PISMO POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTÓW

.LEN/k.

rb

4.1 w Q .4" a>

)̀5. i 1.199')

4 N

Wypoczynku i miłych spotkań w okresie

Świąt Bo ż ego Narodzenia oraz

pomyślności, spokoju i optymizmu

w Nowym 1994 Roku życzy

Zarząd Główny PZF i Redakcja

ZEN/

NI r 1 2 (854) rok XL grudzień 1993 r. cena 10 000 zł •

PL ISSN 0015-0975

NOWE FA Ł SZERSTWO prowizorium lotniczego z 1947 roku

(PZP nr 441-442) 10 września 1947 roku Po-

czta Polska wprowadziła do obiegu prowizoryczną serię lotniczą składającą się z trzech znaczków: 40 zI/50 gr oraz 50 zł /25 gr w dwóch wersjach znaczka podstawowego (fot. 1, 2, 3 - wszystkie ilustracje na IV str. okładki). Tak wysoki nominał był spowodowa-ny znacznymi podwyżkami w sierpniu i na początku października 1947 r.[I] opłaty za przesyłki polecone i ekspresowe krajowe oraz zagraniczne. Brak znaczków o wysokich nomi-nałach zmusił resort do szybkiego ich wydania i zapewne dlatego zdecydowano się na emisję prowizoryczną. Do przedruku wykorzystano wycofane z obiegu znaczki „Goznak" po 25 gr zarówno z druku rotograwiurowego jak i typo-graficznego (PZP nr 342 1, II) oraz po 50 gr (PZP nr 343). Przedruku dokonano w Drukarni w Krakowie techniką typograficzną, formami obejmującymi 50 znaczków (pół arkusza znaczków podstawowych), w nakładzie: 40z1/50 gr - 1.172.300 szt, 50z1/25gr (czerwony) - 278.250 szt, 50zI/ 25gr (brązowoczerwony) - 382.300 szt [2]. Do przedruku znaczków z nowym nominałem 40 zł używano farby o barwie pomarańczowoczerwonej, natomiast dla znaczków 50 zł farby czarnej.

W 10 lat po wprowadzeniu do obiegu tych znaczków, tzn. w 1957 r. ukazało się za granicą fałszerstwo tego wydania [3]. Sfałszowano na-druki zarówno dla wartości 40z1/50gr jak i 50z1/25gr (fot. 4). M.Perzyński i J.Kapkowski opisali ww fałszerstwo; te dość udane falsyfika-ty można odróżnić od oryginałów po odcieniu użytej farby, kroju liter oraz wymiarach po-szczególnych elementów nadruku [4].

W ostatnich miesiącach na giełdach filatelis-tycznych (Łódź, Warszawa, Wrocław) pojawiło się nowe fałszerstwo tych znaczków. Sfałszowa-no również nadruki, którymi opatrzono ciągle bardzo łatwo dostępne na rynku znaczki „Goz-nak". Nadruk na znaczku 50 gr wykonano typograficznie, czcionką o podobnym kroju do oryginalnej, farbą o barwie brązowoczenvonej; w oryginale farba ma barwę pomarańczowocze-rwoną. W świetle ultrafioletowym (366 nm) barwa farby nadruku w oryginale jest żywoczer-wona, w falsyfikacie brązowoczerwona. Podob-nie, nadruk na znaczku 25 gr wykonano typog-raficznie, czcionkę bardzo podobną do oryginal-nej, farbą czarną, różniącą się od oryginalnej nieco rzadszą strukturą oraz brakiem połysku

nadruku. Wspólną cechą obu fałszywych na-druków, pozwalającą na stosunkowo łatwe ich odróżnienie od oryginałów, jest ich wielkość. Fałszywe nadruki są mniejsze we wszystkich elementach od oryginałów - dla znaczka 40z1/50gr o 5 - 8 % (fot. 1), a dla znaczka 50zI/25gr o około 12 % (fot. 2). I tak np. całkowita wysokość fałszywego nadruku znacz-ka 40z1/50gr mierzona od podstawy litery „L" wynosi 21,2 mm, podczas gdy w oryginale 23,0 mm; natomiast długość wyrazu „LOTNICZA" mierzona u podstawy w falsyfikacie wynosi 19,5 mm, a w oryginale - 20,5 mm. Te same przykładowe wymiary na znaczku 50z1/25gr wynoszą: dla falsyfikatu wysokość nadruku mierzona od podstawy cyfry „5" - 20,1 mm, a w oryginale 23 mm; długość wyrazu „LOT-NICZA" dla falsyfikatu 17,5 mm, w oryginale - 20 mm. Wszystkie pozostałe elementy na-druków fałszywych są również mniejsze od orygi-nałów w tych samych proporcjach.

Znaczki prowizorium lotniczego z 1947 roku osiągnęły już obecnie dość wysoką cenę katalo-gową: seria czysta 100 000 zł, a kasowana 80 000 zł [5] i to zapewne skłoniło fałszerzy do ich podrobienia. Falsyfikaty spotyka się zarówno w stanie czystym, jak też kasowane - oczywiście, również fałszywym kasownikiem.

Omawiane tutaj fałszerstwo nie jest zbyt groźne dla zaawansowanych zbieraczy, gdyż w zasadzie „gołym okiem" można je odróżnić od znaczków oryginalnych, zwłaszcza gdy prze-prowadzi się bezpośrednie porównanie. Jednak z uwagi na fakt, że wśród grona filatelistów znajduje się spora grupa początkujących zbiera-czy, należy podawać do wiadomości ogółu pojawianie się nowych fałszerstw - tytułem przestrogi.

STANISLAW WALLSCH

Literatura:

I. WineeMcz T.. W kręgu polskich taryf poczto-wych za przesyłki listowe. cz. II, MAW, Warszawa 1988, s. 14-17.

2. Polskie Znaki Pocztowe (red. A.Laszkiewicz i Z.Mikulski), t.11, Biuro Wyd.-Prop. Ruch, War-szawa 1960. s. 374-376.

3. Perzykski M., Fałszerze znaczków lotniczych PRL, „Filatelista" 1957, nr 14, s. 279.

4. Perzyński M., Kapkowski J., Falszerstwa znaków pocztowych PRL, KAW/PZF, Warszawa 1975, s. 29-31.

5. Katalog znaczków pocztowych ziem polskich 1992-1993 (opr. merytoryczne M. Kalinowski i L. Schmutz), Wyd. „BEL", Warszawa 1992, s. 33.

386

DZIŚ W NUMERZE:

str. • St Wagach — Nowe fałszerstwo prowi-zorium lotniczego z 1947 roku (PZP nr 441-442 386 • Konkurs — rozwiązanie 387 • J. Krzaczek i Z. Korneś — Wątpliwości wokół niektórych znaczków GG 1939-1945, cz. II 388 • B. Brzozowski — „K" - jak Kraków, czyli o cenzurze „krakowskiej" w latach 1918-1922 391 • K. Hejamwski — 75 lat Polskiej Mary- narki Wojennej, cz. III 392 • H. Białek — Całostki pocztowe, pro- blem do rozwiązania 396 • P. Pelczar — Sposób na zagospodaro- wanie całostek, cz. II 397 FILATELISTYKA TEMATYCZNA: B. Mi- chalak — Cicha noc, święta noc ... cz. II 398 • W. Cbrostowski i M. Krok — Kronika pielgrzymek Jana Pawła II na walorach 400 Tanzanii - dokończenie • Kluby Zaintere- sowań 401 • C. ~MMLI — Rzadka całość po- cztowa, turniej szachowy, Moskwa 1939 r. 402 MŁODY FILATELISTA: W. Tuz — Jakie jest nasze młodzieżowe kolo ? • J. Graba- 403 !aryk— Poczet królów i książąt polskich, cz. VI • Znaczek bawi 404 WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA 405 CO PISZĄ INNI 405 WYSTAWY 406 Z ŻYCIA PZF 406 Z ŻAŁOBNEJ KARTY 408 NOWOŚCI POLSKIE 410 NOWOŚCI ZAGRANICZNE 411 CENY 412 SKOROWIDZ 413 OGŁOSZENIA 417

CONTENTS:

• St. Waliach — The New Forgery of Aviation Tentative Provision (PZP 441-442) • Competition — solution • J. Krzaczek, Z. Komun — Doubts

Conceming Some Post Starana GG 1939-1945, part II • B. Brzozowski — „K" as „Kraków"

(Craeow) - „Cracovian" Censorship in 1918-1922 • K. Hejmowski — 75 Years Polish Naval

Forms, part III • H. Białek — Postał stationery • P. Pelezar — The Way of Utilizing

Separata Wholes, part II TOPICAL PHILATELISTICS: B. Michalak - „Silent Night, Holy Night ... part II • W. Chrostowski, M. Krok — Chronicie of John Paul the 2-nd Piligrimages on Tan- zanian Values - Continuation • Hobby Clubs • C. Rudziki — A Ram Postał Whole,

Chess Toumament, Moscow 1939 YOUNG PHILATELIST: W. Tuz— What is Our Youth Club Likę ? • J. Grabarczyk — The Retinue of Polish Kings and Prin- ces, part VI • Post Stamp is Fun WORLD NEWS WHAT ABOUT OTHERS WRITE EXHIBITIONS FROM THE LIFE OF POLISH PHILATE-

LIST SOCIETY POL1SH NEWS FOREIGN NEWS PRICES INDEX ADYERTISEMENTS

Page

386 387

388

391

392 396

397

398

400

401

402

403

404 405 405 406

406 410 411 412 413 417

• Konkurs-plebiscyt na najładniejszy znaczek polski w 1992 r. rozwiązany

zwyciężyli

•

BLOK nr 103 200. rocznica ustanowienia Orderu Wojennego Virtuti Militari

autor: Maciej Jedrysik

W XXXIII edycji Konkursu-plebiscytu na najładniejszy znaczek wydany przez Pocztę Polską w 1992 roku wzięto udział 651 czytel-ników.

Największym powodzeniem cieszyły się dwa bloki: nr 103 - 170 głosów i er 104 (Olymphilex) - 110 głosów. Pozostałe miejsca od 3 do 10 zajęły następujące znaki: nr 3228 (Expo'92 Sevilla - znaczek z bl.) - 77

głosów

nr 3263 (świat ilustr. Edwarda Lutczyna, nom. 2500 z1) - 29 głosów

nr 3248 (spotkanie młodzieży) - 25 głosów nr 3238 (kocham, zn.1500 zł) - 23 głosy nr 3264 (świat ilustr. Ed.Lutczyna, 3500 zł) - 17

głosów nr 3236 (J.Pilsudslci) - 16 głosów Blok nr 106 (Armia Krajowa) - 15 głosów nr 3230 (Europa, zn.3000 zł) - 15 głosów

387

Otrzymaliśmy 4 przesyłki zbiorowe, w tym jak zwykle od p. Jerzego Henke ze Słupska.

Nagrody wylosowaliśmy wśród tych, którzy oddali swój głos na zwycięski walor.

Nagrody Dyrektora Poczty Polskiej p. Grzegorza Szennanowieza otrzymują: I - Bo-lesław GÓRSKI (Zabrze); II - Zbigniew MURA-WSK1 (Kruszwica); III - Ryszard PONIEWIE-RSKI (Warszawa).

Nagrody Prezesa ZG PZF p. Henryka Białka wylosowali: I - Łukasz LASZKIEWICZ (Strzelno); Ii - Kazimierz ROHLOFF (Zabrze); oraz p. Jerzy HENKE (Słupsk) - nagroda specjalna.

Nagrod ę Kola PZIF nr 296 przy Oddziale Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie wylosowała p. Weronika WAŁĘSA (Żory).

Nagrody ufundowane przez naszego wieloletniego przyjaciela, niestety niedawno zmarłego p. Huberta Malasiewicza wylosowali: I - Małgorzata WITKOWSKA (Kosino); Il - Anna NIEZNAISKA (Widzino); III - Mag-dalena DESZCZ (Bolesławiec).

Projektantom wybranych znaczków gratulu-jemy, fundatorom nagród serdecznie dziękuje-my, a naszych Czytelników zapraszamy do uczestnictwa w następnym, XXXIV już Kon-kursie, który ogłosimy w przyszłym roku. Nagrody wysłaliśmy pocztą.

Artykuł dyskusyjny

W ĄTPLIWO Ś CI wokół niektórych znaczków GG

1939-45 cz.II

Ad.2 - znaczek z wizerunkiem prezydenta Ignacego Mościckiego z nadrukiem GG 40/30 gr - ON 4611 - wykonanym z formy gumowej (i1.4a,b,c).

Do ponownego poruszenia sprawy tego na-druku, skłoniły nas ukazujące się od dwóch lat katalogi żnaczków ziem polskich, w których coraz chętniej katalogowane są bardzo dowol-nie wybrane *dodruki, a szczególnie makula-tura, z równoczesną tendencją do eliminowania autentycznych odmian, będących często znaczącymi obiektami klasyki filatelistycznej.

Zgodnie z treścią zapisów podanych w PZP s.1346, KSZPZP s.524 i DSK s.532 przeważa stanowisko iż jest to „prawdopodobnie próbny nakiad, dopuszczony do obiegu pocztowego".

A więc widocznie próby jako takie powiodły się, skoro zdecydowano się na wykonanie form 100-znaczkowych. Należy tylko domniemywać, że zaniechanie druku nastąpiło bądź z powodu, iż znaczki wykonane stalorytem, nie przyjmo-wały farby przenoszonej z pomocą formy wyko-nanej z twardej gumy, bądź dlatego, że formy te okazały się nazbyt kruche, aby podołać po-trzebie przedrukowania aż 2860 arkuszy. Jedno jest wszelako pewne, że udane przedruki ar-kuszowe (ON 4611) zarachowano do nakładu tego znaczka i skierowano do eksploatacji. A że byty udane, świadczy fakt, iż dopiero w 1956 roku ich istnienie odnotowano w Miller Denis-chland-Spezial-Ka talog. Zresztą istniejące eg-zemplarze stemplowane i na niefilatelistycznej korespondencji stanowią dostateczną wymowę.

4 - ON 461 - nadruk z formy metalowej ; b) ON 4611 - nadruk z turmy gumowe) ,,, oda- rot na strona zn. ON 4611 - z widocznymi różnicami opisanymi w tekście

368

Z drugiej strony jednak wiadomo, że znaczki ON 4611 są autentycznymi rarytasami, ale fakt ten nie może, w najmniejszym stopniu, przema-wiać na ich niekorzyść, a w szczególności dawać podstawę do określania ich mianem „próba", z dwuznacznością tego pojęcia. Powszechnie przecież wiadomo, że nawet autentyczne próby, które potem świadomie lub przez przeoczenie zostały zaliczone do nakładu i trafiły do okienek pocztowych, przestały być próbami, stając się de facto odmianami, ze statusem autentycznego znaku pocztowego.

Nadruk z formy gumowej jest, rzecz jasna, nieco większy, mniej ostry i jakby trochę roz-lany. W procesie produkcji użyto na pewno innej farby drukarskiej, nie stosowanej do dru-ku z form metalowych. Świadczy o tym jej intensywny połysk. Różnice optyczne architek-tury tego nadruku, w porównaniu z nadrukiem z formy metalowej obrazują przedstawione ilus-tracje.

Ad.3 - znaczek z wizerunkiem Wawelu o nomi-nale 10 + 10 zi - ON 155.

Według Hligera, pod pojęciem nakładu rozu-mie się całą ilość zamówionego znaczka, często drukowanego wieloma formami. Według prak-tyków, każde zamówienie dodatkowej liczby drukowanej emisji jest również nakładem. Jesz-cze inni twierdzą, że nakład i forma drukarska to pojęcia jednoznaczne.

I tak, Superson w książce „Poland and Holo-caust" pisze aż o czterech nakładach znaczka 10 + 10 zł. Natomiast w PZP s. 1358-9 i w DSK 5.536 podano imperatywnie istnienie trzech nakładów. Specjaliści pytani o to koresponden-cyjnie, potwierdzają taką możliwość, uzasad-niając ją faktem, że wydanie to drukowano z płaskich form miedzianych bez ich utwar-dzania, na ręcznej prasie. W takim przypadku granice poszczególnych nakładów są raczej eni-gmatyczne. Inna grupa ekspertów polskich do-wodzi (korespondencyjnie), iż mowić można najwyżej o dwóch nakładach, identyfikowa-nych stabilnym przecież odcieniem relacji kolo-rystycznych: barwy karminowej i czerwonej oraz czarnej (szarej) i zielonej.

W nr. 26 okólnika (Rundbrief) Arge GG znajduje się ciekawa informacja o służbowych kartach pocztowych - ON CpU - tych z „zabel-kowanymi" znakami opiaty. Wśród 25 ilustracji znajduje się ON CpU 1 nadana przez Postamt Krakau 3 do abonenta w Oberaudorf (kasow-nik: Krakau 3 z datą 30.12.44 r.) o następującej treści: „Znaczek 10 + 10 d „ który ukazał się 26 października 1944 r. będzie dostarczony wszyst-kim abonentom Versandstelle w Krakowie ( po-cztowe biuro wysyłkowe). Termin dostawy nie jest jeszcze znany. Reklamacje są bezcelowe. (-) Klimek".

Po zakończeniu działań wojennych eksperci polscy i niemieccy ustalili dwa istotne fakty, I) że znaczki wysłane z Jeleniej Góry (Hirschberg), a potem z Morawskiej Ostrawy (ostatnia siedzi-ba Versandstelle) wykazują jaśniejsze odcienie kolorystyczne, które określono mianem odmia-ny „b" i 2) że w chwili zakończenia wojny, na terenie wiedeńskiej drukarni znajdowały się półfabrykaty arkusików tego wydania, które wykończono oryginalną gumą i właściwą dla tego wydania perforacją liniową.

W tej sytuacji, status drugiego nakładu, nie-doszłego do normalnego obiegu pocztowego wobec utraty terenów GG, ale sprzedawanego legalnie przez Versandstelle (dział pocztowy !), obniża to, że nie różni się on od owych pozos-tałości wiedeńskich, a więc ON 155 „b" obej-muje jedno i drugie.

Ad.4 - znaczki zwane potocznie „Serią Góralską" - ON I - IV.

Co aktualnie można o nich sądzić i jak je należy traktować ? - Odpowiedź uzależniona jest od indywidualnej oceny zbieracza i zakresu stosowanej przez niego specjalizacji.

W ubiegłym roku zaistniał jednak fakt, który znacznie umocnił status pocztowy tego „nie wydanego wydania" (PZP s. 1359, KSZPZP s. 531 i DSK s. 536), a mianowicie, grupa robocza Arge GG w Bremie zasygnalizowala w 26.Run-dbrief der Arge „Generalgouvernement 1939-45" wydania cyklu broszur (katalogów), opracowanych przez " eksperta Albrechta, z których dwie pierwsze obejmują karnety stan-dardowe i karnety specjalne (Geschenkhefte), a następne obejmować będą albumowe upomi-nki grzecznościowe.

W przedmowie do broszury 1. Albrecht pisze m.in.: „Karnety pamiątkowe przeznaczone byly dla różnych osobistości partyjnych i panstwo-wych, będących gośćmi rządu GG i dla szczególnie zasłużonych pracowników poczty. Liczba sporządzanych karnetów waha się od 30 do 50 sztuk, ale z colą pewnością niektóre karnety wykonano tylko w jednym egzemplarzu. Karnety albumowe - od 5 do 10 sztuk. Wszystkie wykona-ne byty w Versandstelle w Krakowie. Sznury wiążące karty karnetów były w różnych kolo-rach".

W broszurze 1, na stronie 68 jest reprodukcja karnetu z serią „Górali" o nominałach: 6, 24 i 40 (gr). Karnet ten nosi numer 0/1944. Nie ulega więc wątpliwości, że Versandstelle w Krakowie otrzymała pewną liczbę serii ON 1,111,IV, niezbędną do wykonania tych karnetów.

Oczywiście z faktu tego nie można pochopnie wnioskować, że taka czynność komórki po-cztowej w Krakowie, miała coś wspólnego z „faktem" wprowadzenia tych znaczków do obiegu, bo przecież nigdy i w żadnym miejscu nie byty one sprzedawane klientom poczty.

389

11.5,00N 631;t0 6:11• w rysunku godła oraz kroju i a ietkoSci cyfr „I" i „2"

Z największą jednak rezerwą należy odnosić się do czwartej wartości tego „wydania" - 12(gr) - furmanka na drodze. Wprawdzie znany eks-pert niemiecki H. E. Jungjobann w liście z 21.2.93 r. napisał, że „odnośnie A-I (ON II) mogę przedstawić pismo Państwowej Drukarni w Wiedniu z potwierdzeniem, że ten znaczek tam drukowano", to ze swej strony uważam, że dysk-walifikują go następujące fakty: ukazal się dopiero w latach siedemdziesiątych, ma kolor zielony zamiast fioletowego (właściwego dla tego nominalu), nie towarzyszą mu dostawnie żadne próby (ON I,M i IV mają ich ponad 20) i nie występuje na karnecie (Geschenkhelie . Warto

a

przypomnieć, że według Wł. Rach-manowa (patrz - wykaz piśmiennict-wa) w chwili zakończenia wojny ist-niał dopiero ryt tej wartości. Ponadto nikt jeszcze nie sygnalizował pojawie-nia się całego arkusza tej pozycji.

