ngÀythỨnhẤtzung.zetamu.net/files/3days_1st.pdf · - thế thì tắm bằng gì? - tanhia...

NGÀY THỨ NHẤT

1

Chương 1

Xuất phát!

Tôi hỏi mấy em học sinh đang ngồi quanh:

- Các em đã có ai đi sang nước Tí Hon chưa?

Bọn trẻ ngơ ngác nhìn nhau.

- Nước Tí Hon là gì ạ?

- Nước Tí Hon ở đâu ạ?

- Ai sống ở đó ạ? ...

Tôi giơ tay lên gia hiệu cho bọn trẻ dừng lại.

- Vậy là chưa em nào đi sang nước Tí Hon rồi?... Tiếc thật. Nước Tí

Hon là một đất nước rất là hay. Anh đã từng đi ngang dọc nước đó, đã kết

bạn với bao nhiêu người dân ở đó, và anh vẫn hay trao đổi thư từ với họ.

Bọn trẻ vừa nghe vừa ngạc nhiên.

- Các em có muốn đi chơi nước Tí Hon với anh không? - tôi hỏi.

- Tất nhiên rồi, chúng em muốn!

- Anh cho chúng em đi nước Tí Hon đi!

- Được rồi anh sẽ dẫn đi. - Tôi trả lời.

2

CHƯƠNG 1. XUẤT PHÁT!

- Đi ngay bây giờ được không anh?

- Bây giờ cũng được. Nhưng các em phải biết rằng, chuyến đi sẽ vất vả

đấy nhé.

- Càng tốt, - Seva tuyên bố. - Chỉ tích tắc là em sẽ chuẩn bị xong ba

lô: bàn chải đánh răng là một, khăn mặt là hai, cái cốc là ba... Nói chung,

tất cả mọi thứ, như là đi cắm trại du lịch. Đúng không anh?

- Không đúng rồi! - Tôi trả lời. - Không cần xà phòng, cũng chẳng cần

bàn chải. Nước Tí Hon là một đất nước hoàn toàn đặc biệt, ở đó không có

nước.

- Thế thì tắm bằng gì? - Tanhia giang tay ngạc nhiên. - Chẳng nhẽ ở

đó người ta ở bẩn à?

- Không phải như vậy, - tôi đáp lại, - người dân nước Tí Hon tắm rửa

bằng ... cái tẩy, cái tẩy bình thường của học sinh ấy.

Bọn trẻ cười rộ.

- Phải đi thử một chuyến mới được! - Seva nói.

- Thế những người kỳ cục ấy gọi là gì?

- Có thể gọi người dân nước Tí Hon là người Tí Hon. - Tôi trả lời.

- Được rồi, - Tanhia chưa hết thắc mắc, - cứ cho là người Tí Hon tắm

rửa bằng cái tẩy đi. Cứ cho là như vậy. Nhưng họ uống gì, nếu không có

nước?

- Chắc là cà phê hay ca cao. - Seva đoán.

- Thế mà cũng đòi nói – ca cao! - Tanhia phản đối - Không có nước thì

pha làm sao được ca cao.

- Tớ biết rồi! - Seva mừng rỡ nói. - Họ uống nước cà rốt!

- Tớ không thích nước cà rốt. - Tanhia nhăn mặt. - Nước nho ngon hơn.

Người Tí Hon uống nước nho cơ.

Bản e-book thân tặng Nguyễn Tiến Dũng 3

CHƯƠNG 1. XUẤT PHÁT!

- Không phải đâu các em ạ, - tôi xen vào, - các em chẳng đoán nổi người

Tí Hon uống gì thay nước đâu.

- Uống mực! - Seva láu táu phát biểu, rồi chính cậu ta đâm hoảng vì

ký kiến hóm hỉnh của mình. Mọi người lại cười rộ.

- Thế mà em đoán ra đấy! - tôi nói - đúng là người Tí Hon uống mực

thật.

- Mực xanh hay mực đỏ ạ? - Seva hỏi vẻ quan trọng, hài lòng vì thành

tích của mình.

- Xanh cũng có, đỏ cũng có, - tôi trả lời. - Và cả mực tím, mực xanh lá

cây nữa. Và nếu không có mực thì người Tí Hon uống nước bột màu.

- Sao lại có thể thế được? - Tanhia tỏ ra không tin. - Không có nước

thì làm sao pha được mực cơ chứ.

- Họ nhập mực pha sẵn, - tôi đáp. - Nhập từ nước khác.

- Từ nước Mực. - Seva đắc chí thêm vào.

- Cậu cất bớt những điều ngu ngốc đi! - Tanhia ngắt lời Seva. - Ở nước

Tí Hon người ta không thích trò đó đâu.

Thế là chúng tôi chuẩn bị lên đường.

Cùng đi với tôi có ba em: Tanhia, Seva và Oleg.

Chắc các bạn cũng đã để ý, Oleg từ nãy đến giờ chưa hề nói lời nào.

Cậu ta ít nói lắm, nhưng đã nói điều gì thì bao giờ cũng đúng chỗ và chí

lý. Mọi người đặt cho cậu ấy biệt hiệu là “Oleg tiên tri”(1).

Còn Seva thì không bao giờ ngơi miệng, ngay cả khi chỉ có một mình.

Khi ra phố, cậu đọc oang oang các tấm biển, bắt chuyện với cả những con

chó tình cờ gặp, rồi lại có lúc tự nói một mình, vì thế hay bị Tanhia chọc

cho đến phát ngán. Chẳng là cô bé Tanhia vốn giỏi nhất lớp, nên thỉnh

thoảng hơi lên mặt với cậu.

(1)Oleg tiên tri �� là tên của một ông vua Nga đầu thế kỷ thứ 10 – (ND).

4 c�Prof. Nguyen Tien Zung

Chương 2

Arabella

Chúng tôi đi vào thành phố một cách thầm lặng.

Đó là một thành phố đẹp lạ thường. Ở trung tâm của nó là một quảng

trường lớn hình tròn, từ đó tỏa ra 9 phố. Các phố này được đặt tên là “Phố

1”, “Phố 2”, vân vân, cho đến “Phố 9”. Còn quảng trường thì tên là “Quảng

trường Số”.

Các phố có vô khối đường ngõ cắt ngang, nên có thể đi từ phố này sang

phố khác mà không cần đi qua Quảng trường Số. Các ngõ cũng có tên của

chúng: “Phân Số”, “Số Thập Phân”, “Phân Số Thường”,... Thậm chí có cả

những ngõ “Tuần Hoàn” kéo dài mãi ra khỏi thành phố cho đến đâu đó tận

cùng thế giới. Một số ngõ đi vào ngõ cụt. Ngoài ra, còn có những đại lộ,

những con đường rộng thênh thang cắt ngang thành phố. Ở giữa Quảng

trường Số là một tòa nhà kính đồ sộ, trên đỉnh tháp cao của nó có một

dòng chữ sáng rực rỡ nhiều màu sắc như cầu vồng:

ARABELLA, THỦ ĐÔ NƯỚC KARLIKANIA

Chúng tôi lặng lẽ bước vào Phố 8, nơi có một dãy các nhà 8 tầng giống

5

CHƯƠNG 2. ARABELLA

hệt nhau. Nhà nào cũng có 8 cửa ra vào, và tầng nào cũng có 8 cửa sổ. Và

hãy tưởng tượng xem, tất cả các nhà của dãy phố này đều có chung một

số nhà – số 8!

Tanhia là người đầu tiên phá tan sự yên lặng:

- Các nhân biên bưu điện làm sao mà đưa thư được cơ chứ, nếu tất cả

các nhà đều có chung một số?

Mừng vì có dịp phát biểu, Seva vừa mở miệng toan nói, thì từ cửa sổ

nhà nào đó vọng ra tiếng hát. Có lẽ là một bà mẹ hát ru con.

Ngủ đi Số Không, ngủ đi con yêu mến

Bảy giờ bảy phút sẽ trôi êm

Và một ngày mới đang sắp đến

Bốn mươi chú chuột đang ngủ yên

Mười bốn mèo con im như hến

Bác voi trăm yến mơ liên miên

Giấc mơ thứ một trăm linh chín

Ngủ đi Số Không, mẹ ru con âu yếm

Bảy giờ sáu phút sẽ trôi êm


Để mỗi năm một khôn lớn lên

Con đừng bao giờ ham hãnh tiến

Chỉ cần tỏ ra khiêm tốn thêm

Sức con sẽ mười lần tăng biến

Ngủ đi Số Không, ngủ đi con yêu mến

Bảy giờ năm phút sẽ trôi êm




Tiếng hát bỗng im bặt. Thay vào đó là một tiếng vỗ nhẹ, rồi một giọng

một phụ nữ nói:

- Hư quá, ngủ đi! Chỉ còn bảy giờ bốn phút rưỡi nữa thôi là đến ngày

mới. Nếu bây giờ mà con không chịu ngủ đi, thì sẽ vô tích sự suốt đời. Ngủ

đi thôi!

Chúng tôi rón rén đi tiếp và rẽ vào một ngõ cụt, phía cuối là một cái

kho lớn. Seva liền đọc ngay tấm biển:

Nhà Kho

NHÂN DÂN KARLIKANIA, HÃY XẾP MỌI THỨ Ở ĐÂY!

Tuy ở Arabella đang là đêm, nhưng trong kho vẫn ồn ào đến mức khó

tin. Người ta hò hét, cãi cọ, và dịch chuyển những đồ cồng kềnh gì đó.

Chúng tôi tiến đến gần hơn, và nghe thấy điều sau.

- Cô bé kia, sao cháu lại xếp cam vào đây? - Một giọng nam trầm đặc

quát lên ồm ồm. - Chẳng nhẽ cháu không thấy bóng điện nằm ở đây à?

Bóng điện phải xếm với bóng điện, còn cam xếp với cam chứ. Nếu không

cộng lại sẽ được “bóng cam” à! Ở trường cháu được học như thế nào? Biết

ngay cháu là Số Hai mà! Ừ, chỉ Hai thôi(1), không hơn được! Chưa biết

chừng ngày mai cháu sẽ xếp ếch với cò, và thế là thôi rồi ếch ơi – tụi cò sẽ

chén sạch chúng!

- Thế sao chính bác lại cộng bánh mì với giăm-bông để làm gì? - Một

giọng nữ thanh đối lại.

- Sao cháu ngốc thế! - Giọng nam trầm tức giận - Bác không cộng hai

thứ đó, mà là bác làm bánh mì kẹp giăm bông. Đấy là một việc hoàn toàn

khác! Bánh mì kẹp giăm bông thì rất là ngon! Cháu mà lại dám dạy bác

(1)Ý nói chỉ được điểm 2 ở trường, tức là điểm kém – (ND).



à? Hãy sống đến lúc bằng tuổi bác đã rồi hãy đi dạy người khác! Còn bác

thì bác tự biết được là bác cần phải ăn gì với giăm bông chứ.

