CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 145, viti i nëntë i botimit, 28 JANAR 2012 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

NDERGJEGJESIMI I BREZIT TE RI DO TE PAKESOJEKOSTOT E REHABILITIMIT MJEDISOR

ZHVILLOHEN KONFERENCAT RAJONALE TEPROJEKTIT “CLEEN” NE FIER E VLORE

Janë zhvilluar në Fier e Vlorë konferencat rajonale të projektitCLEEN – Shqipëria ime e pastër dhe e bukur, mundësuar nga UNICEF.Në to kanë marrë pjesë, veç drejtuesve dhe koordinatorëve të projektitnga grupimi Ekolëvizja, edhe koordinatorët e rretheve, nxënës, mësuese drejtues të shkollave pjesëmarrëse, përfaqësues nga DrejtoritëArsimore të rretheve përkatëse, prindër, përfaqësues nga biznesi ekomuniteti rom që merret me grumbullimin e plastikës etj. .

Në këto veprimtari ra në sy rritja e nivelit të ndërgjegjësimit jovetëm e nxënësve të shkollave pjesëmarrëse po dhe përpjekjet e tyrepër ta shtrirë këtë në familjet e tyre dhe në komunitet. Aty u theksuase fëmijët janë ideatorë të së ardhmes dhe formimi i tyre për çështjetmjedisore është thelbësor për një mjedis më të pastër. Po ashtu sfidatqë na parashtrojnë fëmijët duhet të merren me shumë seriozisht sepsenëpërmjet sensibilizimit të brezit të ri do të pakësohen ndjeshëm në tëardhmen kostot e rehabilitimit të problemeve mjedisore.

Teknologjia moderne me përhapje të gjerënë planetin tonë mund të shpëtojë njerëzit evarfër që kanë akses në këto forma mediatike.Risitë si interneti dhe teknologjia satelitorepo ndryshojnë mënyrën e zgjidhjeve tësistemit të ushqimit edhe në në vendet më tëvarfëra. Tani, “Norishing the Planet”,prezanton pesë format e medias që mund tëpërdorin fuqinë e informacionit për të luftuarurinë: televizionin, videot, internetin, mediandhe telefoninë celulare.

Ela SHKURTI

Projekti “CLEEN”, i mundësuarnga UNICEF, është përhapurgjerësisht në qytetin e Vlorës dhekjo, kryesisht nëpërmjet fëmijëve tëshkollave, pjesëmarrëse në këtëveprimtari. Sipas mësuesve tëshkollave 9– vjeçare nxënësit janëtreguar shumë të interesuar përriciklimin dhe, çfarë është më erëndësishme, e kanë përcjellë këtëinformacion edhe në familjet e tyre.Kjo do të thotë se janë përfshirë nëprojekt rreth 7000 nxënës dhe po7000 familje që kanë marrëinformacion dhe kanë mbështeturprocesin e riciklimit vetëm në këtëqytet.

Realiteti i sotëm, lidhur me mjedisin,është i hidhur dhe shkaktarët e vërtetë tëkësaj gjëndjeje jemi ne. Duajeni veten,duajeni vendin ku vini këmbën, lartësonidhe fisnikëroni shpirtin me kujdesin përnatyrën, që nga vazoja me lule në parvazine dritares, e deri te pema më e lashtë nëpyllin e largët që mbart historinë e këtijvendi. Nuk mund të presim të bëjmë gjëra tëmëdha për këtë botë por e rënëdsishmeështë të bëjmë gjëra të vogla me dashuri tëmadhe.

Shkolla “Liri Gero”, në vënien në jetë të projektit“CLEEN”, ka zgjidhur, me një përfitim të dyanshëm, edhetërheqjen nga shkolla të plastikës së mbledhur dukenënshkruar një kontratë me komunitetin rom. Sipas kesajkontrate, ky komunitet, një herë në javë merr nga mjedisetshkollore materialet plastike që janë grumbulluar nganxënësit. Zoti Kazanxhi shprehet se : “Nga riciklimi iplastikës do të kishte përfitim të dyfishtë. Nga njëra anë dotë pastrohet mjedisi dhe nga ana tjetër do të ulej numri ipapunësisë për komunitetin rom”.

NDIKIMI I FEMIJEVE PER GRUMBULLIMIN EDIFERENCUAR

LE TE BEJME GJERA TE VOGLA PER MJEDISIN, PORME DASHURI TE MADHE

Letër e hapur nga Alban IMERI, Klasa e VII-të, Shkolla “Muço Delo”, Vlorë

KOMUNITETI ROM I INTERESUAR NE RRUGEN QE UHAPI PROJEKTI CLEEN

Intervistë me z. Saimir Kazanxhiu, përfaqësues i komunitetit rom në Fier

RISITE MEDIATIKE NE NDIHME TE USHQIMIT TEPLANETIT

Lexo fq. 8

Lexo fq. 5

Lexo fq. ??

Lexo fq. 5

2

Këshilli i Ministrave ka miratuardraftin e hartuar nga Ministria eMjedisit “Për të drejtën e publikutpër të patur informacion mjedisor”.Ky vendim ka qëllim t’i sigurojëpublikut shpërndarjen në mënyrëtë vazhdueshme dhe sistematiketë informacionit mjedisor, vëniene këtij informacioni në dispoziciontë tij si dhe të përcaktojë kushtetdhe mënyrat e duhura përushtrimin e të drejtës për të paturinformacion mjedisor. Vendimitashmë përcakton përgjegjësi tëdetajuara të autoriteteve publike,të cilët zotërojnë informacioninmjedisor për ta shpërndarë këtë tëfundit jo vetëm si detyrim ligjor,por edhe kur kërkohet nga publiku.

Vendimi është organizuar në 4krerë.

Kreu i pare përmban objektindhe përkufizimet përkatëse që janëpërdorur përgjatë vendimit ndërsa

Shqetësimet mjedisore nëShqipëri janë të mëdha dhe shumëtë dukshme, si në lidhje membijetesën e botës së gjallë, meshfrytëzimin e pasurive biologjikenë vend, por edhe me vetëshëndetin e njeriut. Shumë prejtyre janë të trashëguara ngadhjetëvjeçarët e sistemit të kaluar,por shumë shqetësime janëshfaqur ose dhe rënduar më tejgjatë dy dhjetëvjeçarëve të fundittë tranzicionit të ekonomisëshqiptare. Monitorimi mjedisor,njohja e pandërprerë e cilësisë sëmjedisit, njohja e cilësisë së ujit,ajrit, tokës, e larmisë biologjike,mbetet gjithmonë përparsi dhembështetje në përcaktimin si duhettë politikave menaxhuese dhe të

kreu i dytë i vendimit përshkruantë gjitha proçedurat, përshpërndarjen e informacionitmjedisor tek publiku, si dhe vëniennë dispozicion të tij informacioninqë kërkohet.

Kreu i tretë përcakton të gjithahapat që duhet të ndjekë aplikantime qëllim që autoriteti publik t’ivërë në dispozicion të tijinformacionin e kërkuar, kohënbrenda së cilës ky informacion dot’i vihet në shërbim, si dhe formënnë të cilën informacioni do t’i vihetnë dispozicion aplikuesit ndersakreu i katërt përcakton seinformacioni mjedisor është papagesë, se Autoriteti Publik ishpërndan menjëherë dhe pavonesë publikut që ndikohetinformacionin e duhur kur ekzistonnjë kërcënimin i pashmangshëmpër shëndetin e njerëzve apomjedisin.

TURIZMI DHE LIGATINAT Dita Boterore e Ligatinave, 2

shkurt, vendosur në 1971, kashërbyer çdo vit për qeveritë,organizatat joqeveritare,organizatat e ruajtjes së tyre dhegrupe qytetarësh janë përfshirënë rritjen e ndërgjegjes së publikutmbi rëndësinë dhe vlerat eligatinave.

Në kuader të kësaj Dite,Ministria e Mjedisit, nëbashkëpunim me Projektin eZonave të Mbrojtura Detare tëUNDP-së, organizoi një aktivitetpromovues për vlerat që ofrojnëligatinat në vendin tonë. Kjoveprimtari u zhvillua mbi nevojëne promovimit të tokave të lagura,jo vetem si ekosisteme mjaft tërëndësishme për jetën ebanorëve, por në veçanti si zonanë të cilat duhet promovuar edhe

turizmi. Në takim merrnin pjesë zv.

ministri i Mjedisit, z. Taulant Bino;zv/drejtori i PNUD për Shqipërinëz. Freddy Austli, përfaqësues ngaorganizatat ndërkombetare nëvend, nga shoqëria civile etj.

Në fjalen e tij z. Bino theksoirëndësinë e ligatinave në vendintonë dhe nxitjen e një turizmi tëpërgjegjshëm dhe tëqëndrueshëm, në mbështetje tëvlerave kulturore të ligatinave.