Kończąc, pragniemy zwrócić uwagę Czytelników również na istnienie dal-szych wątpliwości, dotyczących in-nych jeszcze emisji DPO, przeznaczo-nych dla UPT Generalnego Guber-natorstwa, a m.in. : • czy znaczki ON 631 i 6311 (12(15gr) są tylko odmianami, skoro na wspól-lnym znaczku podstawowym, znaj-

ują się nadruki zupełnie innych form prze-drukowych, posiadających jedynie ten sam no-minał, ale z widocznymi różnicami w rysunku godła, z innym krojem obu par cyfry „ I" i czterema różnymi cyframi „2" (il.5a,b). A więc, czy nie jest to coś więcej niż różnica odległości nominałów od napisów ? W jakim celu lub z jakich przyczyn wykonano aż dwie różne formy, przeznaczone dla tego samego znaczka ? • czy rzeczywiście - jak utrzymuje redakcja

wydawnictwa Michel - cztery maczki z tzw. gunią ryflowaną (prążkowaną), które w DSK s. 532 i 533 mają przy numerach porządkowych również symbol "y" (KSZPZP: 73y, 76y, 81y i 96y) identyfikują nakład trzeci tego wydania,

c

skoro znaczek 30gr w ogóle me występuje w tym nakładzie (PZP s. 1348), a znaczek 8 gr nosi tylko cechy kliszy i to nakładu drugiego znaczka ON 73 (PZP s. 1350-51) ? • kiedy, gdzie i w jaki sposób dokonano

przedruku koperty z Jagiellończykiem (ON Ck 12) ? Nadruki na polskich kartach pocztowych wykonane byty w Krakowie techniką „pe-dałową", ale nie ulega wątpliwości, iż klisze dostarczyła drukarnia z Wiednia (?), bo tam były prowadzone próby nadruków na znacz-kach polskich. Zastanawiająca jest jednak, aż tak wielka różnica „architektoniczna" na-druków na kartach, w stosunku do nadruków na znaczkach. Jedynie nadruk na kopercie

d. 6 - a) ONCIc 12 ; b) ON 52 ; c) ON z upierzonym tułowiem orla - zasadni-cze podobieństwo cech graficznych tej grupy na-druków, Mościwych tzw. „serii przedrukowej" (ON 44-69); d) ONCp 23-26 typ wspólny dla krakowskich nadruków na polskich kartach po-

cztowych.

390

24/25 gr wykazuje istotne podobieństwo z na-drukami na znaczkach, szczególnie zaś z na-drukiem na znaczku ON 52, lecz z widoczną różnicą wielkości orla i upierzeniem jego tułowia 6a,b,c,d). Ciekawe jest i to, że koperta ta ukazała się w sprzedaży pocztowej przed znaczkami przedrukowymi i gdzie tak naprawdę drukowano całostki definitywne GG: ON Ck 13 i ON Go 27-30 ?

Mamy nadzieję, że poruszona tu problematy-ka nie pozostanie bez echa, szczególnie w środo-wisku znawców i autorów katalogów.

JERZY KRZACZEK i ZBIGNIEW KOPISZEN Piemiennictwo

A. Katalogi (monografie): 1) Polskie Znaki Pocztowe (PZP), tł, Biuro Wydawniczo - Propagandowe „Ruch", Warszawa 1960. Ur. 274284;

2) Polskie Znaki Pocztowe, t.IV, Agencja Wydawnicza „Ruch" (PPF ,,Ruch"), Warszawa 1966, str. 1344-1359; 3) Katalog Specjalizowany Znaków Pocztowych Zim Pol-skich 1990 (KSZPZP), cz 1 str. 186-202 i cz 2 str. 523-535, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka--Ruch", Warszawa 1989: 4) Michel Deutsdiland-Spezial-Katalog (DSK) 1992, Schwa-neberger Verlag GmbH, Mhachen 1991, str. 531-540. 5) Edward T. Soperson - Poland oceupied in world war II and Holocaust 1939-1945. USA 1987.

B. Publikacje: 6) Wlodzinnerz Radonem, Niewydane znaczki "General-nej Guberni" - Przegląd Filatelistyczny nr 5, Łódź (1-1949), str. 105-116 ; 7) Von Kurt Klap • Ole Jolce Ausgabe des „Generalgouver-nements" (Ostatnie wydanie Generalnej Guberni) - DBZ 1951.

„K" - jak Kraków czyli o cenzurze „krakows kiej" w latach 1918 - 1922

Do zabrania głosu zostałem poniekąd „spro-wokowany" publikacjami J. Adamczyka 1) i A.L. Woźniaka °). Co prawda J. Adamczyk 3) w kolejnym artykule „dyplomatycznie" wycofał się z wysuniętej wątpliwości, ale A. L.Woź niak poparł w wid" rozciągłości jego pierwotną błędną tezę.

Koledze Woźniakowi wydaje się niemożliwe, aby listy z Anglii i USA, adresowane do Łodzi, mogły być cenzurowane w Krakowie - a jednak tak było naprawdę. Sytuację polityczno-mili-tarną autor ograniczył do wojny bolszewic-ko-polskiej, ale ona w początkowym okresie po odzyskaniu niepodległości była bardziej skom-plikowana. Granice państwa nie zostały jeszcze ostatecznie ustalone, a korespondencja zza oce-anu i Anglii docierała do portów francuskich. Dalszą drogę lądową przebywała przez: Francję, Szwajcarię, Austrię i Czechosłowację -przej Cieszyn do Krakowa i Warszawy. Podo-bnie odbywał się ruch z Polski, tylko w odwrot-nym kierunku. W styczniu 1919 r, gdy trwały walki na Śląsku Cieszyńskim, korespondencja zagraniczna w obu kierunkach była całkowicie przerwana.

W połowie 1919 r, krakowski urząd wyffliany poczty - Kraków 2, był „zawalony" paczkami i listami z USA tak, że cenzura nie była w stanie wykonywać nakazanych czynności. Być może dlatego uruchomiono dodatkowe placówki cen-zury w Bielsku i Cieszynie ?

Na przelomie lat 1919/1920, na wniosek MPiT - Ministerstwo Spraw Wojskowych zniosło cenzurę na korespondencję i paczki nadchodzące z USA.

Z dniem 25.10.1919 r. zostaje podjęty ruch poczty listowej między Polską a Rumunią drogą przez Lwów - Załucze - Nepolokowice, a cen-zura przesylanej korespondencji odbywała się

w pocztowym urzędzie wymiany - Lwów 2. Natomiast korespondencja adresowana w kie-runku zachodnim - np. do Austrii, nawet na-dana we Lwowie była kierowana do cenzury w krakowskim urzędzie wymiany poczty - Kraków 2.

Wojskowy Dozór Pocztowy w Krakowie w okresie swojej działalności stosował różne wzory stempli. Dotychczas znanych jest około 60 różnych stempli, między innymi jak na ilustr. 1 - 2.

Również znany niemiecki badacz - Ardo Vamnund 4/ sugeruje, że stempel „K.C." (ilustr. 1) był stosowany w Cieszynie, a występujący skrót oznacza „Kontrola Cieszyn". Jednak jest to mylna interpretacja, gdyż stempel ten poja-wia się pod koniec 1920 r, gdy sprawy cenzury były już całkowicie uregulowane i w Cieszynie w tym okresie nie działała już placówka cen-zury.

Po ratyfikacji układu wersalskiego wzrosła liczba urzędów wymiany poczty i zmieniły się kierunki transportu. Przesyłki zza oceanu nad-chodziły do Gdańska, gdzie został uruchomio-

391

ny Polski Urząd Pocztowy. Jednocześnie zo-stały zorganizowane kolejne Wojskowe Dozory Pocztowe, między innymi w Łodzi.

Wraz z Jerzym Tokarem jesteśmy w koń-cowej fazie kompleksowego opracowania oraz inwentaryzacji stempli cenzury z lat 1918 -1922. A włączając się do dyskusji na powyższy temat chciałem tylko zasygnalizować niektóre ustale-nia w oparciu o wiarygodną dokumentację.

A.L. Woźniak słusznie zauważył, że dotych-czas nie opisano łódzkiej cenzury. Ale skoro

temat został zapoczątkowany, to pragnę dorzu-cić, że byty również stosowane stemple z nume-rami „5" (dwie wielkości) oraz z numerem „8". Znany mi okres stosowania stempli łódzkiej cenzury to: 21.1.1920 - 24.11.1921.

BRONISŁAW BRZOZOWSKI

1) „Filatelistyka", R.4, Nr 1 (33)z 1993 r. str. 12-13, 2).„Filatelista", XL, Nr 7-8 z 1993 r. str. 226-228, 3) „Filatelistyka", R 4, Nr S (37) z 1993 r. str.

171-172 4) Mittellungsblatt, Nr 20/1992, str. 9-10.

,72.8 75 LAT \ POLSKIEJ

MARYNARKI WOJENNEJ cz.I11

15 grudnia 1941 roku rząd w Londynie wydał znaczek o nominale 1,50 zł (nr E 8) z sylwetką okrętu podwodnego Orze!. Było to doniosłym wydarzeniem, nigdy bowiem dotąd żaden polski okręt wojenny nie posłużył za motyw znaczka pocztowego. Znaczek wydano według auten-tycznego zdjęcia Orla zawijącego do bazy w Ro-syth.

Część wycofanych znaczków (nr E 5-8), wśród nich znaczek z Orłem, przedrukowano - dla upamiętnienia zdobycia przez II Korpus WP klasztoru Monte Cassino - tekstem „Monte Cassino - 18.V.1944", przy czym górny napis oraz poprzedni nominał znaczka został zadru-kowany poziomymi liniami. Nominał znaczka z Orion po przedrukowaniu (nr E 20) wynosił 1,20 zł.

W czerwcu 1942 roku w ramach I wydania Podziemnej Poczty Polskiej ukazuje się znaczek wartości 50 gr (nr M 3) z sylwetką Orla, wzorowany na znaczku nr E-8. Wydane w la-tach 1942-1943 przez organizacje podziemne własne „znaczki pocztowe" były jednym ze środków prowadzonej z okupantem wojny psy-chologicznej.

1 września 1969 roku Upt. Gdynia 1 stosował okolicznościowy dato-wnik (nr 69 219) przedstawiający okręt podwod-ny Orzeł i napis: „30-lecie bohaterskiej odysei ORP Orzeł 1.9. - 14.10.1939".

W bitwie o Narwik, będącej tematem znaczków nr 3119 i E-12, poza Samodzielną Brygadą Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. dyw. Zygmunta Szyszko-Bo-husza, uczestniczyły polskie niszczyciele: Błys-kawica, Burza i Grom oraz statki pasażerskie, jako transportowce: Batory, Sobieski i Chrobry (zatonął 16.5. w rejonie Bodoe).

Polskie niszczyciele stoczyły pod Narwikiem wiele pojedynków z hitlerowskimi bateriami nadbrzeżnymi i samolotami. 5 maja 1940 roku o godzinie 8.00 rano niemieckie samoloty za-atakowały Groma, który znajdowal się wówczas we fiordzie Rombakken. Trafiony dwiema bo-mbami w śródokręcie, złamał się w pół i zatonął w ciągu trzech minut. Śmierć poniosło 59 członków jego załogi, a ponad 30 zostało ran-nych.

Z okazji wizyty polskich okrętów wojennych w Narwiku w 1962 i 1965 roku, zorganizowano przewóz specjalnej poczty okrętowej na trasie Gdynia-Narwik dla uczczenia XXII i XXV rocznicy zatonięcia ORP Grom w fiordzie Rom-bakken (datowniki nr 62 439, 65 076, 65 620).

„,,,,Ydzyfitt.q

F51:14. 01-9-1969 r-

"'? Oqp

392

Dla upamiętnienia MWF ,Norwex 80" Zarząd Główny PZF wydał ozdobną kartkę, przedstawiającą pomnik poświęcony pamięci 59.poległych polskich marynarzy z niszczyciela Grom, natomiast Upt. Warszawa 1 stosował okolicznościowy datownik (nr 80 070) z rysun-kiem pomnika i tekstem pamiątkowym. Po-mnik, zaprojektowany przez prof. Bohdana Chmielewskiego, został odsłonięty na brzegu fiordu Rombakken 1 września 1979 roku i jest świadectwem zmagań polskiego żołnierza i ma-rynarza z hitlerowską agresją na Norwegię w 1940 roku.

ORP Piorun kontra Bismarck - w drugiej połowie maja 1941 roku niemiecki okręt liniowy Bismarck o wyporności 42 000 ton wypłynąl na Atlantyk i wraz z ciężkim krążownikiem Prinz Eugen, 24 maja zatopił największy okręt floty brytyjskiej HMS Hood o wyporności 46 000 ton. Zatopienie Hooda wraz z całą załogą (z wyjątkiem trzech ludzi), widniejącego na znacz-ku Gibraltaru Mi-193, byto istnym szokiem dla Brytyjczyków i ich sprzymierzeńców.

Po zatopieniu Hooda niemiecki okręt liniowy Bismarck skierował się w stronę Brestu, usiłując ujść pościgowi okrętów brytyjskich. Wśród podążających za Bismarckiem zespołów okrętów znajdowała się od 26 maja 4 Flotylla Niszczycieli dowodzona przez kmdra Philipa Viana, w składzie: Cossack, Zulu, Maori, Sikh i Piorun widoczny na znaczku nr 1882. Nisz-czyciele kmdra Viana, szły w szyku czołowym. a na jego lewym skrzydle znaj- dowal się Piorun.

26 maja o godzinie 22.37 syg- O nalista z Pioruna, mat Edward Do- cy lecki, głośno melduje: „okręt w pra-wo przed dziobem" i dodaje „ale to stodoła" - był to Bismarck. Dowódca Pioruna - kmdr por. Eu- ,!1'11I Plio■ ski natychmiast ranie-

ldował dowódcy flotylli o odnalezie-niu Bismarcka. Kmdr Philip Vian na-kazał niszczycielom zajęcie pozycji śledzącej. Piorun przez godzinę utrzy-mywał z Bismarckiem kontakt bojo-wy, co pozwoliło niszczycielom bryty-jskim na wykonanie ataku torpedowe-go. Nazajutrz o godzinie 10.37, ten wówczas największy okręt wojenny zostal zatopiony przez brytyjskie

okręty liniowe i krążowniki. Scenę i szkic sytuacyjny boju między Pioru-

nem a Bismarckiem prezentuje znaczek nr 3184 i datownik okolicznościowy Upt. Warszawa 1 z 27 maja 1991 roku. Mały niszczyciel polski o wyporności 1773 ton walczył z najpotężnie-jszym wówczas okrętem świata.

Najważniejszym zadaniem niszczycieli w cza-sie wojny była osłona konwojów na północnym Atlantyku. Okręty polskie osłaniały też kon-woje na Morzu Śródziemnym i na Oceanie Lodowatym, dokumentuje to znaczek nr E-10. W akcjach konwojowych zatonęły niszczyciele: Kujawiak (agencja pocztowa nr 96) i Orkan (agencja pocztowa nr 20), zginęło 1781udzi wraz z dowodcą okrętu kmdr por. Stanisławem Hry-oiewieckim, stanowiło to prawie połowę strat Polskiej Marynarki Wojennej u boku aliantów.

W lutym 1943 roku na północnym Atlantyku wielki sukces odniósł niszczyciel Burza (agencja pocztowa nr 12). Osłaniając konwój przyczynił się do zniszczenia niemieckiego okrętu podwod-nego U-606 oraz uratowania załogi poważnie uszkodzonej amerykańskiej kanonierki Camp-bell i 12 rozbitków niemieckich.

Niszczyciel Garland (H-37) prezentowany na znaczku nr 1884, wsławił się na trasie kon-wojowej do Murmańska w maju 1942 roku. Osłaniając konwój PQ-16, walczył przez kilka dni z niemieckimi okrętami podwodnymi i lot-nictwem. Cztery bomby upadły w pobliżu burty niszczyciela powodując szkody i straty wśród

załogi (25 zabitych i 43 rannych), P10/3,, . co stanowiło jedną trzecią załogi. W latach 1941-1944 działały na

I Morzu Śródziemnym polskie okręty podwodne, najpierw Sokół

o (agencja pocztowa 25), później i także Dzik (agencja pocztowa 14).

5-2 7 Operowały w rejonie Malty,

.0" następnie przeszły do Bejrutu. Oba 1941-9

RS (••

1.1111,P.M

X IW

200(:,

POLSKA MAR. WOJENNA AGENCJA POCZTOWA

No. R R

PoLsxA MAR. waiErs~ A6ENCLA POCZTOWA

te okręty zatopiły torpedami lub ogniem dział łącznie kilkadziesiąt kutrów, szkunerów, trans-portowców i okrętów wojennych - ogółem 82 380 BRT. Ze względu na liczne sukcesy maryna-rze brytyjscy nazywali te okręty „stra-szliwymi bliźniakami". Oba używały „Jolly Roger" (flaga piracka), którą podnoszono na alianckich okrętach podwodnych podczas po-wrotu ze zwycięskiego rejsu.

Nie zabrakło również polskich okrętów wo-jennnych we wszystkich ważniejszych operac-jach desantowych. Niszczyciel Błyskawica (age-ncja pocztowa nr 21) bronił w listopadzie 1942 roku przed lotnictwem niemieckim desantu w porcie Bougie we wschodniej Algierii. Nisz-czyciele: Piorun (agencja pocztowa nr 1), Slqzak (agencja pocztowa nr 33), Krakowiak (agencja pocztowa nr 7) wspierały ogniem swoich dział oddziały lądujące na Sycylii i we Włoszech południowych, w okresie lipiec-wrzesień 1943 roku.

W czerwcu 1944 roku nastąpiła wielka inwa-zja w Normandii, w północnej Francji. Uczest-niczyła w niej niemal cała polska flota, w tym pierwszy w dziejach Polskiej Marynarki Wojen-nej krążownik Dragon (agencja pocztowa nr 3). Został on ciężko uszkodzony przez niemiecką „żywą torpedę". Krążowniki osadzono na dnie w pobliżu brzegu, jako element sztucznego portu Mulberry, w rejonie odcinka inwazyjnego „Sword".

Uruchomienie z dniem 15 grudnia 1941 roku agencji pocztowych na polskich okrętach wo-jennych nastąpiło na mocy zarządzenia Minis-terstwa Skarbu L.dz. 178/PP/41 z 1 grudnia 1941 roku i rozkazu Sztabu Naczelnego Wodza L.dz. 1371/1V/41 z 26 listopada 1941 roku. Faktyczne daty uruchomienia mogą odbiegać od tego terminu, gdyż wiele jednostek w danym dniu mogło przebywać w morzu, poza miejscem postoju itd. i nie były w stanie uruchomić planowanych placówek pocztowycltw oznaczo-nym dniu. Spotyka się przesyłki antydatowane, z datami po zatonięciu okrętu, wcześniejsze stosowanie datowników itp. Te fakty wskazują na konieczność dotarcia do materiałów źródłowych, w celu dokonania weryfikacji na-szych wiadomości o okrętowych i statkowych agencjach pocztowych z okresu II wojny świa-towej. Moim zdaniem dzień 15 grudnia 1941 roku należy przyjmować jako termin umowny otwarcia agencji pocztowych na okrętach PMW. Ostatnio udało mi się wyjaśnić kilka niewiadomych w tej materii, a mianowicie: • numer każdej agencji pocztowej był na-

stawiany tak jak data datownika, skąd oznacze-nie agencji Piorun- występuje jako „Ol" lub „I" albo agencji Kujawiak jako „96" lub „36", • agencja pocztowa nr 15 znajdowała się

w Komendzie Morskiej Południe PMW w De-yenport k/Plymouth, • agencja pocztowa nr 45 działała w Komen-

dzie Morskiej Północ PMW w Greenock w Szkocji, • spotkałem również dziwne przesyłki poleco-

ne - np. listy polecone na statkach handlowych: ss. Paderewski (agencja nr 25) i ss. Narocz (agencja nr 77) z „R-karni" Polskiej Marynarki Wojennej.

Instrukcja wewnętrzna dla agencji na okrętach wojennych Ministerstwa Skarbu - Działu Pocztowego L.dz. 205/PP/41 z 15 grudnia 1941 roku podaje m.in.: „Agencja pocztowa na okręcie wojennym jest normalnym urzędem pocztowym o ograniczonym zasięgu działania. Agencja pocztowa na okręcie wojennym czynna jest gdziekolwiek się znajduje, a więc i w po-rtach".

Uruchamiane z dniem 15 grudnia 1941 roku agencje pocztowe na okrętach wojennych PMW miały prawo przyjmowania przesyłek zwykłych i poleconych, opłaconych znaczkami kraju swo-jej bandery. Do opłacania tych przesyłek rząd w Londynie wydał własne znaczki pocztowe w walucie polskiej (E 1-21), choć faktycznie sprzedawane byty za walutę angielską, po kursie 24 zł za 1 funta szterlinga.

Przy wysyłce korespondencji obowiązywała następująca taryfa pocztowa (polska taryfa zagraniczna) : kartki pocztowe 30 gr = 3 d listy zwykłe do wagi 20 gramów 55 gr = 5 1/2 d za każde dalsze 20 gramów 30 gr = 3 d polecenie przesyłki pocztowej 45 gr = 4 1/2 d

Okrętowe agencje pocztowe wyposażono w jednolite datowniki ramkowe (z ruchomą datą) do kasowania znaczków i podłużne stem-ple poleceniowe ,R" do oznaczania przesyłek poleconych oraz pieczęcie służbowe. Datowniki z sylwetką okrętu posiadają napisy, u góry „POLSKA MARYNARKA/WOJENNA", u dołu zaś „AGENCJA/POCZTOWA" oraz numer agencji pocztowej.

Znane są dwa typy datowników

394

,999. os. a\,,_

50 ROCZNICA BITWY

O NARVIK

--",\WAIISZAWA

typ I - numer agencji jest umieszczony po dacie w ramce i stosowany był w okresie 15.12.1941 - 11.7.1945 tor 41 001),

typ 11 - numer agencji umieszczono tuż za datą, lecz poza ramką i stosowany był w okresie X1.1943 - 11.7.1945, poza tym ma w lewym górnym rogu sylwetkę Żurawia Gdańskiego (nr 41 002).

