nastavni plan i program studijskog programa treĆeg … · nastavni plan i program studijskog...

NASTAVNI PLAN I PROGRAM STUDIJSKOG PROGRAMA TREĆEG CIKLUSA STUDIJA NA EKONOMSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U

BANјOJ LUCI

Banja Luka, avgust 2015. godine

SADRŽAJ

Uvod ................................................................................................................................................... 3

1. NAZIV I CILjEVI STUDIJSKOG PROGRAMA STUDIJA TREĆEG CIKLUSA .................... 6 1.1. Utemelјenost studijskog programa trećeg ciklusa studija ................................................... 6 1.2. Struktura studijskog programa ............................................................................................ 7 1.3. Svrha studijskog programa ................................................................................................. 8

2. MODEL STUDIJSKOG PROGRAMA ........................................................................................ 9

3. NAUČNA OBLAST KOJOJ PRIPADAJU STUDIJSKI PROGRAMI ..................................... 10

4. VRSTA STUDIJA I ISHOD PROCESA UČENјA .................................................................... 10 4.1. Vrste studija ...................................................................................................................... 10 4.2. Ishodi procesa učenja ........................................................................................................ 10 4.3. Izlazne kompetencije studenata ........................................................................................ 11

5. AKADEMSKI NAZIV ............................................................................................................... 13

6. USLOVI ZA UPIS NA STUDIJSKI PROGRAM ...................................................................... 13

7. LISTA OBAVEZNIH I IZBORNIH PREDMETA .................................................................... 14 7.1. Istraživački projekat – pristupni rad ................................................................................. 15 7.2. Tabelarni pregled predmeta na studijskom programu ...................................................... 16 7.3. Opisi, odnosno specifikacije predmeta (knjiga predmeta) ................................................ 22

8. NAČIN I POTREBNO VRIJEME IZVOĐENјA STUDIJA ...................................................... 22 8.1. Način izvođenja studija – tradicionalno ............................................................................ 27 8.2. Neposredna nastava .......................................................................................................... 32 8.3. Ocjenjivanje studenta ........................................................................................................ 33

9. BODOVNA VRIJEDNOST PREDMETA U SKLADU SA EVROPSKIM SISTEMOM PRENOSA BODOVA – ECTS .................................................................................................. 35

10. PREDVIĐENI BROJ SATI ZA POJEDINE PREDMETE ....................................................... 36

11. KRITERIJI I USLOVI PRENOSA ECTS BODOVA ............................................................... 39

12. NAČIN IZBORA PREDMETA IZ DRUGIH STUDIJSKIH PROGRAMA ............................ 39

13. KRITERIJI I NAČINI OSIGURANјA KVALITETA ............................................................... 39

14. USLOVI ZA PRELAZAK SA DRUGIH STUDIJSKIH PROGRAMA ................................... 40

15. OBAVEZE STUDENATA I DINAMIKA STUDIRANјA ....................................................... 41

16. SADRŽAJ NASTAVNOG PLANA I PROGRAMA III CIKLUSA STUDIJA – SILABUSI .. 41 16.1. Tabelarni pregled predmeta na studijskom programu ...................................................... 41

3

Uvod Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci je visokoškolska institucija u sastavu Univerziteta u Banjoj Luci čija je osnovna djelatnost naučno‐nastavni i naučnoistraživački rad. Ekonomski fakultet u Banjoj Luci osnovan je Rješenjem Skupštine opštine Banja Luka br. 01‐012/75 od 06.02.1975. godine. Fakultet se razvio iz Odjelјenja Ekonomskog fakulteta u Sarajevu, koje je počelo s radom 1. novembra 1974. godine. Danas, nakon usvajanja Zakona o visokom obrazovanju Republike Srpske, Fakultet posjeduje sve neophodne dozvole za rad i u potpunosti ispunjavanja uslove propisane Zakonom (Rješenje o utvrđivanju uslova za početak rada visokoakademske ustanove, broj rješenja 07.1‐4462/07, od 02.07.2007. godine; Rješenje o upisu u sudski registar, broj rješenja 1‐587‐00, od 13.09.2007. godine, dozvolu za rad, broj dozvole 07.23/602‐3900/09, od 22.06.2009. godine i Rješenje o akreditaciji Univerziteta u Banjoj Luci (UNIBL), izdato od strane JU “Agencija za akreditaciju visokoškolskih ustanova Republike Srpske”, broj: 178/13 od 15.08.2013. godine).

Misija Ekonomskog fakulteta je edukacija i osposoblјavanje visokoobrazovnog akademskog i stručnog kadra, razvoj tržišno orijentisanih kompetencija studenata1, kao i naučnoistraživački rad i saradnja na državnom, regionalnom i međunarodnom nivou sa naučnoistraživačkim institucijama, vladinim i nevladinim institucijama i privredom.

Vizija Ekonomskog fakulteta:

Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci je moderan, razvijen, progresivan i otvoren fakultet koji predstavlјa glavnu okosnicu ekonomskog razvoja Republike Srpske.

Glavni cilј Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci je da postane lider iz oblasti visokog obrazovanja i naučnoistraživačkog rada u okvirima Republike Srpske i Bosne Hercegovine, i šire, u regionalnom kontekstu.

Specifični cilјevi Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci su: 1. Kontinuirano unapređenje kvaliteta nastavnog procesa na I, II i III ciklusu studija, usklađenog

zahtjevima realnog sektora i principima bolonjskog procesa. 2. Pobolјšanje kompetencija nastavnog i saradničkog osoblјa i izlaznih kompetencija studenata

stalnim inovacijama u nastavnom procesu i naučnoistraživačkom radu i učestvovanjem u međunarodnim projektima.

3. Jačanje međunarodne saradnje i pozicije Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci u inostranstvu.

Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci lider je u Republici Srpskoj po kvalitetu svojih studijskih programa, nastavnog osoblјa i izlaznih profila studenata. Iako je nepovolјna demografska slika Republike Srpske u poslјednjoj deceniji i velika konkurencija privatnih visokoškolskih ustanova dovela do pada zainteresovanih studenata za naš fakultet u periodu od 2007. do 2011. godine, taj trend je zaustavlјen i u poslјednje tri godine je povećan broj novoupisanih studenata. Diplomirani studenti Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci danas su generalni direktori banaka, osiguravajućih društava, mikrokreditnih institucija, menadžeri u privatnim i javnim malim, srednjim i velikim preduzećima, glavni revizori, vodeće računovođe, ekonomski analitičari,

1 U daljem tekstu koristićemo termine student, kandidat, nastavnik, menadžer i ostale stručne termine kao rodno neutralne termine koji se odnose i na ženski i na muški rod (prim. aut.).

4

stručnjaci za međunarodnu ekonomiju, marketing, menadžment i preduzetništvo. U poslјednje dvije decenije našom diplomom mogli su se ponositi predsjednik Republike Srpske, premijeri, ministri, viceguverneri.

Od osnivanja do danas na Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci upisalo se 12.103 studenata, prosječno 302,57 novih studenata svake godine. Od toga broja, zaklјučno sa 25.08.2015. godine, diplomiralo je 5350 studenata, ili 44,20%, master studij uspješno je zavšilo 20 studenata, magistriralo je 233 kandidata, a zvanje doktora ekonomskih nauka, steklo je 63 kandidat. Na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Banjoj Luci na studiju I i II ciklusa u akademskoj 2014/2015. godini studiralo je 2544 studenata (sa 25.08.2015. godine).

U akademskoj 2014/2015. godini nastavu na studiju I ciklusa izvodilo je 40 nastavnika (13 redovnih profesora, 10 vanrednih profesora, 17 docenata), 1 nastavnik stranih jezika i 18 saradnika (10 viših asistenata i 8 asistenata). Od ovog broja, tj. od 59 nastavnika i saradnika, u stalnom radnom odnosu je 54 zaposlenih (53 stalno zaposlena nastavnika i saradnika sa Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci i jedan zaposleni nastavnik sa ostalih organizacionih jedinica Univerziteta u Banjoj Luci), dok su pet nastavnika i saradnika zaposleni u dopunskom radnom odnosu. Na studiju II ciklusa studija, uz domaće predavače, obezbijedili smo i eminentne gostujuće profesore sa ekonomskih fakulteta iz Ljublјane, Zagreba, Beograda, Sarajeva, Mostara, Istočnog Sarajeva, Kragujevca, Niša, Bijelјine i Podgorice. Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci ima potpisane ugovore o poslovno-tehničkoj saradnji sa 19 univerziteta i visokih škola iz Velike Britanije, Holandije, Nјemačke, Portugalije, Srbije, Hrvatske, Crne Gore i Bosne i Hercegovine. Nastavno osoblјe sa partnerskih univerziteta igraće značajnu ulogu u realizaciji studija III ciklusa studija.

Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci posjeduje sve tehničko-prostorne i kadrovske pretpostavke za školovanje studenata na sva tri ciklusa studija. Od akademske 2014/2015. godine omogućili smo školovanje studentima na jednom studijskom programu I ciklusa studija pod nazivom Ekonomija i poslovno upravlјanje i studiju II ciklusa studija na šest studijskih programa:

1. Finansije, bankarstvo i osiguranje; 2. Finansije i revizija javnog sektora; 3. Međunarodna ekonomija; 4. Poslovna ekonomija; 5. Aktuarstvo.

Studijski programi oba ciklusa studija licencirani su od strane Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske.

Na osnovu navedenih činjenica, potreba tržišta rada kao i potreba akademske zajendice, od akademske 2015/2016. godine omogućili smo školovanje studentima na jednom studijskom programu III ciklusa studija pod nazivom Ekonomija, u okviru četiri slјedeća modula:

1. Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje, 2. Menadžment i preduzetništvo, 3. Ekonomska analiza i politika, i 4. Međunarodna ekonomija.

5

Studijski program na III ciklusu studija kompatibilan je sa licenciranim studijskim programima I i II ciklusa studija Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci. Realizacijom studijskog programa na III ciklusu studija Ekonomija, studenti koji su uspješno savladali prethodna dva ciklusa studija i stekli akademsko zvanje mastera ekonomije – 300 ECTS bodova, stekli bi mogućnost nastavka akademskog obrazovanja na doktorskim studijima, tj. na III ciklusu studija.

