Nieren en urinewegen

Nefrologie

Urologie

Ren: Renale pathologie

STRUCTUUR

MACROANATOMIE

ARTERIA RENALIS, VENA RENALIS, URETER, BLAAS

Dit is de ruimte achter het peritoneum

Blauwe ader: vena cava inferior

Elke nier heeft een tak van de slagader (arteria

renalis) en een tak van de ader (vena renalis)

Nu geen galweg maar ureter (urineleider) verbinding

nier en blaas (witte buisjes)

Onderaan ligt de blaas

CORTEX, MEDULLA, PYRAMIDEN, PAPIL, PYELON, KELKEN

Één van de nieren overlangs doorgesneden

Onder de blaas: kanaal: de uretera (verbinding blaas en buitenwereld). De

uretera van de vrouw is korter dan die van de man.

Praktisch belangrijk want hierdoor is een vrouw veel vatbaarder voor

blaasinfecties.

Blaasinfectie : ontstekingen ontstaan vanuit perineum.

Als de man zijn prostaat zwelt gestoorde blaaslediging

Hoe is de nier opgebouwd.

Niercortex: schors, buitenste gestippelde deel

Niermedulla: merg, speciale structuren (pyramiden) die eindigen op een

papil (zwart op prent). Analoog aan zoutvat waarvan deksel gaatjes

heeft. Papil is deksel waardoor urine sijpelt. Wordt opgevangen door een

klein zakje, kelk. Die kelken komen toe op het bekken van de nier, het

pyelon. Vanuit het pyelon stroomt de urine via de ureter naar de blaas.

In uw pyramide allemaal parallelle lijnen. (te maken met micro anatomie)

MICROANATOMIE

NEFRON, GLOMERULUS, TUBULI

Dit is een nefron, de structurele eenheid van de nier (zoals leverlob bij

lever). Miljoenen nefronen in een nier.

Een nefron is opgebouwd uit twee grote delen.

Glomerulus: kopje vanboven links

Tubuli: buisjes

Verschillende tubuli: achter glomerulus proximale/grootste buis, dan lus: de

lis van Henle met dalend en stijgend segment. Daarna het onderste/distale

buisje en daarna de ductus colligens (verzamelbuisje waarin verschillende

distale tubuli in uitkomen). De ductus colligens eindigt in de papil. Dus die

gaatjes worden hierdoor gevormd.

GLOMERULUS, GLOMERULAIRE EPITHEELCELLEN

Doorsnede glomerulus.

De onderkant is met een aantal windingen, heel onregelmatig membraan,

ingestulpte en gekartelde wand.

Elke glomerulus krijgt een takje van de slagader (aanvoerend bloedvat van

arteria renalis) en er is ook een takje van de ader (afvoerend bloedvat van

vena renalis). Hiertussen zitten allemaal capillairen, kleine bloedvaten. Als je

hier een doorsnede van maakt dan heb je doorgesneden capillairen die in de

windingen van de glomerulus zitten. Dus heel nauw contact van circulatie en

glomerulus. Prachtige uitwisseling met bloed.

Binnenste bekleding: ook bekleed met beschermende laag, platte cellen.

Epitheelcellen die de glomerulus aflijnt. Onze bloedvaten zijn ook bekleed

met epitheelcellen en dat zijn ook zulke platte cellen (endotheelcellen). (Ziet

er hetzelfde uit zie volgende prent)

GLOMERULO-CAPILLAIR MEMBRAAN

Scheidingswand tussen circulatie en nier. Verticaal gestreept zeer fijn basaal

membraan. Aan de binnenzijde ervan (boven dit membraan) rusten de

glomerulaire epitheelcellen en er vlak onder endotheelcellen. Dus er is een

goede circulatie mogelijk want cellen worden enkel van elkaar gescheiden

door een zeer fijn membraan die filtratie toestaat.

FUNCTIES

GLOMERULAIRE FILTRATIE

– 180 liter per dag wordt er gefilterd : voortdurend vocht vanuit bloedvaten

naar nieren voor filtering (hoeveelheid bloed in een persoon 4-5l, dus

ongeveer 40 keer per dag filtering van al uw bloed)

– In dit vocht zit :

Water

Zouten

Natrium

Kleine moleculen: glucose, ureum (ammoniak), creatinine, …

o Creatinine is een afvalstof bij de afbraak van spierweefsel. De

hoeveelheid creatinine kan je meten in het bloed (zie laboblad):

perfecte test voor nierfunctie als uw creatinine in het bloed stijgt (bv.

