LESFORMULIER

1. Naam studenten : School

Klas

:

: Aantal lln.:

2. PROBLEEMSTELLING: Hoe kan door de handel in Chinees Porselein de productie van Delfts Blauw ontstaan

3. LESDOEL(EN): (in termen van eindgedrag)-De leerling kan de interculturele beïnvloeding aanwijzen in het voorbeeld. Dit a.d.h.v. materiaal, techniek, vorm, motieven en functie.-Leerling weet dat d.m.v. handel Chinees porselein bekend geworden is in Nederland in de 17de eeuw

4. BELANGRIJKE KEUZES/OVERWEGINGEN VOOR DE LESOPZET:

Beginsituatie

Leerling kent de historische context van de 17e eeuw. V.O.C. kennen ze.

Te verwachten knelpuntenDoordat we enkel afbeeldingen hebben is het moeilijk het verschil te zien tussen Chinees porselein en Delfts aardewerk. In het Rijksmuseum te Amsterdam zijn goede voorbeelden te bezichtigen.

Doen voor aanvang van de les (bijvoorbeeld kopiëren, OHP klaarzetten):

Tijd

Functie lesdeel

Inhoud

Leerlingactiviteit

Docentactiviteit

Leer-/hulpmiddelen

5 min

2 min

7min

10 min

1 min

5 min

7 min

15min

2 min

Instap

Introductie opdracht

Oefening

Reflectie

Bruggetje

Kennis context

Verbreden kennis

Verbreden kennis

Huiswerk uitleg

Herkomst van Delfts Blauw

interculturele beïnvloeding in het exemplarisch voorbeeld.

interculturele beïnvloeding in het exemplarisch voorbeeld.

interculturele beïnvloeding in het exemplarisch voorbeeld.

Vanuit de antwoorden van de leerlingen naar beïnvloeding, handel en de VOC

Handel en V.O.C.

Handel, VOC, ontdekkingsreizen, interculturele beïnvloeding vanuit verschillende landen

Interculturele beïnvloeding vooral gericht op China , delfts glorie, stagnatie porselein fabrieken in China

examenvragen chinees porselein en delfts blauw

Luisteren

Luisteren

In groepjes zelfstandig werken.presenteren en reageren

Luisteren

Klassengesprek

Luisteren

Lezen en vragen maken

Vertellen

Vertellen

Begeleiden

Gespreksleider

Vertellen

Gespreksleider

Vertellen

Afbeelding op de beamerAfbeelding, lesbrief

Afbeelding, lesbrief

afbeelding

exemplarisch voorbeeld

exemplarisch voorbeeld

Tekst, lesbrief

9. * benoem de verschillende onderdelen van je les (bijvoorbeeld inleiding, instructie, oefening, reflectie, evaluatie)

Les 1

Instap: Vanuit de Delfts blauwe klompen van Viktor en Rolf willen wij een brug slaan naar Chinees porselein. Delfts blauw kennen we als iets typisch Nederlands, maar waar komt het eigenlijk vandaan?

Introductie opdrachtDe leerlingen gaan in groepjes van vier kijken naar de pagode. Deze is uitgeprint en te zien op de beamer. Je kan de pagode ook opzoeken via deze link, hier kan je namelijk inzoomen ( goede kwaliteit) Bloempiramide/ Pagode https://www.rijksmuseum.nl/nl/mijn/verzamelingen/70044–lhb/delfts Met kernwoorden moeten ze opschrijven wat ze zien. Motieven, materiaal, vorm, afbeeldingen? En nadenken over de vraag uit welk land dit zou komen en waaraan zie je dat?

