nova krila srbije - pks.rs 78_web.pdf · proizvodnja hrane: mehanizacija ... prema tom biznis...

Broj 78oktobar 2013

Godina XIIIwww.pks.rs

MAJKL KIRBIambasador SAD u Beogradu: Očekujemo nove američke investicije u Srbiji

VALERIJOVSJANIKOV

predsednik Izvršnog odbora Sberbank Srbija:

Izvoz u rubljama smanjuje valutni rizik

From page 51KORAK in English

NOVA KRILA SRBIJE

3RUBRIKA

www.pks.rs

broj 78

Nadnaslov

NaslovPodnaslov

3SADRŽAJ

IM

PR

ES

UM

Broj 78

Izdaje:Privredna komora Srbije

Direktor Centra za marketing, informisanje i promocije:Milan Nedić

Glavni i odgovorni urednik:Mirjana Stefanović

Novinari:Dragana Vuković Georgijev, Branislav Gulan, Nada Mitrović

Prevod na engleski: Katarina Gavrić

Dizajn časopisa:Zoran Boldorac

Grafičko - tehničko uređenjeNemanja Ilić

ŠtampaPolitika AD

Adresa redakcije:Resavska 13-15, 11001 Beograd

E-mail:[email protected]

Telefon:+381 11 3300 905

Fax:+381 11 3244 645

Marketing:+381 11 3300 [email protected]

Besplatno izdanje

Zaštita imovine privrede u institucionalnim okvirima:

Popisati i proceniti srpska potraživanja na

Kosovu i Metohiji

Novo udruženje u PKS:Usaglašavanje sa globalnim tržištem

Kako do likvidnog poslovanja:Visoko učešće

problematičnih kredita

6

20

32

28

40

Poslovna konferencija Srbije i Slovenije:Povezani regionalno, jači globalno

Međunarodna konferencijao novom privrednom modelu:

Kvantni skoksrpske ekonomije

KORAK: časopis Privredne komore Srbije / glavni i odgovorni urednik Mirjana Stefanović. - 2001, br. 1 (30. jun)- . - Beograd (Resavska 15) : Privredna komora Srbije, 2001 - (Beograd: Politika). - 28 cm

Nasl. str. prištampanog engl. izdanja: Korak:magazine of the Serbian Chamber of commerceISSN 1451-480X = Korak COBISS.SR-ID 109301516

110 godina rudarenja u Boru u znaku najvećeg ekološkog

projekta SrbijeNapreduje nova topionica44

Proizvodnja hrane:Mehanizacija – baza

razvoja agrara

11

4 5

www.pks.rswww.pks.rs

broj 78 broj 78SA nASlovnE StRAnE SA nASlovnE StRAnE

strateško partnerstvo sa Etihadom, trebalo konačno da bude rešen pro-blem u poslovanju Jata, koji je opte-rećen dugom od 195 miliona evra.Kako je objavljeno nakon potpisi-vanja Sporazuma o strateškom par-tnerstvu, Etihad ervejz i Vlada Srbije uložiće po 100 miliona dolara u novu srpsku avio-kompaniju, najpre po 40 miliona dolara, a kasnije će obezbe-diti dodatna sredstva u maksimal-nom iznosu od po 60 miliona dolara.

Zajednički do dobrog rezultata

„Nova krila Srbije uskoro poleću, već pre kraja ove godine sa 10 novih aviona”, rekao je vicepremijer Alek-sandar Vučić nakon potpisivanja sporazuma.Vučić je kazao da ćemo pravljenjem ovakve kompanije, koja će biti ne-sumnjivo najznačajnija u regionu, konačno moći da kažemo da smo lider, a da to ne zvuči patetično.„Ovo je prvi veliki posao od više pla-niranih kojim u Srbiju uvozimo teh-nologiju, jer imamo veru u naše ljude, a ono što nam je nedostajalo je sistem. Zajednički ćemo napraviti veliki rezul-tat”, poručio je Vučić i dodao da će avioni „Er Srbije leteti dugo i visoko i sigurno na sopstvenim krilima”.Džejms Hogan najavio je fundamen-talne promene u poslovanju, od me-nadžmenta do flote, istakavši da je aviokompanija iz Abu Dabija opre-deljena da Srbija dobije novu nacio-nalnu aviokompaniju i da Beograd pretvori u čvorište čitavog Balkana.„Uložili smo u Er Srbiju sa dugoroč-nim biznis planom, rekao je Hogan.Prema tom biznis planu, kompanija će postati profitabilna za 24 meseca, ali je Hogan postavio menadžmen-tu još agresivniji zadatak. Etihad er-vejz sigurno ne bi ulagao u Srbiju, da ne smatra da je profitabilnost za-jedničke kompanije ostvrljiva.„Ne bismo bili odlučni u opredelje-nju da uložimo u Er Srbiju, da nismo postavili klučne ciljeve - da kompa-nija bude bezbedna, najbolja u klasi i profitabilna“ , objasnio je Hogan.

Smanjenje troškova i duga

Direktor Privredne komore Srbije (PKS) Saša Vlaisavljević očekuje da će Er Srbija, koja u avioprevozu u re-gionu deli „kolač“ od preko 30 milio-na evra, gotovo sigurno postati regi-onalni lider već od narednog letnjeg reda letenja. Domaća avio kompa-nija će od 2015. godine ili najkasnije 2016. poslovati bez gubitaka, naveo je Vlaisavljević, a to potkrepljuje na-merom novog menadžmenta da se saobraćaj realizuje sa novom i daleko ekonomičnijom flotom. Ta prognoza je realna ukoliko na svetskom tržištu ne bude nepredviđenih kriznih situ-acija kao što je skok cena kerozina.„Sa planirana najmanje četiri leta nedeljno između Beograda i Abu Dabija u zimskom redu letenja, kao i uvođenjem letova u širem regionu, od Banja Luke, Ljubljane, Varne, So-fije, Praga, Varšave, Bukurešta i Kije-va jasno je da će Er Srbija pokriti ne samo kompletnu srpsku dijasporu,

već će putnici kako iz Srbije tako i iz zemalja regiona, u jednom danu, bez velikih čekanja i nepovoljnog reda letenja preko tranzitnih evropskih habova, moći da otputuju na sve kontinente sa izuzetno povoljnim konekcijama i sa relativno prihvatlji-vijim cenama“, rekao je Vlaisavljević.Novi menadžment preuzima upravljanje zajedničkom kompa-nijom Er Srbija početkom oktobra, novi direktor je Dane Kondić, Srbin iz Australije. Za novi brend kompa-nije zaslužna je srpska studentkinja Tamara Maksimović.Dane Kondić je rekao da je cilj brza i sigurna stabilizacija kompanije, smanjenje troškova i duga, i stvara-nje uslova za isplativost u naredna četiri meseca. Uvode se novi avioni koji emituju manje ugljen-dioksida, prave manju buku, i troše manje goriva. „Novo ime kompanije zna-či novi start“, zaključuje Kondić.

Dragana Vuković Georgijev

Er Srbija će do kraja godine dobiti 10 novih erbas A319 aviona i zaposliti 50 pilota. Uz 12 novih destinacija, imaće 45 redovnih linija

Nova krila SrbijeSrbija dobila novu avio kompaniju, Jat „odleteo“ u istoriju

Srbija je dobila novu aviokompa-niju Er Srbija za koju se očekuje

da će brzo postati regionalni lider, najmoćnija i najbezbednija kompa-nija u regionu i pouzdan prevoznik do svih značajnih destinacije Evrope i sveta. Posle 66 godina letenja, Jat ervejz je prizemljen i odlazi u isto-riju, a sadašnja flota od 10 Boinga 737-300 biće povučena iz redovnog saobraćaja i zamenjena iznajmljenim uskotrupnim avionima.Sporazum o strateškom partnerstvu kojim je Srbija dobila novu aviokom-paniju potpisali su u Beogradu u julu mesecu vicepremijer Aleksandar Vučić i prvi čovek nacionalne avi-okompanije Ujedinjenih Arapskih Emirata Etihad, Džejms Hogan.

Er Srbija će do kraja godine dobiti 10 novih erbas A319 aviona i zapo-sliti 50 pilota. Plan je da u narede dve do tri godine ti avioni budu za-menjeni još modernijim avionima boing 737.

Er Srbija na 45 linija

Uz 12 novih destinacija za Er Sr-biju u Africi, Evropi i na Bliskom istoku, koje će biti dodate sadašnjoj mreži od 33 grada ka kojima Jat re-dovno leti, srpski avioprevoznik će ubuduće imati 45 redovnih linija.Novo srpsko osoblje Etihada upotpu-niće postojeće osoblje Jata, fazno će biti uvođeni novi avioni i nove desti-nacije - od Abu Dabija do Melburna,

Sidneja u Australiji i Čikaga u SAD. Ugovor o strateškom partnerstvu pružiće mogućnost za stručno usavr-šavanje kabinskog i letačkog osoblja Er Srbije, kojem će prestižna vazdu-hoplovna akademija Etihad ervejza u Abu Dabiju biti na raspolaganju.Nova kompanija, kako je planirano, trebalo bi da ima 22 aviona, letovi će većinom spajati republike biv-še Jugoslavije i Evropu sa Bliskim istokom, Australijom i Amerikom. Er Srbija će početi sa letovima za Abu Dabi od oktobra ove godine. Etihad će postati vlasnik 49 odsto akcija Jata dok će država sa 51 od-sto udela, ostati većinski vlasnik nacionalnog avioprevoznika Er Sr-bija. Stručnjaci očekuju da bi kroz

Etihad i JATEtihad je nacionalna aviokompanija UAE, sa centrom u Abu Dabiju. Taj bliskoistočni avioprevoznik je jedna od najboljih firmi u toj branši u svetu, leti do 94 destinacije, na Bliskom istoku, u Africi, Evropi, Aziji, Australiji i američkom kontinentu i ima 10 miliona putnika godišnje. Raspolaže sa 78 aviona, a plan je da u naredne četiri godine nabavi još 70 aviona. U kompaniji je više od 50.000 zaposlenih i 138 nacionalnosti. Etihad ima i 46 partnera, koji imaju svoju mrežu preko Abu Dabija. Er Srbija je postala šesti partner Etihad ervejza koji ima 29 odsto vla-sničkog udela u nemačkom Er Berlinu, 40 odsto u Er Sejšelima, oko tri odsto u Er lingusu, devet odsto u kompaniji Virdžin Australija, a u toku je preuzimanje 24 odsto indijskog Džet ervejza. Svi partneri po-sluju profitabilno. Etihad je uspostavio redovne dnevne letove od 15. juna na liniji Abu Dabi-Beograd, a Jat ima svoj kod na toj avio liniji na osnovu sporazuma o komercijalnoj saradnji dve kompanije na više od 40 desetinacija. Jat je osnovan pre 66 godina, i posle tri procene kapita-la, četiri konkursa za strateškog partnera i pokušaja da se da na uprav-ljanje srpskim biznismenima, konačno je dobio strateškog partnera. Preteča Jata je aviokompanija Aeroput, osnovana 1927. godine koja je dve decenije kasnije, preimenovana u Jugoslovenski aerotransport (Jat). Od 2000. godine kompanija se deli na više jedinica, Jat gubi aero-drome u koje je ulagao u Beogradu, Podgorici i Tivtu, odvajaju se kete-ring, tehnika, hoteli, a velika imovina stečena u prošlosti se rastače. Jat trenutno ima 1.200 radnika od kojih je, prema procenama, veliki deo višak kojima će biti obezbeđen socijalni program.

6 7


broj 78 broj 78U foKUSU U foKUSU

Vučić je najavio i donošenje za-kona kojima će biti otklonjene prepreke za ulaganje u biznis i dolazak novih investitora, među kojima su Mercedes i Boš.

Koraci za privredni zaokret

Učestvujući u delu konferencije „Napredak Srbije iz ugla najve-ćih investitora“, ministar privrede Saša Radulović poručio je da su Srbiji potrebni najbolji ljudi, po-što su problemi koje treba rešavati izuzetno teški. „Srbija ima veoma slab privredni rast; osim, na pri-mer, Fijata i poljoprivrede, ostali sektori ne posluju dobro“, rekao je Radulovć.Generalni direktor nIS-a Kiril Kravčenko kao jednu od najve-ćih prepreka za brže promene naveo je problem sive ekonomije, napominjući da su prošle godine

gubici države u naftnom sektoru bili veći od 150 miliona evra zbog negativnog dejstva crnog tržišta. Kravčenko smatra da je za kvantni skok Srbije u privredi neophodno da se država usredsredi na 20 naj-većih projekata i da se realizacija tih programa kontroliše na najvi-šem nivou.Direktor poslovnog razvoja kom-panije „Fijat automobili Srbija“ Dijego Velini naglasio je da sve što je uloženo u Srbiji već donosi rezultate, da je pre više od godinu dana u Kragujevcu počela proi-zvodnja novog modela Fijatovog putničkog vozila, u septembru 2012. počeo je izvoz tog automo-bila u Evropi, a u maju ove godine isporuka na američko tržište.Generalni direktor „filip Moris International“ za JI Evropu Stejsi Kenedi navela je da ta firma u Sr-biji uspešno posluje već 10 godina,

tokom kojih je uložila 750 miliona dolara, direktno zaposlila 1000, a indirektno, više hiljada radnika.Napomenula je da se državni budžet Srbije popunjava oko šest odsto zahvaljujući kompaniji „Fi-lip Moris“, a čak 30 odsto, čitavoj duvanskoj industriji koja posluje u Srbiji. „Našim poslovanjem do-kazali smo da su kvantni skokovi mogući“, rekla je Kenedi , doda-jući da je jedan od najvećih pro-blema oštar rast crnog tržišta koje je dostiglo 12 procenata legalne trgovine duvanom, zbog čega su godišnji gubici 20 milijardi dinara.Generalni direktor „Koka kole“ Ramon Vajdinger ukazao je na neophodnost promena zakona o radu i rešavanje problema sa gra-đevinskim dozvolama i teškoća s vlasništvom nad zemljištem.Vaj-dinger je podvukao da se propisi moraju dosledno poštovati.

Rešena da aktivno učestvuje u stvaranje nove ekonomske

klime u našoj zemlji, Privredna komora Srbije organizovala je me-đunarodnu konferenciju pod intri-gantnim nazivom „Kvantni skok“. Na konferenciji u Teatru Madle-nijanum u Zemunu 3. i 4. oktobra učestvovali su brojni predstavnici vlasti, prvi potpredsednik vlade Aleksandar Vučić, ministri pri-vrede, finansija, poljoprivrede i drugi predstavnici ministarstava koja će poneti najveći teret novog paketa ekonomskih mera, ali i mi-nistar prosvete, jer, kako je rečeno na konferenciji, bez novih znanja i tehnološkog razvoja neće moći da se ostvare planovi za budućnost srpske ekonomije. Značajan doprinos radu konferen-cije dali su predstavnici kompa-nija koje posluju u Srbiji, kao što su Gaspromnjeft, Fijat automobili Srbija, Filip Moris, Britiš petrole-

um, Fudlend, Antena grup, Koka-kola Helenik, Majkrosoft, Gugl, Fejsbuk, Limundo, kao i predstav-nici finansijskog sektora, guver-nerka Narodne banke srbije Jor-govanka Tabaković, predstavnici Srpske banke, Sitibank, Erste ban-ke, Banke Inteza, Evropske banke za obnovu i razvoj i drugih. Eksperti iz Izraela Šalom Simon i Šeron Kedmi izneli su korisna iskustva svoje zemlje, koju su pred-stavili kao „start up“ ekonomiju. Na konferenciji su se mogle čuti projekcije svetskih tokova i nove teorije kreativnog i inovativnog mišljenja, bez koga ne može biti ni kreativne i održive privrede.

Nagli skok iz dugogodišnjeg zaostajanja

Razvoj novih tehnologija, inova-tivnost i kreativnost, energetska efikasnost, agrobiznis i turizam, prema rečima predsednika PKS Željka Sertića, oblasti su u kojima Srbija može napraviti kvanti skok i pokrenuti ekonomiju. Svetski lideri su prošle godine na konferenciji u Riju kvantni skok označili kao novi put i način za dostizanje ciljeva koji će omogućiti održivi razvoj svetske ekonomije u narednih dvadeset godina. I Srbija mora da prihvati takve metode i definiše nove ciljeve da bi preva-zišla dugogodišnje zaostajanje za razvijenim ekonomijama i da bi kao mala, otvorena, tržišna eko-

nomija išla u korak sa savremenim ekonomskim trendovima, rekao je predsednik PKS Željko Sertić otvarajući konferenciju „Kvantni skok“.Pozivajući privrednike da pomo-gnu u iznalaženju efikasnih eko-nomskih rešenja, prvi potpred-sednik Vlade Srbije Aleksandar Vučić naglasio je da će posao države biti da se bori protiv uta-je poreza, sive ekonomije, šverca i svega onoga što je suprotno in-teresima privrede, kao i da pri-vatni sektor ne može da izdržava predimenzioniranu javnu admi-nistraciju od 550.000 zaposlenih. Podsetivši da se na subvencije javnim preduzećima daje više od milijardu dinara svake godine, Vučić je poručio da država nije ta koja treba da nađe posao bilo kome, već da ona treba da stvori uslove za zapošljavanje i podstiče privatni biznis.

Čuvajući ekonomiju, spasavamo budućnost, poručio prvi potpredsed-nik vlade Aleksandar Vučić na međunarodnoj konferenciji „Kvantni skok“, koja je okupila poslovne lidere, postojeće i potencijalne investi-tore, preduzetnike, vodeće svetske stručnjake i zvaničnike Vlade

Međunarodna konferencija o novom privrednom modelu

Kvantni skok srpske ekonomije

8 9


broj 78 broj 78U foKUSU U foKUSU

Obrazovanje, nauka i tehnološki razvoj predstavljaju investicije od posebnog značaja, a ne potrošnju, rekao je ministar prosvete Tomi-slav Jovanović na panelu „Borba za talente i investicije“. Učesnici ovog panela, među ko-

jima su bili Marko Bakanti, predsednik Confindustria E R Research, doktor Miodrag Stoj-ković, osnivač Specijalne bolni-ce za lečenje steriliteta, direktor Mreže poslovnih anđela Srbije Andrija Bednarik, osnivač i di-

rektor Strawberry Energy Miloš Milisavljević, istakli su važnost emocija, koje su, pored profita, ve-liki motiv da se ideje ostvaruju u svojoj zemlji. Bez emocija ne bi za-živela Specijalna bolnica za lečenje steriliteta u Leksovcu, niti bi bez vere u svoj proizvod Strawberry Energy savladao strah od neuspe-ha, istrajao i uspeo. Na panelu “Kako su uspeli?”, go-voreći o ulaganjima u srpske me-dije, vlasnik i generalni direktor Antena grupe Teodor Kirijaku rekao je da su iskustva te kompa-nije, koja je 2009. godine preuzela Foks televiziju, pozitivna, iako su pre ulaska u medijski prostor Sr-bije bili obeshrabrivani da to uči-ne. Srbija je „sjajna zemlja sa veliki potencijalima“ , rekao je Kirijaku i najavio ulaganja ne samo u medije već i u druge delatnosti u Srbiji.

Prednosti digitalne ekonomije

Drugi dan konferencije „Kvan-tni skok“ počeo je izlaganjem Uri Adonija, partnera u firmi JVP „Jerusalem Venture Partners“, o negovanju preduzetničkog duha u Izraelu, gde se neuspeh tretira kao pokušaj iz kojeg se nešto naučilo i koji će pomoći u drugom pokušaju ostvarenja preduzetničke ideje. Predstavnici najvećih svetskih IT kompanija, koje posluju u Srbiji, govorili su o potencijalima novih tehnologija. Menadžer javne po-

litike Gugla Dionisis Kolokot-sas, klijent partner za centralnu i istočnu Evropu Fejsbuka Veroni-ka Sobolak, direktor za pozicio-niranje strateških rešenja Majkro-softa Jugoslav Pirić i predstavnik Ittv Lale Marković, poručili su da je neophodno bolje iskoristiti postojeće platforme znanja i per-formanse digitalne ekonomije. Im-plementacija IT-ja u javne servise i uspostavljanje dobre infrastruk-ture ključno je za unapređenje ko-rišćenja prednosti tehnologije, po-sebno za glavne nosioce razvoja,

mala i srednja preduzeća.Dionisis Kolokocas, menadžer javne politike u „Guglu”, rekao je da nema mesta strahu da će zbog ekspanzije interneta mnogi ostati bez posla. U svakoj zemlji postoji problem nezaposlenosti, ali pre-ma nekim istraživanjima, za svako radno mesto koje se ugasi zbog no-vih tehnologija, otvori se 2,6 novih radnih mesta. Svako novo radno mesto koje se otvori zahvaljujući novim tehnologijama, povuče za sobom još pet novih radnih mesta - kaže Kolokocas.

Banke mogu da finansiraju kvantni skok srpske privrede

Bankarski sektor može finansij-ski da podrži kvantni, nagli skok srpske privrede, ali mu je potreb-na pomoć države i odgovarajuća pravna regulativa, saglasili su se predstavnici banaka ali su napo-menuli da je priroda banaka takva da im više odgovara postepeni, a ne nagli razvoj koji je rizičan.Guverner narodne banke Srbi-je (NBS) Jorgovanka Tabaković izjavila je da NBS obećava ma-kroekonomsku stabilnost, ali da je za to potrebna podrška države kroz fiskalnu konsolidaciju i sma-njenje državnog sektora, kao i po-drška banaka, naročito onih koje imaju nameru da dugo traju u Sr-biji. Jorgovanka Tabaković rekla je da treba razvezati likvidni čvor u

privredi Srbije, za šta je potrebno mnogo zakonskih izmena, i dodala da banke u Srbiji imaju četiri puta više sopstvenih izvora kapitala za finansiranje od proseka EU i bolje pokazatelje od banaka u Evropi.Predsednik Izvršnog odbora „Er-ste banke“ Slavko Carić rekao je da je do svetske ekonomske krize 2009. godine upravo i došlo zato što su banke agresivno finansira-le neodržive projekte. Prema nje-govim rečima, za veliki privredni razvoj potrebno je, ipak, mnogo više novca u zemlji, s obzirom da ukupna bilansna suma bankar-skog sektora Srbije iznosi oko 25 milijardi evra.I direktor Evropske banke za ob-novu i razvoj u Srbiji (EBRD) Mateo Patrone daje prednost la-ganijem i dugoročnom razvoju. Patrone je kazao da će EBRD na-

staviti da podržava investicije u Srbiji, ocenjujući da je zemlji tre-nutno najpotrebnije da promeni privrednu kulturu. Predsednik Iz-vršnog odbora Banca Intesa Dra-ginja Đurić rekla je da je ta banka do sada investirala milijardu evra u sektor malih i srednjih predu-zeća i da može da investira i više. Kvantni skok treba da doživimo svi, zaključila je Đurić. Predsednik izvršnog odbora Srp-ske banke Zlatan Peručić kazao je da se ta banka priprema za ve-liki skok i promene. „Spremili smo se da obezbedimo direktno povećanje izvoza, konsolidaciju preduzeća namenske industrije i metalskog kompleksa. Direktor „Siti banke“ Predrag Radlovački ukazao je da u protekle dve - tri godine ta korporativno investicio-na banka planira intenzivniji skok.

U obnovljivoj energiji finansij-ski sektor prepoznao je značaj zelenih energenata i spreman je da odobrava kredite, istaknuto je drugog dana konferencije na panelu „Zeleno svetlo za obnov-ljivu energiju“. Pomoćnik mini-stra energetike Dejan Trifunović najavio je da će sledeće godine u Srbiji biti završeno 50 malih elek-trana i pPočetkom sledeće godine izmena Zakona o energetici, kao i uvođenje još nekih direktiva Evropske unije. Organska poljoprivredna proi-zvodnja je skriveni rudnik zlata

za Srbiju, rekao je ministar po-ljoprivrede Dragan Glamočić. Ministar je naglasio da treba po-većati broj organskih proizvoda, afirmisati ih na domaćem tržištu i omogućiti domaćim proizvođači-ma da steknu prednost u plasma-nu robe, u ustanovama kao što su škole bolnice, kao i velikim mar-ketima i trgovinskim lancima, istakao je ministar Glamočić.Bivši ministar poljoprivrede Izraela Šalom Simon naveo je da su mali posedi u organskoj proizvodnji primer kako slabost može biti pretočena u prednost,

a osnivač i generalni direktor „Fudlenda“ Vaso Lekić ukazao je na ogroman izvozni potenci-jal, napomenuvši da ta kompa-nija izvozi u više od 20 zemalja, u kojima postoji velika tražnja za organskom hranom. Veliki potencijali Srbije istaknuti su i na panelu o turizmu, a po-moćnik ministra privrede Renata Pindžo rekla je da Srbija treba da odredi nekoliko turističkih desti-nacija, da ih razvija i u njih inve-stira kroz saradnju privatnog i javnog sektora.U jednom od paralelnih progra-ma konferencije, čija je tema bila kreativnost kao promišljen razvoj novih ideja, teoretičar inovacija i kreativnog mišljenja Edvard de Bono, koji se smatra jednim od vodećih svetskih intelektualaca, rekao je da je kreativnost, koja može da se nauči, veoma bitna za napredak ekonomije. Bono je predstavio svoj metod „šest šeši-ra“ - paralelnog mišljenja, važnog za unapređenje tima dake pro-duktivnosti.

Zeleno svetlo za obnovljivu energiju i organsku hranuUlaganje u znanje nije trošak

10 11


broj 78 broj 78PARtnERI U foKUSU

Prvi put u istoriji, u Beogradu je održana zajednička sednica vla-

da Srbije i Slovenije. Tokom boravka državno-privredne delegacije Slove-nije, predvođene premijerkom Alen-kom Bratušek, u Privrednoj komori Srbije održana je 2. oktobra poslovna konferencija.Vlade Srbije i Slovenije podržaće jača-nje ekonomske saradnje u interesu pri-vrednika obe zemlje, kroz povećanje investicija, robne razmene i zajednič-kog nastupa na tržištima trećih zema-lja, poručili su na konferenciji premije-ri Ivica Dačić i Alenka Bratušek.Premijer Srbije Ivica Dačić rekao je da pozitivna privredna saradnja Srbije i Slovenije treba da bude još dina-mičnija kao i da će vlade i privredne komore dve zemlje biti na raspola-ganju privrednicima. Vrednost rob-ne razmene Srbije i Slovenije kreće se između 800 i 900 miliona evra, i treba očekivati povećanje, naveo je

premijer. Prioritet za Vladu Srbije je smanjenje nezaposlenosti i prevazi-laženje ekonomskih problema, što se može postići privlačenjem stranih investicija. Slovenačke investicije su veoma značajne u Srbiji I iznose 1,4 milijarde evra, napomenuo je Dačić naglasivši da je investiranje Srbije u slovenačku privredu važno za unap-ređenje domaće privrede.Predsednik PKS Željko Sertić uka-zao je na veliku nesrazmeru u po-gledu nivoa investicija između dve zemlje – slovenačke kompanije u Sr-biju su investirale 1,4 milijarde evra, a srpske u Sloveniju nešto više od 100 miliona dolara, što treba u perspektivi da se promeni. U Srbiji je registrovano blizu 1.500 firmi ili predstavništava iz Slovenije, aktivno je 500 i zapošljavaju oko 35.000 radnika. Od srpskih kom-panija u Sloveniju je investirao Nek-tar, Komtrejd i Beohemija. Premijerka Slovenije Alenka Bratušek

rekla je da Slovenija i Srbija imaju tra-dicionalno dobru saradnju i pozvala investitore iz Srbije da učestvuju u te-kućoj privatizaciji 15 slovenačkih jav-nih preduzeća. Prodaja slovenačkog Fruktala kompaniji Nektar iz Srbije je dobro iskustvo za obe države. Premi-jerka je dodala da je na vladama dve zemlje da poboljšaju uslove za jačanje saradnje , a Slovenija će svojim isku-stvom rado pomoći Srbiji u procesu pridruživanja EU jer je to jedini pravi put, iako nije uvek lak.Danijela Fišakov, predsednica Slo-venačkog poslovnog kluba, navela je da se Slovenija pokazala kao dobar investitor, da je Srbiji na drugom me-stu po visini slovenačkih ulaganja, ted a privrednici Slovenije i Srbije treba da se još čvršće povežu kroz za-jedničke projekte. Generalni direktor kompanije Gorenje Franjo Bobinac kaže da je ta kompanija zadovoljna poslovanjem u Srbiji i da nije došla samo da prodaje, već da zapošljava radnike i sarađuje sa domaćim firma-ma. Ukazao je na značaj poveziva-nja kompanija u regionu jer su tako snažnije na stranim tržištima, navo-deći primer ekonomskih integracija Beneluksa ili Skandinavskih zemalja.

n.M.-D.v.G.