- Hì hì hì! - Cô bé cười - Bác chẳng qua là kẻ phàm ăn.

- Còn mày thì dốt đặc! - Giọng nam trầm nổi cáu - Thôi xéo đi, không

ngày mai bác sẽ kể hết mọi chuyện cho cô giáo mày.

Không đợi gặp mấy người đang cãi nhau trong kho, chúng tôi bước

nhanh ra khỏi ngõ cụt.

- Này các bạn, - Seva nói, - hình như bây giờ tớ đã hiểu nước Tí Hon

là gì rồi. Đấy chính là quốc gia Số Học!

- Ái chà Seva! - Tanhia nói châm chọc. - Bạn làm thế nào mà đoán ra

thế? Có phải hôm qua chính bạn cộng quít với công tắc điện không nào?

Seva xấu hổ lén nhìn tôi, nhưng tôi giả vờ như không nghe thấy gì cả.

Chúng tôi trở lại Quảng trường Số. Trời bắt đầu rạng sáng. Các cánh

cửa sổ được mở ra dần dần, ngoài phố xuất hiện những người qua lại đầu

tiên.

Một ngày mới bắt đầu ở Arabella.

Chưa người dân nào của thành phố nhìn thấy chúng tôi. Chúng tôi nấp

trong một khu vườn nhỏ. Và tôi bắt đầu kể cho các bạn đồng hành của tôi

nghe về chuyện quốc gia này đã ra đời như thế nào.



Bản đồ thành phố Arabella bằng tiếng Nga


Chương 3

Quốc gia cổ đại nhất

Chúng ta biết có nhiều quốc gia cổ, như là Ấn Độ (India), Ai Cập

(Egypt), Babylon, Assyria, Hy Lạp (Greece), vân vân. Thậm chí chúng ta

còn biết quốc gia nào xuất hiện vào quãng thời gian nào nữa. Thế nhưng

không ai biết quốc gia Số Học xuất hiện vào thời đại nào cả. Chỉ biết rằng

nó rất chi là cổ đại. Bởi vì ở Babylon, ở Ai Cập, ở Hy Lạp, ở Nga, cũng

như ở tất cả các quốc gia cổ đại khác, nó đều được nhắc đến. Có nghĩa là,

quốc gia Số Học cổ hơn là mọi quốc gia cổ đại khác.

Phải chăng, nó được sáng lập bởi người cổ xưa nhất trên trái đất, cổ

đến mức mà không còn có người nào cổ hơn người đó nữa ? Phải chăng,

người đó đã ban hành sắc lệnh thành lập quốc gia Số Học? Hay là người

đó đánh chiếm một đất nước nào đó rồi đặt tên theo ý mình?

Không, không thể như thế được. Người cổ xưa nhất đó không viết được

sắc lệnh – ông ta nói chung chưa biết viết. Và thời đó cũng chưa tồn tại

một quốc gia nào cả.

Người cổ xưa đó có một vợ và hai con. Một lần ông ta đi săn được một

con lợn rừng cổ xưa nhất. Ông ta về nhà và... ông ta đã làm gì với con thú

săn được? Tất nhiên là ông ta đã chia nó thành bốn phần: phần cho vợ,

10

CHƯƠNG 3. QUỐC GIA CỔ ĐẠI NHẤT

phần cho con trai, phần cho con gái và phần cho mình.

Một phép tính số học, là phép chia, đã ra đời như vậy. Con người cổ

xưa đã đặt viên đá đầu tiên xây quốc gia Số Học như thế đấy!

Quá trình xây dựng từ đó đi tiếp! Trẻ con đứa nào chẳng thích ăn. Cần

dự trữ thức ăn cho chúng. Người cổ xưa trở nên chăm đi săn hơn, và xếp

những con thú săn được vào trong hang.

Các em hiểu ông ấy đã làm gì chứ? Ông ấy đã cộng(1) đấy!

Mùa thu đến phải hái thật nhiều hồ đào và dâu tây – vì trẻ con thích

của ngọt mà. Cơ ngơi của người cổ xưa cứ thế lớn lên, nhân lên.

Khi các con trưởng thành, thì cần phải lập gia đình cho chúng với con

cái của một người cổ xưa khác. Cần lập cơ ngơi riêng cho chúng. Thế là

cha mẹ không hề tiếc khi lấy bớt ra từ gia tài của mình những bộ lông thú

tốt nhất, những quả hồ đào ngon nhất để nhường cho con cái. Ví dụ như,

lúc trước cha mẹ có ba mươi quả hồ đào, sau ngày cưới chỉ còn lại mười

tám quả. Thế tức là cha mẹ đã nhường cho con mười hai quả.

Đấy hẳn là phép trừ, một phép tính số học thông thường nhất, phải

(1)tác giả dùng từ �� tiếng Nga, vừa có nghĩa là xếp vào, vừa có nghĩa là làm

tính cộng – (ND).



không nào?

Nhưng người cổ xưa còn chưa biết các phép tính số học gọi là gì. Ông

ấy nói chung chưa biết số học là gì.

Tất nhiên, đấy là chuyện từ thời xa xưa lắm rồi. Ta chỉ có thể đoán là

mọi thứ đã xảy ra như thế nào thôi. Người trên trái đất càng ngày càng

nhiều lên, cơ ngơi của họ cũng lớn lên. Những việc chia, cộng, nhân, trừ

ngày càng trở nên phức tạp hơn.

Một số người cổ xưa xấu bụng đã lợi dụng tình hình đó.

“Ê, anh bạn! - Một người cổ xưa xấu bụng nói với một người khác. -

Anh lừa tôi. Anh hứa đưa tôi mười cái chân lợn rừng. Hôm qua anh đưa

bốn cái, hôm nay năm cái, mà anh lại nói rằng thế là đưa hết rồi. Thế còn

một cái chân lợn rừng nữa đâu?”

“Không phải đâu, anh bạn ạ, - người cổ xưa tốt bụng trả lời gã xấu

bụng. Hôm qua tôi đưa năm cái chân lợn rừng chứ không phải là bốn cái.

Anh bạn quên mất rồi”.

“Không, chính mày quên thì có! - Gã xấu bụng phản đối. - Từ nay không

còn bạn bè gì với mày nữa. Tao sẽ đập chết mày bằng cái gậy này!”

Dĩ nhiên, sẽ không xảy ra chuyện như vậy, nếu như người tốt bụng ghi

lại số chân lợn rừng mà ông ta đưa cho người xấu bụng mỗi lần. Nhưng

ông ấy đã không làm thế, bởi vì ông ấy không biết viết các số.

Thế là những người cổ xưa tốt bụng quyết định làm như sau: cứ mỗi

cái chân lợn rừng nhận được hay trao đi thì lại đánh dấu bằng một viên

đá, và các viên đá đó được giấu ở nơi an toàn. Bây giờ thì không còn ai

dám nói gian là mới chỉ nhận bốn cái chân lợn chứ không phải là năm.

Và họ đã làm như thế. Nhưng rồi cũng bị nhầm lẫn. Với chân lợn rừng

thì làm thế được vì số chân lợn rừng không nhiều. Nhưng tính toán kiểu

này với các quả hồ đào hay dâu tây thì tha hồ bất tiện. Sẽ phải khuân bao



nhiêu đá cho đủ?

“Nghĩ ra rồi! - Một số người đưa ra giải pháp. - Ta sẽ không dùng đá

nữa, mà sẽ khắc các vạch lên tường để đánh dấu chân lợn rừng hay các thứ

khác. Đếm vạch là sẽ biết được có bao nhiêu”.

- Các ông làm gì thế? - Một số người khác phản đối. - Các ông sẽ vạch

nát hang ra mất. Mã vẫn cứ sẽ nhầm lẫn thôi. Phải nghĩ cách gì thông

minh hơn và đơn giản hơn.

Nói “đơn giản hơn” thì dễ, nhưng đó là một bài toán không đơn giản tý

nào! Phải bao nhiêu thế hệ sau, loài người nghĩ ra cách giải bài toán này,

và làm xuất hiện trên thế giới những “sinh vật” đặc biệt – các chữ số.

Các chữ số cổ xưa không giống những chữ số mà các em biết. Chuyện

này anh sẽ kể cho các em nghe sau. Còn bây giờ thì... chúng mình đang ở

Arabella, ta hãy nói chuyện về những chữ số đang sinh sống ở thành phố

này.

Các chữ số ở Arabella được phát minh ra tại nước Ấn Độ cổ đại, và

đáng nhẽ chúng phải được gọi là chữ số Ấn Độ. Nhưng thời xưa chưa ai

biết đến phát kiến đó của người Ấn Độ. Khi những người Ả Rập đi chinh

phục Ấn Độ, họ tàn phá các thành phố, vơ vét nhiều báu vật, và mang

luôn cả các chữ số Ấn Độ về nhà. Thế nên chúng ta biết đến phát minh

của người Ấn Độ qua người Ả Rập, và gọi các chữ số này là chữ số Ả Rập.

Thời cổ có chín chữ số: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Chính chúng đã sáng lập

nên quốc gia này, và đặt tên thủ đô là Arabella(2).

Bây giờ các em đã hiểu chúng ta đang lạc vào đâu chứ?

Xem kìa: có ai đang mở cổng vườn. Có lẽ chúng ta phải ra xin lỗi họ vì

đã tự tiện đột nhập vào đây.

(2)Từ Arabella có nghĩa là Ả Rập (Arab) xinh đẹp (bella) – (ND).


Chương 4

Vườn táo

Tôi chưa kịp nói thì vườn táo đã tràn đầy các em bé Tí Hon vui vẻ. Một

chữ số lớn tuổi hơn dẫn chúng vào. Đó là cô bé Số Bốn trông gọn gàng,

cài nơ trên tóc. Cô bé chăm chú sửa lại nếp chiếc áo học sinh, rồi đến gần

chúng tôi và lịch sự chào.

- Xin lỗi, - tôi nói, - chúng tôi chưa xin phép mà đã vào vườn của các

bạn.

- Chào mừng các bạn đến thành phố này! - Cô bé nói. - Chúng tôi đặc

biệt mừng khi có các bạn học sinh đến thăm.

- Sao bạn biết tôi là học sinh? - Seva hỏi.

Số Bốn mỉm cười ranh mãnh:

- Tôi và bạn đã từng gặp nhau mà. Thậm chí tôi còn phải xuất hiện

trên các trang sổ điểm của bạn nữa(1), tuy thật ra cũng không được thường

xuyên như tôi mong muốn.

- Nhưng cũng có những sổ điểm mà bạn không thể đến được cơ. - Seva

(1)Điểm 4 ở Nga có nghĩa là “khá”, còn điểm cao nhất là điểm 5, có nghĩa là “giỏi” –

(ND).

