gücünü veinsan kayna¤›n› yaratmaya yard›mc› ol-mak. Bunun d›fl›nda yetifltirdi¤imizmühendislerin dünyan›n genel sorunla-r›n› kavram›fl, sorunlara bilimsel yön-temlerle yaklaflan, ayd›n insanlar olma-lar›n› istiyoruz. Bu bizim en önemli gö-revimiz.

‹STANBUL TEKN‹K ÜN‹VERS‹TES‹MAK‹NA FAKÜLTES‹ NE YAPIYOR?

>> Yerli ticari helikopter yap›m projesi yürütülüyor.

>> 19 tane TÜB‹TAK projesi sürdürülüyor.

>> Mekatronik alan›nda yap›lan bir AB projesi mevcut.

>> Otomotiv sektörüyle çok say›da sanayi projesi

yürütülüyor.

>> Firmalara hem laboratuar hizmeti veriliyor hem de

Ar-Ge sorunlar›na çözüm üretiliyor.

>> Nanoteknoloji ve mikro elektronik mekanik sistemler

konular›nda geliflmifl araflt›rmalar yap›l›yor.

>> Ürün gelifltirme konusunda Türkiye’nin di¤er Makine

Fakülteleri ile ortak projeler yürütülüyor.

“ Sektörden beklentimiz yüksek lisans ve doktoraçal›flmalar›m›zda bizi hem maddi olanaklarla desteklemeleri, hem de bizim yüksek lisans ve doktora ö¤rencilerimizin tezlerini sanayiyle birlikte yapmalar›na olanak sa¤lamalar›.”

göstergelergöstergeler

göstergelergöstergeler

82

mom

ent

exp

o Ülkemiz makine ve aksamlar›ihracat› 2008’in Ocak-May›sdöneminde de yükseliflinedevam ediyor. Türkiye genelimakine ve aksamlar› ihracat›

2008 y›l› ilk befl ayl›k dönem ihracat› birönceki y›l efl dönemine k›yasla yüzde35,3 artarak 4 milyar 750 milyon dolarseviyesinde kaydedildi. Orta AnadoluMakine ve Aksamlar› ‹hracatç›lar› Birli-¤i (OA‹B) ifltigal alan›na giren ürünlerkapsam›nda belirlenen Türkiye geneliihracat kay›tlar›na göre ise 2007 y›l›Ocak-May›s döneminde ihracat kay›trakam› 2 milyar 156 milyon dolar iken,bu rakam 2008 y›l› ayn› dönemindeyüzde 39,4 oran›nda art›fl göstererek 3milyar 6 milyon dolar olarak gerçeklefl-ti. Türkiye geneli makine ve aksamlar›ihracat› içinde en büyük pay› alan malgrubu ise klimalar, so¤utucu ve dondu-rucular. Bu mal grubunda 2008 Ocak-May›s döneminde 854 milyon 718 bindolar düzeyine ulafl›lm›fl durumda. Ma-kine ve aksamlar› ihracat› içinde ikincien büyük pay› alan mal grubu ise mo-torlar. 2008 Ocak-May›s döneminde sözkonusu mal grubuna ait 765 milyon 608bin dolarl›k ihracat gerçeklefltirilmifl. Ülkeler itibariyle makine ve aksamlar›ihracat kay›t rakamlar› incelendi¤indeise 2008 y›l› Ocak-May›s döneminde enfazla ihracat yap›lan ilk üç ülke Alman-ya, Rusya Federasyonu ve ABD olaraks›ralan›yor. Söz konusu dönemde ilk onülke aras›nda en büyük ihracat art›fl›n›n

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar De¤er Miktar De¤er Miktar De¤er

ALMANYA 34,857,776 224,714,255 42,194,321 285,464,628 21 27

RUSYA FED. 19,682,414 127,160,324 26,815,138 194,392,759 36 53

ABD 11,641,922 117,839,356 19,308,002 183,192,239 66 55

‹NG‹LTERE 41,290,844 148,863,870 37,530,584 153,152,419 -9 3

‹TALYA 20,869,530 80,968,938 27,975,079 133,283,383 34 65

FRANSA 15,951,104 79,714,799 19,271,944 122,530,377 21 54

‹RAN (‹SLAM CUM.) 11,922,785 54,995,152 18,500,621 107,740,619 55 96

ROMANYA 15,710,727 90,365,169 13,808,332 94,716,790 -12 5

AZERBAYCAN-NAH. 10,676,391 45,328,147 11,053,926 77,009,758 4 70

IRAK 14,910,418 64,357,152 14,500,957 71,991,848 -3 12

D‹⁄ER 223,772,522 1,122,038,718 250,584,350 1,583,268,426 12 41

T O P L A M 421,286,433 2,156,345,881 481,543,254 3,006,743,246 14.3 39.4

ORTA ANADOLU MAK‹NE VE AKSAMLARI ‹HRACATÇILARI B‹RL‹⁄‹ ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE‹HRACAT GERÇEKLEfiT‹R‹LEN ‹LK ON ÜLKE (2007-2008 YILLARI OCAK-MAYIS DÖNEM‹)

Kaynak: Tüm ‹hracatç› Birlikleri Kay›tlar›

Makine ihracat›yüzde 35 artt›2008 YILININ OCAK-MAYIS DÖNEM‹NDE GEÇT‹⁄‹M‹Z YILINAYNI DÖNEM‹NE GÖRE TÜRK‹YE GENEL‹ MAK‹NE VEAKSAMLARI ‹HRACATI YÜZDE 35,3 ARTARAK 4 M‹LYAR750 B‹N DOLAR DE⁄ER‹N‹ YAKALADI.

geliflme kaydetmifl. En h›zl› yükselenihracat kalemlerinin üçüncüsü ise tar›mve ormanc›l›k makineleri olmufl. Bu malgrubunda geçti¤imiz y›l›n ilk befl ayl›kdönemine göre k›yasland›¤›nda 2008Ocak-May›s zaman diliminde yüzde68,9 oran›nda büyüme gerçekleflmifl. 2008 y›l› Ocak-May›s döneminde ihra-cat›nda gerileme görülen tek malgrubu ise; deri iflleme makineleri ol-mufl.OA‹B ifltigal alan›na giren ürünler iti-bariyle, mal gruplar›n›n sektör ihraca-t›ndan ald›klar› paylar incelendi¤indeise 2008 y›l› Ocak-May›s dönemindeyüzde 15,3 pay ile inflaat ve madencilik-te kullan›lan makinelerin birinci s›radayer ald›¤› görülüyor. ‹kinci s›rada ise

GÖSTERGELER

ise yüzde 96 ile ‹ran’a yönelik oldu¤ugörülüyor. Söz konusu ülkeye ihracat›-m›z 108 milyon dolar olarak gerçeklefl-mifl.

MAK‹NE ‹HRACATINDA HIZLAYÜKSELENLERMakine ve aksamlar› ihracat›m›z malgruplar› baz›nda incelendi¤inde 2008y›l› Ocak-May›s döneminde en yüksekart›fl gerçekleflen kalemin yüzde 102,7ile savunma sanayi için silah ve mü-himmatlarda oldu¤u görülüyor. Bu malgrubunun ard›ndan ikinci büyük yük-selifl ise ka¤›t ve matbaac›l›k makinele-rinde yakalanm›fl durumda. 2008 y›l›Ocak-May›s döneminde ka¤›t ve mat-baac›l›k makineleri yüzde 76 oran›nda

83

mom

ent

exp

o

pazar›na yönelik makine ihracatç›lar›-m›z›n baflar›lar›n›n ilerleyen aylarda dadevam edece¤i tahmin ediliyor. Di¤ertaraftan Azerbaycan ve ‹talya’da h›zkesmeden geliflen pazarlar aras›nda yeral›yor. Geçti¤imiz Nisan ay›nda oldu¤ugibi May›s döneminde de bu pazarayönelik geliflmeler gözleniyor. Azerbay-

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 (%) De¤iflimMiktar Kg De¤er ($) Miktar Kg De¤er ($) Miktar kg De¤er ($)

REAKTÖRLER VE KAZANLAR 13,566,456 69,931,909 14,657,587 107,481,471 8.0 53.7

TÜRB‹N-TURBOJET, 4,986,811 63,832,010 3,962,029 91,329,775 -20.5 43.1

TURBOPROPELLERLER.AKS.,

PARÇ.

POMPA VE KOMPRESÖRLER 27,817,395 208,047,340 30,704,366 260,984,879 10.4 25.4

MOTORLAR 32,748,089 560,609,591 37,352,836 765,608,758 14.1 36.6

VANALAR 12,216,072 94,688,296 16,465,841 138,354,245 34.8 46.1

KL‹MALAR, SO⁄UTUCU 1163,998,224 716,934,384 164,321,699 854,718,479 0.2 19.2

VE DONDURUCULAR

ISITICILAR VE FIRINLAR 12,222,852 77,094,613 13,387,286 98,715,124 9.5 28.0

HADDE VE DÖKÜM MAK., 16,011,493 87,486,208 14,263,282 111,123,188 -10.9 27.0

KALIPLAR, AKS. VE PARÇ.

GIDA SAN. MAK‹NELER‹, AKS. 16,884,413 99,150,754 23,347,566 146,405,660 38.3 47.7

VE PARÇ.

TARIM VE ORMANCILIKTA 25,971,156 106,273,615 36,208,685 179,543,906 39.4 68.9

KULLANILAN MAK., AKS.,

PARÇ.

YÜK KALDIRMA,TAfiIMA VE 12,874,250 59,198,667 11,553,066 67,020,383 -10.3 13.2

‹ST‹FLEME MAK., AKS.,

PARÇ.

‹NfiAAT VE MADENC‹L‹K 95,884,546 299,193,032 120,158,611 460,008,054 25.3 53.7

MAK. AKS. PARÇ.

KA⁄IT ‹MAL‹ VE 1,842,250 14,430,543 2,392,030 25,393,661 29.8 76.0

MATBAACILIK MAK.

D‹⁄ER YIKAMA, KURUTMA 106,853,856 348,609,623 110,586,565 426,378,938 3.5 22.3

MAK., AKS. PARÇ.

AMBALAJ MAK‹NELER‹ 1,256,293 19,327,142 1,520,041 31,303,115 21.0 62.0

TEKST‹L VE KONFEKS‹YON 16,536,679 93,573,205 17,038,554 125,264,944 3.0 33.9

MAK‹NELER‹

DER‹ ‹fiLEME VE ‹MALAT 1,064,595 3,377,055 561,591 3,183,077 -47.2 -5.7

MAK‹NELER‹

KAUÇUK, PLAST‹K, LAST‹K 33,951,153 32,026,577 4,542,997 45,260,585 15.0 41.3

‹fiL. VE ‹MAL‹ MAK.

TAKIM TEZGAHLARI 42,581,240 235,041,114 52,153,925 333,604,996 22.5 41.9

BÜRO MAK‹NELER‹ 1,834,721 46,085,575 1,363,396 55,312,626 -25.7 20.0

RULMANLAR 3,928,753 32,064,507 4,379,110 41,535,111 11.5 29.5

SAVUNMA SAN.‹Ç‹N S‹LAH 5,312,515 51,721,680 5,145,902 104,825,873 -3.1 102.7

VE MÜH‹MMAT

D‹⁄ER MAK‹NELER, AKSAM 35,677,589 193,468,723 39,876,982 276,911,479 11.8 43.1

VE PARÇALAR

TOPLAM 656,021,399 3,512,166,165 725,943,949 4,750,268,327 10.7 35.3

MAK‹NE VE AKSAMLARI SEKTÖRÜNÜN TAMAMINA ‹L‹fiK‹N ‹HRACAT KAYIT RAKAMLARI

Makine ve aksamlar› ihracat›m›z›n ençok artt›¤› ülke ise ‹ran. Bu ülkeye2007’in Ocak-May›s döneminde 54 mil-yon 995 bin dolar ihracat gerçeklefltir-miflken 2008’in Ocak-May›s aylar› ara-s›nda ise yüzde 96 oran›nda art›flla 107milyon 740 bin dolar makine ve aksam-lar› ihracat› yap›ld›¤› görülüyor. ‹ran

Kaynak: Tüm ‹hracatç› Birlikleri Kay›tlar› Not: 12'li GT‹P baz›nda ihracat kay›t rakamlar›na "www.makinebirlik.com" web sitesinin "‹statistik" bölümünden ulaflabilirsiniz.

yüzde 13,3 payla endüstriyel klimalarve so¤utma makineleri yer al›rken, bumal grubunu yüzde 11,1 pay ile tak›mtezgâhlar› izliyor.