Studenti sa diplomom Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, sa izgrađenim kompetencijama i međunarodno priznatom diplomom (veliki broj naših studenata nastavio je školovanje na studijima II i III ciklusa studija u Austriji, Nјemačkoj, Velikoj Britaniji, Mađarskoj, Italiji, Kanadi, Sjedinjenim Američkim Državama, Srbiji, Crnoj Gori, Hrvatskoj, Sloveniji i drugim zemlјama, prema evidenciji Studentske službe Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci) mogu se zaposliti u javnom sektoru, poslovnom nefinansijskom i finansijskom sektoru, samozapošlјavanjem i zapošlјavanjem u trećem sektoru.

Diploma Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci je brend. To potvrđuju i diplomirani ekonomisti, masteri ekonomije, magistri ekonomskih nauka i doktori ekonomskih nauka koji obavlјaju visoke državničke dužnosti u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini, ali i upravlјaju finansijskim institucijama, institucijama Vlade Republike Srpske, te javnim i privatnim preduzećima.

Dramatične promjene nakon globalne finansijske i ekonomske krize i zahtjeva privredne prakse za novim profilima stručnjaka, uslovili su i brzi odgovor Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci koji kroz ovaj studijski program nudi novi model visokog obrazovanja na trećem ciklusu studija, usklađen sa zahtjevima bolonjske deklaracije i iskazanim potrebama realnog sektora.

Uslovi u kojima je Fakultet postojao i opstajao permanentno su nametali potrebu školovanja stručnjaka iz oblasti savremenog poslovanja kao što su: menadžment, preduzetništvo, bankarstvo, marketing, računovodstvo, revizija, poslovne finansije, osiguranje, lјudski resursi, poslovna informatika, ekonomska analiza i politika, međunarodna ekonomija, itd. Uporedo sa time, Fakultet je davao potrebna znanja za naučna istraživanja u raznim oblastima savremene ekonomske nauke. Sa težnjom ka uspostavlјanju izvrsnosti u visokom obrazovanju, studij na III ciklusu studija, tj. na doktorskim studijima buduće doktore ekonomskih nauka osposobiće za napredna istraživanja i primjenu savremene matematičko-statističke aparature za sprovođenje složenih, multidisciplinarnih istraživanja, kao i za kritički osvrt i analizu postojećih teorija iz oblasti ekonomije i menadžmenta, s cilјem otkrivanja novih saznanja i razvoja nauke. Sa naučnim zvanjem doktora ekonomskih nauka, svršeni studenti biće osposoblјeni za samostalni i timski naučnoistrživački rad u naučnoistraživačkim institutima, institucijama visokog obrazovanja, razvojnim centrima, institucijama i organizacijama vladinog i nevladinog sektora, međunarodnim projektnim timovima kao i u relanom finansijskom i nefinansijskom poslovnom sektoru. Takođe, biće osposoblјeni da upravlјaju razvojnim projektnim timovima i da rukovode preduzećima i institucijama u svim sektorima.

6

1. NAZIV I CILjEVI STUDIJSKOG PROGRAMA STUDIJA TREĆEG CIKLUSA

Treći ciklus studija, tj. doktorski studij organizuje se na višemodularnom studijskom programu pod nazivom Ekonomija. Studijski program III ciklusa studija sadrži četiri modula, i to:

1. Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje, 2. Menadžment i preduzetništvo, 3. Ekonomska analiza i politika, i 4. Međunarodna ekonomija.

Osnovni cilј sva četiri modula studijskog programa Ekonomija je obrazovanje odgovarajućih stručnjaka na III cilkusu studija iz određene oblasti na nivou doktorskih studija, koji će biti osposoblјeni za uklјučivanje u naučnoistraživački rad u akademskim i naučnoistraživačkim institucijama iz oblasti društvenih nauka, konkretnije iz ekonomije i poslovnog upravlјanja. Generalni cilј programa je da se studenti osposobe za rad na rješavanju konkretnih problema u poslovnoj ekonomiji i ekonomskoj analizi, kao i za dalјa primijenjena i fundamentalna naučna istraživanja. Studijski program omogućava sticanje znanja i ovladavanje vještinama koje su neophodne za obavlјanje vrlo složenih upravlјačkih i analitičkih poslova iz različitih oblasti ekonomske nauke. Studijski program je multidisciplinarno koncipiran i usmjeren na pripremanje studenata za samostalni i timski naučnoistraživački rad na visokom nivou, u skladu sa međunarodnim standardima naučnoistraživačkog rada.

Cilјevi studijskog programa su osposoblјavanje budućih doktora ekonomskih nauka za: − Samostalan naučnoistraživački rad za potrebe akademskih institucija, privrede i društva u

cjelini; − primjenu naprednih i složenijih metoda analiziranja uzročno-poslјedičnih odnosa i veza u

ekonomskoj teoriji i ekonomskoj stvarnosti, kao i mogućnosti primjene savremenih metoda kvantitativnih i kvalitativnih istraživanja kao osnove za empirijska istraživanja i donošenje poslovnih odluka, uz minimiziranje rizika u neizvjesnom i turbulentnom okruženju vladinih, profitnih i neprofitnih organizacija;

− razvijanje individualnih vrijednosti kroz motivaciju, kreativno razmišlјanje, planiranje i postavlјanje cilјeva, donošenje odluka neophodnih u naučno-istraživačkim aktivnostima,

− jačanje sposobnosti za timski i individualni naučnoistraživački rad iz oblasti ekonomije, posebno iz užeg usmjerenja;

− promovisanje značaja i uloge naučno-istraživačkog rada u okviru ekonomske profesije značajne s aspekta ukupnog privrednog i društvenog razvoja,

− razvoj vještina komunikacije s korisnicima usluga i sposobnosti upotrebe dodatnih znanja i vještina (informacione tehnologije) u realizaciji naučnoistraživačkih projekata.

1.1. Utemelјenost studijskog programa trećeg ciklusa studija

Studijski programi trećeg ciklusa studija utemelјeni su na: − Zakonu o visokom obrazovanju ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 73/10, 104/11,

84/12. i 108/13);

7

− Statutu Univerziteta u Banjoj Luci, Statutu Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci i na drugim normativno-pravnim dokumentima ovih ustanova;

− Pravilima studiranja na III ciklusu studija Univerziteta u Banjoj Luci; − Pravilniku o vanrednom studiju Univerziteta u Banjoj Luci; − Magna karti: Magna Charta Universitatum; − Bolonjskoj deklaraciji: The European Higher Education Area Joint Declaration of the European

Ministers of Education convened in Bologna on the 19th of June 1999; − Praškom komunikeu: Towards the European Higher Education Area – Communique of the

meeting of European ministers in charge of higher Education i Prague on 19th of May 2001; − Sorbonskoj deklaraciji: Joint declaration on harmonisation of the architecture of the European

higher education system (Sorbone, Paris, 25th of May, 1998); − Izjavi iz Salamanke: Message from the Salamanca Convention of European Higher Education

Institutions; − Okviru za visokoakademske kvalifikacije u Bosni i Hercegovini: Bosnia and Herzegovina (BiH)

higher education qualification framework; − Okviru kvalifikacija u evropskom prostoru visokog obrazovanja (QF EHEA); − Evropskom okviru kvalifikacija za cjeloživotno učenje (EQF); − Konvenciji o priznavanju kvalifikacija u oblasti visokog obrazovanja u evropskom regionu

(Lisabonska konvencija); − Standardima i smjernicama za osiguranje kvaliteta u evropskom prostoru visokog obrazovanja

(ESG).

1.2. Struktura studijskog programa

Studijski program trećeg ciklusa studija (doktorski studij) traje tri studijske godine sa ukupno 180 ECTS bodova. Nastava i vannastavne aktivnosti organizuju se u šest semestara, koji imaju po 30 ECTS bodova. Riječ je o studijskom programu, koji je kreiran u skladu s najnovijim dostignućima ekonomske nauke, savremenom praksom renomiranih fakulteta u Evropi i svijetu, kao i potrebama naše privrede i društva.

Studijski program trećeg ciklusa studija Ekonomija definisan je tako da bude sveobuhvatan i usaglašen sa drugim programima Fakulteta (na studijima I i II ciklusa studija) prema modelu 4 + 1 + 3, odnosno ukupno 480 ECTS bodova.

Program ima jasno definisanu svrhu i ulogu u sistemu visokog obrazovanja Republike Srpske. Cilјevi studijskog programa, ishodi učenja, znanja i vještine koji se njegovim savladavanjem stiču, precizno su određeni i usklađeni sa strateškim cilјevima Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci.

Na nivou studijskog programa i u okviru pojedinih modula, obezbijeđen je odgovarajući procenat izbornosti, što trećem ciklusu (doktorskim) studijama daje neophodnu fleksibilnost. Od ukupno devet predmeta i završnog rada, tri predmeta, uklјučujući završni rad, izborni su predmeti, što čini 30,00% od ukupnog broja predmeta. U strukturi studijskog programa zastuplјene su, u odgovarajućim proporcijama, tri grupe predmeta, i to: teorijsko-metodološki, stručni i uskostručni predmeti.

8

Izborne predmete biraju studenti prije početka akademske godine, s tim da odluku o izboru izbornih predmeta donosi Nastavno-naučno vijeće, na prijedlog Komisije za postdiplomske studije i doktorate i mentorske komisije. Konačnu odluku o izbornim predmetima, na prijedlog Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, usvaja Senat Univerziteta u Banjoj Luci.

Nastava na sva četiri modula realizovaće se prema planu izvođenja nastave i uz primjenu raznovrsnih metoda, kako bi se kod studenata razvile različite sposobnosti i vještine i kako bi se svima omogućilo da, bez obzira na različite stilove učenja, pod približno istim uslovima usvajaju nova znanja. Plan izvođenja nastave usaglašen je sa Pravilima studiranja na trećem ciklusu studija Univerziteta u Banjoj Luci (dostupno na http://www.unibl.rs.sr/uni/doc/pravila_studiranja_na_III_ciklusu.pdf) i Odlukom o načinu praćenja i valorizovanja znanja studenata na trećem ciklusu studija, koji usvaja Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci neposredno prije početka akademske godine.

1.3. Svrha studijskog programa

Vizija studijskih programa III ciklusa studija je da komplementarnim pristupom i višim nivoom obrazovanja studenata koji su završili II ciklus studija održe i unaprijede lidersku poziciju Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini.

Studijski program na III ciklusu studija predstavlјa odgovor na potrebe tržišta rada i potrebe Republike Srpske za razvojem i progresom. Svrha višemodularnog studijskog programa na III ciklusu studija je da prati dinamične promjene u ekonomskom okruženju, izlazeći u susret potrebama za novim naučnim kompentencijama, znanjima, ali i vještinama koje se od doktora ekonomskih nauka zahtijevaju, kako od naučno-istraživačkih ustanova i privrede, tako i od državnih institucija.

