những bài thiền kệ

Những bài thiền kệ 1

Những Bài Thiền K ệ

Dịch Giả : Dương ðình Hỷ.

Kệ là một thể thơ ñặc biệt trong văn học Phật giáo. Kệ thường có 4 câu. Theo hình thức cấu tạo có thể phân thành hai loại :

-Thông kệ : gồm 4 câu, mỗi câu có 8 chữ. -Biệt kệ : gồm 4 câu, có thể là 7, 6 ,5, 4 chữ. Kệ dùng ñể diễn tả sự giác ngộ gọi là kệ ngộ giải. Kệ

cũng dùng khi thiền sư sắp mất, truyền pháp cho ñệ tử gọi là kệ phó pháp. Thông thường kệ dùng ñể diễn tả thiền tâm, hoặc ñưa ra một quan ñiểm về triết lý. Kệ cũng ñược gọi là tụng khi tác giả ñưa ra ý kiến của mình về một công án. Thí dụ những bài tụng trong tập Cửa Không Cửa. Nhưng những bài tụng trong Bích Nham Lục thì lại nhiều hơn 4 câu, và số chữ trong câu cũng không nhất ñịnh, có thể dài ngắn tùy theo cảm hứng của tác giả.

2 Dương ðình Hỷ Bài 1.

一問一答 Nhất vấn nhất ñáp

賓主歷然 Tân chủ lịch nhiên

不問不答 Bất vấn bất ñáp

如何辨別 Như hà biện biệt.

(Ngũ ðăng hội nguyên, Tây Lâm Sùng Áo thiền sư) T ð

Có hỏi có ñáp Chủ khách rõ ràng Không hỏi, không ñáp Biết làm sao phân ?

Chú Thích : các bài có ghi Tð là chép lại bản chữ Hán trong cuốn Từ ðiển Thuật Ngữ Thiền Tông của Thông Thiền, ghi chú xuất xứ cũng chép theo sách ñó. Bài 2.

南山有箇老魔王 Nam sơn hữu cá lão ma vương

炯炯雙眸放電光 Quýnh quýnh song mâu phóng ñiện quang

口似血盆呵佛祖 Khẩu tự huyết bồn ha Phật Tổ

牙如劍樹罵諸方 Nha như kiếm thụ mạ chư phương

(Ngũ ðăng hội nguyên, Từ Ngạn Sung thiền sư) T ð

Nam Sơn, lão ma vương


Mắt sáng như ñiện chớp Miệng máu mắng tổ, Phật Răng kiếm chửi muôn phương.

Bài 3 .

塵世勞生早晚休 Trần thế lao sinh tảo vãn lưu

隨波逐浪漫悠悠 Tuỳ ba trục lãng mạn du du

如今林下安禪客 Như kim lâm hạ an thiền khách

幾箇無心得到頭 Cơ cá vô tâm ñắc ñáo ñầu.

(Gia Thái Phổ ðăng lục, Khô Mộc Thành thiền sư) Tð

Cuộc ñời khổ cực bao giờ dứt ? Mặc cho sóng ñẩy mãi chơi vơi Như nay an tâm làm thiền khách Mấy kẻ vô tâm ñã tới nơi ?

Bài 4.

張公會看脈 Trung công hội khán mạch

李公會使藥 Lý công hội sử dược

兩箇競頭醫 Lưỡng cá cạnh ñầu y

一時用不得 Nhất thời dụng bất ñắc.

(Ngũ ðăng hội nguyên, Sở An Huệ Phương thiền sư) T ð

4 Dương ðình Hỷ

Ông Trương, biết coi mạch Ông Lý, dùng thuốc rành Hai ông thầy ñối nghịch Nay chẳng nhờ các ông.

Bài 5.

座主巴鼻 Toạ chủ ba tỵ

懸河無滯 Huyền hà vô trệ

地涌金蓮 ðịa dõng kim liên

手擎如意 Thủ kình như ý

(Thiền Uyển Mông cầu, Cốc Tuyền Ba Tỵ) T ð

Tọa chủ Ba Tỵ Ăn nói trơn chu ðất nở sen vàng Tay cầm như ý.

Bài 6.

十方世界 Thập phương thế giới

天上天下 Thiên thượng thiên hạ

我今盡知 Ngã kim tận tri

無如佛者 Vô như Phật giả


堂堂魏魏 ðường ñường ngụy ngụy

為天人師 Vi nhân thiên sư

故我禮足 Cố ngã lễ túc

讚歎歸依 Tán thán quy y.

(Bạch Cư Dị trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Mười phương thế giới Trên trời, dưới trời Tôi nay biết rõ Như Phật ñâu ai ðường ñường vĩ ñại Là thầy trời, người Nên tôi ñảnh lễ Tán thán quy y.

Bài 7.

識得衣中寶 Thức ñắc y trung bảo

無明醉自醒 Vô minh tuý tự tỉnh

百骸俱消散 Bách hài câu tiêu tán

一物鎮長靈 Nhất vật trấn trường linh.

(ðơn Hà trong Tổ ðình Tập) Biết trong áo có ngọc Tỉnh giấc say vô minh


Xương cốt ñều tan nát Còn mãi một vật linh.

Bài 8.

心即佛佛即心 Tâm tức Phật, Phật tức tâm

妙旨靈明達古今 Diệu chỉ linh minh ñạt cổ kim

春來自是春花笑 Xuân lai tự thị xuân hoa tiếu

秋到無非秋水深 Thu ñáo vô phi thu thuỷ thâm.

(Phật tâm ca) T ð

Phật là tâm hề tâm là Phật Diệu chỉ sáng rỡ từ xưa nay Xuân tới hoa xuân tự cười mỉm Thu lại, nước thu trong lắm thay.

Bài 9.

參禪弟一 Tham thiền ñệ nhất

不可輕忽 Bất khả khinh hốt

錯過當機 Thác quá ñương cơ

何時悟入 Hà thời ngộ nhập

(Thiền tịnh hợp yếu của thiền sư Phương Tụ Thành ) Tð

Tham thiền bậc nhất Chẳng thể dể duôi


ðương cơ sai sót Bao giờ ngộ ñây ?

Bài 10.

參禪弟一 Tham thiền bậc nhất

超群出格 Siêu quần xuất cách

非屬靈山 Phi thuộc linh sơn

豈傳少室 Khởi truyền thiếu thất

(Thiền tịnh hợp yếu của thiền sư Phương Tụ Thành) T ð

Tham thiền bậc nhất Tất phải siêu quần Chẳng trao Linh Thứu Há truyền Thiếu Lâm.

Bài 11.


漆桶打脫 Tất dõng ñả thoát

撒手懸崖 Tát thủ huyền nhai

那問死活 Na vấn tử hoạt.

(Thiền tịnh hợp yếu của thiền sư Phương Tụ Thành) T ð

Tham thiền bậc nhất ðập vỡ thùng sơn


Buông tay vách ñá Hỏi chi mất, còn ?

Bài 12.

此病彼圓寂 Thử bệnh bỉ viên tịch

吾門何得失 Ngô môn hà ñắc thất

生死若空花 Sinh tử nhược không hoa

去來如鳥跡 Khứ lai như ñiểu tích.

(Pháp Diễn ngữ lục, ðiệu ngũ tổ Diễn hoà thượng) Tð

Bệnh này làm ngươi chết Tông ta không ñược, mất Sống chết dường không hoa ðến, ñi ; chim không vết.

Bài 13.

夢中聞版響 Mộng trung văn bản hưởng

覺後蝦蟆啼 Giác hậu hà mô ñề

蝦蟆與版響 Hà mô dữ bản hưởng

山嶽一時齊 Sơn nhạc nhất thời tề.