1mg/dl, wat normaal is, 3mg/dl) want creatinine wordt enkel via

de nieren uitgescheiden.

– Excretie van geneesmiddelen

– Grote moleculen (bv; albumine) gaan niet door filter

– Normaal: geen proteïnurie: Normaal heb je geen proteïnen in de urine. Als er

toch in zitten dan verder testen, wellicht zieke glomerulus (fungeert als filter,

deze laat dan te grote stukken door).

TUBULAIRE ABSORPTIE

– Water: urineproductie ongeveer 1 liter per dag : Dus terug absorberen van

179l via tubulair systeem.

– Natrium: variabele absorptie : Naargelang omstandigheden minder of meer

natrium opnemen (ascitis: natrium vasthouden) (zie later).

– Glucose : In je tubuli kan je ook suiker absorberen. Normaal geen suiker in

urine, in geval van wel dan heb je suikerziekte. Dus glucose moet allemaal

terug worden geabsorbeerd als je geen suikerziekte hebt.

Normaal geen glucose in urine

Glucosurie bij overschrijden van maximale absorptiecapaciteit

Glucosurie bij diabetes mellitus

Tekening die uitlegt waarom men met diabetes wel suiker in urine heeft en

mensen zonder suikerziekte niet.

Er is een maximale absorptie capaciteit (Tmax: maximale capaciteit van een

proces) voor suiker.

Stel je hebt insulinetekort en te veel suiker in het bloed dan is dus te veel

glucose en wordt er veel meer suiker gefilterd in de nieren. Een deel wordt

terug opgenomen via tubuli en gaan terug naar het bloed maar je hebt maar

een maximale opnamecapaciteit en als die wordt overschreden dan wordt de

rest uitgeplast.

SECRETIE VAN ERYTHROPOIETINE (EPO)

– Epo is een hormoon dat aangemaakt wordt in de nier en dan naar het

beenmerg gaat en dan leidt tot verhoogde productie van rode bloedcellen

(erytrocyten)

– Antwoord op lage O2-spanning/concentratie in het bloed

– « Hoogtestage »: sportmannen gaan op hoogtestage om op grote hoogte

meer epo in het bloed te produceren. Als ze daarna aan een wedstrijd mee

doen die op zeeniveau wordt gehouden dan hebben ze meer zuurstof-

transportcapaciteit.

– Gebruik « Epo » als doping

– Gedaalde productie bij chronisch nierfalen: anemie want geen epo meer dus

daling in rode bloedcellen. Hierbij mag je epo voorschrijven.

REGELING VOLUME EXTRACELLULAIR VOCHT

Eerste homeostatische functie

Volume wordt geregeld door natrium (zout) secretie

Volume Natrium

Neurohormonale stimulatie: neuronen en hormonen worden gestimuleerd en

deze regelen ons extracellulair vocht

Renine wordt gestimuleerd door dalende filtratie die ontstaat door daling

van extracellulair volume

ACE (Angiotensine I Converterend Enzym) wordt gestimuleerd (is

belangrijk in medicatie!): zet angiotensine I om in angiotensine II

Angiotensine I (= hormoon) wordt omgezet in angiotensine II. Dit is de

meest sterke vasoconstrictor.

2 gevolgen van de omzetting van angiotensine I naar angiotensine II

1) Vasoconstrictie: de bloedvaten trekken samen waardoor de bloeddruk

stijgt. Het volume neemt toe.

2) Aldosterone wordt afgescheiden door de bijnier: Aldosterone reguleert de

natrium-kalium pomp. Er wordt meer natrium terug

opgenomen/geabsorbeerd door de tubuli waardoor het extracellulair

volume toeneemt.

= adequate compensatie

NATRIUMPOMPEN IN TUBULI

De drie zwarte bollen zijn natriumpompen

1e links op proximale

2e links op stijgend deel lis van Henle, belangrijke pomp

Rechtse op verzamelbuisje, natriumabsorptie. Natrium-kalium

uitwisseling: telkens natrium naar buiten, gaat er kalium naar binnen.

Deze pomp wordt gestimuleerd door aldosterone. De nieren zijn

verantwoordelijk voor kalium excretie. Stel bij nierfalen kalium

toename in bloed en dit is gevaarlijk. Normaal verlies je kalium in de

urine. Als deze pomp niet meer werkt dan blijft het in bloed. Als er te

veel aldosterone is dan krijgt men te weinig kalium in het bloed want dan

is er veel excretie van kalium via de urine.

