nsan ve Çevre 5 Ünite 6 · İklim ve çevre koşul-larının canlıların yaşaması için uygun...

ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIİNSAN VE ÇEVRE 6655

Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com

Emeği Geçen Öğretmenlerimiz

Mustafa NAVAKUŞU Süleyman KARAKAYA Mustafa DABANŞaban ÖTER Hakan ARSLAN

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

BİYOÇEŞİTLİLİKBir bölgede yaşayan farklı canlıların oluştur-duğu çeşitliliğe “bi-yoçeşitlilik” denir.Bölgenin iklim koşulları, toprak yapısı, bölgede meydana gelen doğal afetler ve yeryüzü şekill-eri biyoçeşitliliği etkiler.Bir bölgedeki bi-yoçeşitliliğin fazla ol-ması o bölgede yaşayan canlıları olumlu şekilde etkiler.

Model BilgiModel Bilgi

İklim ve çevre koşul-larının canlıların yaşaması için uygun olduğu bölgelerde bi-yoçeşitlilik daha fazladır.

KapsülKapsül BilgiBilgi


Ülkemizde de bazı can-lıların nesli tükenme teh-likesi ile karşı karşıyadır.

Kardelen çiçeği


Doğal afetler, insan faal-iyetleri ve iklim değişik-likleri gibi nedenlerden dolayı canlıların yaşam alanları tahrip olmakta ve bazı canlıların nesli tükenmektedir.Orman yangınları, aşırı avlanma, bilinç-siz otlatma gibi insan kaynaklı nedenler can-lıların yaşam alanlarını günden güne azaltmak-ta ve canlıların nesli tükenmektedir.

Dinazor

Mamut


Çevre kirliliği sonucu canlıların yaşam alanı azalır.


ÇEVRE KİRLİLİĞİCanlı ve cansız varlıkla-rın uyum içerisinde bu-lundukları ortama “çev-re” denir.İnsanlar temel ihtiyaçla-rını giderirken doğal kay-naklara, canlı ve cansız varlıklara zarar verir. İn-sanların neden olduğu bu zarara “çevre kirliliği” denir.Çevre kirliliği doğal kay-nakların azalmasına ne-den olur.Çevre kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, hava kirli-liği, gürültü kirliliği ya da ışık kirliliği gibi değişik şe-killerde karşımıza çık-maktadır.


Dünya’nın %75 gibi büyük bir bölümü su ile kaplıdır. Bunun çok az bölümü canlılar tarafından kullanılabilir.


SU KİRLİLİĞİDünya üzerindeki su-ların atıklar tarafından kirletilmesine “su kirliliği” denir.Tarımsal ilaçlamalar sonucu ortaya çıkan atıklar, fabrika ve ev-lerde ortaya çıkan atık maddeler ile denizlerde meydana gelen tanker kazaları sonucu denize dökülen petrol gibi mad-deler su kirliliğinin başlı-ca nedenleridir.Su kirliliği sonucu den-iz canlıları büyük zarar görür ve biyoçeşitlilik azalır.





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omModel BilgiModel BilgiTOPRAK KİRLİLİĞİ

İnsan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atık madde-lerin, kimyasal ilaçların ve aşırı gübre kullanımı-nın toprağın yapısını boz-ması olayına “toprak kir-liliği” denir.Toprağın kirlenmesi can-lı çeşitliliğinin azalması-na neden olur.

Toprak Kirliliğine Neden Olan Faktörler1. Tarımda bilinçsiz kim-yasal madde kullanımı2. Aşırı gübreleme3. Nükleer atıklar

Nükleer atıkların to-prağa bırakılması can-lılarda ölümcül hast-alıklara neden olur.



SERA ETKİSİAtmosferin üst kısımların-da yer alan ve Güneş’in zararlı ışınlarının Dün-ya’ya gelmesini engelley-en tabakaya “ozon tabası” denir. Fosil yakıt-ların tüketimi sonucu açığa çıkan zararlı ga-zlar ve ormanlık alanların aşırı tahribatı ile doğanın gaz dengesinin bozul-masına neden olmuştur.Atmosferdeki zararlı gazların Güneş ışığını tutarak yeryüzünün gereğinden fazla ısın-masına neden olmasına “sera etkisi” denir. Sera etkisi sonucu küre-sel iklim değişiklikleri ve sonucunda alışılmadık doğa olayları meydana gelir.