(Ngũ ñăng hội nguyên, Thế Kỳ thủ toạ) T ð

Nghe tiếng bảng trong mộng Dậy rồi hoá ếch kêu


Tiếng bảng và tiếng ếch Dường non, núi khác ñâu ?

Bài 14.

演教非為教 Diễn giáo phi vi giáo

聞名不認名 Văn danh bất nhận danh

二邊俱不立 Nhị biên câu bất lập

中道不須行 Trung ñạo bất tu hành

見月休看指 Kiến nguyệt hưu khán chỉ

歸家罷問程 Quy gia bãi vấn trình.

(Ngoạn châu ngâm của thiền sư ðơn Hà trong Tổ ðường Tập)

Dạy dỗ là chẳng dạy Nghe danh chẳng nhận danh Hai bên ñều chẳng lập Trung ñạo chẳng thi hành. Thấy trăng, ngừng coi ngón Tới nhà, thôi hỏi ñường.

Bài 15.

瑞巖一隻破木靴 Thuỵ Nham nhất chích phá mộc ngoa

幾箇欃來盡要拖 Cơ cá sàm lai tận yếu ñà


唯有老僧能踢脫 Duy hữu lão tăng năng thích thoát

出門赤腳笑呵呵 Xuất môn xích cước tiếu ha ha.

(Như tịnh ngữ lục) T ð

Thuỵ Nham chỉ còn chiếc guốc sứt Vài kẻ ñưa chân muốn xỏ chơi Chỉ có lão tăng là ñạp bỏ Chân không, ra cửa, ha hả cười.

Bài 16.


祖意歷歷 Tổ ý lịch lịch

瞬目揚眉 Thuấn mục dương my

擬議不及 Nghĩ nghị bất cập.

(Chương ðạo Khuông thiền sư, Cảnh ðức truyền ñăng lục) T ð

Tham thiền bậc nhất Tổ ý rành rành Chau mày, chớp mắt Ngập ngừng kịp chăng ?

Bài 17.

此珠無狀非大小 Thử châu vô trạng phi ñại tiểu

盡夜圓明悉能照 Tận dạ viên minh tất năng chiếu


用時無處復無蹤 Dụng thời vô xứ phục vô tung

行住相隨常了了 Hành trú tương tuỳ thường liễu liễu.

(Lộng châu ngâm của thiền sư ðơn Hà trong Tổ ðường Tập)

Ngọc này không dạng, không to, nhỏ Cả ñêm chiếu sáng rất là tỏ Dùng khắp nơi chẳng ñể lại gì ði, ñứng theo nhau thường biết rõ.

Bài 18.

從征萬里走風沙 Tòng chinh vạn lý tẩu phong sa

南北東西總是家 Nam Bắc ðông Tây tổng thị gia

落得胸中空索索 Lạc ñắc hung trung không sách sách

凝然心是白蓮花 Ngưng nhiên tâm thị bạch liên hoa.

(Na Luật Sở Tài trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Tùng chinh vạn dậm nơi gió cát Nam, Bắc, ðông, Tây thảy là nhà Trong lòng chẳng còn lo sợ nữa Vì tâm là ñóa bạch liên hoa.

Bài 19.

震旦闊無別路 Chấn ðán khoát vô biệt lộ

要假姪孫腳下行

1 Dương ðình Hỷ Yếu giả ñiệt tôn cước hạ hành

金雞解銜一顆米 Kim kê giải hàm nhất khoả mễ

供養十方羅漢僧 Cung dưỡng thập phương La Hán tăng.

(phần giáp chú ñiền Giang Tây Mã Tổ trong Cảnh ðức Truyền ðang Lục) T ð

ðường tới Trung Hoa rộng Con cháu ñi ñường này Gà vàng nhả hạt gạo Dâng La Hán khắp nơi.

Bài 20.

學道猶如守禁城 Học ñạo do như thủ Cấm thành

晝防六賊夜惺惺 Trú phòng lục tặc dạ tinh tinh

中軍主將能行令 Trung quân chủ tướng năng hành lệnh

不動干戈自太平 Bất ñộng can qua tự thái bình.

(Tánh Không Diệu Phổ thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Học ñạo giống như giữ Cấm thành Ngày phòng sáu giặc, ñêm tỉnh táo Trong dinh chủ tướng nghiêm quân lệnh Chẳng ñộng can qua vẫn thái bình.

Bài 21.

直下猶難會 Trực hạ do nan hội

尋言轉便賒

Những bài thiền kệ 1 Tầm ngôn chuyển tiện xa

擬論佛與祖 Nghĩ luận Phật dữ tổ

特地隔天涯 ðặc ñịa cách thiên nhai.

(Cổ Sơn hoà thượng trong Tổ ðường Tập)

Ngay ñấy còn khó hiểu Tìm lời càng xa vời Cứ bàn Phật với Tổ Còn xa tới chân trời.

Bài 22.


何有顧惜 Hà hữu cố tích

放下渾身 Phóng hạ hồn thân

透過荊棘 Thấu quá kinh cức.

(Thiền tịnh hợp yếu của thiền sư Phương Tự Thành) T ð

Tham thiền bậc nhất Còn tiếc gì ñây ? Toàn thân bỏ hết Xuyên suốt cỏ gai.

Bài 23.

山僧本無積蓄 Sơn tăng bản vô tích súc

且得粥足飯足

1 Dương ðình Hỷ Thả ñắc chúc túc phạn túc

困來即便打眠 Khốn lai tức tiện ñả miên

一任東卜西卜 Nhất nhậm ðông bốc Tây bốc.

(ðại Quy Mộ Bốc thiền sư trong Ngũ ðăng Hội Nguyên) T ð Sư núi vốn không tích trữ May sao cơm ñủ, cháo ñầy Lúc mệt thì liền ñi ngủ Mặc người mò ñoán ðông, Tây.

Bài 24.

六十頭來生兔角 Lục thập ñầu lai sanh thố giác

龜毫打就黃金索 Quy hào ñả tựu hoàng kim sách

縳取虛空活潑行 Phục thủ hư không hoạt bát hành

與渠共往無生國 Dữ cừ cộng vãng vô sanh quốc.

(Tĩnh Thành thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Sáu mươi tuổi rồi mọc sừng thỏ Lông rùa ñánh lại thành dây vàng Buộc chặt hư không ñi thoăn thoắt Cùng nó trở về nước vô sanh.

Bài 25.

團團馳走不停留 ðoàn ñoàn trì tẩu bất ñình lưu

無箇明人指路頭

Những bài thiền kệ 1 Vô cá minh nhân chỉ lộ ñầu

滅却心中些子火 Diệt khước tâm trung ta tử hoả

刀鎗人馬一齊休 ðao thương nhân mã nhất tề hưu.

(ðạo Lâm Vô Tế Minh Ngộ thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Kết ñoàn mà chạy chẳng chịu dừng Không ai sáng mắt chỉ con ñường Dập tắt trong tâm một chút lửa Người, ngựa, ñao, thương lập tức ngưng.

Bài 26.

高也着低也着

Cao dã trước ñê dã trước

落落圓音遍漻廓 Lạc lạc viên âm biến liêu khuếch

十方內外更無他 Thập phương nội ngoại cánh vô tha

不用無繩而自縛 Bất dụng vô thằng nhi tự phọc.

(Huyền Sa Sư Bị trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Cao và thấp ñều dùng ñược cả Rõ ràng viên âm vang khắp nơi Mười phương trong ngoài không gì khác Tự trói mình mà chả dùng dây.

Bài 27.

雲黃山下老禪魔 Vân Hoàng Sơn hạ lão thiền ma

凌篦宗風罪過多

1 Dương ðình Hỷ Lăng bề tông phong tội quá ña

君若到門深問訊 Quân nhược ñáo môn thâm vấn tấn

看渠伎倆復如何 Khán cừ kỹ lưỡng phục như hà.