Natomiast stemple poleceniowe (nr 41 003) występują w trzech typach, różniąc się między sobą krojem i wysokoscią niektórych liter w wy-razach: „WOJENNA" i „AGENCJA" oraz liczbą kropek, tworzących linię, na której wpi-sywano numer rejestracyjny przesyłki poleco-nej:

typ I - litera „J" w wyrazie WOJENNA jest tej samej _wysok ości co pozostałe litery, wyraz AGENCJA pisany jest przez „I" a linię przy No. tworzy 36 kropek,

typ 2 - litera „J" w wyrazie WOJENNAjest wyzsza od pozostałych liter, wyraz AGENCJA pisany jest przez „I", a linię przy No. tworzy 30 kropek,

typ 3 - litera „J" w wyrazie WOJENNA jest tej samej wysokości co pozostałe litery, wyraz AGENCJA pisany jest przez „J", a linię przy No. tworzy 30 kropek.

Okrętowe agencje pocztowe 1941-1945

Nr ag. Nazwa okrętu Okres działalności

01.1 3

Piorun Dragon

15.12.41 15. 1.43

- 11.7.45 - 8.7.44

4 Conrad 4.10.44 - 11.7.45 7 Krakowiak 15.12.41 - 11.7.45

12 Burza 15.12.41 - 11.7.45 14 Dzik 12.12.42 - 11.7.45 15 Komenda Morska

Południe Devenport 15.12511 - 11.7.45 17 Carland 15.12.41 - 11.7.45 20 Orkan 18.11.42 - 8.10.43

21 Błyskawica 15.12.41 - 11.7.45 2 25 Sokół 15.12.41 - 11.7.45

26 ? ? 27 Wilk 15.12.41 - 11.7.45 33 51

k 17.4.41 - 11.7.45

35 ? ? 45 Komenda Morska

Północ Oreenock 15.12.41 - 11.7.45 96 Kujawiak 15.1/41. - 16.4.42

Uwaga - różne daty uruchomienia i zamknięcia okrętowych agencji pocztowych wynikają z faktu* wejścia do eksploatacji lub wycofania, zbombardowania, storpedowania, zatonięcia okrętu.

Rodzaj okrętu

niszczyciel krążownik lekki, rat. 7/8.7.1944 Nor- mandia krążownik lekki eskortowiec niszczyciel okręt podwodny

niszczyciel niszczyciel, zat. 8.10.1943 w rej. Islan- dii niszczyciel okręt podwodny ? okręt podwodny eskortowiec ?

eskortowiec, zat. 16.6.1942 kolo Mal-ty ..

395

Wszystkie przesyłki pocztowe podlegały cen-zurze i po dopuszczeniu do obiegu (doręczenia adresatowi) oznaczone byty stemplami cenzury - najczęściej ośmiokątnym z koroną i napisem PASSED (przeszło) oraz numerem cenzora lub oznaczone odręcznie.

Na polecenie władz brytyjskich Poczta Pol-ska na emigracji przestała działać 11 lipca 1945 roku, z tym dniem również utraciły moc obie-

5 z PZF. Polską filatelistykę reprezentowali: Marian Broniec (Całostki poczt obcych na zie-miach polskich), Zbigniew Cieślikowski (Cało-stki pocztowe państw europejskich wydane do 1918 roku), Ireneusz Kolacinald (Motywy chrześcijańskie na polskich kartkach poczto-wych), Sergiusz Olaszovvski (Pierwsze wydania kartek pocztowych PRL 1944/45) i Lesław Schmutz (Cal ostki wydania krakowskiego z 1919 roku). Wszystkie eksponaty zdobyły wyróżnie-nia medalowe, a najwyższe m. duży pozłacany - Lesław Schmutz.

Tak było na ŚWF w Polsce. A z czym możemy startować za granicą ? Oprócz wskaza-nych wyżej, możemy w kraju znaleźć jeszcze kilka-eksponatów całostek pocztowych prezen-tujących pewien poziom medalowy. Jest to jednak za mato by liczyć się w tej klasie na światowych wystawach filatelistycznych.

Sytuacja taka w klasie całostek pocztowych jest permanentna i PZF podejmował liczne wysiłki dla jej poprawienia. Między innymi piszący te słowa, po zapoznaniu się z pro-blemem całostek pocztowych, jako komisarz SWE „Praga '78" oraz na Kongresach FIP (47. w Pradze i 49. w Essen) wystąpił z inicjatywą powołania szeregu komisji problemowych, w tym i Komisji Całostek Pocztowych. Po konsultacjach ze znawcami tematu takimi, jak: Stanisław Żółkiewski, Zbigniew Cieślikowski, Janusz Księski, Zbigniew Piekut, Ryta Jurasz, Marian Nowak, Jerzy Piechowicz, Jan Ryblew-ski i inni, w imieniu własnym i Prezydium ZG PZF wystąpiłem z projektem uchwały Zarządu Głównego PZF o powołanie komisji problemo-wej PZF Całostek Pocztowych.

Zarząd Główny PZF 22 czerwca 1980 roku powołał Komisję Całostek Pocztowych. Po wie-lu rozmowach Stanisław Żółkiewski przedsta-wił swoje propozycje działania Komisji i opra-cowania podręcznika polskich całostek poczto-wych oraz wyraził zgodę na kierowanie Ko-

gową jej znaczki E 9-21 (znaczki E 1-8 wycofano już 15.11.1943 r.), a datowniki i stemple okrętowych i statkowych agencji pocztowych zostały wycofane z użycia.

Agentami pocztowymi na okrętach wojen-nych byli z reguły oficerowie, którzy swoją funkcję pełnili honorowo. cdn.

KLEMENS HEJMOWSKI

CA ŁOSTKI POCZTOWE problem do rozwiązania

Klasa całostek pocztowych na wystawach filatelistycznych należy do jednych z trudniejszych w zgromadzeniu eksponatów. Stosunkowo niewielu znawco, filatelistyki podejmuje trud opracowania eksponatu wystawowego, mimo dużej popularności zbierania całostek pocztowych. Również na ŚWF „Polsk a '93" w klasie całostek pocztowych zgromadzono jedynie 18 eksponatów, w tym

misją. 15 marca 1981 roku Zarząd lilowny powierzył mu tę funkcję.

Pod kierownictwem kol. Stanisława Żółkiew-skiego i przy udziale Komisji Literatury roz-poczęto prace nad monografią „Polskie całostki pocztowe oraz całostki obce mające obieg na ziemiach polskich". Wokół pracy skupił się zespół w osobach: Janusz Berbeka, Leszek Cieślikowski, Zbigniew Cieślikowski, Stanisław Głowiński, Józef Kossowski, Eugeniusz Kraw-czyk, Janusz Księski, Wiesław Lewicki, Tomasz Majewski, Tadeusz Molenda, Sergiusz Olaszo-wski, Stanisław Ozimek, Piotr Pelczar, Lesław Sclunutz, Jerzy Tokar, Tadeusz Wincewicz, Edward Wojciechowski, Juliusz Wudel i Sta-nisław Żółkiewski. Wiele cennych uwag do prac nad monografią w swoich recenzjach wniósł Andrzej Myślicki. Patronując przedsięwzięciu za pośrednictwem Komisji Literatury kierowa-nej przez kol. Jerzego Kozłowskiego, podzi-wiałem metodykę i profesjonalizm prowadzo-nych prac. Zespół opracował plan monografii, obejmujący następujące rozdziały: I - Okres zaborów; II - Królestwo Polskie (Kongresówka); III - I wojna światowa; IV - Polska międzywojenna; V - Plebiscyty (Górny Śląsk, Warmia i Mazury); VI - Obszar Sląska, Pomorza i Prus Książęcych wchodzący w skład Rzeszy Niemieckiej do 1939 r. (1918-1939); VII - Litwa środkowa; VIII - Wolne Miasto Gdańsk; IX - Poczty wojskowe; X - Całostki i formularze dla internowanych wojskowych polskich po 1939 roku; XI - Całostki Powstania Warszawskiego w 1944 r.; XII - Poczty międzyobozowe w Niemczech; XIII - General-na Gubernia (1939-1944); XIV - Całostki stoso-wane w Gettach; XV - Obszary ziem polskich okupowane w 1939 roku; XVI - Obszary polskie po ustaniu działań wojennych na tych terenach; XVII - Polska Rzeczpospolita Ludowa od 1944 roku. •

396

Dzieło zapowiadało się imponująco. Prowa-dziłem jednak rozmowy z kol. żółkiewskim nad wprowadzeniem końcowego rozdziału o meto-dyce budowy eksponatu wystawowego całostek pocztowych oraz ich wykorzystaniu w ekspona-tach innych klas, np. historii poczty i tematycz-nej.

Postępująca choroba coraz bardziej utrud-niała kol. Żółkiewskiemu realizację dzieła. W końcu doszło do przerwania prac i odejścia kolegi Żółkiewskiego na zawsze. Jego dzieło jednak nie odeszło wraz z nim. Przewodniczenie Komisji Całostek objął kol. Jan Heffner, członek ZG PZF, a dwóch czynnych współau-torów monografii, koledzy Berbeka i Pelczar zdobyli w bieżącym roku szlify ekspertów PZF ds. całostek pocztowych.

Drugim sposobem wykorzystania Ck 85 zale-gających w magazynach było przeznaczenie ich do pakowania abonamentu filatelistycznego. W tym celu koperty zaopatrzono stemplem informacyjnym o treści „Abonament Filatelis-tyczny / KOPERTA DO WYDAWANIA /abonamentu/fila telistycz-n e g o / bezpłatna" w ramce imitującej ząbkowanie znaczka. Powyższy stempel infor-macyjny spotyka się o wymiarach 84x29, 80x30, 75x25, 73x24 mm, odbijany w barwie czarnej, fioletowej lub fioletowoczerwonej. Koperty z abonowanymi walorami filatelistycznymi tra-fiały do rąk klientów poczty. Powstało pytanie: co robić z wciąż ważnym znakiem opłaty całostki? życie podsunęło najprostszy sposób „unieważnienia" znaku opłaty poprzez wycięcie w nim dziurkaczem biurowym otworu (fot. 5). Nie znamy oficjalnego zarządzenia naka-zującego takie postępowanie. Z pisma kierow-nika Działu Wydawniczo-Poligraficznego Cen-trum Handlu i Poligrafii w Warszawie wynika,

fot. 5

fot. 6

Na zakończenie, wracając do tytułu, wy-rażani przekonanie, że dopóki nie uda się rozwiązać problemów teoretycznych poprzez liczne publikacje na łamach „Filatelisty" i „HBBF" oraz całościowe opracowanie mono-graficzne - będą permanentnie występować tru-dności z budową dobrych eksponatów na po-ziomie światowym. Mimo, że część osób zaan-gażowanych w dzieło całostek pocztowych odeszła, to następcy kolegi Żółkiewskiego po-winni podzielić się swoim doświadczeniem na temat budowy eksponatów wystawowych, bo-wiem wystawiennictwo jest najlepszą formą szkolenia i popularyzacji.

HENRYK BULEK

że decyzje o sposobach wykorzystania zalegających zapasów magazy-nowych (w tym i Ck) podejmowane były lokal-nie, na szczeblu odpowiednich Dyrekcji Okręgu. Dziurkowane koperty znane są z Olsz-tyna, Gdańska i Szczecina (5).

Jak traktować całostki dziurkowane? Dziur-kowanie takie nie stanowiło oficjalnego unie-ważnienia znaku opłaty, nie znane jest zarządzenie unieważniające Ck 85. Poprzez me-chaniczne zniszczenie, całostki stały się nie-pełnowartościowe i jako takie nie mogły być użyte w obiegu pocztowym.

Okazuje się, że dla celów abonamentu filateli-stycznego oznaczono stemplem informacyjnym i przedziurkowano zbyt wiele Ck 85. Nadmierne zapasy przerobionych kopert znalazły zastoso-wanie do służbowej korespondencji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi resortu łączności.

Sposób na zagospodarowanie całostek

DZIURKOWANE Ck 85 służbowa korespondencja pocztowa

cz. II

397

Przesyłki takie, najczęściej jako „służbowo-po-lecone", są bardzo ciekawymi całościami po-cztowymi. Występują na nich: celowo znisz-czone, choć ważne, znaki opłaty całostki, nale-pki polecenia, zwykłe eksploatacyjne datowniki pocztowe, nagłówkowe pieczątki adresowe urzędów pocztowych, dodatkowe pocztowe ste-mple informacyjne, odręczne adnotacje itp. (fot.«

Wśród przerobionych Ck 85 spotyka się całostki z przesunięciami barw znaku opłaty. Przesunięcia te są na ogół niewielkie, nie prze-kraczają 2-3 mm. Nie ma powodu, by sądzić, że

sporadyczne występowanie tych drobnych uste-rek drukarskich stało się zasadniczą przyczyną wykorzystania Ck 85 do celów wewnątrzpocz-towych.

Służbowa korespondencja pocztowa wymaga większego niż dotychczas zainteresowania ze strony filatelistów. Najbardziej pocztowa z po-cztowej korespondencja niesłusznie pomijana jest w zbiorach. Poświęca się jej zbyt mało uwagi w pracach badawczych.

PIOTR PELCZAR AUP 1481

Filatelistyka TEMATYCZNA

NOC SWIĘTA NOC... cz. II

pocztowa Ca łostki austriackie

CICHA

Dokumentacja

Znaczki

Austria: 18.12.1948, MI.928, portrety ks. J.Mohra i F.X. Grubera • 25.11.1968, Mi. 1276, 150 lat kolędy „Cicha noc".Plaskorzeżba Hermana Hut-tera z ołtarza Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf • 27.11.1987, Mi. 1908, portrety ks. J.Mohra i F.X.Grubera, fragment zapisu nutowego kolędy „Cicha noc".

Montserrat: 14.11.1977, Mi. 377 ł blok, Stajenka Betlejemska oraz napis „Sileni Night, Holy Night".

Nikaragua: 15.111975, Mi. 1918 (blok), Kaplica Cichej Nocy w Oberndorf. Na marginesie bloku widnieje zapis nutowy oraz fragment tekstu kolędy „Cicha noc" w języku niemieckim.

Palau: 14.11.1992, SG 483-487, pięć znaczków po 29 c, drukowane w pasku. Na każdym fragment kolędy „Cicha noc" w języku angielskim: a) „Sileni Night, Holy Night", b) „All is calm, all is bright", c) „Round yon virgin mother and child", d) „Holy infant so tender and mild", e) „Sleep in heavenly peace".

T o n g a: 1211.1984, Mi. 902, w serii zaty-tułowanej „Christmas Carols" znaczek za 32 s. poświęcono pastorałce „Cicha noc".

S t. Nincent1.11.1979, Mi. 562, adoracja Dzieciątka Jezus. Tekst pierwszej zwrotki „Cichej nocy" w języku angielskim • Mi. 563, Dzieciątko Jezus w żłobie. Powtórzenie zakończenia pierwszej zwrotki • Mi. 564, pokłon pasterzy. Tekst drugiej zwrotki • Mi. 565, Aniol. Powtórzenie zakończenia drugiej zwrotki • Mi. 566, Dzieciątko Jezus, dwaj aniołowie. Tekst trzeciej zwrotki • Mi. 567, świę ta Rodzina. Powtórzenie zakończenia trzeciej zwrotki • MI. bl. 10, sześć powyżej opisanych maczków. Na dolnym marginesie widnieje zapis nutowy pastorałki „Cicha noc" oraz wizerunki ks. J. Mobra i F.X.Grubera.

W 1948 r. wydano kartę okolicznościową z na-drukowanym znaczkiem Mi. 928, którą sprzedawano jako cegiełkę na rzecz odbudowy katedry Sw. Stefana w Wiedniu.

30 listopada 1968 r. ukazała się 52. seria 18 ilustrowanych kart pocztowych z nadrukowanym znaczkiem Mi. 1276. Karty o numerach 1 - 9 mają ilustracje nawiązujące do historii kolędy „Cicha noc": Hallein - grób F.X.Grubera • Hochburg - dom, • którym urodził się F.X. Gruber • Arnsdorf - szkoła, obecnie Muzeum im. F.X. Grubera • Oberndorf - Kaplica Cichej Nocy i wieża ciśnień z 1540 r. • Oberndorf - Kaplica Cichej Nocy • Salzburg - miejsce urodzenia ks. J.Mohra • Salzburg - miejsce urodzenia ks. J.Mohra • Wagrain - grób ks. J.Mohra • Salzburg - wystawa filatelistyczna zorganizowana w dniach 29.11. - 24.12.1968 w Salzburgu i Obemdorf z okazji 150-le-cia kolędy „Cicha noc". Portrety ks. J.Mohra i F.X. Grubera.

Stemple • Oberndorf bei Salzburg, 1952-1965. Stempel pro-pagandowy. Kaplica Cichej Nocy i wieża ciśnień z 1540 r. w Oberndorf. • Christkindl, 6.12.1959 - 6.1.1960,

- 10 lat urzędu

pocztowego w Christkindl. Fragment zapisu nutowe-go kolędy „Cicha noc" (rys. 1 p. plansza na Ul str. okładki). • Oberndorf bai Salzburg, 5 - 10.12.1960. Fragment

zapisu nutowego kolędy „Cicha noc". • Wagrain, 1960-1966. Stempel propagandowy. Wa-

grain; miejsce śmierci i spoczynku J.Mohra. Kościół p.w. Sw. Ruperta w Wagrain. Od 1967 r. znany jest powyższy stempel także z numerem kodowym 5602 (rys. 2). • Braunau, len., 10.6.1962. 175 rocznica urodzin F.X. Grubera. Portret Grubera. • Braunau, Inc., 25.11.1962. Poświęcenie nowych organów w kościele w Hochburgu z okazji .175 rocznicy urodzin F.X.Grubera.

398

• Wien 101, 5.12.1963. Freddy MercourY z zcs11191. Queen śpiewa najpiękniejszą kolędę europejską „Ci-cha noc, święta noc". • 5110 Oberndorf bei Salzburg, od 1967 r. 150 lat

kolędy. Gitara, fragment nutowego zapisu „Cichej nocy". • 4910 Ried i I., 29.11.1968. 150 lat kolędy. Matka

Boska z Dzieciątkiem - fragment żłóbka, który znaj-dował się kiedyś w kościele Św. Mikołaja w Alt-Oberndorf i byt świadkiem prawykonania „Cichej nocy" w 1818 r. Obecnie w Muzeum Folk-lorystycznym w Ried (rys. 3). • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 29.11.-8.12.

i 21-24.12.1968. Kaplica Cichej Nocy w Oberndorf, portrety J.Mohra i F.X.Grubera. • 5010 Salzburg, 11.12.1968. Portrety J.Mohra i F.X.

Grubera (rys.4). • 5400 Hallein, 3.12.1968. 150 lat „Cichej nocy". • 5602 Wagrain, 4.12.1968. 120 rocznica smierci ks.

J.Mohra. • 5112 Lamprechtshausen, od grudnia 1968. Szkota

w Arnsdorf, w której obecnie mieści się Muzeum im. F.X.Grubera (rys. 5). • 4010 Linz, Donau, 7-8.12.1968. 150 lat kolędy

„Cicha noc"(rys. 6). • 3100 St. Paten, 14-15.12.1968. 150 lat kolędy

„Cicha noc" (rys. 7). • 5112 Lamprechtshausen, 21-24.12.1968. Portret

F.X. Grubera (rys. 8). • 5122 Ach, 21-24.12.1968. Dom, w którym urodził

się F.X. Gruber. • 5110 Obemdorf bei Salzburg. 22-24.12.1969. Kap-

lica Cichej Nocy i wieża ciśnień w Oberndorf (rys. 9). • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 21-24.12.1970. Kap-lica Cichej Nocy w Obemdorf, kolędnicy. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 24.12.1971. Kościół Św. Mikołaja w Alt-Oberndorf, spław soli na rzece Salzach. • 5110 Oberndorf bei Salzburg 24.12.1972. Kaplica Cichej Nocy w Obemdorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 17-22 i 24.12.1973. Portret ks. Josepha Mohra. • 5110. Obemdorf bei Salzburg, 1973, stempel propagandowy. Anioł trzymający herb Oberndorfu. W herbie tym widnieje kościół Sw. Mikołaja w Alt-O-bemdorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 24.12.1974. Portret F.X. Grubera (rys. 10). • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 18-20.12. i 22-24.12.1975. Pomnik F.X.Grubera i ks. J.Mohra w Kaplicy Cichej Nocy w Obemdorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 20-24.12.1976. No-wy Kościół Sw. Mikołaja w Oberndorf. •• 5122 Ach, 22-23.5.1976. Dom F.X.Grubera„wieża kościoła w Hochburgu, herb gminy. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 24.12. t 977. Uroczys-tości poświęcone kolędzie „Cicha noc". Most na rzece Salzach w Obemdorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 23.12.1978. Kaplica Cichej Nocy i zabytkowa wieża ciśnień w Oberndorf, flisak. • 5110. Oberndorf bei Salzburg, 17-21. oraz 22-24.12.1979. Kaplica Cichej Nocy w Oberndorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 18-24.12.1980. Scena pokłonu Trzech Króli na tle starego kościoła Św. Mikołaja i wieży ciśnień w Alt-Oberndorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 17-24.12.1981. Mo-

tyw zaczerpnięty z, plakatu wydanego z okazji poświęcenia Kaplicy Cichej Nocy w Obemdorf

w dniu 15 sierpnia 1937 r. (rys. 11). • 5400 HalleM, 2.11.1982 - 15.1.1983. Stempel pro-pagandowy. Portret F.X.Grubera. • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 20-24.12.1982. Pro-spekt organów w Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf (rys. 12). • 5602 Wagrain, 4.12.1983. 135. rocznica śmierci ks. J.Mohra. Fragment nutowego zapisu kolędy „Cicha noc". • 5110 Obemdorf bei Salzburg, od 5.12.1983. Stem-pel propagandowy. Tekst: Zwiedzajcie Kaplicę Cichej Nocy w Oberndorf k. Salzburga. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 19-24.12.1983. Uro-czystości poświęcone kolędzie „Cicha noc". • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 17-22 oraz 24.12.1984. Stary kościół Św. Mikołaja oraz sylwetka Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 16-21 oraz 23-24.12.1985. Herby Obemdorf i Laufen oraz znak Lions-Klubu. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 15-20 oraz 22-24.12.1986. „Ucieczka do Egiptu", jedna z trzech płaskorzeźb Maxa Domeniga z ołtarzowego retabu-lum w Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf (rys.13). • 5110 Oberndorf bai Salzburg, 14-16.8.1987. Stary kościół Św. Mikołaja i Kaplica Cichej Nocy w Obern-dorf (rys. 14). • 4411 Christkindl, od 27.11.1987. Początek zapisu nutowego kolędy „Cicha noc" (rys. 15). • 5400 HalleM, 27-29.11.1987. Organy Grubera w kościele Św. Antoniego Pustelnika w Hallein oraz początek nutowego zapisu kolędy „Cicha noc" (rys. 16). • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 27.11. oraz

14-24.12.1987. Kościół Św. Mikołaja i Kaplica Cichej Nocy w Oberndorf • 5122 Ach, 27.29.12.1987. 200. rocznica urodzin

F.X. Grubera. Portret F.X. Grubera i faksymile jego podpisu (rys. 17). • 1010 Wien, 27.11.1987. Narodzenie Chrystusa

według drzeworytu z XVIII-wiecznego mszału, który został wydrukowany w ukraińskim klasztorze Po-czajiw oraz początek nutowego zapisu kolędy „Cicha noc". • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 16-24.12.1988. 170

lat kolędy „Cicha noc". Kaplica Cichej Nocy w Ober-ndorf, portret ks. J.Mohra (rys. 18). • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 15-24.12.1989.