RUSYA FEDERASYONU PAZARIYÜZDE 50 BÜYÜDÜOrta Anadolu Makine ve Aksamlar› ‹h-racatç›lar Birli¤i ifltigal alan›na giren ih-racat kay›tlar›na göre ilk 10 ülke ince-lendi¤inde Almanya’n›n geçti¤imiz ay-larda oldu¤u gibi yine birinci s›rada yerald›¤› görülüyor. Söz konusu ülkeye2007’in ilk befl ay›nda 224 milyon 714bin dolar makine ve aksamlar› ihracat›gerçeklefltirilirken 2008’in ayn› döne-minde yüzde 27’lik art›flla ihracat raka-m›m›z 285 milyon 464 bin dolara ulafl-m›fl. Türkiye makine ve aksamlar› ihra-cat› aç›s›ndan bir di¤er önemli pazarolan Rusya Federasyonu’na da ihracat›-m›z Ocak-May›s döneminde yüzde 53oran›nda yükselifl göstermifl. Geçti¤i-miz y›l›n ilk befl ayl›k döneminde RusyaFederasyonu’na 127 milyon 160 bin do-larl›k makine ve aksamlar› ihracat› ya-p›lm›flken 2008’in ayn› döneminde burakam 194 milyon 392 bin dolar düzeyi-ne ç›km›fl. Rusya Federasyonu gibiABD pazar› da May›s ay›nda benzergeliflmelere sahne oluyor. Türkiye ma-kine ve aksamlar› ihracat› aç›s›ndan enönemli üçüncü pazar olan ABD’de 2008Ocak-May›s döneminde geçti¤imiz y›-l›n ayn› zaman dilimine k›yasla yüzde55 oran›nda geliflme göstermifl. Söz ko-nusu ülkeye 2007’in ilk befl ay›nda 117milyon 839 bin dolar makine ve aksam-lar› ihracat› gerçeklefltirilirken 2008’inayn› döneminde bu de¤er 183 milyon192 bin dolara ulaflm›fl.

84

mom

ent

exp

o

GÖSTERGELER

can’a geçti¤imiz y›l›n ilk befl ay›na görebu senenin ayn› döneminde yüzde 70oran›nda art›fl yakalan›rken, ‹talya paza-r›nda da yüzde 65’lik bir büyüme oldu-¤u görülüyor.

ALMANYA’YA ‹NfiAATMAK‹NELER‹ ‹HRACATI2008 y›l› Ocak-May›s döneminde malgruplar› baz›nda en fazla ihracat yap›-lan ülkeler incelendi¤inde ise inflaat vemadencilik makinelerinde Almanya,Rusya Federasyonu ve ‹talya ilk üç ülkearas›nda yer al›yor. Endüstriyel klima-

lar ve so¤utucularda mal grubunda iseen fazla ihracat gerçeklefltirdi¤imiz ülkeise ‹ngiltere. Bu ülkenin ard›ndan ayn›mal grubunda Irak ikinci ve Rusya Fe-derasyonu ise en önemli üçüncü pazarolarak karfl›m›za ç›k›yor. Toplam maki-ne ve aksamlar› ihracat›m›z içerisindeen fazla art›fl gösteren üçüncü mal gru-bu olan tak›m tezgâhlar›n› ise en fazlaBursa Serbest Bölgesinden ihraç etti¤i-miz görülüyor. Ülkeler baz›nda tak›mtezgâhlar› incelendi¤inde ise Almanyaen önemli ikinci, Rusya Federasyonuise üçüncü pazar›m›z durumunda. 2008 y›l› Ocak-May›s döneminde enyüksek ihracat art›fl›n›n yafland›¤› malgrubu olan savunma sanayine yöneliksilah ve mühimmatlarda en önemli pa-zar›m›z›n Hollanda oldu¤u görülüyor.Bu ülkeye 2008 Ocak-May›s döneminde18 milyon 956 bin dolarl›k ihracat yap›l-m›fl durumda. Bu mal grubunda Nijer-ya ve ABD’ye ise Hollanda’dan sonraen önemli pazarlar›m›z olarak s›ralan›-yor. 2008 Ocak-May›s döneminde ihra-cat› en fazla artan üçüncü mal grubuolan tar›m ve ormanc›l›k makinelerindeise ABD’nin en büyük pazar›m›z oldu-¤u görülüyor. Söz konusu ülkenin ar-d›ndansa Fas ve Bulgaristan bu malgrubundan en fazla ihracat gerçeklefl-tirdi¤imiz di¤er ülkeler. Vanalarda iseAlmanya, Libya ve ‹talya en fazla ihra-cat yap›lan ülkelerken, tekstil ve kon-feksiyon makinelerinde, Etiyopya, M›s›rve Bangladefl; hadde ve döküm maki-nelerinde; Rusya, Almanya ve ‹talya;reaktör ve kazanlarda, ‹stanbul DeriSerbest Bölgesi, ‹ngiltere ve ‹spanya,Türbin ve Turbojetlerde ise ABD, Fran-sa ve ‹ran en fazla ihracat gerçeklefltir-di¤imiz pazarlar olarak s›ralan›yor.

OCAK-MAYIS 2007 OCAK-MAYIS 2008 (%) De¤iflimMAL GRUBU ADI Miktar (Kg) De¤er ($) $/KG Miktar (Kg) De¤er ($) $/KG Miktar De¤er

REAKTÖRLER VE KAZANLAR

TÜRB‹NLER, TURBOJETLER,

AKS. VE PRÇ.

POMPALAR VE KOMPRESÖRLER

VANALAR

ENDÜSTR‹YEL KL‹MALAR

VE SO⁄UTMA MAK.

ENDÜSTR‹YEL ISITICILAR VE FIRINLAR

HADDE VE DÖKÜM MAK.,

KALIPLAR,AKS. VE PRÇ.

GIDA SANAY‹‹ MAK‹NELER‹,

AKS. VE PARÇ.

TARIM VE ORMANCILIK MAK‹NELER‹

YÜK KALDIRMA, TAfiIMA

VE ‹ST‹FLEME MAK.

‹NfiAAT VE MADENC‹L‹K MAK‹NELER‹

KA⁄IT ‹MAL‹NE VE MATBAACILI⁄A

MAHSUS MAK.

D‹⁄ER ENDÜSTR‹YEL YIKAMA,

KURUTMA MAK.

AMBALAJ MAK‹NELER‹, AKSAM VE

PARÇALARI

TEKST‹L VE KONFEKS‹YON MAK‹NELER‹

DER‹ ‹fiLEME VE ‹MALAT MAK‹NELER‹

KAUÇUK, PLAST‹K, LAST‹K ‹fiLEME

MAK‹NELER‹

TAKIM TEZGAHLARI

MOTORLAR

BÜRO MAK‹NELER‹

RULMANLAR

SAVUNMA SAN.‹Ç‹N S‹LAH VE

MÜH‹MMAT

D‹⁄ER MAK‹NELER, AKSAM VE

PARÇALAR

TOPLAM

13,566,456

4,986,811

27,817,395

12,216,072

77,348,459

10,803,921

16,011,493

16,884,413

25,971,156

12,874,250

95,884,546

1,842,250

547,908

1,256,293

16,536,679

1,064,595

3,951,153

42,581,240

27,415

650,759

3,928,753

5,312,515

29,221,902

421,286,433

69,931,909

63,832,010

208,047,340

94,688,296

343,085,962

68,520,861

87,486,208

99,150,754

106,273,615

59,198,667

299,193,032

14,430,543

4,531,915

19,327,142

93,573,205

3,377,055

32,026,577

235,041,114

271,084

5,608,965

32,064,507

51,721,680

164,963,439

2,156,345,881

5.2

12.8

7.5

7.8

4.4

6.3

5.5

5.9

4.1

4.6

3.1

7.8

8.3

15.4

5.7

3.2

8.1

5.5

9.9

8.6

8.2

9.7

5.6

5.1

107,481,471

91,329,775

260,984,879

138,354,245

399,536,144

83,393,014

111,123,188

146,405,660

179,543,906

67,020,383

460,008,054

25,393,661

5,271,747

31,303,115

125,264,944

3,183,077

45,260,585

333,604,996

143,806

3,096,996

41,535,111

104,825,873

242,678,616

3,006,743,246

7.3

23.1

8.5

8.4

5.3

7.5

7.8

6.3

5.0

5.8

3.8

10.6

12.0

20.6

7.4

5.7

10.0

6.4

13.0

9.4

9.5

20.4

6.9

6.2

8.0

-20.5

10.4

34.8

-2.6

2.5

-10.9

38.3

39.4

-10.3

25.3

29.8

-19.9

21.0

3.0

-47.2

15.0

22.5

-59.7

-49.3

11.5

-3.1

20.7

14.3

53.7

43.1

25.4

46.1

16.5

21.7

27.0

47.7

68.9

13.2

53.7

76.0

16.3

62.0

33.9

-5.7

41.3

41.9

-47.0

-44.8

29.5

102.7

47.1

39.4

14,657,587

3,962,029

30,704,366

16,465,841

75,371,373

11,073,975

14,263,282

23,347,566

36,208,685

11,553,066

120,158,611

2,392,030

438,624

1,520,041

17,038,554

561,591

4,542,997

52,153,925

11,037

329,635

4,379,110

5,145,902

35,263,425

481,543,254

ORTA ANADOLU MAK‹NE VE AKSAMLARI ‹HRACATÇILARI B‹RL‹⁄‹ ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE ‹HRACAT KAYIT RAKAMLARI

Kaynak: Tüm ‹hracatç› Birlikleri Kay›tlar›

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

‹RAN (‹SLAM CUM.)2.020.786 9.234.550 4,57 2.114.080 10.782.358 5,10 4,6 16,8

ALMANYA 372.781 6.787.497 18,21 741.452 10.218.828 13,78 98,9 50,6

IRAK 1.051.209 4.196.321 3,99 2.401.643 8.663.044 3,61 128,5 106,4

CEZAY‹R 208.412 1.402.652 6,73 883.680 7.552.772 8,55 324,0 438,5

MERS‹N SER. BÖL. 103.389 639.570 6,19 870.790 7.414.553 8,51 742,2 1.059,3

GIDA SANAY‹‹ MAK‹NELER‹ TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE (2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

Dünyadaki en büyük sanayikollar›ndan biri olan g›da sana-yisinde makineler yo¤un ola-rak kullan›lmaya devam edi-yor. Özellikle ambalaj ve imalatsürecinde makineler yeni tek-nolojik geliflmelerle flekilleni-yor. Türkiye’de bu gidiflataayak uydurarak g›da sanayimakinelerindeki ihracat›n› ar-t›rmaya devam ediyor. 2008 y›l›n›n ilk 5 ayl›k döne-minde geçti¤imiz ay›n ayn› dö-nemine göre bu mal grubun-daki ihracat›m›z yüzde 47,7 dü-zeyinde de¤er kazanm›fl du-rumda. Geçen y›l Ocak-May›saylar›n› kapsayan dönemde 99milyon 150 bin dolar olan Tür-kiye geneli g›da sanayisi maki-neleri ihracat› 2008 y›l›n›nOcak-May›s döneminde 146milyon 405 bin dolar seviyesi-ne yükselmifl. Ülkeler baz›nda bak›ld›¤›ndaise en fazla g›da sanayisi maki-nesi ihraç etti¤imiz ülkenin‹ran oldu¤u görülüyor. Bu ka-lemde ‹ran’a gerçeklefltirilenihracat›n geçen y›l›n ilk befl ay-l›k dönemine göre yüzde 16,8oran›nda artarak 10 milyon 782bin dolara ulaflt›¤› görülüyor.‹ran’› 10 milyon 218 bin dolarla

GIDA SANAY‹‹MAK‹NELER‹

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

16.884.413 99.150.754 23.347.566 146.405.660 38,3 47,7

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE GIDA SANAY‹‹ MAK‹NELER‹ ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

85

mom

ent

exp

o

en dikkat çekici ihracat art›fl›-n›n Mersin Serbest Bölgesindeyafland›¤› görülüyor. Bu serbest bölgeye 2007 y›l›Ocak-May›s döneminde 639bin 570 dolar olan g›da sanayimakineleri ihracat›n›n 2008 y›-l›n›n Ocak-May›s döneminegelindi¤inde 7 milyon 414 bindolara ulaflt›¤› kaydedilmifl du-rumda.

Özellikle Irak ve Cezayirpazarlar›na ihracat›m›zart›yor.

Ülkemizin en h›zl› geliflen ihra-cat kalemlerinden olan G›da Sa-nayi Makineleri Aksam ve Par-çalar› ihracat› 2008 y›l› Ocak veMay›s döneminde geçti¤imiz y›-l›n ilk 5 ay›na göre yüzde 48’likbir art›flla yaklafl›k 146 milyondolar seviyesine yükselmifltir.Özellikle ihracat›m›zda Irak veCezayir pazarlar›nda ciddi ar-t›fllar yafland›. Bu pazarlara da-ha yo¤un ilgi göstermemiz gerek-ti¤ini düflünüyorum. Türkiye’deson y›llarda ihracata dayal› bü-yümeye öncelik verilmesi bizimaç›m›zdan olumlu sonuçlar do-¤uruyor. Ancak ithal girdileri-miz bizi zorluyor. ‹hracatta dafiyat baz›nda rekabet gücümü-zün artmas› için, döviz kuru-nun ve iflçilik maliyetlerinindengelenmesine ihtiyaç duyuyo-ruz. Makine çeflitlili¤inin art-mas› ve yeni teknolojilerin gelifl-tirilmesi ile bu yükseliflin önü-müzdeki aylarda artarak sürece-¤ine inan›yorum.