(Tống Ngang duy na xuất lãnh trong Mật Am ngữ lục.) T ð

Lão Thiền ma dưới núi Vân Hoàng Mắc nhiều sai phạm với tông phong Nếu ông ñến cửa mà hỏi khó Thử xem hắn còn tử tế không ?

Bài 28.

垢淨共住 Cấu tịnh cộng trú

水波同體 Thuỷ ba ñồng thể

觸埂迷著 Xúc cảnh mê trước

浩然忘歸 Hạo nhiên vong quy

三世平等 Tam thế bình ñẳng

本來清淨 Bổn lai thanh tịnh

一念不起 Nhất niệm bất khởi

即見佛心 Tức kiến Phật tâm.

(ðạo Ngộ thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)


Sạch, bẩn cùng chỗ Nước, sóng thể cùng Gập cảnh mê hoặc Về quên mất ñường Ba ñời bình ñẳng Vốn là lặng im Một niệm chẳng khởi Liền thấy Phật tâm.

Bài 29.

多見人念佛 ða kiến nhân niệm Phật

口甜心裏苦 Khẩu ñiềm tâm lý khổ

滿肚是蛇兒 Mãn ñỗ thị xà nhi

瞋心如猛虎 Sân tâm như mãnh hổ

枉把藏陘看 Uổng bả tạng kinh khán

念佛是惡口 Niệm Phật thị ác khẩu

口善心不淨 Khẩu thiện tâm bất tịnh

念佛無感應 Niệm Phật vô cảm ứng

一照四方明 Nhất chiếu tứ phương minh

心如天寶鏡 Tâm như thiên bảo kính.


(Phần Dương Thiện Chiếu thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Thấy nhiều người niệm Phật Lòng ñắng miệng ngọt ngào ðầy bụng là rắn ñộc Tâm sân như hổ gào Uổng công xem kinh kệ Niệm Phật ác khẩu thôi Miệng thiện, tâm chẳng tịnh Chẳng cảm ứng ông ơi Khi chiếu bốn phương sáng Tâm là tấm gương trời.

Bài 30.

一尺水一丈波 Nhất xích thuỷ nhất trượng ba

五百生前不奈何 Ngũ bách sinh tiền bất nại hà

不洛不昧商量也 Bất lạc bất muội thương lượng dã

依前撞入葛藤窠 Y tiền tràng nhập cát ñằng khoa

阿呵呵會也麼 A ha ha hội dã ma

若是爾灑灑落落 Nhược thị nhĩ lệ lệ lạc lạc

不妨我哆哆和和 Bất phương ngã ña ña hoà hoà

神歌社舞自成曲 Thần ca xã vũ tự thành khúc

拍手其間唱哩囉

Những bài thiền kệ 1 Phách thủ kỳ gian xướng lý la.

(Thiên ðồng trong tiết Bách Trượng Hoài Hải dã hồ nhân quả, Tùng dung lục)

Một thước nước, thì mười thước sóng Năm trăm năm trước, cớ sao làm ? Chẳng kể bất lạc hay bất muội ðã vướng vào trong ñám cát ñằng Có rõ không hả : A! Ha! Ha! Nếu ông vắng lặng thật siêu thoát Tôi cũng lại lý lô, l ý la. Ngẫu hứng cũng làm nên bài hát Vỗ tay theo nhịp cất lời ca.

Bài 31.

龍生龍鳳生鳳 Long sinh long phụng sinh phụng

老鼠養兒沿屋棟 Lão thử dưỡng nhi duyên ốc ñống

達磨大師不會禪 ðạt Ma ñại sư bất hội thiền

歷魏游粱干打哄 Lịch Nguỵ du Lương can ñả hống.

(Quang Hiếu Thâm thiền sư trong Ngũ ñăng hội nguyên) T ð

Rồng sanh rồng, phụng lại sanh phụng Chuột nuôi con nhỏ trên xà ngang Chuyện Thiền, ðạt Ma ñâu có hiểu Phí lời từ Nguỵ chuyển qua Lương.

Bài 32.

山居茅瓦竹為椽 Sơn cư mao ngoã trúc vi duyên

守道安貧樂自然

2 Dương ðình Hỷ Thủ ñạo an bần lạc tự nhiên

盡日閉關無別事 Tận nhật bế quan vô biệt sự

長伸兩脚枕雲眠 Trường thân lưỡng cước chẩm vân miên.

(Sơn Cư Bách Vịnh của thiền sư Tông Bản ) T ð

Sống nơi nhà gianh ở trong núi An bần giữ ñạo tự nhiên vui Cả ngày ñóng cửa không chuyện khác Duỗi thẳng hai chân, giấc ngủ vùi.

Bài 33.

粥罷令教洗鉢盂 Chúc bãi lịnh giáo tẩy bát vu

豁然心地自相符 Hoát nhiên tâm ñịa tự tương phù

而今參飽叢林客 Nhi kim tham bão tòng lâm khách

且道其間有悟無 Thảo ñạo kỳ gian hữu ngộ vô.

(Thiên ðồng trong tiết Triệu Châu tẩy bát trong Tòng Dung lục) Dậy ông ăn cháo, rồi rửa bát Tâm ñã mở rồi, cùng ñạo thông Như nay người học ñến tham hỏi Biết có người nào khai ngộ không ?

Bài 34.


萬鈞努力 Vạn quân nỗ lực


衝開銀山 Xung khai ngân sơn

撞倒鐵壁 Tràng ñảo thiết bích.

(Phương Tụ Thành trong Phật Quang ðại từ ñiển) Chú Thích : 1 quân = 30 cân

Tham thiền bậc nhất Gắng sức vạn cân Phá toang núi bạc Vách sắt, xô nghiêng.

Bài 35.

兩暍與三暍 Lưỡng hạt dữ tam hạt

作者知機變 Tác giả tri cơ biến

若謂騎虎頭 Nhược vị kỵ hổ ñầu

二俱成瞎漢 Nhị câu thành hạt hán

誰瞎暵 Thuỳ hạt hán

拈來天下與人看 Niêm lai thiên hạ dữ nhân khán.

(Tuyết ðậu Trùng Hiển trong Bích Nham lục)

Hai hét cùng ba hét Tác gia biết biến cơ Nếu bảo cưỡi ñầu hổ Cả hai ñều bị mù Mù là ai ?


ðưa ra cho người thiên hạ coi ? Bài 36.

龍牙山裏龍無眼 Long Nha sơn lý long vô nhãn

死水何會振古風 Tử thuỷ hà hội chấn cổ phong

禪板蒲團不能用 Thiền bản bồ ñoàn bất năng dụng

只應分付與盧公 Chỉ ứng phân phó dữ Lô công.

(Tuyết ðậu trong Bích Nham lục)

Ở núi Long Nha rồng không mắt Nước chết có ñâu dương cổ phong Thiền bản, bồ ñoàn dùng chẳng ñược Chỉ ñành giao phó lão Lô công.

Bài 37.

江國春風吹不起 Giang quốc xuân phong xuy bất khởi

鷓鴣啼在深花裏 Chá Cô ñề tại thâm hoa lý

三級浪高魚化龍 Tam cấp lãng cao ngư hoá long

癡人猶戽夜塘水 Si nhân do hố dạ ñường thuỷ.

(Tuyết ðậu trong Bích Nham lục) Giang quốc gió xuân thổi chẳng dậy Dưới hoa Chá Cô hót xôn xao Cá hoá rồng, vượt ba cấp sóng Người ngu ñêm vẫn tát nước ao.

Những bài thiền kệ 2 Bài 38.