14

CHƯƠNG 4. VƯỜN TÁO

nghĩ ra câu đối đáp và liếc nhìn Tanhia.

- Đúng thế, nhưng đó là chuyện khác. Ở đó có bạn tôi là Số Năm luôn

đến thăm. Bạn ấy giỏi hơn tôi nhiều và tôi chẳng hề ghen tức với bạn ấy.

Seva đỏ ửng tai toan tìm cách trả lời, nhưng đúng lúc đó – may cho cậu

ta – các em bé đã chạy lại với Số Bốn.

- Ôi, những quả táo trong vườn đẹp quá! Chúng em có thể nếm chúng

được không?

- Được chứ, - Số Bốn nói - nhưng trước hết phải hái được chúng đã.

- Chúng em muốn lắm, nhưng không hái được. Nó cao quá.

- Thế các em không biết quy tắc của chúng ta à? Chỉ cần giải được một

bài toán nào đó, là các quả táo sẽ tự rơi xuống đất.

Chúng tôi ngạc nhiên thấy các chú bé không tỏ ra thất vọng. Chúng lôi

từ trong túi ra những cái que nhỏ và chuẩn bị sẵn sàng ghi đề bài lên cát.

Thế này nhé, - Số Bốn tiếp tục nói. - Có ba cái đĩa bày các quả táo.



Trên đĩa thứ nhất bày một nửa tổng số táo. Nếu lấy từ đĩa đó ra một số

quả táo bằng một nửa số táo trên đĩa thứ hai, rồi tiếp tục lấy ra một số quả

táo bằng nửa số táo trên đĩa thứ ba, thì trên đĩa thứ nhất chỉ còn lại hai

quả. Hỏi lúc đầu mỗi đĩa có bao nhiêu quả? Các em hiểu đề bài rồi chứ?

Các chú bé cắm cúi vạch que lên cát làm để làm tính. Có những chú

hăng quá còn thè cả lưỡi ra. Nhưng chỉ được một lúc các chú đã mất hết

tinh thần. Thậm chí nhiều chú bắt đầu khóc. Số Bốn không hề tỏ vẻ ngạc

nhiên về việc đó. Cô rút chiếc khăn trắng ra cẩn thận lau mũi cho các chú

bé.

- Không có gì đáng tủi thân đâu, - cô bé nói, - bài toán này hơi quá

khó đối với các em mà. Hãy để các vị khách của chúng ta giải nó. Rồi tất

cả chúng ta sẽ cùng nhau nếm thử những quả táo kỳ diệu.

- Tanhia, tất cả hy vọng đặt vào cậu đấy. - Seva thì thào. Cậu ta đã sốt

ruột muốn “làm quen” với mấy quả táo lắm rồi.

Chỉ một thoáng sau đó, táo đã rụng đầy vườn.

- Hoan hô Tanhia! - Seva phấn khởi kêu lên. - Tớ đã biết là cậu sẽ giải

được mà!

Các chú bé vỗ tay hoan hô và xông ra nhặt táo. Nhưng Tanhia thì lúng

túng, đỏ ửng má lên.

- Không phải là tớ giải được bài toán! - Khó khăn lắm cô mới nói lên

được, rồi lấy tay che mặt quay đi.

- Lạ quá! Thế thì đấy là ai? - Các chú bé xôn xao.

- Trong mọi trường hợp thì người đó chẳng phải là mình. - Seva lẩm

bẩm.

Mọi người nhìn sang Oleg. Cậu ấy vẫn im lặng như mọi khi. Nhưng ai

cũng thấy có ba con số trên cát ở bên cạnh cậu ấy. Đó là đáp số bài toán.

- Hoàn toàn đúng! - Số Bốn nói sau khi xem các số, rồi lập tức lấy chân



xóa ngay chúng đi.

- Sao chị lại làm như vậy? - Các chú bé kêu lên.

- Để cho ai chưa giải được thì bắt buộc phải tự giải lấy!

Rồi Số Bốn quay về phía chúng tôi niềm nở nói:

- Bây giờ tôi phải đến Quảng trường Lên Đường Bình An. Nếu các bạn

muốn nhìn thấy những cảnh tượng thú vị, thì tôi sẽ rất vui lòng dẫn các

bạn đi.

Chúng tôi đồng ý ngay và đi theo người bạn mới.


Chương 5

Các dấu bí ẩn

Thành phố đông nghịt người. Với tất cả các phố xá và vô vàn ngõ

ngách, nó trông giống như một cái mê cung khổng lồ, nhưng đã được người

ta thuộc lòng.

Bằng chứng là, dân chúng Arabella tìm rất nhanh và chính xác đường

đi đến đại lộ Các Dấu Phép Tính rộng lớn. Từ khắp mọi nơi đổ về đây

những người Tí Hon sống động. Có cả trẻ em và người già, người vội vã và

người khoan thai, người lắm mồm và người ít nói, người cười đùa và người

đăm chiêu. Tuy rất đông, nhưng không ai xô đụng vào ai, không ai giẫm

chân ai cả.

Nhiều người gật đầu thân thiện chào chúng tôi, và thỉnh thoảng có

người bắt tay chúng tôi. Họ đối xử với chúng tôi như những người thân

quen.

Hai bên đại lộ san sát những tòa nhà dài với các cửa quay. Liên tục có

những người Tí Hon chạy vào những cửa quay đó, rồi lại chạy ra ngay cùng

với những chiếc va li nhỏ, bên trong có những đồ gì đó kêu thánh thót.

Đâu đâu cũng có các tấm biển ghi dòng chữ lớn

18

CHƯƠNG 5. CÁC DẤU BÍ ẨN

KHO CHỨA CÁC DẤU PHÉP TÍNH

kèm theo một dòng chữ khác nhỏ hơn phía dưới:

Hãy tiết kiệm các chữ thập

- Chữ thập là cái gì nhỉ? - Seva thắc mắc. - Tại sao lại phải tiết kiệm

chữ thập?

Bỗng từ một cánh cửa quay có một học sinh nhỏ chạy vọt ra. Trên đầu

cô tết ba bím tóc rất ngộ nghĩnh. Đó là một cô bé Số Ba.

- Số Ba ơi, va li của bạn đựng gì thế? - Seva hỏi cô bé.

- Xin chào bạn! - Số Ba lịch sự chào.

- Ôi quên mất. - Seva chợt nhớ ra phép lịch sự. - Xin chào bạn! Bạn có

thể cho biết trong va li của bạn có cái gì kêu lanh canh thế?

- Các dấu phép tính. - Số Ba chỉ vào tấm biển - Biển đề rõ ràng ở đây

rồi này. Chẳng nhẽ bạn không biết đọc sao?

- Biết chứ, nhưng tôi không hiểu, các dấu ấy là cái gì và chúng làm

phép tính như thế nào?

- Không, không! Các dấu không tự mình làm phép tính được. Chúng

chỉ giúp người ta làm các phép khác nhau thôi.

- Làm phép phù thủy à? - Seva hỏi.

- Bạn nói gì thế! - Số Ba bện chặt bím tóc lại - Không phải phép phù

thủy, mà là phép tính số học!

- À tôi hiểu rồi: các phép cộng, trừ, nhân, chia.

- Và nhiều phép tính khác nữa.

- Còn phép tính nào khác nữa? - Tanhia ngạc nhiên. - Ngoài bốn phép



tính ấy ra chẳng còn phép tính khác nào nữa.

- Sao bạn lại nói thế? - Số Ba thốt lên - Ngoài các phép tính số học ra

còn có nhiều phép tính khác, như các phép tính đại số chẳng hạn.

- Mình chẳng biết các phép tính đó. - Tanhia nhún va. - Thậm chí chưa

bao giờ nghe nói đến chúng.

- Thật vậy à? - Số Ba sửng sốt khoát tay.

Choang! Chiếc va li nhỏ của Số Ba bỗng rơi xuống đất, làm bắn tung

tóe mọi thứ ra ngoài. Chúng tôi vội nhặt lại các thứ cho cô bé.

Bao nhiêu là thứ khác nhau. Nào là dấu chấm, dấu phẩy, gạch ngắn,

gạch dài, chữ thập, ngoặc tròn, ngoặc vuông, ngoặc móc, và một đống

những dấu khác không hiểu là dấu gì.

- Ôi mình hậu đậu quá! - Số Ba hơi có vẻ đau khổ. - Phải cẩn thận hơn

mới được. Các dấu này quan trọng lắm đấy. Ví dụ như cái gạch ngắn này.

Nếu quên không đặt nó giữa hai số thì ai mà đoán được là phải lấy số thứ

nhất trừ đi số thứ hai.

- Đấy là dấu trừ. - Seva nhanh nhảu nói.

- Chính thế! - Số Ba tươi tỉnh lại. - Nhưng nếu tôi đặt hai gạch ngang

này cái nọ trên cái kia, thì không phải là hai dấu trừ nữa, mà là...

- ...dấu bằng. - Seva không kìm được miệng

- Bạn đã biết cả rồi! Tôi chắc không cần phải giải thích thêm nhiều nữa.

Chẳng hạn như cái dấu hình chữ thập này...

- Là dấu cộng. - Seva tiếp lời. - Nó cần cho phép tính cộng. Nhưng tại

sao ở đây lại treo biển “Hãy tiết kiệm chữ thập”? Chẳng lẽ chỉ nên cộng ít

thôi hay sao?

- Ấy, sao bạn lại nói thế! - Số Ba cười toét miệng - Tha hồ cộng chứ,

muốn cộng bao nhiêu cũng được. Nhưng có điều là hình chữ thập vừa dùng

làm dấu cộng vừa dùng làm dấu nhân. Muốn nhân thì chỉ cần đặt chữ thập



đứng trên hai chân như thế này: ×. Cho nên chúng tôi không đủ dấu hình

chữ thập, và chúng tôi phải thay bằng dấu chấm.

- Nhưng dùng dấu chấm thì dễ lẫn với dấu chấm câu lắm!

- Không sợ đâu! - Số Ba xua tay. - Rất đơn giản thôi: dấu chấm này

đặt cao hơn dấu chấm câu một chút.

- Thế còn cái này là cái gì? - Seva lôi từ trong va li ra một cái hình con

con trông rất ngộ. - Cái vợt bắt bướm à?

- Bạn buồn cười quá! - Số Ba phì cười. - Đấy cũng là một cái dấu. Nó

dùng để khai căn các số. Tên nó là dấu căn.

- Tức là các số cũng có căn cước hệt như người(1) à?

- Khiếp quá! - Số Ba kêu lên. - Cái gì bạn cũng hiểu theo nghĩa đen.

- Thế nhưng căn là cái gì cơ chứ?

- Cho phép tôi được trả lời bằng một câu hỏi: ba lần ba là mấy?

- Tất nhiên là chín.

- Thật tuyệt! Có thể bạn không để ý, nhưng bạn đã vừa làm một phép

tính quan trọng và tuyệt vời: đó là phép nâng số ba lên lũy thừa!