Oefening

Wat zien we? We zien een vaas met blauwe opdruk.De vorm van de vaas heeft de vorm van een Chinese pagode, een boeddhistische tempel.Ook de decoratie rondom is beïnvloed door de Chinese manier van afbeelden. Het is een motief dat afkomstig is uit China. Ze probeerde deze motieven zo goed mogelijk te kopiëren van de Chinesen. Vooral bloemen, bladeren, kostbare voorwerpen. De vormen zijn vlak in plaats van plastisch waardoor dit ook voor decoratief doeleinde gebruikt kan worden. We zien vooral veel sierlijke elementen. In het midden zien we een klassieke allegorische voorstelling. Dit is de invloed vanuit Nederland. Door dat deze twee bij elkaar geplaatst worden kijken we naar een mix van Chinese beeldelementen en Nederlandse beeldelementen. De kleur is niet naturalistisch, maar blauw. De motieven en de afbeelding zijn niet ruimtelijk gearrangeerd maar naast elkaar geplaatst. D functie van de vaas is typisch Nederlands. Deze vaas is bedoelt om tulpen in te zetten. Vandaar de cilindervormen aan de zijkanten van de pagode, hier kunnen de tulpen in. (Tulpen terugpakken bij bespreking pronkstuk les 2)

Uiteindelijk moeten de volgende begrippen aan bod zijn geweest:bloemenvormmateriaal =AardewerkFunctie= tulpenvaasVorm = piramide vormig, cilindervormen aan de zijkantVoorstelling= allegorie en sierlijke elementenMotief = een herhaling van bijvoorbeeld een bloemenpatroon

land van herkomst: Chinawaar kan je dit aan zien: vorm (pagode/ Chinese tempel), kleur, motieven,

De genoemde begrippen worden opgeschreven op het bord. (formele aspecten) Deze nemen de leerlingen over in hun lesbrief zodat ze daar naar terug kunnen kijken bij hun huiswerkopdracht.

Inhoud

De import van het (Wan-li) porselein inspireerde Hollandse porseleinbakkers om vanaf 1620 hun producten te vernieuwen. In navolging van Chinese decoraties werden schotels, kommen en kannen uitbundig versierd. Zo ontstond een interessante mix van overgenomen boeddhistische symbolen, bijbelse taferelen en Hollandse landschappen. Bijvoorbeeld deze tulpenvaas in de vorm van een Chinese pagode maar gedecoreerd met een klassieke allegorische voorstelling.(Bron: http://collectie.boijmans.nl/nl/onderwijs/chinoiserie/#2)

Hoe is het Chinees porselein bekend geworden? De Nederlanden ontwikkelde zich heel snel dit kwam door een aantal redenen:- Bevolkingsgroei, meer mensen werken, meer mensen eten. Meer economie.- Goed in handel drijven.- VOCEr werden ontdekkingsreizen naar nog onbekende streken ondernomen. Zo kwamen ze ook in contact met China. De Nederlanders organiseerden niet alleen een eigen aanvoer van specerijen, maar ook hun eigen import van Chinees porselein. Chinees porselein was heel waardevol en vond je bijvoorbeeld terug in groepsportretten om te laten zien dat het een welvarende familie was.Als gevolg van interne problemen in China stagneerde omstreeks 1635 de aanvoer van Chinees porselein in Nederland. Dit had consequenties voor de productie van Delfts blauw aardewerk, bijvoorbeeld door het feit dat het leidde tot een enorme toename van het aantal aardewerkfabrieken in Delft, omdat zij kansen zagen het gat in de markt dat ontstaan was, op te vullen. In Delft probeerden ze om het Chinese porselein zo exact mogelijk na te maken. Helaas hadden we in Nederland niet de speciale formule voor het maken van porselein. Delfts blauw werd daarom gemaakt van aardewerk, wat dit konden ze wel maken. Aardewerk lijkt heel erg op chinees porselein maar is geen porselein!Zowel Chinees porselein als Delfts blauw had een hoog aanzien waardoor er veel vraag naar was. Zowel rijke als minder rijke burgers kochten dit delftsblauwe aardewerk.Van ontdekkingen en reizen werden reisverslagen gemaakt.Informatie over reisverslagen: Ver gezocht Oriëntaties op andere culturen in de beeldende kunst. Aanbiedingstekst van het eindexamen. Bronnenbundel 1990.

