In d

it n

umm

er o

.a. t

wee

ver

hale

n va

n bu

itenl

ands

e be

drijv

en in

het

Noo

rden

6Ee

n ve

rsla

g va

n Ta

lent

Pitc

h N

oord

200

8 10

• W

ater

proj

ecte

n in

bee

ld 1

6Pi

eken

in V

ogel

vluc

ht 2

2 •

Gel

d, a

dvie

s en

goe

de ra

ad 3

0 •

Flin

c-ni

euw

s 32

‘Remedievoorsucces ...’

Siem Jansen

jansen@nom.nl

Onderweg naar Emmen luisterde ik naar radio Olympia.

De interviewer voerde een gesprek met Joop Alberda. Het ging

met name over de vraag of Nederland meer medailles zou kunnen

halen dan het aantal dat uiteindelijk in Beijing gehaald is. Het

kan, mits je investeert in een versterking van het topsportklimaat

in Nederland en door te focussen, aldus de succesvolle oud-volley-

balcoach. De remedie voor succes lijkt dus relatief eenvoudig.

Stel duidelijke doelen, koppel daaraan trainingsprogramma’s en

investeer in de begeleiding en faciliteiten. Met gemak moeten we

dan in Londen meer medailles kunnen halen.

In ondernemersland zijn de begrippen investeren en focussen

ook niet onbekend. Integendeel. Om een bedrijf tot een succes te

maken zijn het wezenlijke voorwaarden. Ook voor de NOM geldt

dat. Juist voor ons. We staan tussen markt en overheid en dan is

de verleiding groot alles aan te pakken. Ook omgekeerd verwacht

de omgeving vaak te veel. Problemen bij Honeywell. Wat doet de

NOM? Doen we te weinig voor de strokarton? Vanzelfsprekend

proberen we een goed beeld te hebben en te houden van de

bewegingen in de Noord-Nederlandse economie. Het CID-

programma (Current Investor Development zie bladzijde 6) is

erop gericht om vroegtijdig signalen op te vangen en te kijken

wat we voor bedrijven kunnen betekenen. Maar de economie zit

ingewikkelder in elkaar en laat zich niet sturen door overheids-

bemoeienis.

Toch is er wel sprake van beïnvloeding. Het ontwikkelen

van programma’s gericht op verbetering van de arbeidsproduc-

tiviteit, of de toepassing van nieuwe technologie geeft regionale

bedrijven een betere uitgangspositie. Het beschikbaar stellen

van kapitaal voor ambitieuze ondernemers die groeiversnelling

zoeken, maar ook voor starters met innovatieve ideeën, draagt

bij aan de versterking van het economisch klimaat in Noord-

Nederland. Kenmerkend daarbij is dat het vrijwel uitsluitend gaat

om MKB-bedrijven. Er zit voldoende potentie in ons bedrijfsleven

voor groei. De successen komen daarbij met name tot stand door

ook op langere termijn vast te houden aan gemaakte keuzes.

Deze NOMMER biedt u voorbeelden daarvan. En steeds

weer is het de opdracht van de NOM om haar kennis en kapitaal

beschikbaar te stellen. Zo investeren wij in ontwikkeling.

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

I N H O U D

Aan het woord

Vestigingsklimaat

Talent Pitch Noord

Piek in beeld

Update ICT

Aan tafel

Participeren

Nieuw

2

6

10

16

18

22

30

32

De remedie voor succes … door Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Current Investor Development koestert buitenlandse bedrijven

35 inschrijvingen, 18 deelnemers en één prijs van 20.000 euro

Het Noorden en de kracht van water, water en nog eens water

Onzichtbare oplossingen kennen soms grote gevolgen

Tien man, vier pieken en veel stellingen

Geld, advies en goede raad: schakel de NOM in!

Doe Flinc!

En verder … Colofon 4 • Team NOM on tour 5 • Jan van de Maat

over durven ondernemen 14 • Wist u dat 15 • NOMMER Jan Knol 20De NOM piekt 21 nom.nl, de feiten 28 • NOMMER- Shop 31

6 10

18 22

4

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en

speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die

geïnteresseerd is in de activiteiten van de

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij

voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-

en resultaatgericht en beschrijft de economische

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven

en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

Pre-press: SYL dtp & vormgeving.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Manisch Creatief,

Marloes Heeres, Siem Jansen, Jan Knol, Jan van de

Maat, Rudy Noordenbos, Cees Verhagen, Machteld

van der Werf, Lolle Wijnja.

Fotografie: Stijntje de Olde (cover), David Offereins,

stock, archief NOM.

Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

Oplage: 3.000 exemplaren.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden over-

genomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder

schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere

auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder

voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden

ontleend.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,

Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij

voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Cover: finalisten Talent Pitch Noord, van links naar

rechts: Jentje Noppert van Bokano, Hante Ledeboer

van Floor jongerencommunicatie (winnares) en

Jeroen de Vries van Kleemzand International bv.

‘Ik heb er geen enkele behoefte aan om de casco’s ergens

anders te laten maken en de zaak hier af te bouwen. Dan

stop ik er liever mee, en zo denken de directieleden er ook

over.’

(Jan Smit, Ferus Smit)

‘Wij huren nu voor de werktuigbouwkunde capaciteit in. Wij

doen de organisatie en staan daarbij voor de kwaliteit en de

prijs. Dat betekent dat we wel kennis van zaken moeten heb-

ben op de terreinen die we uitbesteden. Zie het maar zo: we

zijn opgeschoven van elektricien naar aannemer.’

(Freerk Popma, Beenen)

‘Het is toch idioot dat je je onderdelen uit het voormalige

Oostblok haalt, als het net zo goedkoop kan in je directe

omgeving?’

(Dick Vroonland, Moffett)

‘Toen vader begon was er één medewerker, nu honderd-

zestig. Het is snel gegaan. Daarom moet je het wel beheers-

baar houden.’

(Albert Meijer, Meijer Plaatbewerking en Special Equipment)

‘Ons advies aan de deelnemers van het project was:

weet waar je staat. Breng dat in beeld. Weet waar je naar

toe wil. Weet daarin te kiezen. Je kunt niet alles doen, je

moet je specialiseren. Dat moet je ook durven. En maak

kleine stapjes.’

(Sietze Bremer, Philips Drachten)

‘Ik wilde geen georganiseerde zakenreis. Ik ben domweg in

een vliegtuig gestapt, ik had een ticket gekocht naar Peking

en had geen flauw idee hoe ik het aan moest pakken.’

(Peter van der Klok, FINN)

5

04 . 10 . 2008Te

am N

OM

on

tour

...

... iedereen aanwezig? Nog even de noodzakelijke instructies en dan:en route! Leuven here we come ...

Tijdens de reis werd het nuttige ...

... met het aangename verenigd.

... en voor je het weet ben je in Leuven.Echt, een prachtige stad.

We begonnen de volgende dag vroeg want we hadden een vol programma ...

... eerst op bezoek bij IMEC (Europa’s grootste onderzoekscentrum in nano-electronica) ...

... via het monumentale centrum ...

... langs de kerk ... ... opkijkend naar de gevels ...... door naar de universiteit ... ... richting Stella Artois

...voor een leerzame rondleiding,proost!

... want Leuven is ’s avonds ook best gezellig.

Nou, toen was het wel zo ongeveer etenstijd. Uitblazen en nieuwe energie opdoen ...

En zoals dat gaat komt aan al hetgoede weer een eind, dus ...