- Đâu có! - Seva phản đối. - Tôi chỉ nhân số ba với chính nó thôi chứ.

- Đúng thế. Nhưng đấy cũng là phép tính nâng lên lũy thừa, và là lũy

thừa bậc hai.

- Chẳng nhẽ còn có lũy thừa bậc ba nữa hay sao? - Tanhia hỏi.

- Dĩ nhiên rồi. Muốn thế phải nhân chín với ba thêm một lần nữa.

- Nghĩa là ba nhân với ba rồi lại nhân với ba, và đấy là lũy thừa bậc ba

của ba phải không? - Tanhia nói.

- Hoàn toàn đúng. Cho nên lũy thừa bậc ba của ba bằng...

(1)Nguyên bản là: “các số cũng có rễ, như là các cái cây à?”. Từ “căn” và từ “rễ” trong

nhiều thứ tiếng là cùng một từ – (ND).



- ... hai mươi bảy. - Tanhia tiếp lời.

- Có thể cứ làm tiếp như thế mãi được! - Seva nói.

- Bạn nhận xét rất đúng! - Số Ba khen. - Cứ làm tiếp như thế mãi được!

Và ta sẽ được các lũy thừa bậc bốn, bậc năm, bậc sáu...

- Thú vị nhỉ!

- Những chúng ta hãy quay trở lại câu hỏi lúc đầu. - Số Ba tiếp tục. -



Lúc nãy bạn hỏi tôi căn là gì? Ta hãy bắt đầu từ ba lần ba là chín. Bây giờ

tôi hỏi bạn ngược lại: phải nâng số nào lên lũy thừa bậc hai để được chín?

- Phải nâng số ba. - Seva trả lời ngay.

- Bạn thấy đấy, ta đã tìm ra con số để nâng lên lũy thừa bậc hai thì

thành chín. Đó là số ba.

- Phép tính này gọi là phép khai căn phải không? - Tanhia hỏi.

- Đúng thế! - Số Ba vui vẻ nói. - Và người ta ký hiệu nó bằng dấu căn.

- Thế mà cậu tưởng đấy là cái vợt bắt bướm. - Tanhia châm chọc.

Seva giơ tay lên trịnh trọng tuyên bố:

- Xin thề là từ nay tôi sẽ luôn nhớ căn của chín là bao nhiêu.

- Ấy, đừng nghĩ rằng căn của chín lúc nào cũng bằng ba nhé! - Số Ba

góp ý. - Còn tùy thuộc vào bạn lấy căn bậc mấy nữa.

- Sao, - Seva ngơ ngác. - chẳng nhẽ lại có các căn khác nhau à?

- Khác nhau hoàn toàn! Có căn bậc hai, căn bậc ba, căn bậc bốn, vân

vân. Lúc nào rồi bạn sẽ hiểu ra. Còn bây giờ tôi xin lỗi, tôi phải đến quảng

trường Lên Đường Bình An kẻo muộn.

Cô bé Số Ba cầm lấy va li rồi chạy đi.

Khi đó, chúng tôi mới để ý rằng, Số Bốn cài nơ đã biến đi đâu đó.

Chúng tôi bàn nhau và quyết định tự đi tiếp. Cũng không có gì khó khăn

để biết cần phải đi đâu, vì tất cả mọi người dân thành phố lúc này đều

cùng đi về một hướng.


Chương 6

Quảng trường Lên Đường

Bình An

Đó là một quảng tưởng rất rộng và đông nghịt người. Cũng như trên

đại lộ Các Dấu Phép Tính, sư trật tự ngăn nắp thống soái ở đây.

Ở lối vào quảng trường có một công trình kiến trúc rất kỳ lạ đứng sừng

sững. Bọn trẻ của tôi sung sướng ngắm nhìn nó, trèo lên các bậc thang và

nhòm qua các ô cửa nhỏ hình tròn nhiều màu sắc.

- Đây có phải bệ phóng tên lửa không nhỉ?

- Không, con tàu vũ trụ đấy!

- Theo tớ, đây là nhà máy điện nguyên tử!

Tôi im lặng, để các em tự phân tích với nhau.

Bỗng có một một bà mẹ Số Tám béo tròn, tay dắt một bé Số Không,

bất ngờ xen vào cuộc nói chuyện.

- Chào các bạn! - Cô Tám béo nói với chúng tôi.

- Chào các bạn! - Bé Số Không nói theo rồi ngáp một cái ngon lành.

24

CHƯƠNG 6. QUẢNG TRƯỜNG LÊN ĐƯỜNG BÌNH AN

Cô Tám béo lắc đầu:

- Tôi biết làm gì với nó bây giờ đây! Mãi gần sáng nó mới chịu nhắm

mắt ngủ cho, còn bây giờ thì ngáp. Thế này thì làm sao tôi có thể thả cho

nó đi du hành được cơ chứ?

- Có phải cô đêm hôm qua hát bài “Ngủ đi Số Không, ngủ đi con yêu

mến” không ạ? - Tanhia hỏi.

- Còn ai có thể hát bài hát mà cô sáng tác được nữa, ngoài cô ra? Hình

như chính là các cháu đêm hôm qua đi dạo chơi dưới cửa số nhà cô thì

phải? - Cô Tám béo hỏi lại.

- Đúng rồi, đúng rồi, chính các bạn ấy đêm hôm qua đi chơi đấy! - Bé

Số Không mừng rỡ - Cô bé này này, - chú bé chỉ vào Tanhia, - bạn ấy hỏi

nếu các nhà đều có cùng một số nhà thì nhân viên bưu điện làm sao mà

đưa thư được.

- Ai nhận thư mà chẳng thế, - cô Số Tám phản đối. - Thư gửi cho bất

kỳ ai trong chúng tôi thì cũng đều liên quan đến tất cả mọi người.



- Cả con nữa! Liên quan đến cả con nữa! - Số Không reo lên.

- Thằng bé khôn thật! - Cô Số Tám âu yếm nói.

- Thưa cô Số Tám đôn hậu, - Seva hỏi, - xin cô cho cháu biết, tại sao

con của cô lại là Số Không ạ? Cháu cứ tưởng, các con của cô cũng phải là

Số Tám.

- Dĩ nhiên rồi, con cô cũng như con của tất cả các bà mẹ Số Tám khác

đều là Số Tám. Còn con của các bà mẹ Số Năm đều là Số Năm, con của

các bà mẹ Số Hai đều là Số Hai... Nhưng bà mẹ nào cũng có thêm con Số

Không nữa. Các Số Không là con nuôi của các cô. Nhưng các cô yêu chúng

lắm, yêu như con đẻ, có khi còn yêu hơn nữa. Vì chúng bé nhỏ và non nớt

lắm. Không có các cô thì chúng sẽ chẳng làm được tích sự gì cả.

- Thế chúng ở đâu ra ạ? - Seva ngạc nhiên hỏi.

- Ồ, câu chuyện này dài lắm! Chắc các cháu có biết, ở quê hương Ấn Độ

của các cô chỉ có chín chữ số thôi. Đó là chín người già nhất, và họ đã sáng

lập nên quốc gia Số Học. Hiện nay họ ngồi trong Hội đồng Bô lão và lãnh

đạo đất nước này. Chẳng bao lâu người ta nhận thấy rằng rất là bất tiện

khi không có các số không. Các cháu thử nghĩ xem, cần viết số 205, mà lại

chỉ có chín chữ số thôi, không có số không. Các cháu sẽ làm thế nào? Ở

hàng trăm thì viết 2, ở hàng đơn vị thì viết 5, còn ở hàng chục thì đặt cái

gì? Vì số này làm gì có hàng chục! Không thế viết số 205 thành 2KHÔNG5

được, vì viết như thế trông phát khiếp!

Và người ta quyết định rằng thay vào từ “KHÔNG” cần đặt số không.

Thế là ở quốc gia của cô xuất hiện những chú bé xinh xắn đáng yêu này,

mà ai cũng sẵn sàng nhận về làm con nuôi. Đứa con tròn như quả trứng gà

của cô cũng từ đó mà ra đấy... Nhưng thôi, ta đi nào, bé con của mẹ, kẻo

chúng ta lại nhỡ chuyến tên lửa. Con chào tạm biệt mọi người đi.

- Tạm biệ-ệ-ệt! - Số Không nói như hát rồi rảo bước theo bà mẹ bệ vệ.



Vừa lúc đó chúng tôi nghe thấy một giọng nói quen thuộc:

- Các bạn ấy đây rồi! Tôi đã tưởng sẽ không bao giờ tìm thấy các bạn

nữa. - Số Bốn cài nơ hiện ra trước mặt chúng tôi. - Xin các bạn tha lỗi, lúc

nãy tôi vừa phải dắt các chú bé lên chuyến bay tốc hành. Hôm nay là lần

đầu tiên chúng được bay đi mà.

- Lạ nhỉ, - Seva nói - các bạn bay đi đâu thế?

- “Đi đâu” là thế nào? - Số Bốn ngạc nhiên. - Đi đến chỗ các bạn, đến

với con người đấy thôi. Đến các nhà máy, công xưởng, nông trường. Đến

với các công nhân, các cán bộ tính toán, các nhà khoa học. Và dĩ nhiên

cũng đến với cả các bạn học sinh nữa. Nơi nào cũng đều chờ đón chúng

tôi: ở các thôn trang, ở các trạm Bắc cực, trên các con tàu chạy đường dài,

trong các tên lửa vũ trụ. Cứ mỗi năm lại càng cần đến chúng tôi nhiều hơn.

Chúng tôi được mời đi đến mọi miền thế giới, đi khắp năm châu: châu Á,

châu Phi, ...

Số Bốn không kip nói hết, vì lúc đó có hàng chục loa phóng thanh bắt



đầu kêu vang:

“Nhân dân Tí Hon chú ý! Chỉ còn một phút nữa các bạn sẽ lên đường

viễn du tới xứ sở con người. Hãy lắng nghe vị trưởng lão của chúng ta gửi

tới các bạn lời chúc lên đường bình an của Hội đồng Bô lão.

- Thưa các bạn thân mến, những nhà du hành dũng cảm, những người

lao động không mệt mỏi! Hội đồng Bô lão chúc các bạn lên đường bình an

và trở về hạnh phúc. Chúng tôi tin chắc rằng, các bạn sẽ không làm hổ

danh tổ quốc vinh quang của chúng ta, và sẽ lao động chân thực vì hạnh

phúc của loài người. Trong tay những người tốt các ban sẽ đem lại lợi ích,

còn trong tay những kẻ độc ác các bạn có thể đem lại sự hủy diệt. Hãy

phục vụ những người tốt, hãy đề phòng những kẻ độc ác. Chúc các bạn lên

đường may mắn!”