„Pokłon Trzech Króli", płaskorzeźba w drewnie Maxa Domeniga z Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf (rys. 19). • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 2.12.1989. Adwen-

towe przejazdy salzburską koleją lokalną na wystawę filatelistyczną w Obemdorf. Kaplica Cichej Nocy, pociąg elektryczny. • 5122 Ach, od 20.11.1990. Portret F.X. Grubera,

jego dom rodzinny w Hochburgu i fragment nutowe-go zapisu kolędy „Cicha noc". • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 8-9.12.1990. Adwen-

towe przejazdy salzburską koleją z okazji wystawy filatelistycznej w Oberndorf. Kościół Św. Mikołaja i Kaplica Cichej Nocy w Oberndorf. • 5110 Obemdorf bei Salzburg, 14-24.12.1990. Kap-

lica Cichej Nocy w Oberndorf oraz znajdująca się w niej płaskorzeźba „Ukrzyżowanie Chrystusa" Ma-xa Domeniga z ołtarzowego retabulum (rys. 20). • 5400 Hallein, 28-29.6.1991. Kościół p.w. Św. Antoniego Pustelnika w Hallein, przy którym znaj- ' duje się grób F.X.Grubera.

399

• 7400 Oberwart, 5 i 6.12.1991. Aniol z puzonem oraz fragment nutowego zapisu kolędy „Cicha noc". • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 7-8.12.1991. Adwen-

towe przejazdy salzburskiej kolei lokalnej. Świeca adwentowa z wyobrażeniem Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 13-24.12.1991. 173

lata kolędy „Cicha noc". „Boże Narodzenie", pła-skorzeźba w drewnie Hermanna Huttera, stanowiąca środkową część ołtarza w Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorf. • 5112 Lamprechtshausen, od 21.7.1992. Stempel

propagandowy. Muzeum poświęcone kolędzie „Ci-cha noc" w Arnsdorf. Studnia z aniołem grającym na puzonie w Arnsdorf. Fragment nutowego zapisu kolędy „Cicha noc".

• 1150 Wien. 29.11.1992. Portrety ks. J.Mohra i F. X. Grubera (rys. 21). • 2070 Retu, Niederfisterreich, 5 i 6 12.1992. 200. rocznica urodzin ks. J.Mohra. Gałązka jodly i dwie świece. • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 5 i 6.12.1992.

Adwentowe przejazdy salzburską koleją lokalną. Ka-plica Cichej Nocy i kościół Św. Mikołaja w Obern-dorf, wagon kolejowy. • 5602 Wagrain, 11 i 12.12.1992. 200. rocznica urodzin ks. J.Mohra. Faksymile jego podpisu (rys. 22). • 5110 Oberndorf bei Salzburg, 11-24.12.1992. Kap-lica Cichej Nocy w Obemdorf. Panorama i herb Salzburga.

BOGDAN MICHALAK ALIP 1203

KRONIKA PIELGRZYMEK JANA PAWŁA II na walorach Tanzanii

dokończenie

120. Wybrzeże Kości Słoniowej. 10.091 990 (Ya-moussoukro, administracyjna stolica): Jan Paweł II modli się pod koniec Mszy św. odprawionej w nowo konsekrowanej świątyni pod wezw. Matki Bożej Królowej Pokoju.

Emitowana przez Tanzanię pocztowa kronika pa-pieskich pielgrzymek zawiera kilka Wdów i niedopat-rzeń. Można je uporządkować w pięć grup:

I. w emisji zabrakło dwóch maczków. Jeden powi-nien dokumentować pobyt Jana Pawła II na Baha-mach Nassau podczas I. zagranicznej pielgrzymki (31.01.-1.02.1979), drugi -przedstawiać pobyt w Hisz-panii (Saragossa) w ramach 24. pielgrzymki (10-11.10.1984). Trudno powiedzieć, czy wynikli, to z przeoczenia czy też stanowi rezultat świadomego zabiegu, którego celem było utrzymanie ,.okrągłej" liczby 120 znaczków dla zachowania koncepcji 10 arkusików w emisji;

2. w dwóch przypadkach została przestawiona kolejność odwiedzonych przez Papieża krajów. • czwartej podróży do Ameryki Łacińskiej (2-10.03.1983) prawidłowa kolejność byla taka: Kos-taryka - Nikaragua - Panama - Salwador - Gwatemala - Honduras • Belize - Haiti; szósta podróż do Afryki (25.01. - 1.02.1990) misia następujący przebieg: Rdpu-blika Zielonego Przylądka - Gwinea Bissau - Mali - Burkim Faso (d. Górna Wolta) - Czad;

3. cztery znaczki zawierają reprodukcje zdjęć z in-nych krajów i podróży niż zostało to podane: Polska (nr 40) z fotografią z Wiednia, Puerto Rico (nr 51) z fotografią z Chile, Argentyna (nr 79) z fotografią z Peru oraz Finlandia (nr 101) z fotografią z Danii;

4. dwa znaczki mają jednakową reprodukcję: Ar-gentyna (nr 79) i Peru (nr 86);

5. W sześciu przypadkach podany na znaczku miesiąc pobytu Jana Pawła II w danym kraju nie zgadza się z faktyczną datą przedstawionego wyda-rzenia:

a) Irlandia (nr 4) - napis na znaczku „pażdziernik", podczas gdy Jan Paweł II odprawił Mszę św. w Dub-linie 29.09.1979;

Arkusik 10 (styczeń - grudzień 1990)

109. Mali. 28.01.1990 (Bamako, stolica): Jan Paweł 11 w geście powitania podczas spotkania z młodzieżą w miejscowym Pałacu Kultury.

110. Gwinea Bissau. 27.01.1990. (Bissau, stolica): Jan Pawel II okadza ołtarz na początku Mszy św. sprawowanej na Stadionie Narodowym; obok Pa-pieża mistrz ceremonii ks. prałat Piero Marini.

111. Burki. Faso. 30.01.1990 (Bobo-Dioulasso, drugie co do wielkości miasto, położone w połu-dniowej części kraju): Jan Paw! II wita się z duchow-nym muzułmańskim podczas spotkania z przedstawi-cielami muzuhnanów.

112. Czad. 31.01.1990 (Moundou, drugie co do wielkości miasto, położone na południu kraju): Jan Paweł II wita się z Murzynką podczas Mszy św. sprawowanej na miejscowym stadionie sportowym.

113. Czeebo-Slowacja. 22.04.1990. (Bratysława): Jan Paweł II okadza krucyfiks na początku Mszy św. sprawowanej na starym lotnisku Vajnor; obok Pa-pieża mistrz ceremonii ks. prałat Piero Marini.

114. Meksyk. 6.05.1990 (miasto Meksyk, stolica): Jan Paweł II w otoczeniu grupy tanecznej po przyby-ciu na lotnisko.

115. Antyle Holenderskie. 13.05.1990 (Willemstad, stolica, położona na wyspie Curacao): Jan Paweł 11 w modlitwie przed wizerunkiem Matki Bożej pod koniec Mszy św. sprawowanej na stadionie spor-towym.

116. Malta. 27.05.1990. (Floriana, miasto w po-bliżu stolicy La Valletty): Jan Pawel II, błogosławiąc zebranych, schodzi od ołtarza po odprawieniu Mszy św.; w głębi widoczny mistrz ceremonii ks. prałat Piero Marini.

117. Tarzania. 2.09.1990 (Dar es-Salaam, stolica): Jan Pumę! II przyjmuje dar od młodej Murzynki podczas sprawowania Mszy św.

118. Burundi. 6.09.1990 (Gitega, miasto położone na wschód od Bujumbura, stolicy): spotkanie Jana Pawia II z wielodzietną rodziną murzyńską, którą po odprawieniu Mszy św. odwiedził.

119. Rwanda. 9.09.1990 (Kigali, stolica): Jan Paweł 11 przewodniczy koncelebrowanej Mszy św. sprawo-wanej na przedmieściu Nyandung.

400

b) Brazylia (nr 15) - napis na znaczku „czerwiec", podczas gdy papieskie odwiedziny dzielnicy nędzy miały miejsce 2.07.1980;

c) Peru (nr 54) - napis na znaczku „styczeń", podczas gdy koronacja wizerunku MB del Carmen miała miejsce 3.02.1985;

d) Trynidad i Tobago (nr 55) - napis na znaczku „styczeń", podczas gdy papieska wizyta i spotkanie z prezydentem odbyly się 5.02.1985;

e) Seszele (nr 76) - napis na znaczku „listopad", podczas gdy wizyta na wyspie miała miejsce 1.111986;

Q Chile (nr 78) - napis na znaczku „marzec", podczas gdy wizyta w Puerto Monit odbyła się 4.04.1987.

Pomimo kilku niedopatrzeń i uchybień „papieska" emisja Tanzanii zasługuje na najwyższe uznanie. Daje dobre wyobrażenie o częstotliwości i rozmiarach

papieskiego pielgrzymowania. Podczas 49. odbytych w latach 1979 - 1990 podróży apostolskich Jan Paweł II odwiedził (uwzględniając pominięte w emisji Wyspy Bahama) 95 państw współczesnego świata, a właściwie (jeśli osobno potraktuje się Guam i Alaskę) 97 krajów. W latach 1991 - 1992 Papież odbył 7 nowych podróży apostolskich, w ramach których odwiedził po raz pierwszy 6 krajów (Węgry, Senegal, Gambia, Gwinea, Angola, Wyspy św. Toma-sza i Książęca), zaś po raz kolejny cztery inne (Portugalia oraz należące do Portugalii, lecz położone daleko od niej Azory i Maderę, Polska, Brazylia, Dominikana). Te podróże oraz spodziewane w przyszłości następne dopiero czekają na pełne filatelistyczne udokumentowanie.

ka WALDEMAR CHROSTOWSKI AUP 1458

MIECZYSŁAW KROK

DYMARKI Nr 21-22 i Nr 23

Numer 21/22 datowany luty-maj i Nr 23 datowany sierpień 1993 liczą po 12 stronic formatu AS i są drukowane techniką małego offsetu. Oba zostaly opracowane do druku przez kol. Janusza Kędzierskiego. Numery przy-gotował kol. Jerzy Jurzykowski.

Dymarki to Klub Zainteresowań Tematyką Hutniczą PZF (O. śląsko-Dąbrow-ski - Oddział Chorzów).

W numerze 21/22 zamieszczono następujące opracowania: - „O patronie hutników" Jerzego Jurzykows-kiego, - „Ilustrowane kartki pocztowe" Alfreda Sojki, - „Kongres Techników Polskich" Jerzego Ju-rzykowskiego, - oraz wykaz znaków pocztowych o tematyce hutniczej - Nr 17. - Informacje o nowościach i z żałobnej karty.

Numer 23 otwiera artykuł śWF „Polska' 93" pióra Jerzego Jurzykowskiego. Ten sam autor pisze o znakach poświęconych Naczelnej Or-ganizacji Technicznej. Na dalszych stronicach kol. Bolesław Maziarski pisze o „Hutach w Tat-rach".

Numer kończy wykaz znaków pocztó`wych o tematyce hutniczej Nr 18.

KOLEJNICTWO Ilustrowany Biuletyn Tematyczny Nr 21

Jak zwykle 12 stronic formatu AS redagowa-nych przez Krystiana Żurawskiego. Numer da-towany 3.09.1993. A w nim: „Reminiscencje „Polska' 93" część I, pióra kol. K. Żurawskiego, „UPT w wagonie pocztowym" autorstwa kol. Artura Marsy, kol. Janusz Mikulski pisze ar-tykuł pt. „GEFA (Związek Niemieckich Koleja-

rzy Esperantystów) w filatelistyce". Na dalszych stronicach działy stałe:

- Kolejowe polonica • Z historii poczt kolejo-wych • Tabor szlaków PKP (3) pióra kol. A.Marsy • Uwaga na dziurkowanie - kol. K.2urawskiego • Nowe książki • Nowości do tematu kolejnictwo.

Numer zamyka kronika klubowa.

MARYNI ŚCI Biuletyn Informacyjny Klubu

ZO PZF GDAŃSK

Numer 2 Biuletynu, który ukazał się po 3 miesiącach od Nr. 1 liczy 12 stronic AS.

Otwiera go artykuł kol. Klemensa Hejmows-kiego - przewodniczącego Klubu Marynistów o XXIV Ogólnopolskim Spotkaniu Członków Klubu Marynistów.

Na kolejnych stronicach Klemens Hejmow-ski pisze o Jakubie Weyherze, oraz w kolejnym odcinku o Polskiej Poczcie Morskiej.

Kol. Roman Przybyla, będący obecnie redak-torem naczelnym Biuletynu, kontynuuje opra-cowanie o „Polskich wyprawach antarktycz-nych". O wystawach filatelistycznych „Szcze-cin'750" i „75 rocznica utworzenia Marynarki Wojennej RP" piszą koledzy Hieronim Liez-nierski i Roman Przybyła.

W numerze przedstawiono również legity-mację srebrnej Odznaki Honorowej PZF, którą został odznaczony Klub Marynistów.

NARODY ZJEDNOCZONE Informacje Klubu Zainteresowań PZF

Nr 50 i Nr 51

Numer 50- jubileuszowy - 24 stronice AS plus wielobarwna okładka podkreślająca, że to już ' numer piećdziesiąty. Datowany kwiecień 1993.

401

Otwiera go informacja o spotkaniu członków Klubu w Poznaniu podczas ŚWF „Polska'93". Na dalszych stronicach adresy gratulacyjne od Administracji Pocztowej ONZ w Genewie, in-formacja o nadaniu srebrnej Odznaki Honoro-wej PZF dla Klubu Zainteresowań PZF „Naro-dy Zjednoczone".

Dalsze stronice Informacji Nr 50 wypelnia redaktor odpowiedzialny Otton Gross pisząc o: nagrodzie specjalnej Administracji Pocztowej ONZ, która została przyznana na ŚWF„Polska'93" • nowych emisjach Poczty ONZ • stemplach pa-miątkowych Wiedeńskiej Poczty ONZ.

Do numeru dołączono wkładki z ilustracjami opisywanych stempli oraz wielobarwne foldery Poczty ONZ propagujące nowe znaczki.

Numer 51 przstawia informacje z XVI Ogólnopolskiego Spotkania Czionkow Klubu Zainteresowań „Narody Zjednoczone". W dal-szej kolejności znowu niestrudzony kol. Otton Gros pisze o nowych emisjach Poczty ONZ i o Swiatowej Konferencji Praw Człowieka oraz międzynarodowych wystawach filatelistycz-nych poprzedzających ją.

Numer 51 liczy 16 stron formatu A5. Są do niego dołączone barwne projekty Poczty ONZ reklamujące nowości.

Informacje KZ „Narody Zjednoczone" reda-gowane są przez zespół: E. Danikiewiez, W. Gronert, S. Sofita i M. śliwiński pod kierownict-wem O. Grossa.

ŚWI ĘTY GABRIEL Nr 35/36

Numer podwójny, datowany wrzesień 1993, liczy 32 stronice A5, opracowany przez kol. Bogdana Michalaka.

W Biuletynie można między innymi przeczy-tać o: • poczcie samolotowej z okazji X rocznicy

wizyty Papieża, • życiu Klubu, • wystawie „Polska '93", • KWF „15 lat Pontyfikatu Papieża Jana

Pawła II", • motywach sakralnych w herbach miast pol-

skich na polskich znakach pocztowych, • maczkach Watykanu, • Poczcie Magistralnej.

Ponadto kronika, ciekawostki, kasowniki polskie i austriackie. Innymi słowy - uczta duchowa dla zbieraczy motywów sakralnych.

Rzadka całość pocztowa

TURNIEJ SZACHOWY - MOSKWA 1936

Z polskich datowników o tematyce szacho-wej najrzadsze są przedwojenne z Juraty i War-szawy, szczególnie poszukiwane na oryginalnej, niefilatelistycznej korespondencji. Do rzad-kości należy także datownik moskiewski z 1936 roku, mimo iż stosowany był przez ponad 3 tygodnie: od 14 maja do 8 czerwca propagując odbywający się w tych dniach III Moskiewski Międzynarodowy Turniej Szachowy. Był to siódmy w kolejności stempel o tematyce szacho-wej stosowany na świecie.

Całość (reprod.), znaleziona w prywatnej korespondencji w Kijowie należy do rzadkości.

Jest to wspomniany wyżej datownik moskiew-ski, użyty w ostatnim dniu turnieju na prywat-nej korespondencji - pozdrowieniach z imprezy, na specjalnej, wydanej dla jej upamiętnienia kartce pocztowej. Emitentem była firma Sojuz-foto, nakład wynosił 2000 egzemplarzy.

Na stronie nieadresowej - ilustracyjnej re-produkowano fotografię sali w Domu Związków Zawodowych w Moskwie podczas imprezy szachowej, w dniu jej otwarcia. Infor-muje o tym negatywowy napis, w tłumaczeniu: „III Moskiewski międzynarodowy turniej sza-chowy. Sala Kolumnowa Domu Związków w dniu otwarcia turnieju. 14 maja 1936 r.".

Znaczek o nominale 10 kop. z portretem M.Kalinina ostemplowano datownikiem okoli-cznościowym z okazji tego turnieju szachowe-go. Obok, aby nie niszczyć ilustracji na od-wrocie, odciśnięto datowniki placówek poczty moskiewskiej, przez które karta przechodziła do adresata: Moskwa 58 - Kr.Presnia. 8.6.36.12., Moskwa - Kr.Presnia, 9.3.36.12. (godzina odbita niewyraźnie) i datownik placówki odbiorczej Moskwa - Oktiabrskij Uzieł, 9.6.36 - 9. Sprzeczności w godzinach placówki tranzytowej i docelowej nie udało się wyjaśnić. Ale jest to prawdziwy rarytas, zwłaszcza w zbiorze o tematyce szachowej.

C.R.

402

JAKIE JEST NASZE MŁODZIEŻOWE KOŁO ? Jest to rodzaj psycho-zabawy. Przeczytajcie,

pomyślcie i podsumujcie liczby, które są związane z Waszym Kołem. Na końcu zajrzyj-cis do punktowego rozliczenia zabawy. Porównajcie liczbę uzyskanych punktów z tym co by było gdyby było lepiej. Nie tylko spędzicie przyjemnie czas, lecz także znajdziecie temat do zastanowienia się nad przyszłością Waszego Koła. Przyjemnej zabawy !

W zabawie można uzyskać maksymalnie 2.300 punktów. Jeżeli Wasze Kolo uzyskało tę liczbę punktów napiszcie do redakcji - chętnie poznamy dorobek Koła.

• 1200 - 1500 punktów - pracujecie dużo. Waszą działalność widać w szkole. Szkoda, że nie wzięliście udziału w konkursie specjalnie dla Was organizowanym. Czy zastanowiliście się dlaczego w Kole jest mało uczestników ? Od-ważcie się napisać do „Filatelisty" o Waszych planach.