Povezivanje u regionu kompanije čini snažnijim na širem tržištu, po-ručili privrednici na Poslovnoj konferenciji Srbije i Slovenije, kojoj su prisustvovali i premijeri dveju zemalja

Povezani regionalno, jači globalnoPoslovna konferencija Srbije i Slovenije

Ne plašimo se skoka

Ne plašimo se reformi, već da ćemo potonuti ukoliko ne bude-mo napravili skok. Srbija ima dva prioritetna zadataka, da obezbe-

di finansijsku stabilnost i zdrav rast privrede. Situacija u privredi je teška ali stanje može da se po-pravi, rekao je ministar finansija Lazar Krstić na zatvaranju dvod-nevne Međunarodne konferencije “Kvantni skok”.Da bismo stvorili novi ekonom-ski model, neophodne su prome-ne - povećanje prihoda kroz veću naplatu poreza i akciza, reforma javnog sektora i javnih preduze-ća u restrukturiranju, stabilizacija i smanjenje deficita, javnog duga i nekontrolisanog zaduživanja i kreiranje novog poslovnog ambi-jenta. Ako se budemo bavili ovim temama, za tri do pet godina, mo-žemo da ostvarimo napredak, po-ručio je ministar.Krstić je rekao da reforme jesu teš-ke, da koštaju i zahtevaju ne samo političku već i individualnu volju da se menjamo. Podsetio je da je

javni dug Srbije na kraju prošle godine iznosio skoro 19 milijardi evra, a da će na kraju 2013. biti 21 milijardu evra. To što je Srbija 2008. godine kao ekonomski mo-del izabrala povećanje budžet-skog deficita nije nužno bio po-grešan put, već je problem što taj novac nije iskorišćen za rešavanje problema. Ministar je podsetio da se trećina budžeta troši na penzije, četvrtina na plate u javnom sektoru, 10 od-sto na subvencije, a svega tri od-sto BDP odlazi na investicije, što je upola manje nego u zemljama u regionu. Nosilac razvoja treba da budu privatni sektor, investicije i infra-strukturni projekti koji bi omogu-ćili angažman domaćih kompani-ja i zapošljavanje radnika, rekao je Krstić i izrazio želju da budžet za 2014. bude razvojni.

Feniks, model za saradnjuPredsednik PKS Željko Sertić izrazio je očekivanje da će sledeće godine ukupni bilansi privredne saradnje Srbije i Slovenije biti još bolji, iako je robna razmena u godinama krize smanjena, a 2008. dostigla je 1,1 milijardu evra. Brojne su mogućnosti za saradnju privrednika dve zemlje počev od energetike, infrastrukture, informacionih tehnologija, agrara. Velika šansa koju treba podsticati jeste zajednički nastup kompanija na trećim tržištima, naglasio je predsed-nik PKS. Kao uspešan primer naveo je građevinski konzorcijum Feniks koji okuplja firme iz Srbije, Slovenije i BiH.

Generalni direktor Goldman - Saks Internationala Rijad Jusuf rekao je da je u prethodnih 10 godina u jugo-istočnu i centralnu Evropu investi-rano između 60 i 90 milijardi dolara,

a u ovaj region 40 milijardi dolara. Jusuf vidi Srbiju kao atraktivnu de-stinaciju za velike investicije, poseb-no zbog strateških partnerstva sa velikim stranim kompanijama, koje

su najbolja preporuka za dolazak novih investitora. Konferencija „Kvantni skok zavr-šena je izlaganjem ministra finan-sija Lazara Krstića.

12 13


broj 78 broj 78PARtnERI PARtnERI

Dobrodošli ukrajinski investitori

Predsednik Vlade Srbije Ivica Dačić i predsednik Ukrajine Viktor Januko-vič izrazili su očekivanje da će Spo-razum o slobodnoj trgovini dveju zemalja biti usaglašen i potpisan do kraja 2013. godine. Dačić je na otvara-nju Poslovnog foruma Srbija-Ukraji-na istakao da je taj sporazum u sredi-štu ekonomskih interesa obe zemlje. U budućnosti naglasak treba stavi-ti na saradnju u metalurgiji, agro-kompleksu, energetici, građevinskoj industriji, na poboljšanje tranzita i dopreme robe, veće učešće Ukrajine u privatizaciji firmi u Srbiji, rekao je Dačić i pozvao privrednike na što bolju saradnju, kako bi nivo eko-nomskih odnosa dostigao nivo po-litičkih odnosa. Dačić je sa žaljenjem konstatovao da je u protekle dve go-dine zabeležen pad robne razmene i stagnacija ekonomske saradnje Srbi-je i Ukrajine, ali da od posete pred-sednika Janukoviča očekuje veliki doprinos u prevazilaženju takvog stanja. Navodeći brojne probleme s kojima se Vlada Srbije suočila u prethodnom periodu, Dačić je ista-kao da je ekonomski oporavak na-cionalni prioritet, i da se u sledećoj godini očekuje rast makroekonom-skih pokazatelja. Dačić je podsetio na paket vladinih mera koje će imati za cilj dalju finansijsku konsolidaciju i smanjenje deficita u budžetu, ali je istakao važnost povećanja prihoda i ekonomske aktivnosti u uslovima krize sa kojom se suočavaju Srbija i Evropa, podvukao je Dačić i pozvao ukrajinske investitore da dođu u Sr-biju i da nađu mogućnosti zajednič-kog nastupa sa srpskim kompanija-ma na trećim tržištima. Državnu agenciju za investicije i upravljanje nacionalnim projektima Ukrajine predstavio je predsednik Vladislav V. Kaskiv, dok je Agen-ciju za strana ulaganja i promociju izvoza Republike Srbije predstavio direktor Božidar Laganin.

B. Gulan

Predsednik Ukrajine Viktor Janukovič i predsednik Vlade Srbije Ivica Dačić izrazili su očekivanje da će sporazum o slobodnoj trgovini dve ze-mlje biti usaglašen i potpisan do kraja godine, a predsednik PKS Željko Sertić rekao da privredne odnose treba unaprediti

Privreda koja raste i po optimistima i po pesimistima

Poslovni forum Srbija - Ukrajina

Srbija i Ukrajina na najboljem su putu da međusobnu privrednu

saradnju dovedu na nivo na ko-jem trenutno funkcioniše politička saradnja, čulo se na Poslovnom fo-rumu Srbija – Ukrajina koji je odr-žan u beogradskom hotelu Hajat 7. juna ove godine. Pružajući dopri-nos razvoju ukupnih ekonomskih odnosa Srbije i Ukrajine, Privredna komora Srbije u saradnji sa klubom ,,Privrednik’’, organizovala je po-slovni forum i bilateralne razgo-vore srpskih i ukrajinskih privred-nika. U radu skupa učestvovali su predsednik Ukrajine Viktor Janu-kovič i predsednik Vlade Srbije Ivica Dačić, kao i predstavnici 25 kompanija iz Ukrajine i 80 iz Srbije.Privredni odnosi dve zemlje, rekao je predsednik Privredne komore Sr-bije Željko Sertić otvarajući skup, treba da budu na nivou političkih. Podsećajući na dosadašnje oscilaci-je u saradnji, Sertić je održani Po-slovni forum nazvao početkom no-vih odnosa Srbije i Ukrajine, u kojoj već više godina posluje nekoliko firmi iz Srbije, među kojima su Sin-telon - Tarket, MK Komerc, novosad-ski Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Institut za kukuruz iz Zemun Polja, Metalac iz Gornjeg Milanovca i dru-ge. Međutim, da bi se realizovale postojeće mogućnosti za saradnju, posebno u građevinarstvu, metal-skoj industriji, energetici, poljopri-vredi, turizmu, potrebno je pot-pisivanje sporazuma o slobodnoj

trgovini između Srbije i Ukrajine, što je strateška odluka Beograda i Kijeva, koju podržavaju i komore dve zemlje.

Sporazum o slobodnoj trgovini do kraja godine

Predsednik Trgovinsko – indu-strijske komore Ukrajine Genadij Čižikov je podsetio da je promet između dve zemlje poslednjih godina bio u padu, da je izvoz iz Ukrajine u Srbiju do sada uglav-nom bio izvoz sirovina, a da je cilj u narednom periodu da se razme-njuju proizvodi iz viših faza prera-de. Cilj nam je da se više razvijaju mala i srednja preduzeća, istakao je Čižikov. Govoreći o širenju privredne sa-radnje dve zemlje Predsednik Ukra jine Viktor Janukovič, ukazao je na značaj državno – privatnog

partnerstva, gde ima prostora za širenje saradnje. Po njegovim reči-ma, Srbija je za Ukrajinu najvažni-ja zemlja na Balkanu za privrednu saradnju. To će biti institucionali-zovano sporazumom o slobodnoj trgovini, koji će biti potpisan do kraja ove godine, rekao je Januko-vič. Predsednik Ukrajine pozvao je srpske privrednike da investiraju u Ukrajinu, ističući da te investicije sad iznose samo 42 miliona dolara. Govoreći o rastu bruto društvenog proizvoda Ukrajine, Janukovič je rekao da će on biti „prema optimi-stima 3,4 odsto, a prema pesimisti-ma 2,5 odsto” u ovoj godini. On je još rekao da je u budućoj saradnji dve zemlje neophodno ukloniti sve administrativne prepreke, kako bi se ubrzao promet roba, ljudi i kapi-tala, a u okviru saradnje razmotriće se i mogućnost zajedničkog izlaska na treća tržišta.

Sporazum o saradnji komoraPredsednici privrednih komora Srbije i Trgovinsko-industrijske ko-more Ukrajine, Željko Sertić i Genadij Čižikov, potpisali su u Beogra-du Sporazum o saradnji te dve privredne asocijacije. Čelnici srpske i ukrajinske komore izrazili su očekivanje da će intenziviranje komorske saradnje dati podstrek saradnji privrednika koja dosta zaostaje za real-nim mogućnostima i političkim odnosima Srbije i Ukrajine.Sertić je izrazio očekivanje da će, pored unapređenja bilateralnih eko-nomskih odnosa, biti razvijena i međusobna saradnja privrednika Sr-bije i Ukrajine radi nastupa na trećim tržištima. Imamo dobre političke odnose, na nama – privrednicima je da eko-nomske odnose podignemo na najviši nivo, poručio je predsednik PKS, istakavši da su velike mogućnosti za saradnju u agrokompleksu, metalurškom sektoru, energetici, građevinskoj industriji, turizmu… Čižikov je naglasio da komore treba da aktiviraju saradnju kako bi pomogle kompanijama da se uspešno pozicioniraju na tržištima i da ojačaju bilateralnu saradnju.

MK grupa investira u Ukrajini

MK grupa će 2013. godine uložiti 15 miliona dolara u izgradnju novog silosa u Ukrajini, kaže predsednik te kompanije Miodrag Kostić. on podseća da je MK grupa u Ukrajini već uložila 50 miliona dolara, i da svake godine povećava poslovanje na tom tržištu. Ukrajina je veliko tržište sa 54 miliona stanovnika, potražnja je u pora-stu, a Srbija kroz izvoz želi da poveća svoju proizvodnju i to je nama šansa, kaže Kostić. Sporazum koji treba da bude potpisan do kraja go-dine doprineće povećanju robne razmene Srbije i Ukrajine. MK gru-pa je u Ukrajini zakupila 50.000 hektara zemlje, a uz pomoć Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) izgradila je do sada najveći silos u Ukrajini od 113.000 tona.

14 15


broj 78 broj 78PARtnERI PARtnERI

Predstavili smo se kao ozbiljni poslovni partneri pred 200 kineskih in-vestitora i napravili prve dogovore, kaže potpredsednik PKS Raša Risti-vojević o boravku državno-privredne delegacije u Kini

Prvi susret sa kineskim privatnim sektorom

Privrednici u Kini

Državno-privredna delegacija, na čijem čelu je bio predsednik Sr-

bije Tomislav Nikolić, u Kini je bora-vila od 25. do 29. avgusta ove godine. Pored strateških političkih susreta, pre svega sa predsednikom Kine Si Đinpingom i premijerom Kine Li Kećijangom, predsednik Nikolić je učestvovao i u radu Investicionog fo-ruma u provinciji Đe Đijang jer je eko-nomska saradnja bila tema u fokusu razgovora. Uz predsednika Nikolića, u Kinu je putovala grupa privredni-ka predvođena potpredsednikom PKS Rašom Ristivojevićem. Delegacija Srbije, u kojoj su bili i mi-nistar prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja Milan Bačević i ministar građevinarstva i urbaniz-ma Velimir Ilić, u Kinu je otišla sa brojnim projektima. Potpredsednik PKS Raša Ristivoje-vić izrazio je zadovoljstvo susretima privrednika u Kini, kao i Investicio-nim forumom, održanim u provinciji Đeđijang, u kojoj živi 56 miliona sta-novnika, posluje gotovo tri miliona privatnih kompanija, a svaki 20. gra-đanin je u biznisu. Čuo se stav kine-ske vlade da poklanja veliku pažnju strateškim odnosima partnerstva sa Srbijom. Kineska strana je izrazila želju da zajedno sa Srbijom radi na tome da praktični rezultati saradnje budu vidljiviji, kaže Ristivojević i na-glašava da pored privatnih i državnih firmi koje već rade u Srbiji, uglavnom na infrastrukturnim projektima, Srbi-ja očekuje nove investicije iz Kine. Na investicionom forumu 200 kineskih ulagača upoznalo se sa klimom i kon-

kretnim projektima iz Srbije. Mi smo nudili preduzeća u restrukturisanju koja nama odnose mnogo novca iz budžeta i bilo bi značajno kad bismo našli strateškog partnera iz Kine za ta preduzeća, kaže Ristivojević.Najviše interesovanja kineska stra-na je pokazala za oblasti energetike, turizma, telekomunikacija, autoin-dustrije, kao i farmaciju gde je na-pravljen i prvi konkretan dogovor. Vlasnik kompanije Farmalogist Mio-mir Nikolić pronašao je kompaniju sa kojom je dogovorio ulazak u zajed-nički posao. Kineska farmaceutska fabrika je približno veličine Galenike i Nikolić je gotovo siguran da će po-

sao biti realizovan, kaže Ristivojević. Do sada, kineska ulaganja bila su uglavnom investicije državnih kine-skih firmi u srpske državne kompa-nije, a ova poseta Kini, kako navodi Ristivojević, prva je u kojoj su srpski privrednici imali organizovane su-srete sa kineskim privatnim firmama.forum sa kineskim biznismenima provincije Đe Đijang nije bio kre-ditni već investicioni, i na njemu su ponuđeni projekti za ulaganja na komercijalnim principima, ne samo u oblasti infrastrukture, kaže pot-predsednik PKS.

M. S.

Kineze interesuju Zastava Kamioni

Srpska delegacija posetila je i fabriku Đili, koja je u svetu poznata i po tome što je 2010. kupila švedski Volvo, navodi Raša Ristivojević i podseća da Kinezi imaju dobro razvijenu autoindustriju. Kinezi su u auto-industriji zainteresovani za preostale kapacitete Zastave u Kra-gujevcu i smatraju da bi kamionski program za njih mogao da bude vrlo atraktivan, rekao je Ristivojević.

Ekonomski model za društvo koje se menja

Nova knjiga Isaka Adižesa, jednog od vodećih svetskih eksperata u oblasti menadžmenta, promovisana u PKS.

Put do liderstva

Put do liderstva, nova knjiga Isa-ka Adižesa, jednog od vodećih

svetskih eksperata u oblasti menad-žmenta koji svoju teoriju zasniva na spajanju različitosti, promovisana je u Privrednoj komori Srbije (PKS) 18. septembra 2013. godine. Ekonom-ski model Isaka Adižesa dobar je za Srbiju kao društvo u celini koje se menja. Za promene su potrebni lideri koji donose odluke i znaju da upravljaju, kako bi reforme učinili jednostavnijim i efikasnijim, rekao je predsednik PKS Željko Sertić na promociji knjige. Adižes je istakao da se čitava Adi-žes teorija menadžmenta rodila u Jugoslaviji pre 40 godina. Ta teorija rođena je na samoupravljanju koje je, kako je istakao, bilo propuštena prilika zbog dve ključne greške. Te greške ili problemi samoupravljanja u Jugoslaviji su nerešena uloga ka-pitala i demokratija na mikronivou ali diktatura na makronivou, obja-snio je autor knjige.Adižes, koji je osnovnu školu za-vršio u Jugoslaviji i odlično govori srpski jezik, naglasio je da je svoj život i karijeru posvetio spajanju različitosti – kao što su prsti na ruci različiti ali svi zajedno.„Nije lako biti zajedno kada smo različiti, ali kako naučiti da se po-štuju i razumeju različitosti – to nas oplemenjuje“, naglasio je Adižes. Otkrio sam da se u svim zemlja-ma u kojima sam radio – kao što su Tajvan, Japan, Švedska, Meksi-ko, Grčka, Izrael, Velika Britanija i SAD – moji uvidi u stilove uprav-ljanja mogu primeniti, bez obzira

na to što se njihove kulture me-đusobno mnogo razlikuju. Stilovi upravljanja i ponašanje ne zavise od kulture, iako društvena kul-tura, kako sam primetio teži da učvrsti autentično upravljačko ponašanje. Osnov lidera je da smanji prepreke i omogući ljudi-ma da idu napred. Kako je istaknuto na promociji u PKS, knjiga Put do liderstva na-stajala je 30 godina i na naki način predstavlja rezime Adižes teorije menadžmenta. Filozofija življenja, rada i upravljanja utkane su skoro u sve rečenice Isaka Adižesa. Knji-ga Put do liderstva je aktuelna i in-struktivna, zasnovana na konkret-nim primerima: kako poboljšati sopstveni stil upravljanja i kako se odnositi prema ljudima čiji se stilovi razlikuju. Knjiga može po-

moći menadžerima da realno sa-gledaju sebe. Docent na Vojnoj akademiji u Be-ogradu Miroslav Talijan rekao je da je Adižes teorija menadžmenta veoma aktuelna i važna za bezbed-nosni menadžment, gde se i prime-njuje već nekoliko decenija. Predavanja Isaka Adižesa organi-zovana su na četiri jezika u prote-kle četiri decenije u 52 zemlje na svim kontinentima sveta za 100.000 menadžera. Adižes poseduje 15 počasnih doktorata. Osnivač je i predsednik Adižes instituta u Santa Barbari, koji je prema časopisu Exe-cutive Excellence (SAD) među prvih deset u Americi. Adižes je i renomi-rani konsultant kompanija i vlada, nekoliko premijera i šefova država.


Adižes: Srbiji treba jedinstven komorski sistemPredsednik PKS Željko Sertić razgovarao je sa Isakom Adižesom o ekonomskoj situaciji u Srbiji, reformama i ulozi obrazovanja u tom procesu. Srbiji je potreban jedinstven komorski sistem kao poluga iz-među privrede i države, rekao je Adižes.Dobar menadžment, organizacija i odgovornost neophodni su za efi-kasno funkcionisanje privrede i države. Unapređenje obrazovanja tre-ba da bude prioritet jer je edukacija jedan od glavnih stubova budućeg razvoja Srbije, istakao je Sertić.„Treba da poboljšamo obrazovni sistem kako bi dobili efikasne i spo-sobne menadžere. PKS je uvek otvorena za edukativne programe jer samo kroz obrazovanje možemo unaprediti i ekonomske aktivnosti“, istakao je Sertić. Adižes se informisao o načinu rada PKS, istakavši da je Srbiji potreban jedinstven i jak komorski sistem koji bi bio neka vrsta poluge između privrede i države. PKS, rekao je Adižes, treba da ima jaku ulogu kada je reč o predlaganju zakona značajnih za privredu.

16 17


broj 78 broj 78

nje, one postavljaju visoke standarde etičkog korporativnog upravljanja.

Kakva su iskustva američkih pri-vrednika koji već rade u Srbiji? Čime Srbija može da ih motiviše da više ulažu i proširuju poslovanje?

Američki investitori iznose pozitivne utiske o svom iskustvu u Srbiji. Oni svi hvale visoko obrazovanu, vred-nu radnu snagu, sa znanjem stranih jezika, kao glavnu pogodnost za in-vestiranje ovde. Verujem da američ-ki investitori sve više postaju svesni mogućnosti u Srbiji, ali postoje neka ozbiljna pitanja koja se moraju raz-motriti. Problemi koja se tiču vlada-vine prava i korupcije, na primer, zamagljuju reputaciju Srbije. Rešava-nje tog problema zahteva dugoroč-no održivu rešenost ove vlade, kao i onih vlada koja će doći posle nje.U međuvremenu, treba više ura-diti da se poboljša poslovna klima. Ohrabrio bih srpsku vladu da na-stavi s naporima da popravi uslo-ve za američke i sve druge strane investitore, tako što će, na primer, da pojača zaštitu prava intelek-tualne svojine, da skrati vreme za dobijanje građevinskih dozvola, da implementira potrebne reforme za osiguranje jasnih svojinskih pra-va, da se relaksira rigidnost tržišta rada, smanji teret brojnih državnih inspekcija u kompanijama, i narav-no, da se preduzmu neophodni ko-raci da se osigura integracija u glo-balne institucije, kakva je Svetska trgovinska organizacija.

Može li u ovom trenutku da se očekuje veće prisustvo američkog kapitala u Srbiji, dolazak novih kompanija, nove investicije?

Premijer Dačić i ja vodili smo tr-govinsku delegaciju u Sjedinjene Američke Države, i predstavili smo ili podsetili na Srbiju američ-ke IT kompanije globalnog značaja – Gugl, Epl, Intel i Majkrosoft. Pri-lika je sazrela da Srbija predstavi

sebe američkim investitorima, a vlada je tu priliku iskoristila, ali to je bilo tek upoznavanje za mnoge. Verujem da je odgovor „DA”, da ćemo sledeće godine čuti najavu od neke od ovih kompanija o sve ve-ćim investicijama u Srbiju. Ali, na njima je da to najave, ne želim da umanjim njihov efekat.

GPS - opšti sistem preferencijala (Generalized System of Preferen-ces) istekao je 31. jula ove godine. GPS je podrazumevao bescarinski izvoz u SAD za 4600 proizvoda iz Srbije. Takvi prekidi su se i ranije dešavali, ali bi režim povlašćene trgovine brzo bio reaktiviran. Oče-kujete li da će Kongres SAD pono-vo odobriti GSP režim Srbiji? Ka-kav je odnos administracije SAD prema ovoj trgovinskoj povlastici, koju uživa oko 140 zemalja sveta?

Opšti sistem preferencijala GPS uve-den je 1967, kao program formuli-san da podstakne ekonomski rast u mnogim zemljama širom sveta, i tokom 2012. Srbija je izvezla robu vrednu 27,3 miliona dolara bez cari-ne u SAD. Izvezla je maline, bakarne cevi, automobilske delove. Mada ne mogu da govorim u ime američkog Kongresa - da li će obnoviti GPS ili ne - mogu vas uveriti da američka vlada razume važnu ulogu tog pro-grama u stvaranju radnih mesta za-snovanih na trgovini štirom sveta.

Koliko su ekonomske teme zna-čajne u okviru aktivnosti Amba-sade i Vas lično?

Ekonomija jeste prioritet za Amba-sadu, koliko je i za srpsku Vladu. Stigao sam u Srbiju prošlog septem-bra, i tokom mnogih meseci, priori-tet najvišeg nivoa za političke lidere ovde bio je da dobiju datum početka pristupnih pregovora sa Evropskom unijom. Odlukom Evropskog saveta iz juna, međutim, razgovori su otvo-reni, i vlada je sada javno postavila ekonomska pitanja na vrh liste prio-

riteta. Američka vizija je Evropa, za-okružena i slobodna, prosperitetna i u miru. Ali, dozvolite mi da budem iskren – srpska ekonomija prosto nije onoliko jaka koliko bi morala da bude. Kada je trećina radno spo-sobnog stanovništva nezaposlena i zabrinuta kako da pokrije dnevne potrebe, za njih je bez ikakve sumnje teško da imaju viziju mirne i prospe-ritetne budućnosti. Vladajuća koali-cija je upravo završila rekonstrukciju vlade, koja je, kako sam ja razumeo, bila namenjena tome da usmeri više pažnje ka rastu srpske ekonomije. Prošlo je vrlo kratko vreme i rano je za ocenu, ali ohrabren sam činje-nicom da je u vladu ušlo toliko ljudi sa ekonomskim znanjima i poznava-njem biznisa.

Otvaranje nove zgrade Ambasa-de SAD u Beogradu bilo je velika svečanost. Koje su prednosti no-vog prostora? Ima li i nešto čime niste zadovoljni?

Ceremonija otvaranja bila je poseban dan za nas i bilo nam je zadovoljstvo što nam je premijer Dačić došao u goste na zvanično otvaranje našeg novog doma u Beogradu. Kolikogod da smo voleli da radimo na Savskom Vencu, nova ambasada građena je sa svešću o modernoj diplomatiji, prostranija je, bolje opremljena i pru-ža bezbednije okruženje za nas i za naše susede. Zgrada je lider u Srbiji u prostornom dizajnu. Građena je da smanji troškove energije za 15 odsto i da troši 37 odsto manje vode – velika promena u stanju svesti od vremena kada smo pre 130 godina prvi put us-postavili odnose sa Srbijom. Ako ima nešto što bih voleo da popravim, to je što je veoma veliki broj prijatelja i ko-lega radoznao da poseti ambasadu, a ja još nisam imao mogućnosti da ih sve ugostim. ova lepa nova zgrada konkretan je dokaz američke privr-ženosti Srbiji, i ja se radujem prvoj poseti svih naših prijatelja.

Mirjana Stefanović

Ponosan sam što je toliko američkih kompanija investiralo u Srbiju i posvećen sam saradnji sa srpskom vladom na privlačenju još više američkih investicija, kaže za Korak ambasador SAD u Beogradu Majkl Kirbi

Uskoro nove američke investicije

Intervju: Ambasador SAD u Beogradu Majkl Kirbi

GoSt KoRAKA GoSt KoRAKA

U septembru se navršava godi-nu dana od kako je ambasador

Majkl D. Kirbi (Michael D. Kirby) preuzeo mesto ambasadora SAD u Republici Srbiji. Mada je prese-ljenje Ambasade u novu zgradu privuklo najveću medijsku pažnju, ambasador je tokom protekle godi-ne bio vrlo angažovan i na nizu pri-vrednih pitanja, oko kojih je sarađi-vao sa Vladom Srbije. Ne realizaciji projekta „Prvi sajam investicionih potencijala opština Preševo, Buja-novac i Medveđa“ ambasada je sa-rađivala i sa Privrednom komorom Srbije. Za časopis Korak ambasado-ra Kirbija pitamo:

Ambasada SAD podržala je Inve-sticionu konferenciju za opštine Preševo, Bujanovac i Medveđa, koja je održana u Privrednoj ko-mori Srbije. Koji su bili Vaši mo-tivi da se angažujete na toj konfe-renciji? Kako procenjujete poten-cijale juga Srbije? Ima li američ-kih investitora zainteresovanih za poslovanje u tom delu Srbije?

Verujem da Bujanovac, Preševo i Medveđa, kao i cela Srbije, ima-ju dobru priču i za strane i za do-maće investitore, uprkos mnogim izazovima sa kojima se te opštine suočavaju. U vreme održavanja Pr-vog sajma investicionih potencijala upravo sam se bio vratio sa svoje

druge posete jugu Srbije, gde je po-jačani angažman srpske vlade bio vidljiv i dobrodošao. Ali nije bilo, i još uvek nema dovoljno priča o us-pehu. Sa mladom, dobro obrazova-nom i vrednom radnom snagom, i sa odličnom lokacijom na Koridoru 10 - blizu granice sa Makedonijom i Kosovom, južna Srbija može da po-stane vrlo atraktivna destinacija za strane investitore koji traže da proši-re svoja tržišta. Ovaj region može ta-kođe da pojača komparativne pred-nosti cele Srbije tako što će ubediti kompanije iz severnog dela zemlje da se ovde prošire i poprave svoju cenovnu strukturu i konkurentnost. Želim da skrenem pažnju na te mo-gućnosti. Ove opštine imaju realne poslovne potencijale, samo ako us-pemo da uspostavimo dobru vezu između investitora i opština.

Na koji način Srbija može da po-veća svoje šanse da privuče ame-ričke investicije? Koji segmenti američke privrede mogu da budu zainteresovani za investiranje u ovaj deo Evrope?

Ponosan sam što je toliko američkih kompanija investiralo u Srbiju i po-svećen sam saradnji sa srpskom vla-dom na privlačenju još više američ-kih kompanija. Američke kompa-nije do sada su investirale blizu tri milijarde dolara u Srbiju tokom pro-

teklih deset godina i direktno zapo-slile hiljade građana Srbije. Najpo-znatije vodeće američke kompanije, kao što su Majkrosoft, Kokakola, Pepsi, Filip Moris, Kuper Tajer, Iton, Džonson Kontrols, Bol Pekidžing i NCR, već su ovde investirale. Tokom poslednjih nekoliko godina, američke kompanije iz sektora IT i usluga ubrzano su gradile svoje pri-sustvo u Srbiji i njihove investicije na-stavljaju da rastu – oni imaju velike koristi od srpske dobro obrazovane radne snage iz oblasti visokih teh-nologija. Postoji takođe sve veće in-teresovanje američkih investitora za ključne sektore, kao što su automobil-ski i rudarski sektor. U julu mesecu, Kuper Standard (Cooper Standard), proizvođač automobilskih kompo-nenti, položio je kamen temeljac za fabriku u Sremskoj Mitrovici koja će do kraja zaposliti preko 500 ljudi, i u ovom slučaju koristeći prednosti srpske kvalitetne radne snage, geo-strateški položaj i sporazume o slo-bodnoj trgovini sa važnim tržištima. Duboko sam uveren u benefite za američke kompanije koje investira-ju u Srbiji. Uvođenjem tehnoloških i menadžerskih znanja, oni izoštrava-ju srpsku konkurentnost. Kroz svoje obrazovne programe i programe za lokalnu zajednicu, one unapređu-ju kvalitet života za mnoge srpske građane. A zalaganjem za integritet, zaštitu životne sredine i dobro vođe-

18 19


broj 78 broj 78NAŠI U SVETU NAŠI U SVETU

uradilo, potrebna nam je i pomoć dijaspore. Ako vi budete zadovolj-ni i počnete da ulažete u Srbiju, da u njoj ostvarujete profit, to će biti i dobar signal za ostale privrednike iz sveta, podvukao je potpredsed-nik PKS Raša Ristivojević. Mnogo je u Srbiji preduzeća, onih u restruktu-riranju ili sa praznim proizvodnim halama, koja se mogu revitalizo-vati na obostranu korist. Zaposliće se radnici u Srbiji, a oni koji ulažu kapital imaće povoljne uslove, kao i podršku lokalnih samouprava, rekao je Ristivojević i zaključio da zajedno, političari, privrednici i di-jaspora imaju zadatak da stvore po-voljan ambijent za privredu, što je i preduslov za opšti boljitak. Učestvujući u radu Poslovnog save-ta za dijasporu, potpredsednik PKS Zdravko Jelušić, koji dolazi iz privat-nog sektora - firme sa 240 zaposlenih, ukazao je na probleme i potrebna re-šenja onih koji privređuju, a privred-nike iz dijaspore pozvao da budu emisari srpske privrede u svetu.