Trong tiếng nhạc, các máy bay khổng lồ sáng lấp lánh nối đuôi nhau

lao vút lên trời. Nhiều máy bay lắm, mỗi cái chở hàng triệu người Tí Hon.

Cảnh tượng thật là kỳ vĩ!

Chúng tôi ngây ngất hồi lâu, và cứ thế nhìn lên bầu trời, lúc này đã

không còn gì ngoài những cụm mây trắng nhẹ trôi.

- Lạ thật, - cuối cùng Seva lên tiếng, - bay đi bao nhiêu rồi, khống thể

đếm nổi nữa, mà trên quảng trường vẫn đông như trước. Hay là mình chỉ

tưởng như thế chăng?

- Ồ, ngược lại, bạn nhận xét rất tinh! - Số Bốn nói. - Quả thực số người

trên quảng trường không giảm đi chút nào cả.

- Sao thế nhi? - Seva thắc mắc. - Một hộp kẹo dù to đến mấy mà cứ

bốc kẹo ra liên tục thì cũng sẽ hết kẹo chứ.

- Kẹo thì tất nhiên là phải hết, - Số Bốn mỉm cười, - nhưng người Tí

Hon thì không bao giờ hết được.

- Nhảm nhí quá! - Seva cắt lời.



- Sao bạn phát biểu hồ đồ thế! - Số Bốn nhận xét khô khốc. - Đang nhẽ

trong những trường hợp như thế này thì tôi sẽ không thèm tranh luận nữa.

Nhưng lần này tôi bỏ qua cho bạn đấy. Tôi thấy thương bạn, vì bạn chưa

biết vô tận là gì.

- Làm sao mà tôi không biết? - Seva chạm tự ái. - Vô tận tức là khi có

rất nhiều cái gì đó. Nhiều khủng khiếp!

- Không đúng, không đúng! - Số Bốn lắc đầu. - Hoàn toàn không phải

như vậy. Ở đây ngay các chú bé Số Không cũng không lập luận như thế

đâu. Vô tận là cái không có tận cùng. Không bao giờ hết cả.



- Nhưng cũng phải kết thúc ở chỗ nào đó chứ? - Seva không chịu đầu

hàng.

- Vấn đề chính là ở chỗ đấy, không có điểm kết thúc ở đâu cả! bạn tưởng

là bạn đã đi đến điểm cuối rồi, bạn nhìn ra xa hơn, và ở đó... ở đó vẫn là

vô tận. Và cứ thế mãi. Bạn đuổi bắt nó, thì nó lại chạy ra xa bạn hơn nữa.

Bạn đi qua một đám đông khổng lồ những người Tí Hon, đi, đi mãi, cho

đến lúc rã rời chân tay không còn đi được nữa, thế nhưng trước mặt bạn

vẫn có đông người như trước. Bạn có đi bao nhiêu chăng nữa, thì bạn vẫn

cứ nằm ở chính giữa đám đông. Dù là có đi một trăm năm, một nghìn năm,

hay một triệu năm! Vô tận là như thế đấy!... Xin bạn đừng phải đối nữa! -

Seva vừa định mở mồm đã bị Số Bốn chặn lại. - Nếu bạn chưa hiểu, thì tôi

sẽ còn quay lại vấn đề này, bởi vì về vấn đề vô tận có thể nói vô tận không

bao giờ hết.

- Bạn ơi, quái vật to đùng đằng kia là gì thế nhỉ? - Oleg hỏi sang chuyện

khác để xoa nhẹ sự thiếu tế nhị của Seva. Cậu ấy chỉ tay vào một công

trình kiến trúc kỳ lạ mà ngay từ đầu đã thu hút sự chú ý của chúng tôi

- Không phải quái vật đâu, mà là một cái máy đấy, - Số Bốn nói, - máy

tính điện tử? Đây là người bạn lớn của chúng tôi. Ở nước Tí Hon có nhiều

máy tính như thế này, mỗi cái đảm nhiệm một công việc.

- Thế cái máy này làm việc gì? - Seva hỏi. Cậu ấy đã nhanh chóng hồi

phục khỏi sự lúng túng khi nãy.

- Cái máy này làm những phép tính chính xác nhất. Nó có thể đếm

được bao nhiêu người Tí Hon đã lên đường du hành, có thể tính được vận

tốc bay cần thiết để đến nơi kịp giờ. Nó chọn đường bay ngắn nhất, nó điều

khiển chuyến bay và giúp tránh mọi chướng ngại vật gặp trên đường bay.

Đây là một cái máy rất thông minh!

- Chắc là phải có nhiều người Tí Hon phục vụ cái máy này?

- Toàn bộ chỉ có hai chữ số, hai chữ số nhỏ nhất: số không và số một.



Nhưng chúng thạo việc lắm. Các bạn hãy thử tưởng tượng xem, chúng có

một trí nhớ siêu phàm. Chỉ cần cho chúng biết một điều gì đấy là các bạn

có thể yên tâm rằng chúng sẽ không bao giờ quên.

- Chúng sướng thế! - Seva thở dài.

- Nhưng tại sao lại chỉ có số không và số một làm việc ở cái máy này

thôi? - Tanhia hỏi.

- Không cần thêm ai nữa cả. Bởi vì, như các bạn biết đấy, không tức

là không có. Cho nên có thể dùng số không để chỉ từ “không”, còn số một

dùng để chỉ từ “có”. Thế mà hai từ đó lại hoàn toàn đủ để giải bất kỳ bài

toán nào.



- Sao lại thế được nhỉ? - Seva ngờ vực hỏi.

- Ta hãy chơi một trò chơi này nhé. - Số Bốn đề nghị. - Các bạn hãy

thử đoán xem trong túi tôi có cái gì nào? Các bạn có thể hỏi bất kỳ câu

nào cũng được, miễn sao tôi chỉ phải trả lời “có” hoặc “không” thôi. Ta bắt

đầu chứ?

Bọn trẻ tranh nhau hỏi hết câu này đến câu khác:

- Trong túi bạn có cái gì ăn được không?

- Không.

- Có phải đồ dùng của học sinh không?

- Có.

- Có phải chất lỏng không?

- Không.

- Có rắn không?

- Không.

- Có mềm không?

- Có.

- Có dài không?

- Không.

- Có tròn không?

- Không.

- Có hình chữ nhật không?

- Có.

- Người ta có viết lên đó không?

- Không.

- Người ta có dùng nó để thấm mực không?



- Không.

- Người ta có dùng nó để tẩy không?

- Có.

- Cái tẩy! - Oleg nói.

- Đúng rồi! - Số Bốn trả lời. - Các bạn thấy đấy, các bạn đã giải được

bài toán mà chỉ dùng đến các câu trả lời “có” hoặc “không” của tôi thôi.

Máy tính cũng làm việc như thế. Có điều nó làm việc rất rất là nhanh. Cho

nên người ta gọi nó là máy tính “hoạt động nhanh”. Chúng tôi có một cung

điện tuyêt đẹp, trong đó có những máy tính thông minh như thế này hoạt

động. Đó là cung điện Điều Khiển Học. Các bạn nhất định phải đến thăm

cung điện đó. Còn bây giờ tôi mời các bạn đến sân vận động để giải trí. Ở

đó có một buổi biểu diễn múa ba lê trên băng sắp bắt đầu. Các cô bé cậu

bé Tí Hon đeo giầy trượt băng! Rất là nên xem.

Chẳng cần phải nói cũng biết chúng tôi đã nhằm hướng sân vận động

mà đi với niềm phấn khởi như thế nào.


Chương 7

Ba lê trên băng

Đó là một buổi biểu diễn ban ngày của học sinh, rất giống như ở ta.

Có đến một nửa số khán giả là các mẹ, các cô, các bà của các nghệ sĩ nhỏ

đang hồi hộp ngồi chờ. Họ chuyện trò sôi nổi và sốt ruột nhìn lên một sân

băng lớn, nơi người ta vừa bày xong đồ trang trí mô tả một khu rừng rậm.

Đạo diễn - một chị Số Bảy mềm mại mảnh khảnh - lướt qua sân khấu

một cách duyên dáng và trượt băng đến gần chúng tôi, mỉm cười chào:

- Xin cảm ơn các bạn đã đến dự. Chính tôi đã đề nghị Số Bốn bạn tôi

dẫn các bạn tới đây.

Người ta xếp chúng tôi ngồi hàng ghế đầu dành cho khách danh dự.

Và ngay lập tức, đèn chiếu bừng sáng trên sân băng, rực rỡ đến lóa cả

mắt.

Người nhạc trưởng vung cây đũa chỉ huy. Có hai chú bé chạy lên sân

khấu trong tiếng nhạc vui nhộn, căng ra một cuộn băng vải dài ghi tiêu đề

của tiết mục ba lê:

34

CHƯƠNG 7. BA LÊ TRÊN BĂNG

BIẾN ĐỔI THẦN KỲ VÀ HOÁN VỊ VUI NHỘN

Hai chú bé chạy đi, thay vào đó xuất hiện những chú bé khác trong

những bộ quần áo bó sặc sỡ, do bác Tính toán - Xây dựng phúc hậu cầm

đầu.

Bác Tính toán - Xây dựng kể chuyện rất hùng hồn (tuy không dùng

lời), rằng bác cần hoàn thành những việc lớn lao nào để phục vụ lợi ích của

con người. Các chữ số cũng không kém phần hùng hồn (tuy cũng chẳng

dùng lời) bày tỏ tinh thần sẵn sàng theo bước bác Tính toán - Xây dựng

phúc hậu.

Bỗng từ dàn nhạc vang ầm lên những tiếng trống, và trên sân khấu

xuất hiện gã Tính toán - Phá hoại độc ác.

Nhìn thấy gã, các chữ số bỏ chạy tán loạn. Chúng sợ bị gã bắt làm tù

binh và bắt làm việc cho gã. Mà kẻ độc ác đó thì chỉ toàn làm những việc



vô cùng xấu xa. Hắn căm ghét con người và muốn hủy diệt họ.

Bác Tính toán - Xây dựng liền đứng ra bảo vệ các chú bé đang hoảng

sợ.

Khi đó gã Tính toán - Phá hoại, thấy không xoay sở một mình được,

bèn gọi quân lính của hắn đến giúp. Và thế là xuất hiện những tên lính mặc

đồng phục trắng gắn hình chữ thập đen trên ngực. Chúng bắt bác Tính

toán - Xây dựng tốt bụng, trói lại thật chặt, rồi xông vào đám chữ số đang

sợ hết hồn và đang tìm cách lẩn trốn khỏi chúng. Cuộc đuổi bắt kéo dài

khá lâu.

Thú thật là, các bạn trẻ của tôi chẳng hiểu nội dung ra sao cả.

- Bạn giải thích cho tôi với, - Seva quay sang Số Bốn hỏi thì thầm, - vì

sao các chữ số lại sợ toán lính có dấu cộng trên ngực đến thế?

