nien luanvhnb

Lời cảm ơn

Để hoàn thành tiểu luận này, em xin chân thành cảm ơn

TS. Nguyễn Thị Bích Thúy đã giúp đỡ để em hoàn thành tiểu luận.

Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, tiếp cận với một nền văn học

mới hoàn toàn với mình, nếu không có sự giúp đỡ, hướng dẫn nhiệt

tình của cô, chắc chắn em sẽ không thể hoàn thành tiểu luận. Trong

khi nghiên cứu một tác phẩm còn mới, với khả năng trình độ hạn

chế, rất mong cô giúp đỡ và góp ý để niên luận hoàn thiện hơn.

Em cũng chân thành cảm ơn Khoa Ngữ văn đã có những

hỗ trợ kịp thời để em có thể hoàn thành tiểu luận của mình (về việc

định hướng đề tài, các thắc mắc…)

Em cũng chân thành cảm ơn Thư viện trường ĐH Sư

phạm TP. Hồ Chí Minh đã có những sự hỗ trợ về tài liệu tham khảo

cho em.

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 1 – 2009

Văn Trịnh Quỳnh An

Bước đầu tìm hiểu nhân vật Keiko Sakamitrong tác phẩm “Đẹp và buồn” của Kawabata

Mục lụcLời cảm ơn.....................................................................................................................0

Mục lục...........................................................................................................................1

Bước đầu tìm hiểu nhân vật Keiko Sakami trong tác phẩm “Đẹp và buồn” của

Kawabata.......................................................................................................................2

Phần 1: Mở đầu.............................................................................................................2

Phần 2: Nội dung...........................................................................................................5

1. KAWABATA – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP VĂN CHƯƠNG..........................5

1.1. Bối cảnh lịch sử và văn học Nhật Bản...............................................................5

1.2. Cuộc đời...............................................................................................................6

1.3. Sự nghiệp văn chương........................................................................................8

2. GIỚI THIỆU TÁC PHẨM “ĐẸP VÀ BUỒN”.....................................................13

3. NHÂN VẬT KEIKO SAKAMI TRONG TÁC PHẨM “ĐẸP VÀ BUỒN” CỦA

KAWABATA...............................................................................................................16

3.1. Vẻ đẹp ngoại hình và tài năng..........................................................................16

3.1.1. Vẻ đẹp ngoại hình.......................................................................................16

3.1.2. Vẻ đẹp tài năng............................................................................................20

3.2. Tình yêu.............................................................................................................24

3.2.1. Một tình yêu đẹp.........................................................................................25

3.2.2. Một tình yêu tràn đầy cô đơn và bi cảm......................................................30

3.3. Tính cách...........................................................................................................33

Kết luận........................................................................................................................40

TƯ LIỆU THAM KHẢO............................................................................................43

GVHD: TS. Nguyễn Thị Bích Thúy Trang 1SVTH: Văn Trịnh Quỳnh An


Bước đầu tìm hiểu nhân vật Keiko Sakami trong tác phẩm “Đẹp và buồn” của Kawabata

Phần 1: Mở đầuGS. TS. Lê Ngọc Trà đã từng nói: Văn học là nỗi buồn về cái đẹp. Từ xưa

đến nay, những tác phẩm khiến người ta cảm thấy hay nhất, trăn trở nhất, ấy cũng là

những tác phẩm buồn. Và điều đó không phải là ngẫu nhiên, bởi con người, trung tâm

của cuộc sống, thường luôn mang trong mình những cảm xúc, những dằn vặt, những

xót xa, điều đó, khiến con người đẹp hơn, cao thượng hơn và nhân văn hơn.

Kawabata là nhà văn sinh từ cái đẹp Nhật Bản. Sâu sắc hơn ai hết, ông hiểu

ra được những vẻ đẹp, những cốt cách được ẩn giấu trong lớp áo kimono dày, những

câu thơ Haiku kiệm chữ, cái cốt cách đẹp đẽ nhưng cũng chan chứa bi cảm. Nỗi buồn

cũng sinh ra từ đó. Chính vì thế mà văn học Nhật Bản có hẳn cả một phạm trù mỹ học

Nhật Bản mang tên mono no aware để nói về cái đẹp của nỗi buồn. Và trong các sáng

tác của mình, Kawabata đã thể hiện những niềm bi cảm và chia sẻ khác nhau đối với

những số phận, những kiếp người. “Đẹp và buồn” là tiểu thuyết nằm trong số đó.

Câu chuyện là môt áng văn đẹp và day dứt đối với mỗi người khi đọc nó, về

vẻ đẹp của tình yêu, nghệ thuật, cũng những nỗi đau chan chứa nhân văn. Trong truyện

ta không thể ghét, thương trọn vẹn với bất kỳ một nhân vật nào, vì tất cả họ đều sống

trong ta, thật như những nét chạm khắc. Và ta được sống trong một thế giới của cảm

nhận, thế giới của những rung động vi diệu về cái đẹp và nỗi buồn. Ta cũng được sống

trong một nền văn hóa Nhật Bản với những cảnh đẹp tuyệt vời và những con người

đầy chất Nhật.

Tiểu thuyết không nhiều nhân vật, mỗi nhân vật lại có những nét đặc biệt

riêng, lại ẩn chứa trong đó những thông điệp riêng về cái đẹp và nỗi buồn, về những

nỗi xót xa trong tình yêu, cuộc sống, và đời người. Có một Otoko chung thủy, sâu

nặng với mối tình, cũng có một Fumiko âm thầm chịu đựng bằng tất cả tình thương

dành cho chồng. Có một Oki sâu sắc, từng trải về cái đẹp, về cuộc sống, cũng có một

Taichiro tài năng và say đắm trong tình yêu. Và tất nhiên, không thể quên được Keiko



Sakami, người con gái đặc biệt trong tác phẩm, một người con gái với những cảm xúc,

những nét tính cách tưởng chừng như trái ngược nhau, vừa là một con người nung nấu

ý định trả thù, nhưng cũng là trái tim ngây dại tha thiết yêu thương. Keiko Sakami đã

là một sự quyến rũ, một sự dụng công của tác giả, chính vì thế, tìm hiểu nhân vật này,

là góp phần làm sáng tỏ vẻ đẹp và nỗi trong truyện.

Tìm hiểu về Keiko Sakami cho ta có một cái nhìn toàn diện hơn về nhân vật

này. Dường như trong toàn bộ các tác phẩm của Kawabata, chỉ có mỗi Keiko Sakami

là một nhân vật đồng tính luyến ái nữ. Chính vì thế, tìm hiểu về nàng cũng khác với

tìm hiểu về Komako hay Yoko, hay những người con gái khác trong các tác phẩm của

nhà văn này. Chính vì thế, khám phá thế giới của Keiko Sakami, ta dường như bóc

tách được những lớp của đời sống tâm hồn cô, khiến ta cảm thấy nhân vật này có

những điều đáng ghét, nhưng lại không thể không thương. Có một cái nhìn toàn diện

về nhân vật này, cũng không hẳn là một điều dễ dàng.

Trong niên luận này, người viết tập trung tìm hiểu về vẻ đẹp ngoại hình và

tài năng, tình yêu và tính cách của Keiko Sakami thông qua đó hiểu được bản chất tình

yêu của nàng, một tình yêu đầy đam mê và mâu thuẫn. Ai đó đã nói rằng, văn học

Nhật Bản là văn học dựa trên sự cảm nhận, chính vì thế, tìm hiểu về Keiko Sakami

cũng là một trong những cảm nhận của người viết, có thể khác với ý kiến của nhiều

người khi tìm hiểu về nhân vật này, nhưng đã là văn học của cảm nhận thì ta chỉ có thể

lấy vốn sống và sự từng trải trong cuộc đời ra để cảm nhận, và không thể nói rằng ai

đúng ai sai, tất cả chỉ là tương đối.

Viết niên luận này, người viết đã cố gắng trình bày một cách tương đối khoa

học những cảm nhận của mình dựa trên văn bản ngôn từ “Đẹp và buồn” để từ đó thấy

rõ được con người Keiko Sakami.

Người viết đã cố gắng sử dụng những phương pháp khoa học cơ bản khi

nghiên cứu vấn đề này, nhằm mục đích làm sáng tỏ những nét đặc trưng về nhân vật

Keiko Sakami, như: phương pháp so sánh, phương pháp tổng – phân – hợp, phương

pháp liệt kê... Trong quá trình viết niên luận, người viết đã cố gắng bám sát một cách

tối đa với văn bản ngôn từ, để tránh trường hợp hiểu lầm ý tác giả.



Trong niên luận này, người viết xây dựng bài viết của mình thành ba phần,

tương đối độc lập rõ ràng, có độ dài khác nhau, tùy theo mức độ quan trọng của phần

đó. Ba phần bao gồm:

1. Kawabata – cuộc đời và sự nghiệp văn chương: trong đó người

viết trình bày bối cảnh và lịch sử văn học Nhật Bản thời Kawabata, cuộc đời và sự

nghiệp văn chương của ông. Đây cũng là cơ sở để tìm hiểu thâm nhập với tác phẩm

của Kawabata

2. Giới thiệu tác phẩm “Đẹp và buồn”: người viết đã tóm tắt tác

phẩm để có thể đưa ra một cái nhìn khái quát toàn bộ về tác phẩm.

3. Tìm hiểu về nhân vật Keiko Sakami trong tác phẩm “Đẹp và

buồn”: Đây cũng là phần chính, quan trọng nhất trong niên luận. Ở đây người viết chia

phần này làm ba phần nhỏ: Vẻ đẹp ngoại hình và tài năng, tình yêu, tính cách nhằm có

cái nhìn rõ ràng về nhân vật.

Trong niên luận, chắc hẳn vẫn còn những hạt sạn do người viết chưa đủ khả

năng tìm hiểu khai thác hết tác phẩm, cũng như khả năng và vốn sống của người viết

còn nhiều hạn chế, rất mong được sự giúp đỡ và góp ý từ quý thầy cô và những người

quan tâm tới văn học Nhật Bản.



Phần 2: Nội dung1. KAWABATA – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP VĂN

CHƯƠNG

1.1. Bối cảnh lịch sử và văn học Nhật Bản

Nước Nhật đã có chuyển biến lớn vào năm 1866, vua Minh Trị lên ngôi

khởi xướng “đổi mới” đất nước với tinh thần “học hỏi phương Tây, đuổi kịp phương

Tây, vượt lên phương Tây” (seiyo o marabi, seiyo ni oitsuki, seiyo o oiniku). Từ đó

nước Nhật mở ra trang sử mới. Hình ảnh nước Nhật như một vận động viên trẻ hăm

hở chạy đua với lòng mong muốn chiến thắng.

Chỉ trong vài ba mươi năm, tính đến lúc Kawabata ra đời (1899), nước Nhật

đã thay đổi căn bản. Một nước Nhật công nghiệp đang vươn tới. Nhiều bước nhảy vọt

trong kinh tế khiến cả thế giới kinh ngạc, nhiều dân tộc châu Á phải khâm phục.

Rabindranath Tagore nhà thơ lớn Ấn Độ sau khi đến thăm Nhật vào năm

1916 đã nhận xét: “Châu Á thức dậy khỏi giấc ngủ hàng thế kỉ, Nhật Bản nhờ những

mối quan hệ và va chạm với phương Tây đã chiếm một vị trí danh dự trên thế giới.

Bằng cách đó, người Nhật đã chứng tỏ rằng họ sống bằng hơi thở thời đại chứ không

phải bằng những thần thoại hão huyền của quá khứ”.

Sự đổi mới về kinh tế tác động mạnh mẽ đến nền văn học nghệ thuật của

Nhật Bản. Bộ mặt xã hội Nhật đã thay da đổi thịt, văn học nghệ thuật cũng thay màu

đổi sắc.

Nếu trước đây văn học chịu ảnh hưởng tư tưởng Nho, Phật của Trung Quốc

thì đến thời kì mở cửa lại tiếp thu nhiều luồng tư tưởng tự do dân chủ của phương

Tây: Anh Mĩ, Pháp…đặc biệt tư tưởng dân quyền của Jăng Jắc Rusô (Jean Jacques

Rousseas,1712-1778) nhà tư tưởng Pháp và những nhà lí luận hiến pháp của Đức đã có

ảnh hưởng đến tri thức và văn nghệ sĩ Nhật Bản. Tư tưởng tự do dân chủ như luồng

gió mới thổi vào mặt trận văn học chủ nghĩa tự do, chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa

tượng trưng, chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa tự nhiên ngày càng phát triển trong sáng

tác văn học.



Năm 1912, Minh Trị thiên hoàng băng hà, vua Taishô lên ngôi (1012-1926).

Lúc này, Kawabata đang ở tuổi niên thiếu. Tuổi niên thiếu của ông đã nhuốm màu u

buồn.

Ông lớn lên đã chứng kiến được hai thảm họa lớn của nước Nhật. Đó là Đại

chiến lần thứ nhất (1914-1918) do tham vọng bành trướng mà Nhật mang quân sang

Trung Hoa, Thái Bình Dương rồi đến Xibêri.1923 một trận động đất khủng khiếp xảy

ra ở vùng Kantô (giữa Tôkiô và Yôkôhama).

Tình hình trên tạo ra những cuộc đấu tranh đòi tự do dân chủ đòi cơm áo

của nhân dân Nhật, văn học Nhật cũng chuyển mình phát triển theo khuynh hướng

dân tộc đại chúng, nhiều văn phái lần lượt ra đời: Shira kaba (Bạch hoa), Shinshicho

(tân tự trào) .

Nền văn học Nhật trên đà đó mà bước vào thời kì đương đại, nhiều khuynh

hướng văn học bắt đầu nảy nở và trở nên phức tạp, với các tên tuổi: Đaijai Oxamu,

Misima Yakio, Abêkôbô, Ôê Kenjabure…

Văn học Nhật Bản sau thời Minh Trị cho đến lúc Kawabata qua đời như

một con sông lớn. Kawabata đã tắm mình trong đó. Con sông lớn có nhiều dòng chảy,

nhưng Kawabata biết tìm cho mình một dòng chảy trong lành để tắm tâm hồn mình –

tâm hồn của “một lữ khách u buồn” đi tìm cái Đẹp đã mất.