Korupcija i administracija,prepreke za ulaganja

Pored brojnih privrednika iz di-jaspore u radu sednice Poslovnog saveta za dijasporu učestvovao je i Vasa Lješković iz firme ,,Mirotin Group“ iz Vrbasa i predstavio po-tencijale ove firme koja ima 4.000 hektara obradivih njiva koje se navodnjavanju, 1.700 grla junadi i voćnjak na 40 hektara. Lješković je posebno govorio i o projektu proi-zvodnje sadnog materijala i sarad-nji sa jednom od najvećih kompa-nija u toj oblasti ,,Geoplantivivai’’ iz Italije sa kojom je uspostavio po-slovnu saradnju zahvaljujući članu Poslovnog saveta za dijasporu PKS iz Italije Srbi Dimitrijeviću.Povratnik iz Kanade Nenad Stefa-nović i firma ArtMedia Group iz Beograda predstavili su koncept ,,Nevidljivi zvuk - revolucija u si-stemu ozvučavanja’’. Iskusni pri-vrednik Petar Marjanović, koji se

već dugo nalazi na radu u Češkoj, ukazao je na velike mogućnosti nekadašnjih giganata srpske pri-vrede, iznoseći primer subotičkog ,,Severa“ u kojem je bilo nekada zaposleno 4.000, a danas ima samo 500 radnika, rekao je Marjanović. Branislava Lauks Mali, koja je već više od tri decenije u Nemačkoj, ponudila se da bude predstavnik PKS, odnosno srpske privrede u toj zemlji. Prema mišljenju Zorana Miliinkovića iz Francuske, sarad-nja sa dijasporom mora biti poslov-na, a ne samo patriotska, jer će tako doneti bolje rezultate. O zastupanju srpske privrede u toj zemlji govori-la je i direktor predstavništva PKS u Parizu Vesna Pakaj. Slavoljub Zakić je govorio o projektu ,,Srpske kuće“, a o zdravstvenom turizmu Vladimir Ljubić iz Novog Sada, koji je istakao da se traže izmene zakona o zdravstvenom osiguranju u Srbiji, dok je Tanja Pavlov ukaza-la na postupak za veće zapošljava-nje mladih u Srbiji.Učestvujući u radu skupa, predsed-nik Slovenskog kluba Igor Marko-vić je ukazao na niz slabosti države i

do sada neadekvatnom odnosa pre-ma dijaspori. On je istakao da se 16 godina nalazi u Rusiji, da je odlučio da svoj kapital uloži u Srbiji, ali da se susreo sa brojnim problemima. Na građevinsku dozvolu u Mlade-novcu čekao je čak 28 meseci, dok je, kako je istakao, za svaku admini-strativnu uslugu bila potrebna veza. Prema njegovom mišljenju, da bi di-jaspora ulagala kapital u Srbiju po-trebna je i razvojna banka. Marko-vić je ukazao na nekonkurentnost i rascepkanost srpske privrede, zbog čega nije uspešna na velikom trži-štu. nismo iskoristili ogromne mo-gućnosti za izvoz u Rusiju, jer nismo organizovani, a da bismo izvozili u ovu prijateljsku zemlju, potrebno je da imamo robu na lageru koja se u svakom trenutku može otpremiti na tržište, rekao je Marković. Zamenik direktora Kancelarije za saradnju s dijasporom Aleksandar Vlajković istakao je da je potrebno razviti portal sa svim informacija-ma, koje su potrebne za kvalitetniju saradnju matice i dijaspore.

Branislav Gulan

Zajedno, političari, privrednici i dijaspora imaju zadatak da stvore po-voljan ambijent za privređivanje, rekao je potpredsednik PKS Raša Ri-stivojević na sednici Poslovnog saveta za dijasporu PKS

Ulaganja iz dijaspore – signal investitorima

Poslovni savet za dijasporu Privredne komore Srbije

Srbija je odlučna da ide evrop-skim putem ka boljoj buduć-

nosti, i da dijaspora bude aktivno uključena na tom putu, istakao je potpredsednik Privredne komore Srbije Raša Ristivojević na šestoj sednici Poslovnog saveta za dijas-poru PKS. na tradicionalnom sku-pu srpske dijaspore u kući srpske privrede, istaknuti su primeri do-bre prakse, ali je ukazano i na pro-bleme u poslovanju koji sprečavaju brže ulaganje kapitala i stranih di-rektnih investicija u Srbiju.Potpredsednik Ristivojević je, uz dobrodošlicu, predstavnicima di-jaspore ukazao na podršku PKS u rešavanju problema kojih je puno u administraciji, dugom čekanju na građevinske dozvole i razne druge potvrde. U cilju veće efikasnosti Komore na unapređenju rada srp-ske privrede, u toku su unutrašnje reforme komorskog sistema, rekao je Ristivojević.

Emisari srpske privrede

Podsećajući da je rukovodstvo Srbi-je rešilo niz gorućih problema, Risti-vojević je rekao da je stiglo vreme da se bavimo ekonomijom - onim od čega živimo. Prioriteti su privla-čenje stranih direktnih investicija i pokretanje industrije koja danas proizvodi samo polovinu onoga što je proizvodila daleke 1989. godine. Zato je neophodno da se poboljša politička i ekonomska stabilnost ze-mlje, da se stvori pravna sigurnost, suzbije korupcija. Da bi se sve to

Uskoro izmene zakona o dijaspori

U Domu Narodne skupštine održana je Skupštine dijaspore i Srba u re-gionu, na kojoj je predsednik Parlamenta Nebojša Stefanović rekao da posledice pogrešne percepcije Srbije u svetu osećaju svi njeni građani i da su predstavnici dijaspore naši ambasadori.Srpska dijaspora ima više od tri miliona ljudi, a zahvaljujući novcu koji oni šalju rođacima i prijateljima u Srbiji se živi bolje nego što go-vore zvanične statistike. Međutim, dodao je Stefanović, u Srbiji se ipak teško živi, a da bi se privukli investitori država je počela proces pojed-nostavljivanja birokratskih procedura i odlučila da će se bezrezervno boriti protiv korupcije i kriminala koji su prepreka za investitore.Direktorka Kancelarije Vlade Srbije za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu Slavka Drašković informisala je delegate Skupštine o radu na pripremi izmena i dopuna Zakona o dijaspori i Srbima u regionu i akcionog plana za sprovođenje državne strategije u toj oblasti koji sa-drži četiri opšta cilja, a to su: stvaranje uslova za poboljšanje položaja Srba u regionu i dijaspori, bolja iskorišćenost kapaciteta dijaspore, oču-vanje nacionalnog identiteta i unapređenje odnosa sa maticom.Novoizabrani predsednik Skupštine dijaspore i Srba u regionu Dragan Stanojević je rekao da položaju Srba u regionu treba posvetiti naročitu pažnju jer su Srbi u regionu pod posebnim pritiskom.

Srpska dijaspora veliki razvojni resurs

U cilju bržeg i efikasnijeg rešavanja problema, sa kojima se suočavaju potencijalni investitori iz dijaspore, predsednik PKS Željko Sertić sreo se sa direktorkom Kancelarije za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Slavkom Drašković. Na tom sastanku, Sertić je istakao da je srpska dijaspora veliki razvojni resurs koji treba iskoristiti za privlače-nje investicija i povećanje izvoza domaćih proizvoda na strana tržišta. Dijaspora može biti ključ za rešavanje mnogih ekonomskih problema sa kojima smo trenutno suočeni, ali je za kapital iz dijaspore, kao i za druge strane investicije, značajno da se poboljša imidž Srbije u svetu, politička i ekonomska stabilnost, pravna sigurnost, kao i da se iskoreni korupcija i kriminal, naglasio je Sertić, istakavši da je i komorski sistem odgovoran za unapređenje ekonomije i privrednog ambijenta. Direktorka Kancelarije za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Slavka Drašković istakla je da je dijaspora potencijalno najveći motor ekonomskog razvoja Srbije i da bi na nivou države trebalo pojačati ak-tivnosti radi boljeg korišćenja tog potencijala. Sastanku koji je održan u Kancelariji za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu prisustvovao je i Dragan Stanojević, predsednik Skupštine dijaspore i Srba u regionu.

20 21


broj 78 broj 78PRoBlEM PRoBlEM

Predsednik Privredne komore Sr-bije Željko Sertić potpisao je sa

guvernerom Narodne banke Srbije Jorgovankom Tabaković Sporazum o saradnji dve institucije, razmeni informacija i zajedničkim aktivnosti-ma u cilju podsticanja ekonomskog rasta i razvoja, kao i obezbeđenja makroekonomske stabilnosti.Predsednik Privredne komore Srbi-je Željko Sertić istakao je da je pot-pisivanje Sporazuma samo početak saradnje dve institucije. On je ocenio da bi saradnja NBS i PKS trebalo da bude primer i za ostale institucije, i zahvalio guvernerki što je pokazala spremnost da podrži komoru u na-porima da se reformiše i doprine-

se da ekonomija Srbije bude bolja i snažnija.Guvernerka je naglasila da su potpu-ne i blagovremene informacije ključ za donošenje dobrih odluka. Spora-zum o saradnji podrazumeva da se komunikacija NBS sa privrednicima, u cilju sagledavanja problema pri-vrede, finansijske edukacije i pojaš-njenja mera centralne banke, obav-lja preko PKS. Usaglašeno delovanje svih delova društva i potpuna i bla-govremena informacija kao osnov, ali bez improvizacije i privatizovanja institucija bilo koje vrste, jesu stub na kojem želimo da definišemo bu-duću saradnju, rekla je Tabaković.

Podrška za reforme

PKS Željko Sertić je posebno nagla-sio da se u poslednje tri decenije u Srbiji nije kvalitetnije radilo na pri-vrednim reformama kao što se sad to čini. Na tom putu naš jedini nepri-jatelj je vreme, podvukao je on. Po rečima Sertića u vremenu koje je iza nas, bavili smo se drugim poslovima, a Evropa je napredovala. Privreda traži suštinske reforme kako bi Sr-bija bila zemlja preduzetnika, ista-kao je Sertić. To znači da nam treba stabilnost i predvidivost, jer investi-tori neće da dođu u zemlju gde neće znati šta ih sutra čeka. Kriza je dugo trajala, problemi se ne mogu rešiti preko noći i za sve nam je potreban konsenzus, rekao je Sertić. Govoreći

Jedan od uzroka postojećih proble-ma je i Kosovska agencija za priva-tizaciju (KAP), koja je do sada ceo proces promene vlasničke strukture preduzeća vodila po modelu koji nije priznat od strane stručne javnosti. Srbija je pokušavala da reaguju na niz pojedinačnih nelegalnih postu-paka KAP određenim žalbama in-stitucijama u Prištini, ali to nije dalo rezultate, rekao je Milivoje Miletić.

Prodavano u bescenje

U prethodnom periodu Srbija nije dovoljno činila, pre svega na de-motivaciji potencijalnih kupaca, kojima je trebalo predočiti da ku-puju vlasništvo Republike Srbije, navodi Miletić. Prema dosadašnjim saznanjima, od privatizacije oko 700 preduzeća na KiM u vlasništvu Srbije, do kraja maja 2012. od pro-daje društvenih preduzeća ubrano je oko 600 miliona evra. Taj novac se nalazi na posebnom računu. Ta preduzeća su prodavana i po de-setostruko nižoj ceni od realne, a neka čak i u bescenje. Miletić je podsetio i da je Kosovo imalo po-seban status u bivšoj Jugoslaviji jer je u njega ulagano između 1,5 i dva odsto bruto društvenog proizvoda.Danas preduzeća iz centralne Srbi-je na KiM imaju više od 1.350 obje-kata, od kojih PTT-u pripada 130, u vlasništvu ŽTP-a je 55, EPS-a 18 i Srbijašume 45. Fond za razvoj Srbi-je ima vlasničke udele u 163 predu-zeća na KiM u vrednosti većoj od 180 miliona evra. Teško je reći sada koliko to vredi na tržištu, zato što novije procene nisu rađene, a to je osnovni predu-slov za privatizaciju, jer tek nakon procene može da se izađe sa nekom polaznom cenom, istakao je Mile-tić.Takođe, dobar deo tih preduze-ća je devastiran i nije u funkciji, ali u svakom slučaju postoje određeni potencijali o kojima treba voditi ra-čuna, dodao je Miletić.

M. n.

Vulin: Nećemo priznati monoetničku privatizaciju na Kosovu i Meto-hiji; Sertić: Komora će svoje kapacitete usmeriti na zaštitu imovinskih prava privrede u institucionalnim okvirima

Popisati i proceniti srpska potraživanja na Kosovu i Metohiji

Zaštita imovine privrede u institucionalnim okvirima

Srpska imovina na Kosovu i Me-tohiji ima ogromnu vrednost, a

sada su se prvi put stekli institucio-nalni okviri da se problem nelegal-no oduzete srpske imovine u bu-dućnosti reši dogovorom Beograda i Prištine, rekao je predsednika Pri-vredne komore Srbije Željko Ser-tić na skupu posvećenom merama pravne zaštite imovine privrednih subjekata na teritoriji AP Kosovo i Metohija. Skup, koji su organizova-li Kancelarija za Kosovo i Metohiju i Privredna komora Srbije, okupio je brojne privrednike, predstavnike ministarstava unutrašnje i spolj-ne trgovine i finansija i privrede, Agencije za imovinu, Fonda za osi-guranje depozita i japanske amba-sade u Beogradu. Prema rečima moderatora Milivo-ja Miletića, direktora Biroa za regi-onalnu saradnju PKS, skup je deo proceasa dolaženja do baze poda-taka potraživanja i imovine države Srbije i državljana Srbije na terito-riji AP Kosova i Metohije (KiM). Procenjuje se da srpska nepokretna imovina čini 58 odsto imovine na KiM i da vredi 1,5 milijardu evra.

Sporna promena vlasničke strukture

Predsednik PKS Željko Sertić je rekao da će komora udružiti sve svoje kapacitete sa Kancelarijom za KiM, državnim institucijama i pri-vrednicima da bi otvaranjem pre-ma svetu i ulaskom u proces pre-govora sa EU, Srbija zaštitila svoju

imovinu i potraživanja koja ima na prostoru AP Kosovo i Metohija. Pi-tanje srpske imovine utemeljeno je u Rezoluciji UN 1244, ali je u pro-cesu privatizacije ta imovina oteta i prodata po bagatelnim cenama.Proces daljeg pregovaranja sa Bri-selom regulisaće svaku stavku u životu na KiM, rekao je direktor Kancelarije za Kosovo i Metohiju Aleksandar Vulin i najavio da su prve na redu za pregovaranje teme vezane za crkvu i kulturu i imovina i ekonomija. Podsećajući da su broj-

ne dosadašnje privatizacije sporne, Vulin je naglasio da „Srbija neće pri-znati monoetničke privatizacije, jer nacionalni ključ i ekonomija ne idu zajedno“. Predviđeno je da Zajednica srpskih opština ima svoju imovinu, zbog čega mora da se utvrdi šta pripada Srbiji, a šta će od toga Srbija preneti na Zajednicu, rekao je Vulin. Takođe je naveo da državi predstoje aktivno-sti na obeštećenju, kao i utvrđivanje sudova pred kojima treba da se bori da bi povratila ono što joj pripada.

Potrebni dokazi i adekvatni spiskoviU budućim pregovorima i razgovorima najvažnije pitanje biće rešava-nje imovinskih odnosa, a posle toga će se pokretati i sva druga pitanja, rekao je predsednik PKS Željko Sertić, podsećajući da je u celom svetu imovina neprikosnoveno pravo pojedinca i organizacije. Otvaranjem Srbije prema svetu i početkom pregovora sa EU otvorio se prostor da Srbija ukaže na probleme, ali moramo da imamo adekvatne spiskove i dokaze za sve što tvrdimo, što je u nekim slučajevima teško postići, jer nema adekvatne dokumentacije, rekao je Sretić.

Sporazum o saradnji PKS i NBS

Informacije, ključ za dobre odlukePredsednik Privredne komore Srbije Željko Sertić potpisao je sa guvernerom Narodne ban-ke Srbije Jorgovankom Tabaković Sporazum o saradnji dve institucije

22 23


broj 78 broj 78UDRUŽIVANJE UDRUŽIVANJE

o kursu dinara, predsednik PKS je naglasio da ta institucija ima i člani-ce kojima bi odgovarao znatno niži kurs, kao i one kojima odgovara i znatno viši kurs dinara od postoje-ćeg, ali da bi prioritet svima trebalo da bude stabilnost domaće valute. On je napomenuo da ni investitori ne žele da dođu u zemlju koja ima ne-stabilan kurs.

Potrebne teške mere

Guverner NBS Jorgovanka Tabaković izjavila je da su negativne ocene MMF i Fiskalnog saveta o stanju budžeta u Srbiji uticale na slabljenje dinara prema evru, jer su izazvale povlače-nje investitora. Ona je u Privrednoj komori Srbije istakla da su oscilacije kursa i slabljenje dinara za tri odsto posledica izdavanja ,,zdravstvenog kartona’’ MMF-a koji je izneo nima-lo vedre ocene o budžetskom defi-citu u Srbiji. Guvernerka je navela i da ima ozbiljne primedbe na to što Fiskalni savet u medijima pominjao ,,bankrot’’ države, jer nije istina da će država bankrotirati. Prema njenom mišljenju kretanje kursa u budućno-sti zavisiće od stabilizovanja uslova za dolazak kapitalnih stranih direk-tnih investicija na tržište Srbije. Po njenim rečima, ponovila se priča o ,,proždrljivom i plašljivom kapitalu“ i ,,vruć’’ kapital odlazi iz Srbije. Gu-vernerka Narodne banke Srbije Jor-govanka Tabaković izjavila, prilikom potpisivanja Sporazuma o saradnji sa PKS, da bi vlada trebalo što pre da izađe sa usaglašenim merama za rešavanje budžetskog deficita i da te mere ne smeju da budu one koje su najlakše za primenu, a da pritom pogađaju najveći broj ljudi na ivici egzistencije. Ona je istakla da je naj-lakše smanjiti plate, ali to nije ni do-bro, ni korisno, jer se time smanjuje kupovna moć građana i ne podstiče proizvodnja. Tabakovićeva je oce-nila da se moraju sprovesti ozbiljne mere koje treba da pođu od države koja mora da štedi i efikasnije koristi novac, i dodala da prostora za uštede

ima na subvencijama „koje traju bez-granično dugo bez vidljivih efekata“, kao i u procesu restrukturiranja koji jednom mora da se završi. Tabakovi-ćeva je kazala da joj deluje vrlo uver-ljivo spremnost vlade da preduzme neodložne strukturne reforme, jer od toga zavisi stabilnost situacije u kojoj građani i privreda treba da žive i posluju.Vlada mora da bude spremna da preduzme vrlo teške mere, rekla je

Jorgovanka Tabaković i naglasila da postoje mnogi kanali kojima se od-liva novac iz državne kase iako ne bi morao, a vlada je već pokazala odlučnost da reši i te probleme. Gu-vernerka je ponovila da će NBS do oktobra 2013. godine, čak i uz pove-ćanje cene struje, održati inflaciju u ciljanim okvirima od četiri plus-mi-nus 1,5 odsto, pod uslovom da poljo-privredna sezona bude prosečna.

B. Gulan

Memorandumi i sporazumi

Saradnja na dobrobit privrede

Ministarstvo energetike, razvo-ja i zaštite životne sredine

i Privredna komora Srbije (PKS) potpisali su 5. jula Memorandum o dugoročnoj poslovnoj saradnji, koji će omogućiti veće uključivanje pri-vrede u pripremu novih i izmenu postojećih zakona i drugih propisa. Memorandum su u Vladi Srbije, potpisali ministarka energetike, ra-zvoja i zaštite životne sredine Zo-rana Mihajlović i predsednik PKS Željko Sertić. Mihajlović je istakla da će se to mi-nistarstvo maksimalno potruditi da sve ono što država radi u oblasti energetike i životne sredine, a što se tiče privrede i industrije, poveže sa realnim sektorom. Ona je ocenila da je ranije nedostajala bliža sarad-nja države sa institucijama kao što je PKS.

Zajedno do boljih zakonskih rešenja

Sertić je istakao da ovaj memoran-dum znači povezivanje PKS, kao najveće nacionalne asocijacija pri-vrede u Srbiji koja zastupa intere-se privrede, sa vladom i resornim ministarstvom, koji donose odluke važne za budućnost privrede.On je precizirao da će se zajednički raditi na svim poslovima vezanim za izradu zakona, podzakonskih akta i propisa, kako bi se došlo do najboljih rešenja za privrednike. Sertić je ukazao da je PKS i do sada bila uključivana u različite vladine

radne grupe, a da će ubuduće to biti još više izraženo.Zajednički će se raditi i na realiza-ciji projekata i konferencija na me-đunarodnom nivou, radi što boljeg zastupanja srpskih firmi u oblasti energetike i zaštite životne sredine u inostranstvu i radi bržeg protoka informacija između domaćih i stra-nih kompanija, dodao je Sertić.Sličan dokumenat predsednik PKS potpisao je sa ministrom prirod-nih resursa, rudarstva i prostornog planiranja prof. dr Milanom Bače-vićem i ministrom trgovine i tele-komunikacija Rasimom Ljajićem. U prethodnom period Komora Sr-bije potpisala je slične sporazume sa ministarstvima privrede i finan-sija, građevine i saobraćaja.

Povećati kvalitet dosadašnje saradnje

Pored sporazuma sa Upravom ca-rina i Narodnom bankom Srbije, Privredna komora je potpisala do-kumenta o saradnji sa nizom dru-gih institucija. Predsednik PKS Ser-tić i direktor Republičkog zavoda za statistiku (RZS) Dragan Vukmi-rović potpisali su Memorandum o dugoročnoj poslovnoj saradnji dve institucije, koji podrazumeva kontinuiranu saradnju i razmenu informacija. Sertić je naglasio da je saradnja sa RSZ veoma važna jer ta institucija svojim podacima daje okvir celokupnoj privredi, meri us-pešnost realnog sektora i pokazuje

„koja su nam prolazna vremena“.PKS je 22. avgusta potpisala memo-randume o saradnji sa Agencijom za privredne registre i Agencijom za osiguranje i finansiranje izvoza Republike Srbije (AOFI) i sporazu-me o saradnji sa Kancelarijom Save-ta za nacionalnu bezbednost i Pri-vrednom komorom Zelene Srbije. Dokumenta su potpisali pred-sednik Privredne komore Srbije Željko Sertić, direktor Agencije za privredne registre Zvonko Obra-dović, direktor Kancelarije Saveta za nacionalnu bezbednost Goran Matić, generalni direktor Agencije za osiguranje i finansiranje izvoza Ana Malešević i predsednik Pri-vredne komore Zelene Srbije Saša Mihajlović.Potpisnici su se saglasili da će sve dosadašnje aktivnosti sa ovim or-ganizacijama podići na značajniji i kvalitetniji nivo.

M. S.

Privredna komora Srbije potpisala je niz memoranduma i sporazuma o saradnji sa institucijama i ministarstvima sa kojima će umrežiti kapaci-tete i udružiti resurse da bi što kvalitetnije obavila zadatak, koji je po-stavila u centar svojih aktivnosti – zastupanje interesa srpske privrede

Zajednički interesi

Guvernerka NBS Jorgovanka Tabaković u razgovoru sa predsednikom PKS Željkom Sertićem istakla je da NBS izlazi u susret inicijativi komore o saradnji, jer „privreda jeste ono na čemu treba da se bazira naše trajanje i bolji standard građana, jer se naš rezultat meri samo time”. Po njenim rečima, ta saradnja ne treba da bude vezana za dobre lične odnose poje-dinaca, već saradnja dve institucije na principima razmene informacija u oblastima od zajedničkog interesa.

24 25


broj 78 broj 78BREnD BREnD

Najviši predstavnici srpske strane potpisali su sporazum sa Sberban-kom Rusije, koji treba da omogući podsticaj srpskog izvoza u Rrusiju, a pre svega automobila iz Fijatove fabrike u Kragujevcu.

Kako ocenjujete perspektive srp-skog izvoza u tom svetlu?

Sporazum je usmeren na podsti-canje saradnje u pružanju podrške putem finansijskih usluga, usluga osiguranja i jemstva za robe i us-luge izvezene iz Republike Srbije i promovisanje trgovinske saradnje Srbije sa drugim zemljama. Ovaj sporazum će pomoći srpskim kom-panijama da uđu na tržište Zajed-nice Nezavisnih Država i istočno-evropsko tržište, a takođe i pružiti nove mogućnosti za ulaganja i po-slovanje za korporativne klijente u Sberbanci. To je dobar signal za sve srpske kompanije – izvoznike u Rusku Federaciju, zemlje ZND i sve zemlje u jugoistočnoj Evropi, gde Sberbanka posluje.

Odnedavno u Srbiji posluje Sber-banka Srbije. Zašto ste odlučili da dođete u Srbiju?

Svesni smo da srpsko tržište ima veliki potencijal za razvoj ban-karskih aktivnosti, pogotovu u segmentu poslovanja sa stanov-ništvom, preduzetnicima i malim preduzećima. Iako finansijska kri-za još nije gotova, zajedno sa našim akcionarima smatramo da je pravo vreme za nas da počnemo „tehno-loške“ promene u našim ekspo-ziturama, poslovnim procesima, proizvodima, „kreditnoj fabrici“, što će omogućiti našim korisnicima brzu i efikasnu uslugu sa zanimlji-vim proizvodima. Želimo da bude-mo spremni za pravo vreme kada će tržište imati trend rasta, kako bi naš razvoj bio brz i efikasan. Sber-banka već vrlo dobro radi u Srbiji i beleži konstantan rast. Na srpskom tržištu ima ambiciozne planove

da podrži rast srpske ekonomije, na šta jasno ukazuje porast naših kredita realizovanih u privredi od više od 80 odsto u prošloj godini. U 2012. godini podržali smo izvoz srpske robe (sektor poljoprivrede) u Rusiju, a nastavićemo da pruža-mo sistemsku podršku izvoznici-ma i uvoznicima u Srbiji koji poslu-ju sa Rusijom.

Govori se o novoj poslovnoj filo-zofiji u bankarskom sektoru Srbi-je. U čemu se ona sastoji? U budućnosti, Sberbank Srbija će imati koristi od tehnološkog „know-how“ i inovativnih reše-nja za razvoj proizvoda Sberbanke Rusija. U poslovanju sa stanov-ništvom banka će se fokusirati na najmodernije usluge klijentima i atraktivne investicione proizvo-de kako bi ojačala svoje pozicije na bankarskom tržištu Srbije. U poslovanju sa privredom, prven-stveno ćemo se fokusirati na mala i srednja preduzeća, kao i kompa-nije koje se bave međunarodnim poslovanjem.Sberbanka Srbija je univerzalna banka koja pruža sve vrste usluga i proizvoda za fizička lica, mikro, mala, srednja i velika preduzeća. Imamo u vidu različite vrste aktiv-nosti ruskih kompanija na tržištu Balkana, uključujući i Srbiju i ose-ćamo potrebu da podržimo pove-ćanje njihove aktivnosti. Nadamo se da ćemo postati jedna od naj-boljih banaka partnera za ruske i srpske kompanije svih vrsta poslo-vanja ( energetski sektor, telefonija, proizvodnja hrane, trgovina, itd).Sberbank Srbija bi mogla biti most za ekonomsku saradnje između Srbije i Rusije, Ukrajine i Kazahsta-na, ali ja ne bih ograničavao naše aktivnosti samo na rusko orijenti-sane poslove. Mislim da možemo da budemo dobar partner za sve srpske i internacionalne poslovne entitete i pružimo im najbolje us-luge. Sberbanka ima jedinstvene

bankarske proizvode za privredu i poljoprivredni sektor i to iskustvo i znanje sa ruskog tržišta će biti upotrebljeno i u bankarskom po-slovanju u Srbiji. Iskustvo i praksa na ovom polju poslovanja, omogu-ćiće nam stvaranje sinergije koja će doneti novi kvalitet u poslovanju kompanija koje sarađuju sa našom bankom.