... moe, maar voldaan weer op weg naar huizzz ...

Snel even bijtanken, want hier is de lucht nog gratis.

De (reis)tijd vloog om ...

LeuvenI N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Dochters vanbuitenlandse

moederskoesteren

Current Investor Development

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

7

>

Investeren in ontwikkeling ‘De NOM komt vrij gemakkelijk aan

tafel bij buitenlandse bedrijven die

hier gevestigd zijn’, opent Errit Bek-

kering. ‘Niet zo gek, want zij hebben

hier al stevig geïnvesteerd, de mensen

hebben kennis en ervaring opgedaan

en er is een complete infrastructuur

opgebouwd.’

En het rendement van de gesprek-

ken? Behoorlijk hoog: ‘In bijna de

helft van de gesprekken vind je

concrete aanknopingspunten voor

investeringen’, aldus Errit Bekkering.

En hij bewijst het met een aantal

klinkende namen die hoofdrollen

spelen in recente succesverhalen van

CID: Haribo/Hoepman Suikerwerken

en Swedish Match.

De kracht van het Noorden Vanuit het hoofdkantoor van een

multinational in -laten we zeggen-

Pittsburgh, Pensylvania gezien, is een

nieuwe investering in een vestiging in

Delfzijl niet direct vanzelfsprekend.

Maar volgens Errit Bekkering moet

je de kracht van het Noorden niet

onderschatten: ‘Allereerst is Noord-

Nederland nog altijd een springplank

naar Europa. En hoewel China snel-

ler groeit, is Europa nog steeds een

grotere markt. Er wonen hier gewoon

veel rijke consumenten. Ook onze

werknemers zijn een belangrijke fac-

tor: goede vakmensen, hardwerkend

en loyaal. Tenslotte doen onze kennis

en innovatieve kracht ertoe. De prijs

van de arbeid is niet voor iedere mul-

tinational doorslaggevend, hoor ...’

Het is natuurlijk fantastisch als een buitenlandse

onderneming een vestiging in Nederland opent.

Als het even kan in Noord-Nederland. Daar doet de

NOM dan ook alles aan. Maar dat betekent niet dat

reeds aanwezige dochters van buitenlandse moeders

aandacht tekortkomen. Integendeel, die koestert

de NOM. Opdat ze hier blijven, voorspoedig groeien

en -in het beste geval- economische nakomelingen

krijgen. Dat ‘koesteren’ heet officieel Current Investor

Development (CID). Errit Bekkering vertelt erover.

8

Hoepman Suikerwerken was een familiebedrijf. Al drie

generaties lang. Maar de vierde generatie maakte andere

keuzes in het leven. Met als gevolg dat het bedrijf ver-

kocht werd aan Haribo, snoepmultinational uit Duits-

land, vertelt directeur Kars Drenth.

‘Een prima partner, financieel gezond en verkoopgericht.

Maar: de vestiging in Hoogezand ressorteerde onder

Belgisch management. En er was een verborgen agenda:

laat Hoogezand maar sluiten, dan hevelen wij de pro-

ductie wel over naar Antwerpen. In april 2003 heb ik

mijn mensen bijeen geroepen in de kantine en gezegd:

‘We vieren hier de Kerst nog, maar daarna staan we met

zijn allen op straat ...’

Zover kwam het echter niet. Kars Drenth kende Sietse

Wiersma van de NOM, en zei: ‘Sietse, nou moet je toch

echt eens langskomen.’ Een bezoek met gevolgen: Ed

van de Beek reisde in gezelschap van de burgemeester

van Hoogezand-Sappemeer naar Bonn, teneinde Hans

Riegel (Haribo staat voor Hans Riegel Bonn) ervan te

overtuigen dat Hoogezand voldoende potentie had. Méér

potentie zelfs dan de vestiging in Antwerpen.

Een vergelijkende analyse van de vestigingsklimaten in

Noord-Nederland en België, uitgevoerd door de NOM,

legde een solide fundament onder deze stelling. De rest

is historie: Kars Drenth ontving een invitatie voor ‘ein

Einzelgespräch’ met Hans Riegel; Riegel had besloten dat

Hoepman Suikerwerken dóór mocht.

Hoepman Suikerwerken bleef open, er werd fors geïn-

vesteerd in innovatie en het bedrijf brak vorig jaar alle

records op het gebied van omzet en winst ... >

Hoe Haribo/HoepmanSuikerwerken de zoete smaakvan de overwinning proeft

9

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Swedish Match Lighters in Assen heeft een moeilijke

periode gekend, vertelt locatiemanager Pietjan Verhoog.

‘Het Zweedse management wilde de locatie Assen sluiten

en de productie overhevelen naar China en de Filippij-

nen. Maar begin 2008 kon ik melden dat Assen open zou

blijven. Daarbij heeft de inzet van de NOM zeker een rol

gespeeld.’

‘De NOM heeft gezorgd dat de papieren van Assen er

zo goed mogelijk uitzagen’, zegt Pietjan Verhoog. ‘Ze

hebben ons ondersteund in gesprekken met het Zweedse

management, waarbij we erop wezen dat wij middenin

de markt zitten; de lage transportkosten compenseren de

iets hogere loonkosten. Het verschil is niet zo drama-

tisch, want we hebben óók een lean-traject doorlopen.’

Zeker zo belangrijk is dat Swedish Match Lighters een

nieuwe markt aanboorde, wederom met steun van de

NOM. ‘Een Amerikaanse onderneming heeft een brand-

stofcel ontwikkeld die op gas werkt. Het is net

een batterij, maar met een véél langere levensduur:

een laptop draait er niet één of twee uur, maar bijna

een hele dag op.

De NOM heeft onderzocht of de cel kansrijk is en of dit

bedrijf een goede partner voor ons is. Nu levert Swedish

Match de gascartridges die de consument nodig heeft

als ‘refill’. Wereldwijd. Als dat uitpakt zoals we hopen,

moeten we zelfs aan uitbreiding gaan denken ...’ <

Hoe Swedish Match Lightersweer opvlamde

Jury Talent Pitch Noord.

10

‘Talent Pitch Noord laat jonge ondernemers groeien!’ met deze kreet gaf Talent Pitch Noord begin dit jaar het startschot voor de grootste innovatieve competitie in Noord-Nederland ooit! Van de ruim 35 inschrijvingen uit de drie noordelijke provincies werden er na een nauw-keurige selectie in totaal 18 geselecteerd die volgens de organisatie in aanmerking kwamen voor de NOM Talent Pitch Award. Deze prijs van maar liefst 20.000 euro werd uiteindelijk uitgereikt aan de ondernemer met het beste innovatieve idee van 2008.

Say what?

Achttien deelnemers, allen met zeer uiteenlopende ideeën …Innovatie is in! De deelnemers aan de

Talent Pitch Noord introduceren allen

zeer uiteenlopende maar tevens zeer

nuttige vernieuwingen. Veel stof tot

nadenken dus! Om een paar voorbeel-

den te noemen: röntgenapparatuur

voor dierenartsen in paardenklinie-

ken, een beeldhorloge voor mensen

die niet kunnen klokkijken, of een

mobiele telefoon die je eigen locatie

en de locatie van je contactpersoon

kan laten zien. En zo kunnen we nog

wel even doorgaan! Groningen, Fries-

land en Drenthe hebben zich van hun

beste kant laten zien!

It’s a tough job,but somebody’s got to do it!De zes ondernemers per provincie

werden vanaf begin september op de

voet gevolgd door het camerateam

van Moomba! Media uit Groningen.