Në takimi u shfaq dhe njëfilm dokumentar të z. XhemalMato, për zonën e SazanKaraburunit, si dhe foto nga njëpjesë e rëndësishme e lagunaveshqiptare, shoqëruar me pyetjedhe diskut ime nga tëpranishmit.

NE DITEN BOTERORE TE LIGATINAVE

MIRATOHET VKM E INFORMACIONIT MJEDISOR

BOTOHET ”MONITORIMI BIOLOGJIK MJEDISOR ”ruajtjes së natyrës, si dhe tëmasave parandaluese ndajdegradimit mjedisor, ndotjes dhe

vetë shëndetit të njeriut. Kjo ështëparakusht edhe për plotësimin ekërkesave që rrjedhin ngastandardet kombëtare osendërkombëtare.

Me këtë temë është botuar libri” Monitorimi Biologjik Mjedisor”i autorit Aleko Miho, profesor nëUniversitetin Politeknik. Në këtëlibër lexuesi njihet me metodatkryesore biomonitoruese,bioprovat dhe biovëzhgimin, mellojet indikatore dhe bioshenjat qëpërdoren në secilin rast, memetodat përkatëse studimore dhestandardet udhëzuese në fuqi.Kujdes i është kushtuar edheaspekteve gjenetike dhemolekulare të ndikimit të lëndëvehelmuese dhe kancerogjene,ndotjes gjenetike, gjallesavetransgjenike dhe zbulimit të tyre,si një ndër shqetësimet e zhvillimittë sotëm modern.

Në libër trajohen shumë

aspekte praktike të biomonitorimittë habitateve ujore, të tokës dheajrit, duke e pasqyruar atë shpeshme material konkret dhe arritjetkërkimore në Shqipëri. Në fundjepet edhe një vështrim ipërgjithshëm mbi ecurinë e

monitorimit në Shqipëri,legjislacioni në fuqi dheinstitucionet përgjegjëse më në zëtë vendit.

Libri prej ilustrohet me shumëfotografi që përfaqësojnë gjallesaindikatore, veprimtari ose mjete

Monitorimi mjedisor mbetet gjithmonë përparsi dhembështetje në përcaktimin si duhet të politikave

menaxhuese dhe të ruajtjes së natyrës

monitoruese, si dhe mbi 110 skica,grafikë ose histograma. Një sasi ekonsiderueshme tabelash japininformacion të bollshëm mbi tëdhëna të ndryshme mjedisore, mbiklasat cilësore të standardeve nëfuqi etj.

Ky botim është i dobishëm përtë gjithë ata që punojnë dheinteresohen për vlerësiminbiologjik mjedisor, por edhe përvlerësimin mjedisor në përgjithësi.Libri gjendet tek Libri Universitar,Tiranë.

“ MIGRIMI “ I KAZANEVE TE MBETJEVE NE TIRANE

FOTO REPORTAZH NE RRUGET E KRYEQYTETITFOTO REPORTAZH NE RRUGET E KRYEQYTETITFOTO REPORTAZH NE RRUGET E KRYEQYTETITFOTO REPORTAZH NE RRUGET E KRYEQYTETITFOTO REPORTAZH NE RRUGET E KRYEQYTETITNjë fenomen i hershëm në kryeqytet është lëvizja, pothuaj e pakontrolluar, e kzanëve të

mbetjeve në Tiranë. Në fillim të viteve 2000, kur filloi rikonstruksioni në masë i rrugëve tëqytetit, këtyre kazanëve u rezervohej një “qoshe” në trotuarët, pak a shumë të shpërndarasipas dëndësisë së popullsisë.

Por, me kalimin e viteve, ca nga heqja dorë e ndërtimit të këtyre vendeve, ca nga dëshirate banorëve, por më shumë e pronarëve të dyqaneve e lokaleve, filloi një “migrim” ipakontrolluar i tyre, duke i hequr secili nga vetja. Dhe sot ka ardhur puna që kazanët i gjennë vende ku të gjithëve u bie larg të shkojnë, në stacionet e autobuzëve si në Tiranë e repara postës apo në rrugën Medar Shtylla, ku lihen pa kazanë tre-katër pallate shumë katësh.Kështu që ndodh t’i gjesh qeset me plehra në cepa pallatesh, në rrugë apo dhe në ato paklulishte që na kanë mbetur.

Fotot e bëra në ditët e fundit të janarit e tregojnë këtë, por, tregojnë dhe se pushtetilokal, bashkia e qytetit dhe minibashkitë duhet të merret me këtë fenomen.

3

Ela SHKURTI, Vlorë, 20 Janar 2011

Me mbështetjen e projektit“CLEEN” të UNICEF-it, shkolla 9vjecare “Lef Sallata” në qytetin eVlorës, ka organizuar një sërëaktivitetesh për edukimin dheinformimin e opinionit të fëmijëvenë lidhje me çështjet mjedisore.

Nën projektin e titulluar“Shkolla ime e pastër dhe e bukur”stafi i mësimdhënies është munduartë shndërrojë mjediset shkollore në

mjedise ekologjike që synojnë jovetëm të edukojnë, por dhe për njëjetë më të shëndetshme të femijëvetë shkollës.

Sipas Mimoza Koçit, mësuesee ciklit të ulët në shkollën “LefSallata”, e cila është angazhuar dhepër ndërgjegjësimin e fëmijëve nëçështjet mjedisore, fëmijët janë

klasës së pestë, në një eskursion tëzhvilluar në kalanë e Krujës, kanëpastruar mjedisin e ndotur ngaturistët që kishin vizituar këtë vend.Poashtu ata treguan qartazindjeshmërinë ndaj mjedisit edhe nëeskursionin e rradhës të organizuarnë kalanë e Beratit me po të njëjtingjest. Kështu ata u munduan tëpërcjellin mesazhin e një mjedisi tëpastër edhe tek vizitorët e këtyremonumenteve të historisë sonë.

Nxënësit po ashtu janëpërshtatur shpejt me metodën embledhjes së mbetjeve tëriciklueshme. Sipas mësuesëve tëshkollave përditë fëmijët vijnë nga

shtëpia me mbetjet e riciklueshmetë përdorura në shtëpitë e tyre dhei hedhin në koshat e riciklimit tëofruara nga CLEEN në oborrin e tyretë shkollës.

Sipas koordinatores së projektitznj. Mirela Emiri ky projekt ka qenëshumë i suksesshëm në shkollat eaplikuara pasi fëmijët kanë treguarnjë interes mjaft të gjerë përpërfshirjen në këtë proces dhe sipasojë kanë qenë shumë aktivë nënismat e ndërmara. Poashtu sipassaj janë shumë të efektshme moshatnë të cilat aplikohet ky projekt, pratek nxënësit e 9-vjecares, pasi kjoështë edhe mosha në të cilënformohet ndërgjegjësimi i fëmijëvepër problematikat në fjalë.

( vijon ne faqen 4 )

Nga Alda PAPA, drejtoreshë eshkollës “Muço Delo”

Këto ishin fjalët e një nxënësi

të klasës së peste, kur u njoh me projektin e UNICEF-it “ Shqipëriaime e pastër dhe e bukur”. Në këtëfazë të parë, pas konferencës kombëtare, nxënësit u njohën meprojektin. Ai u përkrah nga të gjithë. Nga bisedat me ta, shihej sinqeriteti, përkushtimi për t’ishërbyer mjedisit:

-E dua natyrën, sepse gjejqetësinë e shpirtit

-Mjedisi i pastër më jep gjallëri, krenari, jetë.

-Realiteti i sotëm lidhur me

mjedisin është i hidhur eshkaktarët e vërtetë jemi ne.

Nëse postulatin moral “Mëthuaj me kë rri, të të them se cili je”do ta perifrazonim ndryshe, për të

FEMIJET – IDEATORE TE SE ARDHMESangazhuar plotësisht për realizimine këtij projekti. Pjesëmarrja eprindërve nëpër aktivitetet

mjedisore, vërteton faktin se fëmijëte kanë transmetuar mesazhin eprojektit në familjet e tyre, madje

dhe vetë mësuesit janë aktivizuarmë shumë në inisiativat mjedisoretë nxënësve.

Ky projekt po zbatohet nëdhjetë shkolla te Vlores, dukesensibilizuar afro 7000 nxënës, qëdo të thotë 7000 familje tëndryshme. Ndikimi është tepër igjerë. Sipas stafit të mësimdhënies

këta nxënës tashmë e kthyen nëtraditë të tyren sjelljen e mbetjeveplastike te riciklueshme nga familjet

e tyre një herë në javë dhegrumbullimin e tyre në koshat eofruara nga projekti “ CLEEN” përçdo shkollë.

Këto mbetje në fund të javësmblidhen nga komuniteti egjyptiandhe çohen prej tyre në vendet eposacme për riciklim. Pra tani rreth7000 familje që janë të ndër-gjegjësuara dhe ndihmojnë direktnë ndarjen e mbetjeve plastike dhegrumbullimin e tyre për riciklim, jepmesazh shumë optimist përmjedisin tonë, sidomos kur dihet seky mesazh në masën më të gjerëështë përcjellë nga vetë e ardhmjae këtij vendi, fëmijët.