• 900 - 1200 punktów - coś słabo Wam idzie praca w kole. Zdajemy sobie sprawę, że macie różne trudności. Czy skontaktowaliście się z ko-misją Młodzieżową ZO PZF - może tam uzys-kacie pomoc, a może dorośli filateliści Wam

1. Zainteresowaliście się naszą zabawą - 50 2. Dzięki właściwej informacji nasze koło jest widoczne w szkole - 50 3. Dzięki staraniom naszego opiekuna mamy własne pomieszczenie na zajęcia - 100 4. Zaprenumerowaliśmy „Filatelistę" - 200 5. Nawiązaliśmy kontakt z innym kołem PZF - 50 6. Korzystamy z fachowej pomocy Komisji Młodzieżowej Zarządu Okręgu PZF - 50 7. Wysłaliśmy do redakcji „Filatelisty" reportaż o pracy naszego Kola - 200 8. Zwiedziliśmy Muzeum Poczty i Telekomunikacji lub poznaliśmy pracę poczty od zaplecza - 50 9. Zwiedziliśmy wystawę filatelistyczną - 200 10. Założyliśmy własną biblioteczkę filatelistyczną lub mamy dział filatelistyczny w szkolnej

bibliotece - 100 11. Uczestniczymy w młodzieżowym konkursie filatelistycznym organizowanym przez PZF - 100 12. Nasz uczestnik zdobył I, II lub III miejsce w półfinale konkursu - 200 13. Nasz uczestnik zdobył I, II lub III miejsce w finale konkursu - 500 14. Nasze zbiory były eksponowane na wystawie filatelistycznej - 200 15. Nasi uczestnicy za pracę w kole zostali wyróżnieni młodzieżowymi odznakami filatelistycznymi

- 50 16. Zorganizowaliśmy pokaz filatelistyczny dla całej szkoły - 100 17. Zorganizowaliśmy obchody Dnia Znaczka lub Dnia Filatelisty - 50 18. Uczestnicy innych kół w szkole zazdroszczą nam sukcesów - 50

A teraz przeczytajcie co o Was sądzimy:

• 1800 - 2300 punktów - jesteście wzorowym kołem. Docenienie Waszego uczestnika w finale konkursu świadczy o trafnym wyborze. Po-winniście upowszechniać swoją pracę, dzielić się doświadczeniami z innymi MKF. Gratulujemy i życzymy Wam jeszcze lepszych wyników !

• 1500 - 1800 punktów - jesteście wyróżniającym się kotem. Musicie jeszcze po-pracowac, żeby Wasz uczestnik zdobył czołowe miejsce w finale konkursu. Gratulujemy wyróżnienia w półfinale konkursu i na wy-stawach !

pomogą. A może założenie własnej biblioteczki filatelistycznej ułatwi Wam filatelistyczną pracę. • poniżej 900 punktów - musicie zdać sobie

sprawę, że to dopiero początek Waszej działalności. Dzięki wysiłkowi i zaangażowaniu Waszego opiekuna i kolegów w niedługim cza-sie osiągniecie pożądane efekty. Musicie zoba-czyć prawdziwą wystawę filatelistyczną - to Wam ułatwi opracowanie zbiorów. Bez doświadczenia trudno być od razu mistrzem. Zapał i pomoc dorosłych pomogą Wam roz-wijać tę społecznie pożyteczną działalność.. Głowa do góry ! WOJCIECH TUZ

403

POCZET KRÓLÓW I KSIĄŻĄT POLSKICH ez.vi

WŁADYSŁAW LASKONOGI (1202 • 1228 - 1231)

Urodzony między 1161 a 1166 rokiem, syn Mieszka Starego i jego drugiej żony Eudoksji, księżniczki kijowskiej. Po śmierci ojca obrany został księciem krakowskim. Wkrótce potem musial ustąpić na rzecz Leszka Białego i wycofał się do Wielkopolski. Uwikłał się tam w spór z Kościołem i długotrwałe walki z bratankiem Władysławem Odonican o Poznańskie. Po śmierci Leszka Białego na zjeździe w Cieni w 1228 roku przyjął wybór na księcia krakowskiego w zamian za przywileje na rzecz Kościoła i możnych, lecz władzę faktycznie przekazał Henrykowi Brodatemu. Wkrótce potem wyparty przez Odonica z Wielkopol-ski schronił się w Raciborzu. Zmarł w 1231 roku. Znaczek: Nr 3286 Całostka: Ck 93 Stempel okolicznościowy: Wrocław-1 25.03.93 - pierwszy dzień obiegu.

HENRYK BRODA' (1228 - 1238)

Urodzony między 1165 a 1170 rokiem, syn księcia śląskiego Boleslawa Wysokiego i jego drugiej żony Krystyny. Ożenił się z niemiecką księżniczką Jadwigą uznaną po śmierci za świętą.

W 1201 roku objął po ojcu rządy na Śląsku i doprowadził do gospodarczego rozkwitu tej dziel-nicy. Około 1217 roku wszedł w koalicję z Wła-dysławem laskonogimi Leszkiem Białym, z którymi organizował wyprawy krzyżowe na Prusy. Wyszedł cało z zamachu w Gąsawie, stanął do walki o spadek po Leszku Białym. Walkę tę wygrał w sojuszu z Władysławem Laskonogim, a potem samodzielnie rządził od 1228 roku w Krakowie. W 1234 roku zajął część Wielkopolski opanowanej przez Władyslawa Odonica. Nie zrealizowawszy zamysłu o koronie królewskiej dla syna zmarł w 1238 roku w Krośnie Odrzańskim.

W tym roku 15 października przypada 750. rocz-nica śmierci księżnej Śląska Jadwigi, żony Henryka Brodatego. Z tej okazji 14.X. ukazały się znaczki Poczt Polski i Niemiec - p. „F" nr 10.

Syn Henryka Brodatego - Henryk Pobożny, który zginął w bitwie pod Legnicą, ma także swoją dokume-ntację filatelistyczną, którą podaję wspólnie.

Znaczki: 1058, 3170, 3287, św. Jadwiga rok 1993 • Berlin Zachodni Mi. 133 • Niemcy Mi. 1511; - wspólne wydanie rok 1993.

Calostki: Cp 204 (kościół św.Jadwigi), Cp 836, Cp 839

Stemple okolicznościowe: 60 522, 61 018, 61 051, 65 030, 67 286, 86 085 • Stemple pierw-szego dnia obiegu Polski i Niemiec do wspólnego wydania: 750. rocznica bitwy pod Legnicą i 750-lecie śmierci księżnej Śląska, św. Jadwigi.

cdn. JÓZEF GRABARCZYK

ZNACZEK BAWI

Odczytać diagram:

1-2-3-4-5-3-6-7-9-9-!-10-2-11-12-

I4-" Litery diagramu wybrać z wyrazów pomocniczych:

I-2-3-6-12-7-8-14-15-8 = podawana przed głównym posiłkiem na pobudzenie apetytu, przekąska 20-4-10-8-5-9-8 = przeczenie 3-17-3-16-19 = mały Zdzisław 11-13-18-10 = haczyk do wzruszania węgla w piecu, pogrzebacz

Dwie nagrody dla uczestników konkursu ufun-dował p. Hubert Malasiewicz.

Rozwiązania prosimy nadsylać w terminie do 10.1.1994 r. pod adresem: Kolo filatelistyczne, skrytka 36, 00-979 Warszawa 34

Rozwiązanie zadania z nr 6/93 PREZYDENCI USA

Zadanie polegalo na odgadnięciu nazwisk prezy-dentów USA, których portrety zamieszczono na reprodukowanych fragmentach znaczków poczto-wych. Prawidłowe rozwiązanie brzmi (w nawiasie podano kolejny numer prezydentury): G. Washington (1), T.Jefferson (3), J.Monrce (5), 9.Jackson (7), A.Lincoln (16), U.Grant (18), J.Garfleld (20), Ch.Arthur (21), G.Cleveland (22 i 24), B.Harrison (23), T.Roosevelt (26), W.Wilson (28), F.D. Ro-osevelt (32), D.Eisenhower (34) i J.Kennedy (35).

Nagrody, ufundowane przez p. Huberta Malasietd-ma z Częstochowy (zestawy okolicznościowych oste-mplowań) oraz p. Ryszarda Sosnowskiego z Białogardu (zestawy zagranicznych znaczków kaso-wanych), w wyniku losowania otrzymują: Artur Bur-dosz z Warszawy, Aleksander Kikta z Koszalina, Helena Kaduk z Wilkowic, Wojciech Mościcki z Wroclawia, Jan Pietrzyk ze Stmelina i Boleslaw Zarek z Bydgoszczy.

Nagrody wysłano pocztą - prosimy o potwierdzenie otrzymania przesyłki.

404

(i5:9-■ti R r

WIADONIOŚCI LF '5N■ I

NAGRODA im. ROBERTA STOLZA za znaczek o tematyce muzycznej Ponad 500 członków Philatelic Music Cirle

w Londynie i jego patron honorowy Yehudi Menuhin postanowili przyznać nagrodę Rober-ta Stolza w roku 1993 następującym zarządom pocztowym:

rnrmc Ncn.n lR■ l<3 \ I:

I miejsc e: Austria za zaprojektowany przez prof. Otto Stefferi bloczek wydany z oka-zji jubileuszu „150 lat Wiedeńskich Filharmo-ników", wprowadzony do obiegu 27 marca 1992 roku.

H miejsce: Wielka Brytania za zaprojektowaną przez p. Lyndę Gray serię pięciu znaczków z motywami zaczerpniętymi z operetek Gilberta et Sullivana. Seria ta weszła do obiegu 21 lipca 1992 roku.

III miejsc e: Niemcy za emisję z 13 sierpnia 1992 roku znaczka okolicznościowego upamiętniającego „250 lat Deutsche Staatsoper Berlin".

Przy okazji warto wspomnieć, że w roku 1992 zarządy pocztowe wyemitowały ponad 100 znaczków z muzycznymi motywami.

Fundatorką nagrody od roku 1980, wygrawe-rowanego srebrnego talerza oraz złotego meda-lu Roberta Stolza, jest żona sławnego kom-pozytora, ostatniego króla wiedeńskiego walca, pani Einzi Stok.

Oby kiedyś i nasza Poczta doczekała się tak zaszczytnego wyróżnienia ...

KAROL STRUG

PRIX OLYMPIA Międzynarodowy Komitet Olimpijski zorga-

nizował po raz trzeci konkurs na najpiękniejszy znaczek, wydany z okazji Igrzysk Olimpijskich w 1992 r. w Albertville i w Barcelonie. Zgłoszenia nadesłały 163 zarządy pocztowe, prezentując swe wydania olimpijskie. Po wstępnych eliminacjach, dwanaście znaczków przedstawiono do oceny Wielkiemu Międzyna-rodowemu Jury, do którego zaproszono m.in. prezesów federacji filatelistycznych należących do FIP, członków Międzynarodowego Komite-tu Olimpijskiego, AIJP, AIEP, przewod-niczących narodowych komitetów olimpijskich.

Z ł oty medal otrzymał znaczni( 80 c Poczty Nowej Zelandii, wydany z okazji Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie, zaprojektowany przez Martina Baileya z Auckland. S r e b r o przyznano znaczkowi Izraela, b r ą z- znaczkowi Stanów Zjednoczonych.

Niestety, żaden z polskich znaczków olimpij-skich nie został zakwalifikowany do finału.

(jzp)

CCI-€\;----N~ INNI POCZTA I FILATELISTYKA NA LITWIE

Taki tytuł nosi w języku polskim pismo, którego właśnie otrzymaliśmy 2-numer z tego roku. Format A5, stronic 48 plus okładka.

Pismo bogato ilustrowane poświęcone jest znakom pocztowym Litwy, tak przedwojennej, jak tej obecnej, nowej. Artykuły m.in. przed-stawiają proces powstania nowych znaczków od etapu szkiców poprzez ich rozwinięcie do projektów i dalej do akceptów. Pismo robi dobre wrażenie. Niestety, nieznajomość języka litewskiego uniemożliwia zapoznanie się szczegółowe z treścią.

W NORWEGII

Otrzymaliśmy od znanego norweskiego fila-telisty pana Bjorn Bralbaka dwa pisma filatelis-tyczne z jego artykułami poświęconymi Polsce.

W I numerze z 1993 r. „Frimerke Forum" pan Bratbake opisuje Marynarkę Wojenną RP w czasie II wojny światowej. Jest to już 5 od-cinek z tego cyklu.

W 4 numerze z 1993 roku „Norek Filatelistisk Tidsskrift" zostały przedstawione na znaczkach podobieństwa historii Polski i Norwegii.

SYRENA Nr 44 i Nr 45

W numerze 44 Jifi Król pisze o Cp 103 użytej w Krakowie 16.03.1949 roku (tj. po okresie jej ważności), zaopatrzonej w stempel „T", z do-klejonymi znaczkami opłaty. Na kanwie tego przypadku opisano obieg i powstanie Cp 119 • będącej przedrukiem nowej wartości na Cp 103.

405

A Y a

Na kolejnych stronicach J. Kiil pisze o: przesunięciu tła na znaczku 60 gr Melbourne 1956, pustopolach i blokach legitymacyjnych znaczków „trójka murarska" 15 gr z 1950 roku oraz „l maja" 45 gr z 1951 roku.

Ota Śrubki dorzuca nowe informacje o dato-wnikach Cieszyna z lat 1925/26.

Ponadto informacje o nowościach opracowa-ne w ten sposób, że pokazują możliwości spec-jalizacji poszczególnych wydań i inne ciekawos-tki dotyczące formularzy pocztowych i bydgos-kiej frankatury na kopercie lotniczej Ck 72. Frankatura ta uzupełnia nominał do pra-widłowego dla taryfy lotniczej zagranicznej obowiązującej w 1988 roku.

Numer 45 otwiera artykuł Tadeusza Win-cewieza o stemplach i kasownikach Stalinog-rodu. J.Kral pisze o „warszawskich przedru-kach" znaczków opłaty z 1990 roku. Następnie ciąg dalszy Zaolzia, tym razem datowniki Mo-rawka, oraz stemple ambulansowe kolejowe Bogumin-Warszawa 2, Mosty-Bogumin 339.

Na kolejnych stronicach opis uroczystości 100-lecia filatelistyki polskiej w Bielsku-Białej oraz informacja o nadaniu złotej Odznaki Ho-norowej PZF dla Klubu Zainteresowań Znacz-ka Polskiego w Czecho-Słowacji.

W dziale nowości tym razem całostki polskie. Oba numery Syreny przynoszą jak zwykle wiele ciekawych informacji dla filatelistów specjali-zujących się w zbieraniu polskich znaków po-cztowych.

S.J.

ZN IN' 93

Na początku września zakończyła się IV Wystawa Filatelistyczna Ziemi Palackiej - Znin'93. Trwała od 27 maja. Muzeum Ziemi Pahieldej mieszczące się w żnińskiej Sufraganii udostępniło trzy sale na jej potrzeby.

Wystawę zorganizowano z okazji 100.rocz-nicy ruchu filatelistycznego w Polsce. Należy tu jednak dodać, że przy okazji uczczono również 35-lecie Kola PZF w żninie, o czym przypom-niało się' organizatorom w trakcie montażu gablot wystawowych i było już za późno by zaznaczyć ten fakt w katalogu.

Wystawiono 10 eksponatów, plakaty, medale i inne trofea zdobyte przez inińskich filate-listów. Pokazano również pokonkursowe proje-kty znaczków wykonane przez młodzież szkolną („Filatelista" Nr 6, str. 199).

Jak napisał Hubert Kurczewski w lokalnym piśmie „Paluki" „ .. Przez cale wakacje możemy oglądać eksponaty zaprezentowane przez trzy generacje: założycieli kola w żninie, dziś już

dziadków i babć, pokolenie średnie i najm(od-szych - uczestników MIC.P".

Ze względu na czas i miejsce wystawa cieszyła się dużym powodzeniem nie tylko wśród miesz-kańców, ale również wielu wycieczek turystycz-nych z całego kraju.

CZESŁAW PIECHOCKI

Dla uczczenia 110.ro-cen icy utworzenia nowo-czesnego systemu po-cztowego w Korei i wy-dania pierwszych kore-ańskich znaczków po-cztowych Federacja Fila-

telistyczna Korei i Ministerstwo Łączności Re-publiki Korei organizują Światową Wystawę Filatelistyczną PHILAKOREA 1994 pod pat-ronatem FIP, która odbędzie się w dniach 16-25 sierpnia 1994 r. w Seulu (Korea Płd.).

Polski Związek Filatelistów zamierza wziąć udział w tej wystawie jedynie w klasie literatury z uwagi na bardzo wysokie koszty ubezpiecze-nia eksponatów i ich wysyłki.

z zycia PZF O STANISŁAWIE K A ML ERZE

jakim Go znalem ...

Stanisława Kamlera poznałem chyba w polowie lat pięćdziesiątych. Był on w tym czasie stałym bywalcem spotkań klubowych członków koła Polskiego Związku Filatelistów w Warszawie. Jego charakterystyczna korpule-ntna sylwetka, w nieco przykrótkich spodniach i obcisłej marynarce, z nieodłączną parcianą raportówką przewieszoną przez ramię, była doskonale znana niemal wszystkim uczestni-kom spotkań wymiennych w klubie na Senator-skiej, później na Czackiego, Mysiej i Grzybo-wskiej - słowem wszędzie tam, gdzie odbywały się spotkania zbieraczy, organizowane przez Zarząd Koła nr 1.

Stanisław Kamler urodzil się w Warszawie w roku 1924. Znaczki pocztowe zbierał od wczesnej młodości, jednakże już w tym czasie głównym przedmiotem jego zainteresowań stało się przede wszystkim - jak sam mawiał -

.. wszystko to, co poczta przykleja na prze-sylkach, a co nie jest znaczkiem". Wkrótce skoncentrował się na kolekcjonowaniu n a I e-pek polecenia,aszczególnie-ca ł o ś-ci p oleconyc h. W tym czasie nikt jeszcze nie fabrykował pseudocalości poleconych wyłącznie na użytek filatelistyczny. Każda prze-syłka polecona musiała przejść autentyczną drogę pocztową od nadawcy do adresata.

Przyjaciele i znajomi mieli zawsze dla Kam-lera jakieś niepotrzebne nalepki „R" z różnych

406

0 11,17:32/K1

131.13 ?gęg

at

Sw. ,FRANCOTYP

50-481 t.4d. Ss 04. t...t. 44

111 1.11 IONTIX71, 113.1111.1111111 t= 1 1.3SQ 1173-1113

krajów lub też całe koperty z listów poleconych, które oddawali mu w prezencie. Kupował też wszystkie ciekawsze listy polecone, jakie trafiały się na rynku filatelistycznym, płacąc niemal każdą cenę za pozycje potrzebne do wzbogace-nia swoich zbiorów. Szczególnie pasjonowały go przesyłki polecone z ziem polskich z okresu zaboru oraz z pierwszych lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jeździł niemal po całym kraju w poszukiwaniu starszych prze-syłek poleconych.

Kiedy na początku 1957 roku pojawiły się w kilku miastach w Polsce eksperymentalne nalepki polecenia, Kamler podjął usilne stara-nia, ażeby zdobyć do zbioru te pierwsze - w okresie powojennym - polskie nalepki polecenia. Od 1960 roku nalepki polecenia weszły już na stałe do obrotu pocztowego w placówkach I - III klasy,a w kilkanaście lat później - we wszystkich placówkach poczto-wych na obszarze całego kraju. Kamler z dużym zaangażowaniem zbierał te nalepki. Miał pod-stawowy zbiór nalepek „R" na wycinkach z ko-pert, w układzie alfabetycznym placówek po-cztowych. Drugi zbiór - na kopertach, również w układzie alfabetycznym placówek, przecho-wywał w specjalnych pudełkach kartonowych. Oprócz tego budował eksponaty na kartach wystawowych na różne wystawy filatelistyczne.

Pod koniec 1961 roku Kamice wstąpił do Pierwszego Austriackiego Stowarzyszenia Zbie-raczy Nalepek Polecenia w Wiedniu. W marcu 1969 roku została utworzona w Krakowie przy Kole nr 1 im. Prof. Stanisława Miksteina, Sekcja Zbieraczy Erek. Stanisław Kamler został jednym z pierwszych członków tej Sekcji. Utrzy-mywał rozległe kontakty ze zbieraczami znaków polecenia na całym świecie. Opubliko-wał szereg prac na tematy związane z kolekc-jonowaniem znaków polecenia. Jego publikacje ukazały się m.in. w biuletynie wydawanym przez I. Osterreichischer Rekozettel Sam-mler-Verein w Wiedniu, w Biuletynie Okręgu Warszawskiego PZF i w miesięczniku „Filateli-sta" (dawniej dwutygodnik).

Fragmenty swoich bogatych zbiorów wysta-wiał Kamler na licznych wystawach filatelis-tycznych. Przynosiły mu one sukcesy medalo-we, z czego cieszył się zawsze ogromnie. Miał też duże poczucie humoru i nieraz pokazywał zna-jomym i przyjaciołom a to kartkę poleconą z kory brzozowej lub podstawki pod piwo, a to nalepki „R" z jakąś dziwną nazwą placówki pocztowej i dopasowanym do tej nazwy tema-tem znaczka. Zbierał też numizmaty i mial w swojej kolekcji cenne i rzadko spotykane egzemplarze. Należał również do Polskiego To-warzystwa Archeologicznego i Numizmatycz-nego i chyba do kilkunastu innych towarzystw, dzięki czemu poszerzał swoje kontakty kolek-cjonerskie.

Kolekcjonowanie pocztowych znaków pole-cenia było pasją życiową Stanisława Kamlera. Zaniedbywał przez to inne sprawy, zwłaszcza zdrowie. Wprawdzie jeździł po sanatoriach, ale ciężka i nieuleczalna choroba robiła swoje. Zmarł 31 marca 1979 roku, w wieku 55 lat. Zgodnie z wolą zmarłego, rodzina przekazała większość jego zbiorów filatelistycznych Okręgowi Warszawskiemu PZF. Miały one stanowić zaczątek okręgowego muzeum filateli-stycznego. Niestety, inicjatywa ta dotychczas nie została zrealizowana.