Uiteindelijk vonden er drie voor-

rondes plaats waarvan per provincie

één winnaar gekozen werd door een

professionele vakjury.

Jacob Emmelkamp (voorzitter van de

Kamer van Koophandel Noord-Neder-

land) had als voorzitter van de jury de

taak om te letten op enthousiasme,

‘Ik hoop in de jury minstens 18 keergeïnspireerd te raken.’Janneke Hadders, jury Talent Pitch Noord

11

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

>

‘Een manager magverlies lijden, maareen ondernemermoet winst maken.’Jacob Emmelkamp,Juryvoorzitter Talent Pitch Noord

Jeroen de Vries geconcentreerd bezig met de slotopdracht.

doorzettingsvermogen, haalbaarheid

en winstgevendheid van het pro-

duct en het bedrijf. Dit alles onder

het motto ‘een manager mag verlies

lijden, maar een ondernemer moet

winst maken’.

Janneke Hadders (ondernemer op

het gebied van hightech teeltopti-

malisatiesystemen in de agrarische

sector) lette bij de jurering met name

op de mate van innovatie: heeft de

persoon in kwestie een vernieuwend

idee of bewandelt hij/zij gebaande

paden? Vooraf aan de competitie zei

ze: ‘Ik hoop in de jury minstens 18

keer geïnspireerd te raken.’ Daar-

over hoefde Janneke zich gedurende

de competitie zeker geen zorgen te

maken.

Lilian Fopma (eigenaar/vennoot van

het gelijknamige constructie- en straal-

bedrijf in Harlingen) richtte zich met

name op de commerciële haalbaar-

heid en de originaliteit. Lilian: ‘Een

gezonde dosis lef is onmisbaar om je

onderneming te laten bloeien.’

Nek aan nek race voor deelnemers in de finaleVanuit de provincie Drenthe stond Jeroen de Vries, directeur van

Kleemzand International BV in de

finale. Door de nieuwste technieken

toe te passen op een reeds eeuwen-

oude filosofie, is zijn bedrijf gekomen

tot de bouw van een speciale fabriek

(installatie) die plastische en elasti-

sche gronden kan verwerken tot een

volwaardige zandvervanger.

Hante Ledeboer was winnend finalist

voor de provincie Groningen.

FLOOR jongerencommunicatie, dat

sinds 2006 bestaat, houdt zich met

name bezig met praktisch commu-

nicatieadvies. Het bureau betrekt

de doelgroep actief bij het ontwik-

kelen van producten, diensten en

reclames die voor hen bestemd zijn.

Een ‘denk-netwerk’ met 3.500 leden

vormt daarbij de basis. ‘De jongeren

die lid zijn van dit netwerk geven

hun mening en komen met ideeën.

12

‘Een gezonde dosislef is onmisbaar omje onderneming te laten bloeien.’Lilian Fopma, jury Talent Pitch Noord

<

Op basis hiervan adviseren wij

onze opdrachtgevers, zoals com-

merciële organisaties, overheids-

instellingen en gemeenten’, aldus

Hante.

De provincie Friesland tenslotte

werd in de finale vertegenwoordigd

door Jentje Noppert. Hij is mede-

eigenaar van Bokano vof. ‘Bokano

is een van de weinige landbouw-

innovaties waarbij de arbeidsom-

standigheden van melkveehouders

centraal hebben gestaan bij de

ontwikkeling en uitwerking van

het idee’, aldus Jentje. Door het

systeem hoeft men niet meer te sjou-

wen met afdekzeilen, autobanden en

grindslurven. Eén druk op de knop

volstaat om de kuil volledig af te dek-

ken.

Nadat de drie finalisten hun eindop-

dracht in de finale hadden uitgevoerd,

bleef natuurlijk de grote vraag: wie oh

wie gaat er vandoor met de felbegeerde

NOM Talent Pitch Award ter waarde

van 20.000 euro? Een moeilijke beslis-

sing voor de jury.

And the winner is …... Hante Ledeboer van FLOOR jongeren-

communicatie! Aan Siem Jansen de eer

om de NOM Talent Pitch Award 2008

uit te reiken aan de meest innovatieve

onderneemster van het noorden. En wel

door een enorme taart te overhandigen,

waarop de cheque ter waarde van

20.000 euro symbolisch was afgebeeld.

Jentje Noppert werkt in stilte aan zijn slotopdracht.

The day after...

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

De Talent Pitch Noord is een initiatief

van de NOM, Kamer van Koophandel

Noord-Nederland, Syntens en Techno-

logiecentrum Noord-Nederland (TCNN).

De NOM Talent Pitch Award voor 2008 is

inmiddels uitgereikt, maar innovatieve

ondernemers kunnen nog steeds via

www.talentpitchnoord.nl eenvoudig

via één loket in contact komen met

adviseurs van genoemde organisaties.

Meer weten?

Neem gerust een kijkje op

www.talentpitchnoord.nl!

Hante Ledeboer, de stralende winnares van Talent Pitch Noord!

Geachte NOM, beste Machteld,

Wát ’n dag...! De opnames van de finale zijn voor-bij, maar de adrenaline giert nog door mijn lijf.De Talent Pitch Noord was een geweldige ervaring,en ik vind het een eer dat we nummer één zijngeworden. We deden dan wel mee om te winnen, maar dat het ook gebeurde ...We zijn verschrikkelijk trots en blij. De taart was trouwens heerlijk! Maar de cheque die erop lag viel nog het best in de smaak. We hebbenzoveel toekomstdromen ... Eén ervan is het visueelmaken van onze diensten: gebruik gaan maken vanvideo om de jongeren niet alleen een stem, maar ook een gezicht te geven. Met de prachtige geldprijs gaan we deze droom verwezenlijken. Bedankt daarvoor!

Met vermoeide, maar hartelijke groet,Hante Ledeboer

Directeur FLOOR jongerencommunicatie

The day after...

14

GEW

OO

N D

URV

EN!

AAN DE RAND VAN HET

RAVIJN GROEIEN DE

MOOISTE BLOEMEN

Jan van de Maat

Algemeen Directeur Wijdeven

jan.van.de.maat@wijdeven.nl

Met veel genoegen las ik het stuk van mijn voorganger

in NOMMER 1, Schelte Meinsma. Hij gaf aan dat onder-

nemen in Noord-Nederland heel anders is. Dat durf ik te

betwijfelen.

Groningen, Drenthe en Friesland zijn onderdeel van

het Noorden in een markt met 6 miljard consumenten.

Mijn idee: onderscheid je, en zorg dat je zeker geen

gemiddelde speler bent.

Door ons als Witec Fijnmechanische Techniek juist te

positioneren, ben ik samen met mijn collega Bernard Winkel

in staat geweest om het bedrijf in minder dan 4 jaar tijd

in omzet te vertienvoudigen. Begonnen vanuit Ter Apel

is, naast het feit dat we autonoom groeiden, in 2006 het

bedrijf Witronic (spoelen en transformatoren) geacquireerd

en in 2008 het bedrijf Wijdeven. Wijdeven is in Nederland

marktleider in klantspecifieke inductieve systemen.

Hoe? Door passie, doorzettingsvermogen en lef.

Passie is in ons bedrijf en voor onze medewerkers een

gegeven. Zonder passie: passieve klanten.