Sberbanka je u Srbiji omogućila platni promet u rubljama. Koje kompanije i za koju vrstu poslova koriste tu mogućnost?

naša prva iskustva su pokazala da postoji interesovanje za rusku rublju na srpskom tržištu. Ruska rublja je jaka, stabilna valuta, što je vrlo važno jer nema problema sa promenama kursa svakog dana, nedelje ili meseca, kao što je slučaj sa evrom ili dolarom u odnosu na dinar. Mogućnost za obavljanje ovakvih transakcija u ruskim ru-bljama ima direktan uticaj na sma-njenje valutnog rizika za kompani-je koje se bave uvoznim i izvoznim poslovima. to posebno odgovara srpskim firmama koje sada mogu zameniti rublje za dinare koje će na primer, koristiti za plaćanje pore-za, isplatu ličnih dohodaka, tekuće troškove, itd.Prvi izvozi srpske robe u Rusiju od strane srpskih kompanija, koji je obavljen sa svim finansijskim tran-sakcijama u potpunosti u rubljama, predstavlja jasan primer podstica-ja koje nudi mogućnost plaćanja u rubljama između srpskih i ruskih firmi, koji olakšava i dodatno pro-moviše ekonomsku saradnju izme-đu Srbije i Ruske Federacije. Sber-banka kao najveća ruska banka ima puno usluga i proizvoda koji ne postoje u Srbiji, tako da ćemo pratiti sva interesovanja i potrebe na srpskom tržištu i potom odlučiti koje nove proizvode ćemo predsta-viti ovde.

Dejan Delić

Sberbanka ima jedinstvene bankarske proizvode za privredu i poljopri-vredni sektor i to iskustvo i znanje sa ruskog tržišta biće upotrebljeno u bankarskom poslovanju u Srbiji, kaže Valerij Ovsjanikov

Izvoz u rubljama smanjuje valutni rizik

Valerij Ovsjanikov, predsednik Izvršnog odbora Sberbank Srbija

nedavni dolazak ruske Sber-banke na srpsko tržište pratile

su najave novih usluga za privred-nike, posebno za mala i srednja preduzeća, a ovaj bankarski brend sve je vidljiviji i kod usluga za gra-đane. Sberbank je veliki igrač u svetu, a o tome šta donosi na srp-sko finansijsko tržište razgovarali smo za Korak sa Valerijem Ovsja-nikovim, predsednikom Izvršnog

odbora Sberbank Srbija. Prema istraživanju renomiranog evropskog časopisa The Banker, Sberbanka je rangirana kao drugi najvredniji bankarski brend u Evro-pi, čija je vrednost porasla na 14,2 milijarde dolara, što je 13. mesto na globalnim listama. Ovde u Srbiji, mi treba da budemo svesni privile-gije i obaveze da prenesemo tu moć jakog brenda, kaže Ovsjanikov.

Sberbanka Rusije je najveća ruska banka. Koji podaci to ilustruju?

Sberbanka Rusije je najveća banka u Rusiji i vodeća globalna finan-sijska institucija koja poseduje go-tovo trećinu celokupne aktive ru-skog bankarskog sektora i ključni je davalac kredita nacionalnoj eko-nomiji i najveći držalac depozita u Rusiji. Osnivač i najveći akcionar je Centralna banka Rusije u čijem je vlasništvu 50 odsto kapitala banke plus jedna akcija s pravom glasa. Sberbanka ima više od 110 miliona individualnih klijenata (fi-zička lica) i milion korporativnih klijenata, u 20 zemalja. Banka ima najveću distributivnu mrežu u Ru-siji sa više od 18.000 ekspozitura, a njene međunarodne operacije uključuju Veliku Britaniju, Sjedi-njene Američke Države, Zajedni-cu Nezavisnih Država, srednju i istočnu Evropu, Tursku i druge zemlje.Sberbank Evrope AG sa sedištem u Beču upravlja bankarskom mre-žom od devet univerzalnih banaka u osam zemalja srednje i istočne Evrope: Slovačka, Češka, Mađar-ska, Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija i Ukrajina. Banka posluje u ukupno 281 ek-spozituri i ima 4.400 zaposlenih (na dan 31.12. 2012.), sa ukupnom akti-vom od 9,9 milijardi evra. Sberban-ka takođe ima svoja predstavništva u Nemačkoj, a deluje i u Švajcar-skoj kao Sberbank Switzerland AG.

26 27


broj 78 broj 78FINANSIJE FINANSIJE

Udruženje za privatno obezbeđenje PKS orga-nizovano promoviše evropsku metodologiju na-bavki usluga obezbeđenja po kriterijumu eko-nomski najpovoljnije ponude, umesto najniže ponuđene cene. Najniža cena znači i drastično slabiji kvalitet usluge

Javne nabavke po evropskoj metodologiji

Udruženje za privatno obezbeđenje PKS

Prema podacima Evropske kon-federacije udruženja za privat-

no obezbeđenje (CoESS), procenju-je se da u Srbiji aktivno deluje oko 600 preduzeća i agencija za privat-no obezbeđenje, a registrovano je više od 3.000. Snaga tržišta u Srbiji procenjuje se na oko 6.000 ugovora sa državnim institucijama i na oko 8.500 ugovora o obezbeđenju sa pri-vatnim klijentima. Zato je potrebno poseban akcenat staviti na javne nabavke koje organizuje država, dok je iz ugla firmi koje se bave privatnim sektorom bezbednosti, procentualno najveći, ali i najusit-njeniji segment srednjih preduze-ća, odnosno firmi koje nemaju sop-stveno, već angažuju profesionalno obezbeđenje na tržištu. Udruženje za privatno obezbeđenje Privred-ne komore Srbije (PKS) od 2009. godine organizovano promoviše evropsku metodologiju nabavki usluga obezbeđenja po kriterijumu ekonomski najpovoljnije ponude, umesto najniže ponuđene cene. Jer, najniža cena znači i drastično slabiji kvalitet usluge. Centar za evroatlantske studije (CEAS) u pot-punosti podržava ovakav pristup. Ovo je između ostalog konstatno-vano za Okruglim stolom o javnim nabavkama u privatnom sektoru bezbednosti u okviru projekta ,,Re-gulisan privatni sektor bezbednosti

– Bezbedniji život građana’’. Okru-gli sto su organizovali Udruženje za privatno obezbeđenje Privred-ne komore Srbije (PKS) i Centar za evroatlantske studije (CEAS).Na skupu su se detaljno razmotrila merila po kojima naručioci nabav-ljaju usluge privatnog obezbeđenja. Direktorka Centra za evroatlantske studije Jelena Milić je naglasila da se problemi u ovoj oblasti moraju sistemski rešiti. Zato i podržavamo stav PKS da je bitno da prednost imaju najpovoljnije, a ne najniže cene za obezbeđenje. Predsednik Komisije za javno-privatno par-tnerstvo u sektoru bezbednosti Sr-bije Dragiša Jovanović je naglasio da u ovoj oblasti ne ,,cvetaju ruže’’ ni u Evropi. Po njegovim rečima treba odrediti cenu ispod koje se ne bi smelo ići, jer sve ostalo bi vo-dilo u sivu zonu poslovanja. On je istakao i da nije dobro što se svake godine u ovom sektoru moraju ob-navljati javne nabavke. Jer, u svetu

ugovor važi i po četiri godine. Đor-đe Vučinić iz firme Securitas Servi-ces d.o.o. je ukazao da su cene uslu-ga u ovoj delatnosti u Srbiji veoma niske i da takav rad vodi firme koje pružaju usluge u – bankrot. Zbog toga dobar deo firmi neće preživeti krizu u kojoj se nalazimo. Gabri-jela Bačić iz JKP Gradske Pijace je naglasila da najniža cena nije done-la kvalitet u ovoj oblasti. Prema mi-šljenju Ninoslava Janjića iz firme WLS Electronic d.o.o prisutno je puno problema oko postojeće cene rada u privatnom obezbeđenju. On je ukazao i na preveliku prisutnost birokratskih procedura, nepošto-vanje zakona, a sve to povećava troškove rada. Slični problemi po-stoje u celoj Evropi, dodao je Alek-sandar Kozlica iz firme G4S Secure Solutions d.o.o. Razlika je u tome što se mi nalazimo u sivoj zoni gde je prisutna i korupcija.

B.G.

Zakonski okvirZa okruglim stolom u PKS je konstatovano da je privatno obezbeđe-nje potrebno što pre staviti u zakonski okvir, koji bi pratio postojeće evropske standarde. Privatni sektor bezbednosti potrebno je profesio-nalizovati, omogućiti mu jasnu razvojnu perspektivu i dati podršku za partnerstvo između javnog i privatnog sektora bezbednosti. Očekuje se da će i zakon za ovu oblast biti donet do kraja godine.

Plaćanja se prilagođavaju tržištu i navikama potrošača. Poslovanje platnih kartica biće regulisano i Zakonom o platnim uslugama koji je u pripremi

U Srbiji šest miliona platnih karticaSavetovanje o platnim karticama

U Srbiji je izdato šest miliona platnih kartica, a učešće ak-

tivnih u ukupnom broju izdatih je samo 47 odsto. Od 2008. godine be-leži se smanjenje kreditnih kartica i broja transakcija sa njima. Jedan od razloga za takvo stanje je ekspanzi-ja korišćenja čekova sa odloženim plaćanjem. Ovo je između ostalog istaknuto na 11. savetovanju sa te-mom ,,Platne kartice 2013’’ koje je organizovala Privredna komora Srbije (PKS) – Grupacija za razvoj platnih kartica.U Srbiji se puno priča o suzbijanju sive ekonomije. Nažalost, u praksi ne postoji sveobuhvatan program mera, pa su rezultati skromni. Zato je važan doprinos svih učesnika u poslovanju sa platnim karticama, jer one, kroz razvoj sistema bez-gotovinskih plaćanja, neposredno utiču i na suzbijanje sive ekono-mije. To je interes naših članova i svih privrednih subjekata koji rade legalno i plaćaju poreze, kaže pot-predsednica PKS Vidosava Dža-gić. Potpredsednica PKS skreće pažnju na činjenicu da u Srbiji nije dovoljno razvijena praksa osigura-nja platnih kartica. To se posebno odnosi na štete nastale zloupotre-bom kartica. Zato, po njenim reči-ma, raduje činjenica da se na tržištu

pojavljuju novi proizvodi i usluge osiguranja za platne kartice.Po rečima predsednika Grupacije za razvoj platnih kartica PKS Obra-da Sikimića, zabrinjava rast docnje po osnovu korišćenja kreditnih kartica, a to znači da je ona krajem 2011. godine iznosila 9,2 odsto, kra-jem 2012. godine to je bilo 12,1, dok je krajem marta 2013. godine ona iznosila 13,8 odsto. Kada je reč o prevarama sa platnim karticama, one postaju sve sofisticiranije, po-meraju se ka Internet trgovini. Zbog ekonomske krize usporeno je ulaganja u tehnologije, koje su nam sada neophodne da bi usluge korisnicima kartica bile kvalitetnije i raznovrsnije, a bezbednost celog

sistema bezgotovinskog plaćanja veća. Brzi razvoj informacionih tehnologija i telekomunikacija ne-prestano uvodi novine u naš sva-kodnevni život, pa i u oblast plat-nih kartica. Postoji i tendencija sve veće migracije mobilnih telefona u koncept realizacije kupovine plat-nim karticama. Nove tehnologije podrazumevaju beskontaktna pla-ćanja, razvoj sistema za mobilna plaćanja, kao i različite usluge na bankomatima.Državni sekretar u Ministarstvu spoljne i unutrašnje trgovine i te-lekomunikacija Stefan Lazarević naglašava da poslovanje sa kar-ticama ima za cilj da smanji troš-kove. On navodi da je vrednost elektronskog plaćanja u Srbiji lane bila oko 180 miliona evra, te da je lane putem interneta pazarilo oko 600.000 ljudi. Po njegovim re-čima, u takvom poslovanju ima i problema, a oni se ogledaju u ne-poverenju, nepoznavanju te vrste poslovanja i plaćanja, i smanjenju platežne moći građana.

B. Gulan

Mesto u sistemu

Plaćanja se danas prilagođavaju tržištu i navikama potrošača, a platne kartice će i dalje imati važno mesto u sistemu. Ono će biti regulisano i zakonom o platnim uslugama, koji je u pripremi. Posebno je važno da zakon obezbedi da platni promet u zemlji bude i dalje efikasan, i da stvori uslove za efikasno uključivanje našeg platnog sistema u jedin-stveni evropski platni promet, po ulasku Srbije u EU.

28 29


broj 78 broj 78ZAKonI ZAKonI

kako bi im se omogućio opstanak i olakšalo poslovanje.Na temu ,,Restrukturiranje – me-đunarodna iskustva i izgradnja standarda’’ govorio je Gordon Džonson, predsednik EMA GLO-BAL, bivši šef Svetske banke za globalnu stečajnu inicijativu. On je izneo svetska iskustva u rešavanju ovakvih problema, uz ukazivanje na činjenicu da su slični problemi prisutni u celom ovom regionu. Predsednik EMA GLOBAL je na-glasio da su za rešavanje ovakvih problema potrebne stabilne ban-ke. Posebno je podvukao da treba promovisati kompanije koje mogu da prežive i da izađu iz krize. One koje to ne mogu, treba da idu u li-kvidaciju. On je ukazao na pet mo-dela za uspešno restrukturiranje i posebno istakao one koji se mogu primeniti u Srbiji.

Posledice ekonomske krize

Direktor Uprave za nadzor nad fi-nansijskim institucijama Narodne banke Srbije Đorđe Jevtić, govorio je o uzrocima visokog nivoa pro-blematičnih kredita i mogućim re-šenjima u Srbiji. Prema njegovom mišljenju krediti u docnji su u po-rastu u svim zemljama južne i ju-goistočne Evrope, a to je posledica ekonomske krize. Đorđe Jevtić po-tom je kazao da problematični kre-diti u Srbiji trenutno čine 20 odsto ukupnih kredita, podsećajući da je

taj nivo uvek bio oko 11 odsto. Po njegovim rečima, uprkos visokom nivou problematičnih kredita koji su karakteristični za ceo ovaj regi-on, Srbiji nije ugrožena finansijska stabilnost i konzervativni pristup obezbedio je da bankarski sektor zemlje ostane jedan od najstabilni-jih u region. Jevtić je naveo i da je udeo problematičnih kredita pri-vrednih društava u ukupnim pro-blematičnim kreditima 56,5 odsto. Sve je značajniji iznos potraživanja od lica u stečaju i očekuje se pove-ćanje u ovom segment u narednom period na čak 58,5 odsto u docniji od godinu dana, a 35,1 odsto preko dve godine - kaže on. Jevtić još do-

daje i da je kod stanovništva nivo problematičnih kredita oko 8,8 odsto, kao i da je u prošloj godini primećen nešto veći rast u docniji otplate kod stambenih kredita in-deksiranih u švajcarskim francima. Najviše loših kredita je kod predu-zeća iz prerađivačke industrije i trgovine na veliko i malo, kao i u oblasti građevinarstva i sektoru ne-kretnina - kazao je Jevtić.Evidentna je nedovoljna informi-sanost potencijalnih učesnika u postupku i njihovih zastupnika o mogućnostima i prednostima po-stupka finansijskog restrukturira-nja. Neblagovremeno pokretanje postupka - privredna društva se javljaju kasno, ne deluje stimulativ-no na poverioce. Proces donošenja odluka u bankama je predug. Da-kle, da bi sporazumno finansijsko restrukturiranje zaživelo u praksi, odnosno da bi bili postignuti cilje-vi zbog kojih je donet Zakon, po-trebno je realizovati niz aktivnosti, zbog čega je PKS pripremila pro-jekat ,,Podrška za efikasnu imple-mentaciju Zakona o sporazumnom finansijskom restrukturiranju pri-vrednih društava’’.

B. Gulan

Stanje u privredi Srbije je alar-mantno, a među najvećim pro-

blemima svakako su nelikvidnost i neuredno plaćanje obaveza. Veliki problem predstavljaju i dugovanja unutar privrede i opšta finansij-ska nedisciplina. Posledice neli-kvidnosti i neefikasnosti sudova u rešavanju privrednih sporova su ogroman broj blokiranih računa i visok iznos blokade. Ovo je iz-među ostalog istakao potpredsed-nik Privredne komore Srbije Raša Ristivojević na skupu ,,Kako do likvidnog poslovanja’’, posveće-nom sporazumnom finansijskom restrukturiranju kao načinu reša-vanja pitanja preteće nelikvidnosti. Medijator skupa bio je potpredsed-nik Privredne komore Srbije Miha-ilo Vesović.Prema podacima NBS, na kraju aprila 2013. godine u blokadi je bilo 41.357 privrednih subjekata sa ne-izmirenim obavezama (bez kama-ta) od 142,7 milijardi dinara.Potpredsednik PKS Ristivojević je naglasio da nivo problematičnih kredita (u docnji dužoj od 90 dana) i njihovo učešće u ukupno odobre-nim kreditima veoma je visoko. Od početka krize 2008. godine do da-nas došlo je do značajnog poveća-nja nivoa tih kredita (iznos je pove-ćan sa 131 milijardu dinara, koliko su iznosili tada, na 367,1 milijardu dinara, na kraju 2012. godine). Uče-šće problematičnih kredita odo-

brenih privredi u ukupno odobre-nim kreditima na kraju marta ove godine iznosilo je čak 20,8 odsto. Najveći deo ovih kredita odnosi se na društva iz sektora rudarstva i prerađivačke industrije, trgovine i građevinarstva. Imajući u vidu da je visok nivo problematičnih kredita u najvećoj meri posledica kašnjenja u otplati kredita privred-nih subjekata, NBS je krajem prošle godine izmenila važeću regulativu i omogućila bankama da ustupanje potraživanja od pravnih lica obav-ljaju u skladu s međunarodnom praksom i standardima.

Sporazumno finansijsko restrukturiranje

Pred Privrednom komorom Srbije, kao Zakonom određenim instituci-

onalnim posrednikom, poslednjih godinu dana vode se postupci spo-razumnog finansijskog restruktu-riranja privrednih društava, ali su postignuti rezultati, mereno brojem postupaka, još uvek skromni. Evi-dentno je da postoje određena nera-zumevanja i prekomerna opreznost banaka u primeni ovog zakona.Naša je procena, naglasio je Ristivo-jević, da će ukoliko se ne podignu svest i nivo znanja o sporazumnom finansijskom restrukturiranju, što se može postići samo ozbiljnom edukacijom svih potencijalnih uče-snika u postupku, biti dovedeno u pitanje ostvarivanje ciljeva radi kojih je donet Zakon. Privredna ko-mora Srbije spremna je i odlučna da preduzme sve što je potrebno kako bi se pomoglo privrednim društvi-ma koja se nalaze u problemima,

Stanje u privredi Srbije je alarmantno, a među najvećim problemima svakako su nelikvidnost i neuredno plaćanje obaveza. Problem pred-stavljaju i dugovanja unutar privrede i finansijska nedisciplina, rekao je Raša Ristivojević, potpredsednik PKS

Kako do likvidnog poslovanja

Visoko učešće problematičnih kredita

Do naplate za 128 dana!Srbija se sa prosečnim periodom naplate potraživanja od 128 dana nalazi na dnu evropske lestvice. Očekuje se da će primena Zakona o rokovima za izmirenje novčanih obaveza u komercijalnim transakcijama, s kojom se počelo 1. aprila 2013. godine, uticati na veću ažurnost u izmirivanju obaveza države prema privredi, kao i među privrednim subjektima, što bi trebalo pozitivno da se odrazi i na likvidnost privrede, rekao je pot-predsednik PKS Raša Ristivojević. On je naglasio da pored javnog sektora, značajan izvor nelikvidnosti predstavljaju i privredna društva u restruk-turiranju, kao i ona kod kojih su raskinuti ugovori o privatizaciji, i koja su potom prevedena u status restrukturiranja, jer od njih poverioci ne mogu da naplate svoja potraživanja ni na osnovu izvršnih sudskih presuda.

30 31


broj 78 broj 78EnERGEtIKA EnERGEtIKA

Ukupna dužina gasovoda Južni tok kroz Srbiju iznosiće 422,4 kilometra sa odvojcima za Hrvatsku i Republiku Srpsku, a prolaziće kroz 33 grada i opštine u Srbiji

Izgradnja Južnog toka po planu Uskoro eksproprijacija zemljišta

Titelu, Opovu, Pančevu, Kovinu i Kuli. Ukupna dužina Južnog toka kroz Srbiju iznosiće 422,4 kilome-tara sa odvojcima za Hrvatsku i Republiku Srpsku, a prolaziće kroz 33 grada i opštine u Srbiji. Najkom-plikovanija izgradnja se očekuje na prvih 150 kilometara od granice sa Bugarskom, jer gasovod prolazu kroz planinski teren, rekao je on i dodao da ni to nije tako zahtevna i složena deonica, kada se uporedi sa nekim drugim teškim terenom, kroz koji se gasovodi inače grade. Južni krak Južnog toka nije obu-hvaćen ovim izmenama prostor-nog plana, rekao je Persicki, koji takođe nije mogao da kaže koliko će iznositi zarada od tranzita gasa Južnim tokom kroz Srbiju, jer to nije u nadležnosti preduzeća Južni tok Srbija.Na skupu, na kome je Republička agencija za prostorno planiranje prezentovala nacrt izmena i do-puna prostornog plana područja posebne namene transnacional-nog gasovoda Južni tok i Izveštaj o strateškoj proceni uticaja izmena i dopuna prostornog plana područja posebne namene transnacionalnog gasovoda Južni tok na životnu sre-dinu, zamenik direktora Republič-ke agencije za prostorno planiranje Đorđe Milić kazao je da postoji početna inicijativa za južni krak Južnog toka koji bi se protezao ka Crnoj Gori, Kosovu i Metohiji i Makedoniji. Ta se opcija analizira ta opcija i ako Vlada Srbije donese odluku o njegovoj izgradnji, posle toga će se znati približniji rokovi i način izrade prostornog plana za tu novu deonicu.Plan je da Južni tok kroz Srbiju poč-ne da radi 2016. godine, rečeno je na skupu u PKS i istaknuto da je to jedan od najvažnijih projekata u Srbiji, u koji su tesno uključeni različiti državni organi, a završen je i glavni idejni projekat za celu deonicu kroz Srbiju. Izmenjenim prostornim planom za Južni tok utvrđene su i zaštitne zone sa obe

strane gasovoda koje u potpunosti odgovaraju zaštiti ljudi i imovine na trasi, kao i odvojci za nacional-nu gasnu mrežu, kod Gospođinaca i Pirota. Izmene prostornog plana su, kako je istaknuto, „fino pode-šavanje” prostornog plana usvoje-nog 2012. godine, koje su bile ne-ophodne i zbog različitih tehničkih usklađivanja, preciziranja vezanih

za razmeštanje objekata uz trasu gasovoda i donošenja rešenja za pristupne saobraćajnice i teleko-munikacionu infrastrukturu. Južni tok će u Srbiju iz Bugarske ulaziti kod Zaječara, a izlaziće kod Som-bora, odnosno kod Bačkog brega ka Mađarskoj.

Branislav Gulan

Izmenjeni i dopunjeni prostorni plan posebne namene za trasu

Južnog toka kroz Srbiju biće usvo-jen do kraja septembra 2013. godi-ne, što će omogućiti da izgradnja tog gasovoda kod nas počne po planu, do kraja tekuće godine, a njegovo korišćenje 2016. godine, najavljeno je na skupu u Privred-noj komori Srbije (PKS), održanom 26. avgusta ove godine. Direktor preduzeća Južni tok Srbija Pavel Persicki najavio je da će u najsko-rije vreme početi eksproprijacija zemljišta za parcele na kojima će prvo početi izgradnja Južnog toka kroz Srbiju. Već su počeli razgovori sa vlasnicima parcela i do sada je sklopljeno 1.000 ugovora, rekao je on i naglasio da neće odmah biti otkupljeno zemljište za celu trasu gasovoda, već postepeno, kako se gasovod bude gradio.Persicki nije precizirao koliko će tačno koštati eksproprijacija zemlji-šta na trasi Južnog toka kroz Srbiju, pošto se razlikuju cene za različite parcele, ali je naglasio da će one biti tržišne i usklađene sa cenama koje važe u pojedinim opštinama, kroz koje gasovod prolazi. Prilikom pre-zentacije izmena i dopuna prostor-nog plana za taj projekat u PKS, rečeno je da će deonicom Južnog toka kroz Srbiju biti obuhvaćeno 10.000 parcela, odnosno 80 hektara zemljišta, koje će biti trajno ekspro-prisano i da će gasovod dominan-tno prolaziti preko poljoprivred-nog zemljišta i jednim delom kroz šumsko područje, a maksimalno su izbegnuta područja bogata pri-

rodnim resursima. Planirano je i da neki objekti na trasi gasovoda u zaštitnoj zoni gasovoda budu

srušeni, od kojih je17 objekata na teritoriji opštine Zaječar, u Boljev-cu 22 objekta, a po jedan u Žablju,

Investicije u gasni sektor – dve milijarde evra za tri godine

U narednih osam godina Srbija će uložiti 10 milijardi evra u razvoj ener-getskog sektora, čime će biti ostvarena nova investiciona celina, izjavio je premijer Ivica Dačić, precizirajući da će u naredne tri godine u naf-tni sektor biti investirane tri milijarde evra, dve milijarde u obnovljive izvore, a u gasni, takođe, oko dve milijarde evra. Dačić je naglasio da je izgradnja Južnog toka najvažniji projekat u gasnoj privredi, zajedno sa izgradnjom skladišta u Banatskom dvoru i Itebeju, čime će Srbija postati značajan faktor u regionu kada je reč o energetskoj stabilnosti.Južni tok će dati značajan doprinos zapošljavanju domaćih preduzeća i građana, a ovaj projekat je oslonac zajedničke evrobudućnosti svih država kroz koje prolazi, rekao je Dačić i naglasio da je vlada Srbije svesna svojih obaveza, a da je on uveren da će ih na vreme ispuniti.Dačić je precizirao da će u 2016. godini proizvodnja gasa biti 11,8 mi-lijardi kubnih metara godišnje, a 2020-2021. biće 36 milijardi kubnih metara. Gasni prsten povezivaće i Rumuniju, Bugarsku, Hrvatsku i Makedoniju, a u planu je i povezivanje sa Republikom Srpskom i BiH.

32 33


broj 78 broj 78novo U PK novo U PKS

direktora Akreditacionog tela Srbije Jasne Stojanović, PKS je institucija koja je uspela da okupi sve koji se bave ovim poslovima. Istakla je zna-čaj formiranja Udruženja jer tako Srbija prati aktuelna dešavanja u Evropi i regionu. Prenela je pozdra-ve udruženja iz Makedonije i Hrvat-ske koja su iskazala spremnost da svoja iskustva podele sa novoformi-ranim Udruženjem u Srbiji.

Vizija, misija i ciljevi

O viziji, misiji, ciljevima, principi-ma, organizaciji i ključnim aktiv-nostima Udruženja akreditovanih tela za ocenjivanje usaglašenosti govorio je predstavnik Inicijativ-ne grupe za formiranje Udruženja AtoU Ivan Samailović, tehnički direktor Jugoinspekta Beograd. Te-žnja za uklanjanjem tehničkih bari-jera u trgovini na globalnom trži-štu, a posebno u Evropi, nametnula je prenošenje i primenu novih pra-vila, međunarodno priznatih. Zato akreditovana tela za ocenjivanje usaglašenosti predstavljaju jednu od najvažnijih karika infrastruktu-re kvaliteta u funkciji upravljanja bezbednošću, sigurnošću i kvali-tetom proizvoda koji se stavljaju u promet na tržištu Srbije, ali koji se i izvoze.Vizija Udruženja je da na jednom mestu okupi akreditovana tela za ocenjivanje usaglašenosti koja će svojim znanjem, iskustvom, kom-petentnošću i pouzdanošću pred-stavljati oslonac industrijskom razvoju Srbije i zaštiti tržišta i potrošača sa aspekta bezbedno-sti roba i proizvoda. Udruženje je osnovano u skladu sa Statutom PKS i shodno tome biće formirani i njegovi organi. Dakle, samo zajed-nički tela za ocenjivanje usaglaše-nosti mogu ostvariti integraciju u međunarodna strukovna udruže-nja u cilju jačanja poverenja i una-pređenja, pouzdanosti i kompeten-tnosti, rekao je Samailović.

B.G.

Udruženje akreditovanih tela za ocenjivanje usaglašenosti formirano je 28. marta i tako postalo najmlađa organizaciona jedinica ovog nivoa u Privrednoj komori Srbije

Usaglašavanje sa globalnim tržištem

Novo udruženje u PKS

U okviru Privredne komore Sr-bije formirano je Udruženje

akreditovanih tela za ocenjivanje usaglašenosti. Zahvaljujući anga-žovanju rukovodilaca i stručnjaka akreditacionih tela, pokretača inici-jative, a uz pomoć i podršku PKS, posle višegodišnjih pokušaja rea-lizovana je inicijativa da se okupe zainteresovani u primeni novih me-đunarodnih pravila u oblasti metro-logije, standardizacije, akreditacije i ocenjivanja usaglašenosti sa ciljem omogućavanja slobodnog kretanja roba i uklanjanja tehničkih prepre-ka u trgovini na globalnom tržištu.Održan je prvi prošireni sasta-nak na koji je pozvano svih 385 organizacija koje su akreditovane kod Akreditacionog tela Srbije na kome su, zajedno sa predstavni-cima državnih organa i institucija nadležnih za ovu oblast, upozna-te sa ciljevima, vizijom, misijom i principima na kojima će se zasni-vati rad Udruženja. Predstavljeno je 27 kandidata za članove Odbora Udruženja. Kako je istakao moderator skupa, samostalni savetnik u Privrednoj komori Srbije Ljubiša Dimitrije-vić, udruživanje Akreditovanih tela za ocenjivanje usaglašenosti u okviru Komorskog sistema Srbije će omogućiti njihovu neposrednu komunikaciju, razmenu iskustava, usaglašavanje procesa rada. Biće moguće da se objedini primena najsavremenijih tehnologija i saču-va nezavisnost struke.