NIET-ADEQUATE COMPENSATIE

Links : adequate regeling: Daling extracellulair volume extracellulair

volume stijgt als adequaat antwoord

Rechts: fout in regelmechanisme: Stel dat er een normaal volume is maar

het mechanisme wordt toch in gang gezet en het extracellulair volume neemt

toe overvulling circulatie. Dit is een inadequaat antwoord. Er is iets fout in

het regelmechanisme en hierdoor krijgt men vochtopstapeling.

NIET ADEQUATE COMPENSATIE BIJ CIRROSE

ONTSTAAN VAN ASCITES

Bij levercirrose krijgt men ascites. De lever stuurt een signaal naar de nieren om

natrium te absorberen. Er ontstaat een stijging van angiotensine en aldosterone.

Hierdoor ontstaat ascites. Een tweede gevolg is oedeem. Bv. dikke voeten maar

ook vocht in hart (zie bij hartfalen later).

NATRIUMPOMPEN IN TUBULI EN MEDICATIE

DIURETICA

Om het te hoog extracellulair volume te doen dalen, worden vaak plaspillen

gebruikt.

Meest frequent gebruikte plaspillen.

Lasix: blokkeert de pomp in de lis van Henle. De bedoeling is om meer

natrium uit te plassen. Er wordt meer natrium uitgeplast dus minder

vochtophoping. Ascites en oedeem verdwijnt. Doordat er meer natrium in

de buisjes terecht komt, wordt er minder kalium geproduceerd. Bij

chronisch geven van lasix, krijgt men een serieus kalium tekort, wat

mogelijks fataal is.

Aldactone. Blokkade natrium-kaliumpomp in buisjes. Dan blijft kalium in

bloed en stijgt kalium in bloed.

Dus combinatie van beide geven (bij ascites bv.)

ANGIOTENSINE II EN MEDICATIE

ACE enzyme angiotensine II stijgt vasoconstrictie bloeddruk stijgt

ACE inhibitor (meest gebruikte medicijn in maatschappij bv. coversyl)

angiotensine II daalt (angiotensine I kan niet meer omgezet worden hierin)

vasodilatatie bloeddrukdaling want bloedvaten zetten uit het hart

moet minder hard werken.

Deze drie zijn de grootste indicaties voor het gebruik van ACE inhibitoren.

Bij hoge bloeddruk

Hartfalen

Na een hartinfarct

Meest gebruikte geneesmiddel in maatschappij want hartproblemen zijn

frequent.

REGELING OSMOLARITEIT EXTRACELLULAIR VOCHT

Osmolariteit ~ H2O

Osmolariteit: dichtheid van de opgeloste deeltjes. Dichtheid van uw bloed. Stel je

pakt een tas water en je doet daar een klontje suiker in. In een andere tas met

evenveel water doe je twintig klontjes suiker in dus deze heeft een 20x hogere

osmolariteit. Dit moet in het bloed hetzelfde blijven! Duldt geen afwijkingen. Men

gaat de variabele waterabsorptie reguleren. Niet door natriumabsorptie bepaald.

Normale osmolariteit plasma: 290 mosm/l

Constant gehouden door (de concentratie – en dilutatiefunctie v/d) nier

Variabele waterabsorptie

Concentratiefunctie: uw nier kan geconcentreerde urine maken. Deze is

weinig en donker. S ochtends bv. Donkerder want 8 uur niet gedronken

Dilutiefunctie: je kan sterk gediluteerde urine maken. Bv. Veel liters

water gedronken dus heldere urine

dienen samen om de concentratie constant te houden

Rol van Anti-diuretisch hormoon (ADH) van hypofyse

In de eerste situatie de urine concentreren.

In tweede situatie urine diluteren.

Voorbereiding (zelfde bij beide situaties): Je start in de glomerulus. 100%

filtraat (180l) komt toe en het vocht dat daar toe komt heeft normale

osmolariteit. In de proximale tubulus wordt naast natrium ook water

opgenomen en dit is evenredig aan elkaar. Men krijgt een isotonische

oplossing. Op het einde van deze tubulus nog altijd normale osmolariteit

maar nog maar 30% van het filtraat. Dus in deze proximale tubulus alleen

wordt al 70% van de 180l geabsorbeerd.

