i

AÇIKLAMALAR................................................................................................................... iiiG R ........................................................................................................................................11. GÖRÜNÜ ÇIKARMAK ....................................................................................................31.1. zdü üm Kavram n n Tan m ve S n fland r lmas ............................................................3

1.1.1. zdü üm Çe itleri ..................................................................................................31.1.1.1. Merkezi (Konik) zdü üm...............................................................................31.1.1.2 Paralel zdü üm ...............................................................................................4

1.1.2. E lenik Dik zdü üm Metodu .............................................................................111.2. zdü üm Düzlemlerinin Tan m ve Çe itleri....................................................................12

1.2.1. Noktan n zdü ümleri..........................................................................................131.2.2. Do runun zdü ümleri ........................................................................................141.2.3. Düzlemin zdü ümleri.........................................................................................161.2.4. Cismin zdü ümleri .............................................................................................17

1.3. Görünü ün Tan m ...........................................................................................................181.3.1. zdü üm Düzlemleri ve Bölgeler ........................................................................18

1.3.1.1. Birinci zdü üm (ISO-E) Metodu .................................................................191.3.1.2. Üçüncü zdü üm (ISO-A) Metodu ...............................................................14

1.4. Görünü Çe itleri .............................................................................................................151.5. Görünü Ç karman n Kurallar ........................................................................................191.6. Tek (Bir) Görünü le fade Edilen Parçalar ......................................................................211.7. ki Görünü le fade Edilen Parçalar.................................................................................211.8. Üç Görünü le fade Edilen Parçalar ................................................................................221.9. Ortak Görünü lü Parçalar ................................................................................................241.10. Perspektif Resimler ve Model Parçalar..........................................................................241.11. Eksik Verilmi Görünü ler ............................................................................................25

1.11.1. Eksik Verilmi Görünü Kavram .....................................................................251.11.2. Eksik Verilmi Görünü leri Bak Do rultular Alarak Tamamlama ...............26

1.12. Yard mc Görünü lere htiyaç Duyulan Parçalar...........................................................271.12.1. Yard mc zdü üm Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi.........................271.12.2. Yat rma Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi .........................................281.12.3. Döndürme Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi .....................................28

1.13. Özel Görünü ler.............................................................................................................291.13.1. Ara Kesitli Görünü ler ......................................................................................29

1.13.1.1. Gerçek Ara Kesit Çizimi.............................................................................301.13.1.2. Sadele tirilmi Ara Kesit Çizimi ................................................................301.13.1.3. Zahiri Ara Kesit Çizimi ..............................................................................30

1.13.2. Simetrik Parçalara Ait Görünü ler....................................................................301.13.3. Uzun Parçalar n Kopar larak Çizilmi Görünü leri ..........................................311.13.4. Yerinde Döndürülmü Görünü ler....................................................................321.13.5. Ayr nt l (Tamamlay c Aç klama) Görünü ler.................................................321.13.6. Parçalar n lenme, Birlikte (Biti ik) Çal ma, Çevre ve Hareket Durumunu

Gösteren Görünü leri..............................................................................................................32UYGULAMA FAAL YET .........................................................................................34PERFORMANS DE ERLEND RME.........................................................................38

Ç NDEK LER

ii

Ö RENME FAAL YET -2 ...................................................................................................402. KES T GÖRÜNÜ .............................................................................................................402.1. Kesit Alma Kavram n n Tan m ......................................................................................40

2.1.1. Temel Kesit Elemanlar ......................................................................................412.1.1.1. Kesit Düzlemi ...............................................................................................432.1.1.2. Kesit Yüzeyi .................................................................................................43

2.2. Kesit Görünü Çe itleri....................................................................................................442.2.1. Tam Kesit............................................................................................................44

2.2.1.1. Tek Düzlemli Tam Kesit...............................................................................452.2.1.2. Paralel Kademeli (Kayd r lm ) Tam Kesit ..................................................472.2.1.3. Aç l Düzlemle Tam Kesit ............................................................................482.2.1.4. Profil Kesit....................................................................................................50

2.2.2. Yar m Kesit .........................................................................................................512.2.3. K smi Kesit .........................................................................................................53

2.2.3.1. Kopar lm Kesit ...........................................................................................532.2.3.2. Bölgesel Kesit ...............................................................................................54

2.3. Kesit Alma Kurallar ........................................................................................................55UYGULAMA FAAL YET .........................................................................................61ÖLÇME VE DE ERLEND RME ...............................................................................63

CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................64PERFORMANS DE ERLEND RME.........................................................................65

MODÜL DE ERLEND RME...............................................................................................70KAYNAKLAR.......................................................................................................................71

iii

AÇIKLAMALARKOD 520TC0005

ALAN Makine Teknolojisi

DAL/MESLEKBilgisayar Destekli Makine Ressaml ,Makine malatç l , Endüstriyel Kal pç l k veBilgisayar Destekli Endüstriyel Modelleme

DERS Temel Teknik ResimMODÜLÜN ADI Görünü Ç karma

MODÜLÜN TANIMI Makine Teknolojisi alan nda Görünü ç karmakonusunu uygulamal olarak ö reten e itim arac d r.

SÜRE 40/32

ÖN KO UL Temel Teknik Resim dersinin 1 numaral “GeometrikÇizimler” modülünü alm olmak.

AÇIKLAMA

1- Teknik resim çizim ortam nda uygulanmal d r.2- Diedri ve epür düzlemleri temin edilmelidir.3- Örnek model parçalar temin edilmelidir.4- Ölçme ve kontrol aletleri haz rlanmal d r.5- lgili, TS-ISO standartlar edinilmelidir.6- Tepegöz veya projeksiyon aletleri haz rlanmal d r.7- Bilgisayar ve donan mlar haz r hale getirilmelidir.

YETERL K Görünü ç karmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam sa lad nda bu modül ile teknik resimkural ve standartlar na uygun olarak makineparçalar n n imalat için yeterli görünü leriniç karabileceksiniz.Amaçlar1- Tekni ine uygun olarak yeterli görünüçizebileceksiniz.2- Teknik resim kural ve standartlar na uygun olarakkesit görünü çizebileceksiniz.

E T M Ö RET MORTAMLARI VEDONANIMLARI

Teknik resim çizim ortam , resim masas , örnek modelparçalar, çizim araç ve gereçleri, diedri ve epürdüzlemleri, ölçme ve kontrol araç-gereçleri, bilgisayardonan m , projeksiyon veya tepegöz.

AÇIKLAMALAR

iv

ÖLÇME VEDE ERLEND RME

Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilenölçme araçlar yla kazand n z bilgi ve becerileriölçerek kendi kendinizi de erlendireceksiniz.Ö retmen; modül sonunda sizin üzerinizde ölçme aracuygulayacak, modül ile kazand n z bilgi ve becerileriölçerek, de erlendirecektir.

1

G R

Sevgili Ö renci,

Canl lar n ihtiyaçlar n dile getirebilmeleri için ba ka canl larla ileti im kurmalargerekir. nsanlar, genellikle bir dil (lisan) kullanarak ileti im kurarlar. Uluslar aras ileti imaraçlar ndan en önemlisi resimdir. Resmi, insan n duygu ve dü üncelerini çe itli çizgiler,ekiller, boyalar, zeminler ve teknikler kullanarak d ar yans tmas olarak tan mlayabiliriz.

Teknolojik geli melerin temelinde yatan unsurlardan birisi de “Teknik Resim”dir.Teknik resmin tan m na bakt m zda “Bir parçan n yap m için bütün bilgileri eksiksizbulunduran resim” oldu unu görürüz. Mesleki alanda yap lan i in teknik olarakanlat labilmesi için “Teknik Resmi”nin çizilmesi gerekir. Resmi çizilen parçan nüretilebilmesi için de teknik resmi okuyabilen ki ilere ihtiyaç duyulur.

Üretimi yap lacak bir parçan n öncelikle görünü lerinin çizilmesi gerekir. Modülünbirinci bölümünde teknik resmin temel konular ndan olan izdü üm kavram n ö rendiktensonra tekni ine uygun olarak yeterli görünü çizebileceksiniz.

Modülün ikinci bölümünde ise üretilecek parçalar n iç k s mlar hakk nda fikiredinmemizi sa layan kesit görünü leri çizebileceksiniz.

Bu modülü ba ar yla tamamlad n zda Makine Teknolojisi alan na ait üretim yapani letmelerde makine parçalar n iki boyutlu dü ünüp yorumlayarak, yeterli ve kesitgörünü lerini çizebileceksiniz.

G R

2

3

Ö RENME FAAL YET -1

Tekni ine uygun olarak yeterli görünü çizebileceksiniz.

Karanl k bir odada mum nda önce elinizin sonra da bardak, kitap gibi bir cisminduvarda yapt gölgeyi (izi) gözlemleyiniz. Elinizi veya cismi muma yakla t rarak ya dauzakla t rarak izde meydana gelen de i imleri not al n z. Ald n z notlar arkada lar n zlave ö retmeninizle payla n z.

zdü üm, görünü ve perspektif resim konular nda kütüphanelerden, internetten vemakine üretimi yapan i letmelerden bilgi al n z. Toplad n z bilgileri teknik resim çizimortam nda arkada lar n zla tart n z. Ayr ca evinizdeki e yalar n (bardak, sandalye, tencere,televizyon, masa, buzdolab vb.) izdü ümlerini çizmeye çal n z.

1. GÖRÜNÜ ÇIKARMAK1.1. zdü üm Kavram n n Tan m ve S n fland r lmas

Bir cismin, bir düzlem üzerine, nlar n etkiyle dü ürülen görüntüsüne, o cisminizdü ümü, görüntünün elde edilebilmesi için uygulanan metoda ise izdü üm metodu denir.

Sinemada perdeye yans yan film, güne li bir günde yolda yürürken meydana gelengölgemiz birer izdü üm kabul edilebilir.

zdü ümün meydana gelebilmesiiçin ekil 1.1’de gösterilenlerin bulunmasgerekir:

a) Bak noktas

b) zdü üm düzlemi

c) Cisim

d) I nlar

ekil 1.1: zdü ümün Meydana Gelmesi

zdü üm çe itleri; izdü ümü meydana getiren bak noktas n n yerine (yak nl k-uzakl k), bu noktadan ç kan nlar n birbirine göre konumuna (konik-paralel) ve nlar nizdü üm düzlemine geli durumuna (dik veya e ik) ba l olarak ortaya ç kar ( ekil 1.2).

Ö RENME FAAL YET -1

AMAÇ

ARA TIRMA

3

ekil 1.2: zdü üm Çe itleri

Çizelge 1.1: zdü üm Çe itlerinin Genel Özellikleri

1.1.1. zdü üm Çe itlerizdü üm çe itleri ekil 1.2’de toplu halde verilmi ti. Bunlar n ayr nt l olarak

aç klamalar a a da verilmi tir:

1.1.1.1. Merkezi (Konik) zdü ümBelirli bir uzakl ktaki merkezden serbest aç alt nda ç kan nlar n cismin üzerinden

geçerek düzlem üzerinde olu turdu u izdü üme merkezi (konik) izdü üm denir. Baknoktas n n cisme olan mesafesine ba l olarak (uzak veya yak n), cismin boyutlar izdü ümdüzleminde küçük ya da büyük elde edilir.

4

Cismin, ölçülerinin gerçek büyüklükte ç kmamas ve çizim zorlu undan dolaymerkezi izdü üm teknik resimde fazla kullan lmaz. Merkezi izdü üm; mimari çizimlerde,dekorasyon ve afi çizimlerinde daha çok kullan l r. ekil 1.1 merkezi izdü üm için deörnektir.

1.1.1.2 Paralel zdü ümSonsuz bir uzakl ktan birbirine paralel gelen nlar n cismin üzerinden geçerek

düzlem üzerinde olu turdu u izdü üme paralel izdü üm denir.

Paralel izdü üm; dik, e ik ve aksonometrik olmak üzere üçe ayr l r.

Sonsuz uzakl ktan birbirine paralel gelen nlar n aç s , cisme göre 90º ise “DikParalel zdü üm”( ekil 1.3) 90º’den farkl ysa “E ik Paralel zdü üm” meydana gelir ( ekil 1.4).

ekil 1.3: Dik Paralel zdü üm ekil 1.4: E ik Paralel zdü üm

Cismin izdü üm düzlemi önündedüzleme paralel olmayacak ekildetutulmas sonucu “Aksonometrikzdü üm” elde edilir ( ekil 1.5).

Teknik resimde en çok kullan lanizdü üm çe idi dik izdü ümdür.Cisimlerin ekli, boyutlar ve üretimmetotlar hakk nda fikir edinmek içine lenik dik izdü üm metodundanfaydalan l r

ekil 1.5: Aksonometrik zdü üm

11

1.1.2. E lenik Dik zdü üm MetoduCisme gelen nlar izdü üm düzlemine dik ve cismin belirli yüzeyleri düzleme paralel

oldu undan, izdü ümdeki ekil ve ölçüler gerçek boyutlarda görünür.