Zelfvertrouwen is wellicht nog het moeilijkst, in een steeds

snellere en transparantere markt die bol staat van emoties

op de beurs (dit is geschreven op 6 oktober, de dag dat de

AEX 9,1% verloor). Toch moeten we onze eigen koers blijven

varen. Terwijl je je ook razendsnel moet kunnen aanpassen

aan de markt. En dat vereist behoorlijk wat doorzettings-vermogen!

En als laatste: lef. Hiervoor is een juiste samenstelling van

het totale team van belang en een gezonde trots dat we het

kunnen, ongeacht de moeite die het kost. Kan niet bestaat

niet. Aan de rand van het ravijn groeien tenslotte de mooiste

bloemen!

Conclusie: in het Noorden van Nederland wonen en

werken fantastische ondernemers, net als in de rest van

Nederland (en de wereld)!

15

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Wist u dat...Er in Noord-Nederland minder rommel op straat ligt (13,8%) dan in de rest van Nederland (20,2%)?

Oerol (dialect voor overal) een theater-, muziek- en beeldende kunstfestival is dat jaarlijks plaats-vindt op Terschelling? Het eiland is het decor. Letterlijk: de voorstellingen vinden in de buiten-lucht plaats: op het strand, in de duinen of aan een binnenmeertje.

Er minder aanrijdingen in Noord-Nederland zijn (2,7%) dan in de rest van het land (3,9%)?

Groningen gezien wordt als éénvan de leukste studentensteden vanNederland?

Rondom de Drentsche Aa het best bewaarde beekdallandschap van West-Europa ligt?

Het percentage eengezinswoningen in Noord-Nederland hoger ligt dan elders in Nederland?

Water winnen, zuiveren, managen,

verwerken, toepassen … De wereld

roept om nieuwe technieken en

producten. Maar de weg van een goed

idee naar de internationale markt is

lang. Ideeën moeten zich bewijzen in

de praktijk voordat een afnemer er in

gelooft.

In Noord-Nederland kan dat. Het

Noorden is dé Nederlandse proeftuin

op het gebied van water. En hard op

weg om zich te onderscheiden als

Europees centrum voor watertechno-

logie en watermanagement.

In Noord-Nederland draaien testen

en demonstraties van tientallen in-

novatieve projecten. Nieuwe tech-

nieken waar de wereld reikhalzend

naar uitkijkt. Zoals de enige werkende

proefinstallatie voor Blue Energy. Of

de unieke door sensortechnologie

aangestuurde IJkdijk. Maar bijvoor-

beeld ook projecten rond industriële

en decentrale waterzuivering en ont-

ziltings- en waterwintechnieken.

Nergens anders vind je zo’n grote

concentratie van waterprojecten die

er toe doen. Het Noorden heeft een

watersector die vooruit wil. Die wil

vernieuwen en experimenteren. Het

heeft Technologisch Top Instituut

Wetsus, overheden die trots zijn op

‘hun watersector’ en speciale subsi-

dies. Tel dat bij elkaar op en je krijgt

een regio waar dingen gebeuren die

ergens anders niet mogelijk zijn. >

Noord-NederlandProeftuin voorde watersector

Harlingen

Sexbierum

SneekBolsward

Terherne

Spannenburg

Lemmer

Joure

Gorredijk

Drachten

Wolvega

LEEUWARDEN

Grou

Noordburgum

The Northern Netherlands:resources & developmentsin water projects

Emmen

GRONINGEN

Glimmen

Wedde

GietenAssen

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

For more information: http://watermap.nom.nl

Commercial projectsEmmenHarlingen

JoureLeeuwardenLemmerO�ngawierSpannenburg

DemositeGorredijkHarlingenLeeuwardenNoordburgumSexbierumSneek

WeddeWolvega

KnowledgeGroningenLeeuwarden

LaboratoriesAssenGlimmenLeeuwarden

Water managementBolswardDrachtenGietenGrouLeeuwarden

SpannenburgTerherne

Groundwater extraction

Dierenpark, living machineGreenship BV, ballast waterDutch Rainmaker, water production from airRedStack, Blue Energy electro dialysisVoltea, desalinationTrilobes BV, fast detectionAquaExplorer, fast detectionMobile water reuse deviceHouse boat developmentHy�ux CEPAration BV, ceramic membranes

Water treatment equipmentWetsalt, research siteSewer water treatmentVitens, water puri�cation'Waddenkas', innovative greenhouseWUR/Wetsus DESARHospital waste water treatmentDuinterpen, decentralized water treatmentIJkdijk, calibration dikeSludge reduction in water puri�cation

University of GroningenWetsus Wetsus AcademyVan Hall LarensteinCartesius InstituteNoordelijke Hogeschool LeeuwardenWater Alliance

Noorderzijlvest LaboratoryWaterlaboratorium NoordVan Hall Institute LaboratoriesVitens LaboratoriesWetsus LaboratoriesFriesland Water Authority

Rentex Floron BV, vapor recompressionNolimp, water frameworkConstructed wetlands �ltrationEco�lter AqualandDe Blauwe Diamant / Water City InternationalVrijheidswijk, waterqualityGroundwater puri�cationClosed water cycle

18

De stille krachtachter betere producten en diensten

ICT in Noord-Nederland: een update

Hard werken aan netwerken Het werk van de NOM bestaat voor een groot deel uit netwerken, belangen

behartigen, lobbyen. Hierbij zijn een hele reeks verenigingen, stichtingen en

organisaties betrokken waarvan de NOM initiatiefnemer of op zijn minst actief

lid is: Internet Valley, Stichting Telematica Drenthe, Samenwerkingsverband

Noord-Nederland en MKB-Noord, bijvoorbeeld.

Nu weet iedereen zo langzamerhand dat we in Noord-Nederland economisch

Wat doet de NOM allemaal op het gebied van de ICT in Noord-Nederland? Het is hoog tijd voor een update. Vooral omdat ICT-oplossingen de neiging hebben ‘onzichtbaar te zijn’: mensen gebruiken ze vaak zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. ICT is de stille kracht achter betere producten en diensten.

‘focussen’. We hebben sterke sectoren

gekozen waar we ons mee bezig willen

houden. ICT behoort daar niet toe. Toch

doen we er veel aan want ICT is een

‘enabler’: ICT-oplossingen scheppen

de voorwaarden voor betere producten

en diensten, maar zijn zelf onzichtbaar.

Uw auto zit boordevol ICT, maar daar

staat u niet bij stil als u van A naar B

rijdt.

Starters stimuleren Iedere gezonde branche heeft starters

nodig, want starters hebben nieuwe

ideeën, starters zijn ambitieus en starters

houden de vaart erin.

19

Ergert u zich ook weleens aan

het wachten op een monteur,

een koerier of een leverancier?

Dat hoeft binnenkort niet meer.

Want dankzij de integratie van

ICT met mobiele telefonie, GPS

en andere systemen kunt u zelf

zien hoe ver uw monteur, uw

brief of uw bestelling is. Gewoon thuis, op uw eigen computer.

Trouwens, deze techniek biedt ook mogelijkheden in de privé-

sfeer: op mylocator.nl kunt u bekijken waar vrienden, familie

en kennissen zich bevinden. We zeiden het toch: ICT, de stille

kracht achter betere producten en diensten!

Nederlanders zijn gewend

zich te wapenen tegen zee-

water. We moeten wel, want

ons land ligt voor driekwart

onder de waterspiegel en

wordt voortdurend bedreigd.

Sinds kort hebben we er een

wapen bij in de strijd tegen

het water en andere gevaren:

serious gaming. Deze nieuwe technologie stelt ons in staat

(natuur)rampen na te bootsen en ons er goed op voor te bereiden.