In de lis van Henle in het dalend deel wordt enkel water geabsorbeerd. De

vloeistof wordt denser, de osmolariteit van de vloeistof in de buis stijgt. In

het stijgend deel van lis van Henle wordt natrium eruit gehaald en blijft water

verplaatsen. Osmolariteit van de vloeistof in de buis daalt tot een sterk

verdunde vloeistof, 100 mos mol/l.

Eerste situatie. Als je veel zweet dan stijgt de osmolariteit van het bloed, de

dichtheid van het bloed neemt toe omdat je veel water verliest. Dus daarna

gaat men drinken om de osmolariteit van bloed te doen dalen en de

concentratie van bloed terug gelijk te krijgen. Neemt de osmolariteit van het

bloed toe dan gaat er dus een prikkel naar het dorstcentrum in de hersenen

en dan ga je drinken, op deze manier wordt vocht van buiten gehaald. Men

kan echter ook van binnen water behouden door bij het naar toilet gaan

donkere en weinig urine uit te scheiden. Uit de verzamelbuisjes gaat men

immers veel meer water absorberen. Dit zorgt ervoor dat er meer water naar

het bloed gaat en dat doet de osmolariteit van het bloed dalen. Deze

waterpompen gaan echter niet zo maar open. ADH (antidiuretisch hormoon)

stimuleert deze om meer waterabsorptie te krijgen. Zo krijgen we een zeer

geconcentreerde osmoraliteit van urine. (concentratiefunctie nieren)

Tweede situatie: Door veel vocht in het lichaam daalt de osmoraliteit van het

bloed. ADH wordt niet meer geproduceerd en de waterpompen blijven dicht

waardoor er dus minder/geen vocht naar het bloed gaat maar in de buis

blijft. Je plast alles uit en krijgt zo heldere, gediluteerde urine. (dilutiefunctie

nieren)

WERKING VAN ANTIDIURETISCH HORMOON

Wat gebeurt er als je geen ADH aanmaakt? Dan ga je polymerie vertonen

want dan moet je continu plassen want de waterpompen gaat niet open

waardoor het water niet terug opnieuw geabsorbeerd kan worden. Het water

wordt dus mee afgescheiden met de urine.

Bij lithium preparaten kan dit ontstaan. Lithium kan de waterpompen

resistent maken voor ADH.

REGELING ZUURTEGRAAD (PH) EXTRACELLULAIR VOCHT

Normale zuurtegraad van plasma: pH 7,4

Moet constant blijven (geregeld door homeostatisch systeem)

Ons lichaam verdraagt hier geen afwijking op

Constant gehouden door buffer (bicarbonaat/HCO3- buffer)

Waterstof en bicarbonaat geven H2CO3 en die kan ook splitsen in H2O en

CO2.

Je kan met de buffer gaan spelen op twee plaatsen nl. de nieren en de

longen

Rol van nieren en longen

In de nier door meer of minder waterstofionen uitscheiden. De nier is dus

verantwoordelijk voor excretie waterstofionen. Als uw nier niet meer

werkt dan krijgt men opstapeling van waterstofionen, dit is zuur.

In de longen door CO2. Je kan dit meer of minder uitscheiden

De nierbuisjes zijn afgelijnd met een eenlagig epitheel en deze bestaat uit

tubulaire cellen. H+ scheidt je uit via urine. Bicarbonaat kan terug in het bloed

worden opgenomen.

VIER STOORNISSEN VAN HET ZUUR-BASE EVENWICHT (grijze kader)

Acidose (pH < 7,4): Lage pH

Alkalose (pH > 7,4): Hoge pH

Respiratoire pathologie: Longen ziek

Compensatie in nieren

Metabole pathologie: Metabolisme ziek

Compensatie in longen

GRAFIEK VAN DAVENPORT

Dit is een manier om al die stoornissen gemakkelijk op te situeren.

Op x-as zet je de pH en op de y-as staat de concentratie van bicarbonaat in

het bloed (in tweede kolom standaard laboblad staat er bicarbonaat).

De gebogen lijnen zijn CO2 isobaren. Bv. bij 40ml kwik. Op elk punt van de

lijn is de CO2 spanning (pCO2) in het bloed dezelfde bv. 40ml kwik.

Normaal heeft men 7,4 pH, HCO3 25 en 40 ml kwik, arterieel. Om arterieel

bloed te testen, kan dit via de slagader in de lies.

ACUTE RESPIRATOIRE ACIDOSE

Acute hypoventilatie (long):

de longen vallen uit

CO2 neemt toe in het bloed

Je gaat naar een hogere isobar/

een hogere CO2 spanning bv. 60 ml

kwik

pH daalt: zuur

Compensatie in nier voor CO2: toename

HCO3- absorptie in bloed

H+ excretie

Metabole compensatie

Bij chronisch longlijden stijgt bicarbonaat in het bloed om ervoor te zorgen

dat de pH terug 7,4 is.