Tekst voor de leerlingen: http://www.kunstcontext.com/index1.htm/ Bron: Ver gezocht Oriëntaties op andere culturen in de beeldende kunst. Aanbiedingstekst van het eindexamen. Bronnenbundel 1990.

vragen voor de leerlingen + afbeeldingen :http://leermiddel.digischool.nl/vo/leermiddel/26c92f8052e82985cd0c79036049ec22(+ vraag 13 uit schoolexamen vwo 2008)

LESFORMULIER

Les 2 China Delfts blauw

1. Naam studenten : School

Klas

:

: Aantal lln.:

2. PROBLEEMSTELLING: (Wat is de waarde van exotische producten in hoe is deze met de functie verbonden. ) Wordt nog naar gekeken.

3. LESDOEL(EN): (in termen van eindgedrag)

-De leerling kent de functie van chinees porselein en andere pronkstukken (Perzische wandtapijten, tulpen); rijkdom van de burgerij etaleren.-Leerling kent de ontwikkeling die de handel en de voc in de gouden eeuw doormaakte in Nederland.

4. BELANGRIJKE KEUZES/OVERWEGINGEN VOOR DE LESOPZET:

Beginsituatie

-De leerling kan de interculturele beïnvloeding aanwijzen in het voorbeeld. Dit a.d.h.v. materiaal, techniek, vorm, motieven en functie.-Leerling weet dat d.m.v. handel Chinees porselein bekend geworden is in Nederland in de 17de eeuw

Te verwachten knelpunten

Doen voor aanvang van de les (bijvoorbeeld kopiëren, OHP klaarzetten):

Tijd

Functie lesdeel

Inhoud

Leerling activiteit

Docentactiviteit

Leer-/hulpmiddelen

15 min

2 min

15 min

5 min

10 min

Vragen nakijken

Inleiding

Kennis herhalen/verbreden

Opdracht

Bespreken opdracht

Kennis verbreden

Examenvragen chinees porselein en delfts blauw

Bloeiperiode Nederland, Interculturele producten/ verzameling en functie interculturele producten

Pronkstuk, intercultureel verschillende landenBloeiperiode Nederland, val Antwerpen, Amsterdam handelscentrum

Bewustwording populariteit exotische producten.

Bewustwording populariteit exotische producten

rijkdom van de 17e eeuw

functie pronkstukken, rijkdom etaleren

Presenteren en reageren

Luisteren

Klassengesprek

In duo’s werken

Klassengesprek

Lezen

sturend

vertellen

begeleiden

begeleiden

Sturen/vertellen

Bord, beamer afbeeldingen, vragen en antwoorden examen

Bord

Beamer, afbeelding pronkstuk, bord

Het klaslokaal, papier, penHet klaslokaal, bord

Artikel Trouw

9. * benoem de verschillende onderdelen van je les (bijvoorbeeld inleiding, instructie, oefening, reflectie, evaluatie)

bijlage:Les 2

(we zoeken nog op wie het heeft gemaakt wanneer)

.Leerdoel: Leerling kent de ontwikkeling van de handel en voc in de gouden eeuw in Nederland.

Vanuit dit pronkstilleven kan je aanwijzen dat Nederland in verschillende landen handelden. Chinees blauw uit China, het Perzische tapijt, de pompoen en andere exotische vruchten kwamen net als het zilver uit de nieuwe wereld; Bolivia, Argentinië, Peru, Chili (Zuid-Amerika).De 17de eeuw is nu bekend als de Gouden Eeuw van de Republiek der Nederlanden. De VOC werd een machtig handelsvloot, de Hollandse handelsvloot was groter dan die van Frankrijk en Engeland samen, Holland had monopolie op zee. Vele koloniën stichten zij in Azie, Indonesië. Door de val van Antwerpen (1585 het oude handelscentrum van Europa) kon Amsterdam handelscentrum van Europa worden. Vlaamse handelslieden namen hun kennis, kapitaal en vaardigheden mee naar Amsterdam. Holland groeide uit tot centrum van handelskapitalisme.

Opdracht Deze staat in de lesbrief. Deze opdracht is bedacht voor de bewustwording van de leerling; hoe bijzonder het was in de 17de eeuw dat al die exotische producten in bijv. de woonkamers van de burgers te zien waren.