Cisimler üç ana boyuttan meydana gelir. Dik izdü ümde cismin iki ana boyutu görülür( ekil 1.6). Üçüncü boyutun gösterilmesi için ikinci bir izdü üm düzlemi ve bak do rultusual nmal d r. Böylece cismin üç ana boyutu hakk nda bilgi vermek için e lenik dik izdü ümmetodundan yararlan lm olunur ( ekil 1.7).

ekil 1.6: Cismin Üç Ana Boyutu

ekil 1.7: E lenik Dik zdü üm metodu

12

1.2. zdü üm Düzlemlerinin Tan m ve Çe itleriBirbirine biti ik ve dik konumda al nan, üzerine izdü ümleri çizdi imiz düzlemlere

“ zdü üm düzlemleri” denir. Temel izdü üm düzlemlerini bir arada bulunduran kapal ekle“Diedri” denir.

Diedri üzerinde bulunan izdü üm düzlemleri:

1. Al n izdü üm düzlemi,

2. Yatay izdü üm düzlemi,

3. Profil izdü üm düzlemidir.

Diedri üzerinde bulunan “Al n” izdü üm düzlemi önden bak için, “Profil” izdü ümdüzlemi yandan bak için, “Yatay” izdü üm düzlemi ise üstten bak için kullan l r ( ekil1.8.a).

ekil 1.8: Temel zdü üm Düzlemlerinin Diedri Ve Epür Hali

ekil 1.8.b’ de diedrinin nas l aç ld gösterilmi tir. Diedri aç l rken “Al n” izdü ümdüzlemi sabit tutulmu olup “Yatay” izdü üm düzlemi 90º a a ya döndürülmü tür. “Profil”izdü üm düzlemi ise 90º sa tarafa döndürülerek aç lm t r.

Diedrinin aç lm ekline “Epür” denir ( ekil 1.8.c). Epürün d çizgileri kald r larak“Al n – Yatay” ve “Al n – Profil” aras ndaki katlama çizgileri sürekli dar (ince) çizgilerleçizilir. Al n-yatay (A-Y) aras ndaki katlama çizgisine “Yer ekseni”, al n-profil (A-P) katlamaçizgisine “Ara eksen” ad verilir ( ekil 1.8.d).

13

1.2.1. Noktan n zdü ümleriDiedrideki temel izdü üm düzlemleri aras na yerle tirilen uzaydaki (A) noktas n n

al na dik bak do rultusuna göre “Al n”, yataya dik bak do rultusuna göre “Yatay” veprofile dik bak do rultusuna göre “Profil” izdü ümleri çizilir ( ekil 1.9.a).

zdü üm düzlemleri aç larak epür düzlemleri elde edilir. Noktan n izdü ümleridiedriden al narak epür üzerine çizilir. Noktan n uzaydaki yeri epür üzerinde gösterilemez. zdü ürücü nlar, diedri ve epür üzerinde düzlemleri ay ran katlama çizgilerine paralel çizilir.

(A) noktas n n al na dik bak do rultusuna göre çizilen izdü ümüne al n izdü ümüveya önden görünü , yataya dik bak do rultusuna göre çizilen izdü ümüne yatay izdü ümüveya üstten görünü , profile dik bak do rultusuna göre çizilen izdü ümüne profil izdü ümüveya sol yan görünü ad verilir ( ekil 1.9.b).

ekil 1.9: (A) Noktas n n zdü ümleri

14

ekil 1.10: (A) Noktas n n Koordinatl zdü ümleri

(A) noktas n n diedri ve epürdeki izdü ümlerini çizebilmek ve uzaydaki yerinibelirleyebilmek için izdü üm düzlemlerine olan mesafelerin bilinmesi gerekir. Uzaydakinoktan n temel izdü üm düzlemlerine olan mesafelerine koordinat denir.

Noktan n, yatay izdü üm düzlemine olan mesafesine “Kot” (K), al n izdü ümdüzlemine olan mesafesine “Uzakl k” (U), profil izdü üm düzlemine olan mesafesine“Aral k” (A) denir ( ekil 1.10.a).

(A) noktas n n diedrideki izdü üm a amalar ekil 1.10.b ve c’ de görülmektedir.

Epürde, izdü üm düzlemleri aç lm durumda çizildi inden uzakl k ölçüsünü,profilden yataya veya yataydan profile ta mak için pergel ya da 45º’ lik gönye kullan l r( ekil 1.10.d, 1.23, 1.24, 1.25, 1.26).

1.2.2. Do runun zdü ümleriUzaydaki iki nokta birle tirildi inde bir do ru parças meydana gelir. Do ru

parças n n uç noktalar na ait izdü ümleri ayr ayr çizilip birle tirilerek do runun izdü ümlerielde edilir. Noktalar n uzaydaki izdü ümleri birle tirilerek do runun diedrideki izdü ümütamamlanm olur. Diedrideki izdü ümler epür düzlemine aktar l r ( ekil 1.11).

15

ekil 1.11: Do runun zdü ümleri

Do rular, uzayda temel izdü üm düzlemlerine göre çe itli konumlarda bulunur. Bukonumlara göre de isim al rlar. Bunlar:

1. Temel izdü üm düzlemlerine dik do rular;

Al na dik do ru,

Yataya dik do ru,

Profile dik do ru,

2. Temel izdü üm düzlemlerine paralel do rular;Al n do rusu,

Yatay do rusu,

Profil do rusu,

3. Geli igüzel do ru.

Yukar da çe itleri verilen do rular n ayr nt l olarak anlat m ve problemlerinin çözümyöntemleri “Tasar Geometri” dersinin içeri inde yer almaktad r.

16

1.2.3. Düzlemin zdü ümleriKendi do rultusunda olmayacak ekilde hareket ettirilen do runun geride b rakt

yüzeye düzlem denir.

Düzlemler, uzayda temel izdü üm düzlemlerine göre çe itli konumlarda bulunur. Bukonumlara göre de isim al rlar. Bunlar:

1. Temel izdü üm düzlemlerine dik düzlemler;

Al na dik düzlem,

Yataya dik düzlem,

Profile dik düzlem,

2. Temel izdü üm düzlemlerine paralel düzlemler;Al n düzlemi,

Yatay düzlemi,

Profil düzlemi,

3. Geli igüzel düzlem.

Yukar da çe itleri verilen düzlemlerin ayr nt l olarak anlat m ve problemlerininçözüm yöntemleri “Tasar Geometri” dersinin içeri inde yer almaktad r.

Düzlemin izdü ümlerinin çizilmesinde noktalardan ve do rulardan yararlan l r.ekil 1.12’de görüldü ü gibi, düzlemi meydana getiren A, B ve C noktalar n n

izdü ümleri ayr ayr çizilir. Noktalar n izdü ümleri daha sonra birle tirilerek düzleminizdü ümü elde edilir. Noktalar n uzaydaki izdü ümleri birle tirilerek düzlemin diedridekiizdü ümü tamamlanm olur. Diedrideki izdü ümler epür düzlemine aktar l r. Böylecegeli igüzel konumdaki bir düzlemin izdü ümü çizilmi olur.

17

ekil 1.12: Düzlemin zdü ümler

1.2.4. Cismin zdü ümleriDüzlemsel veya dönel yüzeylerin bir araya gelmesiyle olu an hacim sahibi geometrik

ekillere “Cisim” denir.

Cismin izdü ümlerinin çizilmesinde nokta, do ru ve düzlemlerden yararlan l r. ekil1.13’ de görülen dikdörtgen prizma 8 adet nokta, 12 adet do ru ve 6 adet düzlemdenolu maktad r.

Cisimlerin izdü ümleri konusu “Görünü ç karma” içerisinde detayl olarakanlat lacakt r.

18

ekil 1.13: Cismin Diedri Ve Epürdeki zdü ümleri

1.3. Görünü ün Tan m

E lenik dik izdü üm kurallar na göre belli yerlerde, konumlarda ve yeterli say daçizilmi izdü ümlere “Görünü ” denir.

Tan mdan da anla laca üzere görünü ç karmak için e lenik dik izdü üm kurallar niyi bilmek ve uygulamak gerekir. Öncelikle izdü ümlerin çizilece i düzlemleri ve bölgeleritan yaca z.

1.3.1. zdü üm Düzlemleri ve BölgelerTS ISO 5458/2’ye göre izdü üm düzlemleri ve bölgeler ekil 1.14’te verilmi tir. ekil

1.14’te görüldü ü gibi, izdü üm düzlemleri, perspektif olarak çizilen ve birbirini dik aç ylakesen biri yatay di eri dikey iki ana düzlemden meydana gelir. “A” düzlemi “Al n” veya“Dü ey”, “Y” düzlemi “Yatay” düzlem olarak isimlendirilir. Görünü lerin çizilmesi için al nizdü üme önden, yatay izdü üme ise üstten bak do rultular al n r.

Birbirini kesen al n ve yatay düzlemleri uzayda dört bölge meydana getirirler. Bunlar1, 2, 3 ve 4. bölge olarak isimlendirilirler.

19

zdü üm düzlemlerinin aç larak epür haline getirilmesi için al n düzlemi sabittutularak yatay düzlemi saatin hareket yönünde 90º döndürülür. Döndürme sonucunda 2. ve4. bölgede yatay düzlemiyle al n düzlemi üst üste gelecek ekilde çak m olur. Budüzlemler üst üste geldi inden 2. ve 4. bölgeler kullan lamaz.

ekil 1.14: zdü üm Düzlemleri Ve Bölgeler

1. bölgede bulundurulan parçalar n çizilen görünü lerine 1. bölge resimleri veya 1. açresimleri denir. Ülkemizde, Avrupa’da ve pek çok ülkede 1. bölge resimleri kullan l r. Buresim çizme metoduna “Birinci zdü üm Metodu (Avrupa, ISO-E Metodu)” denir.

3. bölgede çizilen resimlere, 3. bölge resimleri veya 3. aç resimleri denir. Amerika,ngiltere ve baz ülkeler bu resimleri kullan r. Bu resim çizme metoduna “Üçüncü zdü üm

Metodu (Amerikan, ISO-A Metodu)” denir.

1.3.1.1. Birinci zdü üm (ISO-E) MetoduAvrupa resim metodunda (ISO-E) kullan lan izdü üm düzlemleri saydam de ildir.

Görünü ü çizilecek parça, bakan ki inin gözlem noktas yla izdü üm düzlemi aras ndabulundurulur. Böylece görünü (izdü üm), parçan n arkas ndaki izdü üm düzlemindemeydana gelir.

20

ekil 1.15’te kapal al n veyatay izdü üm düzlemleriiçerisinde tutulan bir parçan ne lenik dik izdü üm kurallar nagöre iki görünü ünün çizilmesigörülmektedir. Ayr ca yataydüzlemin 90º aç larak epürün eldeedili i gösterilmi tir.

ekil 1.15’te kapal izdü ümdüzlemleri içerisinde tutulanparçan n bak ön do rultusunagöre elde edilen önden görünü ü“Al n” (A) düzlemine çizilmi olupepürde üst tarafta bulunmaktad r.bak üst do rultusuna göre eldeedilen üstten görünü ü “Yatay”(Y) düzlemine çizilmi olupepürde alt tarafta bulunmaktad r.

ekil 1.15: ISO-E Metodunda Görünü lerin Çizilmes

Teknik resimlerin hangi resim metoduna (ISO-E veya ISO-A) göre çizildi inigöstermek için kesik koninin iki görünü ü kullan l r. ekil 1.16’da kesik koninin “Birincizdü üm Metodu”na göre çizilmi görünü leri verilmi tir. ekil 1.16.d’ de antet

çizelgesinde gösterilecek ISO-E resim metodunun sembolü verilmi tir.

Resimlerde antet (yaz alan ) çizelgesi üzerinde gösterilecek i aretin (sembolün)büyüklü ü resimde kullan lan yaz n n harf yüksekli i cinsinden verilen oranlarda olmal d r.(“Teknik Resim” dersi “Geometrik Çizimler” modülü –Yaz ve Rakamlar Yazmak-ö renme faaliyetine bak n z.)

14

ekil 1.16: ISO-E Metoduna Göre Görünü ler ve Antetteki Sembol

1.3.1.2. Üçüncü zdü üm (ISO-A) MetoduÜçüncü izdü üm metodunda,

3. bölge düzlemleri kullan l r. Bakdo rultular izdü üm düzlemlerininarkas nda bulunur. Cismingörülebilmesi için düzlemler saydamkabul edilir. Böylece izdü ümdüzlemlerinin arkas nda kalan cisimgörülebilir.

ekil 1.17’de kapal biçimdeal n ve yatay izdü üm düzlemleriiçerisinde tutulan bir parçan ne lenik dik izdü üm kurallar na göreiki görünü ünün çizilmesigörülmektedir. Ayr ca yataydüzlemin 90º aç larak epürün eldeedili i gösterilmi tir.

ekil 1.17’de kapal izdü ümdüzlemleri içerisinde tutulanparçan n bak ön do rultusuna göreelde edilen önden görünü ü “Al n”(A) düzlemine çizilmi olup epürdealt tarafta bulunmaktad r. bak üstdo rultusuna göre elde edilen üsttengörünü ü “Yatay” (Y) düzlemineçizilmi olup epürde üst taraftabulunmaktad r.

ekil 1.17: ISO-A Metodunda Görünü lerin Çizilmesi

15

ekil 1.18’de kesik koninin“Üçüncü zdü üm Metodu”na göreçizilmi görünü leri verilmi tir.Antet çizelgesinde gösterilecekolan ISO-A resim metodununsembolü ekil 1.18’in sa en altk sm nda yer alan ekildir.

ekil 1.18: ISO-A zdü üm Metoduna Göre Görünü lerve Antetteki Sembolü

1.4. Görünü Çe itleriÜlkemizde 1. bölgeye göre teknik resim çizimleri yap ld ndan bundan sonra

aç klanacak olan görünü lerle ilgili konular “Birinci zdü üm (ISO-E) Metodu” dikkateal narak anlat lacakt r.