ACUTE RESPIRATOIRE ALKALOSE

Acute hyperventilatie (long):

Te weinig CO2 in het bloed

Naar een lagere isobar bv.20

CO2 neemt af

pH neemt toe: alkalose

Compensatie in nier voor CO2: afname

HCO3- absorptie

H+ excretie

Metabole compensatie

ACUTE METABOLE ACIDOSE

Opstapeling zuren, H+ (diabetes ontregeling)

Bv. bij diabetes patiënt met te weinig insuline.

HCO3- neemt af omdat er veel H+jes zijn die het

HCO3- doen dalen door er H2O met te vormen

pH neemt af: acidose

Compensatie in long: hyperventilatie (CO2 uitblazen)

Kussmaulse ademhaling

CO2 neemt af naar lagere isobar

Respiratoire compensatie

ACUTE METABOLE ALKALOSE

Opstapeling HCO3-

Braken (verlies van H+)

Toediening van HCO3-

pH neemt toe: alkalose

Compensatie in long: hypoventilatie

Fishmouth breathing

CO2 neemt toe

Respiratoire compensatie

ONDERZOEKSMETHODEN

FUNCTIONEEL ONDERZOEK

SAMENSTELLING URINE: URINESTAAL

– Proteinurie: eiwitverlies via urine nagaan (probleem met glomerulus/filter)

– Haematurie: bloed in urine

Macroscopisch

Microscopisch: > 5 RBC/mm3 (zie je niet)

– Leucocyturie

Pyurie (eventueel steriele pyurie ~ TBC)

Ontsteking is witte bloedcellen. Granolucyten beschermen tegen infecties.

En die krijg je dan in de urine. Etterige urine als het macroscopisch is. Dit

is pyurie. Urinecultuur: nagaan welke bacterie erin zitten. Bij steriele

pyurie dan moet je aan TBC denken)

Microscopisch: > 10 WBC/mm3

– Cylindrurie: rode bloedcel cylinders

Hoe weet je of bloed uit nieren komt? Er worden kleine cilinders

uitgescheiden via urine en stel dat er dan bloed in zit dan krijg je

rode cilinders. Dus dan weet je dat er een bloeding in de nieren is

want cilinders is in de nieren.

Dit is door glomulaire pathologie.

– Urinecultuur

– Urine BK: Bacil van Koch, bacterie

– Weet je nu of de nier goed werkt of niet? Weet je iets over nierfunctie? Nee,

dus naar tweede luik.

METEN VAN DE NIERFUNCTIE

– Concentratie van kreatinine in het bloed

Normaal 1 mg/dl

Neemt toe bij achteruitgang nierfunctie

Des te slechter de nier werkt, des te minder uitscheiding, des te meer

kreatinine in het bloed

– Kreatinine clearance

Hoeveelheid bloed (in ml) die per tijdseenheid (minuut) kan gereinigd

worden van kreatinine

Normaal 150 ml/minuut

Neemt af bij achteruitgang nierfunctie

STRUCTUREEL ONDERZOEK

Nierbiopsie

Diagnose van intrarenale pathologie

Vooral diagnose glomerulonefritis: ontsteking glomerulus

Radiologisch onderzoek

Niet-invasief: echografie, ACT-scan

Urinewegen: RX IVP (intraveneuze pyelografie)

Cystografie

Endoscopie blaas: cystoscopie, via uretra endoscoop opvoeren. Nagaan of je

blaaskanker hebt.

PATHOLOGIE

1. ACUTE NIERINSUFFICIËNTIE

Begrip : Acute, reversibele uitval van de nierfunctie

– Vormen

Pre-renaal : Onvoldoende circulatie naar nieren: bv shock, bij uitdroging

als men een aantal dagen niet heeft gedronken, creatinine sterk gestegen

Renaal : Nieren ziek: bv acute tubulusnecrose, overt acute pancreatitis,

acuut nierfalen

Postrenaal : Afloop urine gestoord: bv prostaatvergroting: prostaat ligt

onder uw blaas, door vergroting prostaat kan je niet plassen en dus

verhoging creatinine

Symptomen

Oligo-anurie (weinig plassen bv. 50cc/dag anurie: niet plassen)

o Risico: overvulling circulatie

Opstapeling excretieproducten

o Creatinine stijgt in bloed

o Ureum stijgt in bloed

o K+ stijgt in bloed: hyperkaliaemie

Vormen van

acuut nierfalen

Gele pijl stelt ureter voor

die urine afvoert.