一個兩個千萬個 Nhất cá lưỡng cá thiên vạn cá

脫却籠頭卸角馱 Thoát khước lung ñầu tá giác ñà

左轉右轉隨後來

Tả chuyển hữu chuyển tuỳ hậu lai

柴胡要打劉鐵磨 Tử hồ yêu ñả Lưu Thiết Ma .


Một cái, hai cái, ngàn vạn cái Cởi bỏ dây dàm, tháo yên ra Xoay sang phải trái tuỳ hậu bối Tử hồ muốn ñánh Lưu Thiết Ma.

Bài 39.

大地絕纖埃 ðại ñịa tuyệt tiêm ai

何人眼不開 Hà nhân nhãn bất khai

始隨芳草去 Thuỷ tuỳ phương thảo khứ

又逐落花回 Hựu trục lạc hoa hồi

嬴鶴翹寒木 Doanh hạc kiều hàn mộc

狂猿嘯古臺

2 Dương ðình Hỷ Cuồng viên khiếu cổ ñài

長沙無限意 Trường sa vô hạn ý

咄 ðốt.


ðại ñịa không một bụi Mắt ai chả mở ra Trước ñi theo lối cỏ Sau theo hoa rụng về Chim hạc ñậu cây lạnh Trường sa ý vô hạn Ôi !

Bài 40.

阿呵呵了阿呵呵 A ha ha liễu a ha ha

聚洛都如螻蟻窠 Tụ lạc ñô như lâu nghĩ khoa

一弄火銷無影迹 Nhất lộng hoả tiêu vô ảnh tích

幾人於此悟南柯 Kỷ nhân ư thử ngộ Nam Kha.

(Từ Thọ Hoài Thâm trong Thiền Lâm Châu Cơ)

A ha ha ! Rồi a ha ha ! Tụ, tán giống như tổ kiến à ðùa một mồi lửa không còn vết Mấy ai ñã tỉnh giấc Nam Kha.

Bài 41.


我自歸林已 Ngã tự quy lâm dĩ

已與世相疏 Dĩ dữ thế tương sơ

賴有善知識 Lại hữu thiện tri thức

時能過我盧 Thì năng quá ngã lô.

(Thiền sư ñạo pháp tinh thông trong Thiền Lâm Bảo Huấn)

Từ khi về rừng ở ðã xa lạ với ñời May có thiện tri thức Thường ghé thăm nhà tôi.

Bài 42.

白雲生處疏山寺 Bạch vân sinh xứ sơ sơn tự

無水無柴世得知 Vô thuỷ vô sài thế ñắc tri

若問道人今日事 Nhược vấn ñạo nhân kim nhật sự

木蛇鑽破鐵鍋兒 Mộc xà toàn phá thiết oa nhi.

(Môn chức vị trong Thiền Lâm Tăng bảo truyện)

Mây trắng thưa bay quanh chùa núi Không củi, không nước, ai nấy hay ðem chuyện thường ngày hỏi người ðạo Rắn gỗ chọc xuyên chảo sắt rồi.

Bài 43.


狗子佛性無 Cẩu tử Phật tánh vô

趙州不自嘑 Triệu Châu bất tự hô

娘生今勘破 Nương sinh kim khám phá

佛祖嘴都盧 Phật Tổ chuỷ ñô lô.

(Chuyện thiền sư Bội Chương Hoàng trong Vân Cư Sơn Chí)

Con chó không Phật tánh Triệu Chau có nói ñâu Khám phá mày mặt thật Phật Tổ nói quá nhiều.

Bài 44.

如聾如啞 Như lung như á

偪塞乾坤 Bức tắc càn khôn

知痛知痒 Tri thống tri dưỡng

能有幾箇 Năng hữu cơ cá.

(Huệ Nam ngữ lục) T ð Như câm như ñiếc ðầy cả càn khôn Biết ñau biết ngứa Có ñược mấy ông ?

Bài 45.


語不離窠道 Ngữ bất ly khoả ñạo

焉能出蓋纏 Yên năng xuất cái triền

片雲橫谷口 Phiến vân hoành cốc khẩu

迷卻幾人原 Mê khách cơ nhân duyên.

(trích Vân Phong Văn Duyệt thiền sư trong Ngũ ðăng hội nguyên)

Lời chẳng lìa mẫu mực Phiền não có thoát chăng ? Dải mây ngang cửa ñộng Bao kẻ lầm mất nguồn.

Bài 46.

不方細行輸先手 Bất phương tế hạnh thâu tiên thủ

自覺麤心愧撞頭 Tự giác thô tâm quý tràng ñầu

局破腰間斧柯爛 Cục phá yêu gian phủ kha lạn

洗清凡骨共仙游 Tẩy thanh phàm cốt cộng tiên du.

(Trích trong Truyền ñăng lục) T ð

Chẳng ngại tế hạnh kém người trước Tự giác thô tâm, thẹn với người Cờ ñang giở nước, rìu ñã rã Rửa sạch xương phàm lên tiên chơi.

Bài 47.


多中即一一中多 ða trung tức nhất nhất trung ña

浪裏全提水是波 Lãng lý toàn ñề thuỷ thị ba

波水滅時多一盡 Ba thuỷ diệt thời ña nhất tận

日輪當午見星河 Nhật luân ñương ngọ kiến tinh hà.

(Hoàng Long Thảo ðường Thanh thiền sư trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Một là nhiều, nhiều lại là một Sóng, nước cũng ñều là một thôi Sóng, nước hết thì một, nhiều dứt Ngay giữa ban trưa thấy sao trời.

Bài 48.

我見出家人 Ngã kiến xuất gia nhân

不入出家學 Bất nhập xuất gia học

欲知真出家 Dục tri chân xuất gia

心淨無繩索 Tâm tịnh vô thằng sách

澄澄孤玄妙 Trừng trừng cô huyền diệu

如如無倚託 Như như vô ỷ thác

三界任縱橫

Những bài thiền kệ 2 Tam giới nhậm tung hoành

四生不可泊 Tứ sinh bất khả bạc

無為無事人 Vô vi vô sự nhân

逍遙實快樂 Tiêu dao thật khoái lạc.

(Hàn Sơ trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Tôi thấy người xuất gia Chẳng học theo xuất gia Muốn biết xuất gia thật Tâm tĩnh không buộc gì Trong trẻo và huyền diệu Như như chẳng cậy nhờ Dọc, ngang trong ba giới Tứ sinh cũng chẳng vô Vô vi, người vô sự Tiêu dao mặc nô ñùa.

Bài 49.

主人公諾聽我語 Chủ nhân công nặc thính ngã ngữ

死生流轉無停住 Tử sanh lưu chuyển vô ñình trú

今日忙兮明日忙 Kim nhật mang hề minh nhật mang

靈光一點何時悟 Linh quang nhất ñiểm hà thời ngộ.

(Từ Thọ trong Thiền Lâm Châu Cơ)


Ông chủ nếu nghe lời tôi nhỉ ? Sống chết trôi chẩy chẳng hề ngưng Hôm nay bận hề, mai cũng bận Bao giờ mới ngộ ñiểm linh quang ?

Bài 50.

主人公諾聽我道 Chủ nhân công nặc thính ngã ñạo

貪名逐利何時了 Tham danh trục lợi hà thời liễu

爭如識取自家珍 Tranh như thức thủ tự gia trân

靈光灼灼無邊表 Linh quang chước chước vô biên biểu.


Ông chủ nếu nghe lời tôi nói Tham danh, trục lợi bao giờ xong ? Nếu như báu nhà biết giữ lấy Sáng rỡ vô cùng, ñiểm linh quang.

Bài 51.