Sipas drejtoreshës së shkollës“Lef Sallata” një pjesë e tëardhurave të fituara nga shoqataegjyptiane është biseduar që do t’ikthehet shkollës për të motivuaredukimin mjedisor.

Ideja e projektit “CLEEN”përfshinte ndarjen dhe riciklimin eplastikës, por femijët e shkollës “LefSallata” e kanë zgjeruar aktivitetine tyre në fushën e mjedisit duke igrumbulluar të ndara dhe letrën ealuminin në koshin e shkollës.

( vijon ne faqen 4 )

NDERGJEGJESIMI I BREZIT TE RI DOTE PAKESOJE KOSTOT EREHABILITIMIT MJEDISOR

Ela SHKURTI

Edhe në Fier është zhvilluarKonferenca Rajonale e projektitCLLEN – Shqipëria ime e pastër dhee bukur “. Morën pjesë nxënës,mësues e drejtues të shkollavepjesëmarrëse, përfaqësues ngaDrejtoria Arsimore e rrethit, prindër,drejtori ekzekutiv z. Xh. Mato dhekoordinatorët e projektit ngagrupimi Ekolëvizja etj. . .

Kordinatorja e projektit për

shkollat e Fierit, znj. Emiri ngaDrejtoria Arsimore, në fjalën e saj,theksoi se një rol shumë tërëndësishmë për formimin mjedisordhe edukativ të fëmijëve kanë

luajtur mësueset e shkollave 9-vjecare. Për këtë ka ndikuar dheMinistria e Arsimit që kamundësuar një trajnim ku upërcilleshin problemet mjedisore,

mënyrën efektive të përballjes meto dhe rëndësinë e përçimit të këtijmesazhi te fëmijët e 9-vjecares.Trajnimet janë shoqëruar edhe meliteraturën përkatëse, kudemonstroheshin mënyrat etransmetimit të mesazhevemjedisore te brezi i ri.

Znj. Emiri më tej vuri në dukjese, mesazhi i përcjellë, nuk ngelivetëm në kurrikulat mësimore, por,ajo që është më e rëndësishme, uzbatua në praktikë. Një shembëllkuptimplotë, veç punës së tyre nëshkollë e famile, është se fëmijët e

ZHVILLOHET KONFERENCA RAJONALE EPROJEKTIT “CLEEN” NE FIER

treguar ndikimin e mjedisit natyrornë jetën tonë, mund të krijonimshprehjen: “ Më trego mjedisin kujeton, të të them se cili je”.

Mesazhin që përcolli kjoinisiativë, u formulua: “ Nëseshkatërron mjedisin, shkatërron veten”.

Është e rëndësishme që nismat

ashtu siç nisin, duhen të përkrahene mbështeten nga shkolla dhekomuniteti. Nën drejtimin enëndrejtoreshës së shkolles A.Elmazi nisi faza e parë dhe mbledhja

e materialeve të riciklueshme si:shishe plastike, qelqi, qese etj, përtë paraqitur punime të ndryshme.

Punimet e nxënësve tëhabisnin me idetë dhe realizimin etyre. Të gjitha u paraqitën në një

ekspozitë. Punimet më të realizuara ishin Flamuri Kombëtar, shporta me lule, e bërë nga lidhja e shisheveqelqi, këpucët, sandale etj. Punimi iFlamurit Kombëtar u realizua ngaSenati i shkollës.

Faza e dytë përfshiu kurrikulënshkollore. Mësuesja e klasës sëpestë, znj. E. Dalipi organizoi një

orë mësimore për edukiminmjedisor. Qëllimi i kësaj ore ishteqë ne duhet t’i shërbejmë mjedisite të kujdesemi për të. E veçanta esaj ishte se u zhvillua në klasë e nëoborrin e shkollës me mbjelljen epemëve. Ideja e organizimi uvlerësua nga organizatorët eprojektit e mësuesit e ftuar.

Vendosja e një kontenieri nëoborr të shkollës realizoi një fazëtjetër të projektit. Çdo të hënë nxenësit sjellin nga shtëpia shisheplastike të cilat grumbullohen përt’ua dorëzuar personave që merrenme grumbullimin e tyre.

Ky projekt ndihmoi endërgjegjësoi nxënësit për tëmbajtur pastër mjedisin ku jetojmë,jo vetëm në shkollë, por edhe pranëqendrave ku banojnë.

Transmetimi i mesazhit do tëndihmojë për një qendër, lagje,qytet më të pastër. Kështu isherbejmë vetes.

Që në fillim është vënë re prirje pozitive e qytetarëvedhe gatshmëri për t’u bërë pjesë e realizimit të

projektit.

Më trego mjedisin ku jeton, të të them se cili je

Sfidat që na parashtrojnë fëmijët duhet t’i marrimshumë seriozisht dhe nëpërmjet sensibilizimit të

brezit të ri do të pakësohen ndjeshëm në tëardhmen kostot e rehabilitimit të problemeve

mjedisore.NJË PEMË - NJË JETË, SHUMË PEMË – SHUMË JETË

4

( vijon nga faqja 3 )Më pas, nëpërmjet pastrimit të

ambienteve shkollore fëmijëve u

është përcjellë mesazhi se ruajtja emjedisit si edhe pastrimi i tij ështëdomosdoshmëri.

Gjatë zhvillimi të projektit kjoshkollë i ka kushtuar rëndësi tëvecantë dhe :

• diskutimit në orët e lira memesuesit dhe te ftuar nga fusha e

Ela SHKURTI Projekti “CLEEN”, i mundësuar

nga UNICEF, është përhapur

gjerësisht në qytetin e Vlorës dhekjo, kryesisht nëpërmjet fëmijëvetë shkollave, pjesëmarrëse në këtëveprimtari. Nëpërmjet DrejtorisëArsimore në këtë qytet, është

mundësuar dhe një trajnim përmësuesit e 9-vjeçares, me fokusstafin pedagogjik të ciklit të ulët.Ky trajnim kishte për syniminformimin e mësuesve për të

mjedisit :• aktiviteteve që synonin

pasurimin e mjediseve të gjelbrate shkolles, sistemimit të pjesëssë pasme të oborrit me stola e

gjelbërim• furnizimit i subjekteve tregtare

rreth shkollës me qeska letre që uprodhouan nga nxënësit në orët eveprimtarive mësimore me idenë ezëvendësimit të qeseve plastike.

• realizimit të planit “Një ditëpa makinën time” ku nxënësit e

shkollës marshuan me biçikleta nërrugët e Vlorës duke u munduar tëpërcjellin mesazhin e një ambientimë të pastër.

Madje për nxitjen e vullnetit tëfëmijëve për çështjet mjedisore, kjoshkollë u ka ofruar atyre çmimin“Klasa mike e mjedisit”.

Gjatë projektit, sipas stafitmësimor është vënë re se fëmijëtjanë përshtatur shumë mirë mekëto veptimtari duke pasqyruarrezultatin e duhur.

Drejtoresha e shkollës theksonse duke parë efektet pozitive tëzbatimit të këtij projekti te nxënësite kësaj shkolle, do të synojë tëvazhdojë këtë veprimtari dhe paspërfundimit të projektit CLEEN.Qeveria e Nxënësve për këtë qëllimi ka bërë një kërkesë drejtuarBashkisë së qytetit dhe enteve tëtjera lokale për pajisje me kosha tëtjerë në ndihmë të riciklimit.

Drejtoresha e shkollës LefSallata, theksoi që ky projekt do tështrihet edhe më tej nëpër lagjet eqytetit të Vlorës. Aktualisht janë

FEMIJET – IDEATORE TE SE ARDHMES Ela SHKURTI, Vlorë, 20 Janar

2011

përdorur edukimin e duhurmjedisor.

Konkretisht në muajt shkurt-

mars dhe shtator-tetor mësuesit ijanë nënshtruar një sërëleksionesh, temash të trajtuara,njohjes së metodave të reja për

mësimëdhënie në mënyrë qëinformacionet që do tëtransmetohen te nxënësit të jenë samë të kuptueshme. Baza e këtijtrajnimi ishte përshtatja me

veprimtari konkrete e vizione të rejapër sensibilizimin e ndërgjegjes sëfëmijëve të shkollave 9–vjeçare.Baza e këtyre trajnimeve ishtemetoda e grumbullimit tëdiferencuar dhe riciklimit, si dhepasojat e tij pozitive në mjedis dheshëndetin e njeriut.