Okçu

l Bar

l›k

Anad

olu

Un S

anay

icile

ri De

rne¤

i Mak

ine

Yetk

ilisi

Almanya takip ediyor. En fazlamakine ihracat› gerçeklefltirdi-¤imiz üçüncü ülke ise 8 milyon663 bin dolarla Irak. Baz› ülkelere olan g›da sanayimakineleri ihracat›m›zda rekorart›fllarda söz konusu. Örne¤inCezayir’e yapt›¤›m›z ihracat2008 Ocak-May›s döneminde 7milyon 552 bin dolar seviyesi-ne yükselmifl durumda. Ancak

86

mom

ent

exp

o

GÖSTERGELER

Hadde ve döküm makineleri,kal›plar›, aksamlar› ve parçalar›Türkiye geneli ihracat› geçti¤i-miz y›la oranla 2008’de yüzde27’lik bir art›fl göstermifl du-rumda. Bu mal grubunun ihra-cat› 2007’nin ilk befl ayl›k süre-cinde 87 milyon 486 bin dolariken 2008’in ayn› döneminde111 milyon 123 bin dolar sevi-yesine yükselmifl. 2008 y›l›n›n ilk befl ay›nda enfazla hadde ve döküm makine-si ihracat› gerçeklefltirdi¤imizülkenin ise Rusya Federasyonuoldu¤u görülüyor. Bu ülkeye2007 y›l›n›n Ocak-May›s döne-minde 7 milyon 943 bin dolarihracat gerçeklefltirilmiflken2008 y›l›n›n ayn› dönemine ge-lindi¤inde ise ihracat rakam›-n›n yüzde 47,2 yükseliflle 11milyon 695 bin dolara ulaflt›¤›görülüyor. Di¤er taraftan Türkhadde ve döküm makineleri ih-racat› aç›s›nda ikinci önemlipazar konumunda olan Alman-ya ile olan ticaretimizde de cid-di yükselifller söz konusu. Buülkeye 2007 y›l›n›n ilk befl ay›n-da 4 milyon 292 bin dolar ihra-cat yap›lm›flken 2008’in ayn›döneminde söz konusu malgrubundaki ihracat›m›z yüzde

155,1 art›flla 10 milyon 951 bindolar seviyesine ulaflm›fl. Had-de ve döküm makineleri ihra-cat›nda bir di¤er önemli bafla-r›n›n yakaland›¤› ülke ise Fran-sa. 2007 y›l›n›n Ocak-May›s dö-neminde 2 milyon 774 bin do-lar olan Fransa’ya hadde vedöküm makineleri ihracat›m›z2008 y›l›n›n Ocak-May›s döne-minde ise yüzde 227,5 art›flla 9milyon 87 bin dolar olmufl du-rumda. Genel makine ihracat›-m›z aç›s›ndan önemli bir pazarolan ‹ngiltere’ye olan hadde vedöküm makineleri ihracat›m›-z›n da sevindirici bir biçimdeyükseldi¤i görülüyor. ‹ngilte-re’ye geçti¤imiz y›l›n ilk beflay›nda 1 milyon 751 bin dolarihracat gerçeklefltirilmiflken bude¤er 2008’in ayn› dönemindeyüzde 210,1 artarak 5 milyon432 bin dolara ulaflm›fl durum-da. Hadde ve döküm makine-leri ihracat›m›zda art›fllar yafla-n›rken baz› pazarlarda da kü-çülmeler oldu¤u görülüyor. ‹s-panya’ya olan ihracat›m›zdayüzde 38,6’l›k bir düflüfl gözle-nirken, yüzde 20,8 azalma ilebu ülkeyi Romanya takip edi-yor.

Haddeciler teflvikistiyorKarabük Özel SektörHaddecileri, ‹zabecilere

tan›nan teflvik bizlere deverilsin" ça¤r›s› yapt›. Hadde-cilerin zor durumda oldu¤unuve günden güne eridi¤ini bil-diren Karabük Özel SektörHaddehane sahipleri, "Millet-vekillerimize hayk›r›yoruz,izabecilere ve komflu ‹llereuygulanan teflvikler bizlerede uygulans›n. Komflu ‹llerdeteflvik var bizde yok. Bu yüz-den maliyetlerimiz yüksek verekabet etme flans›m›z kal-mad›. Bu gidiflle Karabük'tekibütün haddehaneler kap›s›nakilidi vuracaklar. Zaten çal›-flan haddehane say›s› iki elinparmaklar› kadar kald›. Buhaddelerde ihracata yöneliküretim yap›yorlar" aç›klama-s›nda bulundular. Karabük Özel Sektör Hadde-ciler Derne¤i yapt›¤› bas›ntoplant›s› ile kütük ve inflaatdemirinde adil da¤›t›m yap-mayan Kardemir'i uyard›.Kardemir A.fi.'nin sat›fl politi-kalar›n› de¤ifltirmesi gerekti-¤ini savunan Dernek Baflkan›Mustafa Dastar, "Aksi takdir-de ma¤duriyetimizin gideril-mesi için gerekli mercilerdeyasal haklar›m›z aranacakt›r"diyerek aç›klamada bulundu. Rekabet edebilme gücününart›rabilmek için Karabük'ünteflvikten yararland›r›lmas›gerekti¤inin önemini vurgula-yan Dastar, aksi takdirde 4bin çal›flan›n iflsiz kalaca¤›n›,bunun toplumsal çöküntüyesebep verece¤ini belirtti. Kar-demir A.fi'nin bugünlere gel-mesinde öncelikle Karabükhalk›n›n, sivil toplum örgütle-rinin, bölge haddecilerinin vedemir tüccarlar›n›n eme¤inininkâr edilemez oldu¤unu be-lirten Dastar, "Hammadde s›-k›nt›s› nedeniyle haddelerimizher geçen gün kan kaybeder

hale gelmektedir. Derne¤imi-ze ba¤l› 22 haddehaneden15'e yak›n› hiç çal›flamamak-ta, ya da yar›m kapasite ileçal›flarak ayakta kalmaya ça-ba sarf etmektedir" dedi. Ka-rabük haddecilerinin birlik veberaberlik içinde ald›¤› çö-züm önerilerini s›ralayanDastar, flöyle devam etti: "Karabük'te var olmam›z›nnedeni olan Kardemir A.fi.'yisat›fl politikalar› do¤rultusun-da yat›r›mlar›na karfl›l›k temi-nat olarak hisse senetleriniveren firmalara kütük demir-lerin yüzde 50' sini öncelikliolarak, geri kalan yüzde50'sini bölge sanayicisine da-¤›tt›¤›n› beyan etmektedir.Fakat flu anki uygulaman›nböyle olmad›¤›, teminat ve-renlerin bölge sanayicisineverilmesi gereken yüzde 50haktan da pay alarak, sat›flasunulan tüm ürünlerden yüz-de 80'e varan oranlarda payald›klar› görülmektedir. Yap›-lamayan adil da¤›t›m az›nl›khaklar›na zarar vermektedir.Biz bölgedeki haddeciler ola-rak Kardemir A.fi' nin sat›flpolitikas›ndaki yanl›fll›¤› de-¤ifltirerek kütük, inflaat demi-ri ve di¤er tüm ürünlerindekiuygulamay› serbest b›rakma-s›n› talep etmekteyiz. Ayr›caKardemir A.fi.’nin siparifl ka-bulünün çok erken saatte vek›sa sürede yap›l›p, bölge sa-nayicisi ve tüccar› bilgilendi-rilmeden ve de¤erlendirilmesibeklenmeden, ço¤u zamanbefl dakika gibi k›sa bir za-man dilimi içersinde yap›ld›¤›bilinmektedir. Bu uygulama-n›n daha genifl bir zaman dili-minde ve uygun saatte yap›l-mas› böylece daha rekabetçibir ortam sa¤lanmas›na ne-den olacakt›r."

HADDE VEDÖKÜMMAK‹NELER‹

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

RUSYA FED. 438.408 7.943.339 18,12 503.343 11.695.602 23,24 14,8 47,2

ALMANYA 748.170 4.292.466 5,74 1.378.945 10.951.886 7,94 84,3 155,1

‹TALYA 681.776 4.622.435 6,78 1.348.357 10.236.002 7,59 97,8 121,4

FRANSA 338.828 2.774.848 8,19 1.002.060 9.087.958 9,07 195,7 227,5

‹RAN (‹SLAM CUM.)1.978.660 5.423.437 2,74 829.935 6.511.667 7,85 -58,1 20,1

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

16.011.493 87.486.208 14.263.282 111.123.188 -10,9 27,0

HADDE VE DÖKÜM MAK‹NELER‹ TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE (2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE HADDE VE DÖKÜM MAK‹NELER‹ ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

K I S A H A B E R L E R

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

‹ST.DER‹ SER. BÖL. 20.335 72.941 3,59 2.233.404 35.590.644 15,94 - -

‹NG‹LTERE 862.134 8.498.950 9,86 1.049.266 10.229.536 9,75 21,7 20,4

‹SPANYA 1.701.943 7.446.144 4,38 609.143 8.999.348 14,77 -64,2 20,9

ALMANYA 1.489.904 13.931.453 9,35 1.480.047 6.025.390 4,07 -0,7 -56,7

YUNAN‹STAN 1.090.402 3.215.553 2,95 1.313.460 4.108.352 3,13 20,5 27,8

REAKTÖR VE KAZANLAR TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE (2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

OA‹B ifltigal alan› itibar›yla re-aktör ve kazanlar ihracat›2007’nin Ocak-May›s dönemi-ne göre 2008’in ayn› zaman dil-iminde de¤er olarak yüzde 53,7düzeyinde yükselme kaydetmifldurumda. 2007’in ilk befl ay›n-da 69 milyon 931 bin dolarolan ihracat rakam› 2008’inOcak-May›s dönemine gelindi-¤inde 107 milyon 481 bin dolarolmufl. Reaktör ve kazanlar malgrubu içerisinde ihracat art›-fl›ndaki en dikkat çekici gelifl-me ise ‹stanbul Deri SerbestBölgesinde yaflanm›fl. Bu böl-geden geçti¤imiz y›l›n ilk beflayl›k döneminde 72 bin 941 do-larl›k reaktör ve kazan ihracat›yap›l›rken 2008 y›l›n›n Ocak-May›s aylar› aras›nda ihracat35 milyon 590 bin dolar seviye-sine ulaflm›fl. ‹hracattaki yükse-lifller ülkeler baz›nda incelendi-¤inde ise Kazakistan’a olan re-aktör ve kazanlar ihracat›m›z›nda de¤er olarak yüzde 718,9düzeyinde artt›¤› görülüyor.Söz konusu ülkeye 2007 y›l›n›nilk befl ayl›k döneminde 447bin 516 dolarl›k ihracat gerçek-lefltirilmiflken 2008’in ilk beflay›na gelindi¤inde ise bu de-¤er 3 milyon 910 bin dolar dü-

zeyine ç›km›fl. Ayn› flekildeFransa’da reaktör ve kazanlarihracat›m›z aç›s›ndan Kazakis-tan gibi büyüyen bir pazar ko-numunda. Fransa’ya yönelikbu mal grubundaki ihracat›m›z2007’nin Ocak-May›s dönemi-ne k›yasla yüzde 556 artarak2008’in ayn› zaman diliminde373 bin 146 dolardan 2 milyon447 bin dolara ulaflm›fl. Reaktör ve kazanlar ihracat›-m›zda dördüncü s›rada yeralan Almanya pazar›nda ise birküçülme oldu¤u görülüyor.Geçti¤imiz y›l›n ilk befl ayl›kdöneminde 13 milyon 931 bindolar olan bu mal grubundakiihracat de¤eri yüzde 56,7 ora-n›nda gerileyerek 2008’inOcak-May›s döneminde 6 mil-yon 25 bin dolar olmufl. Küçü-len bir di¤er pazar›n ise ‹talyaoldu¤u gözlemleniyor. ‹talya’yareaktör ve kazanlar ihracat›m›z2008’in ilk befl ay›nda yüzde59,9 oran›nda gerileyerek2007’in ayn› döneminde 6 mil-yon 332 bin dolar iken 2 mil-yon 542 bin dolar olmufl.

Kombilerin yo¤un olarakithal edilmesi ülkeekonomimize zarar veriyor.