- Bởi vì, bây giờ chúng vẫn còn là những chữ số tự do. Nhưng khi nào

các dấu cộng gộp được chúng lại với nhau thì chúng sẽ biến thành các số.

Và khi đó dù muốn hay không chúng cũng phải làm việc cho gã Tính toán

- Phá hoại độc ác.

- Tôi tưởng là các chữ số và các số là cùng một thứ chứ! - Seva phản

đối.

- Ồ không! Sự khác nhau giữa các số và các chữ số cũng y như là sự

khác nhau giữa các từ và các chữ cái. Các từ được hợp thành từ các chữ

cái, còn các số từ các chữ số. Chữ số và chữ cái không có nhiều, nhưng số

và từ thì nhiều vô kể. Có thể làm các phép tính khác nhau với các số, chứ

không phải là với các chữ số. Khi nào chữ số trở thành số thì số ấy có thể

mang bất cứ tên gì. Số chim, số táo, số sách, và cũng có thể là số súng, số

đạn. Gã Tính toán - Phá hoại đang thèm súng đạn. Cho nên các chữ số

mới sợ gã đến vậy.

Trong lúc đó, với sự giúp đỡ của đám lính Dấu Cộng và viên sĩ quan



chỉ huy chúng là Dấu Bằng, cuối cùng gã Tính toán - Phá hoại đã buộc

các chữ số phải xếp thành hàng như sau:

1 + 3 + 4 + 2 = 10

Các chữ số khốn khổ ấy, sau khi biến thành số thì lập tức đứng im như

đóng băng. Chúng rất buồn. Trong phòng có người khóc. Còn gã Tính toán

- Phá hoại thì mừng rỡ ra mặt. Hắn biết rất rõ rằng các số không bao giờ

dám phá đẳng thức, không bao giờ dám bỏ chạy khỏi nó. Vì mười thì bao

giờ chẳng phải bằng mười!

Bây giờ các số đã nằm dưới chướng của hắn rồi!

Đột nhiên (chuyện thần thoại nào mà chẳng có những “đột nhiên” thần

kỳ!)... Đột nhiên chú bé Số Không trong số 10, trông giống y chang Số

Không mà chúng tôi quen, vụt đứng sang phía bên kia Số Một. Và thế là

thay vào chỗ số mười là một cái gì đó chẳng ra đâu vào đâu: 01!

Trong phòng mọi người reo hò tán thưởng. Đó là một hành động anh

hùng chưa từng thấy. Dấu Bằng lăn ra ngất xỉu – nó không chịu nổi sự phá

hoại lớn đến vậy. Còn gã Tính toán - Phá hoại thì hoảng sợ đến mức gã

chạy đi gọi cứu hỏa bằng điện thoại. Ở nước Tí Hon người ta cũng quay số

01 để gọi cứu hỏa, hệt như ở ta vậy.

Người xem vỗ tay như sấm, còn các chữ số thì nhanh chóng cởi trói cho

vị thủ lĩnh phúc hậu của mình. Rồi họ bắt đầu một trò chơi vui nhộn mới

trong niềm hân hoan, với sự tham gia của cả các kẻ thù lúc nãy là các Dấu

Cộng và Dấu Bằng. Những nhân vật này cũng đã ngán phục vụ gã phù

thủy độc ác. Từ giờ trở đi họ sẽ chỉ làm việc tốt thôi.

Dưới một điệu nhạc valse êm dịu, đầu tiên các số tạo thành một nhóm

giống như khi nãy:

1 + 3 + 4 + 2 = 10



Sau đó bắt đầu diễn ra một cảnh tượng thần tiên. Dưới ánh đèn chiếu

khi đỏ, khi vàng, khi xanh, các diễn viên múa trẻ tuổi bắt đầu đổi chỗ cho

nhau, tạo thành những kiểu xếp nhóm mới không cái nào giống cái nào:

3 + 1 + 2 + 4 = 10

2 + 3 + 4 + 1 = 10

4 + 1 + 3 + 2 = 10

1 + 4 + 2 + 3 = 10



Và cứ tiếp tục như thế.

Chỉ có số 10 đứng sau Dấu Bằng là đứng nguyên một chỗ trong toàn

bộ thời gian. Các số trong điệu nhảy cúi thấp xuống chào Số Không, còn

chú bé ấy thì đứng thỏa mãn nhưng khiêm tốn, ra vẻ chưa xứng làm anh

hùng.

Trò chơi hoán vị tiếp tục diễn ra cho đến khi các diễn viên trượt băng

quay trở lại đúng vị trí ban đầu.

- Không biết họ đổi chỗ cho nhau bao nhiêu lần nhỉ? - Seva hỏi. - Mình

đã đếm nhưng bị lẫn mất.

- Đúng hai mươi bốn lần. - Số Bốn trả lời.

- Nhiều thế cơ à?

- Không tin thì bạn thử tự kiểm tra lại xem, - Số Bốn cười nhe răng.

Tiết mục thứ nhất đến hồi kết thúc. Các nghệ sĩ đứng xếp thành nửa

vòng tròn và nắm tay nhau hát:

Kết thúc có hậu thật là hay

Nhưng kịch còn có kết luận này:

Dù ta đổi chỗ các số hạng

Thì tổng của chúng chẳng đổi thay.


Chương 8

Lần gặp đầu tiên

Đến giờ giải lao, chúng tôi rẽ vào hậu trường để cảm ơn chị Số Bảy và

tất cả các nghệ sĩ về tiết mục biểu diễn hấp dẫn.

Làm được việc đó không dễ như chúng tôi tưởng. Trong hậu trường

đông kinh khủng, hệt như ở ta sau buổi hòa nhạc nghiệp dư của học sinh.

Các phụ huynh sung sướng ôm chặt các nghệ sĩ nhỏ và hào hứng tiên đoán

tương lai huy hoàng của chúng. Các phụ huynh bao giờ mà chẳng hơi đánh

giá con mình quá cao!

Tuy vậy, chúng tôi cũng lách được đến chỗ chị Số Bẩy. Chúng tôi bày

tỏ với chị sự hân hoan của mình. Chị rất vui, và mời bằng được chúng tôi

xem tiếp tiết mục thứ hai.

- Chúng tôi sẽ biểu diễn phép nhân trên không trung. Đây là tiết mục

đặc sắc nhất của chương trình đấy!

- Thế Số Không cũng tham gia chứ? - Tanhia hỏi. Cô bé rất thích vai

đóng lúc nãy của chú nghệ sĩ nhỏ này.

- Có chứ, tất nhiên rồi. Nhưng lần này cậu ấy đóng vai phụ thôi.

- Vì sao thế? - Tanhia thất vọng.

40

CHƯƠNG 8. LẦN GẶP ĐẦU TIÊN

- Không thể lúc nào cũng đóng vai chính được. - Số Bảy trả lời. - Các

nghệ sĩ của chúng tôi phải diễn đủ mọi vai. Nói riêng với các bạn một điều

bí mật: Số Không giận chúng tôi về chuyện này lắm. Cũng tại bà mẹ cứ

nhồi vào đầu cậu ấy rằng cậu ấy là thiên tài.

Đúng lúc đó có tiếng thét vang. Cửa phòng hóa trang bật tung. Ai đó

chạy vụt qua chúng tôi như một cơn gió xoáy rồi biến vào đám đông.

Cơn náo động đáng sợ bắt đầu. Các chữ số chạy tán loạn. Hệt như trong

vở ba lê khi nãy, lúc gã Tính toán - Phá hoại độc ác xuất hiệt.

Mọi người kêu hét loạn lên:

- Cứu chúng tôi với! Hãy tước của nó đi! Nó triệt tiêu chúng tôi mất!...

- Tôi đã biết mà! Thằng bé con hư đốn! Nó cuỗm mất dấu nhân rồi. -

Và Số Bảy dũng cảm lao vào đám đông.

- Ai cuỗm mất dấu nhân? - Chúng tôi hỏi Số Bốn.

- Gì cơ, ai á? Thằng Số Không đấy! - cô bé kêu lí nhí và sợ hãi nấp sau

lưng chúng tôi. - Chính cái thằng mà các bạn vừa ca ngợi ấy.

- Thế nhưng nó lấy dấu nhân làm gì?

- Nó trả thù vì không được đóng vai chính.

- Trả thù kiểu gì kinh thế, - Seva phì cười, - lại đi cuỗm dấu nhân.

- Đừng nói thế! - Số Bốn hoảng hốt kêu lên. - Chẳng lẽ bạn không biết

Số Không cầm theo dấu nhân có thể gây hiểm họa đến mức nào ư? Chỉ

cần nó đứng cạnh bất kỳ số nào là số ấy lập tức biến thành không. Trong

vòng một tiếng là toàn thể dân Arabella sẽ biến thành số không hết. Thử

hình dung xem, cả một quốc gia chỉ gồm toàn những số không?!

Đội cứu hỏa chạy lướt qua chúng tôi. (Như thường lệ, nhà hát nào cũng

có lính cứu hỏa canh). Họ đeo kính có gắn kính phóng đại mạnh (cho việc

tìm những số nhỏ tí tẹo), tay cầm sào dài. Người ta bảo rằng cái sào ấy

dùng riêng để bắt bọn số không.



Trong lúc đó Số Không đã nhảy ra sân băng. Thế là đội cứu hỏa cùng

với một nhóm những tay gan dạ đứng đầu là chị Số Bảy tạo thành một

vòng vây chặt sân băng và thận trọng tiến lại gần tên thủ phạm gây rối

loạn.

Cả một rừng gậy gộc tua tủa chĩa vào Số Không.

Làm như không có chuyện gì, cậu ta múa chân lượn vòng rồi còn thè

lưỡi ra dọa những người đuổi bắt nó.

Tưởng chừng chỉ trong vòng một phút là tóm gọn nó. Nhưng không

xong rồi! Thằng bé hư đốn nhảy phóc lên một cái cây trang trí sân khấu,

rồi trèo lên tít ngọn cây.

- Khôn hồn bỏ ngay dấu nhân xuống đây! - Số Bảy ra lệnh.

- Còn lâu mới bỏ nhé! - Số Không cười khì khì, khoái chí đung đưa đôi

chân.



- Thế thì mày cứ ngồi đấy cho hết đời.

- Tớ sẽ cầm dấu nhân và nhảy vọt qua đầu các người. Tớ sẽ xông thẳng

vào đám đông kia! - Rồi Số Không làm ra vẻ chuẩn bị gieo tại họa.

Đám đông bắt đầu hoảng loạn. Bao nhiêu khán giả chạy bổ ra phía cửa,

khiến các lối ra bị tắc nghẽn. Số Bảy liền lao tới máy điện thoại.

- Cho xin đội cấp cứu số học! ... - Chị hét vào ống nói - Đội cấp cứu

đấy phải không ... Một tai họa khủng khiếp! ... Vâng, vâng, lại thằng Số

Không! Mời các bác khổng lồ đến ngay lập tức cho!