1.2. Cuộc đời

Yasunari Kawabata (14/6/1899 – 16/4/1972) là tiểu thuyết gia người Nhật

đầu tiên và người châu Á thứ ba, sau Rabindranath Tagore (Ấn Độ năm 1913) và

Shmuel Yosef Agnon (Israel năm 1966) vinh dự nhận Giải thưởng Nobel về văn học.

Kawabata sinh ra tại một thành phố nhỏ ở Osaka - thành phố công nghiệp

lớn của Nhật Bản.Yasunari Kawabata sinh ra trong một gia đình học thức. Gia đình

ông tuy sống ở gần một đô thị đông đúc trù phú nhưng đời sống không có gì khá giả.

Cha ông là bác sĩ nhưng yêu thích văn hóa nghệ thuật, mẹ nội trợ trong gia đình. Khi

Kawabata lên ba tuổi cha chết, một năm sau mẹ cũng mắc bệnh rồi qua đời Kawabata

theo chị gái đến sống với ông bà. Nhưng không bao lâu sau thì người chị ốm nặng và



qua đời, sau đó người bà từng chăm sóc cậu cũng rời xa cậu. Tám tuổi ông đã mang

nặng nỗi đau thương buồn tủi.

Kawabata đuợc ông gửi tới một trường dành cho trẻ em nghèo ở gần thành

phố Osaka. Học sinh ở trường này được miễn học phí cho nên Kawabata có điều kiện

đi học. Trong các môn học thì Kawabata thích nhất môn hội họa và mơ ước sau này

trở thành họa sĩ.

Đến năm mười ba tuổi bắt đầu say mê văn chương. Kawabata sưu tầm và

chép thơ haikư của Basho. Tìm đọc truyện Genji của Murasaki Sikibu và các tác phẩm

văn học cổ điển khác.

Năm Kawabata mười lăm tuổi thì cậu bắt đầu viết văn.

Do liên tiếp gặp những buồn đau, Kawabata dường như già đi trước tuổi:

cậu mang nặng nỗi buồn đau, thích trầm tư mặc tuởng, có những uẩn khúc trong lòng

ít nói với ai. Ở truờng trung học cậu ít giao du với bạn bè chỉ cặm cụi vào đống sách

vở muợn được ở thư viện

Năm 1920 Kawabata trúng tuyển vào trường Đại học Quốc gia Tokyo. Ban

đầu thì Kawabata học Khoa Anh văn nhưng vì thấy không có hứng thú nên đã xin

chuyển qua Khoa Văn học Nhật Bản. Học năm thứ hai Kawabata cùng bạn bè thành

lập tạp chí Trào lưu mới. Từ đó Kawabata say mê văn chuơng và quên đi mộng làm

hoạ sĩ.

Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất và trận động đất tháng 9/1923

làm cho cuộc sống của Kawabata càng khó khăn. Kawabata phải viết báo làm việc vặt

để sinh sống và cố gắng hoàn thành luận án tốt nghiệp.

Sau tốt nghiệp đại học (1924) Kawabata trở thành một trong những nhà sáng

lập tạp chí văn học Văn nghệ thời đại (Bungei Jidai), đại biểu cho trào lưu Tân cảm

giác (Shinkankakuha) theo định hướng văn học và văn hóa tiên phong Châu Âu, phủ

nhận chủ nghĩa tự nhiên, cổ xúy cho những thử nghiệm phong cách và đặt cảm xúc và

cảm giác vào trung tâm chuyện kể.



Năm 1925, tiểu thuyết “Vũ nữ ở Itzu” ra đời. Đây là thành công văn chương

đầu tiên của Kawabata, kể về mối tình lãng mạn của một chàng sinh viên với nàng vũ

nữ trẻ biểu tượng của cái đẹp trinh bạch, vô tội.

Năm 1935 ông bắt đầu viết Xứ tuyết (hoàn thành năm 1947) kể về mối tình

vô vọng của một cô geisha với một chàng trai thành phố. Qua tác phẩm này và tiểu

thuyết xuất sắc Ngàn cánh hạc (1951), Kawabata thể hiện nghệ thuật bậc thầy trong

miêu tả tâm lí phụ nữ. Bằng văn phong đặc biệt xúc cảm với những miêu tả trữ tình về

cuộc sống thiên nhiên và số phận con người u ẩn nỗi buồn tinh tế, nhà văn gợi nên sự

thoáng chốc và ngắn ngủi của cuộc đời.

Năm 1948 đến 1965 Kawabata giữ chức vụ chủ tịch Hội Văn bút Nhật Bản,

sau năm 1959 ông là phó chủ tịch Hội Văn bút Quốc tế. Năm 1953 Kawabata trở

thành viên Viện Hàn lâm Nghệ thuật Nhật Bản. Năm 1959 ông được tặng Huân

chương mang tên Goethe tại Frankfurt.

Năm 1968 Kawabata là nhà văn Nhật Bản đầu tiên nhận giải Nobel Văn

học. Khi trao giải thưởng cho ông, đại diện Hội đồng Giải thưởng Nobel đã nhấn

mạnh: “vì nghệ thuật viết văn tuyệt vời và tình cảm lớn lao, thể hiện được bản chất và

tư duy Nhật Bản”

Bốn năm sau, năm 1972, nhà văn tự sát bằng hơi độc tại nhà riêng. Đó là

một điều rất khó hiểu vì Kawabata luôn phản đối việc tự sát. Phải chăng như Kawabata

đã từng viết : “Tốt nhất là hãy từ bỏ cõi trần này khi mọi người yêu mến và kính trọng

ta?”

1.3. Sự nghiệp văn chương

Trong diễn văn đọc tại lễ trao giải Nobel Văn học 1968, Tiến sĩ Anders

Usterling xác nhận: "Yasunari Kawabata là người tôn vinh vẻ đẹp hư ảo và hình ảnh u

uẩn hiện hữu trong đời sống thiên nhiên và trong định mệnh con người. Với tư cách

nhà văn, ông đã truyền đạt một nhận thức văn hóa có thẩm mỹ và đạo đức cao, bằng

một phong cách nghệ thuật độc đáo, do đó đóng góp vào cầu nối tinh thần Đông - Tây

theo cách của ông”



E. G. Seidenstickơ - nhà văn Mỹ, ngừơi từng dịch nhiều tác phẩm của

Kawabata cho rằng nên xếp Kawabata vào dòng văn chương của những bậc thầy haikư

ở thế kỷ XVII. Thơ haikư cổ điển đã hòa lẫn cái động và bất động với nhau một cách

độc đáo. Cũng theo cách ấy kawabata thường cho các giác quan pha lẫn với nhau

không chút ngần ngại.

N. Phêđôrencô nhận xét: “Tất cả những phát hiện nghệ thuật có đựơc trong

tác phẩm của ông như những yếu tố mang tính cá nhân độc đáo, bất ngờ đều xuất phát

từ những ngọn nguồn xa xưa của văn học Nhật, từ cội nguồn văn hòa dân tộc” ,

“Kawabata – con mắt nhìn thấu cái Đẹp” .

Aônô Xuêkiti trong cuốn các nhà văn Nhật Bản hiện đại 1953 nhận xét:

“Mỗi lần đọc tác phẩm của Kawabata tôi cảm thấy cái âm thanh xung quanh tựa hồ

như lắng đi, không khí bỗng trở nên trong trẻo còn tôi thì hòa tan vào trong đó”

Kawabata cũng tự nhận mình là “người sinh từ cái Đẹp Nhật Bản”

Tất cả những lời nhận xét đánh giá trên đã nói lên được vị trí của các tác

phẩm Kawabata đối với nền văn học Nhật Bản và văn học thế giới. Con người của cái

đẹp, yêu cái đẹp và tôn thờ cái đẹp ấy, đã có những tác phẩm thực sự đẹp và mang một

nỗi bi cảm sâu sắc. Tác phẩm của Kawabata mở ra thế giới rộng lớn khôn cùng của cái

đẹp và nỗi buồn Nhật Bản. Kawabata tạo nên những tác phẩm bất tử có vai trò thúc

đẩy sự phát triển của nền văn học Nhật Bản nói riêng và của thế giới nói chung.

Những tác phẩm của ông là chiếc cầu nối văn hoá văn học Nhật Bản với thế giới và

ngược lại. Tác phẩm của Kawabata rất đa dạng về thể loại, bao gồm cả tiểu thuyết,

truyện ngắn, tùy bút, tự truyện…

Kawabata là một trong những nhà văn Nhật Bản được dịch nhiều nhất ở

Việt Nam; có những tác phẩm của ông có đến vài bản dịch.

Thơ ca và truyện ngắn của Kawabata được ấn hành ngay từ lúc ông còn là

học sinh trung học. Tình yêu thơ ca thấm đượm trong từng trang văn của ông, đặc biệt

với loại truyện rất ngắn mà ông gọi là truyện ngắn trong lòng bàn tay, loại truyện mà

ông luôn thích viết trong suốt cuộc đời mình, như ông giải thích: "Tuổi trẻ trong đời

nhiều nhà văn thường dành cho thơ ca; còn tôi, thay vì thơ ca, tôi viết những tác phẩm



nhỏ gọi là truyện ngắn trong lòng bàn tay... Hồn thơ những ngày trẻ tuổi của tôi sống

sót trong những câu chuyện ấy..."

Vào Đại học Tokyo, Kawabata nghiên cứu cả văn học Anh lẫn văn học

Nhật. ông say mê thơ văn cổ điển dân tộc như Truyện kể Genji của Murasaki Shikibu,

Sách gối đầu của Sein Shonagon lẫn các tác giả hiện đại Tây phương như Marcel

Proust, James Joyce...

Khi còn là sinh viên ông đã cùng với Yokomitsu Riichi lập ra tờ Văn nghệ

thời đại (Bungei jidai) làm cơ quan ngôn luận cho trường phái văn học tân cảm giác

(shinkankaku-ha) nhằm thực hiện một "cuộc cách mạng văn học đối đầu với làn sóng

văn học cách mạng đương thời". Chọn con đường riêng cho mình, Kawabata tự bạch:

"Tôi đã tiếp nhận nồng nhiệt văn chương Tây phương hiện đại và tôi cũng đã thử bắt

chước nó, nhưng chủ yếu tôi là một người Đông phương và suốt mười lăm năm qua tôi

chưa từng đánh mất phong cách ấy của mình."

Một thời gian ngắn sau khi tốt nghiệp, ông bắt đầu được công nhận nhờ một

số truyện ngắn, và được khen ngợi với truyện Vũ nữ xứ Izu (伊豆の踊り子 ) năm

1926, nói về những quyến rũ mới chớm của tình yêu tuổi trẻ. Các tác phẩm sau này

của ông sẽ đi vào những chủ đề tình yêu tương tự. Các nhân vật của ông thường là các

cô gái rất đẹp và trẻ, ông luôn hướng đến một vẻ đẹp vẹn toàn, ông cũng là người tôn

sùng vẻ đẹp mỏng manh và luôn sử dụng ngôn ngữ đầy hình ảnh u ẩn về cuộc sống

thiên nhiên và số phận con người.

Xứ tuyết (雪国), tiểu thuyết đầu tiên của Kawabata, được bắt đầu năm 1934,

đăng nhiều kỳ từ 1935 đến 1937, và chỉ hoàn tất năm 1947. Chuyện tình giữa một tay

chơi từ Tokyo và một nàng ca kỹ (geisha) tỉnh lẻ diễn ra tại một thị trấn xa xôi đâu đó

phía tây rặng Alps Nhật Bản (dãy núi chia đôi đảo Honshu). Vẻ đẹp của tuyết, của các

mùa, của người nữ hòa quyện trên từng trang sách, đẹp như thơ, đưa tác phẩm ngay

lập tức trở thành cổ điển, và như lời Edward G. Seidensticker, "có lẽ là kiệt tác của

Kawabata", đã đưa Kawabata vào số những nhà văn hàng đầu nước Nhật.



Sau Đệ nhị thế chiến, ông tiếp tục thành công với những tiểu thuyết như

“Ngàn cánh hạc” (千羽鶴 , một chuyện tình bất hạnh trong khung cảnh trà đạo),

“Tiếng rền của núi” (山の音), Người đẹp say ngủ (眠れる美女) và “Đẹp và buồn”

(美しさと哀しみと , tiểu thuyết cuối cùng của ông, lại một câu chuyện đam mê với

kết cuộc buồn).

Bản thân Kawabata cho rằng tác phẩm hay nhất của mình là Danh thủ cờ

vây (名人, 1951), truyện ngắn này tương phản rõ rệt với những tác phẩm khác. Truyện

kể lại (có hư cấu thêm) một ván cờ vây năm 1938, mà ông đã tường thuật cho báo

Mainichi. Đó là ván cờ cuối cùng của danh thủ Shūsai, ông này đã thua người thách

đấu trẻ hơn mình, rồi qua đời một năm sau. Mặc dù truyện có vẻ hời hợt, chỉ là thuật

lại một cuộc đấu tranh lên đến đỉnh điểm, một số độc giả cho rằng đó là ẩn dụ thất bại

của Nhật Bản trong Đệ nhị thế chiến, số khác lại coi là cuộc đấu tranh giữa truyền

thống và hiện đại.

Năm 1968, Kawabata được trao tặng giải Nobel với lời ca ngợi của Viện

Hàn lâm Thụy Điển: "Ông là người tôn vinh cái đẹp hư ảo và hình ảnh u uẩn của hiện

hữu trong đời sống thiên nhiên và trong định mệnh con người" (diễn văn của tiến sĩ

Anders Usterling trong lễ trao giải). Là chủ tịch Hội Văn Bút Nhật Bản trong nhiều

năm sau chiến tranh, Kawabata đã thúc đẩy việc dịch văn học Nhật sang tiếng Anh và

các thứ tiếng phương tây khác.