Sipas mësuesve të shkollave 9–vjeçare nxënësit janë treguarshumë të interesuar për riciklimindhe, çfarë është më e rëndësishme,e kanë përcjellë këtë informacionedhe në familjet e tyre. Fëmijëtmbledhin mbetjet e riciklueshmenga shtëpitë e tyre dhe i çojnë nëkoshat e grumbullimit në oborrine shkollës që janë ofruar ngaprojekti CLEEN. Këtu ka ndikuardhe kontrata me komunitetin rompër tërheqjen e tyre gjë që ështëme shumë sukses.

Në qytetin e Vlorës trajnimipërfshiu mësuesit e 82 shkollavetë rrethit të Vlorës, të cilëtpërcollën metodat edukative nëshkollat e tyre. Kjo do të thotë se

NDIKIMI I FEMIJEVE PER GRUMBULLIMIN E DIFERENCUARjanë përfshirë rreth 7000 nxënëssi rrjedhojë e projektit CLEEN dhepo 7000 familje që kanë marrëinformacion dhe kanë mbështeturprocesin e riciklimit vetëm nëqytetin e Vlorës.

Por projekti nuk është sembaron këtu, pasi fëmijët kanëpërcjellë mesazhe sensibilizueseedhe përtej familjeve të tyre. Atanëpërmjet orëve të hapur kanëpastruar ambientet shkollore, poredhe ato përreth. Përveç se njëmjedis më të pastër ata synonin

të përcillnin edhe një mesazhsensibilizues për të gjithëqytetarët. Veprimtaria e tyre u shtriedhe më tej. Ata ngritën njëekspozitë me objekte të formuaranga mbetje të riciklueshme nëmjediset shkollore dhe, sipas

mësuesve, ndryshimi në sjelljene nxënësve është i dukshëm.

Sipas drejtoreshës sëshkollës “Lef Sallata “, znj.Melçani, nxënësit e kësaj shkollesynojnë të vazhdojnë edhe më tejprojektin. Ata nëpërmjet orëve tëhapura, ekstrakurrikulare do tëvazhdojnë të organizojnë nismapër të pastruar edhe nëpër lagjete qytetit. Ata kanë premtuar përtë ndërmarrë veprimtarikomunitare edhe me prindër,jashtë territorit të shkollave të

tyre me synim që të reduktohenmbetjet plastike në natyrë. Poashtu ata kanë krijuar edhe çantapambuku që i kanë çuar nëmarketet për të përcjellëmesazhin e një mjedisi me sa mëpak përdorim të plastikës.

Në projekt janë përfshirë rreth 7000 nxënës dhe po 7000familje që marrin informacion dhe kanë mbështetur

procesin e riciklimit vetëm në qytetin e Vlorës.

( vijon nga faqja 3 ) Një shembull i mirë janë fëmijët

e shkollës 9-vjeçare “Liri Gero” që

kanë ndërmarrë nisma konkrete përrehabilitimin e problemevemjedisore nën projektin “CLEEN”të mundësuar nga UNICEF. Shkollaka mundësuar një kontratë mekomunitetin rom në vend dhe një

herë në dy javë ata vijnë për tëzbrazur koshet me mbetjet ericiklueshme në vendet e posaçme.

Po ashtu fëmijët e klasave tëpesta janë angazhuar në krijimin eposterave nëpërmjet të cilëvepërcollën mesazhe për një mjedismë të pastër drejt komunitetit nëtërësi.

NDERGJEGJESIMI I BREZIT TE RI DO TE PAKESOJE KOSTOT E REHABILITIMIT MJEDISOR

në fazën e parë të këtij plani që ekanë demonstruar nëpërmjetpyetësorëve të shpërndarë nëpër

lagje. Sipas mësueses së ciklit tëulët M. Koçi, është vënë re prirjepozitive e qytetarëve dhegatshmëri për t’u bërë pjesë erealizimit të projektit.

Kordinatori i projektit në Vlorë,z. Bardhosh Micaj deklaroi segjithë stafet mësimore në të gjitha

shkollat e qytetit të Vlorës janëinformuar për rëndësinë e trajtimittë problemeve mjedisore në

shkolla. Kjo pasi fëmijët janëideatorë të së ardhmes dhe formimii tyre për çështjet mjedisore ështëthelbësor për një mjedis më tëpastër.

Ai synon që ta zgjerojë këtë ideedhe në projekte të tjera tëardhshme.

Sipas mësueses së diturisë nëklasta e pesta znj. Lumturi Hatia disafëmijë kanë organizuar një grupvullnetarësh dhe çdo ditë të premtpastrojnë ambientet shkollore.

Pas zhvillimit të veprimtarive tëorganizuara, z. Xhemal Mato ushpreh se fëmijët tashmë kanëfunksion edukues edhe në familjete tyre dhe në komunitet. “Sfidatqë na parashtrojnë ata duhet t’imarrim shumë seriozisht dhenëpërmjet sensibilizimit të brezit tëri do të pakësohen ndjeshëm në tëardhmen kostot e rehabilitimit tëproblemeve mjedisore “.

Z. Mato theksoi gjithashtu sefëmijet, që janë shumë aktivë, meveprimet e tyre na japin një mesazhshumë kuptimplotë për gjithë

shoqërinë tonë. Projekti “CLEEN” i mundësuar

nga UNICEF ka patur një impaktshumëdimensional edhe në Fier.Ai, veç të tjerave, ka shtuar edheinformacionin mjedisor përmësuesit e shkollave, ka formësuarndërgjegjien e fëmijëve dhepërmes tyre ka edukuar edhefamiljet e komunitetin në lidhje meproblemet mjedisore. Nxënësitrritën kapacitetin e tyre përçështjet mjedisore, madje kanëevidentuar edhe disa ngaproblematikat më kryesore nëqytetin e tyre. Në vjershat e tyrembizotëronin vargje për kërkesënpër një lum të pastruar, për një lagjeme sa më pak ndotje dhe një qytetsa më të pastër.

Poashtu fëmijët kishin krijuarnjë ekspozitë me objekte të krijuaranga materiale të riciklueshme.

Mësuesit e shkollave të Fieritpremtuan për një vazhdimësi tëpunës së tyre për formimin ebrezave të rinj në lidhje meproblemet mjedisore. Ndërsanxënësit, nëpërmjet recitimeve tëtyre dhe këngëve të krijuara ngavetë ata, shpalosën dëshirat e tyrepër përmirësimin e mjedisit.

Fëmijet me veprimet e tyre na japin një mesazhshumë kuptimplotë për gjithë shoqërinë tonë.

5

Shkolla “Liri Gero”, në vëniennë jetë të projektit “CLEEN”, kazgjidhur, me një përfitim të

dyanshëm, edhe tërheqjen ngashkolla të plastikës së mbledhur.Shkolla ka nënshkruar një kontratëme komunitetin rom dhe sipas kesajkontrate, ky komunitet, një herë nëjavë merr nga mjediset shkollorematerialet plastike që janëgrumbulluar nga nxënësit. Më tejata i dorëzojnë materislet në pikatgrumbulluese.

Gazeta “Ekolëvizja” siguroi njëintervistë me përfaqësuesin ekomunitetit rom, zotin Kazanxhi, icili ka treguar se komuniteti romështë shumë i interesuar përvazhdimin e grumbullimit tëplastikës, por kushtet në qytetin eFierit nuk janë shumë të favorshmepër shkak të mungesës së një piketë afërt ricikluese.

Nga Ela SHKURTI

Kjo esse e shkurtër, shkruajturnga një fëmijë i klasës së pestë,tregon se krahas ëndrrave tëpafund të fëmijërisë për tëardhmen, ekziston edhe ëndrra përnjë mjedis më të pastër, pradrejtpërdrejtë për një shëndet më

të mirë. Kjo thirrje e sinqertë enaïve vjen nga një fëmijë i cili duketse akuzon papërgjegjshmërinë eshoqërisë së sotme, të cilët kanëshkelur të drejtën e fëmijëve për tëarritur një standart më të lartëshëndetësor është një akuzë edrejtpërdrejtë për brezat emëparshëm që destinojnë këtafëmijë për të jetuar në kushte tëtilla kaq të dëmshme për shëndetine tyre dhe kaq larg dëshirës së tyre.

Shfletoj albumin e familjes,kujtimet dhe kujtesën e prindërve.Pamje nga Saranda, Vlora,Pogradeci, Syri i kaltër, Divjaka,Voskopoja, të gjitha fotografi të bërame dashuri nga prindërit e mi. Për

hir të kujtimeve dhe me dëshirënqë ne fëmijëve të na tregojnëbukuritë e vendit tonë ju jemi kthyerkëtyre vendeve për të vizituar. I kamfilmuar edhe unë në celuloid këtovende për kënaqësi por edhe sidëshmi e fëmjërisë sime.