主人公諾聽我勸 Chủ nhân công nặc thính ngã khuyến

浮生莫作詐欺漢 Phù sinh mạc tác trá khi hán

暗裏雖然瞞得來 Ám lý tuy nhiên man ñắc lai

明中依舊還梢散 Minh trung y cựu hoàn tiêu tán.



Ông chủ nếu nghe lời tôi bảo Chẳng làm kẻ gian ở trên ñời Trong tối, tuy mắt bị che lại Cái sáng bên trong lại sáng ngời.

Bài 52.

主人公諾聽我說 Chủ nhân công nặc thính ngã thuyết

百歲光陰如電掣 Bách tuế quang âm như ñiện chế

四十五十不回頭 Tứ thập ngũ thập bất hồi ñầu

問君更待何時節 Vấn quân cánh ñãi hà thời tiết.


Ông chủ nếu nghe lời tôi nói Trăm năm, như tia ñiện xẹt qua Bốn mươi, năm mươi, chẳng quay lại Hỏi ông còn ñợi ñến bao giờ ?

Bài 53.

主人公諾聽我囑 Chủ nhân công nặc thính ngã chúc

今年已是五十六 Kim niên dĩ thị ngũ thập lục

為人終是費分疎 Vi nhân chung thị phí phân sơ

何日口邊生白醭 Hà nhật khẩu biên sinh bạch phốc.



Ông chủ nếu nghe lời tôi dặn Thì năm nay, năm mươi sáu rồi Chẳng phải vì người mà hao sức Ngày nào mốc mới mọc quanh môi ?

Bài 54.

十方同一等 Thập phương ñồng nhất ñẳng

此是真如寺 Thử thị chân như tự

裏有無量壽 Lý hữu vô lượng thọ

本來無名字 Bổn lai vô danh tự

凡夫不入理 Phàm phu bất nhập lý

心緣世上事 Tâm duyên thế thượng sự

乞錢買瓦木 Khất tiền mãi ngoã mộc

蓋他虛空地 Cái tha hư không ñịa

却被六賊驅 Khước bị lục tặc khu

背却真如智 Bối khước chân như trí

終日受艱辛 Chung nhật thọ gian tân

妄想圖名利

Những bài thiền kệ 3 Vọng tưởng ñồ danh lợi

如此學道人 Như thử học ñạo nhân

累劫終不至 Luỵ kiếp chung bất chí.

(Bàng Uẩn trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Mười phương ñều bình ñẳng ðây là chùa chân như Trong có vô lượng thọ Vốn không có tên gì Người thường không hiểu lý Tâm duyên chuyện thế gian Xin tiền mua gỗ, gạch Xây trên ñất hư không Liền bị sáu giặc ñuổi Ngược lại trí chân như Cà ngày chịu cay ñắng Danh lợi cứ mộng mơ Cứ thế người học ñạo Tới ñích biết bao giờ ?

Bài 55.

我見利智人 Ngã kiến lợi trí nhân

觀者便知意 Quán giả tiện tri ý

不假尋文字 Bất giả tầm văn tự

直入如來地 Trực nhập Như Lai ñịa

心不逐諸緣

3 Dương ðình Hỷ Tâm bất trục chư duyên

意根不妄起 Ý căn bất vọng khởi

心意不生時 Tâm ý bất sinh thời

內外無餘事 Nội ngoại vô dư sự.

(Hàn Sơn trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Tôi nhìn thấy người trí Chỉ nhìn biết ý ngay Chẳng tầm chương trích cú Vào thẳng ñất Như Lai Mọi duyên tâm chẳng bám Ý căn há vọng ư ? Tâm ý ñều im bặt Trong ngoài không chuyện dư.

Bài 56.

古佛路淒淒 Cổ Phật lộ thê thê

愚人到却迷 Ngu nhân ñáo khước mê

只緣前業重 Chỉ duyên tiền nghiệp trọng

所以不能知 Sở dĩ bất năng tri

欲識無為理 Dục thức vô vi lý

心中不掛絲 Tâm trung bất quải ty


生生勤苦學 Sinh sinh cần khổ học

必定覩天師 Tất ñịnh ñổ thiên sư.

(Xả ðắc trong Thiền Lâm Châu Cơ)

ðường cổ Phật lạnh lẽo Người ngu tới liền mê Chỉ vì nghiệp trước nặng Nên không thể biết gì Muốn biết vô vi lý Trong tâm chẳng vướng chi Cứ chăm chỉ khổ học Nhất ñịnh gập thiên sư.

Bài 57.

各有天真佛 Các hữu thiên chân Phật

號之為寶王 Hiệu chi vi bảo vương

珠光日夜照 Châu quang nhật dạ chiếu

玄妙卒難量 Huyền diệu tốt nan lương

盲人常兀兀 Manh nhân thường ngột ngột

那肯怕災殃 Na khẳng phạ tai ương

唯貪淫佚業 Duy tham dâm dật nghiệp

此輩實堪傷

3 Dương ðình Hỷ Thử bối thật kham thương.


Ai cũng có chân Phật ðược gọi là bảo vương Ngọc sáng ñêm ngày chiếu Thật huyền diệu vô cùng Người mù thật chật vật ðâu có sợ tai ương Tham dâm tạo dật nghiệp Thực là rất ñáng thương !

Bài 58.

君見月光明 Quân kiến nguyệt quang minh

照燭四天下 Chiếu chúc tứ thiên hạ

圓暉掛太虛 Viên huy quải thái hư

瑩淨能蕭灑 Oánh tịnh năng tiêu sái

人道有虧盈 Nhân ñạo hữu khuy doanh

我見無衰謝 Ngã kiến vô suy tạ

狀似摩尼珠 Trạng tự ma ni châu

光明無晝夜 Quang minh vô trú dạ.


Ông có thấy trăng tỏ Chiếu sáng khắp bốn phương


Thái không treo vầng sáng Thanh tịnh thật thoát trần Người bảo trăng tròn, khuyết Tôi thấy chẳng suy tàn Giống như viên ngọc sáng Lấp lánh suốt ngày, ñêm.

Bài 59.

萬派都從一派流 Vạn phái ñô tòng nhất phái lưu

萬川還到海中收 Vạn xuyên hoàn ñáo hải trung thu

看得真源無滴水 Khán ñắc chân nguyên vô trích thuỷ

青天湛湛月輪秋 Thanh thiên trạm trạm nguyệt luân thu.

(Thiên Ninh Pháp Chu ðạo Tế trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Vạn dòng, ñều từ một dòng chẩy Vạn sông, ñều bị lòng biển thâu Nhìn nguồn thật thấy không một giọt Thăm thẳm trời xanh mảnh trăng thu.

Bài 60.

將謂衣中有寶珠 Tương vị y trung hữu bảo châu

衣穿方信寶珠無 Y xuyên phương tín bảo châu vô

前年尚有無珠說 Tiền niên thượng hữu vô châu thuyết

今日無珠說也無 Kim nhật vô châu thuyết dã vô.


(Thiên Ninh Pháp Chu ðạo Tế trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Tưởng rằng trong áo có ngọc báu Mặc rồi mới biết có gì ñâu ! Năm ngoái không ngọc hãy còn nói Nay thì chuyện ñó có nhắc ñâu.

Bài 61.

汝學作禪 Nhữ học tác thiền

為學作佛 Vi học tác Phật

若學坐禪 Nhược học toạ thiền

禪非坐臥 Thiền phi toạ ngoạ

若學坐佛 Nhược học toạ Phật

佛非定相 Phật phi ñịnh tướng

於無住法 Ư vô trú pháp

不應取捨 Bất ưng thủ xả

汝若坐佛 Nhữ nhược toạ Phật

即是殺佛 Tức thị sát Phật

若執坐相 Nhược chấp toạ tướng


非達其理 Phi ñạt kỳ lý.