Các tác phẩm chính

- Lễ chiêu hồn, truyện ngắn (Shokonsai ikkei, 1921)

- Vũ nữ Izu (伊豆の踊り子 Izu no Odoriko 1926)

- Những truyện ngắn trong lòng bàn tay (掌の小説 Tenohira no shosetsu,

1926)

- Hồng đoàn Asakusa (Asakusa Kurerai dan, 1930)

- Thuỷ tinh huyền tưởng (Suisho genso, 1931)

- Cầm thú (Kinju, 1933)



- Xứ tuyết, tiểu thuyết đầu tiên (雪国 Yukiguni, 1935-37, 1947)

- Ngàn cánh hạc (千羽鶴 Sembazuru, 1949-52)

- Danh thủ cờ vây (名人 Meijin, 1951-54)

- Tiếng rền của núi (山の音 Yama no Oto, 1949-54)

- Hồ (Mizuumi, 1955)

- Người đẹp say ngủ (眠れる美女 Nemueru bijo, 1961)

- Cố đô (古都 Koto, 1962)

- Đẹp và buồn (美しさと哀しみと Utsukushisa to Kanashimi to, 1964)

- Cánh tay, truyện ngắn (1965)

- Đất Phù Tang, cái đẹp và tôi, diễn từ nhận giải Nobel (Utsukushii Nihon

no watakushi, 1968)

- Tóc dài (Kani wa Nagaku, 1970)



2. GIỚI THIỆU TÁC PHẨM “ĐẸP VÀ BUỒN”

“Đẹp và buồn” được sáng tác năm 1964, là một trong những tác phẩm cuối

cùng của nhà văn. Tác phẩm cùng với “Xứ tuyết”, “Người đẹp say ngủ”... tạo thành

một phong cách riêng trong nghệ thuật xây dựng và phân tích tâm lý nhân vật của

Kawabata, không lẫn vào đâu được.

Lời đầu trang nhà xuất bản khi tái bản “Đẹp và buồn” đã nhận định: Truyện

ông thường không mở đầu, không kết luận. Những sự cố không bắt đầu bằng chương

một, mà cũng không giải quyết bằng chương cuối. Vạn sự vô thủy vô chung, và không

chỉ vì nhà văn cầm bút viết mà cuộc đời trở nên giới hạn trong một tác phẩm. Ông

không phê phán cái xấu mà cũng không suy tôn cái tốt. Với ông xấu tốt có trong mọi

cuộc sống, mà có khi thật ra cũng không phân biệt rõ ràng với nhau. Quan niệm tiểu

thuyết như vậy làm ta nhớ tới Anton Chekhov. Thật ra ta nhớ đến Thiền - cái tôn giáo

hay triết lý - vì gốc Á đông tất nhiên ảnh hưởng đến cách nhìn cuộc sống cũng như

cách nhìn thế gian của những nhà văn lớn Á đông, ít nhất những nhà văn biết thưởng

lãm tiếng chuông chùa cuối năm ông ghi lại trong Đẹp và Buồn...

Đẹp và Buồn là câu chuyện cuối đời của một nhà văn nổi tiếng về thăm lại

cố đô để nghe chuông giao thừa. Chuyến đi thơ mộng lẽ ra êm ả lại khơi lại một mối

hận tình hai mươi năm trước. Cái mầm của bất an tiềm tàng hai thập niên bỗng trở

thành một loài cây độc. Cây độc cho hoa độc, đem sự hôn mê đến đam mê tang tóc cho

những nhân vật chính cũng như phụ.

Quả thật chuyến đi lý là để nghe chuông, nhưng thâm sâu là mong gặp lại cố

nhân của cuộc tình bất hạnh cũ. Cố nhân Otoko bấy giờ mới mười sáu, trong khi ông

đã ba mươi mốt và có gia đình. Cuộc tình tan vỡ, và khi đứa con sanh thiếu tháng qua

đời, cô gái đã toan tự vận. Mất trí một thời gian, sau cùng cô cũng bình phục, theo mẹ

về Kyoto và biệt tăm cho đến gần đây. Oki ở lại Tokyo, tiếp tục sống với vợ con sau

những sóng gió tất nhiên phải có. Ông trở thành nhà văn lớn, một phần nhờ tác phẩm

Cô gái mười sáu kể lại mối tình bất hạnh với Otoko. Tác phẩm là niềm thống khổ cho

vợ ông. Ngồi đánh máy bản thảo, Fumiko đã sảy thai trong một cơn xúc động mãnh



liệt. Tác phẩm mang theo hồn ma hai đứa con của nhà văn, một với tình nhân, một với

vợ. Oki cất bản thảo đi và không nhắc đến nó nữa. Phải nhờ Fumiko giục, ông mới cho

xuất bản Cô gái mười sáu. Tác phẩm thành công tức thì, hai mươi năm sau vẫn còn tái

bản, và trở thành một nguồn lợi nhuận lâu dài cho gia đình Oki.

Phần Otoko, nàng theo mẹ về Kyoto, tốt nghiệp trung học chậm mất một

năm, ghi tên vào trường mỹ thuật, và trở thành danh họa.

Văn nghệ sĩ nổi danh là người của quần chúng, và dư luận tinh ranh sau

cùng khám phá ra Otoko chính là “cô gái mười sáu” trong truyện. Khi cả hai nhân vật

của cuộc tình cùng nổi tiếng, thì chuyện riêng tư khó giữ được riêng tư. Hơn 20 năm

sau khi xa cách, Oki tìm lại được tung tích người xưa nhờ những báo chí về hội họa

đăng tải hình ảnh cũng như đời sống của nữ nghệ nhân.

Tới Kyoto, sau nhiều đắn đo, Oki sau cùng cũng đánh bạo gọi điện rủ Otoko

nghe chuông chùa cuối năm với ông. Nàng nhận lời, đặt tiệc tại nhà hàng gần một tu

viện để nghe chuông. Nhưng nàng cũng cho Keiko tham dự. Otoko lại thuê luôn hai cô

ca kỹ để mua vui cho bữa tiệc nghe chuông. Keiko phụ trách đón ông ở khách sạn và

đưa ông tại ga khi ông trở về Tokyo.

Oki cho rằng cố nhân vẫn chưa quên ông. Tránh gặp ông một mình trong

dịp tái ngộ, chẳng qua là nàng sợ không tự kiềm chế được khi tình xưa trở lại. Oki

không ngờ là tuy không lấy chồng và không có bạn trai, Otoko đã chấp nhận mối tình

đồng tính với cô học trò trẻ có sắc đẹp và cách sống bất thường.

Hai người đàn bà khác nhau, một đam mê đến chỗ vô kỷ luật, một thùy mị

dịu dàng và cung cách. Họ cũng giống nhau, ở chỗ cùng là họa sĩ, cùng yêu và bắt

được cái đẹp, dù là cảnh mưa xuân trên núi, cảnh trăng rằm phản chiếu trong bát rượu

hay trên mặt hồ, cảnh phong lưu khu trà đình tửu quán ven sông, cảnh nương chè, cảnh

vườn đá...

Sự cố phát xuất từ Keiko, cô học trò trẻ của Otoko. Người con gái này vô

cùng xinh đẹp, đam mê, bướng bỉnh ngang ngược và nặng nết chiếm hữu. Thấy cuộc

sống hạnh phúc với cô giáo bị đe dọa vì Oki trở lại, Keiko quyết tâm ra tay, và sóng

gió vẫn xảy ra.



Keiko thương yêu cô giáo, nên căm thù Oki đã bạc tình với Otoko. Cô gái

lại ghen với mối tình xưa nghĩa cũ còn nặng trong tâm can cô giáo và người đàn ông.

Và Keiko lập tâm hại Oki, dùng tất cả thủ đoạn để thi hành mưu lược, kể cả việc cùng

một lúc chinh phục Oki và người con trai của ông... Lấy cớ mang tranh của mình cho

Oki coi, Keiko đã thi hành bước đầu của kế hoạch bằng cách ngủ đêm với Oki tại

khách sạn rồi kể cho cô giáo nghe cái suy nhược và hư hỏng của người đàn ông. “Ra

gì đâu cái thứ đàn ông 50 ngoài, thèm khát gái chanh cốm mà cái hôn dài một chút

cũng không đủ hơi”, Keiko nói với cô giáo.

Sóng gió xảy ra trong liên hệ hai người đàn bà, nhưng Keiko tự tin, vẫn tiếp

tục thi hành thủ đoạn. Vì tình yêu, Keiko mỗi ngày mỗi sa đọa sâu hơn vào tội lỗi và

tội ác... Và cuối cùng, cô đã thực hiện được hành vi tội lỗi của mình, đẩy Taichiro –

con trai của Oki vào chỗ chết. Truyện kết thúc, tất cả các nhân vật, dù có lỗi hay không

có lỗi, cũng đọng lại là một niềm bi cảm sâu xa.



3. NHÂN VẬT KEIKO SAKAMI TRONG TÁC PHẨM “ĐẸP VÀ

BUỒN” CỦA KAWABATA

Keiko Sakami là nhân vật để lại khá nhiều ám ảnh trong “Đẹp và buồn”. Nói

ám ảnh bởi vì, ta không biết nên yêu hay nên ghét nàng. Bởi vì, vẻ đẹp của nàng vẫn

tinh khôi, trong trắng, tình yêu của nàng chân thành mãnh liệt, cách sống của nàng

phóng khoáng, hết mình, nhưng hành vi của nàng lại đáng trách. Cho nên, tìm hiểu về

nàng, cũng là đang tìm một cái nhìn công tâm nhất về nhân vật này, nhân vật mà có lẽ,

đó là một sự dụng công không nhỏ của Kawabata.

3.1. Vẻ đẹp ngoại hình và tài năng

Hầu hết các nhân vật nữ trong tác phẩm của Kawabata đều có một vẻ đẹp có

thể gọi là toàn bích. Tại sao lại có điều này? Đơn giản vì nó được soi chiếu bởi những

người lữ khách đi tìm cái đẹp, được nhìn bằng đôi mắt của người đàn ông biết nhìn

thấu và am hiểu cái đẹp. Nếu Shimamura trong “Xứ tuyết” là người tìm hiểu về nghệ

thuật Nhật Bản thì Oki trong “Đẹp và buồn” lại là nhà văn, hai con người ấy, có điểm

chung là nắm rõ, nằm lòng và am hiểu sâu sắc, có thể nói đến mức uyên bác về cái đẹp

Nhật Bản. Chính vì thế mà các nhân vật nữ trong các tác phẩm đều có một vẻ đẹp đến

mức ám ảnh. Và Keiko Sakami cũng vậy, cái đẹp của cô cũng là cái đẹp ám ảnh, về cả

ngoại hình lẫn tài năng

3.1.1. Vẻ đẹp ngoại hình

Đoạn văn đã miêu tả lần đầu gặp mặt giữa Oki và Keiko Sakami đã cho thấy

Keiko là người con gái càng nhìn, lại càng khiến người ta phải quyến luyến: “Oki quay

lại nhìn cô gái. Lúc ở khách sạn, ông đã thấy cô đẹp. Giờ đây nhìn lại, bán diện cô

mỹ miều làm sao. Cổ cô mảnh cao, và vành tai xinh đẹp tuyệt vời. Dung nhan như

cô bé, không ai có thể bỏ qua.” Ở đây, tác giả chú trọng vào hai chi tiết khi nhìn bán

diện dung nhan của Keiko, đó là cổ và tai của cô gái. Sự lựa chọn chi tiết này mang ý

nghĩa gì? Thường người Nhật Bản cho rằng cổ là bộ phận đẹp nhất trên cơ thể người

phụ nữ, chú ý vào cổ là một điều tất yếu. Chiếc cổ mảnh cao, là một trong những tiêu

chuẩn về cái đẹp đối với phụ nữ Nhật Bản. Keiko sở hữu một chiếc cổ mảnh cao, và



một vành tai xinh đẹp tuyệt vời, nàng như hiện thân cho vẻ đẹp của người con gái Nhật

Bản. Và chính Oki đã nhận ra rằng, đó là một vẻ đẹp mà không ai có thể bỏ qua. Có

thể nói, cái đẹp ấy là cái đẹp càng nhìn càng thấy mặn mà, bởi như tác giả đã nói: Lúc

ở khách sạn, ông đã thấy cô đẹp. Giờ đây nhìn lại, bán diện cô mỹ miều làm sao. Đó

cũng chính là lần đầu Keiko xuất hiện trong tác phẩm, càng đọc, thì vẻ đẹp ấy lại càng

hiện ra, rõ ràng và đặc biệt hơn.

Để rồi mỗi lúc, Keiko lại hiện ra sắc nét hơn, cái vẻ đẹp ấy có một hấp lực

đặc biệt, Oki cảm nhận khi ngắm Keiko rằng: “Ngắm bán thân Keiko qua khung cửa

sổ, ông thấy người con gái như trái cây chín tới”. Có thể nói, cái vẻ đẹp của người

con gái này, là vẻ đẹp tươi tắn và mơn mởn sức xuân. Miêu tả Keiko trong đối sánh

với “trái cây vừa chín tới” là tác giả đã lột tả hết cái thần trong cái vẻ trẻ trung, trong

sáng và đẹp đẽ của người con gái này. Trong truyện, tác giả cũng miêu tả vẻ đẹp của

Otoko qua đôi mắt của Oki: “Ông xúc động vì cái trẻ cái đẹp của người con gái nhỏ.

Sững sờ vì nét dung nhan mỹ miều quá sức tưởng tượng, ông quay lại”. Nhưng nếu

như cái vẻ đẹp của Otoko là vẻ đẹp mỏng manh, hao khuyết của người con gái bé nhỏ,

thì vẻ đẹp của Keiko lại tròn đầy, viên mãn như trái cây chín tới. Tất cả đều được

nhìn qua ánh nhìn của Oki. Dù không rõ, nhưng vô hình trung, ta đã có một sự so sánh

về vẻ đẹp của hai người phụ nữ trong truyện này, một là vẻ đẹp đầy đặn quyến rũ, một

là vẻ đẹp mảnh mai, mỏng manh và hao khuyết. Keiko đã thực sự nổi bật và thu hút

ánh nhìn bởi vẻ đẹp ấy.