1. bölgede verilen izdü üm düzlemlerine biti ik, ayr ca diklik ve paralellik özelli ita yan ba ka düzlemler de al n rsa, bir küp meydana gelir. Bu küp öndeki ilk ayr t ndanaç ld nda alt (6) temel izdü üm düzleminin epürü elde edilir ( ekil 1.19.b ve c).Buradan, bir parçan n alt (6) çe it görünü ünün çizilebilece i anla lmaktad r.

ekil 1.19’da bir cisim, 1. bölgede meydana getirilen kübün içerisineyerle tirilmi tir. Saydam kabul edilen kübün yüzeylerine dik olacak ekilde alt (6) farklyönden bak lm t r. Böylece kübün içerisindeki cismin alt (6) izdü üm düzlemi üzerindekigörünü leri elde edilmi tir.

Kübü meydana getiren düzlemler sonradan aç larak alt görünü ün epürü ortayaç kar lm t r. Görünü lerin yerleri düzenlenirken esas (önden) görünü ten ba lan r. Bunagöre:

a bak ile al n (A) izdü üm düzlemine önden (esas) görünü ,

b bak ile yatay (Y) izdü üm düzlemine üstten görünü (önden görünü ün alt na),

c bak ile profil (P) izdü üm düzlemine soldan görünü (önden görünü ün sa na),

d bak ile P1 izdü üm düzlemine sa dan görünü (önden görünü ün üstüne),

e bak ile Y1 izdü üm düzlemine alttan görünü (önden görünü ün soluna),

f bak ile A1 izdü üm düzlemine arkadan görünü (soldan görünü ün sa na veya

sa dan görünü ün soluna) çizilir ( ekil 1.19.b ve c).

2

ekil 1.19: Görünü Çe itlerinin Elde Edili i

Baz parçalar (silindirik ve sac gibi) tek görünü le de anlat labilirler. Baz parçalar nçizimi içinse (e ik yüzeyleri bulunan parçalar gibi) yard mc görünü lere ihtiyaçduyulabilir. Buradan da anla laca üzere görünü say s parçay en iyi ifade edebilecekekilde belirlenir. lerleyen a amalarda bu konular ayr ca aç klanacakt r.

17

Parçalar, teknik resimkurallar dahilinde, genellikle üçgörünü ü çizilerek ifade edilirler:

Al n (A) izdü üm düzlemine

çizilen önden (esas) görünü ,

Yatay (Y) izdü üm

düzlemine çizilen üstten görünü

ve

Profil (P) izdü üm

düzlemine çizilen soldan

görünü lerdir ( ekil 1.20).

Görünü lerin sade veanla labilir olmas için izdü ümdüzlemleri aras na çizilmi olans n r ve katlama çizgileri silinir( ekil 1.20.f).

ekil 1.20: Görünü Çe itlerinin Elde Edili i

Görünü lerdeki boyutlar ta yan ve görünü leri birbirine ba layan sürekli dar (ince)çizgiye ara (ta ma) çizgisi denir. lk a amalarda çizilen bu çizgiler daha sonra silinir veyaçizilmeden ta ma i lemi gerçekle tirilir.

Yükseklik ölçülerini ta yan ara çizgiler “T” cetveli yard m yla çizilir ( ekil 1.21).

ekil 1.21: Yükseklik Ölçülerinin “T” Cetveliyard m yla ta nmas

18

Geni lik ölçülerini ta yan ara çizgiler“T” cetveli üzerine yerle tirilen gönyeyard m yla dü ey olarak çizilir ( ekil1.22).

ekil 1.22: Geni lik Ölçülerinin “T” CetveliVe Gönye Yard m yla Dü ey Ta nmas

Derinlik ölçülerini ta yan ara çizgilerinse üstten görünü ten yandan görünü e veyayandan görünü ten üstten görünü e aktar lmas gerekir. Bunun için 45º’lik gönye ( ekil1.23 ve 1.24), cetvel ( ekil 1.25) ya da pergel ( ekil 1.26) kullan labilir.

ekil 1.23: Derinlik Ölçülerinin 45º’lik ekil 1.24: Derinlik Ölçülerinin 45º’likGönye Yard m yla Ta nmas Gönye Yard m yla Ta nmas

ekil 1.25: Derinlik Ölçülerinin Cetvel ekil 1.26: Derinlik Ölçülerinin PergelYard m yla Ta nmas Yard m yla Ta nmas

19

1.5. Görünü Ç karman n KurallarBir parçan n görünü leri ç kar l rken a a daki kurallar dikkate almak i imizi

kolayla t racakt r.

1. Parçan n çal t yer, geometrik ekli, imalat durumu vb. gibi özellikler dikkate

al narak hangi konumda tutulaca kararla t r l r.

2. Parçay tam olarak aç klayabilecek yeterli görünü say s tespit edilir.

3. Parçan n karakteristik özelli ini en iyi ifade eden, en az kesik çizgi verecek olan

önden görünü ve bak yönü belirlenir.

4. Önden görünü e ba l olarak di er görünü lerin bak yönü ve ç kabilecek

ekilleri tespit edilir.

5. Ön çal ma yap lmal d r. Kolayl k olmas amac yla, kareli ka t üzerinde,

görünü lerin kurallara uygun yerle im ekli serbest elle çizilebilir.

6. Ön çal ma sonucuna göre parçan n üç ana boyutu esas al narak kullan lacak ka t

formu belirlenir. (“Teknik Resim” dersi “Geometrik Çizimler” modülüne bak n z.)

7. Seçilen ka t formunun kullan m durumu (yat k veya dik) belirlenerek teknik

resim çizim masas na ba lanmas i i yap l r. (“Teknik Resim” dersi “Geometrik Çizimler”

modülüne bak n z.)

8. Çizim masas na ba lanan ka da çerçeve ve antet (yaz alan ) çizilir ( ekil 1.27).

ekil 1.27: Ka t Formlar n Resim Masas na Ba lan Durumuna Göre Antedin Çizim Konumu

20

9. Ön çal mada belirlenengörünü lerin kaplayaca alan,bo luk ve aral klar dikkate al narakka t formuna ana boyutlar çizilir.Ana boyutlar çizerken dar (ince)çizgileri kullanmak hatalar n izb rakmadan yok edilmesine yard mcolacakt r ( ekil 1.28.a).

10. Ana boyutlardan sonraparça üzerindeki varsa delik vesimetri eksenleri çizilir ( ekil1.28.b).

11. Parça üzerinde bulunandaireler, yaylar, te etler ve di erçizgiler (yatay, dü ey, e ik vb.)s rayla çizilir ( ekil 1.28.c ve d).

12. Parçan n iç k s mlar ndabulunan ve bak do rultusuna göregöremedi imiz ayr tlar dar (ince)kesik çizgilerle çizilir ( ekil 1.28.e).

13. Fazlal klar ve gereksizçizgiler silinerek görünü ündo rulu u tespit edilir ( ekil 1.28.f).

14. Do rulu u belirlenen dar(ince) çizgilerle çizilmi görünü ünetle tirme (koyula t rma) i leminegeçilir.

15. Netle tirme (koyula t rma)i lemine öncelikle daire ve yaylardanba lan r. Sonra di er çizgiler (yatay,dü ey, e ik, kesik vb.) s raylanetle tirilerek görünü çizimitamamlan r ( ekil 1.28.g).

ekil 1.28: Kural na Uygun GörünüÇ karman n lem S ras

21

1.6. Tek (Bir) Görünü le fade Edilen ParçalarMakine parçalar , çe itli

geometrik ekillerin birle mesi veyaç kar lmas yla meydana gelmi tir.Parçalar n üzerindeki bu geometrikgirinti ve ç k nt lar n i lem çoklu unaveya özelliklerine göre görünü say sbelirlenir.

Cisimleri teknik resimleanlat rken gerekli ve yeterli say dagörünü leri çizilerek ayr nt lar ntekrar ndan kaç n lm olunur.

Kal nl de i meyen parçalar(sac vb.), silindir, koni, küre ve karekesitli prizma gibi parçalar ile bazprofiller bir görünü le anlat labilir. Buparçalar n üçüncü boyutlarölçülendirme s ras nda çe itliaç klamalar ve sembollerle gösterilir.

Silindir ve koni gibi geometrikcisimlerde çap (Ø), kare tabanl prizmagibi cisimlerde kare (veya SR), kal nl ayn olan parçalarda(t), vidalarda (M, W, Tr, Ts, Yv),profillerde ise (L, I, U, T,...) i aret vesembolleri kullan l r.

Tek görünü le ifade edilebilenparçan n sadece ön (esas) görünü üçizilerek cismin karakteristik özelliklerianlat lm olur. ekil 1.29’da örneklerverilmi tir.

ekil 1.29: Tek Görünü le fade EdilebilenParça Örnekleri

1.7. ki Görünü le fade Edilen ParçalarGenellikle basit parçalar n biçim ve boyutlar n göstermek için iki görünü yeterlidir.

ki görünü le ifade edilen parçalarda görünü seçimi önemlidir. Ön görünü esas al nacakilk görünü tür. ki görünü için önden ve üstten görünü ler seçilebildi i gibi önden veyasoldan görünü lerde çizilebilir.

Baz parçalar n görünü lerinde ortak ekiller olabilece i dikkate al nmal d r. Budurumu önlemek için yanl anlamaya neden olabilecek görünü seçimlerindenkaç nmal d r.

22

ekil 1.30: ki Görünü le fade Edilebilen Parça ekil 1.31: ki Görünü ün Seçilmesi

ekil 1.30’u inceledi imizde, perspektifi verilen parçay en iyi ekilde anlatabilengörünü lerin önden ve soldan görünü ler oldu unu söyleyebiliriz. Bunun yerine önden veüstten görünü leri çizilseydi yandan görünü teki profil biçimi eksik olacakt ve parça tamifade edilemeyecekti.

ekil 1.31’de ise Parçan n önden ve üstten görünü leri çizilip soldan görünü üçizilmeseydi yan görünü yanl anlamaya sebep olabilecekti. Buradaki eklin üsttengörünü ünün çizilmemesi parçan n anlat m nda bir eksiklik olu turmaz. Bu parçan n ifadeedilebilmesi için önden ve yandan görünü lerinin çizilmesi yeterlidir.

1.8. Üç Görünü le fade Edilen Parçalar

Kar k ekilli makine parçalar n anlatabilmek için iki görünü yeterli olmayabilir.Parçan n görünü lerle anlat m nda belirsizlikler oldu u zaman görünü say s artt r l r.

ekil 1.32’de perspektifi ve üç görünü ü çizilmi bir parça görülmektedir. Buradagörünü lerden biri eksik olursa parçan n anlat m nda eksiklik ve belirsizlik ortayaç kacakt r. öyle ki: ekil 1.32’deki parçan n üst görünü ü çizilmemi olsayd parçaüzerindeki ayaklar n biçimleri ekil 1.33’deki gibi farkl olabilirdi.

ekil 1.32:Üç Görünü le fade Edilebilen Parça ekil 1.33: Üstten Görünü ün Gereklili i

24

ekil 1.32’deki parçan n yangörünü ü çizilmemi olsayd parçaüzerindeki ayaklar n biçimleri ekil1.34’deki gibi farkl olabilirdi. Budurumda parçan n üç görünü ününçizilmesi artt r.

ekil 1.34: Yandan Görünü ün Gereklili i

1.9. Ortak Görünü lü ParçalarÇizilen görünü lerin eksik veya yanl seçilmesi üretilmesi istenen parçan n gerçek

özelliklerinin ifade edilememesine neden olur. Bu durum imalat hatalar na yol açar. Bunuönlemek için çizilen görünü lerin birbirinden farkl parçalara ait olmayacak ekildeseçilmesi gerekir.

ekil 1.35’teki 1. parçan n önden ve üstten görünü lerine göre; yandan görünü ününfarkl ekillerde çizilebilece i örneklerle verilmi tir.

ekil 1.35: Ortak Görünü lü Parçalar

Bu tür iki görünü ün verildi i ve farkl üçüncü görünü ün çizilebildi i parçalara“Ortak Görünü lü Parçalar” denir. Ki ilerin, bu tür problemler yard m yla izdü ümkurallar n kavramalar ve tasarlama yeteneklerini geli tirmeleri sa lan r.