De reacties van het zeewater, de dijken en het land erachter op

extreme omstandigheden, zoals windkracht 12, laten zich met

serious gaming adequaat voorspellen. Een doorbraak, óók binnen

het vakgebied van de ICT!

De NOM, met de ‘O’ van Ontwikkeling, is aan haar stand

verplicht starters te stimuleren. Dit gebeurt met verve.

Kijk maar eens in de twee startershuizen die recent ge-

opend zijn in Assen, ééntje van HIT (Hanze Institute of

Technology) en ééntje van YEAH! (Young Entrepreneurs

are Here!). De starters vinden hier niet alleen onderdak,

maar ook faciliteiten, financiering en contacten.

Samen in een startershuis zitten is ook goed voor de

kruisbestuiving: het blijkt dat starters regelmatig bij elkaar

‘buurten’ ...

Serious gaming: serious business Videospelletjes worden steeds realistischer. De Noordelijke

Hogeschool Leeuwarden (NHL) neemt het voortouw op

dit vakgebied, dat het mogelijk maakt om situaties die

zich in de werkelijkheid zouden kunnen voordoen, eerst

na te spelen. Daardoor kunnen we ons beter voorbereiden

op grote rampen, zoals overstromingen en windhozen,

maar ook op kleinere ongevallen, zoals een bedrijfsbrand.

Bestrijdingsmethodes, vluchtroutes, interactie tussen de hulp-

diensten: alles kan veilig getest worden, opdat het foutloos

functioneert als het er echt op aan komt.

Integratie met SMS en GPS

ICT is allang niet meer een kwestie van computers, computers

en nog eens computers. Nee, de samenwerking met andere

apparaten en systemen wordt met de dag belangrijker. Kijk

maar wat de integratie van ICT met bekende toepassingen als

mobiele telefonie en GPS teweeg kan brengen.

Stel dat u een servicedienst belt voor onderhoud aan uw

woning. Tien tegen één dat u gevraagd wordt thuis te blijven

‘tussen 1 en 5 ‘s middags’. En vervolgens komt de monteur om

kwart voor vijf aanzetten ... Dat is binnenkort verleden tijd.

Want dankzij de koppeling van computers aan mobiele tele-

foons en GPS-apparatuur kunt u op ieder moment kijken waar

de monteur zich bevindt. Gewoon, op uw eigen computer.

Vergelijkbare toepassingen zijn er voor het volgen van post-

pakketjes, ván u en vóór u. Tenslotte kan mylocator.nl helpen

bij het vinden van vrienden, familie en kennissen. Tenminste,

als zij zich aangemeld hebben. Want als er iets is dat de ICT-

branche niet wil, dan is het op de kwaadaardige ‘Big Brother’

van George Orwell lijken ...

Serious gaming: een doorbraak!

Niet ‘tussen 1 en 5’,maar ‘om kwart voor drie’!

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

20

Ondernemers gaan door waar anderenstoppen

Ondernemen is een vak apart en iedere ondernemer doet

het op zijn eigen enthousiaste manier, maar één ding hebben ze

gemeen, ze gaan door waar anderen stoppen.

Ik moest dan ook tijdens het schrijven van dit stukje terug

denken aan mijn tijd op de Middelbare Detailhandelsschool te

Groningen. Ergens in de bossen bij Roden kregen we een lezing

van een ondernemer over, hoe kan het ook anders, ondernemen.

Aan het einde van de lezing gaf hij ons allemaal een houten blokje

mee, dat ik overigens nog steeds heb, waarop geschreven stond

‘dóórgaan’, volgens hem dé essentie van het ondernemen.

Dóórgaan, soms makkelijker gezegd dan gedaan. Nee, als

ondernemer is het niet altijd rozengeur en maneschijn. Dat ben ik

mij terdege bewust, sterker nog, heb dit zelf ook, als ondernemer,

meerdere malen aan den lijve ondervonden. Maar juist dan komt

het ware karakter van de ondernemer naar boven. Als voorbeeld

noem ik Joop van der Ende, succesvol mediamagnaat. Ook hij heeft

in zijn carrière de nodige tegenslagen gehad maar is ondanks dat,

steeds weer doorgegaan. Zo kreeg hij in 1989 geen uitzendrechten

voor zijn televisiezender TV10 en enkele jaren later mislukte ook zijn

televisiezender Sport7. En wat te denken van de mislukte musical op

Broadway ‘Cyrano’ en het televisiepretpark Showbizz City. Initiatieven

die allemaal zeer veel geld, tijd en energie hebben gekost. Maar zoals

we weten, zonder tegenslag is er nimmer overwinning, of zoals de

Engelsen het zo mooi zeggen ‘No Guts – No Glory’.

Ondernemerschap kent dus vele gezichten: omgaan met de

risico’s, successen en tegenslagen. Een echte ondernemer weet daar

meestal wel mee om te gaan. Hij is zich bewust van het feit dat hij de

wind niet kan veranderen, maar wel de stand van de zeilen. Hij weet

dat het niet de omstandigheden zijn, maar de mensen die het succes

van de organisatie bepalen.

Hier raken we mijns inziens dan ook, naast dóórgaan, drie

andere belangrijke vaardigheden van goed ondernemersschap,

namelijk: Management, Management én Management. Verrassend?

Ik denk het niet. Een goede ondernemer beheerst de kunst van het

ondernemen en weet zijn medewerkers en omgeving zo te inspireren,

te motiveren en te stimuleren, dat de beste prestaties worden

geleverd, dat iedereen zich bewust is van zijn of haar verantwoorde-

lijkheid en dat ze hem kunnen volgen, zodat hij kan dóórgaan in de

verwezenlijking van zijn droom.

Jan Knol

Investment Manager

knol@nom.nl

21

De

NO

M p

iekt

...

NOM gezamenlijk metnoordelijke watersectorop Aquatech 2008

De watersector in Noord-Nederland zit

in de lift! Dat hebben we laten zien op

de Aquatech in Amsterdam. Aquatech

is ’s werelds meest toonaangevende

internationale vakbeurs op het gebied

van proces-, drink- en afvalwater met

ruim 8.000 exposanten, waaronder alle

internationale marktleiders.

De vier bedrijven demonstreerden samen

met Van Hall Larenstein de nieuwste

innovatieve technologieën op het gebied

van watertechnologie en -management.

NOM, Water Alliance en de Gemeente

Leeuwarden hebben laten zien welke

mogelijkheden Noord-Nederland biedt

aan bedrijven in de watertechnologie.

Noord-Nederland heeft zichzelf op de

(water)kaart gezet!

De NOM stond er samen met de Gemeente Leeuwarden,

Van Hall Larenstein, Water Alliantie en vier jonge bedrijven:

AquaExplorer, Westt, Capilix en Dutch Rainmaker.

Energy Delta ConventionDe NOM is dit jaar een van de

organiserende partijen op de Energy

Delta Convention: het energiecongres

2008! De Energy Delta Convention

vindt plaats van 17 tot 19 november

in Martiniplaza in Groningen.

Er is een aantal aansprekende key-

note speakers vastgelegd, waaronder

Jeremy Rifkin en Marcel Kramer.

Niet te missen dus!

www.energyconvention.nl.