Studijski program je višedimenzionalno koncipiran i strukturiran, a fokusiran je na pojedinačna, specifična i uskodisciplinarna znanja koja se nude iz slјedećih užih naučnih oblasti: aktuarstvo, ekonometrija, ekonomsko planiranje i razvoj, ekonomska politika, fiskalna ekonomija, monetarna ekonomija, međunarodna ekonomija, operaciona istraživanja, poslovne finansije, marketing, preduzetnička ekonomija, računovodstvo i revizija, teorijska ekonomija, statistička analiza, menadžment i poslovna informatika.

Pored kreiranja i stvaranja kompetentnih i traženih obrazovnih profila na tržištu rada, koji bi se efikasno zapošlјavali i doprinosili razvoju društva, svrha ovog studijskog programa je i osposoblјavanje studenata za samostalan naučnoistraživački rad u okviru visokoškolskih ustanova i naučnoisraživačkih organizacija i instituta.

Svrha modula Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje je osposoblјavanje i obrazovanje naučnih radnika, budućih doktora ekonomskih nauka, za obavlјanje naučno-istraživačkog rada iz oblasti računovodstva, revizije i poslovnih finansija i upravlјanja finansijskim institucijama u svim sektorima. Svrha modula Menadžment i preduzetništvo je unapređenje naučnih saznanja i vještina, i obavlјanje rukovodećih poslova u složenim poslovnim i neposlovnim sistemima, kao i za obavlјanje naučnoistraživačkog rada iz oblasti menadžmenta, preduzetništva, korporativnog upravlјanja, upravalјanja kvalitetom, marketingom i poslovnim procesima. Modul Međunarodna ekonomija obuhvata unapređenje naučnih znanja i vještina savremenog upravlјanja međunarodnim

http://www.unibl.rs.sr/uni/doc/pravila_studiranja_na_III_ciklusu.pdf

9

poslovnim operacijama, kao i upoznavanje koncepcija i strategija poslovanja na regionalnom i globalnom tržištu. Svrha modula Ekonomska analiza i politika je pružanje naučnih saznanja budućim doktorima ekonomskih nauka iz oblasti ekonomske analize, ekonomske politike i ekonomske teorije, odnosno njihovo osposoblјavanje za naučnoistraživački rad i unapređenje gore navedenih oblasti u praksi, posebno iz oblasti makroekonomije i mikroekonomije.

2. MODEL STUDIJSKOG PROGRAMA

Model studijskih programa je 4 + 1 + 3. Studij III ciklusa (doktorski studij) traje tri godine, odnosno šest semestara, ukupno 180 ECTS bodova. Studijski program trećeg ciklusa studija Ekonomija definisan je tako da bude sveobuhvatan i usaglašen sa drugim programima Fakulteta (na studijima I i II ciklusa studija) prema modelu 4 + 1 + 3, odnosno ukupno 480 ECTS bodova.

Економски факултет Универзитета у Бањој Луци

Студијски програми 4 + 1 + 3

Додипломске академске студије „Економија и пословно управљање“ – Први циклус студија - 240 ECTS бодова

Прве три године студија су заједничке, а на четвртој години студија студенти се специјализују на уско-стручним усмјерењима:

Финансије, банкарство и

осигурање

Међународна економија

Пословна економија

Квантитативне анализе

Дипломске академске мастер студије - Други циклус студија – 60 ЕCTS бодова

Студиј се изводи на пет студијских програма:

Финансије, банкарство и осигурање

Финансије и ревизија јавног сектора

Међународна економија

Пословна економија Актуарство

Академске докторске студије „Економија“ – Трећи циклус судија – 180 ECTS бодова

Студијски програм је вишедимензионално конципиран и структуриран и изводи се на четири модула:

Пословне финансије, банкарство и осигурање

Менаџмент и предузетништво

Међународна економија Економска анализа и политика

10

Slika 1. Portfolio Bolonjskog programa studiranja na

Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Banjoj Luci

3. NAUČNA OBLAST KOJOJ PRIPADAJU STUDIJSKI PROGRAMI

Studijski program III ciklusa studija pripada naučnoj oblasti 5.0.0. Društvene nauke, naučnom polјu 5.2.0. Ekonomija i poslovanje.

Studijskom programu pripadaju slјedeće naučne oblasti, kategorizovane u uže naučne oblasti prema Nomenklaturi polјa i užih naučnih oblasti Pravilnika o izmjeni pravilnika o naučnim i umjetničkim oblastima, polјima i užim oblastima („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 27/2010) i Odlukom Senata Univerziteta u Banjoj Luci broj: 02/04-3-2082-64/12 od 13. 9. 2012. godine:

Aktuarstvo, Ekonometrija, Ekonomsko planiranje i razvoj, Ekonomska analiza, Fiskalna ekonomija, Marketing, Međunarodna ekonomija, Monetarna ekonomija, Operaciona istraživanja, Poslovne finansije, Preduzetnička ekonomija, Računovodstvo i revizija, Teorijska ekonomija, Statistička analiza, Menadžment i Poslovna informatika.

1.0.0 Prirodne nauke, 1.1.0 Matematika, 1.1.1 Matematička analiza i primjena

5.0.0 Društvene nauke, 5.5.0 Pravo, 5.5.8 Poslovno pravo i pravo društava

5.0.0 Društvene nauke, 5.4.0 Sociologija, 5.4.1 Teorijska sociologija

4. VRSTA STUDIJA I ISHOD PROCESA UČENјA

4.1. Vrste studija

Studijski program III ciklusa studija (trogodišnji doktorski studij) traje šest semestara, 180 ECST bodova, odnosno ukupno na sva tri ciklusa studija 480 ECST bodova.

4.2. Ishodi procesa učenja

− Studij III ciklusa studija Ekonomija studentima će omogućiti sticanje kvalifikacija kojima će steći kompetencije za poznavanje i primjenu metodologije samostalnog i timskog naučnoistraživačkog rada i primjenu specifičnih metoda naučnoistraživačkog rada, kao što su metode sinteze i analize, istorijske metode, metode klasifikacije, metode analogije, grafičke metode, metode idukcije i dedukcije, i drugih metoda.

− Ovaj studijski program je specifičan, jer razvija sposobnosti kritičkog razmišlјanja, analize problema i predviđanja poslјedica međusobnog odnosa posmatranih nezavisnih i zavisnih varijabli, te na osnovu analize činjenica tražiti optimalno rješenje problema. Studenti će biti

11

osposoblјeni da kreiraju i implementiraju mjere ekonomske politike poslovnih i neposlovnih entiteta u pravcu podsticanja ukupnog ekonomskog rasta i razvoja preduzeća, organizacija i institucija, pa samim time i zemlјe u izmijenjenim uslovima na globalnom nivou.

− Nakon završetka studijskog programa, student će postati kompetentan u pogledu mogućnosti praćenja najsavremenijih saznanja iz oblasti teorijske ekonomije, ali i praktičnog rješavanja problema iz realnog sektora. Studentima će se tokom studija razvijati kreativne sposobnosti razmišlјanja i razmatranja problema formiranjem obrazaca razmišlјanja „uzrok-poslјedica“.

− Akademski sadržaj studijskog programa se koncentriše na motivisanje studenta da logički zaklјučuje i ohrabruje se za preuzimanje odgovornosti odlučivanja u turbulenetnom i neizvjesnom okruženju.

− Specifičnost studijskog programa je modularnost programa skupinom zajedničkih predmeta, uz građenje fundamenta za buduća istraživanja iz specifičnih uskostručnih i disciplinarnih predmeta, sa kojim će student biti osposoblјen da ovlada i usvoji recentna saznanja iz oblasti savremene ekonomije uz istovremenu primjenu teorijskih saznanja u praksi. Analizom aktuelnih ekonomskih pojava i procesa dolazi se do rješenja i kvalitativnih predviđanja dalјih trendova u oblasti monetarne ekonomije, proširivanjem teorijskih i praktičnih znanja iz ove oblasti ekonomske nauke.

− Najkorisnije praktične vještine, tehnike i sposobnosti koje se razvijaju ovim studijskim programom su vještine komuniciranja sa kolegama, sa širom akademskom zajednicom i društvom, kao i sposobnosti projektovanja i sprovođenja originalnih istraživanja kojima daju vlastiti doprinos pomjeranju granica znanja. S time u vezi, kao obavezni dio studijskog programa studenti će biti kvalifikovani da publikuju rezultate vlastitih istraživanja u prestižnim naučnim časopisima

4.3. Izlazne kompetencije studenata

Tokom studija na III ciklusu studija, studenti će unaprijediti određene prenosive vještine koje su stekli tokom školovanja na II ciklusu studija. Studenti upotpunjuju znanja stečena na akademskim studijama drugog ciklusa u cilјu primjene stečenih znanja i vještina za rješavanje konkretnih problema u poslovnom okruženju na nivou ekonomskih subjekata, kao i pripreme za dalјi naučnoistraživački rad.

Svršeni studenti bi okončanjem studija bili u mogućnosti da verbalno, grafički, matematički i ekonometrijski predstavlјaju ekonomske ideje i analize, uklјučujući i njihov međusobni odnos. Pored toga, bili bi osposoblјeni da raspravlјaju, analiziraju i procjenjuju politike vlada i da procijene ekonomske performanse naše privrede, drugih privreda i globalne ekonomije.

Izlazne kompetencije (learning outcomes, engl.) studenata dodatno su profilisane studijskim programom koji student izabere i završi, tj. izbaranim modulom koji studenti biraju prilikom upisa na treći ciklus studija.

Nakon okončanja studijskog programa doktorskog studija i u okviru modula Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje studenti će biti osposoblјeni da obavlјaju poslove izvođenja nastavnog procesa na visokoškolskim ustanovama iz svih nastavnih disciplina koje pokrivaju uže naučne oblasti poslovne finansije, računovodstvo i revizija, i aktuarstvo. Takođe studenti će biti

12

osposoblјeni za samostalan naučnoistraživački rad kroz pripremu i realizaciju naučnoistraživačkih projekata, pisanje naučnih radova i izradu naučnih studija. Studenti će biti kvalifikovani za poslove konsaltinga u oblastima računovodstva, revizije i poslovnih finansija u privrednim i neprivrednim organizacijama. Poslovi konsaltinga će uklјučivati razne analize opravdanosti investicionih projekata, portfolio analiza i poslove finansijske analize kao i procjene vrijednosti preduzeća i posrednika i zastupnika u osiguranju. Pored znanja stečenih iz pojedinih naučnih disciplina, studenti stiču i vještine mjerenja performansi preduzeća, pripremanja i sastavlјanja eksternih finansijskih izvještaja, primjene upravlјačko-računovodstvenih tehnika i instrumenata u cilјu upravlјanja performansama preduzeća.