24

1.10. Perspektif Resimler ve Model Parçalar

Perspektifi verilen parçay en iyiifade edebilecek ön (esas) görünü üçizmek için ön bak yönü seçilir. Önbak yönünde görülen yüzeyler,çizimde kolayl k olmas amac yla, renkliveya kur un kalemle taranabilir. Önbak yönünde görülen yüzeylerin teknikresmi çizilerek ön görünü tamamlanmolur ( ekil 1.36.a).

Perspektife üstten bak ld ndagörülen yüzeyler, ön görünü tekullan lan renkten veya taramaeklinden farkl taranabilir. Böylece ön

ve üst görünü te görülen yüzeyler ay rtedilmi olur. Üstten bak yönündegörülen yüzeylerin teknik resmiçizilerek üstten görünü elde edilir( ekil 1.36.b).

Perspektife sol yandanbak ld nda görülen yüzeyler, ön ve üstgörünü te kullan lan renklerden veyatarama ekillerinden farkl taranabilir.Böylece ön, üst ve sol yandan görünü tegörülen yüzeyler ay rt edilmi olur. Solyan bak yönünde görülen yüzeylerinteknik resmi çizilerek soldan görünütamamlanm olur. Böylece perspektifiverilen bir parçan n üç görünü ü çizilmiolur ( ekil 1.36.c).

ekil 1.36: Perspektifi Verilen Parçan n ÜçGörünü ünün Çizilmesi

25

Model parçalar n görünü lerininçizilmesi imalata yönelik ilkuygulamalardand r. Verilen modelparçan n görünü lerini çizebilmek içinüzerinden ölçülerini almak gerekir.Model parçan n boyutlar n ölçmearaçlar (çelik cetvel, kumpas,mikrometre vb.) yard m yla ölçeriz.

Görünü leri çizilecek model parçaküçük ölçülerde oldu u zaman elletutulup döndürülerek görünü leri çizilir.Görünü leri çizilecek model parçay eniyi ifade edebilecek ön (esas) görünü üçizmek için ön bak yönü seçilir.Seçilen ön bak yönüne göre parça gözhizas na getirilir ve görülen yüzeylerinteknik resmi çizilerek ön görünütamamlanm olur ( ekil 1.37.a).

Üstten görünü için model parçaöne do ru 90º döndürülerek göz hizas nagetirilir ve görülen yüzeylerin teknikresmi çizilerek üst görünütamamlanm olur ( ekil 1.37.b).

Yandan görünü için model parçasa a do ru 90º döndürülerek gözhizas na getirilir ve görülen yüzeylerinteknik resmi çizilerek yan görünütamamlanm olur ( ekil 1.37.c).Böylece model parçaya ait üç görünüçizilmi olur.

ekil 1.37: Model Parçan n ÜçGörünü ünün Çizilmesi

1.11. Eksik Verilmi Görünü ler

1.11.1. Eksik Verilmi Görünü KavramGörünü ler tamam yla veya baz çizgileriyle eksik verilmi olabilir. Bu eksiklikleri

dört farkl yöntem kullanarak tamamlayabiliriz.

1- Bak do rultular alarak,

2. Perspektif resimlerini çizerek,

3. Model olu turarak,

4. Görünü leri tek tek canland rarak.

26

Eksik verilmi görünü leri tamamlama yöntemlerinden teknik resimde en çokkullan lan “Bak do rultular alarak eksik verilmi görünü leri tamamlama” yöntemidir.Di er yöntemler fazla kullan lmad ndan aç klanmayacakt r.

1.11.2. Eksik Verilmi Görünü leri Bak Do rultular Alarak Tamamlamaekil 1.38.a’da verilen perspektifin ekil 1.38.b’deki görünü lerini inceledi imizde

eksik çizgilerin oldu unu görürüz. Bunlar:

Yandan görünü te verilmi olan “A” bo lu u (5-6-7-8 ayr tlar ) önden görünü eta narak geni (kal n) çizgilerle çizilir.

Önden görünü te verilmi olan “B” bo lu u (1-2-3-4 ayr tlar ) önce üstten görünü edo ru ta n r. 3-4 ayr tlar n n biti yeri olan yandan görünü teki 5-6 ayr tlar al narak üsttengörünü e ta narak geni (kal n) çizgilerle çizilir.

Önden görünü te verilmi olan 3-4 ayr tlar yandan görünü e ta narak dar (ince)kesik çizgilerle çizilir. Böylece eksik verilmi görünü ler tamamlanm olur ( ekil 1.38.c).

ekil 1.38: Görünü lerdeki Eksikleri Tamamlama

ekil 1.39.a’da verilen perspektifin ekil 1.39.b’deki görünü lerini inceledi imizdeön (esas) görünü ün eksik oldu unu fark ederiz. Eksik verilmi olan ön görünü ütamamlamak için;

Yandan ve üstten görünü lerde önden görünü e do ru bak do rultular al n r.Al nan bak do rultular na göre ayr tlar ön görünü e do ru ta n r.Yan görünü ten ön görünü e do ru ta nan ayr tlar yükseklik boyutunu, üstgörünü ten ön görünü e do ru ta nan ayr tlar ise geni lik boyutunuiçermektedir.Birbirleriyle ilgili ayr tlar kesi tirilip birle tirilir.Görünen ve görünmeyen ayr tlar dikkate al narak ön görünü çizimi tamamlan r( ekil 1.39.c).

27

ekil 1.39: Eksik Verilmi Görünü lerin Tamamlanmas

1.12. Yard mc Görünü lere htiyaç Duyulan ParçalarÇizilen görünü lerdeki yüzeyler her zaman izdü üm düzlemlerine paralel durumda

olmayabilir. Parçalara ait e ik yüzeylerin “Gerçek Büyüklük” özelli inde çizilebilmesi içinyard mc görünü lere ihtiyaç duyulur. Yard mc görünü çizmek için üç farkl yöntemkullan l r. Bunlar:

1. Yard mc izdü üm metodu,

2. Yat rma metodu,

3. Döndürme metodudur.

1.12.1. Yard mc zdü üm Metoduyla Yard mc Görünü lerin ÇizimiParçan n e ik yüzeyine paralel bir yard mc izdü üm düzlemi çizilir. E ik yüzeye

dik olacak ekilde bak do rultusu al n r. Bak do rultusuna göre görülenler yard mcizdü üm düzlemine çizilir. Yard mc izdü üm düzlemine yap lacak çizimin ölçüleri, geriyedo ru iki izdü üm say larak gelinen izdü üm düzlemindeki görünü üzerinden al n r.

ekil 1.40.a’ da diedride görünü leri çizilmi e ik yüzeyli bir parçan n e ik yüzeyineparalel olacak ekilde al n izdü üm düzlemine kom u bir yard mc izdü üm düzlemial nm t r. E ik yüzeye ve 1. yard mc izdü üm düzlemine dik olacak ekilde “Z” bakdo rultusu belirlenmi tir.

Diederideki görünü lerin epür halindeki aç l m na bak ld nda ön görünü teki e ikyüzeyin 1. yard mc izdü üm düzleminde gerçek büyüklükte elde edildi i görülmektedir. 1.yard mc izdü üm düzlemindeki görünü e ait ölçüler iki önceki izdü üm düzlemi olanyatay izdü üm düzleminden al n r. Ön görünü ten üst görünü e dik bak l p parçan n yatayizdü ümü çizildi inden sa tarafta bulunan e ik yüzeyin gerçek büyüklükte ç kmadgörülür ( ekil 1.40.b).

Bu metot daha çok “Tasar Geometri” dersine ait problemlerin çözümündekullan lmaktad r. Ayr ca “Teknik Resim” dersinde kar la abilece imiz tüm e ik yüzeyliparçalar n e ik yüzeylerine ait görünü lerini gerçek büyüklükte elde etmek için dekullan labilir.

28

ekil 1.40: Yard mc zdü üm Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi

1.12.2. Yat rma Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi

Yard mc izdü üm metoduna benzer.E ik yüzeye dik bir bak do rultususeçilerek gerçek büyüklükteki görünü üçizilir. Yard mc görünü , genellikle bakyönünün hizas nda ve e ik yüzeyin arkataraf na çizilir. E er ekil 1.141’deki gibie ik yüzeyin arka taraf nda ba ka bir görünü(ön görünü ) bulunuyorsa yard mc görünüka d n uygun yerine çizilip üzerine de bakdo rultusunun ismi (X) yaz labilir.

“Teknik Resim” dersindekar la abilece imiz tüm e ik yüzeyliparçalar n e ik yüzeylerine ait görünü lerini

gerçek büyüklükte elde etmek içinen çok bu metot kullan l r.

ekil 1.41: Yat rma MetoduylaYard mc Görünü lerin Çizimi

1.12.3. Döndürme Metoduyla Yard mc Görünü lerin Çizimi

Parçalar n e ik yüzeylerinin, izdü üm düzlemine ait katlama çizgisine paralel olacakekilde döndürülerek di er izdü üm düzlemine ta nmas ile gerçek büyüklüklerinin elde

edilmesi esas na dayan r.

Görünü teki ta ma çizgisi üzerine döndürme i leminin yap ld n gösteren bir okkonulur.

29

ekil 1.42’ de sol taraf e ikyüzeyli olan kol eklindeki parçan n üstgörünü teki yataya paralel olan ekseninekadar döndürme i lemi yap lm t r.Yataya paralel olacak ekildedöndürülen e ik yüzeyin ekseni öngörünü e do ru ta nm t r. Ta nmadanönce ön görünü ün sol tarafta kalank sm gerçek ölçüsünde de ildi.Ta nd ktan sonra gerçek büyüklüktekigörüntüsü elde edilmi oldu. Bu yöntemdaha çok “Kesit Görünü ler” çizimi içinkullan l r.

ekil 1.42: Döndürme Metoduyla Yard mcGörünü lerin Çizimi

1.13. Özel Görünü ler

Teknik resim kurallar dahilinde anlat lan yukar daki konulara ek olarak aç klanmasgereken ve kar m za ç kabilecek unsurlardan biri de özel durumlard r. Özel hallere yönelikolarak çizilecek resimler içerisinde özel görünü ler bulunabilir. Bunlar:

1. Ara kesitli görünü ler,

2. Simetrik parçalara ait görünü ler,

3. Uzun parçalar n kopar larak çizilmi görünü leri,

4. Yerinde döndürülmü görünü ler,

5. Ayr nt l (tamamlay c aç klama) görünü ler,

6. Parçalar n i lenme, birlikte çal ma, çevre ve hareket durumunu gösteren

görünü leridir.

1.13.1. Ara Kesitli Görünü ler

ki ve daha fazla say daki geometrik elemanlar n birbirleriyle kesi ti i veya birle ti iortak noktalar n meydana getirdi i do ru ya da düzlemlere “Ara Kesit” denir.

Ara kesit çizgilerinin görünü ler üzerine do ru çizilmesi için kullan lan metotlar“Tasar Geometri” dersinin içeri inde yer almaktad r. Teknik resimde en fazlakar la abilece iniz ekillere yönelik basit çözüm yollar gösterilecektir.

Ara kesit çizimleri üç farkl ekilde kar m za ç kabilir. Bunlar:

1. Gerçek ara kesit çizimi,

2. Sadele tirilmi ara kesit çizimi,

3. Zahiri ara kesit çizimidir.

30

1.13.1.1. Gerçek Ara Kesit ÇizimiParçadaki geometrik elemanlar n

meydana getirdi i arakesitin görüldü ügibi çizilmesidir. ekil 1.43.a’n n soltaraf nda mil üzerine aç lm bir kamakanal n n sa da ise farkl çaplardaki ikideli in olu turdu u gerçek ara kesitlerinresimleri görülmektedir.

1.13.1.2. Sadele tirilmi Ara KesitÇizimi

Sadele tirilmi ara kesit, gerçekveya zahiri ara kesit e rilerinin, çizimkolayl olmas amac yla, düz çizgiolarak çizilmesidir. ekil 1.43.b’nin soltaraf nda mil üzerine aç lm bir kamakanal n n sa da ise farkl çaplardaki ikideli in olu turdu u ara kesitlerinsadele tirilmi resimleri görülmektedir.

ekil 1.43: Gerçek Ve Sadele tirilmi AraKesit Çizimi

1.13.1.3. Zahiri Ara Kesit ÇizimiAra kesiti meydana getiren

kenarlar radyüslü (kö e kavisli) ise arakesit kö e olarak görülmez. Bu durumdaara kesitleri dar (ince) çizgilerlegöstermek gerekir. nce çizgilerlegösterilen ara kesitlere “Zahiri AraKesit” denir ( ekil 1.44).

ekil 1.44: Zahiri Ara Kesit Çizimi

1.13.2. Simetrik Parçalara Ait Görünü lerYerden ve zamandan tasarruf etmek için simetrik bir cismin görünü veya

görünü lerinin tamam yerine, simetri eksenine göre yar s , dörtte biri ya da gerekli bölümügösterilebilir. Simetriklik durumu; eksenin her iki ucuna, eksene dik ve birbirine paralel ikiince çizgiyle çizilerek belirtilir. Görünü çizgileri simetriklik ekseninin d na birazta r l rsa simetriklik i areti olan k sa paralel çizgiler çizilmez. Resmin anla lmaszorla acaksa simetriklik uygulamas ndan vazgeçilmelidir.

ekil 1.45’de tam simetrik dairesel bir parçan n dörtte bir görünü ü çizilerek simetrieksenlerine k sa ince paralel simetri i aretleri eklenmi tir. eklin sa taraf nda da simetrii aretinin hangi boyutlarda çizilece i gösterilmi tir.