De leerlingen onderzoeken in tweetallen het klaslokaal met de vraag: Welke producten zijn gemaakt in Nederland en welke producten komen uit het buitenland? De leerling schrijft deze producten op en het vermoedelijke land van herkomst. De duo`s bedenken hoe de producten hier zijn gekomen, hoe we dat in deze tijd doen en hoe ze dat deden in de 17de eeuw in Nederland.De uitkomsten van de opdracht met elkaar vergelijken en bespreken.

In deze tijd, 21ste eeuw, is het heel normaal om producten vanuit andere landen in ons huis te hebben. Van vele producten herkennen we geen land van herkomst, het doet er ook niet toe. In de 17de eeuw in Nederland waren buitenlandse producten ontzettend waardevol, burgers verzamelde ze in rariteitenkabinetten, of plaatste de verschillende exotische producten bij elkaar. Dit zien wij ook in de pronkstillevens die geschilderd werden. Uit het woord pronkstilleven kunnen wij al opmaken wat de waarde was van de exotische producten. De exotische producten zoals Chinees porselein en Tulpen werden gebruikt om de Rijkdom van de burgers te etaleren.

Leerdoel:- De leerling kent de functie van chinees porselein en andere pronkstukken (Perzische wandtapijten, tulpen); rijkdom van de burgerij etaleren.Het Chinees porselein werd gebruikt als pronkstuk, aanzien tonen, rijkdom etaleren.Chinees porselein en/of Delft blauw stonden vooral te pronken op hoge kasten, schouw en bedsteden.De theorie van vorige les terugpakken en vanuit hier bredere context scheppen

Bron uit de Trouw:Gouden Eeuw zorgde voor vele rijkendoor Laura Dierx De familie Van Oranje stond vorig jaar op de zestiende plaats in de lijst van rijkste Nederlanders. In de Gouden Eeuw stonden ze echter op nummer één. Opvallend zijn ook de rijke vrouwen uit deze periode tussen 1600 en 1700.

Nederland telde in de Gouden Eeuw vijftien miljonairs en vele andere rijke burgers. Kees Zandvliet, historicus en hoofdconservator van de afdeling Nederlandse geschiedenis van het Rijksmuseum, schreef er een boek over: ’De 250 Rijksten van de Gouden Eeuw’. Deze lijst is een initiatief van het Rijksmuseum en het tijdschrift Quote.

Op de eerste plaats staat, weinig verrassend, de familie Van Oranje. Prins Maurits, geboren in 1567 en grondlegger van het huidige Oranje-kapitaal, was aan het begin van de Gouden Eeuw al één van de rijkste Nederlanders. Zijn vermogen telde, na zijn dood in 1625, zo'n 17,5 miljoen gulden. De uiteindelijke 25 miljoen is vergaard door bijvoorbeeld pachtopbrengsten en grote incidentele opbrengsten, zoals 700.000 gulden uit de zilvervloot van Piet Heyn.

De eerste vrouw staat op nummer 3: Elisabeth Tiellens met een vermogen van 1.900.000 gulden. Zelf heeft ze daar echter weinig voor hoeven doen, denkt Zandvliet. Haar vermogen

verkreeg ze vooral door erfenissen. „Tiellens is getrouwd geweest met Benjamin Poulle en Jan Trip”, legt hij uit. „Als je dan voor de tweede keer weduwe wordt en je erft nog wat van je familie, krijg je een samenklontering die resulteert in zo'n enorm bedrag.”

Wat moet je met al dat geld? -> bruggetje naar de poppenkast

Poppenkast. Geeft inzicht in woonkamers van de burgerij in de 17de eeuw in Nederland.Wat was de functie van Delfts blauw en de pronkstukken?Waaraan kan je zien dat Delfts blauw waarde had?

https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/BK-NM-1010https://www.youtube.com/watch?v=hoHVQqQQN7k

Nog uit te werken.

Wij etaleren nog steeds onze rijkdom, wij hebben andere pronkstukken (imac, i phone, nike, uggs, merkkleding, games) maar wij zien het niet als exotisch, normaal dat we het hebben. In 17de eeuw moest je rijk zijn en etaleerde de pronkstukken je rijkdom.