(Hoài Nhượng trong Hảo Tuyết Tuyết Phiến)

Ông muốn làm Phật Hay học ngồi Thiền ? Nếu là thiền học Chẳng chấp ngồi, nằm. Nếu là ngồi Phật ðộng tướng có ñâu Cũng không trụ pháp Thủ, xả vào ñâu ? Nếu ông ngồi Phật Tức là giết Phật Nếu chấp tướng ngồi Chân lý nào ñạt ?

Bài 62.

棒頭筆下宜精審 Bổng ñầu bút hạ nghi tinh thẩm

打鏁敲枷好用心 ðả toả xao giá hảo dụng tâm

成佛作祖只這是 Thành Phật tác Tổ chỉ giá thị

勸君不用別追尋 Khuyến quân bất dụng biệt truy tầm.


Nện gậy, viết chữ phải coi kỹ ðập phá gông xiềng phải dụng tâm Làm Phật, làm Tổ chỉ thế ñó Nẻo khác khuyên ông chớ kiếm tìm.

4 Dương ðình Hỷ Bài 63.

聖諦廓然 Thánh ñế khuếch nhiên

何當辨的 Hà ñương biện ñích

對朕者誰 ðỗi trẫm giả thuỳ

還云不識 Hoàn vân bất thức

因玆暗渡江 Nhân tư ám ñộ giang

豈免生荊棘 Khởi miễn sanh kinh cức

闔國人追不再來 Hạp quốc nhân truy bất tái lai

千古萬古空相憶 Thiên cổ vạn cổ không tương ức

休相憶 Hưu tương ức

清風匝地有何極 Thanh phong táp ñịa hữu hà cực.

(Tuyết ðậu tắc 1 trong Bích Nham Lục)

Chẳng Thánh gì cả Là ñúng hay sao ? Trước trẫm ai ñó Không biết là sao ? Vượt sông vì thế Há không sinh gai ? Mời không trở lại Không nhớ ngàn ñời


Thôi ! Không nhớ nữa. Gió mát khắp nơi.

Bài 64.

生前財貨因貪得 Sinh tiền tài hoá nhân tham ñắc

死後形骸被物拘 Tử hậu hình hài bị vật câu

畢竟一文將不去 Tất cánh nhất văn tương bất khứ

被人罵作守錢奴 Bị nhân mạ tác thủ tiền nô.


Lúc sống vì tham nên gom của Chết rồi thây bị giữ bốn bên Mang theo một xu cũng chẳng ñược Bị người mắng là tớ giữ tiền.

Bài 65.

偶然一語不相投 Ngẫu nhiên nhất ngữ bất tương ñầu

努目揮拳汗欲流 Nỗ mục huy quyền hãn dục lưu

若悟形骸同逆旅 Nhược ngộ hình hài ñồng nghịch lữ

胸中人我一時休 Hung trung nhân ngã nhất thời hưu.


Ngẫu nhiên một lời chẳng tương hợp Trợn mắt vung tay chẩy mồi hôi


Nếu ngộ hình hài là quán trọ Lòng phân nhân ngã tức thời thôi.

Bài 66.

汝是前生我 Nhữ thị tiền sinh ngã

我今天眼開 Ngã kim thiên nhãn khai

寶衣隨念至 Bảo y tuỳ niệm chí

玉食自然來 Ngọc thực tự nhiên lai

謝汝昔勤苦 Tạ nhữ tích cần khổ

令吾今快哉 Lịnh ngô kim khoái tai

散花時再拜 Tán hoa thời tái bái

人世莫驚猜 Nhân thế mạc kinh sai.

(Tử Thọ trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Ngươi là ta kiếp trước Nay thiên nhãn mở tung Áo quý nghĩ liền tới Của ngon tự nhiên dùng Tạ ơn ngươi lao khổ Khiến ta nay vui mừng Tung hoa rồi vái lạy Ngươi ñừng ngờ lung tung.

Chú thích : Từ Thọ vái một bộ xương khô.


世人怕說死 Thế nhân phạ thuyết tử

說著死便諱 Thuyết trước tử tiện huý

及到死期至 Cập ñáo tử kỳ chí

老眼先垂淚 Lão nhãn tiên thuỳ lệ

戀妻復戀妾 Luyến thê phục luyến thiếp

見神並見鬼 Kiến thần tịnh kiến quỷ

不入祖師門 Bất nhập tổ sư môn

痴迷直到底 Si mê trực ñáo ñể.


Người ñời sợ nói chết Tiếng này là tiếng kiêng Nhưng khi cái chết ñến Mắt lão lệ nhỏ dòng Tiếc thương thê và thiếp Thấy quỷ thấy cả thần Chẳng ñi vào cửa Tổ Si mê cho ñến cùng.

Bài 68.

野老從教不展眉

4 Dương ðình Hỷ Dã lão tòng giáo bất triển mi

且圖家國立雄基 Thả ñồ gia quốc lập hùng cơ

謀臣猛將今何在 Mưu thần mãnh tướng kim hà tại

萬里清風只自知 Vạn lý thanh phong chỉ tự tri.


Lão quê từ nay mày chẳng nhướng Mong sao ñất nước ñược hùng uy Dũng tướng mưu thần nay ñâu cả ? Gió mát vạn dậm, chỉ mình hay.

Bài 69.

公案圓來問趙州 Công án viên lai vấn Triệu Châu

長安城裏任閑遊 Trường An thành lý nhậm nhàn du

草鞋頭戴無人會 Thảo hài ñấu ñới vô nhân hội

歸到家山即便休 Quy ñáo gia sơn tức tiện hưu.


Hỏi Triệu Châu, khi xong công án Trong thành Trường An, mặc rong chơi Dép cỏ ñội ñầu, chẳng ai hiểu Về ñến núi nhà, thì mới thôi.

Bài 70.

空手把鋤頭 Không thủ bả sừ ñầu


步行騎水牛 Bộ hành kỵ thuỷ ngưu

人在僑上過 Nhân tại kiều thượng quá

橋流水不流 Kiều lưu thuỷ bất lưu.

(Phó ðại Sĩ trong Hảo Tuyết Phiến Phiến)

Tay không, cầm cán quốc ði, vắt vẻo lưng trâu Sang sông, người qua lại Câu trôi, nước trôi ñâu ?

Bài 71.

咄哉這多智俗漢 ðốt tai giá ña trí tục hán

齩盡古今公案 Giảo tận cổ kim công án

忽於狼藉堆頭 Hốt ư lang tịch ñôi ñầu

捨得蜣蜋糞彈 Xả ñắc Khương lang phẩn ñạn

明明不值分文 Minh minh bất trị phân văn

萬兩黃金不換 Vạn lượng hoàng kim bất hoán

等閑拈出是人 ðẳng nhàn niêm xuất thị nhân

祇為走盤難看


Chi vi tẩu bàn nan khán

咦 di.

(Cư sĩ Ngô Tuân trong Tổ ðình Kiềm Chuỳ)

Than ôi ! Kẻ tục lắm trí Công án xưa giờ nhai xong Bỗng nhiên ở trong ñống rác Nhặt ñược cục phẩn bọ hung Rõ là một xu chẳng ñáng Chẳng ñổi dù vạn lạng vàng ðưa cho người coi lúc rảnh Khó thấy chỉ vì chạy quanh. Ô !

Bài 72.

水中得火世還稀 Thuỷ trung ñắc hoả thế hoàn hi

看看令人特地疑 Khán khán lịnh nhân ñặc ñịa nghi

自古不存師第子 Tự cổ bất tồn sư ñệ tử

如今卻許老胡知 Như kim khước hứa lão hồ tri.