Studenti koji završe studijski program doktorskog studija, u okviru modula Međunarodna ekonomija, nakon završetka ovoga modula ovladaće specifičnim i proširenim znanjima u odnosu na studij II ciklusa studija iz oblasti međunarodnog poslovanja, konkretno, za obavlјanje naučnoistraživačkog rada iz međunarodne ekonomije. Pored toga, studenti dobijaju napredna znanja iz međunarodne trgovine i spolјnotrgovinske politike, tako da mogu obavlјati poslove izvođenja nastavnog procesa na visokoškolskim ustanovama iz svih nastavnih disciplina koje pokriva uža naučna oblast međunarodna ekonomija. Takođe studenti će biti osposoblјeni za samostalan naučnoistraživački rad kroz pripremu i realizaciju naučnoistraživačkih projekata, pisanje naučnih radova i izradu naučnih studija. Studenti će biti kvalifikovani za poslove konsaltinga u oblastima međunarodnih finansija, gdje će studenti biti osposoblјeni za rješavanje problema i implementaciji odluka iz domena međunarodne ekonomije kroz procjenu rizika i upravlјanje promjenama u savremenim međunarodno orijentisanim organizacijama.

Takođe student će biti osposoblјen za konsultantske poslove u nadležnom ministarstvu za ekonomske odnose sa inostranstvom, za spolјnotrgovinska plaćanja u bankama, carinskog poslovanja, špediterskim firmama, poslove u kreditnom i investicionom sektoru, sektoru za procjenu rizika, poslove ekonomskog konsaltinga, analitike i predviđanja makroekonomskih kretanja, u centralnoj banci i poslove ekonomiste analitičara.

Ukoliko se studenti opredijele da završe studijski program doktorskog studija, u okviru modula Poslovna ekonomija, usmjerenje Menadžment i preduzetništvo, trebalo bi nakon završetak ovoga odsjeka da ovladaju specifičnim i proširenim znanjima u odnosu na studij II ciklusa studija. Pored toga, studenti dobijaju napredna znanja iz oblasti menadžmenta, marketinga i preduzetničke ekonomije, tako da mogu obavlјati poslove izvođenja nastavnog procesa na visokoškolskim ustanovama iz svih nastavnih disciplina koje pokriva uža naučna oblast menadžment, preduzetništvo i marketing. Takođe, studenti će biti osposoblјeni za samostalan naučnoistraživački rad kroz pripremu i realizaciju naučnoistraživačkih projekata, pisanje naučnih radova i izradu naučnih studija. Studenti će biti kvalifikovani za poslove upravlјanja složenim poslovnim sistemima, ali i neprofitnim i vladinim organizacijama. Studenti će biti osposoblјeni da samostalno i u timu, pokreću i vode visokorizične nove i inovativne poslovne poduhvate.

Ukoliko se studenti opredijele da završe studijski program doktorskih studija u okviru modula Ekonomska analiza i politika, nakon završetka III ciklusa studija ovog studijskog programa moći će obavlјaju poslove izvođenja nastavnog procesa na visokoškolskim ustanovama iz svih nastavnih disciplina koje pokrivaju uže naučne oblasti teorijske ekonomije, ekonomske analize, ekonomske politike, monetarne i fiskalne ekonomije. Takođe, studenti će biti osposoblјeni za samostalan

13

naučno-istraživački rad kroz pripremu i realizaciju naučnoistraživačkih projekata, pisanje naučnih radova i izradu naučnih studija. Studenti će biti osposoblјeni i za poslove konsaltinga u oblastima analize ekonomskih pokazatelјa u realnom nefinansijskom sektoru, u finansijskom sektoru, bankama i osiguravajućim društvima, penzionim i zdravstvenim fondovima, javnom sektoru kroz analizu i ocjenu makroekonomskih pokazatelјa, kretanja, predviđanja i prognoziranja makroekonomskih varijabli. Takođe, biće osposoblјeni za izvođenje kvantitativnih i kvalitativnih analiza i predviđanja u naučnoistraživačkim projektima kroz uspješno korištenje metoda kvantitativne analize prilikom donošenja investicionih i drugih odluka strateškog karaktera. Takođe, obavlјaće širok spektar poslova iz analize podataka svih vrsta i uspješno koristiti standardne softvere za statističku obradu podataka i osposoblјeni za samostalan i timski naučnoistraživački rad.

5. AKADEMSKI NAZIV

Nakon završetka III ciklusa studija kandidat stiče akademsko zvanje doktor ekonomskih nauka sa dodatkom diplome i naznakom modula – 480 ECTS bodova.

Na engleskom jeziku, Doctor of Economics Science with diploma supplement with indicated module – 480 ECTS points.

Skraćenica

Dr, napisana ispred imena i prezimena.

PhD, napisana iza imena i prezimena.

6. USLOVI ZA UPIS NA STUDIJSKI PROGRAM

Upis kandidata na prvu godinu III ciklusa studija vrši se na osnovu provedenog javnog konkursa koji raspisuje nadležno Ministarstvo prosvjete i kulture Vlade Republike Srspke. Odluku o broju kandidata za upis u prvu godinu III ciklusa studija donosi Vlada Republike Srpske na prijedlog Senata Univerziteta i Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta za svaki modul pojedinačno.

Opšti uslov za apliciranje na konkurs za upis kandidata je završen trogodišnji ili četvorogodišnji studij I ciklusa ili osnovni dodiplomski studij na akreditovanim Univerzitetima u zemlјi i inostranstvu, i da je kandidat: − završio jednogodišnji ili dvogodišnji studij II ciklusa studija i stekao akademsko zvanje mastera

ekonomije (60 ECTS bodova) stečeno na akreditovanim Univerzitetima u zemlјi i inostranstvu na kojima se izvodi nastava iz naučnog polјa ekonomija i poslovanje, odnosno sa ukupno ostvarenih 300 ECTS bodova, te objavlјena dva naučna rada iz odgovarajuće ekonomske naučne oblasti u naučnim časopisima od nacionalnog i međunarodnog značaja.

− završio dvogodišnji diplomski studij prema odredbama Zakona o univerzitetu i ranijih zakonskih rješenja prije usvajanja Zakona o visokom obrazovanju ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 73/10, 104/11, 84/12. i 108/13), da ima objavlјena dva naučna rada iz odgovarajuće ekonomske naučne oblasti u naučnim časopisima od nacionalnog i međunarodnog značaja i da ima naučno zvanje magistra ekonomskih nauka uz prethodno sprovedeni postupak ekvivalencije ranije stečenog zvanja sa novim zvanjima. Postupak ekvivalencije se sprovodi za

14

svako zvanje pojedinačno shodno postupcima definisanih Pravilnikom o postupku ekvivalencije ranije stečenih zvanja, postupku vrednovanja visokoškolskih isprava i za potrebe nastavka školovanja na Univerzitetu u Banjoj Luci (dostupno na http://www.unibl.org/uni/sajt/doc/File/dokumenti/ Pravilnik-o-postupkuekviv.ranije-stecenih-zvanja,postupku-vrednovanja-visokos.-ispraa-i-nastavak-skolovanja-1.pdf).

Pored opštih uslova za upis kandidata na III ciklus studija, posebnim Pravilnikom o doktorskom studiju Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci usklađenim sa Pravilima studiranja na trećem ciklusu studija Univerziteta u Banjoj Luci, a koje će usvojiti Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, biće definisani načini i posebni uslovi upisa i rangiranja kandidata za upis u prvu godinu III ciklusa studija za tekuću akademsku godinu, za svaki pojedinačan modul.

Zahtjev kandidata za prijavu na konkurs treba da sadrži: − motivaciono pismo namjere kandidata o studiranju na doktorskom studiju; − popunjen prijavni obrazac koji sadrži područje interesovanja kandidata za naučnu oblast iz koje

želi da studira na trećem ciklusu studija (naziv modula, obrazložen prijedlog izbora izbornih predmeta u skladu sa studijskim programom i modulom),

− biografske i bibliografske podatke kandidata, − diplomu o završenom četvorogodišnjem studiju prvog ciklusa odnosno osnovnom studiju, − diplomu o stečenom zvanju mastera ekonomije ili ekvivalenta masteru ekonomije, − spisak objavlјenih naučnih radova i odštampane radove, − sve gore navedene obrasce i dokumente skenirane i dostavlјene na CD-u.

Za upis na III ciklus studija kandidati pored dostavlјenih dokaza o stečenom obrazovanju podnose i obrazloženi prijedlog interesovanja za naučno istraživanje u okviru studijskog programa Ekonomija (uže naučne oblasti interesovanja, prijedlog izbornih predmeta i obrazloženje naučne i teorijske zasnovanosti područja interesovanja za studij trećeg ciklusa studija). Kandidat se opredelјuje za određeni modul doktorskih studija, a prijedlog doktorskog istraživanja mora odgovarati samom modulu za koji se lice opredjelilo.

7. LISTA OBAVEZNIH I IZBORNIH PREDMETA

Lista – pregled obaveznih i izbornih studijskih predmeta data je u okviru tabelarnog pregleda predmeta na sva četiri modula u okviru studijskog programa Ekonomija III ciklusa studija za svaki pojedini odsjek i usmjerenje (aneks Tabela 7.1.).

Svi predmeti u studijskom programu razvrstani su prema svome statusu. Zavisno od toga da li je student obavezan da ih upiše, predmeti se dijele na obavezne (O) i izborne (I). Studenti na početku akademske godine, odnosno semestra, upisuju obavezne predmete i od ponuđenih izbornih predmeta biraju i upisuju potreban broj izbornih predmeta. Izborni predmeti se biraju na način da student prije početka semestra podnosi zahtjev mentorskoj Komisiji za izbor izbornog predmeta. Mentorsku komisiju formira dekan Ekonomskog fakuleta Univerziteta u Banjoj Luci, nakon usvajanja sastava Komisije od strane Nastavno-naučnog vijeća.

http://www.unibl.org/uni/sajt/doc/File/dokumenti/Pravilnik-o-postupkuekviv.ranije-stecenih-zvanja,postupku-vrednovanja-visokos.-ispraa-i-nastavak-skolovanja-1.pdf



15

Student bira izborne predmete isklјučivo iz oblasti koja je predmet izrade doktorske disertacije. Mentorska komisija predlaže Komisiji za postdiplomske stidije i doktorate i Nastavno-naučnom Vijeću listu izbornih predmeta za svakog kandidata pojedinačno. Odluku o izboru izbornih predmeta i listu odgovornih nastavnika na III ciklusu studija usvaja Senat Univerziteta u Banjoj Luci.

Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, na prijedlog prodekana za nastavu i prodekana za naučno-istraživački rad, predlaže Senatu Univerziteta u Banjoj Luci izmjenu i dopunu liste odgovornih nastavnika, kojom se verifikuje izbor izbornog predmeta i odgovorni nastavnici.

Zajednički obavezni predmeti nalaze se na sva četiri modula studijskih programa trećeg ciklusa studija. Studenti neće biti u mogućnosti da prijavlјuju i polažu ostale obavezne i izborne predmete dok ne polože ova tri zajednička predmeta.

U strukturi sva četiri modula drugog ciklusa studija izborni predmeti obuhvataju ukupno 27 ECTS bodova (studenti biraju tri izborna predmeta u 3. semestru) što u odnosu na ukupan broj (180) ECTS bodova čini 15,00% ECTS bodova ili 33% predmeta, neuklјučujući doktorsku disertaciju.

Na ovaj način obezbijeđena je fleksibilnost studijskog programa koja pokazuje u kojoj mjeri je zastuplјena mogućnost studenata da učestvuju u kreiranju sopstvenog obrazovanja. Ovakav koncept studija – "usmjeren prema studentima" prihvata studenta kao partnera i podrazumijeva njegovo aktivno učestvovanje tokom čitavog procesa studija.

Studenti upisuju, izvršavaju predispitne obaveze i polažu ispit iz svakog obaveznog predmeta. Ukoliko u toku akademske godine ne polože ispit iz obaveznog predmeta, ponovo ga upisuju naredne akademske godine, a prema odredbama Zakona o visokom obrazovanju i Pravila studiranja na III ciklusu Univerziteta u Banjoj Luci.

U pogledu predispitnih obaveza i ispita iz izbornih predmeta, studenti izvršavaju predispitne obaveze i polažu ispit iz predmeta koje su izabrali i upisali na početku akademske godine, odnosno na početku semestra, a prema odredbama Pravilnika o doktorskom studiju Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, koji usvaja Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, neposredno prije početka svake akademske godine.

7.1. Istraživački projekat – pristupni rad

Od svakog studenta očekuje se da učestvuje u izradi istraživačkog projekta u formi pisanog pristupnog rada. Projekat će biti rađen u toku semestra uz mentorsku pomoć predmetnih nastavnika. Cilј rada je da pomogne studentima da razviju vještine naučnoistraživačkog rada, kao i sposobnost samostalnog istraživanja, analize problema i sposobnost predlaganja praktičnih rješenja. Istraživanje na projektu treba da bude široko i sveobuhvatno, da uklјuči različite relevantne izvore informacija koje mogu biti od koristi u analizi teme. Studenti se ohrabruju da u svojim istraživanjima iskorače iz okvira materijala definisanih silabusom modula, da demonstriraju originalnost, fleksibilnost i inovativnost u radu, ali da predložene teme budu u skladu sa glavnim cilјem modula.

Svaki student će nastavniku kod kojeg polaže ispit elektronskim putem ili na usmenim konsultacijama, predložiti naziv teme rada. Kada tema pristupnog istraživačkog rada bude

16

odobrena, student pristupa izradi rada, a konačnu verziju rada šalјe elektronskim putem najkasnije deset dana prije ispitnog roka na kojem će student polagati ispit. Pristupni rad mora da zadovolјi minimum kriterija naučnoistraživačkog rada, propisanih Uputstvom za izradu stručnih i naučnih radova koje usvaja Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci.

Preduslov za izlazak na završni usmeni ispit je samostalni istraživački pristupni rad koji je odobrio odgovorni nastavnik.

Pristupni rad mora imati jasno definisan problem i predmet istraživanja, cilј istraživanja, definisane hipoteze, zavisne i nezavisne varijable, opisanu primijenjenu metodologiju istraživanja, očekivane rezultate istraživanja, pregled literature, ako se radi o empirijskom istraživanju i opisan metod, uzorak i rezultate istraživanja sa diskusijom, koncizan zaklјučak u kojem se postavlјene hipoteze potvrđuju ili odbacuju, kao i tehnički obrađen tekst prema Uputstvu. Rad treba da sadrži do maksimalno 10.000 riječi, Times New Roman, justified, font 12, spacing 1,5) uklјučujući sažetak, uvod, tabele, slike, spisak literature i aneks sa podacima iz empirijskog istraživanja, ukoliko takvo istraživanje bude sastavni dio rada.

7.2. Tabelarni pregled predmeta na studijskom programu

Studij Ekonomskog fakulteta na III ciklusu (doktorski studij) studija organizuje se na četiri modula: 1. Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje, 2. Menadžment i preduzetništvo, 3. Ekonomska analiza i politika i 4. Međunarodna ekonomija

Na studijskom programu Ekonomija sva četiri modula imaju šest obaveznih i tri izborna predmeta. Od ukupnog broja obaveznih predmeta tri su zajednička za sve module, a preostala tri predmeta obavezna su za svaki modul pojedinačno. Izborne predmete student, bira ili mu se dodjelјuju, prilikom upisa na studij trećeg ciklusa.

Zajednički obavezni predmeti nose po 10 ECTS bodova. Ovi predmeti imaju za cilј ovladavanje odgovarajućim metodološkim znanjima, neophodnim za samostalni naučno-istraživački rad. Na svakom predmetu, a na osnovu konsultacija studenta sa mentorskom komisijom, odgovorni nastavnici (u skladu sa listom odgovornih nastavnika i saradnika na trećem ciklus studija) utvrđuju teme koje student detalјnije izučava tokom nastave na predmetu.

Tabela 1. Zajednički obavezni predmeti doktorskih studija

Naziv predmeta P S P S ECTS

Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 10 Ekonomska analiza 4 3 10 Ekonometrija 4 3 10 UKUPNO: 12 9 30

Legenda:

P – Predavanja sedmično u semestru (15 sedmica)

S – Studijsko istraživački rad (15 sedmica)

17

Na studijskom programu Ekonomija, na sva četiri modula student ima šest obaveznih i tri izborna predmeta. U narednim tabelama, predstavićemo vam listu predmeta i studentskih obaveza tokom doktorskih studija na sva četiri modula

18

Tabela 1.1. Modul: POSLOVNE FINANSIJE, BANKARSTVO I OSIGURANјE

Naziv predmeta i aktivnosti na doktorskom studiju P S P S SEMESTAR ECTS

I GODINA STUDIJA

Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 1. semestar 10

Ekonomska analiza 4 3 1. semestar 10

Ekonometrija 4 3 1. semestar 10

Monetarna ekonomija i savremeno bankarstvo 4 3 2. semestar 9

Politike finansijskog izvještavanja 4 3 2. semestar 9

Politika dobiti 4 3 2. semestar 9

Istraživački rad 3 2. semestar 3

UKUPNO ECTS BODOVA - PRVA GODINA STUDIJA: 60

II GODINA STUDIJA

Izborni predmet 1 3 3 3. semestar 9



Prijava doktorske disertacije - prva radionica 3. semestar 3

Druga radionica 4. semestar 5

Treća radionica 4. semestar 5

Referisanje o napretku istraživanja 4. semestar 10

Naučni članak i prvi doktorantski kolokvijum 4. semestar 10

UKUPNO ECTS BODOVA - DRUGA GODINA STUDIJA: 60

III GODINA STUDIJA

Mjesečno referisanje o napretku istraživanja 5. semestar 20

Drugi doktorantski kolokvijum 5. semestar 10

Doktorska disertacija 6. semestar 30

UKUPNO ECTS BODOVA - TREĆA GODINA STUDIJA: 60

UKUPNO ECTS BODOVA 180

Izborni predmeti na modulu Poslovne finansije bankarstvo i osiguranje:

Savremena finansijska intermedijacija i investiciono odlučivanje

Finansiranje neprofitnih organizacija

Strategijsko upravlјačko računovodstvo

Napredna revizija II

Upravlјanje korporativnim finansijama

Rizici u osiguranju

19

Tabela 1.2. Modul: MENADžMENT I PREDUZETNIŠTVO

Naziv predmeta i aktivnosti na doktorskom studiju P S P S SEMESTAR ECTS I GODINA STUDIJA

Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 1. semestar 10 Ekonomska analiza 4 3 1. semestar 10 Ekonometrija 4 3 1. semestar 10 Savremene teorije preduzetništva 4 3 2. semestar 9 Strategija i korporativno upravlјanje 4 3 2. semestar 9 Upravlјanje marketingom 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3

UKUPNO ECTS BODOVA - PRVA GODINA STUDIJA: 60 II GODINA STUDIJA

Izborni predmet 1 3 3 3. semestar 9 Izborni predmet 2 3 3 3. semestar 9 Izborni predmet 3 3 3 3. semestar 9 Prijava doktorske disertacije - prva radionica 3. semestar 3 Druga radionica 4. semestar 5 Treća radionica 4. semestar 5 Referisanje o napretku istraživanja 4. semestar 10 Naučni članak i prvi doktorantski kolokvijum 4. semestar 10

UKUPNO ECTS BODOVA - DRUGA GODINA STUDIJA: 60 III GODINA STUDIJA

Mjesečno referisanje o napretku istraživanja 5. semestar 20 Drugi doktorantski kolokvijum 5. semestar 10 Doktorska disertacija 6. semestar 30

UKUPNO ECTS BODOVA - TREĆA GODINA STUDIJA: 60 UKUPNO ECTS BODOVA 180

Izborni predmeti na modulu Menadžment i preduzetništvo:

Inovativnost javnog sektora

Organizacioni dizajn i ponašanje

Strateško planiranje

Liderstvo u ekonomiji

Savremene korporativne finansije

Strategija kompenzacijskog menadžmenta

Kvalitet i upravlјanje poslovnim procesima

Upravlјanje razvojem MSP i preduzetničke strategije

Ekonomija za menadžere

20

Tabela 1.3. Modul: EKONOMSKA ANALIZA I POLITIKA


Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 1. semestar 10 Ekonomska analiza 4 3 1. semestar 10 Ekonometrija 4 3 1. semestar 10 Ekonomija regulacije 4 3 2. semestar 9 Makroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9 Mikroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3






Izborni predmeti na modulu Ekonomska analiza i politika:

Fiskalna ekonomija

Ekonomija javnog sektora

Teorija međunarodne trgovine

Monetarna ekonomija

Teorija igara

Teorija i politika razvoja

21

Tabela 1.4. Modul: MEĐUNARODNA EKONOMIJA


Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 1. semestar 10 Ekonomska analiza 4 3 1. semestar 10 Ekonometrija 4 3 1. semestar 10 Međunarodna ekonomija 4 3 2. semestar 9 Razvojna i regionalna ekonomija 4 3 2. semestar 9 Institucionalna ekonomija, globalizacija i tranzicioni procesi 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3






Izborni predmeti na modulu Međunarodna ekonomija:

Međunarodna trgovina – teorija i politika

Međunarodne finansije

Međunarodno bankarstvo

Konkurentnost nacionalnih privreda

Svjetski privredni ciklusi

Svjetski privredni sistemi

Spisak obaveznih i izbornih predmeta je u prilogu tabela 7.1. Detalјan nastavni program za svaki predmet je u prilogu u obrascu 7.2.