Dla upamiętnienia Osoby fundatora, Zarząd Okręgu Warszawskiego PZF ustanowił do-roczną nagrodę im. Stanisława Bandera, przy-znawaną za najlepsze publikacje z zakresu znaków polecenia przesylek. Nagrodę tę otrzy-mało już kilkunastu autorów: m rok 1979 - Jan Szorek • 1980 - Henryk Bartkowiak i J. Majewski • 1981 - Tadeusz WifieelliC1

W latach 1983 - 1986 nagród nie przyznawano. Za rok 1987 zostaly przyznane trzy: I - Bronisław Rejnow-ski • II - Andrzej Sałata • III - Jan Szorek

Za rok 1988 nagrody nie przyznano. Za pracę zbiorową, opublikowaną w roku 1989, równorzędne nagrody otrzymali Henryk Bartkowiak i Jerzy Jaku-bik. Za rok 1990 - ponownie Andrzej Safuta. W roku 1991 laureatem nagrody zostal Józef Golec, a 1992 r. nagrodę przyznano Wiktorowi Belkotowi i Piotrowi Gruszczyńskiemu.

Komisja Nagrody im. St. Kamlera prosi o nad-syłanie do Okręgu Warszawskiego PZF (A1.3 Maja 12, 00-391 Warszawa) pisemnych informacji o pub-likacjach z zakresu pocztowych znaków polecenia.

BRONISŁAW REJNOWSK1

WSPÓŁPRACA FILATELISTÓW ŁODZI I BIAŁORUSI

W 1973 r. Okręg Łódzki PZF nawiązał kontakty z filatelistami Białorusi. Zaowoco-wały one m.in. wspólnymi wystawami organi-zowanymi w Łodzi i Mińsku, współpracą w za-kresie prac badawczych i publikacji oraz wielo-ma indywidualnymi kontaktami filatelistów.

Dwudziestolecie tej współpracy ZO PZF w Łodzi upamiętnił wydaniem kilku kopert

407

z ilustracjami przedstawiającymi zabytki Mińska. We wrzesniu br. stosowana też byla okolicznościowa frankatura mechaniczna. Ko-perty i nakładkę na maszynę frankującą projek-tował W. Żurawski.

(w0 INFORMATOR WYBORCZY

Nr 1 i 2 W czerwcu br. ZG PZF rozpoczął wydawanie

Biuletynu Wyborczego. Zanuarem tego pisma jest szybkie informowanie o przebiegu akcji wyborczej w ogniwach organizacyjnych PZF.

Biuletyn Nr 1, o objętości 4 stronice A5, zawiera przypomnienie najważniejszych doko-nań Związku w minionej kadencji oraz osiągnięcia Okręgu PZF w Rzeszowie. Przed-stawiono takie sylwetkę nowo wybranego pre-zesa Z.O. Rzeszow, kol. Zygmunta Kałuży.

Biuletyn Nr 2 zawiera skrót sprawozdania z zebrania sprawozdawczo-wyborczego Okręgu PZF w Bydgoszczy.

Przedstawiono również sylwetkę nowo wy-branego prezesa Z.O.PZF w Bydgoszczy, którym ponownie został prof. dr Zygmunt Wia-trowski.

KOMUNIKATY I INFORMACJE FILATELISTYCZNE

Z.O. PZF w Kielcach Nr 2 i Nr 3

Numer 2 Komunikatu datowany kwiecień 1993 r. liczy 8 stron A5. Można w nim znaleźć opis uroczystości 100-lecia polskiego mchu fila-telistycznego w Kielcach, sprawozdanie z prac Z.O. PZF w Kielcach, informacje o nowinkach Poczty Polskiej oraz bieżące komunikaty Z.O.

Numer 3, datowany lipiec 1993 r., liczy 6 stro-nic A5. Poświęcony jest ŚWF „Polska'93", bieżącym komunikatom, informuje o pracach Z.O. PZF w Kielcach, oraz wspomnieniu o zmarlym kol. Jerzym Nowaku.

Komunikaty redagowane są profesjonalnie i, w moim odczuciu, przyczyniają się do pod-trzymywania więzi między członkami Okręgu Kieleckiego.

OPOLSKI INFORMATOR FILATELISTYCZNY Nr 13/93

Informator wydawany przez ZO PZF w Opo-lu liczy 12 stronic A5. Poswięcony jest sprawom organizacyjnym Okręgu Opolskiego. Można w nim przeczytać o VI Wystawie Filatelistycznej „Chrześcijaństwo", zorganizowanej przez Kolo Młodzieżowe przy Szkole Podstawowej im. Ma-rii Konopnickiej w Rogowie Opolskim, o ob-chodach Dnia Znaczka'93, oraz akcji wyborczej w kołach PZF. Ponadto opublikowano wykazy wyróżnionych członków PZF ZO Opole i laure-atów Mlodzieżowego Konkursu Filatelistycz-nego.

Z żalobaej karty

FRANCISZEK STANISŁAW KORBEL

25 lipca 1993 r. zmarł w Ostrowcu Św. w wieku 80 lat zasłużony działacz, ruchu filateli-stycznego, wystawca, kronikarz i propagator filatelistyki.

Będąc nauczycielem matematyki, fizyki i che-mii w Liceum Ogólnokształcącym im. Sta-nisława Staszica w Ostrowcu Sw. założył w tej Szkole w 1956 r. pierwsze w Kieleckim Oddziale PZF młodzieżowe koło filatelistyczne i przez 17 lat, tj. do przejścia na emeryturę, był jego opiekunem.

W październiku 1967 r. wstąpił w Kole PZF Nr 4 w Ostrowcu Św. w szeregi n/Związku, pełniąc w nim przez parę kadencji, funkcję skarbnika. Pracował też we władzach Kielec-kiego Okręgu PZF pełniąc przez szereg lat funkcję Członka Zarządu, a ostatnio - przez dwie kadencje - Członka Okręgowego Sądu Koleżeńskiego PZF.

Zmarły był wystawcą. Miał opracowanych szereg zbiorów, a m.in. „Mapy na znaczkach pocztowych", „Atlas geograficzny ZSRR", „Ciała niebieskie na znaczkach pocztowych".

Jako propagator naszego ruchu zarażal swoje otoczenie bakcylem filatelistyki. W szeregi Związku wprowadzi! wielu nowych członków. Kolekcjonerami i wystawcami byli Jego żona, córka i syn.

Duże zasługi miał jako niezmordowany, do- ciekliwy kronikarz i autor prac o tematyce filatelistycznej. Opracował m.in. „Polski Związek Filatelistów na Kielecczyźnie" (3 to-my), „Historia Kola PZF Nr 11 w Hucie im. M.Nowotki w Ostrowcu Św.", „Literatura pol-ska w filatelistyce", „Osiągnięcia sportu pol-skiego na znaczkach pocztowych".

Nade wszystko jednak przedkładał pracę z młodzieżą. Jako członek Komisji Mło-dzieżowej Okręgu PZF w Kielcach poświęcił wiele czasu i wysiłku w organizowanie i rozwój filatelistycznego ruchu młodzieżowego na tere-nie Ostrowca Sw.

Odszedł od nas „Człowiek z pasją". Wśród wielu Jego zainteresowań, takich jak muzyka, astronomia, plastyka, szachy czy etnografia - filatelistyka była niewątpliwie Jego ulubionym hobby, któremu poświęcał najwięcej czasu.

Doceniając Jego działania na polu filatelis-tyki - Zarząd Główny PZF wyróżnił Go brązową i zlotą honorową odznaką PZF, brązową odznaką „Zasłużony dla Polskiej Fila-telistyki" i „100 lat filatelistyki polskiej" a Mini-ster Kultury i Sztuki - odznaką „Zasłużony Działacz Kultury". Był też uhonorowany od znaką „Za Zasługi dla Kielecczyzny".

Cześć Jego pamięci ! ' Zarząd Kieleckiego Okręgu PZF

408

JAROSŁAW KOCZOROWSKI

1919 - 1993

16 sierpnia 1993 roku zmarł Kolega Jarosław Ko-czorowski, znany i ceniony publicysta filatelistyczny.

Urodzony w 1919 roku fi-latelistyką interesował się już w czasie nauki w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Po-znaniu, gdzie w 1936 roku był współorganizato-rem wystawy filatelistycznej znaczków w układzie tematycznym. Absolwent Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.

Człowiek głębokiej wiedzy i kultury, autor poważnych opracowań dotyczących głównie historii filatelistyki. W latach 1973-1974 był członkiem Komitetu Redakcyjnego, w 1975--1976 redaktorem naczelnym „Wielkopolskich Wiadomości Filatelistycznych". Przez cały okres ukazywania się był redaktorem naczel-nym „Filatelisty-Tematyka" mutacja D (nau-ka, kultura, sztuka). W latach 1979-81 członek jury „Medalu za zasługi dla rozwoju publikacji filatelistycznych".

Ostatnią Jego pracą byka historia filatelistyki w Wielkopolsce opublikowana w wydanym na SWF Polska'93 wydawnictwie „Poczta i filateli-styka w Wielkopolsce".

Za swą działalność filatelistyczną Kolega Jarosław Koczorowski wyróżniony był brązową (1984) i srebrną (1991) odznaką „Za zasługi dla polskiej filatelistyki", srebrną od-znaką (1977) „Zasłużony pracownik łączności", „Medalem za zasługi dla rozwoju publikacji filatelistycznych" (1978). Był wyróżniony także tytułem „Zasłużony dla Okręgu Poznańskiego Polskiego Związku Fila-telistów". Długoletni członek AIJP.

Odszedł poważny publicysta, dobry Kolega, człowiek prawy i szlachetny.

Koleżanki i Koledzy z Okręgu Poznańskiego PZF

BOGDAN OKONIEWSKI

1918 - 1993

W pochmurny piątko-wy poranek 10 września 1993 roku na Cmentarzu Junikowskim pożegna-liśmy zmarłego 6 wrześ-nia 1993 roku Kolegę Bo-gdana Okoniewskiego. W ostatniej drodze towarzyszyli Zmarłemu li-czni filateliści, w tym wielu Jego wychowanków.

Urodzony 6 listopada 1918 roku w Poznaniu. Maturę uzyskuje w Gimnazjum im. Karola

Marcinkowskiego w Poznaniu i rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. Wybuch wojny przerywa edu-kację, lata wojny spędza w Warszawie. Po wojnie ponownie podejmuje studia na Uniwer-sytecie Poznańskim uzyskując magisterium na Wydziale Ekonomicznym.

W 1947 roku wstępuje do Wielkopolskiego Klubu Filatelistycznego, członkiem PZF jest, z kilkuletnią przerwą, od 1950 roku. Głębokie zainteresowanie makami pocztowymi, szeroka, ciągle pogłębiana wiedza w zakresie filatelistyki oraz umiejętność nawiązywania kontaktów zje-dnują Mu uznanie środowiska. Od 1973 roku wchodzi w skład Zarządu Okręgu, początkowo piastując stanowisko sekretarza, a od 1979 do chwili śmierci wiceprezesa. Nieprzerwanie od 1969 roku przewodniczył Komisji Młodzieżo-wej ZO. Od 1975 roku był członkiem Komisji Młodzieżowej ZG PZF, w latach 1980-1988 członkiem Plenum Zarządu Głównego Związku.

W swej działalności filatelistycznej szczególną wagę przywiązywał do filatelistyki młodzieżowej. Przez blisko 20 lat był organiza-torem dorocznych młodzieżowych konkursów filatelistycznych na szczeblu Okręgu, a także ogólnopolskiego finału. Organizował sympozja dotyczące filatelistyki wśród młodzieży, z Jego inicjatywy i Jego wysiłkiem powstał cykl wielko-polskich wystaw filatelistycznych. Wyjątkowo wiele uwagi przywiązywał do kół młodzieżo-wych w szpitalach, sanatoriach i domach dziec-ka. Wspólnie z Instytutem Kształcenia Nauczy-cieli i Badań Oświatowych zorganizował kumy specjalizacyjne z zakresu filatelistyki, które ukończyło wielu nauczycieli - wychowawców. Sprawował funkcje komisarza międzynarodo-wych młodzieżowych wystaw filatelistycznych, jurora i opiekuna grupy na międzynarodowych młodzieżowych konkursach filatelistycznych.

Jako wystawca szczególną wagę przywiązy-wał do swych eksponatów „Sztuka filmowa w filatelistyce europejskiej" oraz „Uniwersytety Europy", za które uzyskał szereg cennych wyróżnień. Jako sędzia oceniał wiele wystaw znaków pocztowych.

Był także publicystą filatelistycznym, a jego opracowanie „Wielkopolanie na polskich zna-kach pocztowych" (WTK 1985) cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów.

Za swą działalność Kolega Bogdan Okoniew-ski został odznaczony wysokimi wyróżnieniami państwowymi i PZF.

Jego odejście pozostawiło w smutku wielu przyjaciół i wychowanków. W naszej pamięci pozostanie jako serdeczny, niezwykle systema-tyczny, głęboko zaangażowany w pracę dla polskiej filatelistyki Kolega.

Koleżanki i Koledzy z Okręgu • Poznańskiego PZF

409

nowości Q POLSKIE PLAKAT POLSKI

10 grudnia br. Poczta Polska wprowadzi do obiegu 2 znaczki pocztowe wartości 2000 zl (plakat „Przyjedź i zobacz polskie góry" Macieja Urbańca) i 5000 zl (plakat „Alban Berg Wozzeck" Jana Lenicy), będące kontynuacją emisji „Plakat Polski".

Znaczki wykonano techniką offsetową na papierze offsetowym, w formacie 39,5 x 51 mm, w nakładzie: 2000 71 - 1,5 mln. sztuk, 5000 zl - I mln. sztuk.

W dniu wejścia znaczków do obiegu będzie w sprze-daży FDC, opatrzona datownikiem okolicznościo-wym, stosowanym w upt. Warszawa I.

Autorką projektów znaczków, koperty i datownika jest art. plastyk Krystyna Hoffmann-Pagowska.

KOCHAM CI Ę

14 stycznia 1994 r. wejdzie do obiegu jeden znaczek pocztowy wartości 1500 d emisji „Kocham Cię".

Znaczek wykonano techniką offsetową, na papie-rze offsetowym, w formacie 31,25 x 39,5 mm, w nakladzie 3 mln. sztuk.

W dniu wejścia znaczka do obiegu będzie w sprze-daży FDC, opatrzona datownikiem okolicznościo-wym, stosowanym w upt. Warszawa I.

Znaczek, kopertę i datownik zaprojektował art. plastyk Andrzej Gosik.

Stemple okolicznościowe Centralny Zarząd Poczty Polskiej wyraził zgodę na

stosowanie: 19 XI w Upt. Warszawa I - datownika: 65 lat

Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej. 10 XII w Upt. Warszawa 1 - datownika: XXIX

Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego. 27 XII w Upt. Poznań I - datownika: 75.rocznica

Powstania Wielkopolskiego.

Ukazały się ZNACZKI

14.X. br. Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy wartości 2500 z1 emisji „750.rocz-nica śmierci św. Jadwigi" - p. „F" nr 10 (Zarządzenie Dyrektora Poczty Polskiej ar 84 z 12 X 1993 r.).

16.X. br. wprowadzono do obiegu znaczek po-cztowy wartości 20 000 .1 w formie bloczka, emisji „XV rocznica pontyfikatu Papieża Jana Pawia II" - p. „F" nr 9 (Zarządzenie Dyrektora Poczty Polskiej or 85 z 12 X 1993 r.).

11 Xl br. wszedł do obiegu znaczek pocztowy wartości 4000 d oraz znaczek pocztowy wartości 20 000 zl w formie bloczka, emisji „75.rocznica odzys-kania niepodkglości przez Polskę" - p. „F' nr II (Za-rządzenie Dyrektora Poczty Polskiej rw 88 z 27 X 1993 r.

KARTKI

21.X.br. wprowadzono do obiegu kartkę pocztową z wydrukowanym znaczkiem pocztowym wartości 1500 zl, przedstawiającym gmach teatru, emisji „I00 lat Teatru im. J.Slownekiego w Krakowie".

Kartkę, o wymiarach 148 x 105 mm, wydrukowano jednostronnie techniką offsetową, na kartonie bialym, w kolorach: żółtym, czerwonym, brązowym, szarym i czarnym (Zarządzenie Dyrektora Poczty Polskiej zer 86 z 12 X 1993 r.).

21.X. br. weszła do obiegu kartka pocztowa z wy-drukowanym znaczkiem pocztowym wartości 1500 :J, przedstawiającym samolot myśliwski MIG 23, emisji „40 lat Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych".

Kartkę, o wymiarach 148 x 105 mro, wydrukowano jednostronnie techniką offsetową, na kartonie białym, w kolorach: żółtym, czerwonym, niebieskim i czarnym (Zarządzenie Dyrektora Poczty Polskiej nr 87 z 12 X 1993 r.).

Reprodukujemy stemple okolicznościowe. o których pisaliśmy u. poprzednich numerach

(4f, .~

444141 2k0cP ■ISTEI,,j5

ROCZNICA> ODZYSKANIA

NOWIE GŁOW

■• I'VA

MA5Reze w °sous

k6^/ / .̂8"1 P

1"99

410

ASCENSION. 3.VIII. Rośliny. 4 zn.:20 (Lantana achleata);25 (Epi-phyllum strictum); 30 (Hibiscus ro-smsinensis); 70 p (Plumeria rubra).

AUSTRALIA. 12.V111. Ptaki. 4 zn.: 40 (Ornithorhynchus anati-ans); 70 (Dacelo novaegnineae); 90 c (Macropus giganteus); 1,20 d (Ca cisina leadbeateri).

2.IX. Kobiety w parlamencie. 2 zn. x 45 c (Enid Lyons, Dorothy Tanguey, logo Unii Międzyparla-mentarnej).

AUSTRIA. 3.IX. Austro-pop. I zn. 5,50 nz (rysunek do pieśni „Omama" Ludwiga Hirscha).

3.IX. 150 lat wiedeńskiego chóru męskiego. I za. 5 sz

3.IX. Opactwo Mariastern. 1 zn. 6 sz(witraż ze św. Benedyktem).

BELIZE. 11,VIII.Slawni obywa-tele. 4 zn.: 25 (Herbert W.Beau-mont, pierwszy czarny poczmistrz); 60 (dr Selvyn W.Young, profesor muzyki, koncertmistrz, dyrygent); 75 c (Cleopatra E.White, pielęgniar-ka, współzałożycielka Stowarzysze-nia Pielęgniarek Czarnego Krzyża, śpiewaczka, aktorka); I d (dr Karl Hemner, lekarz).

EGIPT. 15.IX. Bohater narodo-wy Salah El-Din El-Ayubi. 1 m. 55 p (Salah na koniu, meczet).

ETIOPIA. 10.VIII. Insekty. 4 zn. 15 (Variabihs); 35 (Lycus trabea-im); 50 c (Malachius bifasciatus); I B (Homoeangryllus xanthograp-hus).

GIBRALTAR. 21.IX. Rocznice. 4 zn.: 21 (25. rocznica wprowadza-nia waluty dziesiętnej); 24 (75 lat RAF); 34 (200 lat biblioteki Gard-sona); 49 p (50.rocznica wizyty Wi-nstona Churchilla w Gibraltarze).

HONGKONG. 12.VIII. SWE' ,.Hong-Kong 94". 1 in. 10 d (królowa Elżbieta II) w bloku: panorama miasta, napisy informa-cyjne.

ISLANDIA. 9.X. 60.rocznica przelotu Włochów na trasie Rzym - Reykjavik. 4 zn. x 30 IKr, I blok 200 IKr (samoloty: Junkers F-13; TF-ÓRN Waco YKS-7; TF-RVK Grumman G-21 A; TF-ISP Catal: - na); blok: 3 zn.: 10; 50; 100 IK (reprodukcje znaczków z nadru-kiem, 1934 r.).

JAPONIA. 3.1X. Mistrzostwa ' w Lekkoatletyce. 2 zm x 41 yen w parce (pływak, karateka).

KOKOSOWE WYSPY. 17.VIII. Ratownictwo morskie. 3 zn., 1 blok:

45 (rozbitkowie w łodzi ratunko-wej); 85 c (samolot ratowniczy); 1,05 (samolot R.J.Hawke); 2,35 d (rozbitkowie przejmowani z jach-tu przez łódź ratunkową).

KOREAŃSKA R.L-D. LVIII. Medaliści zjednoczonej Korei. 6 zn.: 10 (Kim Chaek); 20 (Kim Ku); 30 (Hong Myong H ui); 40 (Ryo Un Hyong); 50 (Kim Jong Thae); 60 jons (Choc Yong Dok

14.VIII. $WF „Taipei 93-. 2 zn., I blok: 20 (Robinia); 30 jons (Hip-peastrum); blok 1 won (jelenie).

1.1X. Isaac Newton. 5 za., 2 blo-ki: 10; 20; 30; 50; 70; blok 90 jons (10; 30; 50); 1 won (10; 20; 70) portrety Newtona i sceny z jego życia.

NIEMCY. 14.X. Na dobroczyn-ność. 5 m.: 2 x 80+40; 2 x 100+50; 200+40 f (stroje ludowe).

14.X. 750. rocznica śmierci św. Jadwigi. I m. 100 f (m. wydany wspólnie z Pocztą Polską - p.„F" nr 10).

14.X. 100. rocznica śmierci P. Czajkowskiego. I zn. 80 f (scena z baletu).

I4.X. 50. rocznica śmierci Maxa Reinhardta. 1 zn. 100 f (reżyser przy Pracy)•

NOWA KALEDONIA. 1.1X. Boże Narodzenie. 6 znaczków: 4 znaczki x 45 c w czwórce; 1; 1,50 d (prezenty i ozdoby choinkowe).

1.1X. Ryby. 10 za. x 45 c. O.N.Z. 29.X. Klimat środowis-

ka. 12 zn.: 4 x 7 sz (małpa; zadymie-nie środowiska; sowa); 4 x 1,10 F (biale niedźwiedzie; wieloryb; fo-ka; pingwiny); 4 x 29c (kameleon, wichura, tajfun; rajski ptak). W pas-kach po 4 znaczki.