Đó là cảm nhận của Oki về vẻ đẹp của Keiko. Còn với Fumiko, vợ Oki, thì,

cái cảm nhận ấy rất đỗi tinh tế và đàn bà: “Cô ta đẹp như gái liêu trai” và nàng xác

định “Ôi, nó đẹp như ma như quỷ”. Tại sao Fumiko lại có cảm nhận này? Có thể thấy

rõ rằng, qua đôi mắt nhìn của Fumiko thì cái đẹp ấy luôn ẩn chứa trong nó một sự bất

trắc, một sự không ổn định, và có thể nói, đối với Fumiko, đó là vẻ đẹp không bình

thường. Bởi vì, người phụ nữ từng trải này đã nhìn thấy ở Keiko có một sức hút đến

khó cưỡng lại. Nên nàng đã nói Nó đẹp như ma như quỷ, thông qua nhận định của

Fumiko, ta thấy Keiko có một sự quyến rũ đặc biệt. Ma quỷ nguy hiểm bởi ta biết nó

độc ác nhưng không thể cưỡng lại hấp lực và sức dẫn dụ của nó, điều đó càng làm tăng

thêm sự nguy hiểm. Và phải chăng, nói như vậy, nhà văn đã ngầm dự báo những bất



trắc sẽ xảy tới cho hai người đàn ông, khi họ cứ bị Keiko dẫn dụ, đi theo con đường

tình ái đầy gai độc hận thù? Cái vẻ đẹp kỳ lạ ấy, đặc biệt mà chỉ có Keiko Sakami lại

một lần nữa, được Oki cảm nhận rằng “Ông nói đùa, nhưng đang cười ông phải

dừng lại nửa chừng vì cái đẹp quyến rũ mà dị kỳ của cô gái”. Để rồi ông nói rằng

“Vành tai em đẹp quá. Bán diện em đẹp như thiên thần”. Rồi Taichiro, con trai Oki

cũng cảm nhận ở cái tai của nàng có một sức hút tuyệt vời: “Tai cô gái trông rất khêu

gợi” và chính chàng cũng phải khen vì nó quá đỗi đặc biệt, quá đỗi quyến rũ: “Tai em

đẹp như bông hoa lạ”. Ở trong vẻ đẹp của cô gái này ẩn chứa một điều gì rất kỳ lạ,

phải chăng là hai trạng thái mâu thuẫn nhau? Một bên là vẻ đẹp khiến người ta cảm

thấy bất an “nó đẹp như ma như quỷ”, nhưng cũng là vẻ đẹp khiến người ta hết sức tin

tưởng “bán diện em đẹp như thiên thần”. Phải chăng thiên thần – ác quỷ đồng tồn tại

trong con người này, và vẻ đẹp của nàng cũng đã minh chứng điều đó? Người thì thấy

nàng là giềng mối của mọi nỗi sợ hãi, nhưng người thì cũng cho rằng nàng giống như

một thiên thần. Cái đẹp ấy luôn tồn tại một lực hấp dẫn đến kỳ lạ.

Đi sâu vào khám phá cô gái ấy, đã biết bao lần, hai người đàn ông Taichiro

và Oki đã không ngừng có những cảm nhận thật đặc biệt về vẻ đẹp của cô gái ấy, đến

nỗi dường như mỗi cử động của nàng, đều ánh lên một sức hút đến lạ lùng: “Làn da

mịn trên cái cổ mảnh và dài ửng đỏ lên một chút” hay “Taichiro bị lôi cuốn bởi màu

hồng nhạt trên cái cổ trắng xinh đẹp lộ ra dưới những món tóc chải ngược lên đỉnh

đầu” rồi “Keiko ngẩng lên nhìn Taichiro. Nét mày cong đều đặn vẽ nhạt hơn làn mi

một chút làm đôi mắt đen lánh như ngọc huyền. Vành môi tô nhạt, nhưng đôi má

không phấn. Keiko trông ngây thơ ngoan ngoãn”. Ở mỗi chi tiết, ta đều thấy hiện lên

con người nàng, với cái vẻ trẻ trung, vẻ mặn mà đài các, và một phong thái rất riêng,

chỉ có thể là của Keiko mà không cô gái nào có được, đến nỗi Taichiro bị hớp hồn, có

thể bỏ qua lời khuyên nhủ, thậm chí van xin của người mẹ, mà chấp nhận ở lại với

Keiko. Cái hấp lực mạnh mẽ ấy, dường như thế hiện đến trong từng chi tiết của con

người nàng, kể cả những bộ phận sâu kín bên trong và Oki đã thừa nhận rằng: “Đàn

ông nào lại không bị quyến rũ bởi một người đàn bà mà mỗi bên vú lại tạo ra một

khoái cảm khác nhau. Ít nhất cũng muốn thử làm cho hai bên như một. Dù Keiko

không sành sỏi mà bẩm sinh như vậy, Oki thấy cô gái rất quyến rũ. Chưa bao giờ



ông gặp một người đàn bà mà trình độ nhậy cảm hai núm vú lại khác nhau như

vậy”. Với hình ảnh này, ta thấy dường như sự quyến rũ toát lên trong từng đường nét,

từng chi tiết của Keiko, và càng lúc càng khiến người đọc choáng ngợp. Keiko không

phải là khối pha lê toàn bích toàn mỹ, càng không phải là một viên ngọc sáng lấp lánh,

vẻ đẹp của nàng không chỉ thánh thiện mà còn rất liêu trai, đó là vẻ đẹp rất khó nắm

bắt được.

Và chính Otoko, cô giáo của nàng, cũng đã thừa nhận những nét đẹp ở nàng,

từ bàn tay, đến lông mày, và nhất là cái cổ của cô. Không ít lần Kawabata đã đặc tả chi

tiết cái cổ, cũng bởi “Cái cổ thơ ngây lạ lùng, mảnh dẻ, xinh xắn, ngồn ngộn trẻ

trung”. Vẻ đẹp của Keiko cứ thế mà hiện ra qua từng câu, từng chữ, tựa như một ma

lực, để rồi chính Otoko cũng bị cuốn vào mối luyến ái say đắm trong với nàng.

Đến cả bàn tay, bàn chân của nàng cũng đẹp, một vẻ đẹp dường như mà chỉ

có thể ma quỷ hoặc thiên thần mới có: “Keiko hay trang phục kiểu Nhật nên móng

chân không bị hư hại vì mũi giầy cao gót. Ngón chân cô gái thanh và xinh đẹp đến

nỗi như không phải là ngón chân người”. Hay: “Anh nắn nót từng ngón tay cô gái,

và anh lúng túng vì chúng quá xinh đẹp. Chúng thanh tao như không phải ngón tay

người mà là ngón tay tiên, sẵn sàng biến đi. Anh còn có cảm tưởng chúng có thể tách

rời khỏi bàn tay Keiko. Anh muốn hôn những ngón tay xinh đẹp cũng mảnh mai như

cô gái”. Như thế đủ biết, cái sức hấp dẫn đến đặc biệt của cô gái này, đến nỗi dường

như mọi bộ phận của cơ thể cô, dù có phô bày ra hay tìm hiểu thật sâu mới nhìn thấy,

thì nó cũng có một vẻ thanh thoát đến dường như không phải là của người. Chưa từng

thấy một nhân vật nào trong các tác phẩm của Kawabata lại có một cái đẹp đặc biệt

đến vậy, vừa dịu dàng nhưng cũng rất nổi loạn, vừa thanh thoát thánh thiện nhưng

cũng rất trần tục, quyến rũ, vừa như hiện thân của thiên thần nhưng cũng là biểu hiện

của ác quỷ. Nếu Yoko và Komako trong “Xứ tuyết” hiện lên với hai vẻ đẹp khác nhau,

một trong trắng, trinh nguyên ban sơ, một rực rỡ nổi loạn, thì ở “Đẹp và buồn”, Keiko

Sakami đã được Kawabata ưu ái dung hòa hai vẻ đẹp ấy lại với nhau, nàng là một bản

thể vừa thánh thiện lại vừa trần tục rất đỗi kinh ngạc.



Ngay cả trong lúc ốm đau, dường như mất hết sức sống, thì cái vẻ xinh đẹp

của con người ấy vẫn có một sức hấp dẫn, đủ khiến ta mủi lòng mà quên đi những gì

nàng đã vừa gây ra: “Mớ tóc rối trải ra trên gối, đen tuyền như còn đẫm nước. Môi hé

mở để lộ hàm răng xinh đẹp. Hai cánh tay dưới chăn duỗi hai bên hông. Cô gái nằm

đấy, đầu ngay ngắn trên gối, nét thơ ngây làm Otoko mủi lòng”. Cái con người vừa

mới ra tay thực hiện thành công một kế hoạch trả thù, lại cũng khiến người ta có thể dễ

dàng mủi lòng bởi nàng quá xinh đẹp. Và chính điều đó, khiến Keiko Sakami cứ như

một ẩn số, không thể nào lý giải nổi.

3.1.2. Vẻ đẹp tài năng

Không chỉ sở hữu một ngoại hình làm say đắm lòng người, tài năng của

Keiko là điều khiến nhiều người phải ganh tỵ, kể cả cô giáo Otoko, nhiều lần vẫn cảm

thấy thua kém cô học trò yêu quý của mình. Đơn giản, bởi Keiko Sakami có một năng

lực cảm thụ và tưởng tượng đặc biệt, khiến cô bé bỗng trở thành “điên” theo lời cô

giáo nói.

Keiko Sakami vẽ tranh theo trường phái trừu tượng. Theo định nghĩa thì

“trừu tượng” là : 1. Khái quát hoá ra trong tư duy từ các thuộc tính, quan hệ của sự

vật: khái niệm trừu tượng. 2. Không cụ thể, làm cho khó hiểu, khó hình dung. Nghệ

thuật trừu tượng là một cách biểu hiện không chính xác về một vật thể hay một dạng

vật chất. Người họa sĩ tranh trừu tượng chọn một vật thể rồi diễn tả nó một cách giản

lược hay phóng đại chúng lên. Vào thế kỉ 20, Wassily Kandinsky được cho là nhà phát

minh ra nghệ thuật trừu tượng. Trong vòng nhiều năm, tranh của ông đã tiến rất xa

khỏi kiểu tranh cổ điển tả thực. Màu sắc là tiếng nói trực tiếp, trào tuôn từ tâm ngườì

nghệ sĩ, không qua trung gian của lý trí mà tranh trừu tượng là điển hình. Những nét

chấm phá đậm lợt là một thứ ngôn ngữ vô thanh, âm hưởng vào lòng người thưởng

ngoạn tùy theo mức độ tâm thức, tạo nên những rung cảm khác nhau, do đó cái nhìn

cũng khác nhau.

Trừu tượng không phải là trét màu sắc bậy bạ lên một tác phẩm để tác phẩm

có màu sắc, hương vị, mà là cả một cảm nhận tinh tế và đầy sáng tạo của người nghệ

sĩ. Sức sáng tạo đó không phải ai cũng làm được. Và Keiko Sakami đã làm được điều



đó. Nàng là một họa sĩ tranh trừu tượng, đầy tài năng và sức sống. Sinh lực của nàng

tuôn tràn trong những bức tranh của nàng vẽ, và dễ khiến người ta cảm thấy rung động

mạnh mẽ. Hãy thử xem một bức tranh của Keiko để cảm nhận điều đó:

“Một tấm có tên Cây Mận, nhưng chỉ vẽ một bông mận độc nhất to như

đầu đứa trẻ, không cành, không thân. Còn nữa, cánh hoa màu đỏ lẫn với cánh hoa

màu trắng. Màu đỏ của những cánh đỏ gồm nhiều cung bực đậm nhạt khác nhau.

Bông hoa không bị họa sĩ làm cho biến dạng, nhưng rõ ràng không phải là một

bông hoa để trang trí.

Một nguồn sinh lực kỳ lạ như vận chuyển bên trong, và bông hoa như

đang lắc lư. Có lẽ tại cái nền tranh mà mới đầu ông tưởng là những tảng nước đá,

nhưng nhìn kỹ hóa ra một dẫy núi tuyết. Phải là núi mới tạo được ấn tượng mênh

mông như vậy. Tất nhiên là núi thật ngoài thiên nhiên không sắc cạnh, không rách,

không thắt cổ bồng đến thế. Tất cả là cách nhìn trừu tượng riêng của Keiko. Cái

nền tranh tưởng là núi hay nước đá này có thể là cảnh trí nội tâm của chính cô gái.

Dù ông có cho là một dãy băng sơn trùng điệp, ý niệm lạnh của tuyết phối

hợp với cái ấm của những màu Keiko dùng để vẽ tuyết, tạo ra một thứ âm nhạc

riêng. Keiko không vẽ tuyết bằng màu trắng đơn thuần mà bằng những màu khác

nhau hợp lại như một hòa tấu, tương phản với hai màu trắng đỏ trên bông mận dị

kỳ. Ông có thể cho tấm tranh là nóng hay lạnh nhưng phải ghi nhận bông mận bừng

bừng cảm xúc và ăm ắp cái trẻ, cái sức sống của họa sĩ. Có lẽ Keiko chủ tâm vẽ bức

tranh để tặng ông, như đồng vọng với mùa xuân xung quanh. Tác phẩm thật ra chỉ bán

trừu tượng, vì bông mận vẫn còn là bông mận”.

Bức tranh của Keiko không phải là bức tranh để nhìn ngắm, mà là để cảm

nhận, cảm nhận bằng tất cả những giác quan của mình. Bức tranh ấy tràn trề sinh lực,

và luôn tạo được ấn tượng mạnh mẽ, quyến rũ, cũng như sự hấp dẫn của ngoại hình

nàng. Và chính vì thế mà nàng đã có những cảm nhận thật tinh tế đối với những cảnh

vật xung quanh. Cảnh vật trong tranh nàng kỳ dị đến đáng sợ, nhưng cũng tinh tế và

quyến rũ đến khôn cùng. Con người ấy, từ trong ra ngoài, là một thể thống nhất của

những mâu thuẫn. Bức tranh “Cây mận” ấy toát lên một nguồn sinh lực kỳ lạ mà chỉ



có lẽ là Keiko mới có. Tài năng ấy, đã được Kawabata khắc họa thật độc đáo. Cái hay,

cái thần của Keiko, đó chính là ở chỗ “Bông hoa không bị họa sĩ làm cho biến dạng,

nhưng rõ ràng không phải là một bông hoa để trang trí. Một nguồn sinh lực kỳ lạ

như vận chuyển bên trong, và bông hoa như đang lắc lư.”. Nó khác hoàn toàn với

đóa mẫu đơn của cô giáo nàng “Bông hoa mẫu đơn đỏ quá khổ trông như một thực

thể siêu hình, và cô đơn như tỏa ra từ nội tâm sâu kín của hoa” . Nếu cái bức tranh

hoa mẫu đơn của Otoko nắm được cái tâm của bông hoa, hay cũng chính là tâm cảnh

của con người như Otoko, thì Keiko lại thấy được cái thần, cái sức biến chuyển kỳ

diệu bên trong bông hoa. Đó quả là một tài năng hiếm có.