- Các bác khổng lồ là ai vậy? - Seva hỏi Số Bốn.

- Đấy là dân nước Vô Tận, là những số lớn vô tận! - Số Bốn trả lời.

- Thế họ không sợ Số Không kèm với dấu nhân à?

- Dĩ nhiên là không! Các bác ấy đã được tiêm chủng phòng số không rồi!

Cho nên khi nhân với số không các bác ấy không bị biến thành số không.

Chỉ thỉnh thoảng thôi. Để thay đổi không khí, khi các bác ấy muốn, thì

nhân với số không để biến thành bất cứ số nào mà các bác ấy chọn.

Đội cấp cứu chẳng bắt đợi lâu. Chưa đầy một phút sau trên sân băng

nổi lên một cơn gió dữ dội, và có tiếng nói từ trên cao vọng xuống:

- Xin gửi tới các bạn lời chào từ nước Vô Tận!

Rồi một bàn tay khổng lồ thò xuống gần Số Không. Nó ngoan ngoãn

đặt dấu nhân vừa xoáy được vào bàn tay khổng lồ. Nó biết rằng người

Khổng Lồ không thích đùa nhả.

Hai ngón tay to tướng nâng bổng Số Không lên rồi nhẹ nhàng đặt chú

bé xuống sân băng.

- Hoan hô bác Khổng Lồ! ... - Mọi người hô to. - Các bác Khổng Lồ

phúc hậu muôn năm! ...

Người Khổng Lồ vẫy tay chào, rồi biến đi cũng đột ngột như khi xuất

hiện.



Số Không ngồi bệt trên sân băng, bật khóc thút thít.

- Sao em lại càn quấy như thế? - chị Số Bẩy hỏi.

- Tha lỗi cho em. Em không có ý làm điều xấu đâu! - Số Không năn nỉ.

- Em chỉ định dọa mọi người một tí thôi. Em xin chị, chị đừng đuổi em ra

khỏi nhóm kịch!

- Để còn xem đã! - Số Bảy nói ra oai, rồi ... lăn ra bất tỉnh. Giờ đây,

khi sóng gió đã yên thì chị kiệt sức.

Thế là đành phải tuyên bố không thể tiếp tục chương trình biểu diễn

vì lý do kỹ thuật.

Lần gặp mặt đầu tiên của chúng tôi với người Khổng Lồ từ nước Vô



Tận xa xôi đã diễn ra như vậy.


Chương 9

Những dấu hiệu kỳ diệu

Chúng tôi phải vất vả mới khuyên được Số Bốn cài nơ đi về nhà. Cô

bé cần được nghỉ ngơi sau đợt sóng gió vừa xảy ra. Sau khi hẹn chúng tôi

về giờ giấc và địa điểm gặp lại, cô bé chạy đi, còn chúng tôi tiếp tục lang

thang dạo phố.

Một lát sau chúng tôi ra đến một con phố rộng rãi, sang sủa, nơi có

những ngôi nhà rất đẹp làm bằng nhựa, thủy tinh và nhôm. Những biển

quảng nhấp nháy nhiều màu sắc làm cho chúng càng trở nên hấp dẫn.

Phố này có tên là Phố Tự Động. Chúng tôi tiến đến một tòa nhà lớn.

Seva đọc dòng chữ trước cửa:

- “Giao và nhận xấu hiệu từ ba giờ đến bốn giờ”.

- Cậu đọc kiểu gì thế? - Tanhia khó chịu. - “Xấu hiệu” đâu, dấu hiệu

chứ.

- Ối giời ơi! - Seva mừng rỡ. - Thế mà mình đã phát hoảng. Dấu hiệu

thì lại là chuyện khác.

- Khác à? - Tanhia chưa chịu thôi. - Cậu giải thích cho mình xem “khác”

như thế nào?

46

CHƯƠNG 9. NHỮNG DẤU HIỆU KỲ DIỆU

- Được thôi! - Seva khinh khỉnh trả lời. - Ví dụ như là, châm chọc khích

bác là dấu hiệu của tính độc ác.

- Còn ba hoa xích tốc là dấu hiệu của sự ngu ngốc! - Tanhia trả đũa.

- Cãi cọ nhau làm gì, chúng mình vào đây tìm hiểu xem người ta nói về

dấu hiệu gì thì hay hơn. - Oleg nói.

Chẳng có gì để mà phản đối Oleg. Cậu ấy vẫn luôn nói có lý.

Chúng tôi bước vào một căn phòng sáng sủa. Mới đầu chúng tôi tưởng

là trong phòng không có ai. Bỗng Seva túm tay Tanhia rồi đưa mắt chỉ cho

bạn thấy một cô bé Số Năm nhỏ nhắn đang đứng sát tường.

Số Năm nói nhỏ một điều gì đó bằng một giọng tự tin. Nhưng nói với

ai cơ chứ? Bên cạnh cô không hề có ai cả!

Bỗng vang lên giọng nói của một người đối thoại vô hình. Tựa như tiếng

sấm vọng từ bầu trời quang vậy. Chúng tôi bất giác nhìn lên trần nhà lợp

kính.

Giọng nói ngừng trong giây lát rồi lại vang lên, và lần này thì rõ ràng

là nói với chúng tôi.

- Xin chào các bạn, những con người! Chào mừng các bạn đến thăm

chúng tôi! Tôi tên là Máy Tự Động. Tôi đang dạy cô bé Tí Hon đáng khen

này phép chia các số nguyên. Cô ấy đang chuẩn bị thành giáo viên đấy.

Lúc này chúng tôi mới để ý thấy cô Bé Số Năm đang đứng bên cạnh

một cái máy đồ sộ chiếm toàn bộ bức bức tường. Ở chính giữa là một màn

hình bao xung quanh bởi các đèn màu khác nhau lúc bật lúc tắt. Phía bên

trong có những gì đó kêu lạch cạnh. Tỉnh thoảng có tiếng chuông thánh

thót nổi lên.

- Các bạn cho phép tôi tiếp tục bài giảng chứ? - Máy Tự Động nhã

nhặn hỏi.

- Vâng ạ, - Seva trả lời. - Chúng cháu cũng thích học làm tính chia.



- Sao, các cháu vẫn chưa biết chia à? Kr-pr-tr! Ôi xin lỗi, cái bánh xe

răng cưa nhỏ nhất của tôi quay nhầm chiều mất rồi. Các cháu làm nó bị

loạn rồi đấy.

- Bác không hiểu cháu rồi, chúng cháu nói chung có biết chia.

- Ồ, có biết à? Thế thì lại là chuyện khác. Các cháu có muốn giải thử

một ví dụ nhỏ không? Tôi đang định ra cho cô học trò trẻ tuổi của tôi một

bài toán đây.

Trên màn hình hiện lên dòng số:

135227 : 9 =?

- Xin phép các bạn, - Số Năm nói. - Theo quy tắc, ta bắt đầu chia mười

ba cho chín...

- Kr-pr-tr! Tôi có một câu hỏi, mà không cần phải làm phép chia cũng

trả lời được. Tôi định hỏi các cháu câu này: liệu số hiện trên màn hình có

chia hết cho chín không? Có hay không nào?

- Bác muốn chúng cháu trả lời được ngay mà không làm phép chia á? -

Seva ngạc nhiên hỏi.

- Chính thế!

- Nhưng như thế thì không thể biết được! - Tanhia thốt lên.

- Sao lại không? - Máy Tự Động đĩnh đạc trả lời. - Chỉ cần nhìn xem

đèn màu gì bật sáng phía trên màn hình là khắc biết. Các cháu xem kìa...

- Đèn đỏ! - Số Năm reo lên.

- Thế là rõ rồi. Khi đèn đỏ bật sáng thì có nghĩa là số ấy không chia

hết cho chín. Bây giờ các cháu lại nhìn vào màn hình đi.

Trên màn hình hiện ra một dòng số khác:

264852 : 9 =?



- Bây giờ là đèn xanh bật sáng. - Số Năm thông báo.

- Nhất định phải như thế rồi, bởi vì số này chia hết cho chín.

- Thế thì đơn giản quá, - Số Năm nói, - đèn đỏ là không chia hết cho

chín, đèn xanh là chia hết cho chín.

- Hà, hà, hà! - Máy Tự Động cười khà. - Đơn giản là vì chính tôi bật

đèn. Nhưng các cháu hãy thử tự mình bật đèn màu nào cần thiết đi. Hà,

hà, hà!

Cô bé Số Năm đỏ ửng tai.

- Đừng buồn, tôi nói đùa thôi, - Máy Tự Động an ủi cô bé. - Vấn đề

là thế này: các số có những dấu hiệu cho phép chỉ cần nhìn qua là ta biết

ngay được chúng có muốn chia hết cho những số nào đó hay không. Tiếc

rằng, hiện tại tôi mới chỉ biết một ít dấu hiệu như vậy thôi. Bởi vậy, nếu ai

trong số các cháu tìm được thêm dấu hiệu chia hết mới nào đó, thì thông

báo ngay cho tôi nhé. Sẽ thật là tuyệt vời! Các cháu không thể hình dung

được mình sẽ giúp ích cho loài người nhiều biết chừng nào đâu. Hiện giờ

bác chỉ biết các dấu hiệu chia hết cho 2, cho 3, cho 4, cho 5, cho 6... Cả dấu

hiệu chia hết cho 10 và 11, và thêm một vài dấu hiệu khác nữa, thế thôi!

- Bác kể về một dấu hiệu nào đó đi, - Số Năm yêu cầu. - Cái này hay

quá!

- Vậy ta hãy trở lại hai số mà tôi vừa cho xem trên màn hình. Tôi vẫn

còn nhớ chúng.

Trên màn hình hiện lên hai số: 135227 và 264852.

- Các cháu xem, số thứ nhất có sáu chữ số. Ta hãy coi mỗi chữ số là

một số và ta đặt dấu cộng giữa những số đó.

Trên màn hình dưới số thứ nhất hiện lên tổng:

1 + 3 + 5 + 2 + 2 + 7 = 20



- Bây giờ các cháu hãy nói số hai mươi có chia hết cho chín không nào?

Không chia hết. Vậy thì toàn bộ số kia cũng không chia hết cho chín. Chúng

ta làm lại thử như thế với số thứ hai xem sao.

Trên màn hình lại bật sáng tổng:

2 + 6 + 4 + 8 + 5 + 2 = 27

- Các cháu nhìn xem, tổng là hai mươi bảy. Mà số này đúng là chia hết

cho chín. Vậy toàn bộ số kia cũng chia hết cho chín. Đấy, dấu hiệu chia hết

cho chín là như thế đấy. Có thể phát biểu dấu hiệu này rất dễ dàng như

sau: một số sẽ chia hết cho chín nếu tổng các chữ số của nó chia hết cho

chín.