Ballafaqojmë fotografitë poredhe kujtesën. Bardhë e zi, por plot

jetë, mbreslënëse, të pastra e tëvirgjra janë mjediset ku aparati iprindërve ka shkrepur. Lokalet,baret, makinat, pallatet janë sfondi

i pazëvendësueshëm i fotove të mia.Megjithëse aparati dixhital i kazbukuruar me lloj-lloj ngjyrash, mëbesoni, i adhuroj fotot e vjetra.Fotografitë, megjithëse të vjetra,simbolizojnë vetë jetën, kujdesindhe dashurinë ndaj saj por, nga anatjetër, qëndrojnë pamje, ku ndjenjae dashurisë është zëvendësuar ngamania e shndërrimit të gjithçkajedhe ku nuk është e askujt, por e tëgjithëve, është ajo pjesë ku zhvatim,vjedhim, prishim dhe e masakrojmësi Don Kishota realë ndaj mullinjvetë erës.

Të dashur miq, ju që më lexonimendimet e mia.

Ju bëra një ballafaqim të dykohëve të largëta, por edhe të afërta

Kjo ëndërr e një fëmije e cilaqëndron kaq larg realitetit tësfidon, të sfidon për të minimizuarimpaktin negativ në mjedis, tësfidon për të kuptuar më qartë secfarë rezultati kanë veprimetmjedisore, se sa të rëndësishmejanë ato dhe sat të pafajshëm janëbrezat e ardhshëm për të vijuarpasojat e sjelljeve tona…pornjëkohësisht të mbush plotoptimizëm, pasi kuptohet qartë sebrezi që po rritet ka tendencë përtë përmirësuar kushtet mjedisore,për të përmirësuar situatën ekrijuar nga brezat paraardhëse, përtë realizuar dëshirën që u kanëshkatërruar veprimet e brezaveparaardhëse.

Shoqëria e sotme në vend qëtë informojë brezat e rinj dhe t’ikëshillojë ata për problemet

njëkohësisht, për të kuptuar më mirëku jetojmë dhe si e dhunojmëmjedisin tonë. Ku shkojmë kështu?!Çfarë do t’ju trashëgojmë brezavepasardhës?!

Realiteti i sotëm, lidhur me

mjedisin, është i hidhur dheshkaktarët e vërtetë të kësajgjëndjeje jemi ne. Nëse postulatinmoral “Më thuaj më kë rri, të të themse cili je” do ta perifrazonimndryshe, për të treguar ndikimin emjedisit natyror në jetën tonë,mund të krijonim shprehjen:

“Më trego mjedisin ku jeton, të

të them se cili je”. Mjedisi ështëvendi ku ne frymojmë, rritemi ezhvillohemi. Çdo gjë që dëmton atë,na shkatërron edhe ne, ndaj kujdesi

për natyrën duhet të jetë një misioni pakthyeshëm.

O miqtë e mi. Duajeni veten,duajeni vendin ku vini këmbën,lartësoni dhe fisnikëroni shpirtin mekujdesin për natyrën, që nga vazojame lule në parvazin e dritares, e derite pema më e lashtë në pyllin e largëtqë mbart historinë e këtij vendi. Nukmund të presim të bëjmë gjëra tëmëdha për këtë botë por erënëdsishme është të bëjmë gjëratë vogla me dashuri të madhe.Vetëm kështu, brezat që do të vijnëkur do të shohin Sarandën,bregdetin e Jonit, Pogradecin,Thethin, Lurën, Valbonën e do t’jupëlqejnë, jo fotografitë e mia, porato që kanë memorizuar ata vetë.

- Ekolëvizja : Z. Kazanxhi, ciliështë roli juaj në komunitetin rom?

-Z. Kazanxhiu : Unë jam

përfaqësues i komunitetit rom dhenjëkohësisht punoj me projekte përtë drejtat e fëmijëve rom dhe

komunitetit në tërësi. - Ekolëvizja : Ç’farë është bërë

konkretisht nga ana e komunitetitrom për riciklimin e plastikës?

-Z. Kazanxhiu : Disa pjesëtarëtë komunitetit rom janë trajnuar dhekanë marrë mësime se si duhet tëmblidhen mbetjet urbane, përcilësinë, masat parandaluese përpërhapjen e sëmundjeve që mund

të vijnë si pasojë e mbledhjes sëkëtyre mbetjeve etj.

Por problemi qëndron se në Fiernuk ka filluar të shitet plastika, jose nuk ka interes komuniteti rom,por se nuk ka një pikë se ku mundt’i shesim pranë zonave kubanojmë. Komuniteti rom banon nëfshatrat përreth Fierit.

Pikat ricikluese pranëkomunitetit rom do të ishin shumëtë favorshme për ta, pasi do të ultenivelet e papunësisë.

- Ekolëvizja : Ç’farë keni në planpër të realizuar?

-Z. Kazanxhiu : Ne kërkojmë tëkrijojmë kontakte me pikat ricikluesenë mënyrë që të fillojëbashkëpunimi me ta. Nga riciklimi iplastikës do të kishte përfitim tëdyfishtë. nga njëra anë do tëpastrohet mjedisi dhe nga ana tjetërdo të ulej numri i papunësisë për

komunitetin rom, pasi ata kanëtreguar interes për t’u angazhuarnë këtë kuadër.

Pra komuniteti rom është iinteresuar që të vazhdojë akomadhe më tej rrugën që u hapi projekti“CLEEN” për grumbullimin eplastikës.

Intervistoi Ela SHKURTI

KOMUNITETI ROM I INTERESUAR NE RRUGEN QE UHAPI PROJEKTI CLEEN

Intervistë me z. Saimir Kazanxhiu, përfaqësues i komunitetit rom në Fier

Nga riciklimi i plastikës do të kishte përfitim tëdyfishtë. Nga njëra anë do të pastrohet mjedisidhe nga ana tjetër do të ulej numri i papunësisë

për komunitetin rom

LE TE BEJME GJERA TE VOGLAPER MJEDISIN, POR ME

Letër e hapur nga Alban IMERI, Klasa e VII-të,Shkolla “Muço Delo”, Vlorë

QYTETI I DESHIRAVEVENE NE MENDIME NGA NJE ESSE FEMIJESH

mjedisore dhe impaktin e tyre, pou ofron një shembull shumënegativ, madje arrin në pikën që tëkritikohet prej tyre, ashtu sikur natregon dhe artikulli i mësipërm.

Meqënësë përgjithësishtsensibilizimi ndërgjegjies së këtijbrezi për cështjet mjedisoreekziston, ashtu sikurse na evërteton dhe shkrimi i mësipërm,ajo që na mbetet është që ne t’ilehtësojmë, t’u ktijojmë kushtet enevojshme për një mjedis më tëpastër, pra për një të ardhme më tëshëndetëshme.

Le të shpresojmë se shoqëriajonë për një periudhë minimale dotë punojë për të realizur ëndrrën ebrezit të ri për një mjedis ashtu sic

duhet të jetë, dhe jo siç është, dukeplotësuar dëshirën e tyre qëtashmë duket kaq e largët.

Po udhëtonim rreth qytetit të dëshirave. Sapokaluam kufirin shprehëm dëshirën që të mos kishtemë plastikë. Zbritëm në kryeqytetin Sonic. Sapo

hymë mbetëm me gojë hapur. E vetmja arsye ishtese nuk kishte materiale plastike. Kur u futëm në një

supermarket vumë re se nuk përdornin qeskaplastmasi, por qeska të mëdha pambuku dhe qeska

të vogla letre. Por kjo ishte thjesht një ëndërr.

Më trego mjedisin ku jeton, të të them se cili je !

Z. S. Kazanxhiu , përfaqësues i komunitetit rom që ështëpërfshirë në ndihmë të projektit CLEEN

Plastika e mbledhur nga nxënësit e Fierit shkon në sipërmarrjen egrumbullimit

Fëmijët të gëzuar që marrin pjesë në aksionin për mbledhjen eshisheve të plastikës

Dëshira e fëmijëve për një qytettë gjelbër e pa plastikë

6

UJI DHE PROBLEMET E TIJ Thatësia, tokat e pavaditura

për mungesën e ujit nuk mund tëushqejnë fëmijët kur sot pasojatë tilla tashmë kanë të varfëruarshumë vende ku fushat janështerpë, kafshët ngordhin, fëmijët

janë kthyer në skeletë e klasat janëbosh. Në të gjithë globin, shterjaglobale e burimeve të ujërave tëëmbla kërcënon rënda shëndetindhe jetesën. Rritja e ndotjes dhe

degradimi i zonave ujëmbledhësee kanë rënduar tashmë situatën.

Konkurrenca përmbishfrytëzim të furnizimit me ujëpër industrinë dhe bujqësinë karezultuar me një rënie të madhe tënivelit të ujërave nëntokësore dheburimeve të brendshme ujore.