31

ekil 1.45: Tam Simetrik Parçan n Ve Simetriklik aretinin Çizimi

ekil 1.46’da yar simetrik dairesel bir parçan n yar m görünü üne ait çizgiler simetrieksenlerinden bir miktar ta r larak çizildi inden simetri i aretlerinin eklenmesinegereksinim kalmam t r.

ekil 1.46: Yar Simetrik Parçan n Simetriklik areti Konulmadan Çizimi

1.13.3. Uzun Parçalar n Kopar larak Çizilmi Görünü leri

Yerden kazanmak amac yla uzunparçalar n özelli i bozulmayacak ekildebir veya birkaç yerinden kopar larakçizimi yap labilir. E imli parçalar nkopar larak gösterilmesinde, e ikk s mlar n aç lar de i tirilmeksizink salt lm olarak çizimleri yap labilir.Koparma, serbest elle veya zikzakl inceçizgilerle gösterilmelidir. Zikzakl çizgi,çizgi kal nl n n üç kat kadar mesafedekenarlardan ta mal d r ( ekil 1.47).

ekil 1.47: Uzun Parçalar n Kopar larakÇizilmi Görünü leri

32

1.13.4. Yerinde Döndürülmü Görünü lerParçalar en az görünü le ifade

etme yöntemlerinden biridir. Ayngörünü e biti ik olacak ekilde farklgörünü hakk nda fikir verme i lemi dediyebiliriz.

ekil 1.48’de ön görünü üçizilmi olan dirsek parças n n üstk sm n n ekli ve alt bölgesinin daireselbiçimi ile çevredeki delik say shakk nda yerinde döndürülmü görünükullan larak bilgi verilmi tir.

ekil 1.48: Dirsek Parças n n YerindeDöndürülmü Görünü leri

1.13.5. Ayr nt l (Tamamlay c Aç klama) Görünü lerBir cismin imalat resminde aç kça gösterilemeyen veya ölçülendirilemeyen

k s mlar n, çerçeve çizgisine al narak ve büyültme ölçe i kullan larak resme yak n, uygunbir yere çizilmesine “Ayr nt l Görünü ” denir.

Çerçeve (daire, elips veyadikdörtgen) çizgisi, dar (ince) çizgiyleçizilmeli ve üzerine harf yaz lmal d r.

Ayr nt l resimler çerçevelenmik sma yak n ve TS 3572’ye uygunbüyültme ölçe inde çizilmelidir ( ekil1.49). ekil 1.49: Silindirik Bir Parçan n Ayr nt l

Görünü ü

1.13.6. Parçalar n lenme, Birlikte (Biti ik) Çal ma, Çevre ve Hareket DurumunuGösteren Görünü leri

Yar mamul parçalar n yüzeyineyap lacak i lemleri görünü lerdebelirtmek için ince iki noktal kesik çizgikullan lmal d r. ekil 1.50’de yüzeyisonradan kaplanacak bir parçan n yarmamul resmi görülmektedir.

ekil 1.50: Yar Mamul Bir Parçan nGörünü ü

33

Birlikte çal an veya biti ik parçalar n görünü lerde belirtilmesi için dar (ince) ikinoktal kesik çizgi kullan lmal d r. ekil 1.51’de biti ik ve birlikte çal an parçalar n resmigörülmektedir.

ekil 1.51: Biti ik Parçalar n Görünü ü

Hareketli parçalar n s n r konumlar n görünü lerde belirtmek için dar (ince) ikinoktal kesik çizgi kullan lmal d r. ekil 1.52’de boru anahtar n n kapal ekli verilmeklebirlikte a z n n en fazla ne kadar aç labilece i dar iki noktal kesik çizgilerle gösterilmi tir.

ekil 1.53’te ise kanca eklindeki parçan n son haliyle birlikte biçim verilmedenönceki durumu (dar iki noktal kesik çizgiyle) gösterilmi tir.

ekil 1.52: Boru Anahtar n n S n r Görünü ü

ekil 1.53: Bir Parçan n lk Ve Son eklininGörünü ü

34

UYGULAMA FAAL YET

A a daki i lem basamaklar ve önerileri dikkate alarak görünü ç karmak konusunaait uygulama faaliyetini yap n z.

lem Basamaklar Öneriler

malat yap lacak parçan n öngörünü ünü çiziniz.

önlü ü giymek çal ma disiplininize etkiedece inden i e odaklanman z artt racakt r.

Çizim araç ve gereçlerinizin eksiksiz olmasperformans n za olumlu etki edecektir.

Çizim araç - gereçlerinizin ve ortam n z n temizolmas güzel ürünlerin ç kmas n sa layacakt r.

Çizece iniz parçan n ölçülerine uygun resim ka dseçiniz ve resim masas na ba lay n z. Uygunseçilmeyen ve kurallara göre resim masas naba lanmayan ka tlar ziyan olacakt r. (Temel TeknikResim dersi “Geometrik Çizimler” modülünebak n z.)

Resim masas na ba lad n z ka da çizece inizçerçeve, resmi güzel gösterecektir.Ka d n alt bölgesine, resim hakk nda bilgi veren

k s m olan antet için yer ay rmal s n z ( ekil 1.27 ve1.28.a).

Parçan n karakteristik özelli ini en iyi ifade eden,en az kesik çizgi verecek olan görünü ü ön görünüolarak belirlemelisiniz. (Bu modülün “GörünüÇ karman n Kurallar ” konusuna bak n z.)

Ön görünü olarak belirledi iniz bölgeye dikolarak bak yönü almal s n z ( ekil 1.36.a).

Dik ald n z bak yönüne göre gördü ünüz yüzeyön görünü ü verecektir.

Ön görünü ü çizerken görünmeyen yüzeylerin deolabilece ini ve bunlar n ince kesik çizgilerleçizilmesi gerekti ini unutmay n z.

UYGULAMA FAAL YET

35

Parçan n ön görünü üne göreyeterli görünü lerini çiziniz.

Ön görünü için seçti iniz bak yönüne göregörünü say s n tespit etmelisiniz. (Bu modülün“Görünü Ç karman n Kurallar ” konusuna bak n z.)

Eksik veya hatal belirlenerek çizilen görünü ler,anla lamayan i parçalar na ve üretimbozukluklar na olabilir ( ekil 1.35, 1.38 ve 1.39).

Fazladan çizilen her görünü zaman, i çilik vemalzeme kayb na sebep olabilir ( ekil 1.29, 1.30,1.31).

Çizime ba lamadan önce, görünü say s veçe idine göre, ka d n za yerle im plan yaparsan zsonradan ho unuza gitmeyecek durumlarlakar la mazs n z ( ekil 1.28.a).

Belirledi iniz görünü çe itlerini, kurallara uygunolarak, ilgili yerlere öncelikle ince çizgilerleçizerseniz kal c hatalar en aza indirmi olursunuz.

nce çizgilerle çizdi iniz resmi koyula t rma i lemiyaparken TS 88-20 ISO 128-20’ de verilmi olançizgi çe itlerini kullan n z. (Teknik Resim dersi“Yaz , Rakam ve Do rular Çizmek” ö renmefaaliyetine bak n z.)

ekil 1.36’y ve 1.37’yi inceleyiniz.Parçan n ifade edilebilmesi için yard mc ve özel

görünü ler gerekiyorsa uygun bak do rultularalarak ve kurallar uygulayarak görünü leriniçizmelisiniz. (Bu modülün “Yard mc Görünü lerehtiyaç Duyulan Parçalar” ve “Özel Görünü ler”

konular na bak n z.)Ka d n alt bölgesine yapaca n z antet, resim

hakk nda bilgi veren k s m olacakt r. ( ekil 2.18 ve“Teknik Resim” dersi –Geometrik Çizimler-modülüne bak n z.)

Görünü lerin çizimi bittikten sonra eksik vehatalara kar resminizi kontrol etmelisiniz.

Kontrolünüzü tamamlad ktan sonra ka d n zresim masas ndan dikkatlice sökünüz.

36

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

A a daki testte çoktan seçmeli 10 soru bulunmaktad r. Do ru kk yuvarlakiçerisine alarak cevaplay n z. Süreniz 10 dakikad r.

S-1) Sinemada perdeye yans yan film, a a dakilerden hangisi olarak nitelendirilebilir?

a) zdü üm b) Kesit c) Kroki d) Perspektif

S-2) Teknik resimde, bir küpün izdü ümünü çizmek için hangi metot kullanmal d r?

a) Üç noktal merkezi izdü ümb) E ik izdü üm

c) E lenik dik izdü ümd) Dimetrik izdü üm

S-3) Diedri aç l nca .............. elde edilir. cümlesindeki noktal yere a a dakilerden hangisigelmelidir?a) Kesiti b) Epürü c) Krokiyi d) Perspektifi

S-4) Bir noktan n izdü ümü çizilirken yükseklik mesafesi için a a dakilerden hangisial nmal d r?

a) Aral k b) Uzakl k c) Derinlik d) Kot

S-5) Üst görünü hangi izdü üm düzlemine çizilir?

a) Al n b) Yatay c) Profil d) P1

S-6) Kal nl de i meyen sac parça en az kaç görünü le ifade edilebilir?

a) Bir b) ki c) Üç d) Dört

S-7) Tam simetrik özellikte olan dairesel bir parçan n teknik resmi çizilecektir. Bu durumdaa a dakilerden hangisinin yap lmas yeterli olur?

a) Parçan n tamam çizilmelidir.b) Parçan n 3/4' ü çizilmelidir.

c) Parçan n yar s çizilmelidir.d) Parçan n 1/4' ü çizilmelidir

S-8) Uzun ve dar lama demirinin teknik resmi çizilecektir. Bunun için a a dakilerdenhangisinin yap lmas en uygundur?a) Yard mc görünü çizilmelidir.b) Parçan n tamam çizilmelidir.

c) Parçay kopararak çizmelidir.d) Döndürme metodu uygulamal d r.

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

38

S-9) Hareketli olan pensenin s n r konumlar n n görünü lerde belirtilmesi için, hangi çizgitipinin kullan lmas gerekir?

a) Dar noktal kesik çizgib) Dar iki noktal kesik çizgi

c) Geni noktal kesik çizgid) Geni iki noktal kesik çizgi

S-10) A a da verilen görünü lerin yüzeylerini perspektife göre harflendiriniz.

38

PERFORMANS DE ERLEND RME

A a da perspektif resmi verilen “E ik Yuva” parças n n yeterli görünü ünü çiziniz.

Bunun için:

Uygun çizim araç ve gereçleri kullan n z.

Parçay en iyi ifade edebilmek için gerekiyorsa yard mc görünü çiziniz.

Süreniz 60 dakikad r.

PERFORMANS DE ERLEND RME

39

Faaliyet AdAmaçAd ve Soyad

Görünü Ç karmakTekni ine uygun olarak yeterli görünü çizebileceksiniz.

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekle tirirken a a daki kontrol listesini bir arkada n z ndoldurmas n isteyiniz.

A a da listelenen davran lar n her birinin arkada n z taraf ndan yap l pyap lmad n gözlemleyiniz. E er yap ld ysa evet kutucu unun hizas na X i aretikoyunuz. Yap lmad ysa hay r kutucu unun hizas na X i areti koyunuz.

DE ERLEND RME KR TERLER EVET HAYIR1 önlü ünü giydiniz mi?2 Çizim araç ve gereçlerini eksiksiz haz rlad n z m ?

3 Çizim araç-gereçlerinin ve ortam n temiz olmas n sa lad n zm ?

4 Resim çizece i standart ka d masan n üzerine kurallarauygun olarak yap t rd n z m ?

5 Yap t r lan ka da kurallara uygun olarak çerçeve ve antetçizdiniz mi?

6 parças n n eklini ve çal ma konumunu en iyi ifade edenbak yönünü ve yeterli görünü say s n belirlediniz mi?

7 Seçilen bak yönüne göre yeterli görünü ü veya görünü lerigenel hatlar yla ka da yerle tirdiniz mi?

8 Ön görünü ü kurallara uygun olarak ve eksiksiz ekildeçizdiniz mi?

9 Ön görünü e göre belirledi i di er görünü ü veya görünü lerikurallara uygun olarak ve eksiksiz ekilde çizdiniz mi?

10 Görünü leri çizerken TS 88’ de belirtilen çizgi çe itlerinikulland n z m ?

11 Çizim i lemini bitirdikten sonra ka da zarar vermedenmasadan sökebildiniz mi?