Kazan ve bas›nçl› kap sanayi ni-telikli iflgücü istihdam eden veteknoloji a¤›rl›kl› bir sektörü-müz. Bu yönüyle, sektörümüz80’li y›llarda tekstil sektörününyakalam›fl oldu¤u h›zl› büyüme-yi yafl›yor. Teknolojimiz geliflmifldurumda ve geliflmifl ülkelerinüretim standartlar›n› yakalam›fldurumday›z. Y›l›n ilk befl ay›n-da gerçeklefltirdi¤imiz 107,5 mil-yon dolarl›k ihracat ve yakalad›-¤›m›z yüzde 53,7 oran›nda bü-yüme çok büyük rakamlar gibigörünse de asl›nda çok önemlirakamlar de¤iller. Çünkü sektörümüzü de¤erlendi-rirken yaln›zca ihracat rakam-lar›na bakt›¤›m›zda büyük görü-nen bu rakamlar ithalatla karfl›-laflt›r›ld›¤›nda yetersiz kal›yor.Sektörümüzde sadece kombi ih-racat› afla¤› yukar› 200 milyon

REAKTÖR VEKAZANLAR

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

13.566.456 69.931.909 14.657.587 107.481.471 8,0 53,7

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE REAKTÖR VE KAZANLAR ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

Ali E

ren

Ka

zan

ve B

as›nçl›

Kap

San

ayici

leri B

ir. Y

önet

im K

urulu

Üyes

i

87

mom

ent

exp

o

dolara yak›n. Di¤er kazanlar›da eklersek 300 milyon dolar ci-var›nda bir ithalat rakam› orta-ya ç›k›yor. Dolay›s›yla her fleyin çok iyi git-ti¤ini söyleyebilmemiz için ihra-cat›m›z› ithalat›m›z›n çok üstü-ne ç›karmam›z, hatta hiç ithalatyapmamam›z gerekiyor. Bu he-defleri baflarabilmemiz için, fluan tart›fl›lmakta olan enerji ka-nununun bir an önce ç›kar›la-rak kombilerin al›m›n›n engel-lenmesi gerekiyor. Çünkü bu ci-hazlar hem daha fazla enerji tü-ketiyor hem de merkezi sistemkazanla karfl›laflt›r›ld›¤›nda gü-venli de de¤iller. Bu cihazlar›nithal edilmesi ülke ekonomimizede sektörümüze de ciddi zararveriyor. Devletin bu konuya yete-ri kadar e¤ilmemesi ve tüketici-nin kand›r›lmas› sonucu bu tab-lo ortaya ç›k›yor. Hükümetinh›zl› bir flekilde enerji yasas›n›ç›karmas› için çal›flmalar yürü-tüyoruz.

88

mom

ent

exp

o

GÖSTERGELER

Tar›m›n modernleflme süreciça¤›m›zda da h›z kesmeden de-vam ediyor. Tar›ma hizmeteden makinelerin ve ekipman-lar›n üretimini, ticaretini ve tü-ketimini kapsayan tar›m maki-neleri sektörü, tar›mda yafla-nan olumlu ya da olumsuz ge-liflmelerden do¤rudan etkileni-yor. Ayr›ca bu sektördeki olgu-lar tar›msal üretime ve verimli-li¤e de birebir teshir ediyor.Dünyada ve Türkiye’de yafla-nan geliflmeler tar›m makinele-ri ve ekipmanlar›n›n ihracat›n-da da önemli rol oynuyor. Ocak – May›s 2008 dönemi ih-racat verilerine bakt›¤›m›zdaTürkiye’nin tar›m ve ormanc›-l›k makineleri ihracat›n›n art›fl

gösterdi¤ini görüyoruz. Türki-ye geneli makine ve aksamlar›-na iliflkin ihracat kay›t rakamla-r› incelendi¤inde 2007’nin ilk 5ayl›k döneminde 106 milyon273 bin dolar olan tar›m ve or-manc›l›kta kullan›lan makine,aksamlar› ve parçalar› ihracat›-n›n 2008 y›l›n›n ayn› dönemin-de yüzde 68,9 oran›nda artarak179 milyon 543 bin dolar sevi-yesine ulaflm›fl durumda. Tar›m ve ormanc›l›k makineleriihracat› Ocak-May›s 2008 dö-nemi ihracat yap›lan ülkelerbaz›nda de¤erlendirildi¤indeise bu mal grubunda en önemlipazar›m›z›n ABD oldu¤u anla-fl›l›yor. ABD’ye 2007 y›l› Ocak-May›s döneminde 11 milyon870 bin dolar olan tar›m ve or-manc›l›k makineleri Türkiyegeneli ihracat›m›z›n 2008 y›l›-n›n ayn› dönemine gelindi¤in-de yüzde 386,2’lik rekor bir ar-t›flla 57 milyon 720 bin dolar ol-

TARIM VE ORMANCILIKMAK‹NELER‹

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

ABD 2.461.834 11.870.512 4,82 9.667.276 57.720.159 5,97 292,7 386,2

FAS 3.269.711 13.983.189 4,28 4.142.037 17.521.278 4,23 26,7 25,3

BULGAR‹STAN 1.350.063 5.394.162 4,00 1.755.609 8.387.744 4,78 30,0 55,5

FRANSA 1.808.343 5.032.762 2,78 2.512.616 7.903.830 3,15 38,9 57,0

‹TALYA 1.094.051 2.887.320 2,64 1.863.166 7.077.531 3,80 70,3 145,1

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

25.971.156 106.273.615 36.208.685 179.543.906 39,4 68,9

TARIM VE ORMANCILIK MAK‹NELER‹ TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE TARIM VE ORMANCILIK MAK‹NELER‹ ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

du¤u kaydediliyor. Bu malgrubu içersindeki bir di¤erönemli art›fl ise Özbekistan’dayakalanm›fl durumda. Özbekis-tan’a 2007 y›l› Ocak-May›s dö-neminde 1 milyon 281 bin do-lar de¤erinde tar›m ve orman-c›l›k makineleri ihraç edilmifl-ken 2008 y›l›n›n ayn› döneminegelindi¤inde yüzde 386,8’lik ar-t›flla 6 milyon 239 bin dolar dü-zeyine ç›k›lm›fl. Bir di¤er geli-flen pazarsa ‹talya. Bu ülkeyede geçen y›l›n ilk befl ayl›k sü-recine göre bu y›l›n ayn› döne-minde ihracat›m›z de¤er baz›n-da yüzde 145 düzeyinde artm›fl. Sudan ve Güney Afrika ise ta-r›m ve ormanc›l›k ihracat›m›z›ngeriledi¤i ülkelerden. Sudan’aolan ihracat›m›z de¤erde yüzde24,6 gerilerken, Güney Afri-ka’daki azal›flsa yüzde 33,8 dü-zeyinde olmufl. Türkiye’nin enfazla tar›m ve ormanc›l›k ürün-leri ihraç etti¤i ilk befl ülke iseABD, Fas, Bulgaristan, Fransave ‹talya olarak s›ralan›yor.

Düflük verimli makinelerinyenilenmesi sa¤lanmal›.

Tar›m makineleri sektörü y›l›nilk befl ayl›k diliminde gerçeklefl-tirdi¤i ihracat yaklafl›k olarak180 milyon dolar civar›nda. Burakam geçti¤imiz senenin ayn›dönemi ile karfl›laflt›r›ld›¤›ndayüzde 69 oran›nda bir art›fl ol-du¤unu görüyoruz. Bu rakamlar gerçekten ileriyedönük iyi bir gidifle iflaret ediyor.Zaten tar›m makineleri son sü-reçte ihracat rakamlar›n› sürekliileri tafl›yor. Sektörümüzde ima-

lat aflamas›nda ithal girdiler dü-flük olmas›na ra¤men, bitmiflürünlerde hemen hemen ihracatrakamlar›m›za yak›n ithalatoluyor. En önemli s›k›nt›m›z ise ülke-mizde kullan›lan traktörlerinyafll› olmas›. Bu düflük verimlimakinelerin yenilenmesi ve dev-letin de bu süreçte ciddi destekolmas› gerekiyor.

Düflük beygirli traktörlere yönelifl Kurakl›k Türk çiftçisinin al›fl-kanl›klar›n› da de¤ifltirdi. Da-ha çok yüksek beygir güçlüve lüks traktörlere ilgi göste-ren üreticiler parçal› araziyap›s› ve kurakl›k nedeniyledüflük beygir güçlü traktörle-re yöneliyor.Türkiye ve dünya genelindeetkisi son 2 y›ld›r hissedilme-ye bafllanan küresel ›s›nmatar›m sektöründeki tüm ka-lemlere yans›yor. Geçmifl y›l-larda 75 ve üzeri kilovat ara-s›ndaki yüksek beygir güçlütraktörlere ilgi gösteren Türkçiftçisi bölünmüfl arazi yap›s›ve kurakl›k nedeniyle verimli-lik hesab› yaparak düflük bey-gir güçlü traktörlere yönel-meye bafllad›. 2006 y›l›nda it-hal edilen 7 bin 330 traktör-den 2 bin 853'ü yüksek bey-gir gücüne sahip traktörler-den olufluyor. 2007 y›l›ndaise ithal edilen 4 bin 939traktörden yaln›zca 573 ta-nesi 75 kw ve üzeri beygirgücüne sahip. Türkiye tar›m›-n›n en önemli sorunlar› ara-s›nda yer alan parçal› araziyap›s› nedeniyle küçük beygirgüçlü traktörlere bir yönelifloldu¤una dikkat çeken (TAR-MAKB‹R) Genel Sekreteri Se-lami ‹leri ayr›ca 2006 y›l›n-dan bu yana kurakl›k nede-niyle de çiftçinin verimlilikhesab› yap›p küçük traktörle-re yöneldi¤ini söyledi.

Sela

mi ‹

leri

TARM

AKB‹

R Te

knik M

üflav

iri

K I S A H A B E R L E R

89

mom

ent

exp

o

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

ET‹YOPYA 25.431 607.441 23,89 1.119.352 16.249.350 14,52 4.301,5 2.575,0

MISIR 1.349.289 7.654.045 5,67 2.225.377 14.617.679 6,57 64,9 91,0

BANGLADEfi 1.052.444 7.351.167 6,98 1.488.378 9.276.757 6,23 41,4 26,2

HINDISTAN 3.135.648 11.647.404 3,71 1.045.863 6.473.080 6,19 -66,6 -44,4

‹RAN (‹SLAM CUM.)751.099 4.342.056 5,78 777.775 6.346.584 8,16 3,6 46,2

TEKST‹L VE KONFEKS‹YON MAK‹NELER‹ TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE (2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

Giyim sektörünü besleyentekstil ve konfeksiyon makine-leri dünya makine ticaretine enfazla konu olan bafll›klar ara-s›nda yer al›yor. Türkiye’de bualandaki ihracat›n› her geçeny›l daha da üst seviyelere çeki-yor. 2008 y›l›n›n ilk befl ayl›k süreciizlendi¤inde geçti¤imiz y›l›nayn› dönemine göre tekstil vekonfeksiyon makineleri ihraca-t›n›n yüzde 33,9 düzeyindeyükselifl kaydetti¤i görülüyor.2007 y›l›n›n Ocak-May›s aylar›aras›nda 93 milyon 573 bin do-lar olan tekstil ve konfeksiyonmakineleri ihracat›m›z 2008Ocak-May›s döneminde ise 125milyon 264 bin dolar rakam›naulaflm›fl durumda. Bu mal grubundaki ihracat ka-y›tlar› ülkelere göre incelendi-¤inde ise Etiyopya’ya yap›lantekstil ve konfeksiyon makine-leri ihracat›ndaki art›fl çok dik-kat çekici bir düzeyde. Geçeny›la k›yasla ihracat›n yüzde2.575 düzeyinde yükselmesiEtiyopya’y› ayn› zamanda 2008y›l›nda en fazla tekstil ve kon-feksiyon makineleri ihracat›yapt›¤›m›z ülke konumunayükseltmifl. Bu ülkeye 2007 y›l›-

n›n Ocak-May›s döneminde sa-dece 607 bin 441 dolar olantekstil ve konfeksiyon makine-leri ihracat›m›z 2008 y›l›n›n ay-n› dönemine gelindi¤inde ise16 milyon 249 bin dolar seviye-sine ulaflm›fl. Bu durum da Eti-yopya’n›n Türk makine sektörüaç›s›nda geliflme aç›k bir pazaroldu¤unu ortaya koyuyor. Etiyopya’dan sonra en fazlatekstil ve konfeksiyon makinesiihracat› gerçeklefltirdi¤imiz ül-ke ise M›s›r. Söz konusu ülkeye2007 y›l›n›n ilk befl ayl›k döne-minde 7 milyon 654 bin dolar-l›k ihracat gerçeklefltirmiflken2008 y›l›n›n ayn› dönemine ge-lindi¤inde ise bu rakam›n yüz-de 91’lik art›flla 14 milyon 617bin dolara ulaflt›¤›n› görüyo-ruz. M›s›r’›n ard›ndan en fazlatekstil ve konfeksiyon makine-leri ihraç etti¤imiz ülke olanBangladefl’e ise 2007 y›l›n›nOcak-May›s döneminde 7 mil-yon 351 bin dolar ihracat ger-çeklefltirirken 2008 y›l›n›n ayn›döneminde bu oran yüzde 26,2yükseliflle 9 milyon 276 bin do-lar olmufl. Etiyopya olan rekor ihracat ar-t›fl›n›n d›fl›nda Suriye’ye yüzde175,6 ve ‹ngiltere’ye olan tekstilve konfeksiyon makineleri ih-racat›m›zda ise yüzde 115,4’lükilerlemeler kaydedilmifl. Di¤ertaraftan Hindistan’a olan bumal grubundaki ihracat›m›zyüzde 44,4 düzeyinde geriler-