22

7.3. Opisi, odnosno specifikacije predmeta (knjiga predmeta)

Svaki odgovorni nastavnik obavezan je da u skladu sa usvojenim obrascem, a na osnovu odluke Katedre, sačini detalјan plan i sadržaj predmeta neposredno prije početka nastave po semestrima, u skladu sa Odlukom o usvajanju akademskog kalendara Senata Univerziteta.

Minimum sadržaja knjige predmeta je: − informacije o odgovornim nastavnicima, raspored obaveznih konsultacija i termin održavanja

nastave i studijsko-istraživačkog rada; − silabus predmeta sa opisom nastavnih jedinica i datumima održavanja nastave, studijsko-

istraživačkog rada i predispitnih obaveza; − spisak ispitnih pitanja; − spisak obavezne i dopunske literature.

8. NAČIN I POTREBNO VRIJEME IZVOĐENјA STUDIJA

Treći ciklus studija (trogodišnji doktorski) traje šest semestara sa ukupno 180 ECTS bodova. Organizuje se kao redovni i vanredni studij, a sastoji se od časova predavanja i studijsko-istraživačkog rada u toku 15 sedmica u zimskom i lјetnom semestru, u skladu sa odlukom Senata Univerziteta u Banjoj Luci o akademskom kalendaru.

Nastava na trećem ciklusu studija studijskog programa Ekonomija izvodi se u sjedištu, odnosno na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Banjoj Luci. Nastava će se organizovati za redovne i vanredne studente. Studij traje tri godine, odnosno šest semestara i izvodi se prema slјedećoj dinamici:

Prva godina studija – 60 ECTS bodova:

Student prve godine doktorskih studija polaže šest predmeta od kojih: 1. tri predmeta su obavezni zajednički predmeti koja nose po 10 ECTS bodova (1. semestar), 2. tri predmeta su obavezni predmeti specifični za svaki modul i koji nose po 9 ECTS bodova (2.

semestar), 3. student piše i javno brani jedan istraživački rad (iz jednog od predmeta iz 2. semestra) koji

nosi 3 ECTS boda.

Druga godina studija – 60 ECTS bodova:

Student druge godine doktorskih studija: 1. polaže tri izborna predmeta koji nose po 9 ECTS bodova (3. semestar), 2. podnosi prijavu doktorske disertacije i učestvuje u prvoj radionici (3 ECTS boda) (3.

semestar), 3. učestvuje u drugoj radionici (5 ECTS bodova), (4. semestar), 4. učestvuje u trećoj radionici (5 ECTS bodova), (4. semestar), 5. vrši istraživanja u vezi sa odobrenom disertacijom, na osnovu kojih priprema i jedan članak za

objavlјivanje (4. semestar, ukupno 30 ECTS bodova).

23

Treća godina studija – 60 ECTS bodova:

Treća godina studija u cjelini posvećena je radu na doktorskoj disertaciji, zaklјučno sa njenom odbranom (5. semestar i 6. semestar, ukupno 30+30 ECTS bodova)

Student doktorskih studija ukupno stiče 84 ECTS bodova a na osnovu položenih ispita i 96 ECTS bodova na osnovu aktivnosti vezanih za izradu doktorske disertacije: saopštenja, prezentacije zaklјučaka, priprema članaka, odbrana i dr.

Uslov da student doktorskih studija upiše 4. semestar studija, odnosno pristupi radu na doktorskoj disertaciji je da je prethodno ostvario 84 ECTS boda, odnosno položio predmete iz prva tri semestra studija i prijavio temu doktorske disertacije.

Tabela 1.5. Sintetizovana struktura studijskog programa Ekonomija


I GODINA STUDIJA Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 1. semestar 10 Ekonomska analiza 4 3 1. semestar 10 Ekonometrija 4 3 1. semestar 10 Obavezni predmet 1 4 3 2. semestar 9 Obavezni predmet 2 4 3 2. semestar 9 Obavezni predmet 3 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3






Obrazloženje sadržaja studijskog programa Ekonomija

Struktura izvođenja nastave na studijskom programu Ekonomija je ista na sva četiri modula (Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje; Menadžment i preduzetništvo; Ekonomska analiza i politika; Međunarodna ekonomija). Razlika između modula je u izboru obaveznih i izbornih predmeta i u izboru problema istraživanja za izradu doktorske disertacije.

24

I godina doktorskih studija

I semestar: 30 ECTS boda

Predmeti

Svi moduli u okviru studijskog programa Ekonomija imaju šest obaveznih predmeta. Zajednički obavezni predmeti nose po 10 ECTS bodova, dok obavezni predmeti po modulima nose 9 ECTS bodova. Ovi predmeti imaju za cilј ovladavanje odgovarajućim metodološkim znanjima, neophodnim za samostalni naučno-istraživački rad. Na svakom predmetu, a na osnovu konsultacija sa mentorskom komisijom studenta, odgovorni nastavnici utvrđuju teme koje student detalјnije izučava tokom nastave na predmetu.

Tabela 1.6 Zajednički obavezni predmeti doktorskih studija za sva četiri modula


Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 10 Ekonomska analiza 4 3 10 Ekonometrija 4 3 10 UKUPNO – 1. semestar: 12 9 30

II semestar: 27 ECTS bodova + 3 ECTS boda (istraživački rad)

Predmeti

Kandidat sluša i polaže po tri obavezna predmeta koji nose po 9 ECTS bodova.

Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje


I GODINA STUDIJA Monetarna ekonomija i savremeno bankarstvo 4 3 2. semestar 9 Politike finansijskog izvještavanja 4 3 2. semestar 9 Politika dobiti 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3

UKUPNO ECTS BODOVA - PRVA GODINA STUDIJA – 2. semestar: 30

Modul: Menadžment i preduzetništvo


I GODINA STUDIJA Savremene teorije preduzetništva 4 3 2. semestar 9 Strategija i korporativno upravlјanje 4 3 2. semestar 9 Upravlјanje marketingom 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3


25

Modul: Ekonomska analiza i politika


I GODINA STUDIJA Ekonomija regulacije 4 3 2. semestar 9 Makroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9 Mikroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9 Istraživački rad 3 2. semestar 3


Modul: Međunarodna ekonomija


I GODINA STUDIJA Međunarodna ekonomija 4 3 2. semestar 9 Razvojna i regionalna ekonomija 4 3 2. semestar 9

Institucionalna ekonomija, globalizacija i tranzicioni procesi 4 3 2. semestar

9

Istraživački rad 3 2. semestar 3 UKUPNO ECTS BODOVA - PRVA GODINA STUDIJA – 2. semestar: 30

Istraživački rad

Kandidat piše seminarski istraživački rad koji javno brani iz jednog od položenih predmeta ili (uz saglasnost mentorske komisije) nekog drugog predmeta iz I semestra studija. Seminarski istraživački rad nosi 3 ECTS.

II godina doktorskih studija

III semestar: 30 ECTS bodova

Predmeti

Studenti biraju 3 predmeta. Predmeti nose po 9 ECTS bodova.

Dva predmeta koja se biraju moraju biti iz izabranog modula, a treći može biti iz jednog od tri ostala modula studijskog programa Ekonomija (po odluci mentorske komisije – u slučaju da je riječ o temi koja je interdisciplinarna). Predmeti treba da su bliže povezani sa užom naučnom oblasti u okviru koje student namjerava da obavi svoja istraživanja potrebna za doktorsku disertaciju.

Krajem semestra student podnosi Komisiji za postdiplomske studije i doktorate razrađen prijedlog teme i sadržaja doktorske disertacije u pisanom obliku – 3 ECTS boda u unaprijed definisanoj formi, prema Pravilniku o doktorskim studijama).


II GODINA STUDIJA Izborni predmet 1 3 3 3. semestar 9 Izborni predmet 2 3 3 3. semestar 9 Izborni predmet 3 3 3 3. semestar 9 Prijava doktorske disertacije - prva radionica 3. semestar 3

26

UKUPNO ECTS BODOVA - DRUGA GODINA STUDIJA – 3. semestar: 30

IV semestar: 30 ECTS bodova

Uslov: Student može da upiše IV semestar pošto je ispunio sve predviđene obaveze iz prva tri semestra.

1. Odbrana prijedloga projekta disertacije (10 ECTS bodova)

Početkom semestra student brani prijedlog projekta doktorske disertacije pred Komisijom.

2. Izvještaj i saopštenje rezultata rada pred komisijom (10 ECTS bodova)

Student jedanput mjesečno izvještava mentorsku komisiju o radu na projektu disertacije i ostvarenim rezultatima.

3. Pripremlјen članak za objavlјivanje (10 ECTS bodova)

Student je obavezan da u toku semestra pripremi članak za objavlјivanje u časopisu u kome će saopštiti prve rezultate svojih istraživanja. Predfinalnu verziju članka student upućuje svim kandidatima iz generacije i svim članovim mentorskih komisija i saopštava osnovne nalaze na zajedničkom skupu (prvi doktorantski colloquium) svih kandidata i svih komisija. Po svakom radu vodi se diskusija.