12 i istenilen sürede bitirdiniz mi?13 leri tek ba na yapabildiniz mi?TOPLAM:DÜ ÜNCELER:

DE ERLEND RME

Kontrol listesindeki davran lar s ras yla uygulayabilmelisiniz. Uygulanamayandavran tan di er davran a geçmek eksik ö renmeye neden olacakt r. Bunu önlemek içinuygulayamad davran a ait faaliyeti tekrar etmelisiniz.

40

Ö RENME FAAL YET -2

Teknik resim kural ve standartlar na uygun olarak kesit görünü çizebileceksiniz.

Evinizde bulunan bir meyveyi (karpuz, kavun, elma, armut, portakal vb.) b çakyard m yla iki veya dört e it parçaya bölerek inceleyiniz. Ayr ca kesit görünü çizmekkonusunda kütüphanelerden, internetten, makine üretimi yapan i letmelerden bilgi al n z.Toplad n z bilgileri teknik resim çizim ortam nda arkada lar n zla tart n z.

Ayr ca evinizdeki e yalar n ( effaf olamayan bardak, metal tencere, dolap vb.) kesitgörünü lerini çizmeye çal n z.

2. KES T GÖRÜNÜ

2.1. Kesit Alma Kavram n n Tan m

Bir cismin kesildi i varsay larak, görünmeyen iç k s mlar n n görünür olarak ifadeedildi i görünü lere “Kesit Görünü ” denir. Üretimi yap lacak bir paçan n görünü leriçizildi inde iç k s mlarda kalan görünmeyen yerlerin ince kesik çizgilerle çizildi ini“Görünü Ç karma” ö renme faaliyetinde aç klam t k. Görünmeyen bu detaylar n görünürhale getirilerek anla l r olmas ve ölçülendirilebilmesi için kesit alma i lemi yap l r. Bui lem sadece hayalimizde yap larak resme aktar l r. Yani gerçek anlamda üretimi yap lacakparça kesilmemi tir.

Ö RENME FAAL YET -2

AMAÇ

ARA TIRMA

41

ekil 2.1 incelendi inde kesit al nmam olan ön görünü teki görünmeyen delik vekanallar sa tarafta kesit al narak görünür hale getirilmi ve daha anla l r olmassa lanm t r.

Kesit görünü ün kesilmi kabul edilen yüzeyleri (Kesicinin parçan n et kal nl nkesti i yüzeyleri) taranm t r. Kesicinin bo geçti i delik kanal vb. yüzeylerse taranmam t r.Kesit al nmam ön görünü te üstteki karenin d k s mda kalan alt çizgisi kesit al nm öngörünü te görünmeyece inden çizilmemi tir. Üst görünü te parçan n kesilece i yüzey bireksen halinde (A-A) belirtilmi tir. Ön görünü te de hangi eksen boyunca (A-A) kesildi igösterilmi tir.

ekil 2.1: Normal Ve Kesit Görünü ler

2.1.1. Temel Kesit ElemanlarGörünü lerde kesit alma kavram n n daha iyi anla lmas için temel kesit

elemanlar n n bilinmesi gerekir. Türk Standartlar taraf ndan Nisan 1993’te yay nlanan“Temel Kesit Elemanlar ” ekil 2.2’de verilmi tir.

42

ekil 2.2: Kesit Görünü lerde Temel Elemanlar

Temel kesit elemanlar unlard r:1. Kesit düzlemi ( zdü üm düzleminde çizgi görüntüsünde

olaca ndan “Kesit Çizgisi” olarak gösterilir.)

2. Kesit yüzeyidir.

43

2.1.1.1. Kesit DüzlemiGösterilen cismi hayali olarak kesip ay rd varsay lan düzlemdir. Kesit düzlemleri;

temel izdü üm düzlemlerine göre genellikle yatay ve dü ey konumludur. Birbirine vesay lar na göre paralel olduklar düzlemlerde saydam olarak kabul edildiklerindençizilmezler.

ekil 2.2’nin 1. s ras nda yer alan perspektifte al n düzlemine paralel dü ey kesitdüzlemi al narak cismin ön görünü ü kesit olarak çizilmi tir. 2. s ras nda yer alanperspektifte yatay düzlemine paralel yatay kesit düzlemi al narak cismin üst görünü ü kesitolarak çizilmi tir. 3. s ras nda yer alan perspektifte profil düzlemine paralel dü ey kesitdüzlemi al narak cismin yan görünü ü kesit olarak çizilmi tir.

Kesit düzlemigörünü lerde kesit çizgisiylegösterilerek adland r l rlar(A-A, B-B vb. gibi). Kesitçizgisi (TS 88-20/04) uçlarkal n noktal kesik çizgi olarakteknik resimde çizilirler.

Kesit çizgisinin kal nçizgilerine dik oklar konularakbak yönü yani kesitgörünü ün çizildi i tarafgösterilir. Bak yönü (kesit)oklar 15 aç l , kapal , büyükharf yüksekli inin 1,5 veya 2kat kadar ve uçlar kesitçizgisine de ecek ekildeçizilmelidir. ekil 2.3’te kesitdüzlemlerinin teknik resimdekesit çizgisi olarakgösterili leri verilmi tir.

ekil 2.3: Kesit Düzleminin Görünü lerde KesitÇizgisi Olarak Gösterilmesi

2.1.1.2. Kesit YüzeyiKesit düzleminin hayalimizde cismi kesmesi sonucu ortaya ç kan yüzeydir.

Hayalimizdeki kesicinin cismin et kal nl na de erek kesti i yüzeyler (kesit yüzeyi)taranarak gösterilir. Hayalimizdeki kesici cismin üzerinde bulunan delik, kanal vb.bo luklardan kesmeden geçti i için buralar taranmaz. Tarama çizgileri ince çizgilerle vegenellikle 45° aç yla çizilir. ekil 2.2’de kesit yüzeyleri görünü lerin yan nda ayr cagösterilmi tir.

44

2.2. Kesit Görünü Çe itleriKesit çe itleri, kesit

düzleminin say s ve parçan nhangi k s mlar n kesti i esasal narak belirlenir. Çizilmigörünü ün tamam kesit görünüise “Tam Kesit”, çizilmigörünü ün yar s kesit görünü ,di er yar s d k sm n ngörünü üyse “Yar m Kesit”,çizilmi görünü ün üzerindekibir k s m kesit olarak çizilmi se“K smi Kesit” olarakadland r l rlar. ekil 2.4’te kesitgörünü çe itleri verilmektedir.

ekil 2.4: Kesit Görünü Çe itler

2.2.1. Tam Kesit

Cismin ilgili görünü ünün tamam n n kesit olarak çizildi i görünü e “Tam Kesit”denir. Dört çe it olarak s n fland rabiliriz:

1. Tek düzlemli tam kesit,2. Paralel kademeli tam kesit,3. Aç l düzlemle tam kesit,4. Profil kesittir.

Dört çe it tam kesitte kendi aras nda ayr lm t r. leride bu konular i lenirken çe itleriayr ca aç klanacakt r.

45

2.2.1.1. Tek Düzlemli Tam KesitTek düzlemle meydana gelen tam kesitin anla labilmesi için ekil 2.5’i incelemeliyiz.

1. a amada, iki görünü ü verilen parçan n önden görünü ünün kesit olarak çizilmesiiçin kesit düzleminin al n görülmektedir.

2. a amada, kesit düzlemi parçan n perspektifinin ortas ndaki simetri eksenindengeçirilmi tir. Kesilen parçan n ön k sm ç kar larak görünü ü çizilecek kesit yüzeyi eldeedilmi tir.

3. a amada, al n izdü üm düzlemine önden görünü ün kesit al nm resmi çizilmi tir.4. a amada ise parçan n ön görünü ü tam kesit halinde çizilirken üst görünü ü kesit

al nmadan çizilmi tir. Kesit düzlemlerinin harfleri yaz l p oklar yap larak i lemtamamlanm t r.

46

ekil 2.5: Tek Düzlemli Tam Kesit Görünü ün Çizim A amalar

Simetrik parçalarda, simetri ekseninden geçirilen kesit düzleminin konumu aç kçaanla l yorsa bu kesit düzlemi özellikle belirtilmez. ekil 2.6’n n yan görünü ü tam kesitolarak çizilmi tir. Bu parçan n önden veya üstten görünü ünün ortas ndan geçen dü eysimetri eksen çizgisi kesit düzleminin geçti i yer oldu undan kesit düzlemi özelliklebelirtilmemi tir.

47

Simetrik olmayan parçalara aitgörünü lerde kesit düzleminin geçti iyer mutlaka gösterilmelidir. ekil2.6’n n üst görünü ü tek düzlemli tamkesit olarak çizilmi tir. Bu parçan nönden görünü ünde kesit düzleminingeçti i yer özellikle belirtilmi veisimlendirilmi tir.

ekil 2.6: Kesit Düzleminin HangiDurumlarda Gösterilece ine Ait Örnek

2.2.1.2. Paralel Kademeli (Kayd r lm ) Tam KesitParçalar üzerindeki baz

delik ve kanallar ayn eksendebulunmayabilir. Bu durumdakiparçalar n kesit görünü leriçizilirken kesit düzlemi kademeliolarak al n r. Birbirine paralel ikive daha fazla düzlemleparçalar n kesilmesi sonucu eldeedilen görünü lere paralelkademeli (kayd r lm ) kesitdenir.

ekil 2.7’de kademelikesite ait kesme olay a malolarak verilmi tir. ekildikkatlice incelendi inde kesitdüzlemlerinin geçti i yerler veön görünü ün kademeli kesitolarak elde edili i rahatl klaanla lacakt r. Ayr ca 1. ve 2.kesit düzlemleriyle kademelikesilen parçan n ilgili kesityüzeylerinde kö e olu ur.Kademeli kesitlerde bu kö e,görünü te çizilmeyerek tek bir

kesit yüzeyi varm gibi dü ünülür.

ekil 2.7: Paralel Kademeli Tam Kesitin A amalar

48

kademeli kesit görünü için kesit düzleminin parçay nas l kesti i belli oluyorsa, kesitdüzleminin kal n çizgisi, oklar ve harfler gösterilmeyebilir ( ekil 2.8).

ekil 2.8: Kademeli Kesit Düzleminin Kald r lmas

Paralel kademeli tam kesit düzlemleri ortak bir eksen çizgisi üzerinde kademeyapt nda bu eksen üzerinde bo luk varsa kesit görünü teki eksende tarama çizgilerikayd r lmal d r ( ekil 2.9). Kayd rmadan dolay yanl anlamalar söz konusu olabileceksekayd rma i lemi yap lmayabilir.

ekil 2.9: Kademeli Kesitte Tarama Çizgilerinin Kayd r lmas

2.2.1.3. Aç l Düzlemle Tam KesitParçalar n biçimi ve üzerindeki bo luklar ana eksene göre bir aç alt nda bulunabilir.

Bu durumda olan parçalar için kesit düzlemi aç l olarak al nabilir. ki farkl ekildeal nabilecek aç l tam kesitler:

1. Döndürülmü kesit,

2. E ik kesit düzlemli kesittir.

Döndürülmü KesitAç l konumda bulunan parçan n belirli bir bölümündeki eksen üzerinde kesit

düzlemi al n r. Bu kesit düzlemi belli bir merkeze göre döndürülerek parçaya ait e ik k s m

49

izdü üm düzlemlerine paralel konuma getirilir. Kar izdü üm düzlemine ta nandöndürülmü bölümün kesit görünü ü çizilir.

ekil 2.10’da üst görünü ünün belli bir k sm al n-yatay katlama çizgisine aç lkonumda olan bir parçan n döndürülmü kesitinin çizim a amalar verilmi tir.

ekil 2.10: Döndürülmü Kesitin A amalar

Flan gibi yuvarlak parçalarda delikler, kesit düzlemlerinde döndürülmü olarakgösterilmelidir. Bu durumda kesit düzlemlerinin belirtilmesine gerek yoktur ( ekil 2.11).

50

ekil 2.11: Flan Gibi Parçalar n ekil 2.12: E ik Kesit Düzlemli Tam KesitDöndürülmü Kesit Örne i

E ik Kesit Düzlemli Tam KesitAç l ayr tlara sahip parçalar n e ik kesit düzlemiyle tam kesit resimleri ekil

2.12’deki çizilmelidir. E ik olan düzlem alan kesitte izdü üm olarak gösterilmeli ancak tekparça oldu u için düzlemlerin de i im noktalar kesit görünü te gösterilmemelidir. Taramayönü ve aral de i memelidir.