TEKST‹L VE KONFEKS‹YONMAK‹NELER‹

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

16.536.679 93.573.205 17.038.554 125.264.944 3,0 33,9

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE TEKST‹L VE KONFEKS‹YON MAK‹NELER‹ ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

y›ll›k 1 milyar dolar seviyesineyükseltebiliriz. Tabii ki sadecetekstil makine sektörü için. Birdebu taksitli sat›fl imkân›n› di¤ermakine sektörlerine de uygulad›-¤›n›z takdirde sadece makine ih-racat›m›z›n her y›l 50 milyardolar› bulmas› içten bile de¤il-dir. Bir sektörü yaln›z ihracat›y-la de¤il, toptan olarak ele almakgerekiyor; o flekilde de¤erlendir-di¤inizde, tekstil makine üretici-leri, en az ihracatlar›n›n 3 kat›kadar iç piyasaya yönelik üretimde yap›yor. Bu demektir ki tekstilmakine ve aksesuar imalatç›lar›olarak 1 milyar dolarl›k bir üre-tim hacmi gelifltirmekteyiz. Üret-ti¤imiz ürünlerin yurt d›fl›ndanithalini de bir nebze olsun engel-ledi¤imizi baz al›rsak, gerek yurtiçinde gerekse yurt d›fl›nda sat›fl-lar›m›z flu an itibari ile arzu et-ti¤imiz noktada de¤ildir. Bu ih-racat› yaparken kulland›¤›m›zithal girdiler yüzde 40 civar›n-dad›r. Yani ticari bir a盤a biz sebepde¤iliz. ‹ç piyasaya direk sat›flla-r›m›z bunun 3 kat› oluyor. Ayr›-ca böyle bir sanayinin oluflumubat›l› ülkelerin fiyatlar›n› denge-lemesine sebep oluyor. 1950 den beri ithal tekstil maki-ne aksamlara ödenen para 100milyar dolardan fazlad›r. Za-man›nda 1–2 milyar dolar teks-til makine sektörüne aktar›lsaidi flu an çok farkl› bir konumdaolunurdu.

ken, Almanya’da yüzde 26,4oran›nda küçülen pazarlar ara-s›nda yer alm›fl.

Makine sektörüne taksitlisat›fl imkan› sa¤lanmal›.

Bugün sektörde daralma yaflan-mas›na ra¤men, tekstil makineihracatç›lar› 2004–2005 döne-minde yüzde 62, 2005–2006 dö-neminde yüzde 47 civar›ndabüyüme gösterdiler. Tekstil maki-ne üreticileri olarak, Orta Ana-dolu ‹hracatç›lar Birli¤i’nin ka-y›tlar›nda en iyi büyüyen sektör-ler aras›nday›z. ‹hracat rakamlar›m›za bakt›¤›-m›zda, 2006 y›l› ihracat›m›z238 milyon dolard›r. 2008 y›l›-n›n ilk 5 ay›nda ise ihracat›m›z125 milyon dolar olmufltur. Buflu demektir ki bizler yani tekstilmakine imalatç›lar› her y›l he-deflerimizi tutturabiliyoruz. Ta-bii ki mevcut flartlar içinde. E¤erbizlere Avrupal› rakiplerimiz gi-bi vadeli sat›fl yapabilece¤imizbir yol bulunabilse ihracat›m›z›

Adil

Nalb

ant

TEM

SAD

Yöne

tim K

urul

u Ba

flkan

90

mom

ent

exp

o

GÖSTERGELER

Ülkemiz türbinler ve turbojet-ler ihracat› 2008’in Ocak-May›sdöneminde de artmaya devamediyor. Türkiye geneli türbinlerve turbojetler ihracat kay›tlar›incelendi¤inde 2007’nin ilk 5ay›nda 63 milyon 832 bin dolarolan ihracat rakam›n›n yüzde43,1 oran›nda artarak 91 mil-yon 329 bin dolara ulaflt›¤› gö-rülüyor. Türbinler ve turbojetler malgrubu ihracat› ülkeler baz›ndaincelendi¤inde ise ABD’nin bi-rinci s›rada yer ald›¤› görülü-yor. Söz konusu ülkeye 2007 y›-l›n›n Ocak-May›s döneminde36 milyon 469 bin dolar olanihracat›m›z 2008’in ayn› döne-mine gelindi¤inde yüzde 44,7artarak 52 milyon 786 bin dola-ra ulaflm›fl durumda. ABD’densonra türbinler ve turbojetlerihracat›m›z›n en fazla oldu¤uikinci ülke ise Fransa. 2008’inilk befl ayl›k döneminde bu ül-keye olan ihracat›m›z›n yüzde143,1 düzeyinde yükseldi¤i gö-rülüyor. Bu ülkeye 2007’ninOcak-May›s döneminde 3 mil-yon 818 bin dolar olan türbin-ler ve turbojetler ihracat›m›z2008’in ayn› zaman dilimde 9milyon 284 bin dolara ulaflm›fl.

Bu mal grubundaki en yüksekihracat art›fl› yaflanan ülke ise‹spanya olmufl. ‹spanya’ya 2007y›l›n›n ilk befl ayl›k döneminde37 bin 522 bin dolarl›k ihracatgerçeklefltirilirken 2008’in ayn›dönemine gelindi¤inde bu de-¤er yüzde 2.730 art›fl ile 1 mil-yon 62 bin dolar olmufl. Ayn›zamanda ‹ran’da bu mal grubuaç›s›ndan h›zla geliflen bir pa-zar durumunda. ‹ran’a geçeny›l›n Ocak-May›s dönemindeyapt›¤›m›z türbinler ve turbo-jetler ihracat›m›z 1 milyon 880bin dolarken 2008’in Ocak-Ma-y›s döneminde ise bu ihracatrakam›n›n yüzde 314,4 art›flla 7milyon 793 bin dolara ulaflt›¤›görülüyor. Bu mal grubundaSuudi Arabistan’a olan ihracat›-m›zda ise yüzde 20,1 oran›ndabir düflüfl var.

Birkaç y›ld›r en büyüks›k›nt›m›z düflük kurlar.

Tüm dünyada oldu¤u gibi Tür-kiye’de de makine sektörü gelifli-

TÜRB‹NLER VETURBOJETLER

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

ABD 58.196 36.469.248 626,66 78.178 52.786.787 675,21 34,3 44,7

FRANSA 187.357 3.818.620 20,38 328.002 9.284.120 28,31 75,1 143,1

‹RAN 500.531 1.880.526 3,76 731.126 7.793.749 10,66 46,1 314,4

AVUSTURYA 532.787 3.414.930 6,41 835.905 4.806.682 5,75 56,9 40,8

S. ARAB‹STAN 602.600 2.278.584 3,78 400.973 1.820.849 4,54 -33,5 -20,1

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

4.986.811 63.832.010 3.962.029 91.329.775 -20,5 43,1

TÜRB‹NLER, TURBOJETLER, AKS. VE PRÇ. TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE (2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE TÜRB‹NLER, TURBOJETLER, AKS. VE PRÇ. ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

Mus

tafa

Diri

n M

akin

a ‹m

alat

ç›lar›

Birli

¤i Y

önet

im K

urul

u Ba

flkan

›

da k›sa sürede ad›m atmal›. ‹h-racat›n yükselmesi ve ülke eko-nomimizin geriye gitmemesi içindöviz kurunda düzenlemeye gi-dilmesi flart. Elbette ben bir eko-nomist de¤ilim, ancak uzun y›l-lard›r makine sektörünün içindeolan bir mühendis olarak bu ko-nuda yeni bir uygulamaya gidil-di¤i takdirde hem sektörün hemde ülkemizin gelece¤inin ayd›n-l›k oldu¤unu düflünüyorum.

yor. Geliflmifl ülkelerin d›fl›ndaAsya’da da bu alana ciddi yat›-r›mlar yap›l›yor. Çin, Tayvan veKore bu alanda yükselifle geçenülkeler. Türkiye de son y›llardabu alanda ciddi yat›r›mlar yapt›ve baflar›l› sonuçlar almaya de-vam ediyor. Bu sektörün gelifl-miflli¤i ayn› zamanda ülkelerinzenginlik göstergesi oluyor. Çün-kü kendini yenileyen ve sürekliteknoloji gelifltiren makine sektö-rü ülkelerin ekonomilerineönemli katma de¤er kazand›r›-yor. Türbin ve turbojetlerde buy›l›n ilk befl ay›nda 91,3 milyondolar ihracat gerçeklefltirilmesive ihracatta geçen y›l›n ilk beflay›na göre yüzde 43 oran›ndabir art›fl yaflanmas› da ülkemi-zin makine sektöründeki gelifli-minin bir göstergesi. Sektörünyaflad›¤› en önemli sorun ucuzithal ürünlerin yerli imalat kar-fl›s›nda iç pazarda tercih edilme-si. ‹thal ürünlerle fiyat baz›ndarekabet edilememesinin ise enbüyük sebebi uygulanan dövizkuru. Türk Liras›’n›n dolar kar-fl›s›nda sürekli de¤er kazanmas›genel olarak ihracatç›lar›m›z›zor durumda b›rakabilir. Birkaçy›ld›r en büyük s›k›nt›m›z› buoluflturuyor. Hükümet bu konu-

ÜLKE 2007 YILI 2008 YILI (%) DE⁄‹fi‹MMiktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar (Kg) De¤er ($) $/kg Miktar De¤er

ALMANYA 2.129.904 19.884.228 9,34 2.285.847 22.416.269 9,81 7,3 12,7

L‹BYA 97.714 1.024.848 10,49 2.015.216 9.432.930 4,68 1.962,4 820,4

‹TALYA 772.675 4.542.052 5,88 1.156.616 7.441.805 6,43 49,7 63,8

RUSYA FED. 674.285 5.656.552 8,39 504.187 6.680.258 13,25 -25,2 18,1

MISIR 309.392 2.624.356 8,48 596.800 5.834.716 9,78 92,9 122,3

VANA TÜRK‹YE GENEL‹ ‹HRACATINDAK‹ ‹LK 5 ÜLKE(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

Türkiye geneli vana ihracat›verileri incelendi¤inde 2007 y›-l›n›n Ocak-May›s döneminde94 milyon 688 bin dolar olanihracat rakam›n›n yüzde46,1’lik yükselifl ile 138 milyon354 bin dolara ulaflt›¤› görülü-yor. 2008 y›l›n›n ilk 5 ayl›k döne-minde en fazla vana ihracat›gerçeklefltirdi¤imiz ülke ise Al-manya. 2007 y›l›n›n Ocak-Ma-y›s döneminde Almanya olanvana ihracat›m›z 19 milyon 884bin dolar iken 2008 y›l›n›n ayn›döneminde yüzde 12,7 art›flla22 milyon 416 bin dolar seviye-sine ulaflm›fl durumda. Vanaihracat›m›zdaki rekor art›fl›n ol-du¤u pazar ise Libya. Geçeny›l›n Ocak-May›s dönemine k›-yasla yüzde 820,4 düzeyindeyükselifl gösteren Libya’ya yö-nelik vana ihracat›m›z 9 milyon432 bin dolar seviyesine yük-selmifl. Ayn› zamanda Libya enfazla vana ihracat› yapt›¤›m›zikinci ülke konumunda bulu-nuyor. Vana ihracat› aç›s›ndangeliflen pazarlar›n ise M›s›r veBulgaristan oldu¤u görülüyor.M›s›r’a 2007 y›l›n›n ilk 5 ay›ndagerçeklefltirilen vana ihracat›-m›z 2 milyon 624 bin dolar iken

VANA

OCAK-N‹SAN 2007 OCAK-N‹SAN 2008 DE⁄‹fi‹M (%)M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar) M‹KTAR (kg) DE⁄ER (dolar)

12.216.072 94.688.296 16.465.841 138.354.245 34,8 46,1

OA‹B ‹fiT‹GAL ALANI ‹T‹BAR‹YLE VANA MAK‹NELER‹ ‹HRACATI(2007 ve 2008 Y›llar› Ocak-May›s Dönemi)