Udružena akreditovana tela za ocenjivanje usaglašenosti mogu je-dinstveno da reaguju, identifikuju uzroke problema i predlažu mere u kritičnim situacijama u zemlji, kao i da učestvuju u kreiranju razvojne politike u mnogim oblastima. Pri-likom formiranja ovog udruženja realno je sagledana opravdanost organizovanog udruživanja i delo-vanja u okviru Privredne komore Srbije koja kroz svoju organizacio-nu strukturu, zakonska ovlašćenja, institucionalne kapacitete, članstva u međunarodnim udruženjima i organizacijama, saradnjom sa do-maćim državnim organima i insti-tucijama i brojnim članovima svih privrednih sektora - predstavlja održivu funkcionalnu zajednicu akreditovanih tela u Srbiji.

PKS, mesto za udruživanje

Potpredsednica PKS Vidosava Džagić je naglasila da akreditova-na tela za ocenjivanje usaglašeno-sti predstavljaju značajan činilac u razvoju infrastrukture kvaliteta u Srbiji koja u procesu globalizacije međunarodne ekonomije povećava svest potrošača, daje suštinski do-prinos ekonomskom i socijalnom razvoju zemlje, plasiranju bezbed-nih proizvoda i utiče na inovacije i konkurentnost. Akreditovana tela predstavljaju osnovu regionalne i međunarodne trgovine i znača-jan faktor zaštite životne sredine, zdravlja i bezbednosti potrošača, rekla je potpredsednica PKS. Okvir za formiranje Udruženja definisan je u skladu sa potrebama i zahtevi-ma članica jer su ga kreirali njihovi predstavnici. Zato je važno da i sama akreditova-na tela za ocenjivanje usaglašenosti budu međunarodno konkuren-tna, da zapošljavaju kompetentne stručnjake čija su znanja i veštine međunarodno priznati i koji se stalno unapređuju’, rekla je Vido-sava Džagić. Pomoćnik ministra u Ministarstvu finansija i privrede mr Jelena Popo-vić je naglasila da PKS predstavlja prirodno mesto za osnivanje ovog Udruženja. Istakla je zajedničke ak-tivnosti svih institucija infrastruk-ture kvaliteta u Srbiji, posebno u usklađivanju propisa sa zakono-davstvom EU. Prema mišljenju v.d.

Uspešna akcija u ime 5000 firmi

Bez PDV-a na sekundarne sirovine Prihvaćena inicijativa PKS za rešavanje proble-ma oko 5.000 firmi - Izmenjen pravilnik kojim se utvrđuju sirovine i usluge povezane sa sekun-darnim sirovinama za obračun i plaćanje PDV-a

Zahvaljujući inicijativi Privredne komore Srbije (PKS) oko 5.000

firmi, koje učestvuju u sakupljanju i prometu sekundarnih sirovina kao što su – mesing, bronza, sivi liv, stari električni šporeti, frižideri, akumulatori i drugi neupotrebljivi proizvodi zbog istrošenosti, oslobo-đeni su plaćanja Poreza na dodatu vrednost (PDV).PKS je inicirala iznalaženje reše-nja problema primene Pravilnika o utvrđivanju sirovina i usluga koje su neposredno povezane sa sekundarnim sirovinama, radi pre-ciznijeg definisanja tih sirovina i različitih tumačenja kod obračuna i plaćanja PDV-a.Ministarstvo finansija i privrede 19. avgusta izmenilo je Pravilnik o utvrđivanju sirovina i usluga koje su neposredno povezane sa sekun-darnim sirovinama. Preciziranjem teksta pravilnika otklonjena su ra-zličita tumačenja i postupanja u praksi pa će na isti način biti tretira-ne sekundarne sirovine u poreskim propisima i propisima koje regulišu oblast upravljanja otpadom. Sekun-darnim sirovinama će se smatrati kako otpaci osnovnih i obojenih metala, tako i njihove legure kao i najširi obuhvat proizvoda koji nisu upotrebljivi zbog istrošenosti.Privrednici su ukazali da je u pret-hodnom periodu postojala različi-ta praksa i da su pojedine poreske uprave, prilikom kontrole poreskih obveznika tumačile da, na primer, mesing nije sekundarna sirovina,

jer nije naveden u pravilniku koji definiše šta se smatra sekundar-nom sirovinom u smislu oporezi-vanja potrošnje. Tako su firme koje se bave sakupljanjem i prometom sekundarnih sirovina od gvožđa, bakra, cinka oslobođene plaćanja PDV, dok su one koje bave pro-metom sekundarnih sirovina od mesinga, bronze, sivog liva bile dužne da plaćaju porez na potroš-nju. Takođe, istrošeni akumulatori za reciklažu prilikom uvoza imali su tretman sekundarne sirovine, a kada su prikupljani na domaćem tržištu za reciklažu, nisu tretirani kao sekundarna sirovina.

D.v.G.

34 35


broj 78 broj 78 novo U PKS novo U PKS

PKS i USAID Projekat za bolje uslove poslovanja organizovali su konferen-ciju o faktoringu sa ciljem da se privredi pruži što više informacija o moguć-nostima tog načina finansiranja u prevazilaženju problema nelikvidnosti

Faktoring - brže do novcaKako prevazići nelikvidnost?

faktoring kao oblik nebankar-skog finansiranja u Srbiji je

prisutan još od 2005. godine ali nije bio široko razmatran kao al-ternativa postojećim finansijskim mehanizmima. Novi Zakon o fak-toringu, usvojen pre dva meseca, doprineće razvoju faktoringa, što bi trebalo da smanji nelikvidnost, najviše malih i srednjih preduzeća i poveća izvoz, istaknuto je na kon-ferenciji „Faktoring - brže do nov-ca” održanoj 20. septembra, koju su organizovali Privredna komora Srbije (PKS) i USAID Projekat za bolje uslove poslovanja.Predsednik PKS Željko Sertić uka-zao je da nelikvidnost sa kojom se suočavaju preduzeća u Srbiji, ne-mogućnost banaka da sredstava plasiraju u privredu i sve veća za-duženost države i privrede, vode zemlju ka ozbiljnoj krizi. Faktornig kao oblik nebankarskog finansi-ranja treba da omogući privredni-cima bolju organizaciju finansija i naplatu potraživanja, dodao je Ser-tić. Predsednik PKS je izrazio oče-kivanje da će mere novih ministara finansija i privrede biti „ozbiljan korak ka novoj Srbiji”.Pomoćnik ministra finansija Zlatko Milikić istakao je da će faktoring uz lizing i mikrokreditne institu-cije, nastaviti da se razvija u Srbiji kada je pravni okvir adekvatno re-gulisan. Milikić je pozvao privred-nike da što više koriste tu vrstu finansiranja koje je nedepozitno i da ne ugrožava stabilnost finansijskog sistema. U SAD je 2000. godine učešće faktoringa u finansiranju

bilo veće od 190 odsto američkog BDP-a.Zamenica direktora USAID Projek-ta za bolje uslove poslovanja Dra-gana Stanojević navela je da fak-toring u Srbiji postoji niz godina, ali nije bilo odgovarajuće zakonske regulative, što bi trebalo da bude prevaziđeno novim Zakonom o faktoringu.Razvoj faktoringa, podstaknut ade-kvatnom regulativom i podizanjem znanja malih i srednjih preduzeća, uticaće na bolju likvidnost, unapre-đenje upravljanja potraživanjima, kao i bolju kreditnu sposobnost preduzeća, istakla je Ana Jolović, rukovodilac Tima za razvoj finan-sijskih tržišta USAID projekta za bolje uslove poslovanja.Specijalni gost konferencije „Fakto-ring - brže do novca” Panos Papa-teodoru, član Komisije Factors Chain International i izvršni direktor i gene-ralni direktor Laiki Factors & Forfaiters

detaljno je objasnio model faktoringa.Direktor kompanije Real faktor Vla-do Rosić naveo je da je u u Srbiji faktoringu prošle godine bilo mi-lijardu evra prometa, oko tri odsto BDP-a, i da postoji tražnja za još jednom milijardom, ali nema toliko sredstava. U Srbiji ima 18 firmi koje se bave faktoringom, ali da samo devet ima potreban kapital, i da bi novi zakon trebalo da doprinese dolasku stranih kompanija koje se time bave, rekao je Rosić.Nakon plenarnog dela konferen-cije koja je u PKS okupila više od 120 učesnika – privrednika, pred-stavnika banaka i faktoring kuća organizovani su bilateralni susreti malih i srednjih preduzeća i fakto-ring kuća.

Pružaoci računovodstvenih usluga od PKS očekuju posredovanje izme-đu potreba struke i institucija u kojima se odlučuje

Borci za doslednu primenu regulative

Konstitutisana Grupacija računovodstvenih agencija

novoosnovana Grupacija raču-novodstvenih agencija odr-

žala je konstitutivnu sednicu 10. septembra, na kojoj je za predsed-nika izabran Jovan Beara, vlasnik agencije SZR Beara iz Novog Sada, a za njegovog zamenika Dušan Acegan, vlasnik agencije Acegan iz Pančeva.Sednici je prisustvovao i potpred-sednik PKS Zdravko Jelušić, koji je osnivanje ove Gruapcije okarak-terisao kao značajan događaj za Komoru jer će aktivosti privred-nih društava za pružanje računo-vodstvenih usluga omogućiti brže upoznavanje sa sistemskim proble-mima koji muče privredu Srbije, čime će se stvoriti mogućnosti da se oni brže otklone. Jelušić je najavio da će predstojeća reforma Komore omogućiti da ova Grupacija prera-ste u veliko udruženje pravnih lica koja se bave računovodstvenom delatnošću.Članovi Grupacije, koja će raditi u okviru Udruženja za bankarstvo i osiguranje Privredne komore Sr-bije, usvojili su okvirni plan rada, kojim se predviđaju dugoročne aktivnosti na podizanju kvaliteta usluga, borbi za doslednu prime-nu regulative i stalnom praćenju izmena zakona. Za period do kraja ove godine predsednik Grupacije Jovan Beara najavio je održavanje okruglih stlova i seminara, na ko-jima će teme biti: Centralni regi-star socijalnog osiguranja po meri korisnika, Poreska uprava godinu dana od početka reforme, Zakon o sprečavanju pranja novca, prome-

ne Zakona o radu, i druge. Beara je najavio i aktvnsti na edukaciji čla-nova za elektronsku komunikaciju, pre svega sa Centralnim rgistrom i Poreskom upravom.U konstruktivnoj diskusiji o planu rada, članovi Grupacije konstato-vali su mnoge probleme u svom poslovanju, na čijem rešavanju će se raditi uz institucionalnu podršku Privredne komore Srbije. Poteško-će u radu privrednici su ilustrovali podatkom da je uz pet poreskih za-konana krajem prethodne godine bilo čak 7937 tumačenja. Ukazano

je takođe na probelme koje izazi-vaju članovi zakona tzv. dualnog tipa, kao i na visoke doprinose na zarade koji dovode do rada na crno i na proizvoljno tumačenje pojedi-nih zakonskih odredbi u različitim lokalnim zajednicama.Istaknuta je uloga Privredne komo-re Srbije kao posrednika između potreba struke i institucija u kojima se odlučuje, a najavljeno je formi-ranje saveta kao tela za pripremu predloga za izmene zakona.

M. n.

U susret obaveznoj elektronskoj prijavi PDV

Čanovi Grupacije upoznati su sa mogućnostima Sertfikacionog tela Privrdne komore Srbije da izdaje digitalni potpis i kvalifikovani digi-talni sertifikat. Ukazano je i na potrebu blagovremenog obezbeđivanja kvalifikovanog elektronskog sertifikata jer od 1. januara naredne godi-ne stupa na snagu obaveza elektronske prijave PDV.

Šansa za firme bez dovoljno kapitala

Faktoring je zasnovan na ustupa-nju potraživanja za fakturisanu i isporučenu robu, pri čemu je to potraživanje kratkoročno i ne-dospelo. Osnovna prednost fak-toringa jeste da je bitan kvalitet potraživanja, odnosno onog ko određenom preduzeću duguje, a ne samog preduzeća. Faktoring je naročito pogodan za preduze-ća koja imaju dobre programe i kvalitetne kupce, ali koja, sa dru-ge strane, nemaju dovoljno obrt-nog kapitala da finansiraju duge rokove naplate, a ni dovoljnu finansijsku snagu da bi se zadu-živali na finansijskom tržištu pod povoljnijim uslovima.

36 37


broj 78 broj 78POLJOPRIVREDA POLJOPRIVREDA

u EU donosi još neke nepovoljnosti po Srbiju po pitanju izvoza šećera. Naime, količina šećera iz Srbije koja se plasira na tržište Hrvatske biće uključena u ukupnu kvotu za izvoz šećera u EU koja iznosi 180.000 tona godišnje. Jadranka Zenić Zeljković je ukazala da će trgovina sa Hrvat-skom biti regulisana Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju (SSP), što će izvoz hrvatske robe učiniti nepovoljnijim.

Ostala tržišta u regionu

Tržište BiH je za Srbiju i Hrvatsku od velikog značaja. Hrvatska na tržište BiH plasira značajan iznos prehrambenih proizvoda. Ulaskom Hrvatske u EU, najveće promene dogodiće se pri izvozu prehram-benih proizvoda u BiH, na pri-mer mleka i mlečnih prerađevina, mesa, keksa i cigareta, zbog carina na ove proizvode prilikom uvoza iz EU, odnosno Hrvatske u iznosu od 10 do 15 odsto, plus prelevmani. Ovo će uticati na smanjenje konku-rentnosti ovih proizvoda iz Hrvat-ske na tržištu BiH. To je i izuzetna prilika za srpske proizvođače da povećaju plasman ovih proizvoda na tržište BiH, jer će se izvoziti po CEFTA sporazumu, odnosno bez carina i biće konkurentniji u od-nosu na hrvatske proizvode. Izla-skom Hrvatske iz CEFTA spora-zuma nastaće i promene u trgovini u pogledu strukture i obima robne razmene u Regionu. Ekonomske efekte ulaska Hrvatske u EU, sa aspekta uticaja na privredu Srbije mogli bi da ocenimo kao pozitivne i stimulativne, naglasila je Jadran-ka Zenić - Zeljković. Treba istaći da poljoprivredi Srbije nije u interesu davanje posebnih ustupaka Hrvat-skoj, pre svega, iz razloga što to znači stvaranje povoljnijih uslova uvoza poljoprivrednih proizvoda u Srbiju iz svih ostalih članica EU. Treba istaći i to da je Hrvatska do-stavila zahtev Evropskoj komisiji za reviziju SSP između Srbije i EU,

kao i ostalih članica CEFTA i EU, radi zaštite svojih izvoznih interesa posle 1. jula 2013. godine. Suština je da se koncesije koje Hrvatska ima u skladu sa CEFTA 2006. ugrade

u SSP svake članice CEFTA, koja ima potpisan ovakav sporazum sa Evropskom zajednicom.

B. Gulan

Ekonomski efekti ulaska Hrvatske u EU, sa aspekta uticaja na privre-du Srbije, mogu se oceniti kao pozitivni i stimulativni. Srbija bi nakon ulaska Hrvatske u EU mogla da poveća plasman svojih poljoprivrednih proizvoda na tržište CEFTA regiona

Šansa za veći izvoz hrane iz SrbijeHrvatska u EU

Sticanjem statusa punopravne članice Evropske unije 1. jula

2013. godine Hrvatska je prestala da bude članica CEFTA Sporazu-ma, kao i svih ostalih bilateralnih i multilateralnih trgovinskih spo-razuma, koji nisu u skladu sa za-jedničkom trgovinskom politikom EU. Ovim je Hrvatska otpočela sa primenom svih pravila i propisa koje propisuje EU za svoje člani-ce. Dakle, Srbija bi nakon ulaska Hrvatske u EU, mogla da poveća plasman svojih poljoprivrednih proizvoda na tržište CEFTA regio-na, jer će Hrvatska roba biti skuplja i manje konkurentna zbog poveća-nja carina. Najveće promene u re-gionu dogodiće se pri izvozu pre-hrambenih proizvoda iz Hrvatske u Bosnu i Hercegovinu – mleka i mlečnih prerađevina, mesa, keksa i cigareta, čija će konkurentnost biti smanjena, što predstavlja izuzetnu priliku za srpske proizvođače.

Konkurentnost

O tome šta je sačekalo Srbiju posle 1. jula 2013. godine u ovoj oblasti Jadranka Zenić – Zeljković iz Mi-nistarstva spoljne i unutrašnje tr-govine, između ostalog kaže da će nakon ulaska Hrvatske u EU jedan broj njenih poljoprivrednih proi-zvoda u razmeni biti manje kon-kurentan na tržištu Srbije i CEF-tA. Duvan i proizvodi od duvana će se uvoziti u Srbiju po carini od 57,6 odsto iz EU, tako da će Srbija imati prednost u izvozu duvana u

Hrvatsku i na CEFTA tržištu. Pre-ma analizi, može se očekivati da će doći do količinskog smanjenja uvo-za cigareta iz Hrvatske, s obzirom da će one biti skuplje usled četvo-rostrukog povećanja carine.Hrvatska bi ulaskom u EU trebalo da ostane bez preferencijalnog sta-tusa koji je uživala u izvozu duva-na u CEFTA regionu, koji je podra-zumevao znatno niže carine nego u EU. Carine za hrvatski duvan u CEFTA iznosile su od 10 do 15 od-sto, dok je naša carina na duvan u CEFTA bila 38 odsto, kaže sekretar Udruženja za poljoprivredu Pri-vredne komore Vojvodine Đorđe Bugarin. Po njegovim rečima, tako su Hrvati za osam godina u Srbiju izvezli više od 10.000 tona duvana, a mi u tu zemlju – svega 100 tona,

podsetivši da bi sada za Hrvatsku carine na duvan trebalo da budu učetvorostručene i da iznose 57,6 odsto.U Evropskoj komisiji, objašnjava-ju da je Hrvatska ulaskom u EU i napuštanjem CEFTE dovedena u nepovoljan položaj u trgovinskom režimu sa državama regiona, i da će EU zbog toga dozvoliti Hrvat-skoj da u nekim oblastima zadrži stari trgovinski režim. U Evropskoj komisiji kažu da ni Srbija niti bilo koja zemlja regiona time neće biti na gubitku. Trebalo bi omogućiti uvoz dosadašnjih kvota cigareta iz Hrvatske, po starim carinskim sto-pama. Uobičajeno je da se na ovaj način pomogne novim članicama EU kako ne bi pretrpele velike ekonomske turbulencije prilikom ulaska u EU. I Srbija će, kažu, kada uđe u EU imati tu vrstu podrške. Ministarstvo trgovine Srbije nije dobilo nikakvu zvaničnu informa-ciju niti zahtev Evropske komisije da se Hrvatskoj i nakon ulaska u EU omogući da pod povoljnijim uslovima izvozi cigarete na srpsko tržište, izjavila je pomoćnica mini-stra Bojana Todorović.

Povoljnije i nepovoljnije

Ulaskom Hrvatske u EU, izvoz hr-vatskih proizvoda u Srbiju prema SSP biće nepovoljniji za najosetljivi-je poljoprivredne proizvode. Među proizvodima za koje su određene kvote, izvoz šećera iz Srbije u EU biće nepovoljniji. Ulazak Hrvatske

Šansa za pozicioniranje

Ulazak Hrvatske u Evropsku uniju doneće kompanijama iz Srbije pri-liku da se bolje pozicioniraju na hrvatskom tržištu, kao i da povećaju plasman u zemlje CEFTA regiona kao i EU. Hrvatska je sticanjem sta-tusa punopravne članice EU 1. jula, prestala da bude članica CEFTA sporazuma, i prihvatila je zajednički režim trgovine EU. Tako je trgovina sa Hrvatskom po njenom ulasku u EU regulisana Spo-razumom o stabilizaciji i pridruživanju (SSP), što će izvoz hrvatske robe učiniti nepovoljnijim, ukazali su stručnjaci. Može se očekivati da ulazak Hrvatske u EU pruži priliku da se prevaziđu ograničenja koja postoje i predstavljaju nelojalnu konkurenciju za srpske proizvođače na hrvat-skom tržištu i da se to tržište konačno otvori za proizvode iz Srbije.

Javnost bez odgovoraPrilikom posete Srbiji, evropski komesar za proširenje EU Štefan File i premijer Ivica Dačić, dotakli su se izvoza cigareta iz zemalja CEFTA, ali je javnost ostala bez jasnog odgovora da li je File u Beogradu ,,ur-girao’’ da se hrvatske cigarete i dalje prodaju pod povoljnijim uslovi-ma. File, je naime, rekao da je neophodno prilagođavanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju – jer je Hrvatska ušla u EU i napustila je CEFTA, ali i da se održi ,,tradicionalan uvoz hrvatske robe u Srbiju’’. Odgovarajući na pitanje novinara o uvozu hrvatskih cigareta, Dačić je reko da mu je drago što je došlo do te teme – do trgovinskih pitanja, a ne da se razgovara samo o Kosovu i Metohiji. ,,Naš interes je da se izborimo za što veće kvote za izvoz šećera, ali to nije ista korpa proble-ma’’, rekao je Dačić.

38 39



Predsednik PKS naglasio je da Pri-vredna komora Srbije podržava sve važne aktivnosti koje doprinose ekonomskom napretku, kao što su proces razvoja znanja, razmene in-formacija, finansijskog konsaltinga i unapređenja tržišta. Ovo je konkretan primer kako može da se sarađuje, pri-mer kako jedna kvalitetna kompanija iz Srbije može da nađe partnere u ino-stranstvu, ukazao je Sertić.Ton Loman istakao je da je strategi-ja Agrifirma fokusirana na inovacije. Mi razvijamo i proizvodimo kvali-tetne koncepte ishrane, u kombina-ciji sa konsalting uslugama. Kroz snabdevanje proizvodima visokog kvaliteta i inovativnog koncepta hranjenja, strani partneri će srp-skim poljoprivrednicima pomoći da dobiju što kvalitetnije životinje i time ostvare profit.Izabrali smo da investiramo baš u Srbiji, jer poseduje odličan poten-cijal u agraru, poručio je Loman. Agrifirm kooperativa udružuje 18.000 holandskih poljoprivred-nika, prihoduje godišnje oko 2,4 milijarde evra, želi da u Srbiju prenese sistem organizacije agro sektora po tipu Holandije, pove-zivanje struktura klanične indu-strije i mlekarske industrije sa ra-tarskim sektorom, radi zatvaranja lanca stočarske proizvodnje. Na taj način obezbeđuju se jeftinije sirovine, stočarska proizvodnja, smanjuje uvoz i povećava izvoz finalnih proizvoda. Strateški prav-ci razvoja na samom početku par-tnerstva stavljaju akcenat na uzgoj mladih životinja (prasadi) i živine (jaja) i mlečno govedarstvo.Srbija je prepoznata u regionu kao lider i zemlja budućnosti za razvoj stočarstva, istakao je generalni di-rektor Nuscience Patrik Kereman.Vlasnik „Sto posto“ Zoran Vukadi-nović podsetio je da je ta firma lider u proizvodnji hrane za životinje na domaćem tržištu, ukazujući da je nastala privatizacijom ruinirane fa-brike u Velikoj Plani.

n. M.

Predsednik Srbije Tomislav Nikolić prisustvovao potpisivanju ugovora holandskog Agrifirma i domaćeg proizvođača hrane za životinje Sto po-sto, u koji će biti uloženo 30 miliona evra u naredne tri godine

Holandija, garant u agro biznisuAgrifirm vlasnik trećine Sto posto

Holandska Royal Agrifirm grupa, jedan od najvećih evropskih

proizvođača stočne hrane, kupila je 35 odsto domaće kompanije Sto po-sto, dok je firma Nuscience, u okviru te grupe, kupila 51 odsto preduze-ća Novi miks, domaćeg proizvođača vitaminsko mineralnih predsmeša i dodataka u hrani za životinje. Ho-landska kompanija će u Sto posto investirati 30 miliona evra u nared-ne tri godine.Ugovore su potpisali predstavnici Agrifirm grupe i preduzeća Nusci-

ence Ton Loman i Patrik Kereman, sa vlasnikom firme Sto posto Zora-nom Vukadinovićem. Potpisiva-nju ugovora prisustvovao je pred-

sednik Srbije Tomislav Nikolić, a domaćin ovog skupa bio je pred-sednik Privredne komore Srbije Željko Sertić.

Holandija – zemlja partner

Ambasador Holandije u Srbiji Laurent Stokvis ukazao je da se udruži-vanjem u poljoprivredi može proizvoditi više i kvalitetnije, poručivši da je Holandija garant da će ovaj posao biti dobro urađen. Ambasador je najavio i da će Holandija biti zemlja partner na Novosadskom sajmu poljoprivrede sledeće godine.

Zoran Vukadinović,direktor i vlasnik firme Sto Posto

Obezbediti investiranje, zadržati likvidnost

Koji su bili vaši motivi da krenete u privatni posao sa proizvodnjom hrane? Koje su bila teškoće?

„STO POSTO“ uverenje da se u Srbiji može uspešno i profitabilno baviti poljoprivrednim biznisom, odnosno proizvodnjom stočne hrane.Svaki korak u razvoju kompani-je donosio je specifične teškoće. Na početku su one bile vezane sa kapacitete, kako proizvod-ne tako i kadrovske. Od jednog ruiniranog pogona, bez ijednog zrna žita i sa nekoliko radnika morao se dizajnirati i napraviti savremeni i konkurentni poslov-ni sistem.Nakon toga, uporna i stalna bor-ba za osvajanje tržišta. Naravno da je u svim fazama bilo potreb-no obezbediti dovoljno (skupih) sredstava za stalno investiranje, a da se ne ugrozi likvidnost. Koja je vaša poslovna taktika? Na koja znanja se oslanjate? Šta biste preporučili onima koji tek ulaze u biznis u Srbiji?

Taktika se menjala, odnosno pri-lagođavala, ali je uvek izvirala iz strategije koja je zahtevala da se, bez obzira na cenu i žrtve ostva-ri cilj. Čovek se mora oslanjati na sva svoja i znanja i sposobnosti saradnika, ali je još važnije da ta znanja stalno unapređuje. U Srbiji mislite i radite dugoročno.

Kada i kako ste došli u kontakt sa hlandskim parterima? Šta se njima najviše dopalo kod vas?

Po njihovim rečima svidela im se profesionalnost i posvećenost me-nadžmenta i zaposlenih ciljevima kompanije.

Da li ste se dvoumili pre nego što ste odlučili da prodate deo firme? Kako će u budućnosti izgledati vaša uloga u kompaniji?

Naravno da taj čin ima i svoju emotivnu stranu, ali razvojne po-trebe kompanije i želja za njenim daljim rastom su nadvlade.Za sada moja uloga će ostati ne-promenjena, a u budućnosti ona će zavisiti od budućnosti kompa-nije. Šta očekujete od udruživanja sa Holanđanima?

Očekujemo veća ulaganja i brži razvoj kroz transfer znanja i teh-nologija i lakši pristup novim tr-žištima.

M. S.

40 41



2,95 odsto). U privatnom sektoru je izraženija usitnjenost poseda. Dominiraju posed od 15 do 20 hek-tara, a 0,5 odsto su posedi veći od 20 hektara. Poređenja radi, u Veli-koj Britaniji prosečna veličina far-me iznosi 69,3 hektar, Francuskoj 41,7 hektara, Danskoj 42,6 hektara, Holandiji 18,6 hektara, Nemačkoj 31 hektar, a Belgiji 20,6 hektara. U EU je prosečna veličina farme 20,7 hektara, što je pet puta više od pro-sečne veličine poseda porodičnog gazdinstva u Srbiji. Izgrađenost i stepen tehničko – teh-nološke opremljenosti prehrambe-ne industrije Srbije na tom je nivou da ne predstavlja limitirajući faktor rasta poljoprivredne proizvodnje i njenog prestrukturiranja u procesu povećanja proizvodnje industrij-skog bilja, povrća i voća. Na osno-vu raspoloživih podataka, ukazuje se da je permanentno prisutan re-lativno nizak stepen korišćenja ka-paciteta, kako u ukupnoj industriji prerade poljoprivrednih proizvo-da, tako i u nekim njenim vidovima posebno. Tako uljare korite sada kapacitet sa oko 50 odsto, šećera-ne sa 25, konditorska industrija sa 40, klanice sa 30, a industrija stočne hane sa 34 odsto. Dugoročni i ak-tuelni problemi ovih industrija su, nedovoljno korišćenje kapaciteta, dobrim delom zbog nedostatka od-govarajućih sirovina i kvalitetnog menadžmenta. To ima za posledicu neefikasnost u poslovanju i slabu konkurentnost u izvozu. Karakte-ristična je neujednačena opremlje-nost kapaciteta u okviru pojedinih grupacija. Neka preduzeća se nala-ze na samom vrhu tehničko – teh-nološke opremljenosti i raspolažu visokoobrazovanim kadrovima svetskog kvaliteta, dok druga sve više zaostaju za savremenim teh-nološkim i marketinškim zahtevi-ma.Podnoseći uvodno obrazloženje sa-vetnik predsednika Privredne ko-more Srbije Milan Prostran nagla-sio je da od oko 4,2 miliona hektara

obradivog zemljišta navodnjava samo 40.000 hektara poseda i kori-stimo tek 600.000 tona mineralnih đubriva.