- Thế thì cháu cũng biết dấu hiệu chia hết cho ba. - Oleg nói. - Bởi vì

chín bằng ba lần ba! Vậy, nếu tổng các chữ số của một số chia hết cho ba

thì bản thân số ấy cũng chia hết cho ba.

- Hoàn toàn đúng! Cháu sẽ trở thành một nhà toán học lớn đấy! - Máy

Tự Động trịnh trọng tuyên bố.

- Cháu cũng biết một dấu hiệu: nếu tổng các chữ số của một số chia hết

cho năm thì số ấy cũng chia hết cho năm, - Seva nói. Cậu ta cũng muốn

trở thành nhà toán học lớn.

- Đâu có thế, đâu có thế! - Máy Tự Động kêu lên, các bóng đèn nhấp

nháy tới tấp. - Tr-pr-kr! Làm sao đo tất cả mọi thứ bằng cùng một cái



thước được? Số hai mươi ba không chia hết cho năm tuy tổng của các chữ

số bằng năm. Dấu hiệu chia hết cho năm đơn giản lắm: chỉ những số nào

tận cùng bằng chữ số năm hay chữ số không mới chia hết cho năm. Ví dụ:

75, 210, 625, 4 186 596 895, vân vân.

- Đơn giản ghê! - Tanhia cười.

- Cũng có những dấu hiệu khá phức tạp hơn. Ví như dấu hiệu chia hết

cho mười một.

- Bác kể về dấu hiệu ấy đi ạ! - Số Năm đề nghị.

- Được rồi. Các cháu chú ý lắng nghe nhé. Ta hãy lấy số:

175362121693

- Ui–ui–ui! - Bọn trẻ kêu ca. - Số này chỉ đọc đã đủ mệt rồi.

- Kr-pr-tr! Một trăm bảy mươi lăm tỉ, ba trăm sáu mươi hai triệu, một

trăm hai mươi mốt nghìn, sáu trăm chín mươi ba! - Máy Tự Động đọc liền

một hơi. - Có gì ghê gớm đâu. Bây giờ ta sẽ xét xem số này có chia hết cho

mười một hay không. Ta xếp các chữ số của nó thành hai hàng như sau:

Các cháu thấy đấy, cứ đặt một chữ số ở hàng trên, rồi đặt chữ số tiếp

theo ở hàng dưới, rồi lại đến hàng trên, và cứ thế. Bây giờ trong mỗi hàng

ta đặt dấu cộng giữa các chữ số. Ta sẽ được:

1 + 5 + 6 + 1 + 1 + 9 = 23

7 + 3 + 2 + 2 + 6 + 3 = 23



Tổng các chữ số trong hai hàng bằng nhau. Mà như vậy có nghĩa là, số

này nhất định chia hết cho mười một.

- Có chắc không ạ? - Seva còn hoài nghi.

- Cháu cứ thử lại đi! - Máy Tự Động đề nghị.

- Dài thế thì làm đến bao giờ ạ, - Seva trả lời.

Lúc ấy Oleg bèn đưa ra cho chúng tôi xem trang sổ tay mà cậu ta đã

làm phép tính chia trên đó.

- Hoàn toàn đúng! - Máy Tự Động nhận xét. Cháu thực sự sẽ là một

nhà toán học giỏi.

Trên màn hình bật sáng lên những số:

175362121693 : 11 = 15942011063

- Đáp số đây: Mười lăm tỷ, chín trăm bốn mươi hai triệu, không trăm

mười một nghìn, không trăm sáu mươi ba.

- Như vậy là chỉ những số nào mà tổng các chữ số đứng ở vị trí lẻ bằng

tổng các chữ số đứng ở vị trí chẵn mới chia hết cho mười một, phải không

bác? - Oleg hỏi.

- Không, không phải chỉ những số ấy mới chia hết cho mười một. Có

một dấu hiệu khác tổng quát hơn cơ. Ví dụ như...

Đúng lúc ấy bỗng vang lên một hồi chuông dài báo hết giờ. Máy Tự

Động chưa kịp chào tạm biệt chúng tôi thì tất cả các bóng đèn đã tắt phụt.

Tiếc quá!

Chúng quay ra ngoài phố. Bây giờ phải rảo bước đi đến quảng trường

Niềm Vui và Nỗi Buồn, là nơi cô bé Số Bốn cài nơ hẹn gặp.

Trên quảng trường này ngày nào cũng có các chuyến bay từ đất nước

của con người trở về hạ cánh.


Chương 10

Nỗi buồn bất ngờ

Chúng tôi đến vừa đúng lúc. Chuyến tên lửa đầu tiên vừa hạ cánh.

Người ta thả cầu thang xuống, hàng ngàn nhà du hành Tí Hon chạy xuống

ôm chầm lấy gia đình và bè bạn.

Bên cạnh chúng tôi là một bà mẹ Số Năm hạnh phúc đang ôm đứa con

gái nhỏ của mình.

- Vắng con mẹ buồn quá, - bà mẹ than thở.

- Nhưng con thì lại rất vui! - Cô bé nói líu lo. - Chúng con được cử đến

chỗ một kiến trúc sư. Ông ấy nhận nhiệm vụ xây dựng nhà ở một thành

phố mới. Ông ấy nghĩ rất lâu: không biết phải xây nhà mấy tầng? Lúc thì

định lấy Số Bốn, lúc lại định lấy Số Chín. Nhưng sau đó ông ta nhìn thấy

con và nói: “Các ngôi nhà sẽ có năm tầng!”

- Ôi con tôi, xinh quá! - Bà mẹ âu yếm khen, rồi bỗng kêu lên: - Con

rúc vào đâu mà lại bị bẩn thế này? Ôi cô bé xinh đẹp của mẹ!

- Một người họa đồ vụng về đã vẩy mực vào con. Con đã rửa mãi, rửa

mãi bằng cái tẩy, mà không sạch được.

Có ba chú bé Tí Hon đi ngang qua chúng tôi, ra vẻ quan trọng, hát

53

CHƯƠNG 10. NỖI BUỒN BẤT NGỜ

oang oang:

- Tu - tu - tu ... tu - tu - tu!

Đấy là các chữ số 1, 0, 4.

- Tụi đấy có gì mà làm vẻ quan trọng thế nhỉ? - Seva hỏi.

- Chẳng nhẽ cháu chưa nhận ra ba vị anh hùng đó à? - Một phụ nữ Tí

Hon đang đi theo mấy chú bé kia liền trả lời. - Hôm nay chân dung của

họ được gắn trên một máy bay phản lực đấy. Có con trai cô trong số đó.

Chiếc máy bay ấy tên là Tu-104(1). Giờ họ chỉ còn biết hát bài “Tu - tu -(1)Tu-104 là tên một loại máy báy phản lực chở khách của Liên Xô, được sản xuất trong

giai đoạn 1956–1960.



tu ... tu - tu - tu” thôi.

- Còn con được xem xiếc mẹ ạ. - Một cô bé Số Hai nhỏ xíu kể cho mẹ

nghe. - Con thấy một chú đội bộ tóc giả màu hung lộn nhào hai vòng. Về

nhà con tập lộn nhào được không hả mẹ? Con là Số Hai nên thể nào cũng

sẽ lộn được hai vòng.

- Mẹ cho một cái đét mông bây giờ, - bà mẹ trả lời, - đừng nghĩ đến

chuyện lộn nhào nữa. Con muốn bị vỡ đầu à?

Lại tiếng động cơ gầm rú, và một chiếc máy bay lớn hạ cánh trên quảng

trường. Hành khách bắt đầu ra khỏi máy bay, ai cũng đưa khăn mùi xoa

trắng lên lau mắt.

Ngay lập tức mọi người trên quảng trường thôi cười đùa và trở nên rầu

rĩ. Quảng trường Niềm Vui biến thành quảng trường Nỗi Buồn.

- Bất hạnh thay! Đau thương thay! - một Số Chín vừa bước xuống cầu

thang vừa kêu khóc. - Một chú bé Số Không khốn khổ bị lạc mất rồi . Buổi

sáng trên quảng trường Lên Đường Bình An có bốn mươi ba số không đi

cùng chúng tôi. Chúng tôi được cử đến một lớp ba ở một trường học. Ơ đó

mọi thật là vui vẻ, tốt đẹp! Các học sinh học chia số nguyên. Chúng tôi

chạy hết từ bàn này sang bàn khác, từ quyển vở này sang quyển vở khác.



Nhưng sau đó, khi ngồi lên máy bay để trở về, thì chỉ còn có bốn mươi hai

số không. Một chú đã bị lạc mất rồi. Ôi đau thương!

- Ôi con tôi lạc mất rồi! - Cô Tám béo quen biết của chúng tôi khóc lóc.

- Cô ấy đã kịp điểm mặt hết tất cả các số không để tìm con. - Tại sao tôi

lại không đi cùng với nó cơ chứ? Không có nó tôi còn biết làm gì bây giờ?

- Chắc là nó sẽ quay về thôi. Có khi nó ngồi nhầm máy bay khác. - Mọi

người an ủi bà mẹ bất hạnh.

- Mà có khi nó chưa hề bay đi khỏi đây? - Số Bốn cài nơ của chúng tôi

nói. Nó quen được nuông chiều mà. Có khi sáng nay lúc ra máy bay nó nấp

vào đâu đó, rồi chạy đi xem phim.

- Không phải đâu, có lẽ là nó đi đá bóng thì đúng hơn. - Một cô bé Số

Một đoán.

- Mà có thể là cậu ấy diễn tiết mục lộn nhào hai vòng trong rạp xiếc?

- Cô bé Số Hai nhỏ xíu nói.

- Con trai đáng thương của mẹ ơi, con đang ở đâu bây giờ? - Bà mẹ Số

Tám khóc mếu không nguôi.

- Cô hãy yên tâm, - Số Bốn nói, - sẽ tìm được bé Số Không của cô. Buổi

sáng luôn minh mẫn hơn là buổi tối. Nếu hôm nay nó không xuất hiện, thì

ngày mai chúng ta sẽ lục tung cả quốc gia Số Học lên và thể nào cũng sẽ

tìm thấy nó.

Vào lúc đó người ta lại thông báo có máy bay chở các chú bé hạ cánh.

Số Bốn đếm thật cẩn thận các chú bé mà cô phụ trách rồi thở dài nhẹ

nhõm. Chúng còn đầy đủ và nguyên vẹn.

Tất cả chúng tôi cùng ra về. Dọc đường các bé Tí Hon tranh nhau kể

chuyện về các cuộc phiêu lưu của mình.

Chúng tôi về tới Quảng trường Số, chúc nhau ngủ ngon, rồi chia tay.

Thế là kết thúc ngày đầu tiên của chúng tôi ở nước Tí Hon.


ngÀythỨnhẤtzung.zetamu.net/files/3days_1st.pdf · - thế thì tắm bằng gì? - tanhia...

Documents