91

mom

ent

exp

o

tör pazar›, 2006 fiyatlar›yla 29milyar dolar civar›ndad›r ve2007-2012 aras›nda y›ll›k yüzde4’e yak›n bir büyüme sergileye-ce¤i beklenmektedir. Sektörel da-¤›l›mda, en büyük k›s›m genelendüstriye (9.5 milyar dolar),sonra petrol ve gaza (6.5 milyardolar), kimyasallara (4.7 milyardolar), su kaynaklar›na (4.4milyar dolar) ve artan› enerjisektörüne ayr›l›r. Tiplere göre iseaçma kapama vanalar›na 20milyar dolar, ayar ve emniyetvanalar›na ise 9 milyar dolar gi-bi bir bölümün ayr›ld›¤› bilin-mektedir. Aktuatörlerin bu top-lam içinde sadece 1,5 milyar do-lar gibi bir tutar› vard›r. Ülke-miz, tüm vana tiplerini, tüm en-düstrilere üretebilir teknolojiyesahiptir.Co¤rafik olarak en büyük paza-r›n ise 7 milyar dolar› bulan Ba-t› Avrupa pazar›d›r. Kuzey Ame-rika 5.5 milyar dolar ve Japonya3.2 milyar dolar ile onu izler.Avrupa’n›n en büyük pazarlar›ise, 2 milyar dolar ile Almanyave 1,3 milyar dolar ile Fran-sa’d›r. Çin çok büyük pazard›r,2,4 Milyar dolard›r. Ama ABDen büyük pazard›r, 5 milyar do-lard›r. Do¤al olarak, bu ülkelerbütün ihracatç›lar için hedeftir.Türkiye, 2007 y›l›nda 129 ülkeye251 milyon dolarl›k vana ihraçetti; önceki y›l bu 123 ülkeye180 milyon dolar yapabilmiflti.Yüzde 40’a yak›n muazzam birart›fl. Kendi pazar›m›z, 450 mil-yon dolar civar›nda. ‹hracat›-m›z içinde AB k›sm› yüzde

2008 y›l›n›n ayn› dönemindebu ihracat rakam› yüzde 122,3oran›nda artarak 5 milyon 834bin dolar seviyesine ulaflm›fldurumda. Ayn› flekilde ihracatart›fl›n›n dikkat çekti¤i bir di-¤er pazar ise Bulgaristan. Buülkeye yapt›¤›m›z vana ihracat›2007 y›l›n›n ilk 5 ayl›k döne-minde 2 milyon 172 bin dolariken 2008’in ayn› dönemindeyüzde 103,1 oran›nda artarak 4milyon 412 bin dolar düzeyineyükselmifl.

En büyük pazarlar olan Bat›Avrupa ve ABD’ye yönelmeliyiz.

Vanalar, ak›flkanla ilgili hertransfer ve depolama sistemindebulunmak zorunda olan maki-neler. Ak›fl› aç›p kapat›r veyaayarlarlar; çok çeflitleri ve yay-g›n bir kullan›m alanlar› var.Elle veya aktuatör dedi¤imiz mo-torlu tahrik düzenekleri ile ifllevgörürler; otomatik olarak, ak›fl-kan›n bas›nc›yla çal›flanlar davard›r. Dünyada toplam vana ve aktua-

52,3’ten, yüzde 53,7’ye ç›kt›. Al-manya yüzde 14,5’ten, yüzde18,3’e, Fransa yüzde 2,1’den,yüzde 4,1’e ç›kt›. Çine yap›lanihracat binde 6’dan, binde 15’eyükseldi. ABD’ye ihracat hiçyüzde 12’nin alt›na düflmedi.

2007 bafl›nda durum geçen se-neden de iyi. Ocak-May›s dö-nemlerini karfl›laflt›rd›¤›m›zda,de¤er art›fl›n›n yüzde 46’ya ula-fl›p 140 milyon dolara yaklaflt›¤›-n› görüyoruz. Miktar olarak 12bin 200 ton’dan 16 bin 500 to-na ulaflm›fl›z; bu art›fl da ola¤a-nüstü, yüzde 35 civar›nda. Bi-rim fiyatlara bak›nca, daha pa-hal› vanalar da satm›fl oldu¤u-muz görülüyor. fiu önemli birtespit, vanalar› kilogram› 8,5 do-lardan sat›yorsunuz ortalama,pompalar da öyle. Fakat, bir çokmakinenin, seri üretilen pompave vanalardan daha düflük bi-rim fiyatlarla sat›ld›¤›n› görüyo-ruz; kilogram› ortalama 5 dola-ra tezgahlar, ortalama 3,8 dola-ra ifl makineleri sat›yoruz. ‹maj,Türk Mal› alg›lamas› konular›n-da vana ve pompa imalatç›lar›-n›n, di¤er makine imalatç›lar›-m›z›n biraz daha önünde yaka-lad›¤› bir baflar› oldu¤unu düflü-nüyorum. Kalite konusunda daönemli bir tespit yap›lmal›; Dün-ya pazar›n›n yüzde 50’sine ya-k›n› AB, ABD ve Japonya’d›r; bi-zim ihracat›m›z›n içinde yüzde70’e ulafl›r buralara yap›lan ih-racat. Vana’da fason imalat daazd›r; bunun da alt›n› çizmekgerekir.

Kutlu

Kar

avel

io¤l

u Tü

rk P

ompa

ve

Vana

San

ayicile

ri De

rne¤

i Önc

eki B

aflka

n›

92

mom

ent

exp

o

NOSTALJ‹

Türkiye’nin giriflimcilik tarihi-nin önemli isimlerinden biriolan Nuri Demira¤, 1886 y›l›n-da Sivas’›n Divri¤i kazas›ndado¤du. Divri¤i’nin köklü aile-

lerinden Mühürdarzade Ömer Bey’ino¤lu Nuri, baflar›l› rüfltiye e¤itiminin ar-d›ndan bir süre ayn› okulda muallimlikyapt›, ard›ndan 1906 y›l›nda Ziraat Ban-kas›’n›n açt›¤› s›nav› kazanarak Kangalve Koçkiri flubelerinde çal›flt›. 1908 y›l›nda Meflrutiyet’in ilan›yla birçokkurumla birlikte Maliye Nezareti’nde deyeniden yap›lanma bafllad›. Yetiflmifl ele-man s›k›nt›s›n›n hat safhada oldu¤u odönemde, Ziraat Bankas›’ndan yetiflen-ler, özellikle tercih ediliyordu. BöyleceMühürdarzade Nuri Bey, 1911 y›l›n›nbafllar›nda Maliye teflkilat›na kat›lmakiçin ‹stanbul’a gitti. 1918 y›l›nda Maliyemüfettiflli¤ine getirilen Nuri Bey’in me-muriyette önü aç›kt› ancak Birinci Dün-ya Savafl›’n›n Osmanl›’n›n yenilgisiylesonuçlanmas›, memuriyet hayat›n›n so-nunu haz›rlad›. Yenilginin verdi¤i üzüntüsüne, iflgalkuvvetlerinden destek alan az›nl›klar›nyapt›klar› da eklenmiflti. Art›k bu olayla-ra seyirci kalan hükümete memurlukyapmak istemiyordu. Tatavla semtindebirkaç az›nl›k mensubunun kendisinitartaklamas› ve fesini yere f›rlatmas›üzerine derhal daireye giderek istifas›n›verdi.

NUR‹ BEY T‹CARETE ATILIYOR1919 y›l›nda memuriyetten ayr›lan NuriBey’in geçimini temin edecek bir ifl yap-mas› laz›md›. O zaman akl›na sigara kâ-¤›d› ifline girmek geldi. Bu ifl elindeki k›-s›tl› sermaye ile yap›labilirdi. Ayr›ca si-gara k⤛d› tekeli az›nl›klar›n elindeydi.Karar›n› tez elden verdi ve bütün serma-

yesi olan 56 sar› liray› k⤛t paraya çe-virdi. 250 lirayla sigara k⤛d› ticaretinebafllad›. Mehmet Nuri'nin "Türk Zaferi"ad›n› verdi¤i sigara k⤛d›, hem insanla-ra ümit vaat eden bir giriflim oldu hemde kendisine çok iyi para kazand›rd›. Nuri Bey bir yandan da Milli Mücadele-ye destek veriyor ve Müdafaa-i HukukCemiyeti’nin Befliktafl flubesi baflkanl›¤›-n› yürütüyordu. Milli Mücadele zaferlesonuçland›¤›nda Nuri Bey’in bu ilk giri-fliminden edindi¤i servet 84 bin lirayaulaflm›flt›.

DEM‹R A⁄LARLA ÖRDÜK… Cumhuriyet ilan edildi¤inde Nuri Beygenç cumhuriyetin yeniden inflas›nda

1936’da uçaküreten bir ifladam› 1936 YILINDA TAMAMI YERL‹ UÇAK ÜRET‹M‹N‹ GERÇEKLEfiT‹REN TÜRK‹YE G‹R‹fi‹MC‹L‹KTAR‹H‹N‹N ÖNEML‹ ‹S‹MLER‹NDEN OLAN NUR‹ DEM‹RA⁄’IN T‹CARET HAYATI TIPKIÜRETT‹⁄‹ UÇAKLAR G‹B‹ FIRTINALIYDI. KÜÇÜK B‹R SERMAYE ‹LE G‹RD‹⁄‹ T‹CARETTENDÖNEM‹N EN ZENG‹N ‹fi ADAMINA DÖNÜfiEN DEM‹RA⁄’IN DEM‹RYOLLARINDAN DEVKÖPRÜLERE VE GÖKLERE UZANAN YOLCULU⁄U K‹M‹ ZAMAN BAfiARILAR K‹M‹ ZAMAN-LARSA HÜSRANLARLA DOLU.

yer almak istedi. Demiryolu yap›m›ndakiyabanc› tekelini k›rmak ve paran›n yurtiçinde kalmas›n› sa¤lamak isteyen Anka-ra, daha önce Reji Jeneral adl› Frans›zflirketine ihale edilen Samsun-Sivas de-miryolu hatt›n›n inflas›n›n Türk müteah-hitlerine verilmesi kararlaflt›r›lm›flt›. NuriBey, ihaleye girerek en düflük teklifi ver-di ve ihaleyi ald›. Ard›ndan baflka ihale-ler de gelince, kardefli mühendis NaciBey'i memuriyetinden istifa ettirdi vekurduklar› flirketle köprü ve tüneller ha-riç toplam 1250 kilometre demiryolu in-fla etti. Karabük Demir Çelik, ‹zmit k⤛tfabrikas›, Sivas Çimento ve Bursa Meri-nos gibi Cumhuriyet’in ilk sanayi tesisle-rinin de yap›m›n› üstlendi.

‹ST‹KBAL GÖKLERDED‹RCumhuriyetin ilk y›llar›nda Silahl› Kuv-vetlerin uçak ihtiyac› için flehirler kam-panya düzenleyerek para topluyor ve biruçak sat›n al›p orduya hediye ediyordu.Bu uçaklara da hediye eden flehrin ad›veriliyordu. Bir baflka yöntem de ülke-nin zenginlerine gitmekti. Vehbi Koç 5bin, yine dönemin zenginlerinden Ab-durrahman Naci Bey’in 120 bin liray› ç›-kar›p vermiflti. Ülkenin en zengini NuriDemira¤’›n da kap›s› çal›nd›. Ancak Nu-ri Bey’in cevab› çok farkl›yd›: “Siz ne diyorsunuz? Benden bu milletiçin bir fley istiyorsan›z, en mükemmeli-ni istemelisiniz. Mademki bir millet, tay-yaresiz yaflayamaz, öyle ise bu yaflamavas›tas›n› baflkalar›n›n lütfundan bekle-memeliyiz. Ben bu uçaklar›n fabrikas›n›yapmaya talibim.” Nuri Demira¤ 1936y›l›nda on y›ll›k bir program haz›rlatt›.‹lk ifl olarak da Befliktafl’ta Barbaros is-kelesinin önünde, Deniz Müzesi'nin so-lunda bulunan büyük sar› binay› etütmerkezi olarak infla ettirdi. Ayr›ca pistve uçufl sahas› olarak kullanmak üzereYeflilköy’de Elmas Pafla Çiftli¤i’ni sat›nald›. Uçaklar›n tasar›m ve Ar-Ge çal›fl-

93

mom

ent

exp

o

malar› Befliktafl’ta, deneme uçufllar› Ye-flilköy’de yap›lacakt›, ancak as›l üretimyeri Divri¤i olacakt›.