PANAMA. 2.VIII. 490. rocznica odkrycia przez Kolumba. 1 zn. 0,50 B z przywieszką (karawela, Kolumb w Porto Ballo); przywieszka: prze-smyk Panamski, „Sarna Maria".

PAPUA, NOWA GWINEA. 13. VIII.SWF „Taipei 93". 4 m.:

21; 45; 60; 90 t(ptaki egzotyczne). 29.1X. SWF. „Bangkok 93".

1 blok ze znaczkiem 2 K (ptak). 29.IX. Ryby. 4 zn.: 21; 45; 60;

90 t. POLINEZJA FRANCUSKA. 14.VIII. 'SWE „Taipei 93". 1 zn.

46 F (kogut). 27.IX. Swiatowy Dzień Turysty-

ki. 3 zn.: 14 (wyprawa łodzią); 20 (turysta z autochtonami); 29 F (tu-ryści na targu).

RUMUNIA. 31.VIII. Ikony. 3 zn.: 75 (Stefan Wielki, książe Mołdawii); 171 (święci męczennicy e rodu Brancoveanu, lanache Vaca-rescu); 216 L (św. Antim Ivireanul, metropolita).

1.1X. 100 lat żandarmerii Ludo-wej. I zn. 29L(żandarm na koniu).

3.IX. Targi Filatelistyczne, Ric-cione. 1 zn. 171 L(fontanna na placu w Riccione).

411

20.1X. S W I „Bangkok 93'. 1 blok 535 L (pagoda).

ST. HELENA. 16.IX. Ochrona przyrody. 6 m.: 3; 5; 12; 25; 40; 60 p (Charadrius sanctaehelenae).

SZWAJCARIA. 7.IX. Malarst-wo.4zn.: 60 („Praca nr 095" Emma Kunz); 80 („Wielka śpiewaczka Li-las Georgeus" Aloise Corbaz); 100 (-Pod deszczowymi chmurami"

Merci Oppen heling 1211 Rp(.3 ‚La-ry przestrzenie na liniach horyzon-talnych" Sophie Taeuber-Arp).

7.1X. Zawody. I znaczek 5 Rp (serowar).

SZWECJA. 2.X. 20 lat koronacji króla Karola XVI Gustawa. 4 ni w bloku: 8; 10 (król); 10 (królowa Sylwia); 12 Kr (rodzina królewska).

2 X. 350 lat pomiarów morza.

2m. x 2,90 Kr (pomiary w dawnych latach; pomiary nowoczesne).

TAJWAN.4.VII I. Dzieci i rodzi-.. 4 ma 3,50; 5; 9; 10 d (sylwetki ojca z synem przy zabawie, nauce, muzykowaniu).

14.VIII. SW F „Taipei 93". I blok z 4 zn. x 5 d (malowidło Tu Chin, XV w).

WATYKAN. 29.IX. 600. roczni-ca śmierci Jana Nepomuka. 2 zn.: 1000 (święty przy krzyżu nad rzeką Weltawą); 2000 L (Praga, most Ka-rola).

29.IX. Europa. Malarstwo. 2 zn.: 750 Ukrzyżowanie" Felice Caso-rati); 850 L („Katedra w Rouen" Maurice Utrillo).

WIELKA BRYTANIA. I 2.X. Sherlock Holmes. 5 zn. x 24 p w pas-ku (sceny z książek Conan Doyle'a).

ZIMBABWE. 12.X. Orchidee. 4 zna 35 c: 1: 1.50; 1.95 d_

• CENY • CENY • CENY • CENY • CENY • CENY • CENNIK BŁĘDÓW I USTEREK

Najbardziej popularne i często spotykane znaczki z usterkami drukowania wyce- niono w „Cenniku błędów i usterek na znaczkach polskich 1944-1990" (FKR nr 3-4) już od 20 tys. zł. Najrzadszy polski błędnodruk - 20 gr z odwrotką bokserów z serii olimpijskiej z 1956 roku - 18 mln. zl. a więc prawie o połowę niżej od ceny wywoławczej na czerwcowej aukcji w Domu Aukcyjnym „Unitum" w Warszawie. Przeciętne ceny wahają się gdzieś w granicach od 200-400 tys. z1, chociaż nie brak uje również pozycji po milionie złotych i więcej.

Moje zastrzeżenia wywołują, jak zwykle, ceny znaczków w wersji nie ząbkowanej. Uważam, że znaczki takie należy nabywać co najmniej w parkach lub pojedyncze z przyległym marginesem. Ceny mini-malne za takie walory należałoby określać zatem albo za znaczki w parkach, albo też za znaczki pojedyncze z przyległym marginesem. Czworobloki lub większe fragmenty arkuszy powinny mieć inną wycenę.

Każda cena realizuje się jednak dopiero w momen-cie zawierania transakcji kupna-sprzedaży, dlatego przytoczę kilka najnowszych notowań z klubu Kola nr 1 PZF w Warszawie (spotkania w każdą niedzielę w godz. 9-13 w Domu Kultury przy W. Magazynowej).

Błędy i usterki. Za odwrotkę nadruku POCZTA POLSKA60 hal. z wydania krakowskiego, ze śladem podlepki i gwarancjami St. Miksteina i L. Schmutza zapłacono 3,5 mln. zł. Interesujący czworoblok zn. nr

kat. 692, 2 z1 Ciechocinek, z perforacją przechodzącą przez środek ilustracji, sprzedano za„,.. 700 tys. zl!

Z kategorii „błędów" oferowano jeśzcze, zapewne pochodzący z makulatury, półprodukt znaczka (bo jeszcze nie gotowy znaczek) nr kat. 2251 „Ratusz w Sandomierzu" tylko w kolorze brązowym - a więc bez nominalu i pozostałych elementów w kolorze czarnym, z gwarancją M. Miszczaka, za 400 tys. zl.

Inne znaczki polskie. „Polska nr 1" na wycinku, ze stemplem „97" oferowana za 1 mln. z1 nie znalazła amatora. „Sienkiewicz za kratą", nr 240 II z końcówki rolki, pojedyncza sztuka, był do kupienia za 160 tys. zł. Znaczek z fatszywym typograficznym nadrukiem 4,50 M60 gr na szkodę poczty, użyty w Białymstoku ..3.07.73, ceniono 500 tys. zł. Znaczki z nazwą wydania na przyległym marginesie, sprzeda-wano licząc wielokrotność ceny podstawowej według

412

katalogu -ł- 20 %. Przykładowo: cztery serie znaczków „I 00.roeznica śmierci St. Moniuszki" w pa-skach z nazwą wydania kosztowały 14 tys. zł. Oferent miał duży wybór podobnego materiału z różnych lat.

Całostki polskie i mające obieg na ziemiach polskich

Rosyjskie kartki pocztowe z lat 1884-1890 z obiegu w Królestwie Polskim, sprzedawano w cenie 40-60 tys. zlzt., w zależności od stanu i czytelności stempli. Za kartki polskie z okresu międzywojennego liczono następująco: Cp 14 nadruk 15 h8h. - 100 tys. zł, Cp 50 Sienkiewicz, różne ilustracje - po 200 tys. zl szt. Za

komplet kartek Cp 50 z I nakładu, 31 sztuk bez kartki z błędnym tekstem CZARNKOWA, zapłacono 6,2

mln zl. Cp 78 i 79 Mościcki 15 i 30 gr - każda po 40 tys. zl, Cp 81 Kazimierz Jagiellończyk 15 gr - 50 tys. zł.

Koperta „Poczty Obozów Polskich w Niemczech"

(Ck MO 1) z 1945 r. kosztowała 100 tys. zł, a za kopertę Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego,

przeznaczoną do obrotu wewnętrznego, ceniono 150

tys. zl.

Generalna Gubernia w czworoblokach, oferowano po cenach jak niżej: nr 101-112 seria z podobizną Hitlera - IW tys. zł; nr 131-134, 2 zl - 10 z1 zabytki

architektury - 50 tys. zł; nr 142-146 seria z tłoczonym herbem - 30 tys. A; nr 150-154 11 wydanie na rzecz

funduszu kultury - 20 tys. zł. Nowe papana. Blok Wałęsa-Jan Paweł 11, wydany

przez Urugwaj z okazji SWF „Polska' 93" w nakładzie tylko 10 tys. egz. - ceniono 250 tys. zl. • Litwa - wizyta

papieża, 4 zn. (Mi. 8 DM) sprzedawano po 15 tys. zł. Cztery koperty ze stemplami upamiętniającymi pobyt papieża w różnych miastach na Litwie - 25 tys. zł komplet. Karty maximum ze m. jw - sprzedawano po 15 tys. 71. • Łotwa - jeden zn. z podobizną papieża - 6 tys, zł.; FDC z tym znaczkiem ze stemplem z Rygi -15 tys. 7.1.

Kraje b. ZSRR. Abchazja - dinozaury, blok + seria 6 zn. w pasku - 60 tys. zl. • Kirgistan - biżuteria, blok + seria - 8 tys. zł • Łotwa - „Boże Narodzenie" 1992 r. na FDC - 20 tys. z/ • Mołdawia - „Bareelona'92", blok + 5 m. na dwóch FDC oraz koperta z kasow-nikiem okolicznościowym - komplet HO tys. zł; Kolumb, blok + 3 zn. na dwóch FDC (nakład kopert 1 tys. egz.) - 180 tys. zł. • Rosja - „Nowgorodski

Kreml", blok + arkusik 9 zn., razem 475 rb. nomi-nały - 17 tys. zł; „300 lat floty rosyjskiej", arkusik 18 zn., 1800 rb. nominału - 60 tys. zl. Inne nowości rosyjskie liczono 32 zl. za rubla.

• Ukraina - 75-lecie pierwszych zn. ukraińskich, I m. - 4 tys. zł.

Francja czysta. nr 1134-1511 sprzedawano z mnożnikiem 1500 7.1 za markę katalogową Michla.

Niemcy. Seria czysta „Europejski Kongres Po-cztowy w Wiedniu" z 1942 r., Mi. nr 820-22, 5 DM, oferowano za 7,5 tys. zł. Serie sportowe NRD z 1963 r. (sport motocyklowy Mi. 972-4, 983-87 z przywiesz-

kami) i in. z tego okresu, liczono również 1500 zł za markę katalogową.

25 X 1993 r. BRONISŁAW REINOWSKI

SKOROWIDZ

ŻYCIE ORGANIZACYJNE PZF

— Biuletyn Informacyjny PZF w każdym kole-1/25

— Filatelistyczno-sportowy mityng w Łebie —4/138,

9/304

— Filatelistyka polska wkroczyła w drugie stulecie — 6/205

— Informator wyborczy nr I i 2 - 12/408

— Jubileusz — 3/75

— Komunikaty i Informacje Filatelistyczne ZA

w Kielcach — 12/408

— Konkurs im. St. Kamlera — 5/175, 12/406

— Nowe nakładki w Łodzi — 2/64, 6/205

— Obchody 100-lecia filatelistyki polskiej w Okręgu Koszalińskim PZF — 9/303

— O „kryzysie" polskiej filatelistyki — 9/301 — Opolski Informator Filatelistyczny — 12/408

— Plan wystaw na 1993 r. — 2/38

— Polak - wiceprezydentem AIJP — 4/138 — Protokół Jury konkursu na opracowanie mono-

grafii i wspomnienia filatelistyczne — 10/ 341 — Spotkanie III stopnia — 6/204

— Szanujmy nasze legitymacje — 2/64

— SW F „Polska '93" a przyszłość polskiej filatelistyki — 7-8/264

— święto polskich filatelistów — 2/39 — Jerzy Tokar - laureatem medalu im. J. Witkows-

kiego — 4/138

— w Kielcach — 3/78 — Wspólpraca filatelistów Łodzi i Białorusi

— 12/407

— Znaczenie spotkań wymiennych w życiu filatelis-tycznym — 10/340

ZA ROK 1993

ARTYKUŁY I NOTATKI RÓŻNE

— Nowa inicjatywa Poczty ... — 3/79 — Szanowni Czytelnicy — 10/342

— XXXIII Konkurs-plebiscyt na najładniejszy zna-czek polski w 1992 r. — 4/144, 6/215, 12/387

CENY, CENY, CENY ...

— Bez VAT-u — 10(344 — Cennik błędów i usterek — 12/412 — Inflacja a ceny walorów filatelistycznych — 6/213

— Jednak z VAT-ern — 11/380 — Kto ma pieniądze na znaczki ? — 4/137 — Nowe ceny znaczków polskich — 2/70 — Nowości — 1/33 — Nowości polskie w Michel Rundschau — 1/34,

3/105, 5/176, 7-8/273, 10/345, 11/380 — Nowy sezon - stare ceny — 11/380

— Papież na złotej folii — 5/176 — Po wystawie — 7-8/271

— Styczniowe ożywienie — 3/104 — Wakacje ze maczkami — 9/308

CO PISZĄ INNI — 6/2" 7-8/258, 9/297, 12/405

CZYTELNICY PISZĄ

Je,3717I» o telekartach — 3/107 — Niedbalstwo — 3/107 — Nie ten kolor czapki — 6/207

— Przesyłka jeńca wojennego — 6/208 — Przewartościowania „bytomskie" — 6/208 — Stemple unieważnienia — 6/207 — To była błędna informacja — 6/207

413

FILATELISTA TEMATYK

- Dwadzieścia lat filatelistyki tematycznej -4/128, 5/160

- Filatelistyka tematyczna na ŚWF „Polska'93" - 7-8/245

- Film - 1/12 -Jan Paweł II w filatelistyce - w każdym numerze

z wyjątkiem 12 - Katedry kościoła rzymsko-katolickiego w Polsce

- 6/195, 7-8/249, 9/288, 10/336, 11/370 - kluby zainteresowań

- Dymarki - 12/401 - Frankotyp - 6/197 - Ikar -6/197, 11/371 - Kangur - 9/290 - Kolejnictwo - 5/164, 6/197, 9/290, 12/401 - Marynistów - 9/290, 12/401 - Narody Zjednoczone - 12/401 - Niemieckie KZ - 7-8/251 - Pies - 10/338 - św. Gabriel - 12/402 - Tarnowiana - 5/165 - Znaczkami „Czesław Słania" - 7-8/251

- Kronika pielgrzymek Jana Pawła II na walorach Tanzanii - 7-8 / 247, 9 / 289, 10 / 335, 11/369, 12/400

MŁODY FILATELISTA

- Akcja „Arsenał" - 7-8/ 254 - Będzie gorzej, jeśli ... - 7-8/253 - Bliźniaki - II /365 - Być filatelistą - 1/16 - Całostki pocztowe w zbiorze tematycznym- 2/56 - Czesław Slania - grawer XX wieku - 10/332 - Czy zbierać, co zbierać 1- 1 / 15 - Dlaczego ? - I /16 - Dla mojej szkoły - 11/365 - Filateli-Landia - 7.8/252 - Filatelistyczny horoskop na cały rok szkolny

- 9/292 - Final XXXI Młodzieżowego Konkursu Filatelis-

tycznego rozstrzygnięty - 7.8/252 - XXXII Młodzieżowy Konkurs Filatelistyczny

w roku szkolnym 1993/1994- „Z biegiem Wisły" - regulamin - 9/291

- Jakie jest nasze młodzieżowe kolo ? - 12/403 - Jak przygotować się do Konkursu ? - 10/329 - Materiał filatelistyczny - 10/329 - Literatura tematyczna do Konkursu - 11 /366 - Kierunek - małe miasta - 9/293 - Kto wie ?- 10/332 - Młodzi w Oleśnicy - I /15 - Nasze marzenia - 7-8/253 - Naśladownictwo wskazane - 5/165 - 500 projektów znaczków pocztowych - 6/199 - Poczet królowi książąt polskich-6/197, 7-8/254,

9/293, 10/331, 11/367, 12/404 - 125 lat cech perforacji - 3/89 - Znaczek bawi - 1/16, 2/59, 3/90, 5/166, 6/199,

7-8/255, 9/294, 12/404

NOWOŚCI POLSKIE

- Boże Narodzenie - 11/375 - Cichociemni żołnierze AK - 7-8/267, 11/376 - Europa CEPT - 3/100, 6/209 - Jazz Jamboree 35.Międzynarodowy Festiwal

- 7-8/267, 11/376

- Kadeci II Rzeczypospolitej Polskiej - 4 / 133, 6/209

- Kocham Cię - 2/65, 3/101, 12/410 - Kopernik Mikołaj - 4/133, 6/209 - Legenda o Orle Białym - 1/27, 4/133, 6/209,

11/376 - Makuszyński Kornel - 5/172, 7-8/268 - Mazurek Dąbrowskiego - 200.rocznica powstania

- 6/208, 11/376 - Międzynarodowe Turnieje Rycerskie w Golu-

biu-Dobrzyniu - 2/66, 3/101, 5/172 - Nullo Francesco - 4/133, 6/209 - Owoce drzew iglastych - 7.8/267 - 50.rocznica akcji Szarych Szeregów pod Arsenałem

- 2/65,5/172 - XV rocznica pontyfikatu Ojca świętego -9/306,

12/410 - Plakat Polski - 12/410 - Plan emisji kartek w I półroczu 1994 r. - 11/376 - Plan emisji znaczków pocztowych na 1994 r.

- 9/306 - Poczet królów i książąt polskich - 2/65, 4/134,

5/172 - Powstanie w Getcie Warszawskim - 3/100, 4/134,

6/208 - Ptaki ogrodów - 6/208, 11/376 - Sanktuaria Maryjne - 7-8/267, 11/376 - Sejm Polski - 500 lat - 5/172, 6/208 - 75.rocznica odzyskania niepodległości przez

Polskę - 11/375, 12/410 - 750 lat Szczecina - 3/100, 4/134, 5/172 - Szlak bursztynowy - 1/27, 2/66, 3/101 - Swiatowy Dzień Poczty - 9/306, 11/376 - św. Jadwiga - 750.rocznica śmierci - 10 / 342,

12/410 - Zimowa Uniwersjada w Zakopanem - 2 / 65,

3/101

NOWOSCI ZAGRANICZNE - w każdym numerze

ODPOWIEDZI REDAKCJI - 9/301

OGŁOSZENIA - w każdym numerze

OSOBLIWOŚCI ZNACZKÓW POLSKICH

- „Bomba" - usterka druku na zn. nr. 381 - 5/167 - Usterki ząbkowań - 4/131 - Usterki znaczka nr 3064 - 5/169

PLANY EMISYJNE

1993 r. Austria - 2/69, Brazylia - 2/69, Finlandia - 2/69, Gibraltar - 3/ 104, Jugoslawia - 4/136. Liechtenstein - 1/30, Luxemburg - 2/69, Owcze Wyspy -4/136, Polinezja Francuska 4/136, RFN - 5/175, San Marino-4/136, USA - 2/69, Wielka Brytania - 3/104 1994 r. Francja - 11/379, Polska - 9/306, 11/376

POLONICA - 1/17, 2/61, 3 /96, 5/16, 6/201, 7-8/256

RECENZJE

- Encyklopedia Filatelistyki - 11/372 - Erki Sopockie - 2/61 - Jan Pawet II w filatelistyce (II) - 1/20 - Jan Paweł II w filatelistyce „podziemnej" - 4/136 - Katalog. Znaczków Izraela na 1993 r. - 6/203 - Katalog Znaczków Polskich 1860-1992 - 9/300

414

- Korespondencja obozowa w okresie II wojny światowej - 9/299

- M ic hel - Afryka 1993 - 6/204, Listy 1992/93 - 1/21, Niemcy - specjalizowany 1993 - 9/299

- Mini-Encyklopedia - 5/170 - Motiv Philatelie - 7-8/263 - Nazwy pocztowe na ziemiach polskich - 7-8/262 -Nowe katalogi: polski 1992-1993 - 3/97, pierwszy

łotewski - 3/98, dwa węgierskie - 3/98 - Ostemplowania polskich placówek pocztowych

w WM Gdańsku - I /18 - Poczty polskie - 2/62 - Polskie frankatury mechaniczne - 7-8/260 - S c ot t 1992 r. - tom I -6/203, 1993 r.-7-8/262,

tom 4 - 9/300 - Yverta katalog karl telefonicznych - 5 /171

WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA - 1/17, 2/59, 3/93, 5/166, 6/200, 7-8/256, 12/405

WYMIANA Z ZAGRANICĄ-1/30, 5/175,11/379

WYSTAWY W KRAJU

- Drogi do niepodległości - 1/24 - Film-Fil - 2/63 - Gdynia' 93 - 11 /374 - Ochrona środowiska - 2/64 - Olkusz '93 - 11/373 - Plan wystaw Muzeum Poczty i Telekomunikacji

- 3/99 - Polska-Australia - 2/63 - Polska' 93

- Biuletyn nr 2 - 4/119 - Filatelistyka tematyczna - 7-8/245 - Imprezy towarzyszące - 6/187 - Już zamknięta - 6/185 - na obcych znakach pocztowych - 6 / 202,

9/296 - Na, 141 dni przed wystawą - 2/43 - O SWF w Poznaniu prawie wszystko - 4/115 - Przed otwarciem - 5/150 - Radosne święto filatelistów polskich ... -5/146 - Teleksem z Poznania - I /25, 4/119 - Wyniki - 6/184

- Polsko-Izraelska - 11 /372 - Przyroda Zamojszczyzny - 9/305 - 700-lecie Nowego Sącza - 2/64 - Sport-Łaba'93 - 4/138, 9/304 - Szczecin 750 - 7-8 / 266 - żnin - 12/406

WYSTAWY ZA GRANICĄ

- Bangkok'93 - 3/99 - Ophilex' 93 - 7-8/267 - Philakorea' 94 - 12/406 - IV Rumuńsko-Polska - 1/21 - Węgry-Polska - 11/374

WYWIADY

- z Henrykiem Białkiem - prezesem ZG PZF - 5/148

- z Fabianem Burą - 3 /79 - Czym dla mnie jest jubileusz - z H. Białkiem, K.