Poljoprivredna mehanizacija stara 20 godina

Kada bismo to bogatstvo koristili uz izmenu setvene strukture, mo-gli bismo da proizvodimo dovoljno hrane za sopstvene potrebe i godiš-nji izvoz od najmanje pet do šest milijardi dolara. Dakle, realno bi bilo da Srbija već 2020. godine izvo-zi milion tona pšenice, tri miliona

tona kukuruza, 250.000 tona šećera, 100.000 tona ulja, zatim voća i po-vrća u vrednosti od oko 400 milio-na dolara, žive stoke i mesa u vred-nosti od 250 miliona dolara, vina i žestokih pića za 50 miliona dolara i duvana u vrednosti od 20 miliona dolara, rekao je Prostran.Da bi se to ostvarilo, potrebna je i kvalitetna poljoprivredna mehani-zacija koju Srbija nema. Jer, prosek starosti traktora, kombajna i dru-gih mašina je oko 20 godina. Se-kretar Udruženja za poljoprivredu Privredne komore Vojvodine Đor-đe Bugarin, prezentujući rad čiji su autori Ljubiša Obradović, Mirko Milovanović i Branislav Gulan iz Privredne komore Srbije i Danilo Tomić iz Društva agrarnih ekono-mista Srbije, naglasio je da u zemlji imamo 408.000 traktora i oko 25.000 kombajna, koji su punoletni. Dakle, da bi se proizvodila hrana prema željenim projekcijama, potrebno je da se ova proizvodnja revitalizuje i prilagodi potrebama malih i sred-njih gazdinstava veličine poseda do 50 hektara. Prema istraživanju autora rada, Srbija je od izvoznika poljoprivredne mehanizacije po-stala njen uvoznik. Jer, samo prošle godine spoljnotrgovinski deficit u ovoj oblasti bio je 123,38 miliona dolara. Ukupna spoljnotrgovinska razmena bila je 208,6 miliona dola-ra, od čega je izvoz iznosio 42,6, a uvoz 167 miliona dolara.Da bi se povećala proizvodnja hra-ne u zemlji, a to znači da se obez-bedi domaća sigurnost i izvoz, au-tori predlažu da se novac umesto u uvoz mašina usmeri, u domaću in-dustriju koju je potrebno revitalizo-vati i ukrupniti. Za velike sisteme treba tražiti partnere u inostran-stvu. Pošto više od polovine sta-novništva Srbije živi u selu, i imaju mala gazdinstva, čiji je prosek tri hektara, proizvodnju poljoprivred-nih mašina u zemlji treba prilago-diti njihovim potrebama.

B. Gulan

Do 2020. godine, Srbija bi mogla da izvozi milion tona pšenice, tri milio-na tona kukuruza, 100.000 tona ulja, voća i povrća za 400 miliona dolara, žive stoke i mesa za 250 miliona dolara, pića za 50 miliona dolara i duva-na za 20 miliona dolara, procenio je Milan Prostran na naučnom skupu ,,Mehanizacija poljoprivrede – stanje i potrebe’’

Mehanizacija – baza razvoja agrara Proizvodnja hrane

Privredni razvoj Srbije danas se nalazi na prekretnici koja pruža

šansu da se na osnovu dosadašnjih iskustava kreira razvoj sa manje propusta i grešaka. U vremenu koje dolazi od agrara se očekuje da nosi privredni razvoj zemlje i da bude okosnica ekonomske aktiv-nosti. On direktno učestvuje u stva-ranju bruto društvenog proizvoda sa 20 odsto, a sa pratećim delatno-stima sa 40 odsto. Sirovinsku bazu obezbeđuje 5,1 miliona hektara po-ljoprivrednih površina, od čega je obradivo čak 4,22 miliona hektara. Imamo 0,47 hektara obradivih po-

vršina po jednom stanovniku, što je iznad evropskog proseka. Ovo je konstatovano na Naučnom sku-pu ,,Mehanizacija poljoprivrede – stanje i potrebe’’ koji je održan na novosadskom Poljoprivrednom fakultetu. Revitalizaciju i oporavak agrara Srbije treba posmatrati integralno, vodeći računa o tome da se bitno promenila vlasnička struktura, pa sada imamo dominantno učešće privatnog – akcionarskog vlasniš-tva. Potrebno je da se za narednih 10 godina koncipira Dugoročna strategija agrarnog i ruralnog ra-

zvoja. Ovaj model – strategija mora biti komplementaran Evropskoj agrarnoj politici, što će omogućiti naše lakše integrisanje u savreme-ne evropske tokove. Dakle, po-trebno je oporaviti privatni i akci-onarski - državni agrarni sektor i podsticajnim merama ekonomske politike uobličavati gazdinstvo u moderan farmerski posed. Eko-nomska politika u agraru treba da se bazira na afirmaciji intenzivne proizvodne strukture. Počev od 2014. godine pa u narednoj dece-niji, status proizvodnje hrane, kao najvažnije privredne oblasti koja će bitno uticati na ukupne privredne tokove zemlje, treba uobličiti da bude ekonomski profitabilna i tr-žišno orijentisana.

U privatnom posedu 95 odsto obradive zemlje

Gotovo 95 odsto obradivog ze-mljišta u Srbiji ili oko 4.000.000 hektara, u vlasništvu je privatnih posednika, a pet odsto ili 225.000 hektara u vlasništvu poljoprivred-nih preduzeća i zemljoradničkih zadruga. Poslednjih godina je, uz izvesna kolebanja, prisutan trend smanjivanja površina u vlasništvu poljoprivrednih preduzeća i za-druga. Veličina poseda je veoma heterogena. Najveći broj preduze-ća – posednika je u kategoriji do 50 hektara (ili 55,3 odsto), a najmanji u kategoriji preko 5.000 hektara (ili

Demografska kretanja

Iako je proces smanjivanja seo-ske populacije i poljoprivrednog stanovništva u osnovi civiliza-cijsko kretanje, na našim prosto-rima on je imao karakteristike egzodusa, budući da je bio dva do tri puta intenzivniji nego u danas najrazvijenijim zemljama. Dok je krajem četrdesetih godi-na prošlog veka na selu živelo oko 80 odsto stanovništva, da-nas gradska populacija čini 51 odsto stanovništva. Prema po-dacima FAO, udeo poljoprivred-nog stanovništva u ukupnom iznosi: SAD 2,3 odsto, Velika Britanija 1,8 odsto, Francuska 4,2 odsto, Nemačka 3,6, Grčka 19,8, Mađarska 10,3 odsto, Kina 65,2 odsto. U Srbiji taj odnos je 17,3 odsto.

42 43


broj 78 broj 78REGIonI REGIonI

Delegacija Privredne komore Srbije (PKS), na čelu sa pred-

sednikom Željkom Sertićem i pred-stavnici nekoliko ambasada u Srbiji posetili su u Kraljevu fabriku lakih aviona „Aero Ist Jurop” (Aero East Europe), radi upoznavanja izvo-znih mogućnosti te kraljevačke fa-brike.Sertić je rekao da PKS želi da po-drži sve dobre ideje, i da Kraljevo, uz pomoć uspešnih preduzetnika i investitora, postane još jedan avio centar u Srbiji.U ovim kriznim vremenima u ko-jima se nalazimo i u svim poku-šajima da akteri koji učestvuju u realizaciji ekonomske politike u Srbije daju svoj maksimum, Pri-vredna komora Srbije ima zadatak

da podrži sve dobre ideje i inici-jative, rekao je predsednik PKS. Došli smo u Kraljevo da podržimo ovakve preduzetnike, pomognemo dolazak potencijalnih investitora i kupaca ovih aviona, kako bismo napravili još jedan avio centar u Kraljevu, dodao je Sertić.Kraljevačka firma „Aero Ist Jurop”, koja proizvodi lake avione razne namene, poseduje najsavremeniji sertifikat nemačkih vazduhoplov-nih vlasti. Nemci žele da kupuju avion SILA (Srpska industrija la-kih aviona) 450 C koji će koristiti u školama za obuku pilota, u razli-čitim institucijama za raznovrsna nadgledanja, foto-snimanja i druge namene.Direktor fabrike Milorad Matić, rekao je da je njihovo tržište cela Evropa, ali da se pregovara i sa po-tencijalnim kupcima iz Australije, Amerike i afričkih zemalja.„Mi smo prvih godina proizvod-nje izvozili 100 odsto naših avio-na. Kada su svi bili skeptici i kada niko nije verovao da će izaći nešto

sa nazivom Made in Serbia, mi smo to učinili. Sada izvozimo 95 od-sto aviona koje proizvedemo, a na evropsko tržište smo izvezli preko 100 aviona”, rekao je Matić.Preduzeće „Aero Ist Jurop” dobit-nik je ovogodišnje nagrade za inve-sticiju godine „Aurea”. Fabrika iz Kraljeva proizvela je tokom 2012. godine novi avion - „SILA 450 C” posebno prilagodjen za tržište ultra lakih aviona. Cena aviona je oko 50.000 evra u zavisnosti od opreme.Reč je o vrlo laganim avionima, oko 290 kilograma teže prazni, i potrebne su im vrlo kratke piste za poletanje i sletanje. Jeftini su za održavanje i troše malo goriva, pa su idealni za obuku letačkog osoblja. Ti avioni imaju novu teh-nologiju i motore koji troše običan benzin, kao i automobili, pa imaju mnogo prednosti u odnosu na stare tradicionalne letilice.Njhova brzina je oko 200 kilometa-ra na čas, a u standardnoj varijanti u vazduhu mogu da ostanu oko 5,5 sati, naveo je Matić.

Potpredsednik Privredne ko-more Srbije (PKS) Raša Risti-

vojević sa saradnicima, primio je generalnog direktora ruske firme „Metromed“ iz Omska Valeri

Vik toroviča Peddera i akademika Ruske Akademije medicinsko - tehničkih nauka Tkačev Ruslana. Susretu su prisustvovali i direktor Predstavništva Ruske privredne komore u Republici Srbiji Vladimir Grišin, pomoćnik ministra zdravlja Republike Srbije dr Zoran Kovače-vić i generalni direktor „Spektar“ d.o.o. u Čačku Mileta Mihajlović.„Metromed“ se bavi proizvodnjom visokosofisticiranih medicinskih aparata, zasnovanih na najnovijim tehnološkim dostignućima ruskih

naučnika u oblasti ginekologije, hi-rurgije i otorinolaringologije.Posle prezentacije svojih proizvo-da i najnovijih naučnih dostignu-ća, predstavnici „Metromeda“ i „Spek tra“ razmotrili su mogućno-sti transfera ruske tehnologije za proizvodnju novih medicinskih aparata za lečenje u „Spektar“ Ča-čak, kao i zajedničkog poslovanja, sprovođenje naučno - istraživač-kih radova, proizvodnju aparata i zajedničko istupanje na domaćem, ruskom i svetskom tržištu.

Podrška Privredne komore Srbije izvoznicima

Srpska SILA leti u izvoz

Saradnja ruskog „Metromeda” i čačanskog „Spektra”

Smederevski privredni forum

Grad iz dunavske porodiceOtvaranje pregovora sa EU prilika za realizaciju projekata iz više pri-vrednih oblasti. Šansa da se preko PKS dobiju projekti „prohodni“ pre-ma evropskim izvorima finansiranja

Pregovori o pristupanju Srbije EU otvoriće prostor za sređiva-

nje države i zaustavljanje negativ-nih privrednih tokova na putu ka oporavku u budućnosti, istaknuto je na otvaranju Smederevskog pri-vrednog foruma. Forumu je prisu-stvovao potpredsednik Privredne komore Srbije (PKS) Raša Ristivo-jević koji je rekao da je za rešenje problema u ekonomiji neophodna koordinacija PKS, lokalnih samou-prava i Vlade Srbije.„Više nije floskula kada političari pričaju o ekonomiji. U tom smislu je važna i Privredna komora i lo-kalna samouprava, jer ako ne bu-demo po dubini i vertikali rešavali probleme, ne možemo očekivati ni od vlade da reši naše lokalne pro-bleme. U poslednjih nekoliko me-seci je došlo do promene rukovod-stva u PKS i napravljen je zaokret. Baziramo se na dobrim kontaktima sa ministarstvima i drugim važnim državnim institucijama. Drugi važan segment je naša unutrašnja reorganizacija i u fazi smo stva-ranja potpuno nove komore. Treći segment je dobra saradnja sa priv-rednicima“, naveo je Ristivojević. Potpredsednik PKS je podsetio na privredne delegacije koje su u okviru državne posete boravile u Kini i Bugarskoj i naglasio važnost otvaranja privredne saradnje na najvišem političkom nivou.PKS i Grad Smederevo imaju do-bru saradnju. Smederevo ima pri-liku da se pozicionira u smislu razvijanja strateških projekata i to zaslužuju, pre svega, industrijski i turistički potencijali. To je bio ra-

zlog predloga uključivanja Smede-reva u porodicu dunavskih grado-va i regiona. Dobra je šansa da se preko PKS dobiju projekti koji su prohodni prema evropskim izvori-ma finansiranja, rekao je Ristivoje-vić. Potpredsednik PKS je poručio domaćinima u Smederevu da im komora stoji na raspolaganju, kao partner koji razume sve njihove probleme i kao mesto gde se ti pro-blemi rešavaju.Pomoćnik ministra inostranih po-slova Ljubica Vasić istakla je pred-nosti geostrateškog položaja Sme-dereva i komparativne prednosti i potencijale koje ima taj grad i čitav region, u saobraćaju, poljoprivredi, turizmu, a u blizini Mađarske i Ru-munije, članica EU.„Otvaranje pregovora sa EU pruža priliku za kandidovanje i realizaci-

ju različitih projekata iz privrednih, infrastrukturnih, razvojnih, kultur-nih i drugih oblasti. Tu Smederevo može i treba da traži prostor i prili-ku za promociju svojih potencijala u različitim oblastima, u širem kon-testu evrointegracija regionalne i dobrosusedske saradnje“, ocenila je Vasić.Smederevski privredni forum tre-balo bi da odgovori na pitanja budućeg privrednog razvoja Sme-dereva i ponudi konkretna rešenja na tom planu, rekla je na otvaranju foruma Jasna Avramović, grado-načelnica Smedereva.Smederevski privredni forum tra-jao je od 23. do 26. septembra i prvi put je organizovan u okviru 126. Smederevske jeseni.

D. v.

44 45



rokovi i smanje troškovi, da se do-godine svečano „pritisne dugme“.

Najveća srpska investicija u ekologiju

To očekuje i ministarka zaštite životne sredine, razvoja i energe-tike Zorana Mihajlović. Pozdrav-ljajući rudare na njihov praznik i najavljujući podršku Vlade RTB-u da normalno funkcioniše kako bi Bor na vreme dobio novu topioni-cu, ona je rekla: - RtB Bor mora u roku da završi svoju topionicu i ja obećavam da ću nadgledati rad na njenoj izgradnji. Neću biti ovde šestog avgusta idu-će godine ukoliko ne bude radila. To je jedini način da Bor i cela Kra-jina imaju zdravu životnu sredinu, da nema više trovanja, da nema više maramica ni zaustavljanja proizvodnje, da svako dete u Boru i oko Bora može normalno da živi. Ona je dodala još jednu stvar važ-nu za Vladu Srbije. Funkcionisanje „Bora“ upravo pokazuje kako će da se razvija privreda Srbije. Kada Bor radi dobro, kada Bor ide gore, po-većava svoje rezerve, ulaže u novu opremu, to je znak da i privreda Srbije polako napreduje, rekla je ministarka. Podsetimo da je vrednost celog projekta nove topionice 265 milio-na evra (100 je namenjeno rekon-strukciji 50 godina satrog postro-jenja, a 165 ekološkoj komponenti - novoj fabrici sumporne kiseline,

postrojenju za preradu otpadnih voda i energani. Messer će izgraditi novu fabriku kiseonika za koju su poslovi započeti, a ovih dana RTB bira ponude i za izgradnju postro-jenja za preradu flotacijske šljake. U novoj topionici RTB će prvi put moći da prerađuje, i to po svetskim ekološkim standardima, 400.000 tona koncentrata godišnje, što je 80 do 100 hiljada tona bakra. Iskori-šćenje bakra (sada 93 odsto) i sum-pora (sada između 50 i 60 odsto) biće 98,5 odsto, a emisija i imisija štetnih materija u vazduh, vodu i zemljište biće ispod zakonom pro-pisanih vrednosti. Ekonomski efekat koji dolazi sa no-vom tehnologijom topljenja dono-siće Basenu šest miliona evra više mesečno, odnosno više bakra i zla-ta, ali je ipak najvažnije to što će ona doneti čisto nebo. Tada će još lepše biti u Boru, gradu koji je, kako reče ministar rudarstva Milan Bačević, zahvaljujući eksploataciji bakra, od kasabe postao moderan i lep grad. Bor je danas grad–muzej rudarstva, grad koji mnogo više liči na srednjo-evropske moderne gradove nego na neki rudarski centar. A on je, na sre-ću, i jedno i drugo, rekao je Bačević i zaključio: On predstavlja okosnicu razvoja Timočke krajine, predstav-lja budućnost razvoja Srbije.

Bakar svetskog kvaliteta

Sadašnji RTB Bor nije više veliki po broju pogona i zaposlenih, ali je

veliki po kvalitetu bakra koji proi-zvodi. Naš bakar veoma je tražen, sam sebe prodaje, rekao je nedavno Mirjana Antić, zamenik general-nog direktora RtB-a za ekonomska pitanja. Umesto sadašnja četiri za-visna, RTB će uskoro biti jedinstve-no preduzeće koje će proizvoditi katode svetskog kvaliteta, a imamo ambiciju da proizvodnju proširi-mo i finalnim artiklima od ovog metala. RTB je za sedam meseci ove godine proizveo 21.605 tona katoda, pola tone zlata i blizu tri tone srebra. To je za četvrtinu više nego lane, a produkcija plemenitih metala je za desetak odsto veća od planirane. Uprava carina nedavno je objavila listu 15 najvećih srpskih izvoznika za period januar-jul 2013. na ko-joj se RTB našao u zlatnoj sredini, sa izvozom vrednim 73,9 miliona evra. Pitanje je, kaže Spaskovski, koje su tu firme stvarno srpske i zaista predstavljaju perjanice do-maćeg izvoza. Među pobrojanih 15 je vrlo mali broj tzv. neto izvo-znika, onih koji na strano tržište izvoze robu proizvedenu isključivo od domaćih sirovina, bez uvoznih komponenti. Kada bi se svima nji-ma od ostvarenog izvoza oduzela vrednost uvezene sirovine, repro-materijala ili delova, redosled firmi sa liste najvećih izvoznika bio bi potpuno drugačiji, a RTB bi bio u samom vrhu.

Tekst i foto: Ljubiša Aleksić

Proslavljen Dan rudara u Boru. Naredne godine stiže nova peć u kojoj će se topiti 400.000 tona koncentrata i godišnje dobijati 80 do 100 hiljada tona bakra

Napreduje nova topionica110 godina rudarenja u Boru u znaku najvećeg ekološkog projekta Srbije

Posle čitavog veka i deceniju više, Bor je na putu da dobije

nebo kakvo je izgubio 1903. godi-ne, kada su ovde stopljeni prvi gru-menovi rude bakra, srebra i zlata. Za to vreme iskopano je 2,388 mili-jardi tona rude i jalovine, od čega je 733 miliona tona rude, i proizvede-no – kako se čulo na proslavi Dana rudara od Blagoja Spaskovskog, generalnog direktora RtB-a Bor - pet miliona tona bakra, 160 tona zlata i oko 1.000 tona srebra! Uoči 6. avgusta, koji je i Dan kompanije, Spaskovski je kazao novinarima:-Između dva rudarska praznika rudne rezerve RTB-a od 1,3 mlijar-de tona povećane su još za 50 - 60 miliona tona, a opremanje rudnika skoro je završeno. Ovih dana na kri-veljski kop stigao je još jedan novi

bager, završili smo rekonstrukci-ju tamošnje flotacije, pokrećemo i rekonstrukciju majdanpečke. U metalurgiji radovi takođe dobro napreduju i očekujem da sredinom naredne godine imamo čisto nebo nad Borom. Standard zaposlenih je na zavidnom nivou. Prosek za-rada od 71.000 dinara daje sigurn-ost žiteljima Bora i Majdanpeka i potvrđuje da je naša vizija urodila plodom. A oni koji prošetaju uli-cama ova dva grada mogu najbol-je da potvrde koliko je RTB bio i društveno odgovorna kompanija.

Radovi se ponovo zahuktali

Nakon kraćeg zastoja zbog kaš-njenja u projektovanju, radovi na re konstrukciji topionice i izgradnji

nove fabrike sumporne kiseline po-novo su se zahuktali. Prema svim najavama, moderna fleš-peć po teh-nologiji finske kompanije Outotec, kakvu koristi 60-ak odsto topionica u svetu, i nova fabrika sumporne kiseline, po tehnologiji kanadske kompanije SNC Lavalin, treba da startuju sredinom naredne godine. Međutim, generalni direktor Base-na Bor, kako reče, neće sebi zameriti ako to bude i mesec-dva kasnije: -Čovek počne da gradi kuću, pa se ne useli kad je rekao. Ne bežim od rokova, ali približavam stvari real-nosti. Jer, nijedna topionica u svetu nije izgrađena za manje od pet go-dina, a Bor je i prvi u svetu gde se izvodi braunfild investicija – gradi se nova topionica, ali stara za to vre-me ne stoji, već svi živimo od njenog rada. Ipak, ma koliko ovaj projekat bio važan za Bor, celu Timočku Krajinu, ali i za Srbiju, apsolutno se slažem da ne možemo raditi bez dozvola i ne zameram nikome što su radovi, na onim mestima za koje nije postojala dozvola, bili stopirani.Gradilište nove topionice ponovo vrvi od mašina, radnika i inženje-ra svih struka, među kojima su i mladi koji će sutra raditi na postro-jenju. Prati se nova dinamika, reša-vaju problemi bez kojih se ne može na ovako velikom projektu, ali se i čuvaju dobri odnosi sa kanadskim SNC Lavalinom, finskim Outotecom, i beogradskim Energoprojektom, nosiocem lokalnih radova. Konač-ni obrisi novih postrojenja već se naziru i sve se čini da se ispoštuju

Priznanje Privredne komore Srbije

Povodom 110 godina rudarenja u Boru, a za rezultate u razvoju i una-pređenju privrede, Blagoju Spaskovskom, generalnom direktoru Ru-darsko-topioničarskog Basena, potpredsednik Privredne komore Sr-bije Raša Ristivojević uručio je plaketu sa diplomom. Ristivojević je naglasio da jubilej pada u vreme kada se RTB upisao u listu najznačaj-nijih domaćih firmi, što podrazumeva da će biti stožer privrede Srbije. Ovih dana čelnom čoveku kompanije koja je najveći izvoznik u Timočkoj krajini uručena je i plaketa Regionalne privredne komore Za-ječar za doprinos razvoju privrede i dugogodišnju poslovnu saradnju.

46 47


broj 78 broj 78REGIonI PoRtREt PRIvREDnIKA

Proslavljeni košarkaški reprezentativac Dejan Bodiroga, poznat po tome što je podjednako dobro igrao na svim pozicijama na terenu, odlučio je da se oproba kao privrednik I uložio osam miliona evra u fabriku EWG u Boru

Uspešan na svakoj poziciji

Dejan Bodiroga igra za BorKreiranjem dobrih i kvalitetnih radnih mesta, stvaramo srednju klasu koja stvara novu, modernu Srbiju, rekao predsednik PKS Željko Sertić u Jagodini

Jagodina – magnet za investicije 3000 novih radnih mesta do kraja 2014.

Jagodina je lider u privlačenju stranih investitora ali i mnogim

drugim privrednim oblastima. Ru-kovodstvo Jagodine ima podršku komore u svim aktivnostima, izja-vio predsednik Privredne komore Srbije (PKS) Željko Sertić tokom radne posete tom gradu. Sertić je 23. avgusta sa saradnicima posetio Jagodinu, gde je, kako je rekao, do-šao da se upozna sa idejama, pla-novima i ciljevima rukovodstva. Predsednik PKS pozvao je čelnike Jagodine da učestvuju na najvećem ekonomskom forumu na Balkanu Kvantni skok (Kvantum leap) koji će se održati 3. i 4. oktobra u Beo-gradu kao i na Investicionoj konfe-renciji Srbije u Moskvi 30.oktobra 2013. godine. Na pokretanju ekonomije treba svi zajedno da radimo - vlada, mini-stri, poslovna zajednica, stručnjaci. Moramo da budemo fokusirani na jedan cilj, a to je kreiranje dobrih i kvalitetnih radnih mesta, ne samo sa jeftinom radnom snagom. Tre-ba da nađemo industrije i modele kako bi radnicima obezbediti veće plate i kvalitetan život. Stvaranjem srednje klase stvaramo novu, mo-dernu Srbiju, poručio je Sertić. Srbi-ja mora biti ozbiljna i uređena drža-va, pravedna prema privrednicima jer oni pune budžet, bez obzira na veličinu firme. Ukoliko ne budemo povećali prihod, imaćemo proble-ma i nikakva statistika neće moći da pomogne. Privrednici imaju od-govornost prema društvu, zaposle-nima i okruženju, rekao je Sertić i dodao da mala i srednja preduzeća u Srbiji imaju perspektivu.

Predsednik Skupštine grada Dra-gan Marković najavio je da će do kraja 2014. godine u Jagodini biti otvoreno 3.000 novih radnih mesta zahvaljujući investitorima koji su došli od početka 2013. godine i za-počeli izgradnju fabrika. Među investitorima u Jagodini je i italijanska kompanija Mobil Gruppo Turri Cucine iz Barija, jedan od naj-većih proizvođača kuhinjskog na-meštaja u Italiji. Ugovor o gradnji fabrike potpisan je 2. avgusta 2013. godine . Planirano je da fabrika bude završena za 18 meseci, zapo-šljavaće do 250 radnika, a investi-tori su najavili i povećanje broja za-poslenih. Fabrika će biti locirana u Industrijskoj zoni na Koridoru 10. Mobil Turri je četvrta kompanija iz Italije, koja gradi fabriku u Jagodi-ni, a još dve su najavile potpisivanje ugovora o izgradnji. Led je probila kompanija Andrea Confezione, koja je u martu pustila u rad fabriku za proizvodnju cerada za automobile Confezione Srbija i zaposlila većinu

od planiranih 520 radnika. Kompa-nija Aunde počela je pre nešto više od dva meseca izgradnju Fabrike automobilskih sedišta, a kompanija Vibak potpisala je ugovor o izgrad-nji fabrike za proizvodnju polipro-filenskih filmova, lepljivih traka od profilena i kartona. Sve fabrike su u Industrijskoj zoni, oko 400 me-tara od međunarodnog autoputa i železničke pruge Beograd - Niš na Koridoru 10. Investitore iz Italije za Jagodinu i Pomoravlje opredeljuje dobar ge-ografski položaj, podrška Vlade Srbije, subvencije i do 10. 000 evra za svako novo radno mesto, stručna radna snaga, mogućnost izvoza bez carine iz Srbije u Rusku Federaciju. Prvi strani investitor u Jagodini bila je kompanija Porr Werner & Weber iz Beča, koja je u ovom gradu u oktobru 2010. godine izgradila regionalni centra za reciklažu ko-munalnog otpada i sanitarnu de-poniju Gigoss.