THK ‹LE YAfiANAN SORUNTürkiye’nin ilk uçak mühendislerindenSelahattin Alan ile anlaflan Nuri Demi-ra¤, Befliktafl’ta üretime bafllad›. Bu ara-da Türk Hava Kurumu 10 tane e¤itimuça¤› ve 65 tane de planör siparifli verdi.Uçak ve planörlerin plan›n› çizen Sela-hattin Alan; ilk uçak yap›ld›¤›nda yerin-de duramam›fl, hemen deneme uçuflunaç›km›flt›. Deneme uçuflu Selahattin Alantaraf›ndan baflar› ile tamamland›. AncakTürk Hava Kurumu ilgilileri, uçaklar›ndeneme uçuflunun bir de Eskiflehir'deyap›lmas›n› istedi. Alan çok iyi bir mü-hendisti ancak uçufl bilgisi zay›ft›. Eski-flehir'deki ‹nönü Kamp›'n›n aç›l›fl›nauça¤› ile inerken pistin kenar›ndaki hen-de¤e düflerek hayat›n› kaybetti. Bu olayNuri Demira¤ için bir dönüm noktas› ol-du. Zira Türk Hava Kurumu, 'fiartlarauygun de¤il' gerekçesiyle sipariflleriniiptal etti. Nuri Demira¤ ile THK aras›nday›llar süren mahkeme süreci yafland›.Ankara Ticaret Mahkemesi, THK’y› hakl›buldu. Demira¤, cumhurbaflkan› ‹nönüve di¤er ileri gelenlere mektuplar yaza-rak yanl›fll›¤›n düzeltilmesini istediysede sesini duyan olmad›.

70 YIL ÖNCE UÇAK ‹HRACATINuri Demira¤, THK’ya uçak satamay›n-ca, yurtd›fl›nda pazar aray›fl›na giriflti vebunda da baflar›l› oldu. ‹spanya, ‹ran,Irak ve Suriye’ye uçak satt›. Bu arada,Demira¤’›n uçaklar›n› be¤enmeyen THKüretimden kalkm›fl olan Frans›z Henriouçaklar›nda karar k›ld›. Demira¤ bir yandan ihracat yaparken,üretti¤i uçaklar› kendi kurdu¤u “GökOkulu”nda ve havayollar›nda kulland›.Yeflilköy’de kurulan Gök Okulu’nda pilote¤itimi veren Nuri Demira¤, Divri¤i’dede bir Havac›l›k ortaokulu kurdu. Okul-

larda okuyan ö¤rencilerin her türlü ihti-yac›n› üstlenen Demira¤’›n “Gök Oku-lu”nda k›sa bir dönem ‹nönü’nün o¤ul-lar› da e¤itim görmüfltü. 150 yatakl› bir yurdu da bulunan 'Gök0kulu'na, üniversitede okuyan veya me-zun olmufl ö¤renciler al›n›yor ve uçufle¤itiminin yan› s›ra uça¤›n teknik yap›-s›yla ilgili e¤itimler de verilerek pilot ye-tifltiriliyordu.

KEBAN’A BARAJ, BO⁄AZ’A KÖPRÜNuri Demira¤’›n uçaklar›na yurtd›fl›n-dan talep gelse de ihracat zorlaflt›r›ld›¤›için fabrikas›n› kapatt›. Yeflilköy zaten is-timlâk edilmiflti. Tekrar taahhüt ve inflaatifllerine dönen Demira¤, 1942 y›l›ndaKeban'a baraj yap›lmas› düflüncesini or-taya att›. Bir baflka önemli projesi de Bo-¤az’a köprü yapmakt›. Projeler 1933 y›l›nda Atatürk'ün yak›n›n-

da bulunanlardan Salih Bozok'la birlikteAtatürk'e gönderildi. Atatürk projeleriçok be¤endi ve hükümete havale etti.Ancak Bay›nd›rl›k Bakan› Ali Çetinkayaile Nuri Demira¤'›n aras› ezelden beriaç›kt›. Baflbakan ‹nönü de keza NuriBey'in projelerine s›cak bakm›yordu.Böylece ‹stanbul 40 y›l erken köprüyekavuflma f›rsat›n› siyasi nedenlerle kaç›r-m›fl oldu. Nuri Demira¤ kendisine yap›-lan bu haks›zl›klardan art›k bunalm›flt›.Siyasilerle ancak siyasetin içinde müca-dele edebilece¤in anlay›nca, politikayaat›lmaya karar verdi. 1945 y›l›n›n tem-muz ay›nda Türkiye'nin ilk muhalefetpartisi olan Milli Kalk›nma Partisi'ni kur-du. Verdi¤i davetlerde kuzu çevirip ik-ram etti¤i için, politik çevreler ve bas›ntaraf›ndan alaya al›n›yor, kurdu¤u parti-ye kuzu partisi deniyordu. Demira¤, MilliKalk›nma Partisi'yle seçimlerde yeterikadar baflar› gösteremedi. 1954 y›l›ndaDemokrat Parti'den adayl›¤›n› koyarakSivas ba¤›ms›z milletvekilli¤ine seçildi.Ancak geliflmeleri be¤enmeyince partiiçinde ve TBMM’de en a¤›r elefltirileri yi-ne ilk o bafllatt›. 1957 y›l›nda fleker hasta-l›¤› sebebiyle hayat›n› kaybetti.

FUARLARDAN

94

mom

ent

exp

o

TEMMUZ

EYLÜL

EK‹M

SAHARA International Agricultural Exhibition for Africa and Middle East

ANPIC OCCIDENTE International Fair of Suppliers,Machinery and Fashion for the Leather and Footwear Industries

ASME TURBO EXPO - Land, Sea & Air International Gas Turbine and Aeroengine Congress and Exhibition

AGRICULTURAL MACHINERY EXHIBITION

ITMA ASIA+CITME - International Exhibition of TextileMachinery

IMTS - International Manufacturing Technology Show

LABELEXPO AMERICAS International Exhibition for Labels,Labels Printing and Production Technology

WATERTECH CENTRAL ASIA- Central Asian InternationalWater Technology Exhibition and Conference

ITMA - International Textile Machinery Exhibition

EXPOFIL Textile Yarns and Fibres Exhibition

World Food Moscow

LABELEXPO EUROPE International Exhibition for Labels,Label Printing and Production Technology

AQUATECH International Exhibition for Water Managementand Technologies

AQUATECH AMSTERDAM - International Trade Fair forProcess, Drinking and Waste Water

PPMA SHOW-Processing and Packaging MachineryExhibition

TIME International Production Technologies Exhibition

T.I.I.E. Tehran International Industry Exhibition

IRAN HVAC 2008

VIENNA-TEC The International Industrial Trade Fair

SUDAN ZIRAI 2008

WATERTECH CHINA- International Exhibition on Water andWaste Water Treatment Systems and Technology in China

CIMES- China International Machine Tool & ToolsExhibition

SAIEInternational Building Exhibition

EURO-BLECH International Sheet Metal WorkingTechnology Exhibition

‹STANBUL AMBALAJ FUARI-Uluslar aras› AmbalajEndüstrisi Fuar›

IGATEX India International Garment and Textile Machineryand Accessories Exhibition

BIG 4 SHOW 2008

Sudan BuildInternational Construction Technologies, BuildingMaterials and machinery Fair

SAHARA International Agricultural Exhibition for Africa andMiddle East

EMO Milan The World of Machine Tools

ACLIMAInternational Exhibition for Air-Conditioning, Heating,Refrigerating and Ventilation

K International Trade Fair Plastics + Rubber

09-12 Temmuz 2008

10-12 Temmuz 2008

9-13 Temmuz 2008 08-12 Temmuz 200914-18 Temmuz 2010

11-14 Temmuz 200810-13 Temmuz 200909-12 Temmuz 201027-31 Temmuz 2008

08-13 Eylül 2008

09-11 Eylül 2008

16-18 Eylül 2008Eylül 2009

23-30 Eylül 2011

23-26 Eylül 2008

23-26 Eylül 200822-25 Eylül 2009

26-29 Eylül 2009

29 Eylül-04 Ekim 2008

30 Eylül-04 Ekim 2008

30 Eylül-02 Ekim 2008

Sep-09

06-09 Ekim 2008

6-9 Ekim 2008

07-10 Ekim 2008

8-12 Ekim 2008

09-11 Ekim 2008

09-13 Ekim 2008

15-19 Ekim 2008

21-25 Ekim 2008

23-26 Ekim 2008

22-25 Ekim 2008

28-31 Ekim 2008

29 Ekim-2 Kas›m 2008

01-04 Ekim 2009

05-10 Ekim 2009

27-29 Ekim 2009

27 Ekim-3 Kas›m 2010

Kahire, M›s›r

Guadalajara, Meksika

Berlin, AlmanyaOrlando, ABDGlasgow, ‹ngiltere

Tarmstedt, Almanya

fiangay, Çin

fiikago, ABD

fiikago, ABD

Almat›, Kazakistan

Barselona, ‹spanya

Paris, Fransa

Moskova, Rusya

Brüksel, Belçika

Plovdiv, Bulgaristan

Amsterdam, H›ollanda

Birmingham, ‹ngiltere

‹stanbul, Türkiye

Tahran, ‹ran

Tahran, ‹RAN

Viyana, Avusturya

Hartum, SUDAN

Guangzhou, China

Pekin, Çin

Bolonya, ‹talya

Hannover, Almanya

‹stanbul, Türkiye

Lahor, Pakistan

fiam, SUR‹YE

Hartum, Sudan

Kahire, M›s›r

Milano, ‹talya

Tel-Aviv, ‹srail

Dusseldorf, Almanya

TARIM, TARIM MAK‹NELER‹ VS.

DER‹, DER‹ ‹fiLEME MAK‹NELER‹

GAZ TÜRB‹NLER‹ VS.

TARIM MAK‹NELER‹ VE EK‹PMANLARI

TEKST‹L MAK‹NELER‹

TAKIM TEZGAHLARI VE AKS., CAM S‹S.,B‹LG‹. ‹fiLET‹M S‹STEMLER‹, YAZILIM, VSKA⁄IT, ET‹KETLEME VE ÜRET‹MTEKNOLOJ‹LER‹

SU S‹STEMLER‹

TEKST‹L MAK‹NELER‹

TEKST‹L, HAMMADDELER‹, MAK‹NELER‹

GIDA SANAY‹‹

KA⁄IT, ET‹KETLEME VE ÜRET‹MTEKNOLOJ‹LER‹

SU TEKNOLOJ‹S‹ VE SU YÖNET‹M‹

SU TEKNOLOJ‹S‹ VE SU YÖNET‹M‹

AMBALAJLAMA MAK‹NELER‹

METAL ‹fiKE., KAY., ÜRE. TEKN., FAB. OTOM.,KAL. KONT, VE TEST ENST., MO. HAZR. G‹.SANAY‹ ÜRÜNLER‹ VE MAK‹NE

ISITMA, SO⁄UTMA, HAVALANDIRMA

0TOMASYON, ENERJ‹ TEKNOLOJ‹LER‹,H‹DROL‹K & PNÖMAT‹KTARIM VE HAYVANCILIK

SU S‹STEMLER‹

TAKIM TEZGAHLARI, METAL KESME VE‹fiLEME TEKNOLOJ‹LER‹, DÖKÜMTEKNOLOJ‹LER‹YAPI ELE. ÜRETEN MAK. VE EK‹P., ÖZEL ‹Nfi.MAK., KONT. VE ÖLÇ. C‹H., KL‹., ISIT. S‹ST.,SO⁄UTUCLAR, SU ARTITMA EK‹PMANLARITAKIM TEZGAHLARI

GIDA ‹fiLEME TEKN., AMBALAJ, PLAST‹K VEKAUCUK TEKN.

TEKST‹L MAK‹NELER‹

ÜRET‹M TEKNOLOJ‹LER‹, PLAST‹K, KAUÇUK, ENERJ‹ VE MATBAA TEKNOLOJ‹LER‹

‹NfiAAT, ‹NfiAAT MAK‹NELER‹

TARIM, TARIM MAK‹NELER‹ VS.

TAKIM TEZGAHLARI

ISITMA, SO⁄UTMA, HAVALANDIRMA VS.

PLAST‹K VE KAUÇUK TEKN. ‹fiLEME

www.saharaexpo.com

www.anpic.com.mx

www.asme.org/igti

www.tarmstedterausstellung.de

www.ciec-expo.com

www.imtsnet.org

www.labelexpo-usa.com

www.iteca.kz

www.mpinetwork.com

www.expofil.com

www.world-food.ru/engwww.akib.org.tr

www.labelexpo-europe.com

www.fair.bg

www.rai.nl

www.reedexpo.co.uk

www.itf-exhibitions.comwww.itf-time.comwww.forumfuar.com

www.forumfuar.com

www.messe.at

www.forumfuar.com.tr

www.iirx.com.sg

www.reedces.com.cn

www.bolognafiere.it

www.euroblech.de/

www.tuyap.com.tr

www.http://www.igatex.com.sg/pakistan08/main.html

www.forumfuar.com

www.forumfuar.com

www.saharaexpo.com

www.emo-milan.com

www.stier.co.il

www.mdna.com/shows/k.html

ANCOM GROUP / EXPO

ANPIC A.C.

ASME International Gas Turbine Institute

Ausstellungs-GmbH Tarmstedt

CIEC - China International ExhibitionCentre Group Corp.

AMT - The Association for ManufacturingTechnologyTarsus USA Inc.

ITECA LLP

MP International Pte. Ltd.