(Hối ðường trong Tổ ðình Kiềm Chuỳ)

Ở ñời, hiếm thấy lửa trong nước Càng xem càng khiến người nghi thôi Từ cổ, chẳng còn sư ñễ nữa ðến nay, lại ñể lão hồ hay.

Bài 73.

不可思誼

Những bài thiền kệ 4 Bất khả tư nghị

是大火聚 Thị ñại hoả tụ

便恁麼去 Tiện nhậm ma khứ

不離當處 Bất ly ñương xứ.

(Cư sĩ ðô Huống trong Tổ ðình Kiêm Chuỳ)

Chẳng thể suy tư Là ñám lửa bự Cứ vậy mà ñi Chẳng lìa ngay ñó.

Bài 74.

日日日西沈 Nhật nhật nhật Tây trầm

日日日東上 Nhật nhật nhật ðông thượng

若欲學菩提 Nhược dục học Bồ ðề

但看此模樣 ðản khán thử mô dạng.

(Phận Giám Huệ Cần trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Ngày, ngày, ngày, Tây lặn Ngày, ngày, ngày, ðông lên Bồ ðề nếu muốn học Mẫu mực này nên xem.

Bài 75.

他事他人斷 Tha sự tha nhân ñoạn


己事己自裁 Kỷ sự kỷ tự tài

萬法剎那包 Vạn pháp sát na bao

何用更往來 Hà dụng cánh vãng lai.

(Tuyết Phong trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Việc người người tự biết Việc mình, mình làm thôi Vạn pháp trong khoảnh khắc ðâu cần phải tới lui.

Bài 76.

自家冷暖自家知 Tự gia lãnh noãn tự gia tri

祖意西來更問誰 Tổ ý Tây lai cánh vấn thuỳ

全體承當全體是 Toàn thể thừa ñương toàn thể thị

須彌頂上戴須彌 Tu Di ñính thượng ñới Tu Di.

(Kinh Sơn Thạch Khê trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Tự mình nóng lạnh tự mình hay Ý Tổ Tây sang ñem hỏi ai Ai làm thì nấy chịu trách nhiệm ðỉnh núi Tu Di ñội Tu Di.

Bài 77.

了無一法 Liễu vô nhất pháp


祇在臨時 Kỳ (chi) tại lâm thời

把來便用 Bả lai tiện dụng

更莫遲疑 Cánh mạc trì nghi.

(Chân Tĩnh Khắc Văn trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Xong, không một pháp Chỉ tại lâm thì ðem ra xử dụng Càng không trì nghi.

Bài 78.

老也須知不老身 Lão dã tu tri bất lão thân

同行同坐有精神 ðồng hành ñồng tọa hữu tinh thần

雖然無相無容貌 Tuy nhiên vô tướng vô dung mạo

能為羣生作主人 Năng vi quần sanh tác chủ nhân.

(Chân Tĩnh Khắc Văn trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Lão ông nên biết không thân lão Cùng ñi, cùng ngồi có tinh thần Tuy rằng không tướng, không dung mạo Trong ñám quần sanh làm chủ nhân.

Bài 79.

不從諸聖慕 Bất tòng chư thánh mộ


豈向自心求 Khởi hướng tự tâm cầu

百花開又落 Bách hoa khai hựu lạc

總不辨春秋 Tổng bất biện Xuân Thu.

(Thọ Xương Vô Minh Tuệ Kinh trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Chẳng hâm mộ chư thánh Há hướng tâm mình cầu Trăm hoa nở rồi rụng Có kể Xuân Thu ñâu ?

Bài 80.

冒雨衝風去 Mạo vũ xung phong khứ

披星戴月歸 Phi tinh ñới nguyệt quy

不知身有苦 Bất tri thân hữu khổ

惟慮行門虧 Duy lự hành môn khuy.


Ra ñi trong mưa gió Lại ñội trăng sao về Chẳng biết thân mình khổ Chỉ sợ chưa ñủ tu.

Bài 81.

處處皆為般若場 Xứ xứ giai vi bát nhã trường


山山自有白雲藏 Sơn sơn tự hữu bạch vân tàng

丈夫各解翻身去 Trượng phu các giải phiên thân khứ

豈肯甘心負臭囊 Khởi khẳng cam tâm phụ xú nang.


Nơi nơi ñều là bát nhã trường Núi non ñều có mây trắng vương Trượng phu lúc hiểu ñều cất bước Há chịu mang hoài túi xú hương ?

Bài 82.

莫把庭花類此身 Mạc bả ñình hoa loại thử thân

庭花落後猶逢春 ðình hoa lạc hậu do phùng xuân

此身一往知何處 Thử thân nhất vãng tri hà xứ

三界茫茫愁殺人 Tam giới mang mang sầu sát nhân.

(Long Nha Mật trong Thiền Lâm Châu Cơ)

ðừng ñem hoa so sánh với thân Hoa ñã rụng rồi vẫn còn Xuân Thân ñã ñi rồi về ñâu nhỉ ? Ba giới mênh mang sầu sát nhân.

Bài 83.

可憐寒山子

5 Dương ðình Hỷ Khả lân Hàn Sơn Tử

多言復多語 ða ngôn phục ña ngữ

橫路作籬障 Hoành lộ tác ly chướng

何如直下覓光舒 Hà như trực hạ mịch quang thư.


ðáng thương Hàn Sơn Tử Nói nhiều lại lắm lời ðường rộng lập rào cản Bằng sao thấy sáng ngay ?

Bài 84.

世中有一事 Thế trung hữu nhất sự

奉勸學者取 Phụng khuyến học giả thủ

雖無半錢活 Tuy vô bán tiền hoạt

能傳歷劫富 Năng truyền lịch kiếp phú.


Trên ñời có một chuyện Khuyên người học nên thâu Tuy nửa xu chẳng ñáng Truyền nhiều kiếp sang giàu.

Bài 85.

多生不出家

Những bài thiền kệ 5 ða sinh bất xuất gia

萬劫受辛苦 Vạn kiếp thọ tân khổ

今日捨恩愛 Kim nhật xả ân ái

誓願莫回顧 Thệ nguyện mạc hồi cố.


Nhiều ñời chẳng tu ñạo Vạn kiếp chịu khổ ñau Hôm nay bỏ ân ái Thề nguyện chẳng quay ñầu.

Bài 86.

苦屈世間錯用心 Khổ khuất thế gian thác dụng tâm

低頭曲躬尋文章 ðê ñầu khúc cung tầm văn chương

妄情牽引何日了 Vọng tình khiên dẫn hà nhật liễu

幸負靈台一點光 Hạnh phụ linh ñài nhất ñiểm quang.


Người ñời vì dùng tâm sai lạc Gầm ñầu quanh quẩn tìm văn chương Vọng tình dẫn dắt sao xong ñược ? ðã phụ linh ñài một ñiểm quang.

Bài 87.

片雲忽起去

5 Dương ðình Hỷ Phiến vân hốt khởi khứ

老鶴又高飛 Lão hạc hựu cao phi

惟有巖前老松樹 Duy hữu nham tiền lão tùng thụ

青青長長歲寒枝 Thanh thanh trường trường tuế hàn chi.

(Tĩnh ðoan trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Một ñám mây chợt nổi Hạc già bỗng bay lên Tùng già trước vách ñá Cành lạnh vẫn xanh um.

Bài 88.

少年天子少年臣 Thiếu niên thiên tử thiếu niên thần

治國安民德最深 Trị quốc an dân ñức tối thâm

奉勸公心揚政化 Phụng khuyến công tâm dương chính hóa

此心便是祖師心 Thử tâm tiện thị tổ sư tâm.


Vua niên thiếu có thần niên thiếu Trị quốc an dân, ñức rất thâm Khuyên dùng công tâm mà khai hóa Tâm này chính là tổ sư tâm.