D. v.

Proslavljeni košarkaš Dejan Bo-diroga povukao se iz reprezen-

tacije 2005. u 32. godini života, na-kon što je sa prvim timom zemlje osvojio mnogo medalja. Jedini je košarkaš svoje klase koji nije igrao u IBM ligi i nije otišao ni u jedan od dva grčka tima koji su ga uslovlja-vali da uzme grčko državljanstvo. Igrao je u Italiji, Španiji, a posle ipak i u Grčkoj, bez neprihvatlji-vih uslova. Sa tribina su mu klicali: „Mi imamo svoga boga, on se zove Bodiroga“. Zarađeni novac ipak nije razbacao na kuće, kola i druge brojne iza-zove, već je odlučio da investira u privredu. I to u Bor, u proizvodni pogon. Dok je igrao, Bodiroga je bio poznat kao jedan od retkih ko-šarkaša koji može da igra na bilo kojoj poziciji na terenu. U toj spo-sobnosti treba tražiti tajnu Bodiro-ginog za sada uspešnog prelaska sa sporta na privredu. Kao timski igrači, Bodiroga se pri-likom pokretanja fabrike mernih uređaja EWG oslonio na inovativ-ni inženjerski tim iz Niša, menad-žment iz Beograda i industrijsku tradiciju Bora, koji se posle duže krize postpeno oporavlja i oživlja-va.Za Bor, kaže Bopdiroga, odlučili smo se jer je to lep kraj, ali nedo-voljno razvijen. Hteli smo da baš ovde otvorimo fabriku, da bi se ovaj kraj razvijao na pravi način. EWG je najveća fabrika mernih in-strumenata u jugoistočnoj Evropi sa izuzetnim izvoznim potenci-jalom, rekao je Bodiroga, koji je u ovaj proizvodni pogon uložio do

sada preko 8 miliona evra.veoma smo ponosni što smo uspeli da otvorimo ovakvu fabriku u Srbi-ji, kaže Bodiroga i ističe da fabrika raspolaže najsavremenijom tehno-logijom, kojom može da konkuriše najboljim evropskim proizvođači-ma. Možemo da se pokažemo na svim tržištima u Evropi, i u Rusiji i uTurskoj, zadovoljan je Bodiroga.fabrika EWG u punom kapacitetu može da proizvede i do 500 hilja-da ovih mernih uređaja. Proširenje proizvodnje zavisi od tržišta i u Sr-biji i inostranstvu, tako da ćemo u tom slučaju moći da zaposlimo više ljudi, kaže vlasnik.Tehnologija fabrike, uključujući i neke korisne inovacije, delo je ra-zvojnog tima iz Niša. Ivica Džunić, magistar masinskih nauka, razvojni inzenjer kompanije EWG, objašnja-va da se u fabrici u Boru proizvode uređaji koji predstavljaju osnovu za modernu mernu infrastrukturu

koja je data kao preporuka Evrop-ske komisije za neki budući način razvoja merenja i komunikacije iz-među distributera i korisnika elek-trične energije, toplotne energije, gasa i vode. ovakvom modernom infrastrukturom u budućnosti će biti objedinjeno daljinsko čitanje podataka i daljinska komunikacija sa svakim mernim mestom ponao-sob. Ponosni smo što su i fabrika i pro-izvod delo domaćeg znanja. Na ovome smo radili desetak godina i sada imamo sofisticiranu tehno-logiju koja je konkurentna evrop-skim proizvođačima u ovoj oblasti, a u pojedinim delovima ide i ispred vremena, kaže Džunić. Kapacitet proizvodnje je 50 hiljada brojila go-dišnje, a kada se bude radilo u sve tri smene godišnja proizvodnja će dostići i pola miliona.

Mirjana Stefanović

48 49



Ovaj sajam je jedinstvena prilika da se na području srednjobanatskog regiona izvrši prezentacija i pro-mocija roba i usluga i u kratkom roku ostvare kontakti sa većim bro-jem potencijalnih klijenata u cilju uspostavljanja uspešne poslovne saradnje, istakao je Radovančev. Privrednu komoru Srbije na sve-čanosti otvaranja predstavljao je potpredsednik Zdravko Jelušić, a pored ministara, predstavnika voj-vođanskih i lokalnih institucija, di-plomatskih predstavnika, regional-nih komora i udruženja, prisutni su bili učesnici i gosti iz Austrije, Ru-munije, Mađarske, Slovačke, Ne-mačke, Hrvatske, Bosne i Hercego-vine, Republike Srpske, Crne Gore, Italije, Češke Republike i Srbije.Tokom trodnevne manifestacije posetioci su imali priliku da upo-znaju više od 270 učesnika koji su izložili svoje proizvode i ponudu na 70 štandova. U sklopu Sajma su održana i brojna predavanja, prezentacije i okrugli stolovi, a profesor Radomir Radovanović sa Poljoprivrednog fakultet U Zemu-nu održao je predavanje na temu „Upravljanje bezbednošću i kvali-tetom hrane“.Sajam INOKOOP u sportskoj hali „Medison“ u Zrenjaninu posetilo je oko 35.000 ljudi, što ovogodišnju manifestaciju čini jednom od naj-posećenijih.

Branka Jajić

Ministar Rasim Ljajić na otvaranju tradicionalnog skupa preduzetnika u Zrenjaninu istakao značaj malih i srednjih preduzeća za rast BDP i smanjenje nezaposlenosti. Sajam okupio 270 učesnika i oko 35 000 posetilaca

Kriza ne trpi prosek14. Međunarodni sajam inovacija, kooperacija i preduzetništva „INOKOOP 2013“ u Zrenjaninu

Međunarodni sajma inovacija, kooperacija i preduzetništva

„INOKOOP 2013“ održan je po 14. put u Zrenjaninu. Ministar unu-trašnje i spoljne trgovine i teleko-munikacija Rasim Ljajić otvorio je 29. avgusta sajamsku manifestaci-ju, koju su organizovali Regionalna privredna komora Zrenjanin i Op-šte udruženje preduzetnika Zrenja-nin, u saradnji sa Turističkim cen-trom grada Zrenjanina i Gradom Zrenjaninom.Ljajić je rekao da su mala i srednja preduzeća i preduzetnici motor ekonomskog razvoja i osnov za rast bruto društvenog proizvoda, ali i za smanjenje stope nezaposle-nosti, što posebno važi za Srbiju i druge zemlje u tranziciji. Nasuprot tome, u Srbiji je u periodu od 2009. do 2011. godine upravo u sektoru malih i srednjih preduzeća i predu-zetnika bez posla ostalo 153 hiljade zaposlenih, upozorio je ministar i zaključio da su najveći gubitnici ekonomske krize, ne samo u Srbiji, već i u 20 zemalja Evropske unije, mala i srednja preduzeća i predu-zetnici. Da bi se to promenilo, kako je rekao, upravo je važno održava-nje sajmova, kao što je ovaj, tradi-cionalni skup preduzetnika u Zre-njaninu.

Vratiti preduzetnički duh

Kako je informisao ministar Ljajić, privatni sektor u Srbiji danas zapo-šljava 45 odsto ukupno zaposlenih, ali u ukupnom bruto društvenom

proizvodu učestvuje sa svega 30 odsto, dok je u Evropskoj uniji 66 odsto zaposlenih u privatnom sek-toru a učešće u bruto društvenom proizvodu i do 60 odsto. U poslednjih deset godina u Evrop-skoj uniji je sektor malih i srednjih preduzeća uposlio 85 odsto svih novozaposlenih radnika i to je či-njenica sa kojom moramo da se suočimo i da ne očekujemo više da država u svojoj administraciji i javnom sektoru zapošljava sve koji čekaju posao, istakao je Ljajić. Mora da se motiviše i razvija preduzet-nički duh po kome smo ranije bili prepoznatljivi, a koji se u ovoj krizi negde izgubio. Nema više privatne inicijative, a iskreno, nema napretka i oporavka

ukoliko preduzetnički duh ne mo-tivišemo, rekao je Ljajić i podsetio da su inovacije i kooperacije takođe važne, jer „kriza više ne trpi pro-sek, a sadašnje vreme zahteva viso-kostručne ljude spremne na učenje i usavršavanje“.

Potencijali Srednjeg Banata

Učesnike i goste je na otvaranju manifestacije pozdravio gradona-čelnik Zrenjanina Ivan Bošnjak, a predsednik Regionalne privred-ne komore Zrenjanin Milan Ra-dovančev predstavio je 14. Sajam INOKOOP, koji u fokusu ima pro-izvodnju i distribuciju zdravstveno bezbedne hrane, sa posebnim osvr-tom na meso i mesne prerađevine.

Edukacija ojačava kapacitete

Na štandu Regionalne privredne komore Zrenjanin održana je pre-zentacija i promocija projekta u okviru IPA programa prekogranične saradnje Srbija – Rumunija, „Edukacijom do jačanja kapaciteta malih i srednjih preduzetnika Srednjeg Banata za učešće na evropskim tende-rima. O projektu su govorili Elizabeta Stanimirov iz Zajedničkog se-kretarijata u Vršcu Regionalne kancelarije za prekograničnu saradnju u Temišvaru i potpredsednik Regionalne privredne komore Zrenjanin Momčilo Nikolčić. Opšti cilj projekta je održiv izbalansiran društveno ekonomski razvoj prekograničnog područja između Srbije i Rumuni-je, a specifičan jačanje administrativnih kapaciteta civilnih društava i organizacija za podršku na učešću na evropskim tenderima. Predviđe-ne su obuke, treninzi, razmena poseta, radi unapređenja kvalifikacija i povećanje ukupne konkurentnosti privrede granične oblasti.

Saradnja turističkih organizacija Užica i Zrenjanina

Direktorka Turističke organizacije Kosjerić Snežana Joksimović i di-rektor Turističkog centra Zrenjanin Dragan Vulešević potpisali su protokol o saradnji. Protokol predviđa razmenu iskustva u seoskom turizmu, kao i zajedničku promociju turističke ponude u zemlji i ino-stranstvu. Prethodno su predstavljene privredne, turističke i gastro-nomske mogućnosti Užičkog regiona a prisutnima se obratio direktor Turističke organizacije regije Zapadna Srbija Miroslav Rađen. Poseb-no je naglašeno da dosadašnje mogućnosti saradnje između dva regio-na nisu dovoljno iskorišćene.

50

www.pks.rs

broj 78 REGIonI

Treća radionica iz projekta Noble Ideje, namenjenog podršci mladim inovatorima iz oblasti agrobiznisa, održana je u Kruševcu

Treća radionica za istraživače u agrobiznisu

Projekat Noble Ideje

Regionalna agencija za transfer znanja i tehnologija iz Italije,

u saradnji sa još 12 partnera iz re-giona, među kojima je i Privredna komora Srbije, uspešno realizuje projekat Noble Ideje, namenjen po-dršci mladim inovatorima iz obla-sti agrobiznisa. Projekat se fi nansi-ra iz fondova EU po 4. pozivu IPA programa Jugoistočna Evropa.Na trećoj radionici iz ovog progra-ma, koja je održana 2. avgusta u Kruševcu, dr Zoran Lugić, direktor Instituta za krmno bilje Kruševac, istakao je ulogu Instituta u unapre-đenju poljoprivredne proizvodnje i naučnog rada u oblasti oplemenji-vanja, proizvodnje i iskorišćavanja stočne hrane. Ističući doprinos ra-zvoju ratarske i posebno stočarske proizvodnje, dr Lugić je rekao da je do sada stvoreno oko 40 sorti 13 najvažnijih vrsta krmnog bilja koje su po prinosu na ili iznad svetskog proseka. Institut za krmno bilje se angažuje i na drugim aktivnostima vezanim za razvoj i unapređenje stočarstva, ruralne sredine i zaštite životne sredine, a uspešno sara-đuje sa proizvođačima mineralnih đubriva i sredstava za zaštitu bilja u cilju iznalaženja optimalne agro-tehnike u gajenju biljaka. Pored toga, Institut razvija tehnologije i aktivno, preko projekata, učestvuje u borbi protiv erozije i u rekultiva-ciji zemljišta, komunalnih deponija i drugih površina. Institut se bavi i edukacijom farmera, udruženja poljoprivrednika i stručnih službi.Ivana Marković, sekretar Odbora za nauku RPK Kruševac, govori-

la je o ulozi Odbora u regionalnoj podršci inovativnim kompanijama i doprinosu unapređenju konku-rentnosti. Odbor je veoma aktivan i u projektu NTI 2013, i značajno doprinosi afi rmaciji kreativnosti I u regionu Kraljevo, dodala je Ivana Marković.Sekretar odbora za tehnološke ino-vacije PKS dr Danica Mićanović je istakla ulogu PKS u jačanju veze nauke i privrede i transfera znanja i tehnologija. Pored toga, predstavi-la je Kancelariju za podršku inova-cionim projektima, koja je otvorena u PKS kroz IPA projekat Noble Ide-je. Nakon zatvaranja javnog poziva za podršku inovacionim projekti-

ma krajem septembra, vršiće se se-lekcija prijavljenih projekata. Mladi inovatori mogu da dobiju besplat-ne usluge iz oblasti menadžmenta inovacija, fi nansiranja inovacija i intelektualne svojine u cilju pripre-me inovacionih projekata za imple-mentaciju u privredi na domaćem i međunarodnom nivou.Dr Jasmina Radović, pomoćnik direktora za nauku kruševačkog Instituta, istakla je pravce naučnih istraživanja Instituta. Na radionici su predstavljeni projekti mladih istraživača i obavljena edukacije za unos podataka na Tehnološku plat-formu projekta Noble Ideje.

v. v.

No 78october 2013

Year XIIIwww.pks.rs

MICHAELKIRBYUSA Ambassador to Belgrade: Expecting new American investments

VALERYOVSYANIKOV

President of Sberbank Serbia

Executive Board:Export in russian

ruble decreasescurrency risk

NEW WINGS OF SERBIA

52 53


IN FOCUS IN FOCUS No 78No 78

ting up a private business. The First Deputy Prime Minister said that a new set of measures would be difficult and that it would invol-ve everyone, but these measures are inevitable for the salvation of the economy of Serbia. Vučić announced the adoption of the laws by which of means all investment obstacles wo-uld be removed away and the arrival of new investors such are Mercedes and Bosch would be ensured.

Steps for aneconomic turnaround

Participating in the part of the con-ference titled ‘A progress of Serbia in view of biggest investors’, the Mi-nister of Economy Saša Radulović pointed out that Serbia needed the best people since the problems that should be solved were extremely difficult. Serbia has a very weak eco-nomic growth; except for the Fiat and agricultural sectors, other industries in Serbia do not run a fruitful busine-ss, Radulović said. The General Manager of the NIS Ki-

rill Kravchenko pointed out the gray economy as one of many biggest ob-stacles for faster changes, undersco-ring that the last year the state lost in the petrol sector over 150 million euro due to the negative influence of the black market. Kravchenko consi-ders that Serbia could make a quan-tum leap only if the state focuses all its efforts on 20 biggest projects and their implementation is monitored at the highest level. The Manager of the Department for Business Development within the fiat Automobiles Serbia Diego velini underscored that everything already invested in Serbia gave the results, and that a year ago the manufactu-ring of a new model of Fiat passen-ger car was commenced, which in September 2012 was exported to Eu-rope, and in May it reached the Ame-rican market as well. The General Manager of the Philip Morris International for SE Europe Stacey Kennedy pointed out that this company ran a business in Serbia successfully for 10 years now, during which it invested 750 million dollars,

directly employed 1000 people and indirectly over thousands of persons. Stacey also emphasized that the Phi-lip Morris Company fills in the bud-get of Serbia by six percent and even by 30 percent of the whole tobacco industry in Serbia. „We have justified through our busi-ness that quantum leaps are possible to be made, Kennedy said and added that a sharp growth of the black mar-ket which reached 12 percent of a to-tal legal trade in tobacco was one of the main problems, which made the losses in the amount of 20 billion di-nars annually. The General Manager of Coca Cola Ramon Weidinger pointed out that the law on labour should be amen-ded and the problems relating to the construction permits and land ownership should be solved. Weidin-ger underscored that the regulations had to be strictly obeyed. The Quan-tum Leap Conference, the gathering directed to the creation of a new busi-ness environment in Serbia, was dec-lared closed with the presentation of the Minister of Finances Lazar Krstić.Being determined to take an acti-

ve part in the creation of a new business climate in our country, the Chamber of Commerce and Indu-stry of Serbia organized the Interna-tional conference entitled ‘Quantum Leap’. At the conference organized at the Madlenianum Theatre on 3 - 4 October many representatives of the Government, the First Deputy Prime Minister Aleksandar Vučić, ministers of economy, finances, agriculture, and others who will undertake the greatest burden of a new set of eco-nomic measures, as well as the Mini-ster of Education, as it was said at the conference that the future plans of the Serbian economy would be impossi-ble to realise without new knowledge and development technologies. The conference was supported by the presence of many representati-ves of the companies doing busine-ss in Serbia such are the Gazprom Neft, Fiat Automobiles Serbia, Philip Morris, British Petroleum, Foodland,

Antenna Group, Coca Cola Hellenic, Microsoft, Google, Facebook, Limun-do, as well as the representatives of financial sector, the Governor of the National Bank of Serbia Jorgovanka Tabaković, and the representatives of the Srpska Bank, City Bank, Erste Bank, Intesa Bank, European Bank for Reconstruction and Development and others. The experts from Israel Shalom Simhon and Sharon Kedmi shared their experiences of their countries and presented it as a start up economy. In addition, the projections of the global trends and a new theory of creative and innovative way of thinking, wit-hout which it is impossible to have a creative and sustainable economy, co-uld be heard at the conference.

Sudden leap from years-long lagging

At the two-day conference the partici-pants discussed the issues, that were covered by the main and several pa-rallel panels, among them, the experi-ences of the biggest investors, renewa-ble energy resources, organic food, fight for investments, talents, finances, creative industry and many others. However, these experiences as well as the experiences of many Serbian experts, who achieved a great success in the world, are invaluably important for Serbia which is to create an attracti-ve investment environment. The deve-lopment of new technologies, innova-tion and creativity, energy efficiency, agribusiness and tourism, according

to the President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Zeljko Sertić, are the sectors in which Serbia could make a quantum leap and set in motion its economy. During the last year’s conference orga-nized in Rio, the global experts reco-gnized a quantum leap as a new way to achieve goals that would ensure sustainable development of the glo-bal economy in the next twenty years. Serbia must accept these models and define its new goals so as to overcome its long-lasting lagging behind the de-veloped countries, and as a small and open - market economy it would keep pace with contemporary business tren-ds, the President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Zelj-ko Sertić said at the opening ceremony of the Quantum Leap Conference. Inviting businesses to provide their support and invest all their efforts so as to find efficient economic soluti-ons, the First Deputy Prime Minister of the Government of the Republic of Serbia Aleksandar Vučić undersco-red that the state’s main tasks would be to fight against the tax evasion, gray economy, smuggling and all other illegal activities. He also ad-ded that the private sector could not support too big public administrati-on of 550,000 people. Reminding that the subsidies allocated to the public enterprises amount to over one billi-on dinars every year, Vučić pointed out that the state was not the one that needed to find a job to anyone, but it should create the conditions for the employment and should spur star-

By supporting our economy we do save our future, the First Deputy Prime Minister Aleksandar Vučić said at the International conference ‘Quan-tum Leap’, that brought together business leaders, existing and potential investors, entrepreneurs, leading global experts and government officials

Quantum leap of Serbian economy International conference on a new business model

We are not afraid of a leap

We are not afraid of the reforms, but that we will go to the bottom if we do not make a leap. Serbia has two prior tasks: to make financial stability and a healthy economic growth. The cu-rrent economic situation is difficult, but it could be made better, the Mi-nister of Finances Lazar Krstić said at

the closing ceremony of the two-day international conference Quantum leap. The creation of a new economic mo-del requires the reforms – an increase of revenues through the payment of taxes, the reform of public sector and public enterprises in restructuring, stabilization and reduction of deficit, public debt and the creation of a new business climate. If we would deal with these issues in the following three to five years we have a chance to make a progress, the Minister said. Krstić said that the reforms were difficult and expensive, and that they required not only a political but an individual will to change ourselves. He reminded that in the end of the previous year the public debt amo-unted to near 19 billion euro and by the end of 2013 it would be 21 billion

euro. The fact that in 2008 Serbia cho-se the business model that involved an increase of the budget deficit, was not a wrong choice, but that the mo-ney was not used up for solving then problems. The Minister said that one third of the budget was allocated to the pen-sions, one fourth to the salaries in the public sector, 10 percent to the subsidies, and only three percent to investments, which is for a half less than in the countries in the region. The private sector, investments and infrastructural projects, which wo-uld recruit the domestic companies and would enable the employment of the nation, should be the holder of the development of the country, Kr-stić said and added that he expected that the budget for 2014 would be the developing one.

54 55


No 78No 78

services and market improvement. This might serve as a good example of the good cooperation and how one company from Serbia could find a partner abroad, Sertić said. Ton Loman highlighted that the strategy of the Agrifirm is focused on the innovations. This company develops and manufactures good concepts of feed, in combination with the consulting services. By supply of high-quality products and innovative concept of feeding, the foreign partners will support the Serbian agrarians to get better livestock breeding and to make a higher profit. We have made a decision to invest in Serbia because its great potential lies in the agricultural sector, Lo-man said. The Agrifirm is a coop-erative encompassing 18,000 Dutch farmers, generates near EUR 2.4 bil-lion annually and wants to transfer Dutch system of the organization of agricultural sector to Serbia, which means the connecting of slaughter industry and dairy industry with crop growing sector so as to close the livestock breeding chain. In this way, it provides cheaper raw materials, livestock production, the reduction of import and increase of export of final products. The strategic development of the cooperation focuses on the young livestock breeding (pigs) and poultry (eggs) and milking cattle breeding. Serbia has been recognized as a leading country in the region in the development of livestock industry, the General Manager of the Nuscience Patrick Kereman said. The owner of the Sto Posto com-pany Zoran Vukadinović reminded that this company is the leader in the fodder production on the do-mestic market, and pointed out that this company was established by the privatization of the ruined fac-tory in velika Plana.

n.M.

.

The President of the Republic of Serbia Tomislav Nikolić was present at the signing of the agreement between the Dutch Agrifirm and the do-mestic producer of the fodder the Sto Posto company, in which total of EUR 30 million will be invested in the following three years

The Netherlands, agribusiness guarantee

Agrifirm, owner of one third of the Sto Posto company

AGRIBUSInESS AGRIBUSInESS

the Dutch Royal Agrifirm Group, one of the biggest Euro-

pean producers of fodder, acquired 35 percent of the domestic Sto Pos-to Company, while the Nuscience Company, also within the same group, bought 51 percent of the Novi miks company, the domestic producer of vitamin and mineral mixtures and supplements for ani-mal feeding. The Dutch company will invest EUR 30 million in the Sto Posto company in the next three years. The Agreements were signed by the representatives of the Agrifirm and nuscience ton loman and Patrick Kereman with the owner

of the Sto posto company Zoran Vukadinović. The President of the Republic of Serbia Tomislav Nikolić was present at the signing, while the host of this meeting was the President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Sertić.

The President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Sertić underscored that this institution supports all important activities contributing to an eco-nomic progress such are the knowl-edge development, the information exchange, the financial consulting

The Netherlands, partner country The Dutch Ambassador to Serbia Laurent Stokvis underscored that it is possible to produce more and with higher quality through the agri-cultural associations, and added that the Netherlands guarantees that this work would be well done. The Dutch Ambassador announced that this country will be the partner country to the Fair of Agriculture in Novi Sad in the following year.

Zoran Vukadinović , Director and owner of the Sto Posto Company

To ensure investments, to keep liquidity

How did you decide to start up a private business in the field of the food production? What were the difficulties?

Every step made towards the de-velopment of the company arose one specific difficulty. At the be-ginning these difficulties were in relation with both production and staff capacity. Starting from a scratch, the ruined factory, without any grain and with few employees were the only ingredi-ents for the creation of a modern and competitive business system. Upon it, there was a constant and consistent fight for the market. It is obvious that these phases re-quired enough expensive assets to be invest so as not enter the il-liquidity.

What is your business strategy? What should you recommend to those starting up a business in Serbia right now?

The business strategy gradually changed, and it constantly arose from the strategy which required the achievement of the goals at all costs. A man must count on his own knowledge and the skills of his assistants, but it is important to upgrade the knowledge constant-ly. In Serbia you have to think and work on long-term basis.

When and how did you make a contact with the Dutch partners?

What did they like the most?

They said that they liked profes-sionalism and commitment of the management and the employed to the aims of the company the most. Have you had any second thou-ghts before you decided to sell a part of the company? What will be your role in the company in the future?

That decision had its emotional moments and that is for sure, but the development of the company and will for its further growing overcame it. My role in the com-pany will be the same and in the future it will depend on the future of the company itself.

What do you expect from the par-tnership with the Dutch?

We do expect to have higher in-vestments and faster develop-ment through the knowledge and technology transfer and easier ac-cess to new markets.

M.S

56 57


No 78No 78

dard of ethical corporate conduct.

What are the experiences of the U.S. investors who already work in Serbia? How can Serbia moti-vate them to invest more and ex-pend their business here?

American investors tell me positive stories of their experiences in Ser-bia. They routinely praise Serbia’s highly educated, multi-lingual, hard-working labor force as a major benefit of investing here. I believe American investors are becoming more and more aware of the oppor-tunities in Serbia, but there are some substantial issues which must be addressed. Questions about the rule of law and corruption, for instance, cloud Serbia’s reputation; resolving them will take long-term, sustained commitment by this government and its eventual successors.Meanwhile, more can be done to improve the business climate. I would encourage the Serbian Go-vernment to continue efforts to improve conditions for U.S. and other investors by, for example, strengthening protections for in-tellectual property rights, streamli-ning the construction permitting process, implementing needed reforms to ensure clear property rights, addressing rigidities in the labor markets, easing the burden of numerous state inspections on business, and, of course, taking the necessary steps to ensure integrati-on into global institutions such as the World Trade Organization.

Can we expect more American capi-tal in Serbia at this moment, arrival of new companies, new investments?

Prime Minister Dačić and I led a trade delegation to the United Sta-tes in May, and we introduced and re-introduced Serbia to globally si-gnificant American IT companies – Google, Apple, Intel, and Micro-soft. It was a ripe opportunity for

Serbia to present itself to American investors, which the Government seized, but it was only an intro-duction for many. I believe that, “yes,” in the next year, we will hear announcements from some of those companies about increased investment in Serbia. It will be the-ir story to announce, though, and I don’t want to steal their thunder!

GSP (Generalized System of Pre-ferences) agreement with Serbia, which secured import of 4,600 products to the U.S. without taxes, expired on July 31. Do you expect that Congress will again approve GSP regime for Sebria?

GSP, first introduced in 1976, is a program designed to promote economic growth in many countri-es around the world, and in 2012 Serbia exported USD 27.3 million worth of goods duty-free to the United States, including raspberri-es, copper tubing, and automotive parts. While I cannot speak for the U.S. congress on whether it will re-new GSP, I can assure you that the U.S. government understands the important role that this program plays in promoting trade-led job creation around the world.

How much are economic topics important for the Embassy activi-ties and you personally?

The economy is very much a pri-ority for the Embassy, as it is for the Serbian Government. I arrived in Serbia last September, and for many, many months, the highest priority for political leaders here was to earn a date to start acce-ssion negotiations with the Euro-pean Union. With the European Council’s decision in June, howe-ver, the conversation has opened up, and the Government has more publicly placed economic issues at the top of its priority list. America’s vision is of a Europe

that is whole and free, prosperous, and at peace. But let me be frank – the Serbian economy is just not as strong as it needs to be. When one-third of working-aged Serbi-ans are unemployed and worried about how to pay for daily needs, it is undoubtedly difficult for them to envision a peaceful and prospero-us future. The governing coalition has just finished a reshuffle, which I understand was meant to focus more attention on growing Serbia’s economy. Only a few days have passed, so it is too soon to judge, but I am heartened by the inclusion of so many business and economic minds in this new government.

You had a great ceremony for the opening of your new Embassy. What are the advantages of your new office space? Is there anything that you are not satisfied with?

Thank you! Our dedication cere-mony was a terrific day for us, and it was a pleasure to welcome Prime Minister Dačić to our new home and to join us in officially opening our new home in Belgrade. As much as we loved working in Savski Venac, the new Embassy was built with mo-dern diplomacy in mind – it is mo-re-spacious, better-equipped, and offers a more-secure environment for us and our neighborhood. It is an environmental design leader in Serbia, too. It was built to reduce energy costs by 15% and to use 37% less water – a big change in mindset from when we first established rela-tions with Serbia over 130 years ago! If there is one thing I would like to improve, though, it is that so many friends and colleagues are curious to visit, and I haven’t had the opportu-nity to welcome them all yet. This beautiful new building is concrete proof of America’s commitment to Serbia, and I look forward to all of our friends seeing it firsthand.

Mirjana Stefanović

I am proud that so many American companies have invested in Serbia, and I am committed to working with the Serbian Government to attract even more American investments, the USA Ambassador to Belgrade Michael Kirby says for the Korak Magazine

Expecting new American investments

Interview: USA Ambassador to Belgrade Michael Kirby

oUR GUESt oUR GUESt

In September it was a year since the USA Ambassador Michael

Kirby undertook the position. Alt-hough the movement to the new building of the Embassy drew the greatest attention of the media, the Ambassador was very active and had fruitful cooperation with the Serbian Government in the previo-us year. The American Embassy had a close cooperation with the Chamber of Commerce and Indu-stry of Serbia on the realisation of the project relating to the First In-vestment Fair for the Municipaliti-es Preševo, Bujanovac and Medve-dja. We interviewed Ambassador Kirby for the Korak Magazine:

What were your motives to parti-cipate in this fair? How do you assess the potentials of the south of Serbia? Are there any Ameri-can investors interested in inve-sting in this part of the country?

I believe that Bujanovac, Preševo, and Medveđa – like Serbia as a whole – have a “good story” to tell to both foreign and domestic inve-stors, despite the many challenges these municipalities face. At the time of the fair, I had just returned from my second visit to the south, and the Serbian Government’s increased engagement in the region

was visible and very welcome. But there were not – and are not – eno-ugh success stories. With a young, properly educated, and willing workforce, and a great location on Corridor 10 near the borders of Macedonia and Kosovo, south Serbia can become a very attrac-tive destination for foreign inve-stors looking to expand their mar-kets. The region can also leverage Serbia’s own competitive advanta-ges, by convincing companies from northern Serbia to expand there and improve their cost structu-re and competitiveness.I want to draw attention to those possibili-ties. These communities have real business potential, if we can make the right connections between in-vestors and municipalities.