Në të njëjtën kohë, ndotja ngabujqësia, industria dhemenaxhimi i papërshtatshëm imbetjeve nga veprimtaritë e

Në dhjetor, UNICEF, ndauçmimet e vitit 2011 të ICDB, DitësNdërkombëtare të Transmetimevepër Fëmijët për angazhim të shquarne televizion dheradiotransmetuesit. Kjo ditë qëcelebrohet çdo vit është vendosurpër të inkurajuar të rinjtë tëpërfshihen sektorin e komunikimitradioteleviziv kryesisht për të folurpër të drejtat e fëmijëve dherëndësinë e tyre. ICDB ka filluarveprimtarinë që në vitin 1991 përtë inkurajuar vetëdijen për çështjete fëmijëve.

Stephen Cassidy, shefi i

njeriut ka kërcënuar sigurimin eburime të ujit. Tashmë rajonet ethata si Afrika e Veriut dhe tëMesdheu Lindor, ndryshimi iklimës pritet të

rëndojë rënien e cilësisë së ujitdhe sasinë e tij.

Çelësi për rregullimin egjendjes është një menaxhim ikujdesshëm i shërbimeve të ujitdhe kanalizimeve. Burimet e rejanëntokësore mund e duhet të

zhvillohen me trajtimin e duhur tëakuifereve me metoda dheteknologji të reja për tëshfrytëzuar dhe për të mbrojtur nëmënyrë të sigurtë burimet e ujit.Riciklimi dhe ripërdorimi i ujitmund të bëhen vetëm me kostoefektive, por kjo është edomosdoshme.

Mbrojtja e mjedisit dhemenaxhimi i ujit është një detyrëtë madhe, angazhim që kërkon

monitorim të efektshëm, dukendryshuar praktikat dhespecifikat në ndërhyrje në nivelrajonal, kombëtar dhe nëkomunitet.

PEMET Pemët na bëjnë hije kundër të

nxehtit të ditës, na japin frytet përushqim dhe shtonjnë bukurinë epeisazhit. Nga perspektiva eëmjedisit, ato janë edhe mëthelbësore: oksigjeni jetëdhënësi prodhuar nga pemët largonndotjen e ajrit, ul temperaturatdhe shton

lagështinë të ajrit. Atoparandalojnë erozionin,kontrollojnë orteqet, zbutinshkrëtërizimin, mbrojnë e zontbregdetare dhe stabilizojnë dunate rërës.

Zogjtë dhe pemë të tjera kanë

nevojë për strehim dhe kafshët eegra dusn ushqim. Kështu ështëdhe për fëmijët. Në të vërtetë,pemët formojnë themelet e shumësistemeve natyrore. Pyjet janë

magazina më e rëndësishme ebiodiversitetit tokësor,

strehojnë deri në 90 për qindtë specieve të njohura. Pemët

thithin dioksidin e karbonit.Programi i Mjedisit i OKBvlerëson se pyjet e botës mbartin283 gigaton të karbonit nëbiomasën e tyre.

STUDIME TE UNICEF

MBRONI TOKEN PER FEMIJETKy publikim u jep një zë fëmijëve për ndryshimet klimatke. Në Forumin e IV-të Botëror të Ujit në Mexico City, fëmijët delegatë

sfiduan udhëheqësit dhe politikëbërësit duke ju thënë: “Ne, fëmijët e botës, janë të gatshëm për të punuar me ju. A jeni gati jupër të punuar me ne? “Përgjigja duhet të jetë një “ po “ që të gjëmojë, sepse ajo që është e mirë për fëmijët - ulj e ndotjes,shkollimi dhe shëndeti i tyre, duke ruajtur diversitetin e mjedisit, sigurimin e furnizimit me ujë etj. . - është gjithashtu e mirë përplanetin.

M. Ann Veneman, Drejtor Ekzekutiv, UNICEF

Mbrojtja e e mjedisit përmesmbjelljes së pemëve është një ngathemelet e zhvillimit. Sipasraporteve të kohëve të fundit, si

pjesë e objektivave të mijëvjeçaritqeveria etiopiane ka rriturangazhimin për një mjedis tëgjelbër, duke vendosur si qëllimmbjelljen e 20 milion pemëve.

Agjencitë e OKB-së kanëpunuar ngushtë me qeveritë përtë mobilizuar njerëzit publikë,veçanërisht fëmijët dhe të rinjtë,për të marrë pjesë në këtë sfidë.Programi luan një rol kyç nëngritjen e vetëdijes publike nëlidhje me mbrojtjen e mjedisitsepse humbja e pyjeve natyrorenë të gjithë globin kontribuon mëshumë për emetimet e karbonitFrenimimi i shpyllëzimet është dheai një mënyrë efektive për tëreduktuar emetimet e karbonitdhe ndryshimet klimatike.

Programi i Kombeve tëBashkuara për Mjedisin ka filluarnjë fushatë të madhe për mbjelljene pemëve që nxit njerëzit,komunitetet, biznesin dheindustritë, organizatat eshoqërisë civile dhe qeveritë tëmarrin pjesë masivisht në këtëproces. Kjo ka bërë të mundur qëpjesëmarrja e fëmijëve e të rinjvetë hynë dhe në programet eedukimit.

ÇMIMET E DITES NDERKOMBETARE TE FEMIJEVEtransmetimeve dhe internetit nëUNICEF, me këtë rast u shpreh se: “Ne jemi të kënaqur qëtransmetuesit kanë përqafuarDitën Ndërkombëtare të Fëmijëvedhe janë veçanërisht krenarë përdiversitetin dhe krijimtarinë qëkëta transmetues kanë bërë nëpërmbushjen e misionit tonë përpërfshirjen e të rinjve në këtëproces “.

Të propozuarit vinë ngakonkurse rajonale dhe kandidatëte këtij viti erdhën nga vende siAndorra, Bangladeshi, Benini,Kina, India, Irani, Meksikë, Nepal,

Afrika e Jugut, Togo dhe Ugandapor dhe nga vendi ynë. Ataparaqitën punimet më të mira,prodhuar në vitin 2011 për këtëDitë. Vlerësimet janë kryer ngaShtabi i UNICEF-it në Nju Jork.

Çmim Rajonal u dha edhe përtelevizionin ATN të Shqipërisë -“Çmontimi i diskriminimit” por dhepër, C7 Sistema Radio e TVMeksikë - “Rosa o Azul”,Televizioni TVT, Togo,Televizionit Hapi, Uganda, “KidsBest e shume të tjerë.

Çfarë presim ? Nga ndryshimi i klimës burimet eujit po ndoten, pyjet rralohen, speciet po zhdukendhe shëndeti i njerëzve po rrezikohet për shkak të

ndotjes qe kemi krijuar.

“Kur ne mbjelljim pemë, mbin fara e paqes dhe farae shpresës “. – Prof. Wangari Maathai, Çmimi

Nobel i Paqes

7

Drejtori ekzekutiv i UNICEF,Anthony Lake zhvilloi një vizitëditët e para të janarit nëKathmandu, Nepal për të parëarritjet e programeve që zhvillohendhe vështirësitë me të cilatpërballen fëmijët dhe gratë në

pjesët urbane dhe rurale të vendit.Ai vëzhgoi punën që komunitetidhe qeveria janë duke bërë për të

siguruar mirëqenien e fëmijëve tëNepalit.

Drejtori Lake u takua meshumë fëmijë që, të mbështeturnga UNICEF janë përfshirë nëprogramet shkollore “Urban-Out-of “ ku fëmijët që punojnë kanë

fëmijët e Afrikës se : “Ata janëshumë të disiplinuar”, dhe unëdëshiroj që fëmijët në Norvegji tëishin pak më shumë si këta nxënës“ dhe ka inkurajuar kudo që kashkuar për rritjen e higjenës dhekushteve sanitare, duke vënë nëdukje se higjiena është“vendimtare për shëndetin efëmijëve dhe mirëqenien e tyre “.

AKTORJA CHEUNG –AMBASADORE NE KINE

Që nga viti 2010, aktorja enjohur kineze, Maggie Cheung,është emëruar ambasadore e

Vullnetit të Mirë e UNICEF-it. Gjatëceremonisë së zhvilluar, Cheungështë shprehur se do tja kushtojëfamën e prestigjin e saj çështjessë fëmijëve më të rrezikuar në

E ardhmja e ndryshimeveklimatike globale nuk është vetëmnë duart e qeverive që ngurrojnëapo të korporataveshumëkombëshe. Prandaj kur jusjellin çanta të ripërdorëshme nëdyqanet ushqimore apo kur njëllambë fluoreshente kompakte, nëvend të një të tillë inkandeshente,

ne jemi duke ndihmuar për tëshkurtuar emetimet e gazit serrë.

Për të ndihmuar në uljen engrohjes globale, në dyqane,bëjini vetes këto pyetje: A mëduhet vërtetë ky mall që po blej?Vetëm amerikanët prodhojnë mbi20 për qind të prodhimit botërortë gazrave që shkaktojnë efektin

Copëza mikroskopike plastikenga larja e rrobave po grumbullohennë mjedisin detar dhe mund tëkalojnë në zinxhirin ushqimor, sipasnjë studimi të fundit.