HAVA KİRLİLİĞİFabrikalar, otomobiller, enerji santralleri, evler ve işyerlerinden havaya salınan gazların neden olduğu kirliliğe “hava kirliliği” denir. Hava kirlil-iği sonucu asit yağmur-ları meydana gelebilir.

YIKICI DOĞA OLAYLARI• Doğada meydana gel-en, can ve mal kayıpları-na neden olan olaylara “yıkıcı doğa olayları” denir.• Depremler, volkan-ik patlamalar, seller, heyelanlar ve kasırgalar yıkıcı doğa olaylarına örnektir.

DEPREMLER

Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geç-tikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayına "deprem" denir.

KORUNMA YOLLARI• Deprem olduğunda herkesin kendini koru-ması gerekir.• Deprem anında sakin olmaya çalışmalıyız.• Kapalı bir alandaysanız camlardan ve üzerinize düşebilecek eşyalardan uzak bir yere sığının.•Dışarıdaysanız binal-ardan, telefon ve elektrik direklerinden uzak durun. • Yoldaysanız yeral-tı geçitlerinden uzak durun, köprülere yaklaş-mayın.

Model BilgiModel Bilgi Model BilgiModel Bilgi VOLKANİK

PATLAMALAR

Yer altında sıcaklığı çok yüksek halde bulunan erimiş kayaların (mag-ma) yer kabuğundaki açıklıklardan püskürerek dışarı çıkması olayına “volkanik patlama” denir.

Bu olay sonucu yüzeye çıkan magmaya “lav” adı verilir.

KORUNMA YOLLARI• Yanardağlara yakın bölgelerde yerleşim alanları oluşturul-mamalıdır

• Aktif yanardağların uzağında durulmalıdır

• Eğer yanardağ pat-laması gerçekleşmişse en uzak ve en yüksek yere gidilmelidir.

• Not: Mümkünse bu yerde ağaç veya sık bit-ki örtüsü olmaması daha avantaj sağlayacaktır.





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

SEL

Sürekli bir biçimde yağan yağmurdan ya da eriyen karlardan oluşan, geçtiği yerlere zarar ver-en taşmış sulara ”sel” denir.KORUNMA YOLLARI• Yerleşim yerleri akar-su ve dere yataklarına yapılmamalıdır. • Suyun hızını kes-mek amaçlı yamaçların teraslandırılması ve ağaçlandırma yapıl-malıdır.• Akarsu yataklarına setler yapılması ve göletler kurulması sel baskınlarının yol aça-cağı zararları büyük ölçüde azaltır.

HEYELAN

Toprağın, taşların veya kütle halinde tabakala-rın, yerçekiminin etkisi-yle eğim doğrultusunda hareket etmesine toprak kayması ya da heyelan adı verilir.

Model BilgiModel Bilgi Model BilgiModel Bilgi

KORUNMA YOLLARI• Yüksek ve çıplak yerler bitki örtüsü ile kaplan-malıdır.• Yolların ve yerleşim ye-rlerinin heyelan bölgeler-inden uzağa yapılması-na dikkat edilmelidir.

KASIRGA

• Kasırga en tehlikeli ve yıkıcı fırtınalardan birisi-dir. • Kasırga su üzerindeki sıcak ve nemli havanın yükselmesiyle başlar. Bu havanın çevresinde girdap gibi dönen güçlü bir rüzgar oluşur. Ar-dından yağmur bulutları toplanır ve fırtına patlar. Fırtınanın kasırga sayıl-ması için rüzgarın saatte 120 kilometrelik bir hıza ulaşması gerekir.

KORUNMA YOLLARI • Acil durum sinyal sis-temi oluşturulmalıdır.• Sağlam çatılar yapıl-malı, konut ve diğer alanlarda kalın cam kul-lanılmalıdır.•Sığınak hazırlanmalıdır.

ÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik Modeli

Biyolojik çeşitliliği oluş-turan bitki ve hayvan türlerinin katkı sağladı-ğı alanların olduğu ku-tuyu işaretleyiniz.

Tıp

Tarım

Sanayi

Eczacılık


Biyoçeşitliliğe zarar ve-ren olayların olduğu ku-tuları işaretleyiniz.

Doğal Afetler

Orman Yangını

Bilinçsiz Avlanma

Aşırı Otlatma





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik Modeli

Aşağıda verilen canlı-lardan günümüzde ha-len yaşamını sürdüren canlıya ait kutuyu işa-retleyiniz.

Dinazor

Moa kuşu

Sincap

Mamut


Bir bölgedeki canlıların sayı ve çeşitçe zengin-liğine “biyoçeşitlilik” denir.Buna göre aşağıda ve-rilen yaşam alanların-dan hangisinde biyoçe-şitlilik diğer alanlara gö-re daha azdır?

Orman

Çöl

Göl

Okyanus


Çevre Kirliliği Çeşitleri• Hava Kirliliği• Su Kirliliği• Toprak KirliliğiYukarıda verilen kav-ramları aşağıda verilen resimler ile eşleştirerek boş olan bölümlere ya-zınız.


SU KİRLİLİĞİ

Su kirliliği sebepleri;

--Su kirliliği oluşumunu en-gellemek için öneri;

--

HAVA KİRLİLİĞİ

Hava kirliliği sebepleri;

--Hava kirliği oluşumunu engellemek için öneri;

--





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik ModeliTOPRAK KİRLİLİĞİ

Toprak kirliliği sebeple-ri:--

Toprak kirliliğini engelle-mek için öneri:--

GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ

Gürültü kirliği sebeple-ri:--Gürültü kirliliğini engelle-mek için öneri:--


Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörlerden bir-kaçını yazınız.

-

-

-

-

-

-

Biyoçeşitliliği korumak için alınması gereken önlemlerden birkaçını yazınız.-

-

-

-

ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIİNSAN VE ÇEVRE 6655KAZANIM YOKLAMA SINAVI (KYS) Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com



Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

3.

Yukarıda verilen canlılardan hangileri günümüz-de ülkemizde yaşayan canlılardır?

………………………………………………………….

Hangi canlılar Türkiye’ye özgü canlılardır? ………………………………………………………….

Ülkemizdeki canlılardan hangilerinin nesli tüken-miştir?

………………………………………………………….

Ülkemizdeki canlılardan hangilerinin nesli tüken-me tehlikesi ile karşı karşıyadır?

………………………………………………………….

1.

Yaşadığımız çevreyi inceleyelim. Yaşadığımız çevrede karşılaştığımız canlılardan 5 tanesinin adını yazalım.

1. ………………………………. 2. ………………………………. 3. ………………………………. 4. ………………………………. 5. ……………………………….

2.

Mustafa, köyündeki kuraklık yüzünden canlı çe-şidinin giderek azaldığını fark etmiş ve bunun için neler yapabileceğine yönelik araştırmalar yapmıştır.

1. Mustafa’nın neler yapabileceğine yönelik öneri-lerinizi yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………

2. Köyün kuraklaşmasının nedenlerinin neler olabi-leceğini yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………

4. 5.Muz Bitkisi Çay Bitkisi

Kangal Köpeği1.

Van Kedisi2.

Denizli Horozu3.

7. 8.6.

Asya Fili Kunduz Asya Aslanı

Salep Orkidesi Akdeniz Foku

9. 10.




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

5. Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların ba-şına “D”, yanlı ş olanların başına “Y” yazınız.

a. ( ) Besin miktarının fazla olduğu, uygun koşullar-da daha fazla çeşit canlı bulunur.

b. ( ) Dünya üzerindeki canlı türlerinin tamamı Türki-ye’de de bulunur.

c. ( ) Kangal köpeği ülkemize özgü bir köpek türüdür.d. ( ) Aşırı avlanma biyoçeşitliliği azaltır.e. ( ) Fabrika atıkları hava kirliliğini azaltır.f. ( ) Aşırı otlatma sonucu bir bölgedeki biyoçeşitlilik

artış gösterir.g. ( ) Hava kirliliği sonucunda sera etkisi oluşabilir.h. ( ) Dinazor nesli tükenmiş bir canlıdır.i. ( ) Plastik atıkları toprağa atmak toprak oluşumu-

nu sağlayarak toprağı verimli hale getirir.

6. Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle dolduru-nuz.

a. Bir bölgedeki canlı çeşitliliğine …………………….. denir.

b. Mamut ………………….. canlılardan bir tanesidir.c. Havadaki zararlı gazların Güneş ışığını tutarak Dün-

ya’nın gereğinden fazla ısınmasına neden olması olayına …………….. denir.

d. Aşırı avlanma, aşırı otlatma, erozyon gibi nedenler-den dolayı bir bölgedeki biyoçeşitlilik …………………

e. Atık maddelerin toprağa karışmasıyla oluşan kirlili-ğe ……………………… denir.

f. Araba egzozlarından çıkan gazlar ………….. kirlili-ğine neden olur.

g. Güneş’ten gelen zararlı ışınların Dünya’ya gelme-sini engelleyen tabakaya …………………… denir.

4. Aşağıda iklim özellikleri farklı iki bölge verilmiştir.

1

2

Yukarıda verilen bölgelerden hangisinde yaşa-yan canlı çeşitliliği daha fazla olması beklenir? Bu fazlalığın nedenlerinden 2 tanesini yazınız.

…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Canlı çeşitliliğinin az olduğu bölgede hangi tür çalışmalar yapılarak canlı çeşitliliği arttırılabilir? Kısaca yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

8.

Kaan, üzerinde farklı canlı türlerinin isimlerinin yaz-dığı topları potaya atmaktadır.

VANKEDİSİ

DİNAZOR

ASLAN KUNDUZ

KANGALKÖPEĞİ

LEOPAR

ASYAFİLİ

DATÇAHURMASI

DENİZLİ HOROZU

Potaya atılan toplardan üzerinde, Türkiye’ye öz-gü canlı türlerinin isimleri yazan toplar potadan geçebildiğine göre, potadan geçecek topların isimlerini yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Aşağıdaki bulmacayı uygun ifadelerle tamamla-yınız.

12 3

6

4

5

7

8

9

Soldan sağa;

5. İnsanların dikkatsizliği sonucu ortaya çıkan ve bir-çok canlının ölümüne neden olan çevre felaketi.

7. Büyük yıkımlara yol açan doğal afet.8. Havadaki zararlı gazların Güneş ışınlarını tutarak

yeryüzünün fazla ısınmasına neden olduğu olay.9. Türkiye’ye özgü bir köpek türü.

Yukarıdan aşağıya;

1. Bir bölgede yaşayan canlı çeşitliliği.2. Erozyonla mücadele vakfının kısa adı.3. Nesli tükenmiş bir canlı.4. Güneş’ten gelen zararlı ışınların Dünya’ya gelme-

sini engelleyen tabaka.6. Nesli tükenmiş bir canlı.




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

10. “Çevre kirliliğinin temel nedeni insanların doğal kay-nakları bilinçsiz kullanması ve doğaya rastgele bı-rakılan atıklardır.”

Çevre kirliliğini önlemek için yapılması gereken davranışlardan 5 tanesini yazınız.

1. …………………………………………………. …………………………………………………

2. …………………………………………………… ………………………………………………

3. …………………………………………………… ………………………………………………

4. ……………………………………………………

………………………………………………

5. …………………………………………………… ………………………………………………

11.

Çevrenizde bulunan fabrikaların çevre kirliliğine neden olmaması için ne tür çalışmalar yapılma-lıdır? Kısaca yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………

9. Aşağıda verilen resimlerin hangi tür çevre kirli-liği ile ilgili olduğunu alt kısımlardaki boşlukla-ra yazınız.

…………………..………………

…………………..………………

…………………..………………

…………………..………………

nsan ve Çevre 5 Ünite 6 · İklim ve çevre koşul-larının canlıların yaşaması için uygun...

Documents