Oorzaken kunnen voor de

nier liggen, in de nier of na

de nier.

o H+: acidose pH daalt

Diagnose

Postrenaal: echografie afvoerwegen

Evaluatie vullingstoestand

Natriumconcentratie in urine

o Prerenaal nierfalen: < 10 meq/L

o Acute tubulusnecrose: > 40 meq/L

Therapie

Postrenaal

o Blaassondage bij prostaatprobleem

o Stenting van ureters bij opstopping ureters

Prerenaal: opvullen van circulatie met zoutoplossing

Renaal

o Dialyse

o Vochttoediening: In = uit + 500 ml

2. CHRONISCHE NIERINSUFFICIËNTIE

Begrip

Eindstadium van chronische nieraandoeningen

Irreversibel nierfalen

Oorzaken

Chronische glomerulonefritis

Chronische interstitiële nefritis (blaasinfectie)

Arteriële hypertensie

Diabetes mellitus

Polycystische nieren

SYMPTOMEN

– Opstapeling excretieproducten

Kreatinine, Ureum

K+: hyperkaliaemie

H+: acidose

Metabolieten van geneesmiddelen: dosis!

Gevolg: heel lichaam wordt geïntoxiceerd

– Gestoorde concentratiefunctie (kan geen geconcentreerde urine maken)

Polyurie (veel plassen), nycturie (nachtelijk plassen): bij polyurie altijd

nycturie

Polydipsie: veel dorst hebben want je plast zoveel

– Gastrointestinaal

Braken, nausea

Anorexie

– Neurologisch

Polyneuritis: ontsteking van meerdere neuronen, bv. In zenuwbanen van

onderste ledematen dan brandende pijn daar

Uraemisch coma: door opstapeling ureum (bij lever is dit

ammioniakcoma)

– Cardiovasculair

Arteriële hypertensie: hoge bloeddruk

Pericarditis

Acuut longoedeem

– Haematologisch

Anaemie: bloedarmoede, ziet bleek, er wordt epo gemaakt in nieren dus

bij zieke nieren dan geen epo productie en dan te weinig RBC (hierbij

mag je epo voorschrijven)

– Huid

Jeuk

Huidpigmentatie: vuile bruine huidpigmentatie

– Bot

Renale osteodystrofie: botten breken af (zie later)

Stoornissen in metabolisme vit D

Hypocalcaemie

Secundaire hyperparathyroidie

BEHANDELING

Medicamenteuze therapie

Vocht: 3 liter per dag

Dieet: beperking eiwitten, zout, kalium

Behandeling hoge bloeddruk

Calciumcarbonaat

Actief Vit D

Eprex

Nierdialyse

Arterioveneuze shunt

Driemaal per week 4 uur

Strikte vochtbeperking

Strikt zoutloos dieet

Niertransplantatie

Immuunsuppressie

« Immuuncompromised »

Als het vorige niet helpt: niervervangende therapie/kunstnier.

Dialyse apparaat bestaat uit twee compartimenten: links zit bloed patiënt en

rechts zit er dialysevloeistof. Via semipermeabel membraan krijg je

uitwisseling van stoffen.

Arterioveneuze shunt: chirurg maakt in de arm een verbinding met de

slagader en de ader. Dan krijg je grote spataders op de voorarm van de

patiënt. Die hoge druk is nodig want anders kan bloed niet naar dialyse

apparaat stromen.

Alles wat te veel is in het bloed van de patiënt: ureum, creatinine, kalium,

enz.

In dialysevloeistof zit bicarbonaat.

Door uitwisseling wordt bloed gezuiverd.

3. NEFROTISCH SYNDROOM

Begrip

Belangrijke albuminurie: massief eiwitverlies/albumineverlies via urine.

Hypoalbuminaemie

Oedeem : door te weinig albumine in het bloed

Oorzaken

Glomerulaire pathologie: de filter is kapot

Diagnose

Nierbiopsie

Vraagjes

Wat als nieren chronisch versus acuut uitvallen? Welke 4 stoffen stapelen

zich op bij nierfalen?