2.2.1.4. Profil KesitUzunlu u kesitine göre fazla olan parçalar n (Mil, profil demir, destek, takviye kanad

vb.) ana eksenine veya uzun yüzeyine dik olarak kesilmesiyle profilini gösteren kesitin eldeedilmesine “Profil Kesit” denir. ki çe it profil kesit vard r:

1. Yerinde döndürülmü profil kesit,

2. Ta nm profil kesittir.

Yerinde Döndürülmü Profil KesitParçan n eksenine dik

kesilip 90º dik döndürülerek temelgörünü ün bulundu u yerde çizilenkesit görünü lerdir.

ekil 2.13’te yerindedöndürülmü profil kesitlere aitörnekler verilmi tir. Parçan nüzerine çizilen bu kesitler inceçizgilerle çizilip taranmal d r. ekil 2.13: Yerinde Döndürülmü Profil Kesit

Ta nm Profil KesitUzunlu u kesitine göre fazla olan parçalar n (Mil, profil demir, destek, takviye kanad

vb.) ana eksenine veya uzun yüzeyine dik olarak kesilip profil kesitini uygun bir yereta yarak çizmeye “Ta nm Profil Kesit” denir

51

ekil 2.14’te e ik konumdabulunan parçalar n simetrik özelli indeolan profil kesitleri, e ikli e dik kesilerekçizilmi tir. Profil kesit uygun bir yere aynaç da veya e im aç s kadar döndürülerekçizilebilir. Profil kesit büyük harflerleadland r lmal , döndürme yönü ve aç syan na yaz lmal d r.

ekil 2.14: E ik Parçalar n Ta nm ProfilKesiti

ekil 2.15’te bir milin çe itli yerlerinden ta nm profil kesitler al nm ve hemen alttaraflar na resimleri çizilmi tir. Bu tip simetriklik özelli ine sahip parçalar n profil kesitleriçizildi inde kesit düzleminin oklar n koymak yeterli olur.

ekil 2.15: Milin Ta nm Profil Kesiti

2.2.2. Yar m KesitBir parçan n görünü ünün yar s nda içini yar s nda da d n anlatabilen kesitlerdir.

Cismin üzerinde bulunan simetri ekseninden kesildi i varsay larak görünü ün sa veya alttaraf nda iç k s m, sol veya üst taraf nda ise d k s m hakk nda fikir sahibi olunur.

Yar m kesitin çizimi s ras nda parçan n dörtte birinin (1/4) kesilip at ld kabul edilir.ekil 2.16’da yar m kesite ait çizim a amalar verilmi tir. Kesme i lemi hayali olarak

52

yap ld ndan 1. kesit düzleminin çizgi görüntüsü kesit görünü üzerinde çizilmez. Ayr caparçan n simetrik olmas nedeniyle yar m kesit görünü ün sol veya alt taraf na çizilen dk s mda görünmeyen yüzeylere ait kesik çizgiler çizilmez.

ekil 2.16: Yar m Kesitin A amalar

Yar m kesitlerde kesit düzlemlerine ait oklar ve harfler gösterilmez. Eksen çizgisiüzerinde kenar varsa geni çizgiyle gösterilmelidir ( ekil 2.17).

53

ekil 2.17: Yar m Kesit Çiziminde Eksen Üzerinde Bulunan Kenarlar

ekil 2.18’ de yar m kesit olarak tek görünü te ifade edilmi cam tencere kal b n nresmi verilmi tir.

ekil 2.18: Cam tencere Kal b na Ait Yar m Kesit Resmi

2.2.3. K smi KesitBir cismin aç klanmas istenen k sm n n kesit olarak çizildi i görünü lerdir. ki

çe ittir:1. Kopar lm kesit,

2. Bölgesel kesit.

2.2.3.1. Kopar lm KesitKesit olarak gösterilmesi istenen k sm n kopar lmas yla elde edilir. Resim üzerinde

koparma i lemi genellikle serbest el çizgisiyle gösterildi inden kesit düzlemi belirtilmez.ekil 2.19’da bir parçan n önden görünü ünde aç klanmas istenen k sm n kopar lm

kesitine ait a amalar gösterilmi tir.

54

ekil 2.19: Kopar lm Kesitin A amalar

Kopar lm kesitlere ait s n r çizgileri TS 88-20/01’de belirtilen serbest el veya zikzakçizgi eklinde çizilmelidir ( ekil 2.20).

ekil 2.20: Kopar lm Kesitin S n r Çizgileri2.2.3.2. Bölgesel Kesit

Ait oldu u görünü göz önüne al nmadan sadece bir bölgenin kesit olarak gösterildi ik smi kesit çe ididir. Kesit yüzeylerinin tamam çizilmedi i için s n rlama çizgileribelirtilmez. ekil 2.21’de burç üzerindeki ya lama deli inin bölgesel kesiti büyütülerekçizilmi tir.

55

ekil 2.22’de ise bir parçan n üzerinde ayn eksende olmayan iki bo lu un bölgeselkesitleri al narak kesit düzlemlerinin adlar yaz lm t r.

ekil 2.21: Bölgesel Kesitin A amalar ekil 2.22: Farkl ki K sm n Bölgesel Kesitleri

2.3. Kesit Alma KurallarBu modül içerisinde aç klanan “Görünü Ç karma” ve “Kesit Görünü ” ö renme

faaliyetlerine ek olarak a a da verilecek bilgilerle kesit alma kurallar meydana gelecektir.

1. Teknik resimde kesit al nanyüzeyleri belirtmek amac yla taramai lemi yap l r. Tarama, kesit al nanparçan n malzemesini belirten yüzeyekillendirmesidir. Tarama kurallar TS

5319 numaral standartta verilmi tir. Kesityüzeyleri genellikle malzeme cinsi gözönüne al nmadan ekil 2.23’degösterildi i gibi e it aral kl ince taramaçizgileriyle U modeli taranmal d r.

U modeli tarama çizgilerininkal nl klar “TS 88-20/ISO 128-20/ ubat2000/01-dar” standard nda belirtilmi tir.Buna göre ana çizgi kal nl 0,5 mm isetarama çizgileri 0,25 olmal d r.

2. Tarama çizgileri “T” cetveli vegönye yard m yla çizilir ( ekil 2.23). ekil 2.23: Kesit Taramalar n n “U” Modeli

Çizilmesi3. Tarama çizgileri, taranacak yüzeyin ana kenar veya eksenine göre 45º’lik aç yla

çizilir. Baz özel durumlarda tarama çizgisi 30º veya 60º aç yla çizilebilir ( ekil 2.24).

56

ekil 2.24: Kesit Taramalar n n Aç lar Ve Yönleri ekil 2.25: ki Görünü ü Kesit Çizilmi çi BoParça

4. ki veya daha çok görünü ü kesit olarak çizilmi içi bo parçalar n tarama çizgileriayn yönde ve aral kta çizilir. Bo luklar taranmazlar ( ekil 2.25).

5. Tarama çizgileri e itaral kl çizilmelidir. Aral klar,taranacak yüzeyin büyüklü ünegöre belirlenir. Küçük parçalardakitarama aral klar 1 mm’den azolmamal d r. Büyük parçalar nkesit yüzeyleri 5 mm aral klataranabilir. En çok tercih edilentarama aral 2-3 mm’dir ( ekil2.26).

ekil 2.26: Tarama Çizgilerinin Aral klar

57

6. Büyük yüzeylerin kesitlerinde zaman kazanmak ve estetik görüntü elde etmek için,yüzeyi s n rlayan ana çizgilerin yaln zca çevresi taran r ( ekil 2.27).

7. nce parçalar n kesit yüzeyleri küçük oldu u için tarama çizgileri görülmeyebilir.Böyle durumlarda kesit yüzeyi karalan r veya uygun bir sembolle gösterilir. Montaj resimlerisembolle gösterilen parçalar ayn tip yüzeylere sahipseler aralar nda en az 0,5 mm bo lukb rak lmal d r ( ekil 2.28).

ekil 2.27:Büyük Cisimlerin Taranmas ekil 2.28: nce Yüzeyli Cisimlerin Karalanma Örne i

8. Birbirine tak lm (monte edilmi ) parçalar n kesit resimlerinde parçalar n ayr ayroldu unu belirtmek için farkl yönlerde ve kesit yüzeyinin büyüklü üne göre farklaral klarda taramak gerekir. Montaj resminde birden fazla görünü varsa her parçan n taramaçizgileri her görünü te ayn yön ve aral kta olmal d r ( ekil 2.29).

ekil 2.29: Montaj Resimlerinde Kesit Taramalar

9. Kesit düzleminin arkas nda kalan k s mlara ait kesik çizgiler çizilmez. Cisminanlat m için kesik çizgi çizmek gerekiyorsa ekil 2.30’dakine benzer yol takip edilmelidir.

58

ekil 2.30: Kesit Düzleminin Arkas nda Kalan Bölgedeki Kesik Çizgiler

10. Kesit düzleminin önünde kalan k s mlar çizilmez. Cismin anlat m için kesitdüzleminin önünde kalan k s mlar belirtmek gerekiyorsa ince iki noktal kesik çizgikullanmal d r ( ekil 2.31).

ekil 2.31: Kesit düzleminin Önünde Kalan Bölgenin Gösterilmesi

11. Baz makine parçalar , kesit görünü e anlam kazand rmak için kesilse dahikesilmemi gibi dü ünülerek taranmazlar. Miller, c vatalar, somunlar, rondelalar, pimler,perçinler, kamalar, kasnak kollar , takviye kanatlar , rulmanlar, makaralar, zincir baklalar ,di ler vb. makine elemanlar boylamas na kesildiklerinde taranmazlar. Ancak eninekesildiklerinde taran rlar ( ekil 2.32).

59

ekil 2.32: Kesit al nd nda Kesilmemi Gibi Gösterilen Makine Elemanlar

12. Kat , s v , gaz, tabii malzemelerle, metal ve plastikten yap lan parçalar n kesilenyüzeylerine ait tarama modelleri ekil 2.33’de topluca verilmi tir. Tarama için tamamlay cbilgi veya kimyasal formül yaz labilir.

60

ekil 2.33: Malzemeleri Belirten Kesit Yüzeyine Ait Taramalar

61

UYGULAMA FAAL YETA a daki i lem basamaklar ve önerileri dikkate alarak kesit görünü çizmek

konusuna ait uygulama faaliyetlerini yap n z.

lem Basamaklar Önerilermal edilecek parçan n yeterli

görünü ünü çiziniz.önlü ü giymek çal ma disiplininize etki

edece inden i e odaklanman z artt racakt r.Çizim araç ve gereçlerinizin eksiksiz olmas

performans n za olumlu yans yacakt r.Çizim araç - gereçlerinizin ve ortam n z n temiz

olmas güzel ürünlerin ç kmas n sa layacakt r.Çizece iniz parçan n ölçülerine uygun resim

ka d seçiniz ve resim masas na ba lay n z.Uygun seçilmeyen ve kurallara göre resimmasas na ba lanmayan ka tlar ziyan olacakt r.(Temel Teknik Resim dersi “Geometrik Çizimler”modülüne bak n z.)

Resim masas na ba lad n z ka da çizece inizçerçeve, resmi güzel gösterecektir.

Ka d n alt bölgesine, resim hakk nda bilgi verenk s m olan antet için yer ay rmal s n z ( ekil 1.27ve 1.28.a).

Parçan n karakteristik özelli ini en iyi ifade edengörünü ü ön görünü olarak belirlemelisiniz. (Bumodülün “Görünü Ç karman n Kurallar ”konusuna bak n z.)

Ön görünü için seçti iniz bak yönüne göreyeterli görünü say s n tespit etmelisiniz. (Bumodülün “Görünü Ç karman n Kurallar ”konusuna bak n z.)

Eksik veya hatal belirlenerek çizilen görünü leranla lamayan i parçalar na ve üretimbozukluklar na neden olabilir ( ekil 1.35, 1.38 ve1.39).

Gereksiz yere fazladan çizilen görünü ler isezaman, i çilik ve malzeme kayb na sebep olabilir.( ekil 1.29, 1.30, 1.31).

Çizime ba lamadan önce, görünü say s veçe idine göre, ka d n za yerle im plan yaparsan zsonradan ho unuza gitmeyecek durumlarlakar la mazs n z ( ekil 1.28.a).

Yeterli görünü leri kurallara uygun olarak ilgiliyerlere öncelikle ince çizgilerle çizerseniz kal c

UYGULAMA FAAL YET

62

hatalar en aza indirmi olursunuz.ekil 1.36’y ve 1.37’yi inceleyiniz.

Kesit düzlemini görünü ler üzerineçiziniz.

Hangi görünü lerin hangi çe it kesit olarakçizilmesi gerekti ine karar vermelisiniz.

Kesit olarak çizilmesini kararla t rd n zgörünü için kesit düzlemi belirlemelisiniz.

Belirledi iniz kesit düzlemini “TS 88-20/04-geni ” standard na göre ilgili görünü üzerindegerekiyorsa kesit çizgisi olarak çizmelisiniz ( ekil2.3).

Al nan kesit düzlemine göre kesitgörünü leri çiziniz.

Kesit çe idini, kesit çizgisini ve kesiti çizilecekgörünü ü dikkate almal s n z.

Kesit çizgisinin önünde kalan k s mlargörünür olarak çizmeye dikkat etmelisiniz.

Kesit çizgisinin arkas nda kalan k s mlargöremeyece iniz için çizmemelisiniz.

Çizdi iniz kesit görünü lerin et kal nl klar n“TS 88-20/ISO 128-20/ ubat 2000/01-dar”standard na ve “U” modeline göre taramal s n z( ekil 2.22 ve 2.23).