In which ways Serbia can increa-se its chances to attract U.S. inve-stors? Which segments of the U.S. economy can be interested in in-vesting in this part of Europe?

I am proud that so many American companies have invested in Serbia, and I am committed to working with the Serbian government to attract even more U.S. investors. U.S. com-panies alone have invested nearly $3 billion in Serbia in the past deca-de and directly employ thousands

of Serbian citizens. Many leading American blue chip firms, such as Microsoft, Coca-Cola, Pepsi, Philip Morris, Cooper Tire, Eaton, Johnson Controls, Ball Packaging, and NCR, have already invested here.Over the last few years, American IT and service companies have ra-pidly built their presence in Serbia, and their investments continue to expand – they are making good use of Serbia’s well-educated high tech workforce. There is also growing American investor interest in key industries, including the automotive and mining sectors. In July, Cooper Standard, the automobile parts ma-nufacturer, laid the cornerstone for a plant in Sremska Mitrovica that will eventually employ more than 500 people – again, taking advantage of Serbia’s skilled labor, strategic locati-on, and free trade relationships with important markets.I am a great believer in the bene-fits of investment by American companies in Serbia. By introdu-cing technological and managerial know-how, they sharpen Serbia’s competitiveness. Through their educational and community pro-grams, they improve the quality of life for many Serbian citizens. And by standing for integrity, envi-ronmental protection, and good governance, they set a high stan-

58 59


No 78No 78

doubt become the most important company in the region, we could say that we are the leaders. This is one of many jobs thanks to which Serbia imports technology, because we do have faith in our people, and the system is what we missed. We will together achieve great results, Vučić said and added that Air Serbia airplanes will fly high and safely on its own wings. James Hogan announced the fun-damental changes in the airline company, from the management to the fleet, and underscored that the airline company from Abu Dhabi is committed to help Serbia to get the new national airline company and to turn Belgrade into the junction in the Balkans. We have invested in the Air Serbia with the long-term plan covering, amongst other things, the size of the joint company, the network of airlines and the connecting with the whole world and various mar-kets as well as the introduction of ten new airplanes, Hogan said. However, this business plan envi-sages that the company will make a profit for 24 months, but Hogan put more difficult task in front of the management. The Etihad Airways would not invest in Serbia, if it did not know that the profitability of the joint company is achievable. The important goal of the company is to keep the Air Serbia for long-term period . We would not invest in the Air Serbia if we did not set up the key goals – to make the com-pany safe, best in its class and pro-fitable, Hogan explained.

Reduction of costs and debt

The Director of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Saša Vlaisavljević expects that the Air Serbia, which shares the cake of the air transport in the region worthy over 30 million EUR, will for sure become the regional leader in the following year. The domestic

airline company will operate from 2015 or not later than 2016 without any losses, Vlaisavljević said and added that it could be justified by the intention of the new manage-ment to do the transport with more economic fleet. These forecasts are possible to happen, if there would not appear any unpredictable criti-cal situation such is the leap of the price of kerosene fuel. With at least four flights a week, from Belgrade to Abu Dhabi, wit-hin the winter flight timetable as well as the introduction of new flights in a wider region, from Ba-nja Luka, Ljubljana, Varna, Sofia, Prague, Warsaw, Bucharest and Kiev, it is clear that the Air Serbia will cover not only the countries where Serbian people live, but the passengers both from Serbia and the region will be able to fly to all continents without too long wai-ting time and unfavourable flight

timetable over the transit European hubs, Vlaisavljević said. The new management will start managing the joint company Air Serbia in October, whereas the new manager of the company is Dane Kondić, a Serb from Austra-lia. Serbian student tamara Mak-simović is in charge of new brand of the company. Dane Kondić said that the aim is to turn the current Jat airways company into a profi-table, stable and strong company. The priority is the fast stabilizati-on of the company, the reduction of costs and debts and the creation of the profitability in the following four months. The new airplanes emit less carbon dioxide, are less noisy and consume less fuel. The new name of the company means a new beginning, Kondić concluded.


By the end of the year the Air Serbia will get 10 new A319 airbuses and employ 50 pilots. With 12 new destinations, it will fly on 45 regular lines

New wings of SerbiaSerbia got a new airline company, Jat flew off in history

FRONT PAGE TOPIC FRONT PAGE TOPIC

Serbia has got the new airline company, the Air Serbia that is

expected to become the national le-ader, the most powerful and safest company in the region and for sure the most reliable air carrier to the most important destinations thro-ughout Europe and all around the world. After the 66 years of flying, the Jat Airways grounded and flew off in history, while the present crew consisted of 10 Boeings 737 -300 will be withdrawn from the regular transport and changed with the rented narrow-body aircrafts. The agreement on strategic par-tnership according to which Ser-bia got new airline company was signed in Belgrade in July this year by the Deputy Prime Minister Aleksandar Vučić and the presi-dent of the national air company of the United Arab Emirates, the Eti-had, James Hogan. By the end of the year the Air Ser-bia will get 10 new A319 airbuses and employ 50 pilots. The three-ye-ar plan is to change these airplanes with the modern Boeings 737.

Air Serbia on 45 lines

With 12 new destinations in Afri-ca, Europe and Near East, as the additional lines to the existing network of 33 destinations of the Jat Airways, the Serbian air tran-sport company will have 45 regu-lar lines. New Serbian crew of the Etihad will fill in the current crew of the Jat Airways, whereas new airplanes and destinations from Abu Dhabi to

Melbourne, Sidney in Australia and Chicago in the USA will be gradu-ally introduced. The agreement on strategic partnership ensures the vocational trainings for the crew and airline staff of the Air Serbia that could count on the support of the prestigious airline academy of the Etihad airways in Abu Dhabi. As it is planned this new company should have the fleet of 22 aircrafts which will mostly connect the for-mer Yugoslavian Republics and Europe with the Near East, Au-stralia and America. The Air Serbia should start flying from Belgra-de to Abu Dhabi in October this year. The Etihad will become the holder of 49 percent of the shares of the Jat airways, while the state will keep 51 percent of its share and stay the major owner of the national air carrier Air Serbia. The experts hold the opinion that the strategic partnership with the Eti-had would finally solve the pro-

blems in the business operations of the Jat airways being burdened with the debt of 195 million EUR. As it has been announced, after the signing of the agreement on strate-gic partnership, the Etihad airways and Serbian Government will in-vest per 100 million USD each in this new Serbian airline company, firstly per 40 million USD and later on they will provide the additional assets in the amount of maximum 60 million USD respectively.

Together for good results

These new wings of Serbia will start flying with its ten new airplanes by the end of the current year, said the Deputy Prime Minister Aleksandar Vučić after the signing of the agree-ment. Vučić said that he was gra-teful to all those who understood that Serbia is more important than we are and by the creation of such company, which will without any

Etihad and JATThe Etihad is the national airline company of the United Arab Emira-tes, with its headquarters in Abu Dhabi. This Near East airline com-pany is one of the best in the world and it flies on 94 destinations in the Near East, Africa, Europe, Asia, Australia and American continent and it transports 10 million passengers annually. This company has 78 airplanes, whereas the plan is to have yet another 70 airplanes in the following four years. The company employs over 50 000 people from 138 different countries. The Etihad has 46 partners which have their own network via Abu Dhabi. The Air Serbia has become the sixth partner to the Etihad Airways which has 29 percent of the ownership in the German Air Berlin, 40 percent in the Air Seychelles, near three percent in the Air Lingus, nine percent in the Virgin Australia airline company. The Etihad will soon acquire 24 percent of the Indian Jet Airline. All partners are profitable. The Etihad Airways established the regular daily flights from 15 June 2013 in the Belgrade – Abu Dhabi destination. The Jat has its own code in that airline company in accordance with the agreement on commer-cial cooperation signed between these two companies for more than 40 destinations. The Jat was established 66 years ago, and upon three estimation of the capital, four tenders for a strategic partner, it finally found its strategic partner. The precursor of the JAT was the Aeroput, established in 1927, which two decades later was renamed into the Yugoslavian Air Transport (JAT). Since 2000 the company has been divided into several different divisions, it lost its airports in Belgrade, Podgorica and Tivat.

60 61


No 78No 78

The bank runs a business in total 281 branch offices and has 4400 em-ployees with total assets of 9.9 billi-on EUR. The Sberbank also has its representative offices in Germany, and it also operates in Switzerland as the Sberbank Switzerland AG. The highest Serbian incumbents have signed the Agreement with the Sberbank Russia, which sho-uld spur up the Serbian export to Russia, first and foremost, the export of the automobiles from the Fiat Kragujevac. What is your view on the perspectives of Serbi-an export in that sense?

The Agreement aims to stimu-late the cooperation through the financial services, insurance and guarantees for goods and services being exported from the Republic of Serbia and the promotion of the trade cooperation of Serbia and other countries. This Agreement will help Serbian companies to en-ter the market of the Commonwe-alth of Independent States and Ea-stern market as well as it will open new opportunities for investing and business for corporate clients of the Sberbank. It is a good sign for all Serbian companies expor-ting to the Russian Federation, the Commonwealth of Independent States and South Eastern Europe.

Sberbank has recently started operating in Serbia. Why did you decide to come to Serbia?

We are aware that the Serbian mar-ket has a great potential for the de-velopment of the banking activiti-es. Although the financial crisis has not been finished yet, we do share the opinion with our shareholders that it is the right time to start up introducing the so-called techno-logical changes into our branch offices, business operations, pro-ducts, which will enable our cli-ents to get services in a faster and

more efficient way. We want to be ready for the time when the mar-ket will have a growing trend so as our development would be fast and efficient. The Sberbank already successfully operates in Serbia and records a constant growth. It plans to support the growth of the Serbi-an economy, which could be seen through the increase of our credit lines of over 80 percent realized in the previous year. However, in 2012 the Sberbank supported the export of the goods from Serbia to Russia and it will keep providing systemic support to both exporters and importers in Serbia doing busi-ness with Russia.

A new philosophy in banking sec-tor of Serbia has been discussed. What is it about?

In the future the Sberbank will have the benefits of the technological know-how and innovative soluti-ons for the development of the Sber-bank Russia’s products. The bank plans to offer the modern services to its clients and active investment products so as to strengthen its position on the banking market in Serbia. On the other hand, the bank also plans to draw its focus on small and medium-sized enterprises as well as the companies dealing with international business. The Sberbank Serbia is a universal bank which offers all kinds of ser-vices and products to individuals, micro, small and medium-sized enterprises and big companies. We do bear in mind all various kinds of activities of Russian companies on the Balkans market, including Ser-bia as well and we do have a need to support the increase of their acti-vities. We hope that we will become one of best banking partners to the companies from Russia and Serbia. The Sberbank Serbia might be the bridge for the economic coopera-tion between Serbia and Russia, Ukraine and Kazakhstan. I stron-

gly believe that we could be a good partner to all Serbian and interna-tional entities and provide them with the best services possible. The Sberbank Serbia has the unique banking products for the busine-sses and agricultural sector and the experience gained at the Ru-ssian market will be implemented into the banking business in Ser-bia. Both experience and practice in this sector ensure the creation of the synergy that will build new qu-ality in business of the companies cooperating with our bank. Sberbank Serbia enabled the transactions in Russian ruble cu-rrency. What companies and for what business do they use it?

Our experiences showed us that there are interests for the Russian Ruble in the Serbian market. The Russian Ruble is strong and stable currency, which is of great signifi-cance because of constant fluctu-ations of the exchange rates on a daily basis. The possibility to carry out the transactions in the Russi-an ruble currency has the direct influence on the reduction of the currency risk for the companies dealing with export/import activi-ties. The first export of the Serbian goods to Russia followed with all financial transactions done in the Russian Ruble, might serve as a good example of the stimulation of the payment activities between these two countries, which sim-plifies and additionally promotes the economic cooperation betwe-en Serbia and Russian federation. The Sberbank as the biggest Russi-an bank offers a plenty of services and products not existing in Ser-bia, so we will keep adjust with all interests and needs in the Serbian market, and then decide what new products to promote here.

Dejan Delić

The Sberbank offers the unique set of banking services to businesses and agricultural sector, and the experience gained at the Russian market will be implemented in the banking business in Serbia, Valery Ovsya-nikov says

Export in Russian ruble decreases currency risk

Valery Ovsyanikov, President of the Executive Board of Sberbank Serbia

BRAnD BRAnD

the recent arrival of the Russian Sberbank to the Serbian market

has been followed with new servi-ces devoted to businesses, in parti-cular to small and medium-sized enterprises, whereas this banking brand is increasingly getting popu-lar with citizens, too. The Sberbank is a big player in the world, and what this bank brings to the Serbi-an financial market we discoursed

with Valery Ovsyanikov, President of the Executive Board of the Sber-bank Serbia. According to a survey conducted by the renowned European maga-zine the Banker, the Sberbank was ranked the second most worth ban-king brand in Europe, whose value grew to 14.2 billion USD, which is the 13th position in the global list. Here in Serbia we have to be aware

of the privilege and our obligation to transfer the power of this strong brand, Valery Ovsyanikov says.

Sberbank Russia is the biggest bank in the Russian Federation. What are the data illustrating it?

The Sberbank Russia is the biggest bank in Russia and the leading glo-bal financial institution with almost one third of the whole active ban-king sector in Russia as well as the key provider of credit lines to the national economy and the biggest holder of the deposit in Russia. The Central Bank of Russia is the foun-der and biggest shareholder with 50 percent of the bank,s capital in its ownership plus one share with the voting right. The Sberbank has over 110 million clients and one million of corporate clients in 20 co-untries throughout the world. This bank has the largest distribution network in Russia with over 18000 branch offices, while its internati-onal operations involve Great Bri-tain, the USA, the Commonwealth of Independent States, Middle and Eastern Europe, Turkey and other countries. The Sberbank Europe AG with its head office in Vienna manages the banking network comprised of nine universal banks in eight coun-tries of Middle and Eastern Euro-pe: Slovakia, Czech Republic, Hun-gary, Slovenia, Croatia, Bosnia and Herzegovina, Serbia and Ukraine.

62 63


No 78No 78

the end of 2013. At the opening cer-emony of the Serbia - Ukraine Busi-ness Forum Dačić emphasized that this agreement is the core of the economic interests of both coun-tries. The future cooperation should be focused on metallurgy, agribusi-ness, energy, construction indus-try, the improvement of transport of goods, the higher participation of Ukraine in the privatization of Serbian firms, Dačić said and in-vited the businesses to realise bet-ter cooperation as much as possi-ble so as the level of the economic relations would reach the political one. Dačić stated with regret that a drop in the trade of goods and stagnation of the cooperation be-tween Serbia and Ukraine were recorded in the last two years, but it is expected that the visit of the President Yanukovych would change this situation. Making the list of the problems the Serbian Government was facing with in the previous period, Dačić highlighted that the economic recovery of the country is the national priority and the macroeconomic indicators are expected to grow in the following year. Dačić also mentioned a set of measures brought by the Govern-ment for the purpose of further financial consolidation and reduc-tion of the budget deficit. Dačić pointed out the significance of the increase of income and economic activities at the time of the crisis and at the same time invited the in-vestors from Ukraine to find a way to enter the third markets together with the Serbian companies. The state Agency for investments and national project management of Ukraine was presented by its President Vladislav V. Kaskiv, while the Serbia Investment and Export Promotion Agency of the Republic of Serbia was presented by its Director Božidar Laganin.

B. Gulan

President of Ukraine Viktor Yanukovych and President of the Serbian Government Ivica Dačić expect that the Free Trade Agreement of the two countries will be harmonized and signed by the end of the present year, whereas the President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Sertić said that the economic relations of these countri-es should be improved

Both optimists and pessimists forecast growth

Serbia – Ukraine Business Forum

PARtnERS PARtnERS

Serbia and Ukraine are on their best way to raise the economic

cooperation to the level of the cu-rrent political relations of these two countries, was the message heard at the Serbia – Ukraine Business Forum that took place at the Hyatt Regency hotel on 7 June 2013. Pro-viding the support to the economic relations of Serbia and Ukraine, the Chamber of Commerce and Indu-stry of Serbia, in collaboration with the Privrednik Club, organized the business forum and bilateral mee-tings of the Serbian and Ukrainian businesses. The President of Ukra-ine Viktor Yanukovych and Pre-sident of the Serbian Government Ivica Dačić as well as the repre-sentatives of 25 companies from Ukraine and 80 companies from Serbia participated in the Busine-ss Forum. The economic relations of these two countries, the presi-dent of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Ser-tić said, should be as the political ones. Reminding on the recent os-cillations in the cooperation, Sertić called this forum the beginning of new relations of Serbia and Ukra-ine where a few Serbian compani-es have run a business for years, among them, Sintelon – Tarkket, the MK Commerce, the Crop and Vegetable Growing Institute from

Novi Sad, and the Institute for Ma-ize from Zemun Polje, the Metalac from Gornji Milanovac and many others. However, in order to realize all possibilities for cooperation, es-pecially in the field of construction, metal industry, energy, agribusine-ss, tourism, it is necessary to sign the free trade agreement between Serbia and Ukraine, which is a stra-tegic decision to be made between Belgrade and Kiev, being suppor-ted by the Chambers of Commerce of both countries.

Free Trade Agreement by the end of the year

The President of the Ukrainian Chamber of Commerce and Indus-try Genadij D. Cizikov pointed out the importance of state-private partnership for the enlargement of the cooperation. He considers that Serbia is the most important coun-try for Ukraine in the Balkans in terms of the economic cooperation.

It will be institutionalized by the free trade agreement, which will be signed by the end of the current year. The President of the Ukraine invited the businesses from Ser-bia to come to invest in Ukraine, pointing out that up to now the in-vestments amount to only 42 mil-lion USD. Talking about the GDP growth of Ukraine, Yanukovych said that the optimists expected to be 3.4 percent, while the pessimists thought that it would be 2.5 per-cent. He also said that it is needed to move away all administrative burdens in the future cooperation of two countries so as to acceler-ate the flow of goods, people and capital.

Ukrainian investors, welcome

The President of the Serbian Gov-ernment Ivica Dačić and President of Ukraine Viktor Yanukovych ex-pect that the free trade agreement will be harmonized and signed by

Agreement on cooperation of Chambers

The President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Sertić and his Ukrainian counterpart Genadij Cizikov signed the Agreement on cooperation of these two business associations. The Presi-dents of the Serbian and Ukrainian Chambers of Commerce expect that the intensified cooperation of these two institutions will give an incen-tive to the cooperation of businesses legging behind the real potentials and political relations of Serbia and Ukraine. Sertić expects that in ad-dition to the improvement of bilateral economic relations, the mutual cooperation of businesses from Serbia and Ukraine would also be devel-oped with a view to the promotion on the third markets. We already have good political relations, it is up to us to raise the eco-nomic relations on the highest level, the President of the Chamber of Commerce and industry of Serbia Željko Sertić said and emphasized that the greatest potential for the cooperation lies in agribusiness, metal-lurgy, energy, construction industry and tourism. Cizikov underscored that the Chambers of Commerce should help the companies to find best position on the markets and strengthen the bilateral cooperation.

MK Group invests in Ukraine

The MK Group plans to invest 15 million USD in the construction of a new silos in Ukraine in 2013, the president of the company Miodrag Kostić says. He reminded that the MK Group already invested in Ukraine over 50 million USD and it increases its business on this mar-ket every year. Ukraine is a huge market with 54 million inhabitants, the demand is growing and Serbia is willing to boost its production through the export, which is our chance, Kostić says. The Agreement meant to be signed by the end of the year will contribute to the in-crease of trade exchange between Serbia and Ukraine. The MK Group rented the area of 50,000 hectares in Ukraine and with the support of the European Bank for Reconstruction and Development it erected the biggest silos in Ukraine of 113,000 tons.

64 65


Nadnaslov

NaslovPodnaslov

No 78No 78

time, she said:The RTB Bor must finish the con-struction of the new smelting plant within the deadline agreed and I promise that I will monitor its construction. I would not be here in the following year if it would not start functioning. It is the only way for Bor and the whole region to have healthy environment, wit-hout any pollution and that every child living here could have one normal life. She added yet another thing important for the Serbian Go-vernment. The functioning of the RTB Bor indicates in what way the Serbian economy would de develo-ped in the future. When Bor works well, increases its reserves, invests in the equipment, it is a sign that the economy of Serbia is in progre-ss, the Minister said. It should be reminded that the va-lue of the project of the new smel-ting plant is EUR 256 million (100 million EUR has been allocated for the reconstruction of the old plant and 165 million EUR for the eco-logical component – new factory of sulphurous acid, the plant for waste water treatment. The Messer will build new factory of oxygen and the RTB Bor decides on the company that will be in charge of the construction of the plants for the processing of floatation slag. The new RTB smelting plant will process, in accordance with the

global ecological standards, total of 400 000 tons of concentrates annu-ally, which is from 80 to 100 thou-sand tons of copper. The utilization of copper (currently 93 percent) and sulphur (currently 50-60 per-cent) will be 98.5 percent, while the emission of damaging substances for air, water and soil will be below the values stipulated by the law. The new technology of smelting will monthly bring six million eu-ros and more, i.e. more copper and gold; however, the most important is the clear sky. Bor will become far beautiful town, as the Minister of Mining Milan Bačević said, thanks to the exploitation of copper, and once provincial town was turned into a modern and beautiful city. Bor is the town – museum of mi-ning, and looks like a European modern town, rather than a mining centre. Fortunately, it is both, Ba-čević said and concluded that it is the base for the development of the Timok region and the development of Serbia in general.

Global quality copper

Today RTB Bor is not big for its number of plants and employees, but it is famous for the quality of its copper. our copper is widely demanded, it has been sold by itse-lf, Mirjana Antić, Deputy General Manager in charge of the econo-

mic issues, said. Instead of the cu-rrent four independent enterprises, the RTB Bor will soon become the unique enterprise manufacturing globally famous cathodes. The RTB Bor produced 21,605 tons of cathodes, a half of ton of gold and near three tons of silver in the se-ven months of this year. It is by one fourth more in relation to the pre-vious year, and the production of precious metals is ten times higher than the planned. The Customs Administration has recently announced the list of the 15 biggest Serbian exporters for the pe-riod January – July 2013 where the RTB Bor is in the middle position with the export value of 73.9 milli-on EUR. The question is whether these companies are really the Ser-bian ones and are they leading in the domestic export. There are a few of the net exporting companies, in other words, the companies that export the goods made of domestic raw materials exclusively and wit-hout any imported components. If the real value of the imported raw materials, reproduction materials or parts would be excluded from the realised export, the list of the biggest exporters would look completely different and in that case the RTB Bor would hold the top position.

Ljubiša Aleksić

The Day of Miners was celebrated in Bor. In the following year a new smelting furnace will smelt total of 400,000 tons of concentrates and pro-duce from 80 to 100 thousand tons of copper annually.

New smelter next year110th anniversary of mining in Bor, as support to the biggest ecological project in Serbia

REGIonS REGIonS

After a century and decade, Bor is on its road to regain the po-

sition from 1903, when the first ores of copper, silver and gold were smelted. Since then total of 2,388 billion tons of ores and tailings have been exploited, out of which 733 million tons of ores, five million tons of copper, 160 tons of gold and near 1000 tons of silver have been manufactured, as it could be heard from Blagoje Spaskovski, General Manager of the Copper Mining and Smelting Complex Bor (RTB Bor), at the Day of Miners anniversary. The evening before the 6th of Au-gust, when it is the Day of Miners, Spaskovski said to the journalists: In the period between two anniver-saries, total reserves of the RTB Bor of 1.3 billion tons were increased by 50 – 60 million tons. There is yet another new excavator, then the re-construction of the floatation there was done, while the reconstruction of the floatation in Majdanpek is also to be started up soon. On the other hand, the metallur-

gic activities are in progress and the sky above Bor is expected to be clear in the mid of the next year. The standard of living of the em-ployed is at the satisfying level. An average income of the employed of 71,000 RSD ensures the decent life to the citizens of Bor and Maj-danpek towns and justifies that our vision has been fruitful. All those people having an opportunity to walk down the streets in these two towns might see how socially res-ponsible the RTB Bor is.

Activities are getting into full swing

After a short standstill owing to the postponement in the projecting, all activities concerning the recon-struction of the smelting plant and the construction of a new factory of sulphurous acid are again getting into full swing. The modern flesh furnace created in accordance with the technologies of the Finnish Ou-totec company, the furnace used up by 60 percent of the smelting plants in the world, and the new sulphurous acid factory made in accordance with the technology of the Canadian SNC Lavalin com-pany, should be put into function in the middle of the following year. However, the General Manager of the Bor Basin, will not find fault with anyone, if all works would be done a month or two later:A man starts building a house and he does not start living in at the planned time. I do not run away

from the deadlines, I am just re-alistic. None of smelting plants has ever been erected for less than five years, whereas the RTB Bor is the first smelting plant with the brownfield investment – where a new smelting plant was built, whi-le at the same time the existing one is still working. Anyhow, however this project is important for Bor, the whole Timok region and Serbia, I agree that it is impossible to work without permits. The construction site of the new smelting plant is full of machines, workers and engineers as well as the young people who will later on work on the system. The new problems are being solved and the relations with the Canadian SNC Lavalin company and Finnish Ou-totec company are preserved as well as with the Belgrade Ener-goprojekat company. The new plant could already be seen in the distance and they do all efforts to meet the deadlines and reduce the costs with the aim to offici-ally ‘press the start bottom’ in the following year.

Biggest Serbian investment in ecology

The Minister of Energy, Deve-lopment and Environmental Pro-tection Zorana Mihajlović expects the same. Greeting the miners and announcing the support from the Government to the RTB Bor so as the Smelting Complex in Bor wo-uld get the new smelting plant on

CCIS AwardOn the occasion of the 110th anniversary of mining in Bor and for the results achieved in the development and improvement of the Serbian economy, the Vice – President of the Chamber of Commerce and In-dustry of Serbia Raša Ristivojević delivered the plaque with diploma to Blagoje Spaskovski, General Manager of the Copper Mining and Smelting Complex Bor. Ristivojević underscored that the jubilee was celebrated at the time when the RTB Bor took the position on the list of the most important domestic companies, meaning that this company will be the pillar of the Serbian economy. The Regional Chamber of Commerce Zaječar also delivered the plaque to the General Manager of the biggest exporting company in the Timok region for the contribution to the development of economy and long-lasting business cooperation.

66

www.pks.rs

No 78

By the creation of new and good jobs, we do get the class of people that creates a new and modern Serbia, the President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia Željko Sertić said in Jagodina

Jagodina – magnet for investments3000 new jobs by the end of 2014

REGIonS

Jagodina is the leading town in the attraction of foreign investments

as well as in many other industries. The management of the Jagodina Municipality has the support of the Chamber of Commerce and Indu-stry of Serbia in all activities, the President of the CCIS Željko Ser-tić said while being on a working visit to this town. The President of the Chamber of Commerce and Industry of Serbia was on a visit to Jagodina on 23 August where he came to get familiar with all ideas, plans and goals of the authorities in this town. The CCIS President Željko Sertić invited the officials of Jagodina to take an active part in the highest business forum in the Balkans called the Quantum Leap which will take place on 3 and 4 october 2013 as well as to partici-pate in the Investment Conference of Serbia in Moscow set up for 30 october 2013. We should work all together – the Government, ministers, business community and experts - to move the economy of Serbia forward. We must be focused on one single goal which is the creation of good jobs. We must find industries and mod-els so as the workers would have higher incomes and better life. By the creation of the so called middle class of people we do create a new and modern Serbia, Sertić said. Ser-bia must be a modern and well-ar-ranged country, and have the equal treatment towards all businesses, because they do create the budget, regardless of the size of a company. If we do not increase the income of

the state, we will face with a lot of problems. Businesses are responsi-ble for a society, the employees and the environment, Sertić said and added that the SME sector in Serbia has the profitable future. The President of the Assembly of the Jagodina City Dragan Marković announced that by the end of 2014 total of 3000 new jobs will be opened thanks to the investors who came at the beginning of 2013 and commenced building the factories. However, the Italian company Mo-bil Gruppo Turi Cucine from Bari is one amongst many investors in Ja-godina and it is one of the biggest manufacturers of the furniture for kitchen in Italy. The Contract on the construction of the factory was signed on the 2nd of August 2013 and it is planned to be realised in 18 months. It will recruit 250 persons. The factory will be located in the in-dustrial zone on the Corridor X. The Mobil Turri Company is the fourth company from Italy which builds its factory in Jagodina. The Andrea Confezione Company was the first that broke the ice and in March of the current year opened its factory for the manufacture of covers for automobiles and em-

ployed over 520 people. On the other hand, the Aunde Company commenced the construction of its factory for the manufacturing of the automobiles seats two months ago. The Vibak Company signed the contract on the construction of the factory for the production of polypropylene films, tapes and cardboard. All these factories are in the industrial zone, near 400 meters far from the international highway and Belgrade – Niš railway on the Corridor X. The Italian investors come to Ja-godina and Pomoravlje region because of their favourable geo-graphic position, the support of the Serbian Government, the high-qualified labour force, the subsi-dies of 10 000 EUR for every new working place and the duty free export from Serbia to the Russian federation. The Porr Werner & Weber Com-pany from Vienna was the first investor in Jagodina, which in October built the regional cen-tre for communal waste recycling and sanitary landfill Gigoss in this town.

D.v.

nova krila srbije - pks.rs 78_web.pdf · proizvodnja hrane: mehanizacija ... prema tom biznis...

Documents