Waterstofion

Kaliumion

Urium

Creatinine

Individuele nierziektes

Ontstoken filter: glomerulonefritis rode bloedcelcilinders is hoofdteken

4. GLOMERULONEFRITIS

Begrip

Ontsteking van de glomeruli

Diagnose door nierbiopsie

Algemene kenmerken

Proteinurie (eiwit in urine wijst op defecte filter); evt. Nefrotisch

syndroom

Haematurie : rode bloedcellen in urine

Rode bloedcelcylinders: handteken glomerulonefritis

Arteriële hypertensie: hoge bloeddruk

Vormen

Acute glomerulonefritis: plots ontstaan van glomerule ontstekingen

o Belangrijkste oorzaak is een keelontsteking: 9/10 wordt

keelontsteking veroorzaakt door een virus maar het kan ook

veroorzaakt worden door een bacterie (behandeling met antibiotica)

o Bij virale keelontsteking ziet het rood, bij bacterie zie je witte stippen

(granulocyten etter)

o Infectie met de bacterie: ß-haemolytische streptococcen

o Antistoffen met kruisreactie tegen eigen weefsels: antistoffen tegen

de streptokokken gaan ook reageren tegen een aantal eigen weefsels

Glomeruli: glomerulonefritis: immunologische reactie Hart: hartklepgebreken Hoge bloeddruk, bloed plassen, eiwit in urine

Subacute glomerulonefritis

o Snel evoluerende vorm, leidend tot nierfalen

o Systeemziekten: ziekte die alle organen kan aantasten bv. lupus.

Hierdoor gaat de nierfunctie dramatisch achteruit, op drie weken van

ok naar dialyse

Chronische glomerulonefritis

o Mogelijk chronisch worden van ontsteking door streptokokken

o Mogelijk evolutie naar chronisch nierfalen

5. ACUTE TUBULUSNECROSE

Begrip

Acute renale nierinsufficiëntie

Beschadiging tubulair systeem

Bij zware ziektetoestanden, klinische catastrofen: leidt tot acuut nierfalen

o Shock

o Zware infecties

o Acute pancreatitis

o Verkeerde bloedtransfusie : transfusie accident (blokkade nieren)

Symptomen

Oligo-anurische fase met opstapeling excretieproducten

Diuretische fase

Therapie

Nierdialyse tot herstel nierfunctie

6. INTERSTITIËLE NEFRITIS

Begrip

Ontsteking van interstitieel (tussenliggend) weefsel: ontsteking van het

weefsel van de nier tussen de nefronen

Acuut: oedeem en ontstekings witte bloedcellen: nier gaat zwellen

onder spanning acute pijn

o Bv. via bacteriën bij blaasontsteking ook ontsteking van nieren

Chronisch

o Vorming van bindweefsel want letsels door chronische ontsteking

o Schrompelnieren: erg verkleinde nieren en opgefrommeld, als allebei

zo dan chronische nierinsufficiëntie

o Evolutie naar chronisch nierfalen

Algemene kenmerken

Witte bloedcellen in urine !: kenmerk van interstitiële ( glomerulo-

nefritis: eiwitten en rode bloedcilinders in de urine)

Oorzaak: Analgetica nefritis

Chronisch gebruik van fenacetine bevattende pijnstillers (poeders Mann,

Wit-Kruis) (nu vermeld hoeveel dagen je het mag nemen!)

Progressieve evolutie naar chronisch nierfalen

Oorzaak: Niertuberculose

Longtuberculose: bacil van Koch gaat zich via het bloed verspreiden naar

de andere organen

Haematogene verspreiding BK naar nieren

Activatie met actieve nier– en genitale TBC bv. ontsteking van de testes

bij de man

Kan leiden tot totale destructie van de nier

Vrij zeldzaam

Behandeling met tuberculostatica

Oorzaak: Bacteriële pyelonefritis (frequent voorkomend) (pyelon: ontsteking

nierbekken)

Opstijgende infectie met darmbacteriën: de darmbacteriën komen via een

opstijgende infectie in de urine terecht

Bacteriële ontsteking van urinewegen: van hieruit naar de blaas en via

ureters naar de nieren en daar ontsteking

Voorbeschikkende factoren

o Blaassondage: als men een vreemd voorwerp in uw blaas brengt, dan

meer kans op ontsteking

o Vrouwen een groter risico (veel minder voorkomend bij mannen)