Bu modülün “Kesit Alma Kurallar ” konusunabak n z.

Kesit görünü lerin üzerine kesitdüzlemlerinin isimlerini yaz n z.

nce çizgilerle çizdi iniz kesit resmikoyula t r rken TS 88-20 ISO 128-20’ de verilmiolan çizgi çe itlerini kullan n z. (Teknik Resimdersi “Yaz , Rakam ve Do rular Çizmek” ö renmefaaliyetine bak n z.)

Kesit resmin üzerine gerekiyorsa kesitdüzlemlerinin isimlerini yazmal s n z.

Ka d n alt bölgesine yapaca n z antet, resimhakk nda bilgi veren k s m olacakt r. ( ekil 2.18 ve“Teknik Resim dersi” Geometrik Çizimler-modülüne bak n z.)

Kesit görünü lerin çizimi bittikten sonra eksik vehatalara kar resminizi kontrol etmelisiniz.

Kontrolünüzü tamamlad ktan sonra ka d n zresim masas ndan dikkatlice sökünüz.

63

LÇME VE DE ERLEND RMEA a daki testte çoktan seçmeli 8 soru bulunmaktad r. Do ru kk yuvarlak

içerisine alarak cevapland r n z. Süreniz 10 dakikad r.

S-1) Bir cismin görünmez yüzeylerini görünür hale getirmek için ne yapmal d r?a) Perspektif çizmelidir. c) Kroki çizmelidir.b) Kesit almal d r. d) Merkezi izdü üm çizmelidir.

S-2) “Kesit görünü çizilirken cismi hayali olarak kesen .............. düzlemi belirtilir”Cümlesindeki noktal yere a a dakilerden hangisi gelmelidir?

a) Kesit b) Yüzey c) Çizgi d) Görünü

S-3) A a dakilerden hangisi “Tam kesit” çe idi olarak çizilemez?

a) Tek düzlemli c) Aç l düzlemlib) Paralel kademeli d) K smi

S-4) Görünü ü çizilecek parçan n üzerindeki bo luklar ana eksene göre bir aç alt nda ise buparça için a a daki kesit türlerinden hangisini uygulamas do ru olur?

a) Tek düzlemli tam kesit c) Döndürülmü kesitb) Yar m kesit d) Bölgesel kesit

S-5) Ebru Han m, parçan n görünü ü üzerine profilini anlatan kesit görünü çizmi tir. Bukesitin ad a a dakilerden hangisidir?

a) Yerinde döndürülmü kesit c) Kademeli kesitb) Yar m kesit d) Kopar lm kesit

S-6) Simetrik bir parçan n yar s nda içini yar s nda d n göstermek için a a daki kesitçe itlerinden hangisi kullanmal d r?

a) Tam c) Kademelib) Yar m d) Döndürülmü

S-7) Görünü ü çizilecek parçan n üzerinde ufak bir k s m görünmüyorsa bunun içinuygulanmas gereken en uygun kesit çe idi a a dakilerden hangisidir?a) Tam c) Kademelib) Yar m d) Kopar lm

S-8) Çizilen kesit görünü teki dolu yüzeyler kaç derece aç yla taranmal d r?

a) 120º b) 180º c) 45º d) 90º

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

64

CEVAP ANAHTARLARIÖ RENME FAAL YET – 1 CEVAP ANAHTARI

Ö RENME FAAL YET – 2 CEVAP ANAHTARI

DE ERLEND RME

Sorulara verdi iniz yan tlar cevap anahtar yla kar la t r n z.Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyiniz.Yanl cevapland rd n z sorularla ilgili konular tekrar inceleyip ö renmeyeçal n z.o Kaynak veya yard mc ders kitaplar ndan faydalan n z.o Kütüphanelerden, internetten veya makine teknolojisi alan nda üretim yapan

i letmelerden ara t rma yap n z.o Ö renme faaliyetiyle ilgili olarak ö retmeninizden yard m al n z.

CEVAP ANAHTARI1. a2. c3. b4. d5. b6. a7. d8. c9. b

CEVAP ANAHTARI1. b2. a3. d4. c5. a6. b7. d8. c

CEVAP ANAHTARLARI

65

PERFORMANS DE ERLEND RME

A a da perspektif resmi verilen “Pabuç” parças n n yeterli ve kesit görünü lerini

çiziniz.

Uygun ka t seçiniz.

En az görünü le parçay ifade etmeye çal n z.

Belirledi iniz kesit düzlemini dikkate alarak görünen ayr tlar çizip görünen ayr tlar

taray n z.

Süreniz 60 dakikad r.

PERFORMANS DE ERLEND RME

66

Faaliyet Ad :

Amaç:

Ad ve Soyad :

Kesit Görünü Çizmek.

Teknik resim kural ve standartlar na uygun olarak kesit görünüçizebileceksiniz.

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekle tirirken a a daki kontrol listesini doldururken birarkada n zdan yard m alabilirsiniz.

A a da listelenen davran lar n her birini yap p yapmad n z gözlemleyiniz. E eryap ld ysa evet kutucu unun hizas na X i areti koyunuz. Yap lmad ysa hay r kutucu ununhizas na X i areti koyunuz.

DE ERLEND RME KR TERLER EVET HAYIR1 önlü ünü giydi mi?2 Çizim araç-gereçlerini eksiksiz haz rlad m ?3 Çizim araç-gereçlerinin ve ortam n temiz olmas n sa lad m ?

4 Teknik resim çizece i standart ka d , masan n üzerinekurallara uygun olarak, yap t rd m ?

5 Yap t rd ka da, kurallara uygun olarak, çerçeve ve antetçizdi mi?

6 parças n n eklini ve çal ma konumunu en iyi ifade edenbak yönünü ve yeterli görünü say s n belirledi mi?

7 Seçilen bak yönüne göre yeterli görünü ü veya görünü lerigenel hatlar yla ka da yerle tirdi mi?

8 Hangi görünü ün ne çe it kesit görünü olarak çizilmesinekarar verdi mi?

9 Kesit olarak çizilmesini kararla t rd görünü veyagörünü ler için kesit düzlemi belirledi mi?

10Belirledi i kesit düzlemini “TS 88-20/04-geni ” standard nagöre ilgili görünü üzerinde gerekiyorsa kesit çizgisi olarakçizdi mi?

11 Kesit düzlemine göre ve TS 10849 numaral standard dikkatealarak kesit görünü ü eksiksiz olarak çizdi mi?

12Çizdi i kesit görünü lerdeki parçaya ait et kal nl klar n “TS88-20/ISO 128-20/ ubat 2000/01-dar” standard na ve “U”modeline göre tarad m ?

13 Görünü ü çizerken TS 88-20 ISO 128-20’de verilen çizgiçe itlerini kulland m ?

14Çizdi i kesit görünü üzerine gerekiyorsa kesit düzlemlerininisimlerini yazd m ?

67

15 Görünü lerin çizimi bittikten sonra eksik ve hatalara kar sonkontrolü yapt m ?

16 Kontrolü bitirdikten sonra ka d resim masas ndan dikkatlicesöktü mü?

17 leri tek ba na yapabildi mi?18 i istenen sürede bitirebildi mi?TOPLAM:DÜ ÜNCELER:

DE ERLEND RME

Kontrol listesindeki davran lar s ras yla uygulayabilmelisiniz. Uygulanamayandavran tan di er davran a geçmek eksik ö renmeye neden olacakt r. Bunu önlemek içinuygulayamad davran a ait faaliyeti tekrar etmelisiniz.

68

A a da perspektif resmi verilen “Yatak gövdesi” parças n n yeterli ve kesit

görünü lerini çiziniz.

Uygun ka t seçiniz.

En az görünü le parçay ifade etmeye çal n z.

Belirledi iniz kesit düzlemini dikkate alarak görünen ayr tlar çizip et kal nl klar n

taray n z.

Süreniz 90 dakikad r.

MODÜL DE ERLEND RME

69

Modülün Ad :Amaç:

Ad ve Soyad :

Görünü ç karmaGerekli ortam sa land nda bu modül ile teknik resim kural vestandartlar na uygun olarak makine parçalar n imalat için yeterligörünü lerini ç karabileceksiniz.

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekle tirirken a a daki dereceleme ölçe ini ö retmeninizdolduracakt r. Sadece ilgili alan doldurunuz.

A a da listelenen davran lar ö rencide gözleyemediyseniz (0), zay f niteliktegözledinizse (1), orta düzeyde gözlediyseniz (2) ve iyi nitelikte gözledinizse (3)rakam n n alt ndaki ilgili kutucu a X i areti koyunuz.

DE ER ÖLÇEGÖZLENECEK DAVRANI LAR0 1 2 3

1 önlü ünü giyme.

2 Gerekli çizim araç-gereçlerini eksiksiz haz rlama.

3 Çizim araç gereçlerinin ve ortam n temiz olmas n sa lama

4 Standart ka d resim masas na kurallara uygun olarakyap t rma.

5 Yap t rd ka da, kurallara uygun olarak, çerçeve antetçizme.

6 parças n n eklini ve çal ma konumunu en iyi ifade edenbak yönünü ve yeterli görünü say s n belirleme.

7 Seçilen bak yönüne göre yeterli görünü ü veya görünü lerigenel hatlar yla ka da yerle tirme.

8 Kesit al nmas gereken görünü ü ve kesit çe idini belirleme.

9 Kesit olarak çizilmesine karar verdi i görünü veyagörünü ler için kesit düzlemi belirleme.

10Belirledi i kesit düzlemini “TS 88-20/04-geni ” standard nagöre ilgili görünü üzerinde gerekiyorsa kesit çizgisi olarakçizme.

11 Kesit düzlemine göre ve TS 10849 numaral standarddikkate alarak kesit görünü ü eksiksiz olarak çizme.

12Kesit görünü lerini çizdi i parçaya ait et kal nl klar n “TS88-20/ISO 128-20/ ubat 2000/01-dar” standard na ve “U”modeline göre tarama.

13 Görünü ü çizerken TS 88-20 ISO 128-20’de verilen çizgiçe itlerini kullanma.

14 Çizdi i kesit görünü üzerine gerekiyorsa kesitdüzlemlerinin isimlerini yazma.

70

15 Görünü lerin çizimini bitirdikten sonra eksik ve hatalarakar son kontrolü yapma.

16 Kontrolü bitirdikten sonra ka d resim masas ndandikkatlice sökme.

17 leri tek ba na yapabilme.

18 i istenen sürede bitirebilme.

TOPLAM:

DÜ ÜNCELER:

DE ERLEND RME

Ö renci derecelendirme ölçe i listesindeki davran lar s ras yla uygulayabilmelidir.Hangi davran tan 0 ve 1 de er ölçe ini i aretlediyseniz o konuyla ilgili faaliyeti tekraretmesini isteyiniz.

MODÜL DE ERLEND RME

Alm oldu unuz e itimle Görünü ç karma çizimi yöntemlerini ö renmi oldunuz.

Edindi iniz bu bilgi ve tecrübeleri “Makine Teknolojisi” alan nda üretim yapan bir

i letmede çal arak peki tirebilirsiniz.

Size verilen i parças n n yeterli ve kesit görünü lerini çizebilmelisiniz. Anlayamad n z

bir nokta olursa konuyla ilgili faaliyeti tekrar ediniz.

Bilgi i lenmezse zamanla körelir.

leyen demir paslanmaz.

Performans testindeki i lemleri yapabilirseniz bu modülü ba ar yla tamamlars n z.

Böylece bu modülle ilgili tam ö renmeyi sa layarak di er modüle geçebilirsiniz.

Farkl i parçalar üzerinde modüle ait konular i lemeniz bilgilerinizin peki mesini ve

ba ar n z n artmas n sa layacakt r.

Ölçme sorular ve performans testinden ba ar l olamazsan z bu modülü tekrar etmeniz

sizin için daha yararl olacakt r.

71

KAYNAKLAR

Arslan Mehmet, Uygulamal Teknik Resim. stanbul: Arslan Yay nc l k, 2002.

Çarkç Mahmut, Teknik Resim. Isparta: 2003.

Dede Tar k, F r n çerisinde ve Mutfakta Çok Amaçl Kullan labilen CamKaplar n (Borcam) Kal plar n n Üretim A amalar ve Bilgisayar DestekliTasar m . Marmara Üniversitesi, stanbul: Yüksek Lisans Tezi, 1997.

Efeo lu Mustafa, Yüksel Karata ve Mehmet Konar, Makine Ressaml Atölye veTeknoloji I Temel Ders Kitab . stanbul: MEB, Birinci Bask , Serler Bas m, 2003.

Özçilingir Nail ve en, . Zeki, Teknik Resim Temel Bilgiler. stanbul: Ege ReklamBas m Sanatlar Tesisleri, 2002.

Özçilingir Nail ve en, . Zeki, Temel Teknik Resim. stanbul: Ders kitaplarAnonim irketi, 1994.

Türk Standartlar Enstitüsü’nün konularla ilgili standartlar .

KAYNAKLAR