Promotiedagen Noord-NederlandOp 4 en 5 november vinden de Promotiedagen Noord-

Nederland plaats in Martiniplaza in Groningen. Ook de

NOM is van de partij. Dit jaar te vinden op stand-

nummers 845 en 846. Meer zien van onze nieuwe

look & feel? Kom dan even langs, dan praten we bij!

www.promotiedagen.nl.

22

De Pieken in de Delta in VogelvluchtEen gesprek over Water, Energie, Sensortechnologie en Agribusiness/Life Sciences

De Noordelijke economie telt vier sectoren die opvallen door hun economische potentie.

Sommige van oudsher, agribusiness/life sciences en energie, bijvoorbeeld, andere sinds

korter: sensortechnologie en water. Op deze sectoren richt het stimuleringsbeleid van de

NOM zich; we noemen ze de Pieken in de Delta. Wat zijn nu de lusten en de lasten van de

status van Piek? Daarover belegde de NOM recentelijk een gesprek met sleutelfiguren uit de

genoemde sectoren (zie kader). Gespreksleider was Ed van de Beek, directielid van de NOM.

23

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

De Pieken in de Delta in VogelvluchtEen gesprek over Water, Energie, Sensortechnologie en Agribusiness/Life Sciences

Ed van de Beek,NOM, gespreksleider

De deelnemers Ed van de Beek, NOM, gespreksleider

Gerard Backx, HZPC

Koen van den Berg, NOM, Water

Johannes Boonstra, Wetsus

Allard van Dijk, NOM, Energie

Frans Jaspers, UMCG

Henk Koopmans, Sensor Universe

Gerard Lenstra, NOM, Life Sciences

Eisse Luitjens, NOM, Agribusiness

Hans Praat, NOM, Sensortechnologie

Gerrit van Werven, Energy Valley

Een gesprek met tien man over vier Pieken, voor je het weet

wordt het een rijstebrijberg van woorden. Ed van de Beek reali-

seerde zich dat terdege. Daarom poneerde hij stellingen, waarop

de deelnemers konden reageren. ‘Spreek vrijuit’, moedigde hij

hen aan.

De eerste stelling luidde: ‘Noord-Nederland piekt! Nu nog het

juiste werknemersaanbod’.

Deze stelling maakte de tongen

meteen los, want schaarste aan goede

medewerkers belemmert de groei in

alle sectoren van de economie. Niet

alleen in Noord-Nederland, overi-

gens: Minister Donner stelt in NRC/

Handelsblad van zaterdag 27 septem-

ber: ‘Banen zijn er, de juiste mensen

niet’.

Het is dus een landelijk probleem.

Hoe gaan de bedrijven in de vier

Pieksectoren ermee om?

Het is duidelijk dat de klassieke

methoden van personeelswerving

tekortschieten, allereerst omdat alle

bedrijven in dezelfde vijver vissen,

die van de technici en de beta’s, maar

ook omdat het bestaande potentieel

aan werklozen de kennis en de vaar-

digheden grotendeels mist. Minister

Donner noemt het ‘een kwalitatief

probleem’.

• De juiste mensen

24

Nee, je moet er eerder bij zijn: het werven van de werk-

nemers van morgen begint op school.

NUON werkt samen met een scholengemeenschap in

Delfzijl die energietechnici opleidt, Wetsus verrijkt het

lesmateriaal van basisscholen met speciale pakketten

opdat leerlingen later voor beta-studies kiezen.

Zo zijn er meerdere voorbeelden van samenwerking

tussen bedrijven en kennisinstellingen. Slim, maar is

daarmee het probleem opgelost? Nog niet helemaal:

Gerrit van Werven (Energy Valley) signaleert het gevaar

van kannibalisme: ‘Gasunie groeit, de Eemshaven

ontwikkelt zich stormachtig, enzovoort enzoverder.

Er is een grote vraag naar personeel, en we dreigen

elkaars mensen op te vreten.’

Bovendien kan niet ieder bedrijf een op maat gesneden

opleiding laten ontwikkelen. Vertegenwoordigers van de

Hanzehogeschool staan open voor samenwerking, maar

plaatsten een kanttekening: ‘Nóg een aantal opleidingen

erbij en het enige dat we bereiken is dat we studenten bij

onze bestaande afstudeerrichtingen weglokken ...’

Tenslotte dreigt de zuigkracht van het Westen onze plan-

nen te frustreren. Koen van den Berg (NOM, Piek Water)

vraagt zich af: ‘Hartstikke mooi, al die samenwerking tus-

sen bedrijven en kennisinstellingen. Maar zien we straks

alle afgestudeerden niet spoorslags vertrekken naar het

Westen, de klassieke ‘brain drain’?’

Johannes Boonstra van Wetsus is optimistisch: ‘We moe-

ten zorgen dat we spannende bedrijven werven en vast-

houden. Als we sexy banen bieden, kunnen we de ‘brain

drain’ ombuigen naar een ‘brain gain’.’

Het woord ‘Pieken’ roept associaties op aan eenzame hoog-

tes. Maar dat is de bedoeling niet, integendeel: interactie

is van het grootste belang. Interactie tussen kennisinstel-

lingen, bedrijven en beleidsmakers, maar ook interactie

tussen de Pieken onderling. Zo krijgen nieuwe inzichten

de kans om zich te ontwikkelen tot vermarktbare toepas-

singen, zo ontstaan kansrijke ideeën op het snijvlak van

de Pieken.

‘Hoe is het gesteld met deze kruisbestuiving?’, wil Ed van

de Beek weten.

Er blijken aanzienlijke verschillen te bestaan tussen de

Pieken onderling, zeker als het gaat om de kruisbestuiving

tussen kennisinstellingen en MKB. En dat terwijl het MKB

onmisbaar is voor de sprong van idee naar commercieel

product. Of eenvoudiger gezegd: het MKB moet het geld

verdienen.

De ervaringen lopen uiteen. Frans Jaspers (UMCG/Healthy

Ageing) signaleert dat de ‘fit’ tussen fundamenteel onder-

zoek en het MKB een probleem van alle tijden is. Hij

stelt: ‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het kader

van Healthy Ageing, staat nogal ver af van wat het MKB

• Brain drain of brain gain?

• Kruisbestuiving tussen de Pieken

Eisse Luitjens,NOM, Agribusiness

‘Iedereen zoekt personeel, en wedreigen elkaars mensen op te vreten.’Gerrit van Werven, Energy Valley

Allard van Dijk,NOM, Energie

25

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het ka-der van Healthy ageing, staat nogal ver af van wat het MKB aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze vertaalslag gemakkelijker maken.’ Frans Jaspers, UMCG/Healthy Ageing

‘Gebleken is dat het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de antwoorden op de plank heeft liggen.’Henk Koopmans, Sensor Universe/Sensortechnologie

aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze

vertaalslag gemakkelijker maken. Iedere kennisinstelling

worstelt met dit probleem. Als je verder in de valorisatie-

keten komt gaat het beter: er zijn vindingen gedaan die

tot ontwikkeling kunnen komen.’

Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechno-

logie) heeft andere ervaringen: ‘Gebleken is dat

het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de

antwoorden op de plank heeft liggen. Ze doen er

niets mee, omdat ze bezig zijn met de vraag ‘krijg

ik dat contract wel?’ Dát is het probleem. Maar

ze hebben de kennis wel degelijk.’

Wellicht, zo oppert Ed van de Beek, hebben de verschil-

len ook te maken met de rijpheid van de sector: Akker-

bouw heeft een lange traditie, de kennisinstellingen zijn

ontstaan vanuit de bestaande bedrijven-infrastructuur.