Korte lengte urethra Seksueel verkeer: bij geslachtsverkeer worden de bacteriën meer

naar boven geduwd

BACTERIËLE NEFRITIS

Symptomen van blaasontsteking: cystitis

Pollakysurie: dikwijls kleine beetjes plassen, een dwingende drang om

kleine beetjes te gaan plassen, geprikkelde blaas

Dysurie: branderig, pijnlijk gevoel

Onderzoeken: urine, nagaan of er witte bloedcellen zijn, urinekweek/

cultuur om bacterie na te gaan

Behandeling: antibiotica, drie dagen is voldoende bv. augmentine of

tafanic

Maatregel: naar toilet gaan na seksuele betrekkingen

Preventie: veel water drinken

Symptomen van acute pyelonefritis

Hoge koorts, heel hoge koorts 40°

Lumbale pijn: hevige pijn in lendenstreek

Behandeling: intraveneuze antibiotica (goed verzorgen want anders

evolutie tot chronisch)

Eventueel optreden chronische pyelonefritis

Evolutie naar chronisch nierfalen (schrompelnieren)

Diagnose

Urine: leucocyturie

Urinekultuur positief

Behandeling blaasontsteking

Antibiotica 3 dagen

Behandeling acute pyelonefritis: zwaar ziek, nier is gezwollen, hevige pijn in

de lendestreek, heel hoge koorts

Antibiotica 14 dagen (intraveneus) (kan anders chronisch worden)

Preventie

Veel drinken

Blaas ledigen na betrekkingen

7. TUMORALE LETSELS

Niertumor heel frequent

Renaal cel carcinoom

Kwaadaardige niertumor

Klassiek symptoom: koorts van onbekende oorsprong, geen infectie of

verkoudheid, indicatie van tumor

Hematurie: bloed in de urine maar geen bloedcilinders

Diagnose door niet-invasieve beeldvorming

Behandeling: nefrectomie

Tumoren van blaas en ureters

Goedaardige poliepen

Transitioneel cel carcinoom van de blaas en ureters

Hematurie (bij bloed plassen altijd naar de dokter)

o Endoscopische behandeling via cystoscopie

o Bricker operatie: blaasresectie, blaas wegnemen, ureters worden

ingepland op de dikke darm, plassen via de dikke darm

8. NIERSTENEN

Stenen in afvoerwegen: kelken, pyelon, ureters

Symptoom: Nierkoliek/crisis

Hevige pijn lumbaal, lendenstreek ( bij gal: pijn in rechter hypochonder

= teken van Murphy)

Uitstralend genitalia ( bij gal: uitstralen naar schouder)

Beweginsdrang: niet weten kruipen van de pijn

Mictielast

Diagnose via beeldonderzoek om de nier te zien

Echografie, NMR

(RX IVP)

Therapie: ESWL (Extracorporele shock wave lithotriptor): niersteen-

verbrijzelaar, via elektrische impuls een schokgolf naar de steen (eerst op

echo zien waar deze zit)

Bij in ureter: intracorporeel kijken (cystoscopie: met een cystoscoop in de

blaas kijken) en dan schokgolf toedienen

9. BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE

Klachten van prostatisme: gezwollen prostaat die tegen blaas drukt omwille

van goedaardige poliepen in de prostaat

Zwakke straal, nadruppelen

Moeilijk beginnen wateren

Nycturie: ’s nachts gaan plassen

Acute urineretentie: door anurie als de blaas helemaal wordt afgeklemd

Diagnose

P.P.A.: propatio per anum

Transrectale echografie: echografie opsteken in het rectum

Therapie

Medicamenteus bv. Omic (gaat de blaashals wat open zetten)

TUR prostaat: transureterale resectie: door de uretra gaat men een buis

steken en dan stukjes van de prostaat er afhalen

10. PROSTAATCARCINOOM

Klachten van prostatisme: gezwollen prostaat die tegen blaas drukt omwille

van kwaadaardige tumoren in de prostaat, prostaatkanker (frequent!)

Probleem van botmetastasen/uitzaaiingen

Zeer pijnlijk

Pathologische fracturen kunnen ontwikkelen: spontaan breken van de

botten, bot krakt door metastase bv. bij opstaan

Screening: psa (prostaat specifiek antigeen), zie labobon, vroeger bij man

vanaf 50 jaar een psa

Bij plasproblemen en hoge psa wellicht prostaatkanker

Therapie

Heelkunde, radiotherapie

Anti-androgene therapie: de werking van testosteron blokkeren, want

prostaat groeit onder invloed van mannelijke geslachtshormonen (bij

borstkanker: anti-oestrogene therapie)

o Medicamenteus: chemische castratie, hormonen onderdrukken

o Castratie: vroeger