Tranh trừu tượng là loại tranh khó, và người xem không có cách gì khác

hơn, ngoài bám víu vào những kinh nghiệm cá nhân của mình. Bởi vì, trừu tượng

không đơn giản chỉ là cách phân bố màu sắc và làm cho vui mắt. Trừu tượng, nói cho

cùng đi, là từ thế giới trừu tượng, người họa sĩ đưa người xem ngược trở về thế giới

hình tượng và qua đó, tạo nên cảm xúc. Và người nghệ sĩ Keiko đã đánh thức tất cả

những rung động trong lòng hai vợ chồng Oki trong bức tranh không ghi tên, để

Fumiko gợi lại những ký ức đã cũ: Thoáng nhìn, Oki tưởng như chẳng thấy gì hòa

hợp giữa các màu. Tuy nhiên một ý niệm đam mê kỳ dị như ứa ra từ tranh. Chi tiết

nào cũng có dụng ý. Không đặt tên cho tranh cũng là chủ tâm dành cho người

ngắm toàn quyền suy diễn. Vậy mà cảm xúc tưởng như giấu kín của họa sĩ lại hiện

ra lộ liễu. (...) Oki thấy lóe lên trong đầu tia sáng và mọi chuyện tỏ tường. Rõ ràng là

Cây mận tượng trưng cho mối tình Otoko dành cho ông. Còn bức tranh không tên xem

ra cũng một đề tài. Trong tấm này, Keiko trát phẩm khoáng chất lên bên trái dưới

khoảng giữa tranh một chút, và nhỏ phẩm nước xuống. Mảng màu sáng như một ô

cửa sổ, nhìn vào đấy, ông thấy được linh hồn bức tranh. Linh hồn ấy là tình yêu

còn lửa Otoko đã giữ lại cho ông”. Bức tranh ấy không phải là một bức tranh bình

thường. Nó đã đánh thức được tất cả những ký ức của những người trong cuộc. Rõ

ràng, tài năng ấy không phải là tài năng tầm thường, khi thông qua cây cọ của mình,

Keiko đã trực tiếp nói chuyện, đã gợi mở với người xem. Nàng đã vẽ được cả câu

chuyện tình yêu giữa Oki với Otoko bằng cây cọ của mình, thông qua một bức tranh

không tên. Nàng đã làm cho người xem thấu được cái tình yêu sâu kín, cái linh hồn



của người con gái bị phụ tình. Tâm trạng và thái độ của Oki khi xem tranh của Keiko

“Oki thấy lóe lên trong đầu tia sáng và mọi chuyện tỏ tường” – bức tranh của nàng

giống như có điện để truyền tải đến trái tim và lý trí người xem.

Và cứ qua những bức tranh, thì tài năng của Keiko Sakami đã lại hiện rõ

dần, càng xem lại càng khiến người xem “tức ngực”. Bởi vì, tất cả những gì nàng thấy,

nàng cảm, đều biểu hiện trong tranh của nàng thông qua một tư duy hết sức dị kỳ mà

có lẽ theo lời cô giáo nàng là điên, để rồi, như bức tranh vườn chè: “Khung tranh bằng

gỗ mộc. Màu lục là màu chính, những màu khác tùy hứng thêm vào rất bạo. Cả bức

tranh như dậy sóng”. Và ông đã nhận xét bức tranh của nàng rằng: “Đồi chè mà trông

như sóng cuộn. Một biển màu lục của lá chè nhờ tuổi trẻ của em mà dậy thủy triều

lên. Thoạt tiên ta đã tưởng em vẽ một trái tim đang vỡ tung thành những ngọn lửa”.

Bức tranh ấy, khơi gợi ở người đọc những tâm tưởng, nhìn thấy và đồng cảm với tác

giả, bởi nó được vẽ bằng chính tài năng, trái tim và những ấn tượng rất đỗi kỳ lạ từ

người con gái tài sắc này. Từ một màu đơn giản là màu lục, nàng đã làm sống của bức

tranh, đúng như lời Oki nói “một biển màu lục của lá chè nhờ tuổi trẻ của em mà dậy

thủy triều lên. Thoạt tiên ta đã tưởng em vẽ một trái tim đang vỡ tung thành những

ngọn lửa”. Bức tranh của nàng xóa nhòa khoảng cách giữa cái ảo và cái thực, cái hiện

hữu và cái không hiện hữu. Màu lục vốn không phải là màu tươi tắn và vui vẻ, càng

không thể giúp ta liên tưởng đến ngọn lửa (màu đỏ hoặc cam thì dễ liên tưởng hơn),

nhưng Keiko đã làm được điều đó. Keiko đã khiến ta cảm thấy ranh giới giữa mọi vật

thật không rõ ràng, thế giới là cả một sự sắp đặt diệu kỳ.

Rồi tài năng ấy, càng khiến người ta kinh ngạc hơn, đôi khi chỉ qua những

phác thảo của nàng: “Otoko xem tranh, nét mặt từ từ thay đổi. Thoáng nhìn nàng

không hiểu bức phác họa mực tầu này muốn vẽ gì, nhưng một đời sống huyền bí

hiển hiện trong tranh. Nét tài năng này chưa bao giờ thấy nơi Keiko”. Rõ ràng, tài

năng của nàng không dừng lại ở mức độ tinh tế, càng ngày nó càng phát triển về mặt

cảm nhận. Cảm nhận của nàng càng ngày vi diệu hơn, nàng nắm bắt được cả những

điều rất khó nắm bắt, mà theo mỹ học Nhật Bản đó chính là Yughen – vẻ đẹp u huyền.

Cái tinh tế, cái thần này thật sự khó nắm bắt vô cùng. Mỹ học Nhật Bản rất chú trọng

tới cảm nhận, là mỹ học của sự cảm nhận. Cảm nhận càng sâu, càng tinh tế, thì sự vật



càng nổi rõ, bởi quan niệm của Thần đạo Shinto là “vạn vật hữu linh”. Phải chăng,

Keiko Sakami đã nhìn thấy được cái “linh” từ trong vườn đá, điều mà không phải họa

sĩ nào cũng có thể cảm nhận được, kể cả cô giáo nàng? Cái tài ấy không phải chỉ khổ

luyện mà có được.

Keiko Sakami có thể được xem là người con gái tài sắc vẹn toàn. Cả sắc đẹp

lẫn tài năng của nàng đều ẩn chứa trong đó những điều thật khó hiểu, nhưng sự đời là

thế, càng khó hiểu lại càng hấp dẫn, càng quyến rũ, giống như một tác giả Nhật Bản đã

nói “Bí mật tạo nên sự quyến rũ của người phụ nữ”. Người con gái với vẻ đẹp và tài

năng còn nhiều kỳ bí này, sẽ mãi là một sức hấp dẫn lớn, để những nhân vật còn lại

trong truyện, đi theo và bị thu hút bởi nàng.

3.2. Tình yêu

Không phải ngẫu nhiên Kawabata đặt tên thiên tiểu thuyết đẹp và buồn, bởi

niềm bi cảm mono no aware thấm đẫm trên từng câu chữ. Mối tình giữa Oki và Otoko

là đẹp và buồn, nỗi đau của Fumiko, tính cách của Fumiko cũng là đẹp và buồn, và cả

tình yêu của Keiko Sakami nữa... Đẹp và buồn từ thiên nhiên, đến lòng người. Hai

phạm trù ấy có khi tách biệt rõ ràng nhau, những cũng có khi hòa nhập lại làm một. Sự

phân định tương đối trong cảm nhận về tình yêu của Keiko Sakami nhằm giúp người

đọc nhận thấy rõ hơn bản chất tình yêu và đam mê của Keiko.

Tình yêu của Keiko Sakami rất đặc biệt, đây là tác phẩm duy nhất của

Kawabata đề cập đến tình yêu đồng tính. Mối luyến ái giữa Keiko và Otoko, bản chất

của nó là gì, tình yêu của Keiko dành cho cô giáo mình như thế nào, đó là điều mà

chúng ta cần quan tâm khi tìm hiểu về Keiko.

3.2.1. Một tình yêu đẹp

Keiko Sakami đã yêu cô giáo mình, bằng một tình yêu trong lành và thuần

khiết. Điều này liệu có trái ngược với những gì ta đọc trong thiên truyện, tại sao một

con người như Keiko lại có thể yêu cô giáo mình bằng tình yêu mà tưởng chừng như,

chỉ có những người con gái hiền lành, không – biết – nổi – loạn mới có thể có được?

Nhưng hãy xem qua thiên truyện, hãy nhìn nhận tình yêu của Keiko một cách công

tâm nhất, bình tĩnh nhất và thông cảm nhất.



Otoko đứng dậy bỏ đi. Keiko ngồi lại một mình ngoài hiên, úp mặt vào hai

bàn tay. Rồi Keiko nói:

- Cô Otoko, em hiểu cô. Vì chính em cũng vì yêu mà sống cho người khác!

Keiko đã yêu Otoko bằng tất cả tấm chân tình của mình. Dù cách thể hiện

bên ngoài ta tưởng chừng như rất kỳ dị, nhưng không phải hoàn toàn như thế. Trái tim

của Keiko lúc nào cũng hướng về Otoko mặc dù cô gái này biết rằng cô giáo mình

không yêu mình. Chính tình yêu trong sáng ấy, nhiều lúc đã khiến cho Otoko đã cảm

thấy mình như lợi dụng cô bé, để thỏa mãn nỗi nhung nhớ, thỏa mãn những cảm giác

bản năng trong tình yêu, mà nàng đã dành riêng cho Oki. Là một người con gái nhạy

cảm, Keiko hoàn toàn biết điều đó, ngay cả lần đầu tiên Keiko gặp Oki, nàng đã linh

cảm mối quan hệ này, và đã nhận biết được tình cảm của Otoko dành cho ông, nàng đã

hỏi cô giáo mình:

- Cô. Tại sao cô sai em đưa đón ông ta?

- Vì em trẻ đẹp. Vì cô kiêu hãnh muốn khoe học trò của mình.

- Cô, em ghét cô không nói thật với em dù là chuyện gì. Cô đừng dối em. Cô biết em

rình cô rất kỹ mà. Rình bằng con mắt ghen tuông của em.

Keiko biết điều đó, nhưng không hề trách giận cô giáo, tình yêu của Keiko

Sakami là thế, trong sáng đến mức có thể hy sinh nhiều thứ cho người mình yêu, đúng

theo cái cách cô này nói: “Chính em cũng vì yêu mà sống cho người khác”. Với

Otoko, Keiko bỗng trở nên trong lành và thuần khiết hơn bao giờ hết, đồng thời cũng

khiến người ta thông cảm hơn bao giờ hết. Cô gái yêu không vụ lợi, không toan tính và

hết lòng vì người mình yêu mà không cần quan tâm tới kết quả như thế nào. Tình yêu

ấy trong lành và thuần khiết bởi vì nó không bị vấy bẩn bởi những mưu lợi tầm

thường, bởi những toan tính tầm thường, bởi những quá khứ dằn vặt và đau đớn.

Keiko ôm cổ Otoko, ngả người vào cô giáo. Cô gái nói tiếp:

«Cô xem. Em có thể là con quỷ dữ với mọi người. Nhưng với cô lại khác...»

Keiko trước người mình yêu, mặc dù người đó cũng là một người phụ nữ

như mình, chân thành và rất đỗi hiền dịu. Keiko luôn muốn làm cho người mình yêu



được hạnh phúc. Nàng biết rằng tình yêu đối với Oki sẽ không thể làm cô giáo mình

bớt đau khổ, nên nàng muốn trả thù cho người mình yêu

Nghẹn ngào, Keiko nói:

Tại vì cô còn yêu ông ta. Tại vì còn sống ở trên đời này thì cô vẫn không thể

ngừng yêu ông ta. Thành thử em phải trả thù.

Tình yêu của Keiko chân thành, trong sáng, nên cô luôn chấp nhận mọi thứ

ở người mình yêu. Otoko không biết bao nhiêu lần làm Keiko đau khổ, khi suốt đời

nàng dằn vặt mình trong mối tình mười sáu với Oki, nhưng Keiko không hề cảm thấy

như vậy. Những điều Otoko làm đều khiến Keiko cảm thấy hạnh phúc, dù rằng điều ấy

có thể hơi kỳ dị. Như khi Otoko nói rằng mình ghen

Otoko buông tay khỏi vai Keiko, nàng nói tiếp:

- Xem ra cô mới là người có quyền ghen.

- Cô Otoko, cô ghen thật ấy à. Ô, cô làm em sung sướng quá.

Hay khi Otoko tát vào mặt Keiko, thì nàng cũng thấy được niềm hạnh phúc

vì biết rằng mình còn được quan tâm:

Đỏ mặt, cô gái nói tiếp:

- Cô có muốn em mang bầu giùm cô không?

Otoko thẳng tay tát mạnh cô gái. Nước mắt tràn mi, Keiko nói:

- Chao ôi, em sướng quá. Cô đánh em nữa đi.

Tình yêu của Keiko rất trong sáng, chân thành, chính điều đó làm cho tình

yêu đó, dù có thể là đối với chúng ta, nó đi ngược đạo lý, hoặc có thể nó kỳ cục, khó

chấp nhận, nhưng đều phải thừa nhận rằng, nó rất đẹp. Khó có một tình yêu nào, mà

người ta có thể chấp nhận hết tất cả những điều thuộc về người mình yêu, kể cả việc

trong lòng họ, suốt cả đời chỉ mang hình bóng một con người khác.

Bên cạnh đó, tình yêu của Keiko Sakami cũng giàu đức hy sinh. Keiko đã

từng phát biểu quan niệm ấy trước Oki rằng:



- Em không mơ hồ về chuyện này đâu. Em ao ước gặp được người đàn

ông làm cho em hoàn toàn quên bản thân em, dù chỉ năm mười ngày em cũng chấp

nhận.