Life Sciences is pril, daar is kennis de kern waaromheen

de bedrijven-infrastructuur nog moet ontstaan.

Verleggen we de aandacht naar de uitwisseling van

kennis en ideeën in meer algemene zin, dan is het hele

gezelschap het roerend eens. De teneur is: ‘Zoiets laat

zich niet of nauwelijks organiseren en dat moet je ook niet

willen.’

Innovatie is een creatief proces, relatief ongrijpbaar. Het zit

in de informele sfeer.

Je moet innovatie dus niet organiseren, maar faciliteren:

Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie)

brengt het fenomeen ‘blorum’ ter sprake, een hybride van

een forum en een blog. Deelnemers kunnen stellingen

poneren en op andermans stellingen reageren, en elkaars

wetenschappelijke werk becommentariëren en verrijken.

Gerrit Backx (HZPC/Agribusiness) vat het besprokene kern-

achtig samen: ‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen

met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’

• Niet organiseren, wél faciliteren

Hans Praat,NOM, Sensortechnologie

Gerard Lenstra,NOM, Life Sciences

26

Gezien de grote moeite die het secretariaat van de NOM

moest doen (Giny en Stephanie, dankjewel!) om alle deel-

nemers gezamenlijk aan tafel te krijgen, is dit ronde-tafel-

gesprek een echt buitenkansje. We grijpen de gelegenheid

om de blik van het visionaire gezelschap op de toekomst

te richten. Wat zijn de Pieken van de Toekomst?

• De Pieken van de Toekomst

Johannes Boonstra (Wetsus/Water) trapt af, hard en

overtuigd: ‘Hoezo Pieken van de Toekomst? Wat mij

betreft blijft het Noorden bij haar keuze voor de huidige

Pieken zolang de regio bestaat!’

En inderdaad, de Pieken zijn niet voor niets gekozen:

ze sluiten naadloos aan op de kennis, ervaring en infra-

structuur van het Noorden.

Nieuwe Pieken zoeken is dus overbodig. Er valt namelijk

zó veel te winnen door interactie tussen de Pieken: neem

Blue Energy (elektriciteit uit zout en zoet water) dat Water

en Energie met elkaar verbindt, neem Smart Factory

(slimme fabrieken, die zuinig zijn met water en energie),

waarbij Water, Energie en Sensortechnologie betrokken

zijn, neem Healthy Ageing, waarin Agribusiness/Food,

Sensortechnologie en ICT elkaar ontmoeten.

Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie)

verwoordt de synergie tussen de Pieken beeldend:

‘Er draaien een aantal schijven in Noord-Nederland,

en ze komen steeds dichter bij elkaar ...’

Breng zoet en zout water bij elkaar, en je kunt stroom

opwekken. De werkelijkheid is natuurlijk een tikje inge-

wikkelder dan dit zinnetje suggereert, maar het is waar:

er ontstaat spanning op ionselectieve membranen die

zoet en zout water van elkaar scheiden. Duurzamer kan

niet, want uitstoot van NOx, CO2 en andere schadelijke

stoffen komt er niet aan te pas. Bovendien zijn zout en

zoet water vrijwel onbeperkt leverbaar. Voor niets.

Het Noorden piekt op het gebied van deze zogenaamde

Blue Energy. Logisch, het is een ontwikkeling op het snij-

vlak van Water en Energie. Studenten van Wetsus in

Leeuwarden zien het helemaal voor zich: op de Afsluitdijk

zou een nieuw te bouwen centrale de kracht van

water kunnen benutten. Bekijk het filmpje over dit stoute

plan op www.wetsus.nl.

‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’Gerard Backx, HZPC/Agribusiness

‘Hoezo Pieken van de Toekomst? We hebben voor deze Pieken gekozen, die gooien we toch zeker niet na vijf jaar weg?’Johannes Boonstra, Wetsus/Water

Koen van den Berg, NOM, Water(sinds 1 oktober 2008 manager van Flinc,

Flinc wordt uitgevoerd door N.V. NOM).

• Blue Energy: de kracht van water

27

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

De fabriek van morgen is een stuk slimmer dan die van

vandaag: gebruikt minder water, neemt genoegen met

minder energie. Hoe kan dat? In theorie is het simpel:

fabrieken gebruiken nu continue voldoende energie voor

de piekbelasting. Dat kan anders: sensoren zijn in staat

het energieverbruik nauwkeurig te laten aansluiten bij de

behoefte van het moment. Hetzelfde geldt voor water.

Natuurlijk is het Noorden er als de kippen bij. Want de

Smart Factory verenigt niet minder dan drie Pieken in

zich: Energie, Water en Sensortechnologie. De ontwik-

kelingen zijn nog pril, maar verdienen nu al het stempel

‘kansrijk’...

• Smart Factory:slim omgaan metenergie en water

28

www.nom.nl

nom.nl

250

500

250

500

8 september 15 september 22 september 29 september

Bezoeken

4.000

8.000

4.000

8.000

1 dec. 2007 1 mrt. 2008 1 jun. 2008 1 sep. 2008

Bezoeken

www.nom.nlFeiten, cijfers & statistiekenDe nieuwe NOM-website is sinds de start in april 2007 opgebouwd als een nieuwssite. Noord-

Nederland wordt gepresenteerd als een zakelijk, open en innovatieve omgeving met veel vesti-

gingsmogelijkheden. Daarnaast worden nieuwsitems gepresenteerd in een omgeving met bij-

behorende items zoals, filmpjes, statistieken, uitspraken van ondernemers en achtergrondinfor-

matie. Ook een evenementenagenda ontbreekt niet (schroom niet om uw evenementen door te

geven via info@nom.nl).

Het werken met een website die nieuws brengt in een context van ondernemen in Noord-

Nederland is heel succesvol gebleken. Bezoekersaantallen zijn in de afgelopen jaren significant

gestegen en de Google-ranking (de vindbaarheid) van de site is in een paar jaar van 0 naar 6

gestegen.

Het gebruik van de NOM-website

Sinds de start van de hernieuwde website is het gebruik van de site meer dan verdubbeld.

Hieronder de bezoekersstatistieken van september 2008, in totaal gaat het om 7.500 bezoeken

waarvan 5.300 unieke bezoekers.

EcoNOMieAan de bovenstaande grafiek is te zien dat de nieuwsbrief, de EcoNOMie, die iedere donderdag

uitkomt, een piek geeft in het websitebezoek. De bezoekersaantallen lopen op tot 400 per dag.

Daarbij komt nog dat deze nieuwsbrief er momenteel elke week circa 35 nieuwe abonnees bij

krijgt. Sinds kort brengen we ook maandelijks een Engelstalige nieuwsbrief uit (EcoNOMy).

Op dit moment voor zo’n 250 abonnees. Kent u nog mensen in uw netwerk die hierin geïnteres-

seerd zijn? Zij kunnen zich aanmelden via de subscribe-banner op de Engelstalige NOM-site.

29

www.nom.nl

nom.nl

Bezoeken1 1.067

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Vindbaarheid Behalve dat de mensen via de nieuwsbrief op de site

komen, gebeurt dit ook via een directe link of book-

mark. Echter, zo’n 50% van onze bezoekers komt op

de site via een zoekmachine.

Ze worden voor het merendeel doorverwezen via

Google. Een bescheiden bijdrage aan de

bezoekersaantallen wordt geleverd door Live, MSN

en GIC (Groninger Internet Courant).