II GODINA STUDIJA Druga radionica 4. semestar 5 Treća radionica 4. semestar 5 Referisanje o napretku istraživanja 4. semestar 10 Naučni članak i prvi doktorantski kolokvijum 4. semestar 10

UKUPNO ECTS BODOVA - DRUGA GODINA STUDIJA – 4. semestar: 30

III godina doktorskih studija

V semestar: 30 ECTS bodova

Rad, izvještaji o radu na disertaciji i saopštavanje rezultata 1. Student radi na izradi svoje disertacije o čemu jednom mjesečno podnosi izvještaj mentorskoj

komisiji (20 ECTS bodova) 2. Na kraju semestra organizuje se zajednički skup svih kandidata i svih članova mentorskih

komisija (drugi doktorantski colloquium) na kome kandidat podnosi izvještaj i prezentuje rezultate svog rada na disertaciji (10 ECTS bodova)


III GODINA STUDIJA Mjesečno referisanje o napretku istraživanja 5. semestar 20 Drugi doktorantski kolokvijum 5. semestar 10

UKUPNO ECTS BODOVA - TREĆA GODINA STUDIJA – 5. semestar: 30

VI semestar: 30 ECTS bodova

27

Ocjena i odbrana doktorske disertacije

Kandidat može izrađenu doktorsku disertaciju podnijeti na ocjenu nakon što je ispunio obaveze predviđene studijskim programom (ostvario 150 ECTS bodova) i ispunio uslov da ima najmanje jedan rad objavlјen ili prihvaćen rad za objavlјivanje u međunarodnom referentnom časopisu ili domaćem časopisu prve kategorije sa liste Ministarstva nauke i tehnologije.

Student završava, predaje i javno brani svoju doktorsku disertaciju (30 ECTS bodova).


III GODINA STUDIJA Doktorska disertacija 6. semestar 30

UKUPNO ECTS BODOVA - TREĆA GODINA STUDIJA – 6. semestar: 30 UKUPNO ECTS BODOVA DOKTORSKI STUDIJ 180

8.1. Način izvođenja studija – tradicionalno

Studije na studijskom programu III ciklusa studija izvode se na tradicionalan (klasičan) način. Tradicionalan način izvođenja studija predstavlјa organizovanje studija u sjedištu visokoakademske institucije i odvija se neposrednim kontaktom nastavnika i studenta u formi predavanja, kao i neposrednim kontaktom saradnika i studenata u formi studijsko istraživačkog rada.

Nastava se u toku akademske godine organizuje u dva semestra. Jedan semestar studija vrednuje se sa 30 ECTS bodova.

Svi predmeti su jednosemestralni. Nastavni plan sadrži najviše tri predmeta po semestru, uklјučujući obavezne radionice, doktorske kolokvije i izradu doktorske disertacije.

Oblici izvođenja nastave na Fakultetu su standardizovani. Ukupno angažovanje studenta obuhvata: 1) neposredna nastava; 2) konsultacije s nastavnicima 3) konsultacije sa studentima 4) samostalni rad studenta.

Doktorske studije su studije trećeg ciklusa visokog obrazovanja. Doktorske studije se organizuju u skladu sa Evropskim sistemom prenosa i akumulacije bodova (u dalјem tekstu: ECTS) na akreditovanim studijskim programima. Za sticanje akademskog stepena doktora ekonomskih nauka potrebno je tokom doktorskih studija steći najmanje 180 ECTS bodova, uz uslov da je lice prethodno ostvarilo 300 ECTS bodova (završen I i II ciklus studija). Doktorska disertacija je originalan i samostalan naučni rad kandidata u naučnoj oblasti iz koje se realizuju studije III ciklusa na Fakultetu.

Studije III ciklusa na Fakultetu organizuju se na studijskom programu Ekonomija koji se izvodi u okviru četiri modula: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje i Menadžment i preduzetništvo, Ekonomska analiza i politika i Međunarodna ekonomija. − Organizaciju i realizaciju trećeg ciklusa studija na Fakultetu prati Komisija za postdiplomske

studije i doktorate (u dalјem tekstu: Komisija) koju čine dekan Fakulteta, prodekan za naučnoistraživački rad i šefovi katedri.

− Komisijom rukovodi prodekan za naučnoistraživački rad.

28

− Prijedloge odluka Komisije razmatra i konačnu odluku donosi Nastavno-naučno veće Fakulteta.

Upis kandidata na prvu godinu III ciklusa studija vrši se na osnovu provedenog javnog konkursa. Odluku o broju kandidata za upis u prvu godinu III ciklusa studija za tekuću akademsku godinu donosi Vlada Republike Srpske na prijedlog Senata Univerziteta i Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta za svaki modul pojedinačno.

Opšti uslov za aplikaciju na konkurs opisani su u odjelјku VI Elaborata.

Pored opštih uslovi upisa kandidata na treći ciklus studija, posebnim Pravilnikom biće definisan način i postupak rangiranja kandidata za upis u prvu godinu III ciklusa studija za tekuću akademsku godinu za svaki pojedinačan modul. Pravilnik o uslovima upisa i rangiranju kandidata za upis u prvu godinu III ciklusa studija za tekuću akademsku godinu donosi Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta.

Kandidat se opredelјuje za određeni modul doktorskih studija, a prijedlog doktorskog istraživanja mora odgovarati samom modulu za koji se opredjelio.

Na osnovu prikuplјenih prijava kandidata, Komisija za upis na III ciklus studija predlaže preliminarnu mentorsku komisiju za svakog prijavlјenog kandidata. Sastav ove komisije mora odgovarati predloženom predmetu doktorskog istraživanja, kao i užoj naučnoj oblasti potencijalnog mentora i članova komisije.

Kandidati daju usmeno obrazloženje prijedloga doktorskog istraživanja pred Komisijom za upis na III ciklus studija i mentorskom komisijom koja je određena. Na osnovu ocjene prijedloga istraživanja, i usmenog obrazloženja prijedloga, kao i uspjeha tokom studiranja, završenog studijskog programa na I i II ciklusu studija i iskustva u naučno-istraživačkom radu, mentorska komisija daje ocjenu i prijedlog o prijemu kandidata na doktorske studije Komisiji za upis na III ciklus studija.

Prijem kandidata u prvu godinu III ciklusa studija sprovodi se na osnovu javnog konkursa koje raspisuje Senat Univerziteta u Banjoj Luci.

Postupak rangiranja kandidata koji su ispunili uslove za upis na doktorske studije Fakultet će urediti posebnim aktom.

Za lica koja su magistri ekonomskih nauka, a ispunili su uslove za upis, prilikom rangiranja boduje se pored uspjeha na osnovnim studijama i uspjeh na postdiplomskim – magistarskim, odnosno master studijama.

Komisija za upis na III ciklus studija sastavlјa rang-listu kandidata za upis na III ciklus studija i objavlјuje je na oglasnoj tabli i internet stranici Fakulteta u roku koji je utvrđen konkursom.

Kandidat ima pravo prigovora komisiji na rezultat objavlјen na rang-listi u roku od 24 sata od momenta objavlјivanja rang-liste.

Nastavno-naučno vijeće može odrediti minimalan broj poena za upis na treći ciklus studija.

Pravo upisa stiče kandidat koji je ispunio uslove iz člana 6. ovog Pravilnika, a na rang listi je rangiran u okviru broja utvrđenog za upis kandidata.

29

Ako kandidat koji ima pravo na upis ne izvrši upis u roku predviđenom konkursom, umjesto njega se upisuje naredni kandidat sa rang-liste, koji ispunjava uslove.

Sa licima koji upisuju III ciklus studija Dekan Fakulteta po ovlaštenju rektora Univerziteta zaklјučuje ugovor o pravima i obavezama studiranja.

Studij III ciklusa na studijskom programu Ekonomskog fakulteta nosi 180 ECTS bodova, a traje tri studijske godine (šest semestara).

Rok za okončanje doktorskih studija utvrđen je Zakonom o visokom obrazovanju i Statutom Univerziteta u Banjoj Luci.

Kandidat koji je stekao pravo na upis na III ciklus studija upisuje se na studijski program, pri čemu se opredjelјuje za modul odnosno bira uže naučne oblast iz koje želi da izradi doktorsku disertaciju.

Nastavno-naučno veće Fakulteta određuje mentorsku komisiju, a na prijedlog Komisije za postdiplomske studije i doktorate. Sastav mentorske komisije mora da ispunjava uslove iz člana 8. stav 2. ovog pravilnika. Mentorsku komisiju čini mentor i komentor.

U toku studija, Nastavno-naučno vijeće može studentu na obrazloženi prijedlog Komisije za postdiplomske studije i doktorate promjeniti mentorsku komisiju.

Mentorska komisija usmjerava studenta III ciklusa studija, u naučne sadržaje koje je potrebno da savlada, daje saglasnost prilikom izbora izbornih predmeta.

Članovi mentorske komisije mogu biti i članovi Komisije za ocjenu podobnosti kandidata i teme, ocjenu i odbranu doktorske disertacije.

U prvom semestru na svim modulima trećeg ciklusa studija pohađaju se 3 (tri) obavezna zajednička predmeta. Predmeti nose po 10 ECTS bodova. Ovi predmeti imaju za cilј ovladavanje odgovarajućim metodološkim znanjima, neophodnim za samostalni naučno-istraživački rad studenta. Na svakom predmetu, a na osnovu konsultacija sa mentorskom komisijom studenta, predmetni nastavnici utvrđuju teme koje student detalјnije izučava tokom nastave na predmetu.

Student stiče pravo da polaže predmete iz prvog semestra nakon što je okončao pohađanje nastave, u prvom zvaničnom ispitnom roku.

U drugom semestru student sluša i polaže 3 (tri) obavezna predmeta sa modula. Predmeti drugog semestra nose po 9 ECTS bodova. Student piše i javno brani istraživački rad iz jednog od izbornih predmeta koje pohađa (uz saglasnost mentorske komisije). Odbranjen istraživački rad nosi 3 ECTS boda.

U trećem semestru student, u konsultaciji sa mentorskom komisijom, bira 3 (tri) izborna predmeta. Predmeti nose po 9 ECTS bodova.

Izabrani predmeti su bliže povezani sa oblašću u okviru koje student namjerava da obavi svoja istraživanja potrebna za doktorsku disertaciju.

Nakon što položi ispite, krajem semestra, student podnosi konceptualni dio prijave doktorske disertacije Komisiji za postdiplomske studije i doktorate napisan u skladu sa Uputstvom za pisanje naučnih i stručnih radova i prezentuje ih u okviru prve radionice. Kandidat na prvoj radionici izlaže konceptualni dio prijave.