- Em đòi hỏi quá nhiều ở tình yêu. Ngay trong hôn nhân, ta cũng không nghĩ

có chuyện quên mình như em vừa nói.

- Nhiều đám muốn hỏi em làm vợ. Nhưng cái thứ hy sinh vợ chồng đó không

đáng kể. Vì trong hôn nhân, em sẽ vẫn còn lo cho thân em. Và ông biết, em đã nói em

ghê sợ thứ cảm xúc dè dặt chừng mực trong một vòng phấn.

- Nghe em, ta tưởng như em chỉ còn một giải pháp là tự vận sau khi gặp

được ý trung nhân vài ngày.

- Em không sợ tự vận, chết còn sướng hơn là sống trong chán chường vô vị.

Ông có thể bóp cổ em cho chết ngay bây giờ, em vẫn sung sướng. Em muốn nói là

ngay sau khi ông dùng em làm người mẫu cho truyện của ông.

Không rõ khi Keiko nói với Oki thì cô đang nói thật, đang bộc bạch chính

mình hay là đang nói dối. Nhưng nếu nghiên cứu kỹ, thì ta thấy rằng trong truyện,

chưa có chi tiết nào là Keiko nói dối. Chính vì thế, trong văn cảnh này, hoàn toàn có

thể xem là lời bộc bạch của Keiko, cũng là quan niệm của nàng về tình yêu. Tình yêu

của cô gái này có lẽ sẽ không bao giờ cô tìm thấy được ở một người đàn ông. Tình yêu

của cô chỉ có thể chấp nhận khi cô hy sinh hết cho phía kia, mà cũng chính là hy sinh

cho mình. Đó là lý do tại sao, khi Otoko âu yếm với Keiko, thì Keiko đã nói rằng:

“Chúng mình có cùng một thân thể”. Có cùng một thân thể, để hòa trộn vào nhau, và

hướng tới cái bản chất hy sinh của tình yêu theo cách mà Keiko đã nghĩ. Cũng chính vì

thế, chịu đựng, hy sinh, mà Keiko đã chỉ muốn trả thù cho cô giáo mình. Nhiều người

cho rằng Keiko muốn trả thù là vì muốn chiếm hữu cô giáo, nhưng thực ra đâu không

phải như vậy. Keiko muốn chiếm hữu Otoko, thì thực ra là nàng muốn chiếm hữu cái

gì? Nếu như là những dục vọng, bản năng, thân xác của Otoko thì nàng đâu cần chiếm

hữu, bởi tối nào nàng cũng ngủ và cũng âu yếm với cô giáo. Còn nếu là tình yêu, thì

lại càng không, bởi Keiko đã hiểu quá rõ tình cảm mà cô giáo mình đã dành cho Oki.

Rõ ràng ở đây, Keiko không có gì để chiếm hữu cả. Cô trả thù bởi cô không muốn



người mà mình yêu thương phải buồn, cô trả thù vì tin rằng điều đó đem lại an toàn

cho cô giáo cô, cô trả thù vì cô muốn thấy những người gây ra đau khổ cho người cô

yêu phải chịu đau khổ và dằn vặt.

- Em muốn phá gia cang nhà ông ta. Để trả thù cho cô.

- Lại trả thù.

- Em không chịu nổi ông ta. Dù bị bội bạc bao nhiêu, dù khổ sở bao nhiêu,

cô vẫn còn yêu ông ấy. Chỉ đàn bà là dại, thật là đáng thương.

Vì cái dại, vì cái đáng thương của Otoko mà Keiko đã cảm thấy nỗi đau ấy

đối với nàng là chịu không nổi. Vậy thì sẽ lý giải như thế nào về việc nàng nói rằng

nàng ghen. Phải chăng là nàng ghen với Oki? Điều này là có thể, nhưng đó chắc chắn

không phải là mục đích sâu xa để nàng trả thù. Cách ứng xử của Keiko đã cho thấy

điều đó

- Nhưng tại sao người đi trả thù lại là em?

- Em có quyền ghen của em.

- Vậy sao?

Otoko đặt tay lên vai Keiko, thấy cô gái run lên vì xúc động.

- Phải không cô, phải vậy không cô? Ô, em biết cô hiểu em. Mà chao ôi sao

mà em ghen đến thế này.

Otoko dịu dàng:

- Con bé này thật là nông nổi. Nhưng em muốn trả thù bằng cách nào? Em

tính làm chuyện gì?

Nàng ghen, bởi vì nàng không thể chịu nổi những gì Oki đã gây ra cho

Otoko trong quá khứ. Ghen vì với những nỗi đau đã trải qua như vậy, mà Otoko vẫn

dành cho Oki một tình yêu gần như toàn vẹn (đến nỗi giam cầm chính tình yêu của

mình, không chấp nhận đi bước nữa hoặc có bạn trai). Điều này không có nghĩa là

nàng ghen với Oki. Nàng không coi trọng Oki, và chắc chắn rằng với bản tính tự cao

của nàng, nàng sẽ không bao giờ ghen với người đàn ông mà nàng cho là tầm thường.



Điều đó lý giải tại sao nàng vẫn quyết tâm trả thù, dù cô giáo nàng có đưa ra bất cứ lý

do nào đi nữa. Đó là lý do tại sao Keiko quyết tâm tới Kamamura:

Keiko mắt nhìn xuống, ngồi yên bất động. Bên ngoài, khoảng vườn dãi

trăng rộng hơn. Otoko lại hỏi:

- Tại sao em không cho cô hay là em đi Kamakura?

- Em muốn thấy tận mắt nhà cửa thân nhân của con người đã làm khổ cô.

Muốn nhìn thấy tận mắt nhà của thân nhân của con người đã làm khổ người

mình yêu, sắp xếp một kế hoạch trả thù đến toàn vẹn và thực hiện được, chấp nhận trở

thành một con người đáng sợ và nguy hiểm, Keiko đã làm tất cả những điều đó chỉ vì

một động cơ duy nhất: đó là tình yêu gần như điên rồ mà nàng đã dành cho Otoko.

Giọng run run, Keiko nói tiếp:

- Nhưng mà đàn ông như ông Oki này...

- Em đừng phê phán. Chuyện xảy ra khi cô mới mười sáu.

- Em sẽ trả thù.

- Dù em có làm vậy, em cũng không diệt được tình yêu của cô.

Trong đầu nàng, luôn hiện rõ ràng một ý thức trả thù. Dù nàng biết rằng, với

tất cả những gì nàng làm, nàng cũng không bao giờ có được tình yêu của cô giáo. Vậy

thì, nàng hy sinh để làm gì? Nàng đã trả thù để làm gì, bởi chính cô giáo nàng đã nói

rõ rằng “Dù em có làm vậy, em cũng không diệt được tình yêu của cô” . Tình yêu của

Keiko không hề được đáp lại nhưng nàng vẫn cung hiến và hy sinh. Nàng đã thừa nhận

điều đó một cách gián tiếp trong khi nói chuyện với Oki:

- Em ao ước được hy sinh. Có lẽ hy sinh cho người khác là lẽ sống của

em.

Ông càng ngày càng ngạc nhiên vì cô gái. Ông nói:

- Trường hợp em, em tự ý hy sinh. Và hy sinh xong, em sẽ đòi hỏi người

ta phải hy sinh lại cho em cái gì...

- Ông nói không đúng. Hy sinh xuất phát từ tình yêu, từ khát khao...

- Không phải là em đang hy sinh cho cô Otoko sao?



Keiko không trả lời.

Có thể người ta cho rằng người đã hy sinh nhiều nhất trong thiên truyện là

Otoko, bởi nàng đã hy sinh cả tuổi xuân của mình cho tình yêu chỉ vẻn vẹn hai năm

với Oki. Khó có thể nghĩ được rằng, người con gái Keiko, cũng vì tình yêu mà đã hy

sinh, chấp nhận hiểm nguy cho chính mình. Và cũng thế vì thế, mà tình yêu của Keiko

rất đẹp, nhưng lại rất buồn

3.2.2. Một tình yêu tràn đầy cô đơn và bi cảm

Tình yêu của Keiko Sakami dành cho cô giáo mình cũng rất đỗi cô đơn. Có

nhiều dạng thức của nỗi cô đơn. Không phải cô đơn là khi chỉ có một mình. Kawabata

đã khai thác nỗi cô đơn và bi cảm của Keiko trong tình yêu.

Keiko yêu Otoko, điều ấy là hẳn nhiên. Otoko suốt đời chỉ ôm một mối tình

riêng với Oki, đó cũng là sự thật. Và đó chính là điều làm nên nỗi cô đơn của Keiko.

Keiko hy sinh hết mực, cống hiến tất cả cho người mình yêu, nhưng Otoko, rốt cục

cũng chỉ thương Keiko như một tình thương ruột thịt. Và ngoài ra là không là gì cả.

Keiko vẫn hai tay ôm mặt ngồi khóc ngoài hiên. Cô gái rền rỉ:

Em xin cô, cô vẽ em đi... Cô vẽ em trước khi em trở thành người đàn bà

đáng sợ như cô nói. Em sẽ ngồi khỏa thân làm người mẫu cho cô.

Em đã muốn, thì cô vẽ.

Tại sao ở đây, Keiko lại mong muốn cô giáo vẽ mình? Bởi vì, chỉ có lúc vẽ,

nàng mới có thể thấy hết được sự quan tâm, sự thông hiểu, sự đồng cảm của người

mình yêu. Nếu muốn vẽ một bức tranh thực sự đẹp, thực sự có hồn, nhìn cho ra được

nhân vật, người họa sĩ phải có sự am hiểu về người trong tranh. Keiko muốn cô giáo

vẽ mình, thực chất vẫn là một khao khát được đồng cảm, được hòa nhập, được gắn bó

với cô giáo mình (và đây không phải là lần đầu tiên Keiko thể hiện mong muốn đó).

Nhưng Otoko đã làm việc đó một cách hờ hững “Nếu em muốn, thì cô vẽ”. Nghĩa là

Otoko không cảm thấy rằng công việc đó là quan trọng, hay nói cách khác, Otoko

không hề hiểu tâm tình của người học trò mình. Keiko sống với những cảm nhận đặc

biệt, khác người, và chính vì thế, trong người con gái này, thường gợi lên một vẻ đẹp

kiểu như Yughen – vẻ đẹp của những điều bỏ lửng, vẻ đẹp u huyền, thường khó đoán



biết và cảm nhận, đó cũng chính là một trong những điều làm cho Keiko cô đơn trong

tình yêu. Hơn thế nữa, Keiko, dù không chịu sự ghẻ lạnh của người mình yêu, Keiko

được cô giáo yêu thương thật nhiều, nhưng đó không phải tấm chân tình mà Keiko

hằng mong ước. Tình yêu mà Keiko mong nhận nơi cô giáo là một tình yêu của đôi

lứa, nhưng rất tiếc, cái tình yêu đó, Otoko đã sớm chôn vùi theo tình yêu của Oki. Và

còn gì cô đơn hơn khi ta ở bên cạnh người mình yêu nhưng trái tim người đó đã thuộc

về một người khác. Những khao khát bản năng của Otoko thực chất cũng chỉ là được

thỏa mãn những điều mà Oki đã từng làm với nàng, và tiếc thay, Keiko lại được đưa ra

để thực hiện những “hành vi” đó. Nói như thế không có nghĩa là việc làm của Otoko là

việc làm đáng lên án, bởi chính Keiko đã tiếp nhận điều đó bằng một tấm lòng nhiệt

thành nhất, nhưng điều đó, vô hình trung đã tạo nên trong lòng Keiko một nỗi cô đơn

sâu sắc. Điều đó, đã thể hiện trong lòng cô, và với một lòng khát khao được yêu

thương, cô đã khao khát, đã quấn lấy Otoko, điều đó bỗng nhiên trở thành một tình yêu

mang nặng tính chiếm hữu như nhiều người vẫn suy nghĩ. Đôi khi ta muốn rịt giữ lấy

một người bởi ta quá cô đơn, và ta không thể làm gì thoát ra được khỏi điều đó. Trong

tình yêu cũng vậy, dù biết chắc một người không thuộc về ta, nhưng ta vẫn muốn níu

giữ lấy, để thoát khỏi cái mặc cảm rằng mình đang cô đơn. Và chính vì cô đơn nên

Keiko luôn nghĩ rằng mình là không cần thiết, người ta có thể bỏ mình bất cứ lúc nào:

- Cô, sao cô không bỏ em?

- Em nói cái gì?

- Em là con người độc nhất trên đời mà cô có thể ruồng bỏ. Sao cô không

ruồng bỏ em đi?

Nỗi cô đơn dường như tràn ngập trong lời nói của Keiko. Đau đớn nhận ra

rằng mình không có sức để níu kéo người yêu, Keiko cảm nhận rằng Otoko không rời

bỏ mình dường như là vì thương hại. Bên cạnh đó, Keiko nhận ra rằng, Otoko không

thể rời bỏ tình yêu mà nàng dành cho Oki, vậy thì rời bỏ Keiko, cũng tức là rời bỏ tình

yêu của Keiko, bởi đó là “người độc nhất trên đời mà cô có thể ruồng bỏ”. Keiko hiểu

ra rằng tình yêu của nàng không phải là điều mà Otoko mong mỏi, cho nên trong tình



yêu, Keiko như người chạy đua, chạy một mình, lẻ loi, nhưng chạy hoài, chạy mãi thì

vẫn không tới đích...

Tình yêu mà Keiko dành cho Otoko thật là đẹp, nhưng nó cũng chan chứa nỗi cô

đơn và bi cảm. Bi cảm ở chỗ nào? Ở ngay từ khi Keiko bắt đầu tình yêu, và cả trong

kết thúc tình yêu đó. Trong tác phẩm, chưa một lần Keiko hạnh phúc với tình yêu, tình

yêu của Keiko luôn đi kèm với ghen tuông, đau khổ, và trả thù. Với Keiko, chưa ngày

nào tình yêu của nàng không tranh chiến cả. Lúc nàng cảm thấy hạnh phúc nhất, trớ

trêu thay, đó lại chính là những phút mà Otoko muốn thỏa mãn những cảm giác xác

thịt mà nàng đã từng có với Oki. “Nàng cắn nhẹ vành tai Keiko cho đến khi cô gái rên

lên và quằn quại vì vui sướng. Thấy vậy, Otoko tiếp tục mơn trớn cô gái. Otoko nhớ

gày xưa Oki hay mơn trớn nàng như vậy”. Keiko là một cô gái nhạy cảm, nàng hoàn

toàn biết điều này. Nói theo ngôn ngữ hiện đại ngày nay, Keiko là một “lesbian” chính

hiệu. Đối với lesbian thì cảm thức về bản năng, về xác thịt là một phần quan trọng.