Behalve de openingspagina’s van de site met het

wekelijkse nieuws, trekken de NOM-specifieke

pagina’s en de projectenpagina’s veel aandacht.

Geografische spreiding Geografisch trekt de site bezoekers uit heel de we-

reld. De internationale bezoekers aan de site kiezen

al snel voor de internationale versie www.nvnom.eu.

Hieronder een overzicht met een indicatie van het

aantal maandelijkse internationale bezoekers.

België 137

Verenigd Koninkrijk 109

Duitsland 86

Verenigde Staten 58

Frankrijk 27

Tabel met de top 5 in bezoekersaantallen naar land van herkomst

(september 2008).

Nationale aandacht is er niet alleen vanuit Noord-

Nederland. In die zin komt de site tegemoet aan de

doelstelling om voor heel Nederland, Noord-Neder-

land in de etalage te zetten.

Groningen 1.104

Amsterdam 948

Leeuwarden 225

Rotterdam 211

Eelde 125

Emmen 122

Haren 112

Den Haag 109

Utrecht 105

Hilversum 103

Tabel met top 10 in bezoekersaantallen naar locatie.

Dat Amsterdam hierin goed scoort heeft vooral te

maken met het feit dat veel organisaties via hun

internetprovider uit Amsterdam lijken te komen.

Hetzelfde geldt in zekere mate voor Groningen

waar ook een aantal belangrijke providers zitten.

Opvallend is wel dat er veel belangstelling is voor

de NOM uit de Randstad.

Impressie van de bezoekersaantallen verdeeld over Nederland.

30

4C Holding B.V. Pieterburen

Het aanbieden van mobiele teksttelefoon onder de naam

‘Annies’, waarbij de eerste doelgroep doven, slechthorenden

en hun directe sociale omgeving in Nederland is.

www.annies.nl

BrandNew B.V. Sneek

Nieuw reclameconcept dat door ondernemingen kan

worden ingezet om nieuwe producten en diensten onder de

aandacht van de consument te brengen; dit wordt gedaan

door shops te openen in drukke winkelstraten in Nederland,

die tegelijk voor campagnes ingezet kunnen worden.

www.brand-new.nl

Capilix B.V. Leeuwarden

Ontwikkeling, productie en verkoop van een microchip

monitoring en analyse-apparaat, speciaal gericht op de

watermarkt.

www.capilix.com

Hennepverwerkingsbedrijf Dun Agro B.V.Oude Pekela

Verwerking van hennepstro tot natuurvezels en hennephout

waarbij gebruik wordt gemaakt van een nieuwe generatie

scheidingstechniek.

I-see.tv Holding B.V. Groningen

Ontwikkeling van televisie- en hieraan gerelateerde marke-

tingconcepten.

www.communitytelevision.eu

Orteq Limited Groningen, Londen

Productie van bio-afbreekbaar meniscus-materiaal, dat

zowel stevig als poreus is.

www.orteq.com

Osiris Digital Printing B.V. Hengelo

Ontwikkeling, productie en verkoop van een digitale mode-

textielbedrukkingsmachine (de ISIS) op basis van exclusief

gelicentieerde inkjettechnologie.

www.osiris-digital-prints.com

Professionele Distributiegroep B.V. Leeuwarden

Het ontwikkelen en leveren van computer-software.

www.prodist.nl

Roy Martina Experience B.V. Groningen

Onderneming gebouwd rond de ideeën van de heer Roy

Martina, bekend van publicaties, workshops en optredens in

diverse media, rond de onderwerpen vitaliteit, preventie en

zingeving.

www.roymartina.com

Als Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij staan we voor

‘investeren in ontwikkeling’. Dat doen we onder andere

door te participeren in bedrijven en leningen te verstrekken.

Zo kunnen we ondernemingen een gezonde financiële

basis geven en daarmee bijdragen aan de groei van de

werkgelegenheid in Noord Nederland.

We beginnen met een onderzoek naar het perspectief van

de onderneming. Ook maken we een inschatting van de

kwaliteiten van de ondernemer en/of het management.

Want het plan kan nog zo goed en kansrijk zijn, het is uit-

eindelijk de ondernemer die er een succes van moet maken!

Nadat we besloten hebben te participeren of een lening te

verstrekken houden we nauwlettend de vinger aan de pols:

met goede raad als lid van de Raad van Commissarissen, of

in een direct contact. En als er zich problemen voordoen

denken we actief mee over mogelijke oplossingen. Want het

kan natuurlijk toch gebeuren dat het minder goed gaat dan

verwacht. Soms zelfs worden de activiteiten gestaakt en gaat

onze investering verloren. Dat behoort tot onze normale

ondernemingsrisico’s.

In principe heeft de NOM een minderheidspositie in de

onderneming. De mogelijkheden om direct en dwingend

in te grijpen zijn meestal beperkt. En dat is maar goed ook.

Zo blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid daar waar hij

hoort: bij de ondernemer zelf.

Sinds NOMMER 1 kunnen we alweer melding maken van

nieuwe participaties. Het totaaloverzicht is te vinden op

www.nom.nl, door via het submenu ondernemen onder

deelnemingen te kijken.

Een participatie van de NOM,hoe werkt dat eigenlijk?

Financiële belangen • Nieuwe participaties sinds NOMMER nr. 1

31

I N V E S T E R E N I N O N T W I K K E L I N G

Nommer-Shop

Het is rond, wit en hard. Ra ra, wat

is het? Het tweede NOM Collectors

Item: de NOM-golfbal! Past perfect

bij het NOM-shirt van hierboven.

Sterker nog, we hebben al gehoord

dat de combinatie voor menig ‘hole-

in-one’ heeft gezorgd. Voor de kenners

onder ons: het betreffen Pinnacle

Gold ballen. Voor minder doen we

het niet. En ook nog eens een koopje:

drie ballen voor € 3,00!

Ook hiervoor geldt: stuur een mail

naar info@nom.nl.

Wie wil ‘em niet? Zo’n prachtig NOM shirt in kobaltblauw! Viel vanzelfspre-

kend al op tijdens de 4-mijl van Groningen. De NOM-collega’s liepen nog nooit

zo hard en ja, dat ligt dus aan zo’n shirt. Daar is geen wetenschappelijk onder-

zoek voor nodig. Hiernaast ziet u een demonstratie van de ongekende mogelijk-

heden. Wees er snel bij, want op is op! Het shirt is voor € 7,50 te bestellen door

een mail te sturen naar info@nom.nl. Doen!

NOM Collectors Items

1

2

32

Dé weg naar startkapitaal

www.f-linc.nl

DoeFlinc!

Een goed plan, lef en startkapitaal.

Meer heeft een ondernemer niet

nodig. De eerste twee heb je natuurlijk

allang, het laatste is een kwestie van

Flinc doen.

Wat is Flinc? Zie ons maar als een

tussenpersoon. Iemand met verstand

van zaken, iemand met een netwerk.

Wat doet Flinc? Eerst je bedrijfsplan

aanscherpen, daarna contact leggen

met een investeerder die jouw idee

net zo goed vindt als jijzelf. Zo komt

je onderneming snel van de grond.

Dus doe Flinc, pak de telefoon en

maak een afspraak. Een restje hoogte-

vrees? Bekijk dan onze site voor je aan

de klim begint.

Flinc. Dé weg naar startkapitaal.

Paterswoldseweg 810Postbus 4249700 AK GroningenT (050) 521 44 34F (050) 521 45 30E info@f-linc.nlI www.f-linc.nlFlinc wordt uitgevoerd door NV NOM.