Bài 89.

彎彎曲曲似門鉤 Loan loan khúc khúc tự môn câu


一番拈起一番愁 Nhất phiên niêm khởi nhất phiên sầu

不如做個禪和子 Bất như tố cá thiền hòa tử

參到無心即便休 Tham ñáo vô tâm tức tiện hưu.


Cong cong, queo queo giống móc cửa Mỗi lần nêu lên mỗi lần buồn Chẳng thà làm một vị thiền giả Tham ñến vô tâm lập tức ngừng.

Bài 90.

吳山山水連天目 Ngô sơn sơn thủy liên thiên mục

山色常青水常逯 Sơn sắc thường thanh thủy thường lục

山光水色共流通 Sơn quang thủy sắc cộng lưu thông

祖祖燈燈相繼續 Tổ tổ ñăng ñăng tương kế tục.


Núi Ngô Sơn thủy liền tới trời Sắc núi thường xanh, nước thường lục Ánh núi, sắc nước cùng chẩy trôi Tổ tổ truyền ñăng vẫn liên tục.

Bài 91.

熱即取涼 Nhiệt tức thủ lương


寒即向火 Hàn tức hướng hỏa

飢即喫飯 Cơ tức khiết phạn

困即打睡 Khốn tức ñả thụy

莫將無事會 Mạc tướng vô sự hội

無事困人心 Vô sự khốn nhân tâm.

(Nguyệt Lâm Sư Quán trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Nóng tìm nơi mát Lạnh tìm lửa hơ Ăn cơm khi ñói Mệt thì ngủ khò ðừng tưởng hiểu vô sự Vô sự khốn lòng ta.

Bài 92.

千金難買一身閑 Thiên kim nan mãi nhất thân nhàn

誰肯將身入鬧藍 Thùy khẳng tương thân nhập náo lam

寄語滿城諸宰官 Ký ngữ mãn thành chư tể quan

說枷自有愛人擔 Thiết giá tự hữu ái nhân ñam.

(Trung Phong Minh Bản trong Thiền Lâm Châu Cơ)


Thân nhàn ngàn vàng khó mua ñược Ai chịu ñầy thân chốn gian nan Nhắn gởi toàn thành các quan chức Gông sắt vẫn có người thích mang.

Bài 93.

三十六年顛倒 Tam thập lục niên ñiên ñảo

今日一場好笑 Kim nhật nhất trường hảo tiếu

娘生鼻孔豁開 Nương sinh tỵ khổng hoát khai

放出無毛鐵鷂 Phóng xuất vô mao thiết diêu.

(Cao Phong nguyên Diệu trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Ba mươi sáu năm ñiên ñảo Hôm nay thấy ñáng cười không Lỗ mũi mẹ sinh mở rộng Phóng ra ưng sắt trụi lông.

Chú Thích : diêu ưng = chim ưng. Bài 94.

人生七十古來稀 Nhân sinh thất thập cổ lai hi

更添一歲也希奇 Cánh thiêm nhất tuế dã hi kỳ

若問老僧何處去 Nhược vấn lão tăng hà xứ khứ

虛空露出笑嘻嘻

5 Dương ðình Hỷ Hư không lộ xuất tiếu hi hi.

(Huệ Thông trong Thiền Lâm Châu Cơ)

ðời người bẩy mươi ñã là hiếm Lại thêm một tuổi càng hiếm, kỳ Nếu hỏi lão tăng ñi ñâu nhỉ Hư không ló ta cười hì hì.

Bài 95.

西鄰動哭聲 Tây lân ñộng khốc thanh

謂是母哭兒 Vị thị mẫu khốc nhi

兒方念三四 Nhi phương niệm tam tứ

母已六十餘 Mẫu dĩ lục thập dư

徒以兒可惜 ðồ dĩ nhi khả tích

安識自己痴 An thức tự kỷ si

少年既已逝 Thiếu niên ký dĩ thệ

老大欲何為 Lão ñại dục hà vi.

(Trạm Nhiên Viên ðăng trong Thiền Lâm châu Cơ)

Xóm Tây có tiếng khóc Là tiếng mẹ khóc con Con vừa ba mươi bốn


Mẹ sáu mươi có hơn Con ñi thật ñáng tiếc Nên biết tự mình si Người trẻ nay ñã mất Người già làm ñược gì ?

Bài 96.

聞有烏先生 Văn hữu ô tiên sanh

狀元十七八 Trạng nguyên thập thất bát

翰林排位次 Hàn lâm bài vị thứ

門第書科甲 Môn ñệ thư khoa giáp

四十登三公 Tứ thập ñăng tam công

閻王已發帖 Diêm vương dĩ phát thiếp

窮通在眼中 Cùng thông tại nhãn trung

富貴如電爍 Phú quý như ñiện thước.

(Trạm Nhiên Viên ðăng trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Ô tiên sanh nổi tiếng Mười tám ñậu trạng nguyên ðược vào Hàn lâm viện Thầy của nhiều khôi nguyên Bốn mươi lên Tam công Diêm Vương ñã phát thiệp Trước mắt thấy cùng, thông


Phú quý như ñiện chớp. Bài 97.

千暍並萬暍 Thiên hạt tịnh vạn hạt

左打及有打 Tả ñả cập hữu ñả

不為別甚事 Bất vi biệt thậm sự

只要解脫灑 Chỉ yêu giải thoát sái.

(Thọ Xương trong Thiền Lâm Châu Cơ) Ngàn vạn tiếng hét Phải trái ñánh ñều Chẳng vì gì khác Chỉ ñể giải thoát.

Bài 98.

泥佛不渡水 Nê Phật bất ñộ thủy

神光照天地 Thần quang chiếu thiên ñịa

立雪如未休 Lập tuyết như vị hưu

何人不雕偽 Hà nhân bất ñiêu ngụy.

(Tuyết ðậu, tắc 96 trong Bích Nham Lục)

Phật bùn chẳng ñộ nước Thần quang chiếu ñất, trời Chưa ngừng ñứng ngoài tuyết Người nào chẳng dối ñây ?


山居古鏡久埋塵 Sơn cư cổ kính cửu mai thần

今日重磨氣象新 Kim nhật trùng ma khí tượng tân

痕垢淨除光始現 Ngân cấu tịnh trừ quang thủy hiện

分明面見本來人 Phân minh diện kiến bản lai nhân.

(Sơn Cư bách vịnh của Tông Bản) T ð

Trong núi, gương cổ lâu bám bụi Ngày nay ñược chùi mới sáng chưng Bụi bẩn trừ rồi gương lại tỏ Khuôn mặt xưa nay hiện rõ ràng.

Bài 100.

煩惱願去 Phiền não nguyện khứ

涅槃願住 Niết bàn nguyện trú

十地願登 Thập ñịa nguyện ñăng

四生願度 Tứ sanh nguyện ñộ

佛出世時 Phật xuất thế thời

願我得親 Nguyện ngã ñắc thân


最先勸請 Tối tiên khuyến thỉnh

請轉法輪 Thỉnh chuyển pháp luân

佛滅度時 Phật diệt ñộ thời

願我得值 Nguyện ngã ñắc trị

最後供養 Tối hậu cung dưỡng

受菩提記 Thọ Bồ ðề ký.

(Bạch Cư Dị trong Thiền Lâm Châu Cơ)

Phiền não nguyện bỏ Niết bàn nguyện ở Thập ñịa nguyện lên Tứ sinh nguyện ñộ Lúc Phật xuất thế Tôi nguyện ñược gần Trước hết xin thỉnh Phật chuyển pháp luân Khi Phật diệt ñộ Tôi nguyện lúc ñó Cúng dường cuối cùng Bồ ðề thọ ký.

những bài thiền kệ

Documents