PVE S.A. / EXPOFIL

GiMA International Exhibition Group GmbH & Co. KG ITE Moscow, Akdeniz ‹hracatç› BirlikleriTarsus Exhibitions & Publishing Ltd.

International Fair Plovdiv

RAI Group / Amsterdam RAI InternationalExhibition and Congress Centre

Reed Exhibitions

‹TF ‹STANBUL FUARCILIK A.fi.

Iran Inter. Exhib. Co. (I.I.E.C.), Orient Exhi.,IDRO Inter. Trading Co. FORUM FUARCILIK Forum Fuarc›l›k Gelifltirme Afi

Reed Exhibitions Messe Wien

Forum Fuarc›l›k Gelifltirme Afi

IIR Exhibitions Pte. Ltd.

CES- Capital Exhibition Services / ReedHuayin Exhibitions Beijing

BolognaFiere

Mack Brooks Exhibitions Ltd.

TÜYAP Tüm Fuarc›l›k Yap›m A.fi.

CEMS Conference & ExhibitionManagement Services Pte. Ltd.,

FORUM Fuarc›l›k Gelifltirme A.fi.

IMAG - Internationaler Messe- undAusstellungsdienst GmbHFORUM FUARCILIK ANCOM GROUP / EXPO

Ucimu (Asso. Cos. Italiani Macc., Uten.,Robot e Auto.), Fiera Milano Inter. S.p.A.Stier Group International

MESSE DUSSELDORF G m b H

AYLAR FUAR ADI TAR‹H‹ YER‹ KONUSU WEB ORGAN‹ZATÖR

MAK‹NE SEKTÖRÜNDE BEL‹RLENEN BAZI YURTDIfiI FUARLAR (2008 YILI TEMMUZ, EYLÜL VE EK‹M DÖNEM‹)

95

mom

ent

exp

o

KASIM

ARALIK

MIDEST International Industrial Subcontracting Exhibition

IPACK Uluslar aras› Ambalaj, Paketleme ve G›da ‹flleme

Sistemleri Fuar›

SODEX Antalya International Sanitary, Heating, Ventilation

and Air Conditioning Exhibition and Bathroom Equipment

MACTECH

International Exhibition for Machine Tools, Industrial Tools,

Welding and Cutting Equipment

EIMA & EIMA GARDEN

International Agricultural Machinery Exhibition

A⁄AÇ ‹fiLEME MAK‹NES‹ FUARI-Uluslar aras› A¤aç iflleme

Makineleri, Kesici Tak›mlar, El Aletleri Fuar›

MACHINERY CENTRAL ASIA

International Machinery and Automation Exhibition

The BIG "5" Show-Trade Fair for the Construction

Industry in the Middle East

Bauma CHINA -International Trade Fair for Construction

Machinery, Building Material Machines, Construction

Vehicles and Equipment

TATEF International Metalworking Technologies Fair

W8 WORKING WITH WOOD-International Woodworking

and Sawmil Machiney and Equipment Exhibition

Bursa Metal ‹flleme Teknolojileri Fuar›

PLAST EURASIA ‹stanbul

STONEX’08

WATERTECH CHINA- International Exhibition on Water and

Waste Water Treatment Systems and Technology in China

HOFEX & MEDEX International Exhibition of Home and

Office Furniture, Decoration & Interior Design,

Machineries, Equipment and Accessories

LABELEXPO ASIA Labelling and Supplies Equipment

Exhibition

04-07 Kas›m 2008

Kas›m 2009

5-8 Kas›m 2008

5-8 Kas›m 2009

06-09 Kas›m 2008

12-16 Kas›m 2008

15-19 Kas›m 2008

18-21 Kas›m 2008

23-27 Kas›m 2008

25-28 Kas›m 2008

25-30 Kas›m 2008

13-18 Ekim 2010

26-29 Kas›m 2008

26-30 Kas›m 2008

27-30 Kas›m 2008

27-30 Kas›m 2008

November 09

04-07 Aral›k 2008

08-11 Aral›k 2009

Paris, Fransa

‹stanbul, Türkiye

Antalya, Türkiye

Kahire, M›s›r

Bologna, ‹talya

‹stanbul, Türkiye

Almat›, Kazakistan

Dubai, BAE

fiangay, Çin

‹stanbul, Türkiye

Birmingham, ‹ngiltere

Bursa, Türkiye

‹stanbul, Türkiye

Kahire, MISIR

Mumbai, Hindistan

Tahran, ‹ran

fiangay, Çin

METAL ‹fiLEME, PLAST‹K VE KAUÇUK,

ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K

GIDA ‹fiLEME TEKN., GIDA, Y‹YECEK ‹ÇECEK,

AMBALAJ, PLAST‹K VE KAUCUK TEKN.

ISITMA, SO⁄UTMA, HAVALANDIRMA

MONTAJ,OTOMOT‹V,YAPI, TES‹SAT

CAD/CAM, CIM VS.

TARIM VE BAHÇE MAK‹NE-EK‹PMANLARI

A⁄AÇ ‹fiLEME TEKN., ORMAN ÜRÜNLER‹

METAL ‹fiL., KAYNAK, ÜRET‹M TEKNOLOJ‹S‹

‹NfiAAT SANAY‹ VE MAK‹NE-EK‹PMANLARI

‹NfiAAT MAK‹NELER‹, ‹NfiAAT MALZEMELER‹

VE EK‹PMANLARI

METAL ‹fiLEME VE TEKNOLOJ‹LER‹ (TAKIM

TEZGAHLARI, SAÇ ‹fiLEME MAK, PRESLER,

YÜZEY ‹fiLEME MAK., KES‹C‹ VE TUTUCU

TAKIM VS.)

A⁄AÇ KESME VE ‹fiLEME MAK‹NELER‹

FABR‹K AOTOM., KAL‹TE KONT. VE TEST

ENS., YÜZEY ‹fiLEME, METALÜRJ‹,

DÖKÜMCÜLÜK, DEM‹R DIfiI MADENLER,

METAL ‹fiLEME, KAYNAK, ÜRET‹M TEKN.,

AMBALAJ, PLAST‹K VE KAUCUK TEKN.,

K‹MYA, PETRO K‹MYA

TAfi VE TAfi ‹fiLEME TEKNOLOJ‹LER‹,

MERMER VE MERMER MAK‹NELER‹

SU S‹STEMLER‹

MAK‹NE, TAKIM TEZGAHLARI, AMBALAJ

MAK‹NELER‹ VS.

KA⁄IT, ET‹KETLEME VE ÜRET‹M

TEKNOLOJ‹LER‹

www.midest.com

www.itf-ipack.com

www.itf-gida.com

info@anfas.com.tr

www.forumfuar.com

www.eima.it

www.tuyap.com.tr

www.expocentralasia.com

www.ipekyolu.info

www.dmgdubai.com

www.messe-muenchen.de

www.itf-exhibitions.com

info@itf-exhibitions.com

www.wmsa.org.uk

www.tuyap.com.tr

www.tuyap.com.tr

www.forumfuar.com

www.iirx.com.sg

www.expotim.com

www.labelexpo-europe.com

Reed Expositions France

ITF ‹STANBUL FUARCILIK A.fi.

Hannover Messe SODEX

Bileflim Fuarc›l›k Afi

Forum Fuarc›l›k Gelifltirme Afi

UNACOMA Service s.r.l.

TÜYAP Tüm Fuarc›l›k Yap›m A.fi.

CENTRAL ASIA INTERN. EXB. LTD.-

‹PEKYOLU ULUSLAR ARASI FUARCILIK A.fi.

dmg world media Dubai Ltd.

Messe München GmbH, Munich Trade

Fairs (Shanghai) Co. Ltd.

‹TF ‹STANBUL FUARCILIK A.fi.

WMSA Events Ltd.

TÜYAP BURSA Fuarc›l›k A.fi.

TÜYAP Tüm Fuarc›l›k Yap›m A.fi.

Forum Fuarc›l›k Gelifltirme Afi

IIR Exhibitions Pte. Ltd.

Iran Home & Office Furniture

Exporters Union

EXPOT‹M

Tarsus Exhibitions & Publishing Ltd.

AYLAR FUAR ADI TAR‹H‹ YER‹ KONUSU WEB ORGAN‹ZATÖR

MAK‹NE SEKTÖRÜNDE BEL‹RLENEN BAZI YURTDIfiI FUARLAR (2008 YILI KASIM VE ARALIK DÖNEM‹)

Detayl› fuar aramas› için www.expodatabase.com ve www.fuarplus.com web siteleri ziyaret edilebilir.

‹LET‹fi‹M

96

mom

ent

exp

o

B‹RL‹KLER

Orta Anadolu Makine ve Aksamlar›‹hracatç›lar› Birli¤i 0312 447 27 40www.makinebirlik.com

Makine Sanayii Sektör Platformuwww.makinesektorplatformu.org

TURQUM312 447 27 40www.turqum.com

Türkiye ‹fl Makineleri Distribütörlerive ‹malatç›lar› Birli¤i0216 477 70 77www.imder.org.tr

‹fl Makineleri Mühendisleri Birli¤i0312 385 78 94www.ismakinalari.org

Kazan ve Bas›nçl› Kap SanayicileriBirli¤i0212 222 81 93www.kbsb.org

Makine ‹malatç›lar› Birli¤i0312 468 37 49 www.mib.org.tr

Türk Tar›m Alet ve Makineleri‹malatç›lar› Birli¤i0312 419 37 94www.tarmakbir.org

Türkiye Mermer Do¤altafl veMakinalar› Üreticileri Birli¤i0312 440 83 63www.tummer.org.tr

DERNEKLER

Ak›flkan Gücü Derne¤i 0212 222 19 71www.akder.org.tr

Ambalaj Makinecileri Derne¤i0216 545 49 48www.ambalaj.org.tr

Anadolu Un Sanayicileri Derne¤i0312 281 04 68-69www.ausd.org.tr

Anadolu Asansörcüler Derne¤i0312 354 15 02www.anasder.org.tr

Araç Üstü Ekipman ‹malatç›lar›Derne¤i0212-771 44 88www.arusder.org.tr

Ba¤lant› Elemanlar› Sanayici ve‹fladamlar› Derne¤i0212 613 79 00www.besiadturkey.com

Endüstriyel Otomasyon SanayicileriDerne¤i0216 469 46 96www.enosad.org.tr

‹klimlendirme, So¤utma, Klima‹malatç›lar› Derne¤i0216 469 44 96www.iskid.org.tr

Ostim Organize Sanayi Bölgesi0312 385 50 90www.ostim.org.tr

Öncü Sanayici ve ‹fladamlar› Derne¤i0312 395 73 90www.kilavuz.biz

Plastik Sanayicileri Derne¤i0212 425 13 13www.pagev.org.tr/pagder/main.asp

Sa¤l›k Gereçleri Üreticileri veTemsilcileri Derne¤i0 312 433 77 88www.sader.org.tr

Tüm Asansör Sanayici ve ‹fladamlar›Derne¤i0216 383 09 22www.tasiad.org.tr

Tekstil Makine ve Aksesuarlar›Sanayicileri Derne¤i0212 552 76 60www.temsad.com

Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derne¤i0312 255 10 73 www.pomsad.org.tr

Tüm T›bbi Cihaz Üretici ve TedarikçiDernekleri Federasyonu0312 468 69 84www.tumdef.org

RESM‹ KURUMLAR

Maliye Bakanl›¤›0312 425 78 16www.maliye.gov.tr

Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›0312 231 95 46www.sanayi.gov.tr

D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›0312 204 75 00www.dtm.gov.tr

Baflbakanl›k Gümrük Müsteflarl›¤›0312 306 80 00www.gumruk.gov.tr

Devlet Planlama Teflkilat›Müsteflarl›¤›0312 294 50 00www.dpt.gov.tr

‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi0312 417 22 23www.igeme.org.tr

Makina Mühendisleri Odas›(TMMOB)0312 231 31 59www.mmo.org.tr

Makine Sektör Meclisi Baflkanl›¤›(TOBB)0312 413 83 81www.tobb.org.tr

D›fl Ekonomik ‹liflkiler Kurulu0212 339 50 00www.deik.org.tr

Türk ‹flbirli¤i ve Kalk›nma DairesiBaflkanl›¤›0312 508 10 00www.tika.gov.tr

Türkiye ‹statistik Kurumu0312 410 04 10www.tuik.gov.tr

Hazine Müsteflarl›¤›0312 204 60 00www.hazine.gov.tr

TÜB‹TAK0312 468 53 00www.tubitak.gov.tr

Düzeltme: Geçen say›m›zda CT Kesme Teknolojileri firmas› ile ilgili yapt›¤›m›z haberde sayfa 66’da geçen ‘Trump’ firmas› yerine ‘Bir Alman firmas›’ ve CT Kesme Firmas›n›n çal›flan say›s› olarak belirtilen 130 kifli yerine de 30 kifli ifadeleriyle de¤ifltirerek, düzeltiyoruz.