Studiuesit kanë gjurmuar“mikroplastikën” që gjendet nërrobat sintetike, e cila çliron deri në1900 fibra të holla për veshje çdoherë që ato lahen.

Sipas, ekologut në universitetin

e Kalifornisë, studimet e mëparshmetregonin se 80% e copave tëplastikës në mjedis përbëhej ngapjesëza më të vogla plastike. “Kjona çoi në idenë se çfarë lloj plastikegjendet në mjedis dhe nga vjen ajo”,shtoi z. Broëne.

Për studiuesit, plastika e imët

një shans për të fituar edhe njëarsim të nevojshëm. Ai vizitoiklubet e fëmijëve, organizatat ekomunitetit, anëtarët e KomitetitParalegal dhe Vullnetar përshëndetin e komunitetit.

Z. Lake u takua gjithashtu meKryeministrin, Ministrin eFinancave dhe zëvendës-kryetarini Komisionit Kombëtar tëPlanifikimit dhe diskutoi mbimundësitë për të punuar sëbashku në reduktimin e mëtejshëmtë privimeve tek fëmijët në zonat evështira për tu arritur dhe tëmargjinalizuara në kushtet ejetesës.

Z. Lake është Drejtor Ekzekutivi UNICEF-it prej 1 maj 2010, dhe ka

sjellë në organizatë më shumë se45 vjet përvojë në shërbimetpublike në nivelet më të larta tëqeverisë dhe në shërbimndërkombëtar. Vizita e tij është etreat që kanë zhvilluar drejtorët eUNICEF në Nepal.

DREJTORI I UNICEF NE NEPAL AMBASADORE TE VULLNETIT TE MIRE TE UNICEF

vendin e madh aziatik. “Unë kam respektuar punën e

madhe të UNICEF-it në pjesë tëndryshme të botës, ” vërejtiCheung. “Unë jam e nderuarjashtëzakonisht nga ky rol i ri sinjë zëdhënëse dhe mbrojtëse përfëmijët më të rrezikuar në Kinë dheso të punoj për për të ndihmuar nërritjen e ndërgjegjësimi publik përçështjet kritike me të cilat përballenfëmijët. ”

Maggie Cheung ka udhëtuarshpesh edhe me përfaqësuesin eUNICEF-it Dr. Yin Yin për të vizituarkomunitetet dhe fëmijët që janë

goditur rëndë nga SIDA dukezhvilluar veprimtari të suksesshmenë përpjekjet për të të ndihmuarkëto komunitete duke ulur deri nëparandalim rastet me SIDA.

OLE GUNNAR SOLSKJAER Ole Solskjaer, sot trainer, është

një nga futbollistët më të njohurnorvegjezë. Ka luajtur për shumëvjet në kombëtaren e vendit të tijdhe dhe në klube të famshme siManchester ku qendroi përnjëmbëdhjetë vjet. Ai ështëvlerësuar nga mbreti i Norvegjisëme medaljen prestigjoze “Urdhërii Shën Olav “ me motivacionin“për punë të papaguar humanitare,për rrugën e tij për të qenëshembull për të rinjtë dhe fëmijët,”

Si ambassador i UNICEF,Solskjaer ka zhvilluar veprimtari nëvendet e Afrikës të prekura ngalufta si në Angola për tëmbështetur rindërimin e shkollaveshkatërruar nga një luftë e gjatëcivile. Gjatë vizitave të tij ai pa ngaafër shkollat, në zonat urbane erurale, vështirësitë e furnizimit meujë, kushtet e vështira higjenike tëshkollave etj…dhe bëri të mundurregjistrimin në shkollat fillore,ndërtimin e rehabilitimi n e tyre sidhe trajnimin e mësuesve me njëpartneritet në mes të UNICEF-itdhe Fondacionit Nelson Mandela.

Ai kudo zhvilloi më nxënësitbiseda të gjata dhe kudo dhuroitopa e materiale sportive përshkollat. Një veçanti eveprimtarisë së tij ishte se kudo kazhvilluar ndeshje futbolli mëfëmijët gjë që i ka entusiazmuar sëtepërmi ata.

Solskjær është shprehur për

Angazhimi për nevojat e fëmijëve njerëzve të famshëm ka ndihmuar përtë tërhequr vëmendjen e publikut për të ndihmuar në fushat kanë

impakt të drejtpërdrejtë në sferën e vendimmarrësve për të ndryshuarkushtet dhe për ti siguruar çdo fëmije në botë të drejtat që i takojnë

për përmirësimin e jetës së tyre në mbarë botën.

IMPAKTI I RICIKLIMIT NE NGROHJEN GLOBALEserë, përdorin më shumë se një tëkatërtën e burimeve të planetitdhe, si vletrë çdo amerikanprodhon rreth 40. 000 dollarëdioksid karboni çdo vit.

Në dyqanet ka kaq shumëzgjedhje. Por është për tu thyerzakoni i blerjes së deritanishmeme pazarin e ndërgjegjshëm,

sepse kështu ju refuzoni, tëpaktën, disa nga nocionet ekonsumatorit dhe ndihmojmë nëuljen e ngrohjes globale.Produktet që blejmë duhet të jenëaq sa të mbulojnë nevojat reale.Po ashtu mund të të paguani mëshumë për produktet që zgjasinnjë dekadë apo më shumë, në vend

të produkteve që i hedhim paspak kohe përdorimi. Kështundihmoni për të ulur kërkesën përprodukte të reja, që çon në pasojatmë të mëdha mjedisore.

Çdo send që ju hidhni nëmbeturina përfaqëson më shumëse humbjen e produktit nëvetvete-ai përfaqëson edhepërdorimin e energjisë dheemetimin e dioksidit të karbonitdhe gazrave të tjera në atmosferë.Nëse shkurtojmë prodhimin eplehrave me 25 përqind, kjo do tëkursente 1. 000 dollarë nëemisionet e dioksidit të karbonitnë vit. Kur zgjedhim mallrat duhettë pyesim se sa energji kanëkërkuar ? A është e mundur dhe elehtë lehtë të riciklohen? Satransport kanë kërkuar ? Çfarëmund të bëjmë me paketimin-ambalazhin ?

Paketimi-veçanërisht plastika,paraqet një burim të madh tëprodhimit të gazrave qëshkaktojnë efektin serrë.

Shtetet e Bashkuara përdoringati një miliard fuçi naftë për tëprodhuar plastikën që tëpërmbush kërkesat çdo vit. Kjokushton të paktën 200 dollarë përperson. Gjashtëdhjetë përqind eprodhimit të plastikës shkon përpaketimin dhe ky 60 % hidhetposhtë menjëherë pasi paketimiështë hapur.

përbën tashmë një shqeësim, pasitë dhënat tregojnë se ajo po krijonrrugën e vet për ta kaluar nëzinxhirin ushqimor. Studime tëmëparshme kanë treguar seplastika më të vogla se 1mmgëlltiten nga kafshët dhe kalojnënë zinxhirin ushqimor.

Me qëllim për të identifikuarse sa e gjerë është prania emikroplastikës në bregdete, grupi

i studiuesve ka marrë mostra përstudim nga 18 plazhe në të gjithëglobin, përfshire Britaninë eMadhe, Indinë dhe Singaporin.Të dhënat tregojnë sepërqëndrimi i mikroplastikës ështëmë e madhe në zonat afër qendravetë mëdha urbane.

KERCENIMI I BREGDETITNGA MIKROPLASTIKA

8

CMYK

Redaksia: Tel. : 067 20 49160; 067 20 49169E-mail: ekolevizja@yahoo. com ; Ëebsite: ëëë. ekolevizja. org

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPIGAZETARE – Ela SHKURTI

S T

A F

I

Përshtati: Ela SHKURTI

Teknologjia moderne mepërhapje të gjerë në planetin tonëmund të shpëtojë njerëzit e varfërqë kanë akses në këto formamediatike. Risitë si interneti dheteknologjia satelitore pondryshojnë mënyrën e zgjidhjeve

të sistemit të ushqimit edhe në nëvendet më të varfëra. Tani,“Norishing the Planet”, prezantonpesë format e medias që mund tëpërdorin fuqinë e informacionit përtë luftuar urinë:

1. Televizioni: Qasja nëtelevizion është zgjeruar në tëgjithë planetin. Në Indi, përshembull, gjysma e të gjithafamiljeve kanë televizorë, madjeedhe në vendet më të varfra nëAfrikë.

Sipas Departamentit anglezpër Zhvillim Ndërkombëtar(DFID), “Makutano Junction”është një opera, plot dramë, porgjithashtu e mbushur meinformacione shëndetësore tëvlefshme dhe informacione përzhvillim. Karakteret mësojnë njëri-tjetrin në lidhje me vaksinat, luftënkundër korrupsionit politik, madjedhe teknikat bujqësore. Në njëepisod, për shembull, një karakteri mëson pjesën tjetër të qytetitteknikën e njomjes së faravepërpara mbjelljes së tyre për të

nxitur një kulturë më të shpejtë dhemë të shëndetshme. Përgjigjia ngashikuesit e emisionit ishte e fortë,me mijëra njerëz kërkuan më shumëinformacion rreth njomjes së farësnga prodhuesit e emisionit. Atyreu janë dërguar pamflete për tëilustruar shpjegimin e teknikës,

kështu që mijëra kenianë mësuannjë metodë të re për rritjen eprodhimit duke parë një opera.