Nhưng bên cạnh đó, lesbian đề cao sự đồng cảm giữa người với người, lesbian coi

trọng tình yêu và lấy tình yêu (trong đó có cả cảm giác thỏa mãn về xác thịt) làm lẽ

sống (chính vì thế lesbian thường có xu hướng vượt qua mọi dị nghị để sống với tình

yêu). Và chính vì Keiko là một lesbian, nên đặc điểm tình yêu của nàng cũng mang

nhiều đặc điểm của người đồng tính luyến ái nữ, do đó, nếu như không hiểu nhiều về

les, có lẽ, đặt ra một phán quyết rằng Keiko mang nặng tính chiếm hữu thì có lẽ là hơi

quá lời đối với nàng. Nhưng sự đau khổ của nàng khi là một người đồng tính, đi yêu

một người không phải đồng tính, cũng là một niềm bi cảm. Otoko không phải là một

người phụ nữ đồng tính, bằng chứng là cô đã nói rõ rằng mình yêu Oki (Dù em có làm

như thế nào cũng không diệt được tình yêu của cô), nhưng Otoko vẫn muốn có Keiko

để thỏa mãn những thèm khát mà Oki đã từng để lại trong nàng. Đó chính là nguyên

nhân sâu xa của nỗi bi cảm trong tình yêu của Keiko.

Và sau khi hoàn thành xong cái mục đích trả thù cho cô giáo, cũng là trả thù

cho tình yêu của mình, rốt cuộc, Keiko đã được gì? “Mớ tóc rối trải ra trên gối, đen

tuyền như còn đẫm nước. Môi hé mở để lộ hàm răng xinh đẹp. Hai cánh tay dưới chăn

duỗi hai bên hông. Cô gái nằm đấy, đầu ngay ngắn trên gối, nét thơ ngây làm Otoko

mủi lòng. Khuôn mặt Keiko xa vắng như đã vĩnh biệt cô giáo, vĩnh biệt cuộc sống”. Có



thể nói, những gì mà Keiko đã làm, từ đầu thiên truyện cho tới cuối thiên truyện, cũng

chính là vì tình yêu. Nhưng nàng cũng chính là nguyên nhân của kết cục buồn. Điều

đó đã khiến cho người đọc có cái nhìn không ác cảm với Keiko. Bởi ở cuối truyệt, có

thể nàng không chết hẳn, nhưng qua cách miêu tả của nhà văn thiên tài, dường như

nàng đã lìa đời. Cách Kawabata viết rằng “Khuôn mặt Keiko xa vắng như đã vĩnh biệt

cô giáo, vĩnh biệt cuộc sống” khiến ta có cảm giác như nàng không thuộc, không tồn

tại ở thế giới này nữa. Bởi vĩnh biệt cô giáo cũng chính là vĩnh biệt tình yêu của nàng.

Keiko đã ra đi lúc tuổi xuân mơn mởn, khi nàng “như trái cây vừa chín tới”, và nàng

cũng vĩnh viễn chẳng bao giờ có được tình yêu của người mà nàng đã tha thiết yêu

thương bằng một tấm chân tình trọn vẹn. Bi cảm trong tình yêu của Keiko tạo nên một

dư vị xót xa trong tình yêu của nàng.

3.3. Tính cách

Keiko Sakami có những đặc điểm rất đặc biệt về tính cách. Tính cách nàng

là sự thống nhất, hòa trộn những mâu thuẫn. Cho nên, dù nhiều khi người đọc nhận

thấy rằng nàng thật độc ác, vẫn có thể thông cảm cho nàng, đó là chủ ý của Kawabata.

Bởi trong tác phẩm này, nhà văn không muốn lên án ai cả, mà nhà văn trình bày những

điều tất yếu về cái đẹp và nỗi buồn. Cái đẹp và nỗi buồn thường đi song song nhau,

như cảm thức mono no aware. Bản thân cái đẹp cũng đã tự chất chứa nỗi buồn. Keiko

không phải là nhân vật để thông qua chữ ghét, chữ thương mà ta thâu tóm tất cả. Con

người nàng vừa có những nét đáng yêu đồng thời cũng bộc lộ những dã tâm đáng sợ.

Như đã nói, tính cách của Keiko là sự hòa trộn giữa những mâu thuẫn, tất cả

đều có trong con người nàng. Keiko có cái tự cao, tự kiêu, nhưng cũng hàm chứa trong

lòng một nỗi tự ti sâu xa. Khi Keiko nói rằng, mình muốn trả thù, nàng đã dựa vào

những điều gì trong nàng để làm điều đó? Đó là tài năng và sắc đẹp của mình. Otoko

đã nhận thấy điều đó.

«Ghê quá, Keiko ơi. Em phải tự cho mình là đẹp lắm, dù là nói chơi như

vậy. Em sẽ tạo vấn đề rất nhiều cho em và cho mọi người. Không phải chuyện đùa vô

hại đâu em.»



«Ngày nào em còn có cô, em không sợ gì trên đời. Em mà mất cô là hết. Mất

cô làm sao em còn vẽ được nữa. Cô ơi, mất cô có thể em sẽ bỏ vẽ... Có thể em sẽ bỏ

luôn cuộc sống này.»

«Đừng nói nhảm.»

«Em nhiều khi thắc mắc là ngày xưa, nếu chủ tâm, cô có phá nổi gia cang

nhà ông ta không cô nhỉ?»

Keiko biết mình có đủ khả năng, sự xinh đẹp quyến rũ như ma như quỷ để có thể

quyến rũ người tình cũ của cô giáo và cả con trai ông ta. Nàng tin rằng nếu nàng chủ

tâm, nàng có thể phá nổi gia cang của ông ta. Keiko là con người luôn ý thức sâu sắc

về giá trị của bản thân mình, nàng biết rằng nàng đẹp, nàng biết rằng mình hấp dẫn, và

có thể dẫn dắt người khác theo ý định của nàng. Trong chương 9 “Cái hồ” của thiên

tiểu thuyết, vẻ đẹp của nàng, lời nói của nàng, đã làm lay động cả người con trai luôn

vâng theo và lắng nghe lời mẹ như Taichiro. Nàng cũng đã làm cho người đàn ông

từng trải như Oki cũng cảm thấy khao khát. Chính Oki đã thừa nhận: “Đàn ông nào

lại không bị quyến rũ bởi một người đàn bà mà mỗi bên vú lại tạo ra một khoái cảm

khác nhau. Ít nhất cũng muốn thử làm cho hai bên như một. Dù Keiko không sành sỏi

mà bẩm sinh như vậy, Oki thấy cô gái rất quyến rũ. Chưa bao giờ ông gặp một

người đàn bà mà trình độ nhậy cảm hai núm vú lại khác nhau như vậy”. Nàng biết

rất rõ giá trị của mình, và chính điều đó khiến vẻ đẹp của nàng càng trở nên kiêu sa và

quyến rũ hơn. Nàng cho biết:

- Em có thể quyến rũ ông ta hay con trai ông ta dễ như trở bàn tay.

Otoko tái mặt:

- Em làm cô sợ. Cái tự kiêu tự đắc của em nguy hiểm lắm, em biết không?

Không chút lung lạc, cô bé cãi:

- Em không thấy nguy hiểm chút nào.

Nàng hoàn toàn ý thức được vẻ đẹp của ngoại hình và tài năng mình, nên

nàng có những sự tự kiêu về bản thân mình, nàng tin rằng, nàng đủ sức quyến rũ cả

Oki và con trai ông ta. Đó là một sự tự kiêu hoàn toàn có cơ sở, và điều này đã được

chứng minh bằng cách nàng đã thành công trong kế hoạch trả thù của mình.



Nhưng đồng thời, Keiko Sakami cũng là một con người rất đỗi tự ti. Nỗi tự ti sâu xa ấy

có thể bắt nguồn từ tình yêu của nàng – một tình yêu không được đáp lại. Điều này

cũng đã xảy ra từ trong tuổi ấu thơ của nàng.

- Cha mẹ em đã qua đời. Bây giờ em tự lo liệu lấy thân em.

- Em không có anh chị cô bác hay sao?

- Anh cả em và chị dâu em coi em như gánh nặng. Từ khi họ có cháu, em lại

càng phiền toái cho họ hơn.

- Nhưng tại sao?

- Em rất thương cháu, nhưng anh chị em không thích cách em nựng nó.

Thu nhận Keiko được vài ngày, Otoko được thư của anh ruột cô gái. Anh ta

nhờ Otoko nuôi giùm Keiko, tuy cho rằng cô gái nhiều khi cư xử vô trách nhiệm, tự

tiện theo ý mình, làm gia nhân không biết có nổi không. Người anh cũng chuyển luôn

quần áo và đồ đạc của cô gái. Coi những thứ ấy, Otoko đoán gia cảnh cô gái khá giả.

Tính cách Keiko quá khác biệt đến nỗi những người bình thường cảm thấy

hoảng sợ. Và chính vì thế, mà nàng cô đơn, điều đó in đậm sâu trong tính cách của

nàng. Gặp Otoko, người đã hết mực yêu thương nàng bằng một tình cảm ruột thịt,

nàng lại càng cảm thấy sợ hơn. Có lẽ cảm thức về một cái đẹp dễ tan biến lúc nào cũng

tồn tại trong bản thân nàng. Và nàng cũng sợ tình cảm đẹp cũng sẽ như vậy.

Keiko trở ra ngồi cạnh nàng:

- Ngắm chân dung bà ngoại như thế, chắc cô đang suy tính sẽ vẽ em như thế

nào phải không. Nhưng mà cô không thương em bằng thương ngoại đâu.

Otoko nói:

- Con bé lúc nào cũng nghi người ta không thương mình...

Và chính vì thế mà trong tình cảm, từ một người tự kiêu, tự đắc về vẻ đẹp

ngoại hình và tài năng của mình, nàng lại cảm thấy tự ti. Hơn ai hết, Kawabata đã để

cho nhân vật của mình tự nhận biết về vẻ sự hữu hạn trong vẻ đẹp của nàng, bởi vẻ

đẹp ngoại hình và tài năng, rốt cục cũng chẳng làm lay động được trái tim của người



mà nàng yêu thương, đó là cô giáo nàng. Chính vì thế, cảm thức của nàng luôn là nghi

người ta không thương mình.

Keiko là cô gái giàu bản chất đam mê. Đam mê từ trong tranh ra đến cuộc

sống. Otoko đã nói về nàng: “Cô bé vẽ tranh trừu tượng theo kiểu riêng. Tranh cô bé

đam mê đến nỗi trông như của người tâm bệnh. Nhưng em rất thích, có lúc còn

thèm vẽ được như vậy. Khi vẽ, cô bé như người lên đồng. Nàng đã vẽ tranh bằng tất

cả những đam mê của mình. Chính vì thế bức tranh nào của nàng cũng khiến người ta

cảm thấy vừa thích thú vừa rờn rợn, bởi cái tâm của bức tranh nổi lên quá rõ, khiến

người ta cảm thấy đáng sợ. Miêu tả Keiko Sakami khi vẽ tranh, Otoko đã so sánh như

người lên đồng. Người lên đồng là người đặc biệt, người nối giữa cõi âm và cõi

dương, khi lên đồng, người ta có những trạng thái rất kỳ lạ, như có người cõi khác

nhập về. Nói cách khác, khi vẽ, Keiko có những sự phân thân thân rất kỳ lạ, và chính

vì thế mà tranh của nàng chỉ có thể là tranh trừu tượng, bởi những nét phóng túng của

tranh trừu tượng thì mới cho thấy hết bản chất đam mê của nàng.

Trong tình yêu, nàng cũng là con người giàu bản chất đam mê. Nàng say mê Otoko

trong một tình yêu dường như không bao giờ dứt. Cũng vì tình yêu đó mà nàng đã gây

nên kết cục buồn cho câu chuyện giữa những nhân vật trong truyện. “Trở lại hôm đầu

tiên ấy, Keiko hiện ra trong sương mờ như một bóng ma, năn nỉ Otoko cho ở chung để

học vẽ. Keiko khẩn khoản làm Otoko ngạc nhiên. Và bất thình lình, cô gái ôm chầm

lấy Otoko làm nàng cảm thấy như bị siết chặt trong vòng tay hồ tinh. Otoko nghe toàn

thân rạo rực như bị kích thích bởi một đam mê bất ngờ”. Sự đam mê của Keiko đã

truyền cả vào Otoko, khiến bản thân Otoko cũng bị kích thích. Nhiều khi, cũng từ đam

mê của Keiko, mà Otoko cảm thấy mình như bỗng trở lại thời xa xưa cùng với Oki,

khi nàng và Keiko âu yếm với nhau, nàng cảm thấy mình có được khoái cảm, và

Kawabata đã miêu tả rất rõ ràng rằng nàng cảm thấy đầu vú của mình căng lên, và

nàng thấy xấu hổi về điều đó. Có thể nói, bản chất của đam mê cũng là mối duyên giữa

Otoko và Keiko, bởi như theo Oki nói: “Anh không biết nữa, nhưng nếu có chuyện đó

thì anh cũng không ngạc nhiên. Họ chung nhà với nhau, và cả hai bản chất đam mê”.

Bản chất đam mê là điều thường thấy trong những người làm nghệ thuật. Sự đam mê



là một trong những yếu tố cần thiết của người làm nghệ thuật. Keiko đã sống, đã trải

qua sự đam mê ấy, cả trong tranh và tình yêu của mình.