Paśko, Z. Wiatrowskim - 3/77 - z Ludwikiem K. Malendowiczerri - 4 /115 - z Janem Malikiem - 3/76 - z Janem Ryblewskim - 3/75

- ze Stanisławem Szuderem - podsekretarzem stanu w Min. Łączności - 5/146

- z Tadeuszem Trawczyńskim - dyrektorem Okręgu Poczty w Poznaniu - 4/117

Z WARSZTATU ZBIERACZA CAŁOSTEK

- Białostockie kartki pocztowe - 10/340 - Dwa typy koperty Ck 88 - 10/339 - Trzy nakłady kartki z Leszkiem Bialym - 10/339

Z ŻAŁOBNEJ KARTY

- Koczorowski Jarosław - 12/409 - Korbel Franciszek - 12/408 - Loriński Ludwik - 1/25 - Malingiewicz Czesław - 4/139 - Okoniewski Bogdan - /2/409 - Trzciński Jerzy - 5/175 - Wilczok Emanuel - 2/65 - Zadurowicz Jerzy - 9/303

Alexiewicz Władyslaw - Filatelista Tematyk - w każdym numerze z wyjątkiem 12 - Polonica - 3/96, 5/166, 6/202,

7-8/258, 9/296 - Z prac Komisji Tematycznej

- 5/165 Barański Stanisław - Grafika internowanych

w Szwajcarii - 7-8/234 - Internowani na Łotwie 1939-1940

- 1/3 - Korespondencja katyńska - 4 /110 - Korespondencja z Frontstalagów

- 5/157, 9/295 - Mauthausen - korespondencja

- 2/44 - Obóz polskich uchodźców w Żaga-

rach na Litwie - 6/188 Barezyk Jan - Młody Filatelista-1/16, 2/59, 3/90,

5/166, 6/199, 7-8/255, 9/294, 10/332. 12/404

- Przewodnik po aukcjach filatelistycznych - 1/30, 2/71, 6/212

Bum Tomasz - Młody Filatelista - I /16 Bialek Henryk - Całostki pocztowe - problem do

rozwiązania - 12/396 - Drogi Kolego - 1/2 - Kto ocenia projekty znaczków ?- 11/357 - Recenzja - 3/97, 7-8/260, 9/299 - Wystawa w kraju 6/185 - Z życia PZF - 6/205, 7-8/264, 9/301,

10/340 Brzozowski Bronisław - „K" jak Kraków, czyli

o cenzurze „krakowskiej" w latach 1918-1922 - 12/391

- O cenzurze Powstania Wielkopols-kiego - 3/85

- Prekursory znaczków pocztowych - 7-8/224

Bura Fabian - Nowości polskie w Michel Runda-cha u - 1/34, 3/105, 5/176,7-8/273, 10/345, 11/380

- Recenzje - 1/21, 6/204, 9/299 Chrostowski Waldemar - Filatelistyka Tematyczna

- 7-8/247, 9/289, 10/335, 11/369, 12/400

- Recenzje - I /20, 4/136

415

Cieślikowski Zbigniew- Biuletyn Klubu Zaintereso-wań polskimi znaczkami pocztowymi w RFN - 7-8/259

- Recenzje - 2/62, 3/98 Danielski Stefan - List z obozu przymusowej pracy

- 5/158 - Przyczynek do poczty polowej w 1939

roku - 3/83 Dobiat Hans Juergen - Identyfikatory niemieckich

frankatur mechanicznych - 1/9 - Wiadomości ze świata - 6/200

Domański Marcin - Młody Filatelista - 7-8/252 Drzewiecki Przemysław - Nie znane stemple poczt

polowych z okresu walk polsko-ukra-ińskich w 1919 roku - 11/356

Falkowski Józef - Grafika internowanych w Szwaj-carii - 7-8/234

- Internowani na Łotwie 1939-1940 - 1/3 - Korespondencja katyńska - 4/110 - Korespondencja z Frontstalagów - 5/157,

9/295 - Mauthausen - korespondencja - 2/44 - Obóz polskich uchodźców w żagarach na

Litwie - 6/188 Głowacz Marek - Młody Filatelista - 1/16 Grabarezyk Józef - Młody Filatelista - 6/197, 7-8

/254, 9/293, 10/331, 11/367, 12/404 - Wystawy w kraju - 7-8/266 - Wystawy za _granicą - 7-8/267

Groebowicki Andrzej Maciej - Czytelnicy piszą -3/107

Gronert Wiktor - Recenzja - 5/170 - Wystawa za granicą - 11/374

Cross Otton - Recenzja - 5/170 Ilefiber Jan - Młody Filatelista - 3/89 Hejmowski Klemens - 75 lat Polskiej Marynarki

Wojennej - 10/314, 11/358, 12/392 Henrykowski Wojciech - Filatelista Tematyk

-w każdym numerze z wyjątkiem 12 - Wiadomości ze świata - 3/95

Herda Józef - Wystawa w kraju - 9/305 Jabłoński Tomasz - Korespondencja katyńska

- 4/110 Jakueewicz Stefan - Biuletyn Filatelistyczny Okręgu

Warszawskiego PZF - 9/297 - Drodzy Czytelnicy - 6/182 - Filatelista Tematyk 6/197, 7-8/251,

9/290, 10/338, 11/371, 12/401 - Filatelistyczny Kalejdoskop Reklamo-

wy - 9/298 - Miody Filatelista - 10/332 - Poczta i filatelistyka na Litwie

- 12/405 - Przesylki pocztowe flotylli Wiślanej

- 6/201 - Recenzja - 11/372 - Syrena - 7-8/258, 12/405 - W Norwegii - 12/405 - Wystawy w kraju - 6/187, 11/373 - Z 'rycia PZF - 12/408

Janik Zygmunt - Nie katalogowana odmiana stemp-la - 3/91

Jasny M. - Czytelnicy piszą - 3/107 Joanniak Jerzy - Struktura trójkąta - 1/35 Kalka Marian - Filatelistyka Tematycz-

na - 6 / 195, 7-8 / 249, 9 / 288, 10/336, 11/370

Kapkowski Jacek - Stempelki polskiej poczty lot-niczej - 9/283

Karbownik Maciej - Kolo Filatelistów w obozie Il d Gross Bom - 10/334

Klima Jerzy - Czym dla mnie jest jubileusz - 3/77 - Swięto polskich filatelistów - 2/39 - w Kielcach - 3/78 - Wiadomości ze świata - 2/59 - Wywiady - 3/75, 4/115, 5/146 - Wystawy w kraju-1/24, 2/43, 2/64, 4/115,

5/146 Kopciński Ireneusz - Wystawy w kraju - 2/63 Kolodziejczyk Mieczysław - Młody Filatelista

- 7-8/254 Kopni Janusz - Stemple poczty peronowej - 7-8/239 Korszeń Zbigniew - „Bomba" - usterka druku na

znaczku nr 381 - uzupełnienie - 7-8/222 - Internowani na Łotwie 1939-1940- 1/3 - Wątpliwości wokół niektórych znaczków

GG 1939-1945 - 11/353, 12/388 Kafkowski Jacek - Usterki ząbkowań - 4/131 Krok Mieczysław - Filatelista Tematyk - 7-8/247,

9/289, 10/335, 11/369, 12/400 Krzaczek Jerzy - Wątpliwości wokół niektórych

maczków GG 1939-1945 - 11/353, 12/388 Ksipski Janusz - Czytelnicy piszą - 6/207

- „Malarstwo" - mój eksponat na MEF Polska '60" - 4/120

Korezyński Antoni - Filatelista Tematyk - 4/128, 5/160, 7-8/245

- The London Philatelist - 9/298

- Recenzje - 6 / 203, 7-8 / 262, 9/300

Matusiek Roman - Wystawa w kraju - 2/63 Michalak Bogdan -Cicha noc, święta noc-11/350,

12/398 -Polonica - 6/201

Michałowski Władysław - Fałszywy znaczek z 1989 r. - 3/74

Myalicki Andrzej - Recenzja - 7-8/262 Parnota Jerzy - Z życia PZF - I/ 25, 6/204 Parfiaiewlez Jerzy - Nowości zagraniczne

- w każdym numerze - Polonica - 3 /97 - Wiadomości ze świata - 3 / 94,

5/166, 6/200 Palko Kazimierz - Pierwsza automatyczna - 3/92

- Wystawa za granicą - 1 /21 Pelczar Piotr - Czytelnicy piszą - 6/208

- Dodruk na całostce PMW - 7-8/231 - Dziurkowane Ck 85 - służbowa korespon-

dencja pocztowa - 11/363, 12/397 - Fałszerstwo karty Wiei Gdańska

- 7-8/229 - Formaty Cp 5x2 z obozu Gross Bom

- 5/158 - Kropkomania i kolorkowanie na ca-

łostkach - 5/170 - Odręczne skasowania z 1919 r. - 5/159 - Prowizoryczne R-ki - 5/159 - Próba (?) Cp 178 „żóraw" z beleczką

- 6/191 - Różnice papieru Cp 668 - 9/287

Piechodd Czesław - Wystawa w kraju - 12/406 Piekłu Janusz Zbigniew- Kasowniki prowizoryczne

upt. Olsztyn 1 - 6/193 - Powstanie Warszawskie 1944 - próba czy

fałszerstwo - 11/352

416

— Przedwojenny datownik Warszawa - Sejm — 10/326

— Wiadomości ze świata — I /17, 12/405 Pijarski Wiesław — Wojskowa Poczta Polowa Pol-

skich Sil Rozjemczych ONZ w Jugosławii — 4/125

Polakowski Krzysztof— Młody Filatelista-7-8/253 Rejnowski Bronisław — Błąd perforacji arkuszy

znaczków nr kat. 2910 — 10/326 — Całostki pocztowe w zbiorach tematycznych

— 2/56 — Ceny, ceny, ceny ... — w każdym numerze — DBZ + SE — 6/200 — Defekty perforacji bloku z hologramem

— 5/168 — Die Ganzsache — 6/201 — Fruwający motyl — 7-8/218 — Jak perforowano arkusze znaczków z serii

„Ołtarz Wita Stwosza" — 6/189 — Nalepki polecenia w przeszłości i obecnie

— 4/121 — Nie notowana usterka na znaczku 10 feny

groszy z 1918 r. — 9/280 — Nie ząbkowany znaczek za 2,50 zł z serii

rzeźba „Pokój" — 6/190 — Nowe typy datowników — 3/93 —Odpowiedzi redakcji — 9/301 — Ogólnopolska kartka pocztowa bez znaku

opłaty — 7-8/231 —Okolicznościowe nalepki polecenia w nowej

szacie — 10/326 — O Stanisławie Kamlerze - jakim go znalem

— 12/406 — Polonica — 7-8/256 — Polskie karty telefoniczne — 7-8/274 — Recenzje — 1/18, 2/61, 5/171, 6/203 — Spolszczona kartka pocztowa z Rabki

— 9/286 — Technika i eksploatacja poczty — 6/201 — Usterka drukowania na Cp 1007 — 7-8/231 — Usterki perforacji — 9/282 — Wadliwy wodowskaz — 3/93 — Wiadomości ze świata — 1/17, 2/60, 3/95,

7-8/256 — Wrocławskie karty rekamowe — 3/84 — Wystawa w kraju — 11/372 — Z obozu w Starobielsku — 7-8/232 — Z warsztatu zbieracza całostek — 10/340 — Z życia PZF — 2/64, 6/205

Rękosiewiez Tomasz — Młody Filatelista — 9/293 Rudziński Cezary — Poczta na Ukrainie — 10/318,

11/360 — Polonica — 1 /17, 2/61, 3/96 — Rzadka całość pocztowa - turniej-s:za-

chowy Moskwa 1936 — 12/402 — Wiadomości ze świata — 2/61

Scal:mann Cristian — Poczta między Moldawią i oku- powanym terytorium Rumunii — 7-8/243

Seman Jan — Miody Filatelista — 1/15 Sękowski Aleksander — Australia - trudne zrastanie

się kontynentu — 7-8/202, 9/285, 10/327 Skolueki Jan — Filatelista Tematyk — 5/165 Slowiński Krzysztof Film — 1/12 Stasilowiez Zbigniew — Osobliwości — 5/169

— Z życia PZF — 9/303 Strug Karol —Nagroda im. Roberta Stolza —12/405 Synowiec Tomasz — Młody Filatelista — 7-8/253 Szwemin Marian — Wiadomości ze świata — 3/93

Tok« Jerzy — Czytelnicy piszą — 6/207 — Jak katalogować formularze ? — 1/6 —Jak stosować w filatelistyce nazwę „poczta"

— 7-8/237 — Jak zbierać formularze pocztowe

i wspólpocztowe ? — 2/49 — Papiery (blankiety) stemplowe XVII-XIX

w. — 3/80 Topezewsld Ryszard — Z życia PZF — 2/64 Tuz Ewa — Młody Filatelista — 11/365 Tuz Wojciech — Młody Filatelista — 1/15, 5/165,

7-8/252, 9/292, 10/329, 11/366, 12/403 Walczak Jerzy — Filatelista Tematyk — 6/197 Waliach Stanisław — Nowe fałszerstwo prowizorium

lotniczego z 1947 roku (PZP nr 441-442) — 12/386

— Osiem typów bloczka nr 12 — 10/332 — Usterki formy przedrukowej znaczka z se-

rii „10 miast" — PZP nr 348 — 9/278 Wuys Marian — Recenzja — 9/300 Wiatrowski Zygmunt — W gabinecie filatelistycznym

26 - / Witczak Włodzimierz — Czytelnicy piszą — 6/207

— Osiem typów bloczka nr 12 — 10/322 Ważniak Adam Lubomir — Cenzura wojenna prze-

syłek pocztowych w 1939 r. — 4/126 — Niemieckie obozy pracy dla Żydów z Get-

ta Łódzkiego — 10/333, 11/362 — Nie znane stemple francuskich poczt

polowych używane w Polsce w latach 1919-1922 — 6/192

— Polski korpus posiłkowy 1917- 1918 — 7-8/240

— Stemple cenzury przesyłek nie tylko łódzkich w latach 1919-1921 — 7-8/226

— Stemple formacyjne łódzkich jednostek wojskowych z lat 1919-1921 — 7-8/228

Zaborowski Marek — Recenzja — 7-8 — 263 I Żakowski Wojciech — Jeszcze raz o znaczku

nr 2534 — 9/281 — Osobliwości znaczków polskich

— 5/167 Żurawski J. Witold — Korespondencja z Fronts-

talagów - konieczne wyjaśnienia — 9/294

Redakcja nie od-powiada za treść

ogloszeń

Karty pocztowe Litwy Środkowej, oflagów, lokal-ne, miejskie, prowizoryczne Oraz inne starsze kupi Piotr Pelezar, 84-352 Wieko.

Ogłoszenia

Poszukuję kontaktu z filatelistą krakowskim, mającym czas na napisanie czterech listów mie-sięcznie. Posiadanie telefonu przydatne, ale nie konie-czne. Tytułem zwrotu kosztów przekazuję 300 000 z1 miesięcznie. Z propozycjami proszę pisać pod ad-resem: A. Roszkowski, 1 Cae Braenar, Hoiyhead Anglesey LL 65 2PN, W. Brytania.

Sprzedane duzy zbiór Woldenbergu, zbiór całości GG, ZSRR 1976-91 hurtem. Szyddiński, id. Kościelna 21, 34-500 Zakopane.

Kupię: lepsze PRL czyste, III Rzesza stemplowane, , obozy koncentracyjne. Szychliński, ul. Kościelna 21, 34-500 Zakopane.

417

Czytelniku... Najmilszym upominkiem gwiazdkowym dla filatelisty jest

P K zakup oferowanych przez nas arłykalów filatelistycznych

POSTMARK S.A.

po l e c a po atrakcyjnych cenach: • katalog znaczków polskich w kolorze • znaczki polskie i zagraniczne • światowej klasy klasery - lupy - pensety - osłonki na znaczki - gilotynki - pakiet%

Sprzeda ż wysyłkowa za zaliczeniem pocztowym oraz w stoiskach filatelistycznych Poczty Polskiej

POSTMARK S.A. • 00-956 Warszawa 10 • skr. poczt 1

Ser Sl'MA P STMARK

MU.

Kupię lub dam Papież: znaczki, bloczki, FDC. Za koperty ze znaczkami Rosji do 1930 roku, Chiny, Japonię, Tajlandię, Koreę Pd: znaczki, bloczki, FDC. Chester Milanowski, Box 661,Fairfield N.J. 07007 USA.

Kupię znaczki Polski, NRD, Europy Zachodniej. Także nominal. Sprzedam wydania papieskie, bajki Disney'a. Giwerski, Powstańców 11, 59-220 Legnica.

Znaczki, listy, calostki Niemiec oraz frankaturę RFN (poniżej nominału) zakupię. Proszę najpierw o oferty. Korespondencja: niemiecki, angielski. Horst Kanar, Pandach 1317, 65221 Taunusstein, Niemcy.

PHILATRADE Zygmunt Jeleniewski

skr. poczt. 576, 00-950 Warszawa 1

tel. 674-40-71 Prowadzi: • wysyłkową sprzedaż tematycznych znaczków

zagranicznych • skup zbiorów tematycznych maczków zagra-

nicznych • skup nowości USA, Kanady, Japonii, Europy

Zachodniej Warunki sprzeda ż y :palną ofertę wysyłamy po otrzymaniu zwrotnej ofrankowanej

koperty

Szukam polskich i zagranicznych stempli (także kopert CCCP) z tematyki:

"FILM" i „FOTOGRAFIA"

Krzysztof Sowiński ul. Dembowakiego 78 nx 3 • 51.669 Wrocław

Sklep wysyłkowy

,FILATELI A"

oferuje w ciągłej sprzedaży:

• szeroki asortyment znaczków, walorów filatelistycznych oraz monety i banknoty

z Polski i całego świata

• katalogi znaczków i sprzęt filatelistyczny firm Gibbons i Leuchtturm

• katalogi monet i banknotów

• Informacje po otrzymaniu koperty zwrot-nej ze znaczkiem

Janusz Gabryelewicz Goluchowska 12

61-417 Poznań 33

Adres Redakcji: AL 3 Maja 12, 00-391 Warszawa, tel. 625-35-56. Pismo finansowane ze środków ZG PZF. Wydawca: Zarząd Główny PZF, Al. 3 Maja 12, 00-391 Warszawa, tel. 625-20-52.

Redaktor naczelny,StefanJakucewiez Artykułów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo skracania artykułów,

adiustacji tekstów i zmiany tytułów. Przyjmujemy ogłoszenia: 1 słowo - 2000 zł, w ogłoszeniach drobnych do 15 słów - 1500 zł; I cmT w ramce

- 8000 zł. Należność prosimy wpłacać na konto ZG PZF Bank Gdański IV Oddani w Warszawie, ur 300009-7054-132, z zaznaczeniem „ogłoszenie do „F", a tekst ogłoszenia przesiać do redakcji.

Warunki prenumeraty krajowej prowadzonej przez Poczt ę Polsk ą : zamówienia na kwartał, półrocze, trzy kwartały i rok przyjmują wszystkie placówki pocztowe w terminach: do 25 listopada na następny rok, do 25 lutego na II, III i IV kwartal, do 25 maja na 111 i IV kw., do 25 sierpnia na IV kwartal. Cena odpowiednio: 30 tys., 60 tys., 90 tys., 120 tys. zł.

Bieżące numery „Filatelisty" można kupić w redakcji, sklepach filatelistycznych i ogniwach PZF. Prowadzimy również sprzedaż starych numerów pisma.

Druk: Zakład Poligraficzny „Neodruk" 00-910 Warszawa, ul. Admiralska 10

418

; E r.001.,Banfini !BGW, r..!?

9

'Ć%

STILLE NACHT

LORGEL

'0,15mm."

no YITN~Y A6-

. --,,,. ,iii.N /7 :ffi5.. '''',

,,

, ' '''. n MM ,mh. ,-, ,

...i

,„ . , , ., x I .?,

!.. 'C,› "''''''. .■\; ,4? 112 89 <.›,?.

.II \\' 0F(Fe,..\-i

'.":,.,..0"-

,,,,,,,..,..<04,-. 251.11.19a2 23 J.IliE MV • n.nrrn C9198

LEI3ENIDIGE WEINNAC91"1"

---2112.me =d.

42. •• ■••••0 110 ■ 115.51 RAU. P/

00 JAH 4411 MANI 7.48

RE [9

L q; GRUBER WILLE I NACHT %0M1.0.415,

FELER 1E0)9 wg

STILU PIACNT, IFIUGE NACHT ,

51100BEARBORF BFk SAIMURG

24. 12. 1989

419

Fot. 2. Parka znaczków lotniczych nr 442 I z autentycznymi nadrukami z pozycji 22. i 23. formy nadrukowej (po lewej) i znaczek z nadrukiem fałszywym (po prawej)

MM= il••••■• EMMEN

OTNICZA: OTNICZA

D5= NIWA 40[11A PON

LOTNICZA

LOTNICZA

D.50n zE5Ozt

Fot. 4. Fałszywy nadruk z 1957 r. znaczka nr 442 (po prawej) w porównaniu z nadrukiem

autentycznym

NOWE FA Ł SZERSTWO prowizorium lotniczego z 1947 roku

(PZP nr 441-442)

Fot. 1. Znaczek lotniczy nr 441 z autentycznym nadrukiem (po lewej) i nadrukiem fałszywym (po prawej)

Fot. 3. Parka znaczków lotniczych nr 442 11 z nadrukami z pozycji 22. i 23. formy

nadrukowej