2. Videot: Ndërhyrja nëprogramet informative nuk mundtë jetë gjithmonë mënyra mëefikase por mund të jenë videotedukative që mund t’i drejtohenmë drejtpërdrejtë një rajoni tëveçantë apo edhe në një fshati.

“Qendra e orizit në Afrikë”-“AfricaRice” është duke përdorurvideo trajnimi për edukimin ekultivuesve afrikanë të orizit nëmbi 30 gjuhë, duke treguar mënyrapër të përmirësuar procesin erritjes dhe prodhimet e tyre. Këtovideo që shkojnë “fermer mëfermer” shkojnë përtej trajnimit tëvideos tradicionale që shpjegojnëvetëm teknikat dhe përse atapunojnë.

“AfricaRice” përpiqet që tësynojë me videot në fusha tëveçanta, sigurinë që informacionitë jetë i dobishëm për fermerët. Atatheksojnë edhe pjesëmarrjen efemrave si instruktore për të arritur

të ketë rreth tre herë më shumëfermerë femra.

Formati i shfaqjes është ithjeshtë dhe ilustrues, duke bërëtë mundur që edhe fermerëtanalfabetë të mësojnë lehtë prejtyre. Media, radio-stacionet lokalejanë duke punuar me AfricaRicepër të përhapur informacion lidhurme videot e trajnimit dhe madjeedhe transmetojnë skriptetinformative që bazohen në to.

3. Interneti në komunitet :Themeli i rritjes së suksesit dhe tëqëndrueshmërisë në prodhimin eushqimit është komunikimi.Komunitetet individuale kanëfilluar të aplikojnë faqe interneti qëtë nxisin transferimin e hapur tëideve dhe risive të gjithëkomunitetit.

Në Kibera, në Nairobi (Kenia),besohet të jetë vendi me varfërinëmë të madhe në AfrikënSubsahariane, me rreth një milionnjerëz. Këtu kanë dalë shumë risibujqësore, por komunikimi ikufizuar mund të parandalojëpërhapjen e ideve të tilla. ProjektiKibera është duke u përpjekur përta ndryshuar këtë. Përdoruesit eZërit të Kibera mund të raportojnëçdo gjë me anë të SMS dhe kjomund postohet në faqen e tyre tëinternetit për t’u lexuar nga tëgjithë. Edhe pse nuk ështëpërshtatur në mënyrë specifike përbujqësinë, kjo faqe mund të jetënjë mënyrë për banorët për tëkomunikuar ide të reja dhe tëorganizojnë takime, të mësojnëteknikat e reja dhe të sigurojëtrajnime të tjera. Sipas anëtarit tëBordit Editorial G. Omondi, “projekti ka përparuar në mënyrë tëvazhdueshme si një mjet ifuqishëm që ndikon në jetënsociale, sferat politike dheekonomike në Kibera dhe mëgjerë. ”

4. Lajme mediatike tëbashkëpunimit : lajmet mediatike,

nga gazetat lokale në korporatatndërkombëtare, fitojnëpabesueshmëri në informacioninqë ata shpërndajnë. Kyinformacion mund të jetë edhe mëkritikë për vendet e varfëra, kuvështirë se përdoren udhëzimetdhe të dhënat e tyre, në krahasimme botën e industrializuar.

FANRPAN është njëplatformë e rrjetit të një koalicionindërsektorial, e pranishme në mëshumë se një duzinë vendesh nëAfrikën Jugore. Ata janë dukepunuar në lidhje të drejtpërdrejtëme fermerët, hulumtuesit, dhehartuesit e politikave, në mënyrëqë ata të mund të zbatojë meshpejtësi dhe shkallë të lartë risitëdhe politikat që do të garantojnësigurinë e ushqimit për këtovende. FANRPAN është nëbashkëpnim me profesionistët e

medias për të sjellë çështjet nëqendër të diskutimeve politike dheqë ata të lidhen më personalishtme individët me autoritet.Informacioni dhe komunikimiteknologjik ka depërtuar nëmënyrë të qëndrueshme edhe teshoqëritë në zonat më të varfra tëplanetit, dhe kjo hap mundësi përkontakt të drejtpërdrejtë mesnjerëzve të ndarë nga distanca,pasuria, apo pushteti. FANRPANpërdor një përzierje të mjeteveteknologjike dhe tradicionale tëkomunikimit dhe ata vërejnë sefaqja e tyre është kthyer në një

“qendër të rëndësishme tëinformacionit mbi çështjetndërveprese bujqësore “

5. Telefonat celularë : SipasBashkimit të TelekomunikacionitNdërkombëtar, tani kanë celularë5. 3 miliardë njerëz. Shërbimi dhepajisje të lira mund të gjendenedhe në pjesët më të varfëra tëbotës. Ajo që befason është faktise rajonet me rritjen më të shpejtënë përdorimin e telefonisë sëlëvizshme janë zonat me qasje mëtë paktë në informacion.

Në vend që të fokusoheshinnë telefonat e shtrenjtë që mundtë kenë akses në internet, ofruesitnë Indi kanë shfrytëzuar fuqinë eteksteve SMS për të kryer të gjithaformat e biznesit, nga lajmet qëpërcillen dhe kushtet e tregut nësektorin bankar dhe madje edhepër të dëgjar dëgjuar muzikë.

Ofruesit e shërbimit të telefonisëcelulare në Indi kanë mbajturçmime të ulëta dhe plane fleksibël,shpesh sipas “paguaj saharrxhon”. Kështu që edhefermeret ruralë mund t’i përballojnëkostot e tyre. Në të vërtetë,pothuajse 50 për qind e popullsisësë Indisë përdorin një telefoncelular. Me shërbimet e abonimit,si parashikimet e motit dhe të rejate tregut, shërbimet kryesore kanëshfrytëzuar këtë formë nëzhvillimin e mediave për tëndihmuar fermerët në marrjen evendimeve të duhura.

RISITE MEDIATIKE NE NDIHME TE USHQIMIT TE PLANETIT

Ela SHKURTI

Bota u përball me një humbjetotale prej $ 380 miliardë vetëm si

pasojë e katastrofave natyrore tëshkaktuara në vitin 2011, $ 150miliardë më shumë se në 2005,vitin që përmbante rekordinparaardhës. Kjo shifër është mëshumë se dyfishi i shifrës sëfiguruar një vit më parë, pra në2010.

380 billion dollarë kostot e dëmeve nga katastrofat natyrore vetëm në 2011Sipas Raunch pjesa më e

madhe e katastrofave janëshkaktuar për shkak të

ndryshimeve klimatike, impakti itë cilave sa vete e po shtohet.

Pjesën më të madhe të kostos,afro dy të tretat e kanë shkaktuartërmetet në fillim të vitit në Japonidhe Zelandën e Re, kukonkretisht kontribuesi më i

madh për shifrën e shkaktuar këtëvit ishte tërmeti dhe cunami nëafërsi të portit të Sendai, 370kilometra në veri të Tokios nëmuajin mars, ku pati dhe mbi 16,000 vdekje.

Studimi Mynih Re publikoifaktin se vetëm 105. miliardë $ tëdëmeve ishin të siguruara që dotë thotë se mund të konpesohen,shifër kjo më e lartë se vitet e tjerapër shkak të frekuencave të lartatë sigurimit të pronave private nëzonat ku pritej rreziku.

Vetëm brenda vitit që mbyllëmu shënuan 820 fatkeqësinatyrore, duke tejkaluar shifrënrekord 620, që ishte shënuar 30vjet më parë.

Ndërkohë që të gjitha shifratshënojnë një realitet pesimist,fakti që qëndron më pozitiv nëkrahasim me vitet e tjera ështërënia e numrit të viktimave:krahasuar me vitin 2010 qërezultuan 296. 000 vdekjeve ngafatkeqësitë natyrore, viti 2011

pati një shifër më shumë se dhjetëherë më të vogël, 27. 000 vdekje.

“Diferenca e madhe meskostos së lartë financiare dhenumri relativisht të ulët të

viktimave njerëzore është përshkak se dy fatkeqësitë më tëmëdha kanë ndodhur në vendetme “sigurim të lartë”, ku një

përqindje e madhe e njerëzve dhee pasurisë janë të siguruara”deklaroi RAUCH Ernst.

Ky raport na pasqyronshkallën e rëndësisë së

katastrofave natyrore si pasojë endryshimeve klimatike dheurgjencën e problemit që ne nukmund ta injorojmë.