Như bao nhiêu người đồng tính luyến ái nữ khác (mà người ta thường gọi là

lesbian), Keiko Sakami cũng rất hay ghen, và thông qua cái ghen đó, người ta lại cho

rằng nàng nặng nết chiếm hữu. Có người đã phản bác lý luận Keiko đã hy sinh cho

tình yêu của mình, bằng cách cho rằng một con người nặng nết chiếm hữu thì không

thể có một tình yêu trong lành thuần khiết và hy sinh. Nhưng thông qua những hiểu

biết về đồng tính luyến ái nữ, người ta vẫn có thể nhận thức được rằng, điều này hoàn

toàn có thể tồn tại trong một người nữ, khi cô ta yêu một người nữ khác. Keiko cũng

vậy, bản chất tình yêu của nàng là hy sinh, nhưng cách thể hiện ra ngoài của nàng, lại

là thể hiện của một tình yêu nặng nết chiếm hữu.

- Nguy hiểm đấy em ạ, dù em trẻ em có đẹp đến đâu. Mà em nặng tính chiếm

hữu quá.

- Em nghĩ đã là đàn bà, ai không nặng tính chiếm hữu.

Nàng đã cho ta thấy rõ điều đó, thông qua cách suy nghĩ của mình, một cách

suy nghĩ rất đàn bà. Trở lại với lập luận rằng tình yêu của Keiko không hy sinh, không

trong lành vì nàng nặng nết chiếm hữu, thì ngay trong truyện nàng đã cho thấy “là đàn

bà, ai không nặng tính chiếm hữu”. Ngẫm lại bản chất về tình yêu, rốt cục người phụ

nữ nào cũng có cái khát khao được người mình yêu ở bên cạnh mình, thuộc về mình,

hòa nhập với mình, quan trọng là điều đó được thể hiện dưới hình thức trực tiếp hay

gián tiếp mà thôi. Vậy thì nếu quan niệm tình yêu của Keiko không hề chạm ngõ đến

sự hy sinh, liệu rằng có phải là chưa thỏa đáng với tình yêu của nàng. Có thể con

người nàng có một phần gọi là “nặng tính chiếm hữu”, thì đó cũng là một biểu hiện hết

sức bình thường trong tình yêu.

Otoko lảo đảo. Cô gái ôm lấy Otoko, đỡ cho nàng khỏi ngã. Keiko lại nói:

- Otoko, trên đời em chỉ muốn có cô, một mình cô.

Có thể rằng, biểu hiện của nàng đôi khi thái quá, đến mức nhiều khi người

đọc cảm thấy như cực đoan, nhưng đi sâu vào trong Keiko, hiểu như Keiko hiểu, cảm

nhận như Keiko cảm nhận, thì mới có thể thấy được cái bản chất của vấn đề “nặng tính



chiếm hữu” ở nàng. Điều đó cũng lý giải tại sao nàng ghen và muốn trả thù. Trong tác

phẩm, có trên dưới mười lần Keiko nói rằng mình ghen, ghen vì những Oki đã gây ra

cho cô giáo, ghen vì với quá khứ đau buồn như vậy, Otoko vẫn yêu Oki bằng một tấm

chân tình vô cùng sâu nặng. Nàng cho rằng đó cũng là bản chất của tình yêu.

Dừng lại một giây, Keiko nói tiếp:

- Em ghen là cô vẫn còn yêu ông ấy.

- Em ghen thật ấy ư?

- Tất nhiên là thật.

- Em nghĩ khi đàn bà chúng mình thù ghét, thì cái thù ghét ấy cũng có thể là

một dạng thức của cái yêu.

Câu nói của Keiko làm cho ta bỗng nhớ lại một câu thơ của Nguyễn Đình

Chiểu trong “Lục Vân Tiên”: “Bởi chưng hay ghét cũng là hay thương. Bởi rốt cục,

cái sự ý niệm muốn trả thù vì thù ghét Oki đó, cũng xuất phát từ tình yêu sâu nặng mà

Keiko đã dành cho Otoko.

Keiko Sakami là một sự hòa hợp đặc biệt giữa dịu dàng và nổi loạn. Cách ứng xử của

nàng cho thấy điều đó. Với cô giáo, nàng hết mực dịu dàng, ngoan ngoãn, lễ phép,

thậm chí có một sự cung kính đặc biệt

-Vào tắm đi em. Otoko lại gọi.

Ngồi trong bồn nước ngập đến ngực, nàng nhìn cánh cửa gỗ tùng mở thông

sang phòng trang điểm. Nhưng Keiko không vào. Bên kia cửa hoàn toàn yên lặng,

không có cả tiếng quần áo sột soạt. Sợ Keiko không tắm với mình, nàng vịn bồn đứng

dậy bước xuống sàn.

Otoko nghĩ phải chăng Keiko không muốn cho nàng thấy thân thể sau khi

ngủ đêm với Oki. Chuyện đã hai tuần trước, và Keiko từ hôm ấy đã tắm chung với

nàng nhiều lần mà không ngượng ngùng gì. Tuy nhiên mãi hôm nay lúc đi xem vườn

đá Keiko mới thổ lộ sự việc. Nhưng lời thú nhận sao quá bất ngờ.

Đối với Otoko, nàng hết mực cung kính, đến mức dường như nàng cảm thấy

sợ khi để cô giáo nhìn thấy cơ thể mình đã ngủ đêm với một người đàn ông khác. Lúc



nào nàng cũng sẵn sàng xin lỗi cô giáo về những điều mà nàng đã gây ra cho cô. Với

cô giáo, sự dịu dàng ấy là thật, là đáng được trân trọng.

Nhưng con người ấy, cũng nổi loạn, cũng luôn nhận thấy rằng mình cần

phải trả thù. Không ít lần nàng nhắc tới sự trả thù. Và cách cư xử của nàng đối với Oki

và Taichiro cũng rất là đáo để. Khi Oki đang trong cơn khoái cảm, nàng đã bất thần

kêu lên “Otoko, Otoko ơi” khiến người đàn ông từng trải như Oki cũng cảm thấy

hoảng hốt. Rồi cả cách ứng xử của nàng với Taichiro trong cái kết thúc đầy bất ngờ

của truyện, cũng khiến ta cảm thấy con người ấy, bên trong dường như vẫn hàm chứa

những điều gì ta chưa khám phá hết...

Và ta chỉ có thể hiểu được một phần câu nói của nàng “Cô Ueno, em có thể

là con quỷ dữ đối với tất cả mọi người. Nhưng với cô, lại khác...”



Kết luậnKeiko Sakami là một nhân vật đặc biệt trong tác phẩm này. Người ta cho

rằng nàng nằm trong thế đối sánh với Otoko, cũng giống như kiểu kết cấu nhân vật đặc

trưng của Kawabata, có Komako thì có Yoko, có Chieko thì có Naeko... Nhưng không

vì thế mà kết cấu nhân vật này làm ta cảm thấy nhàm chán. Bởi mối tương quan giữa

Komako và Yoko khác với mối tương quan giữa Keiko và Otoko, nếu như với

Komako và Yoko là những đối lập về tính cách dù trong cùng hoàn cảnh, thì mối

tương quan giữa Keiko và Otoko không thể chỉ nói bằng một đến hai từ. Cả hai đều

cùng chung một bản chất đam mê, nhưng cả hai có những sự phản ứng khác nhau

trước những điều trớ trêu của cuộc sống. Cả hai đều đẹp, và cả hai cũng đều mang một

nỗi buồn, một nỗi cô đơn, nhưng nỗi buồn nỗi cô đơn ấy, lại xuất phát từ hai điều

tưởng chừng như trái ngược nhau. Một người suốt đời đau khổ với tình yêu sau hai

năm sống trong tình yêu trọn vẹn, một người hết lòng yêu thương suốt cả cuộc đời

nhưng người mình yêu đã dành toàn bộ tình cảm cho một mối tình tuyệt vọng khác.

Keiko Sakami là người con gái đẹp, có tài năng, vẻ đẹp của nàng là một vẻ

đẹp quyến rũ đến gần như không thuộc về thế giới người. Vẻ đẹp của nàng có thể nói

chứa đầy sức ám ảnh. Và cả tài năng của nàng cũng như vậy. Những bức tranh mà

nàng vẽ luôn tạo cho người xem một cảm giác đáng sợ đến ghê người, bởi thông qua

những bức tranh ấy, dường như những điều nàng muốn nói, muốn đề cập, đều hiện rõ

lên bức tranh, dù rằng đó là một bức tranh trừu tượng. Với sắc đẹp và sự quyến rũ ấy,

Keiko bỗng trở nên vô cùng nguy hiểm. Nàng muốn trả thù người đã gây ra đau khổ

cho cô giáo mình, cũng là người mà nàng hết mực yêu thương. Vẻ đẹp ma mị cùng tài

năng thiên bẩm ấy, cũng chính là sự mở đầu cho những câu chuyện buồn trong tác

phẩm.

Tình yêu của Keiko Sakami cũng gợi trong người đọc những cảm xúc hoàn

toàn khác nhau, dường như đó vừa là sự thương cảm, lại vừa là sự tức giận. Thương

cảm vì tấm chân tình, trái tim của nàng chỉ dành trọn vẹn cho Otoko, vì yêu mà nàng

có thể bất chấp tất cả, có thể chấp nhận được những tiếng xấu mà người ta nghĩ về

nàng. Vì yêu mà nàng cũng chấp nhận hiểm nguy để có thể trả thù người đàn ông đã



từng gây nên những đau đớn cho cô giáo nàng. Vì yêu mà nàng có thể trở thành quỷ

dữ nhưng cũng có thể trở thành thiên thần. Chính tình yêu đặc biệt ấy, mà tác phẩm

Kawabata cũng trở nên rất đặc biệt. Từ Keiko Sakami, Kawabata đã khai thác được

những khía cạnh của một tình yêu đồng tính nữ, mang đến cho người đọc những cảm

nhận khác nhau về tình yêu đặc biệt này.

Tính cách của Keiko Sakami là sự hòa trộn giữa rất nhiều điều mâu thuẫn.

Nàng có thể dịu dàng nhưng cũng có thể nổi loạn. Nàng có thể tự cao tự đại nhưng

cũng rất đỗi tự ti. Nàng có thể nặng tính chiếm hữu nhưng cũng giàu hy sinh. Điều đó

tạo nên những sự thú vị khi tìm hiểu nhân vật này. Và chính vì thế, có thể coi, Keiko

Sakami như một sự dụng công đặc biệt của tác giả Kawabata. Những mảng chân thật

nhất của cuộc sống, tính cách một người đồng tính nữ đã được Kawabata đưa vào

trong tác phẩm của mình, và xử lý chúng thật “ngọt”. Và chính vì thế, mà người người

đọc luôn ám ảnh trăn trở bởi một Keiko Sakami thật khác biệt.

Keiko Sakami là một nhân vật được Kawabata dụng công để khắc họa rõ

nhiều nét về vẻ đẹp, tình yêu, tính cách trong tác phẩm này. Keiko cũng là nhân vật để

lại nhiều sự ghét – thương cho người đọc. Nếu người đọc có thể xót thương cho Otoko

thì lại có thể vừa ghét, vừa thương Keiko, điều đó tạo nên sự hấp dẫn của nhân vật

Keiko Sakami.

Niên luận ở đây cũng chỉ khai thác ở mức tương đối những nét chính về

cuộc đời của Keiko Sakami, và hẳn nhiên, với một tác phẩm còn khá mới mẻ như

“Đẹp và buồn” thì mảnh đất văn học Nhật Bản vẫn còn là mảnh đất màu mỡ để chúng

ta khai thác và tìm hiểu, thông qua đó, lại càng hiểu thêm những cảm thức về cái đẹp

và nỗi buồn của người dân xứ sở Phù Tang, xứ sở của những điều thật đặc biệt. Hẳn

nhiên, với tác phẩm “Đẹp và buồn”, người nghiên cứu cũng có thể khai thác những

yếu tố vô cùng thú vị và hấp dẫn trong thiên truyện này, như sự hòa hợp giữa cái đẹp

và nỗi buồn trong tác phẩm, hay tìm hiểu về những nét tương đồng và khác biệt trong

cặp nhân vật Keiko Sakami và Ueno Otoko, hoặc có thể đi sâu vào khám phá những

nét đặc trưng của thiên nhiên Nhật Bản, như vườn đá, đồi chè, hồ Biwa, hay cố đô

Kyoto, bởi tất cả những cảnh đẹp này đều được Kawabata chú ý khắc họa rất tỉ mỉ và



như một tác giả văn học mạng đã nói: “Đọc truyện Kawabata có một cái sướng là

được đồng hành chiêm ngưỡng sự tinh tế, sừng sững của văn hoá Nhật” ... Những đề

tài và ý tưởng này có thể là hướng nghiên cứu tiếp theo đối với tiểu thuyết này.

TP. Hồ Chí Minh, tháng 1 năm 2010



TƯ LIỆU THAM KHẢO1. Nhật Chiêu 2007. Văn học Nhật Bản từ khởi thủy đến 1868. H: Giáo dục

2. Nhật Chiêu. Nhật Bản trong chiếc gương soi.

3. Đào Thị Thu Hằng 2007. Văn hóa Nhật Bản và Yasunary Kawabata. H: Giáo dục

4. Mitsuyoshi Numano 2009. Lịch sử và đặc trưng của văn học Nhật Bản – từ

Mono no aware đến kawaii. Hội thảo Văn học Nhật Bản, Trung tâm Giao lưu Văn

hóa Nhật Bản tại Việt Nam (The Japan Foundation). Trường đại học Khoa học Xã

hội và Nhân văn TP. HCM

5. Tri Trần 2007. Thế giới les và bi kịch yêu. http://vietbao.vn/The-gioi-tre/The-

gioi-les-va-bi-kich-yeu/30188484/275/

6. Cuộc sống của tôi – một người lesbian. Tâm sự bạn trẻ:

http://baiviet.phanvien.com/2008/4/7/cuoc-song-cua-toi-mot-nguoi-la-lesbian.html


http://baiviet.phanvien.com/2008/4/7/cuoc-song-cua-toi-mot-nguoi-la-lesbian.html

http://vietbao.vn/The-gioi-tre/The-gioi-les-va-bi-kich-yeu/30188484/275/

http://vietbao.vn/The-gioi-tre/The-gioi-les-va-bi-kich-yeu/30188484/275/

nien luanvhnb

Documents