30

Konceptualni dio prijave obuhvata: temu disertacije, problem, predmet, cilјeve i hipoteze istraživanja, te pregled glavnih teorijskih i praktičnih istraživanja vezanih za istraživački problem. Predsjednik Komisije za postdiplomske studije i doktorate sastavlјa izvještaj o prihvaćanju ili odbijanju konceptualnog dijela prijave disertacije i obavještava kandidata. Ukoliko je doktorant uspješno prezentovao konceptualni dio prijave dobija 3 ECTS boda.

Student stiče pravo upisa u četvrti semestar trećeg ciklusa studija nakon što je ispunio sve predviđene obaveze iz prva tri semestra (da je prethodno ostvario 90 ECTS bodova).

Početkom četvrtog semestra student na drugoj radionici izlaže operacioni dio prijave disertacije. Prijava obuhvata: ocjenu reprezentativnosti uzorka iz oblasti istraživanja (za primjenjena istraživanja), predstavlјanje zavisnih, nezavisnih i kontrolnih varijabli istraživanja, predstavlјanje primjenlјivosti metoda istraživanja s obzirom na problematiku istraživanja.

Kandidat koji je uspješno završio drugu radionicu ostvaruje 5 ECTS bodova i učestvuje u trećoj radionici i izlaže očekivani naučni doprinos disertacije. Kod očekivanog naučnog doprinosa disertacije, kandidat treba da ukaže: na očekivani orginalni doprinos disertacije ekonomskoj nauci, da li će rezultati disertacije uticati na napredak naučne oblasti na koju se disertacija odnosi i da li će rezultati imati posredan ili neposredan uticaj na ekonomsku struku (5 ECTS bodova).

Kandidat nakon trećeg pozitivnog izvještaja dostavlјa konačnu prijavu teme doktorske disertacije Komisiji za postdiplomske studije i doktorate, u skladu sa Uputstvom za pisanje naučnih i stručnih radova.

Komisija za postdiplomske studije i doktorate predlaže Nastavno-naučnom vijeću Fakulteta da prihvati predloženu temu i predlaže Komisiju za ocjenu podobnosti kandidata i teme doktorske disertacije. Komisiju sačinjavaju mentor, komentor i jedan nastavnik sa drugog Univerziteta.

Komisija može od kandidata tražiti da dopuni sadržaj prijave, ili učini tražene korekcije. Korigovana prijava studenta uz mišlјenje Komisije upućuje se u dalјu proceduru. Ukoliko su neophodne veće promjene prijave doktorske disertacije, kao i ukoliko student ne pruži odgovarajuća objašnjenja tokom radionica, postupak se ponavlјa u dijelu koji se odnosi na prijedlog i odbranu teme.

Zadatak Komisije za podobnosti kandidata i teme doktorske disertacije rada je da, u roku do 60 dana, od dana imenovanja Komisije sačini Izvještaj o ocjeni podobnosti kandidata i teme doktorske disertacije i isti potpisan od svih članova komisije u pisanom obliku (četiri primjerka) i skenirani potpisani izvještaj u elektronskom obliku dostavi Nastavno-naučnom vijeći Ekonomskog fakulteta na razmatranje.

Ukoliko neko od članova Komisije nije saglasan sa urađenim izvještajom, dužan je da sačini izdvojeno mišlјenje koje je sastavni dio izvještaja.

Izvještaj o ocjeni podobnosti kandidata i teme doktorske disertacije stavlјa se na uvid javnosti 15 dana prije slanja Nastavno- naučnom Vijeću Fakulteta na dalјi postupak.

Odluka Fakulteta o prihvatanju Izvještaja postaje pravosnažna nakon dobijanja saglasnosti Senata Univerziteta.

31

Student jednom mjesečno izvještava mentorsku komisiju o radu na projektu disertacije i ostvarenim rezultatima (10 ECTS bodova).

Student je obavezan da u toku četvrtog semestra pripremi članak za objavlјivanje u referentnom međunarodnom ili domaćem časopisu prve kategorije, u kome će saopštiti prve rezultate svojih istraživanja. Predfinalnu verziju članka student upućuje svim kandidatima iz generacije i svim članovim mentorskih komisija i saopštava osnovne nalaze na zajedničkom skupu (prvi doktorantski colloquium) svih kandidata i svih komisija (10 ECTS bodova). Po svakom radu vodi se diskusija.

Za upis u peti semestar doktorskih studija, uslov je da je studentu Senat Univerziteta odobrio temu doktorske disertacije.

Tokom petog semestra student radi na izradi svoje disertacije o čemu jednom mjesečno podnosi izveštaj mentorskoj komisiji (20 ECTS bodova). Na kraju petog semestra organizuje se zajednički naučni skup za sve kandidate i sve članove mentorskih komisija (drugi doktorantski colloquium) na kome kandidat podnosi izvještaj i prezentuje rezultate svog rada na disertaciji (10 ECTS bodova).

Rad studenata u savladavanju predmeta doktorskih studija kontinuirano se prati tokom nastave, a konačna ocjena provjere znanja studenata iz svakog predmeta studija utvrđuje se na ispitu.

Konačna pozitivna ocjena se formira ukoliko su predispitne aktivnosti (pristupni i istraživački rad) i ispit ocijenjeni pozitivno.

Bez polaganja završnog ispita student ne može dobiti pozitivnu ocjenu.

Ispiti se održavaju u ispitnim rokovima propisanim Zakonom o visokom obrazovanju.

Ispiti se održavaju u toku radnog vremena od 8 do 20 časova, u prostoriji Fakulteta koja je navedena u spisku prijavlјenih studenata.

Ispiti su javni. Javnost se obezbjeđuje objavlјivanjem vremena i mjesta održavanja ispita, kao i mogućnošću prisustva drugih studenata na ispitu.

Student završava, predaje i javno brani svoju doktorsku disertaciju (30 ECTS bodova). Ocjeni i odbrani doktorske disertacije može se pristupiti u šestom semestru studija.

Kandidat može izrađenu doktorsku disertaciju podnijeti na ocjenu nakon što je ispunio obaveze predviđene studijskim programom (ostvario 150 ECTS bodova) i ispunio uslov da ima najmanje jedan rad objavlјen ili prihvaćen za objavlјivanje u međunarodnom ili domaćem naučnom časopisu prve kategorije.

1. Kandidat je dužan na protokol Fakulteta dostaviti: tri neukoričena primjerka doktorske disertacije, uz propratno pismo; saglasnost mentora da se rad stavi u postupak ocjene; potpisanu izjavu kojom potvrđuje da je njegova doktorska disertacija originalno djelo

studenta. 2. Komisija za Postdiplomske studije i doktorate predlaže Vijeću Fakulteta komisiju za ocjenu

urađene doktorske disertacije. Ovu komisiju čine najmanje 3 (tri) člana iz uže naučne oblasti iz koje je tema doktorske disertacije (uklјučujući mentora i komentora), od kojih najmanje jedan nije u radnom odnosu na Univerzitetu.

32

3. Članovi komisije, svaki ponaosob, analiziraju rad, nakon čega u pisanoj formi daju ocjenu kvaliteta doktorske teze sa aspekta njene podobnosti za vršenje svih dalјih radnji za odbranu, uklјučujući i eventualne sugestije za korekcije i dopune. Svoje mišlјenje članovi ove komisije dostavlјaju u pismenoj formi mentoru a mentor kandidatu.

4. Kandidat je dužan da postupi u skladu sa mišlјenjem članova komisije za ocjenu doktorske disertacije u koordinaciji sa mentorom.

5. Zadatak Komisije za ocjenu urađene doktorske disertacije je da, u roku do 60 dana od dana imenovanja Komisije, sačini Izvještaj o ocjeni urađene doktorske disertacije i isti potpisan od svih članova dostavi u pisanom (četiri primjerka) i elektronskom obliku dostavi Nastavno-naučnom vijeći Ekonomskog fakulteta na razmatranje.

6. Ukoliko neko od članova Komisije nije saglasan sa urađenim izvještajem dužan je da sačini izdvojeno mišlјenje koje je sastavni dio izvještaja.

7. Izvještaj o ocjeni podobnosti kandidata i teme doktorske disertacije stavlјa se na uvid javnosti 15 dana prije slanja Nastavnom naučnom Vijeću Fakulteta na dalјi postupak.

8. Kada prihvati pozitivan izvještaj o disertaciji kandidata, Vijeće Fakulteta, na prijedlog dekana imenuje Komisiju za javnu odbranu doktorske disertacije.

9. Odluka Fakulteta o prihvatanju Izvještaja postaje pravosnažna nakon dobijanja saglasnosti Senata Univerziteta.

10. Nakon toga, kandidat je dužan da Fakultetu preda ukoričenu doktorsku disertaciju u pisanoj formi u 5 primjeraka, kao i na elektronskom mediju (CD).

11. Predsjednik Komisije za javnu odbranu doktorske disertacije zakazuje javnu odbranu disertacije.

12. Javna odbrana se zakazuje u roku od najmanje 15 dana nakon dobijanja saglasnosti Senata Univerziteta. Preko veb stranice Fakulteta i Univerziteta, kao i preko dnevne štampe, zakazuje se termin i mjesto javne odbrane disertacije, gdje se navodi ime i prezime kandidata, naziv doktorske disertacije kao i termini mogućeg uvida u disertaciju kandidata.

13. Na javnoj odbrani disertacije vodi se zapisnik koji sadrži mišlјenje komisije, ocjenu doktorske disertacije i stečeni broj ECTS bodova

Kada Komisija za odbranu doktorske disertacije odluči da je kandidat s uspjehom odbranio disertaciju, smatra se da je student završio studije trećeg ciklusa. Lice koje završi doktorske studije stiče naučni naziv doktor ekonomskih nauka.

Studentu se izdaje diploma o završenom III ciklusu studija i dodatak diplomi.

8.2. Neposredna nastava

Neposredna nastava ostvaruje se stalnim kontaktom studenata s nastavnicima, a prema nastavnom kalendaru i semestralnom rasporedu predispitnih i ispitnih obaveza kao sastavnog dijela utvrđenog godišnjeg programa rada, koji Fakultet donosi za svaku školsku godinu. Na III ciklusu studija minimalno 50 posto neposredne nastave treba da budu časovi predavanja, a ostatak studijsko-istraživački rad i drugi oblici neposredne nastave.

Neposredna nastava ostvaruje se u vidu: − predavanja,

33

− studijsko-istraživačkog rada, − konsultacija.

8.3. Ocjenjivanje studenta

Ispitivanje i ocjenjivanje su usaglašeni sa ishodima učenja i osmišlјeni su s cilјem da se utvrdi jesu li ishodi učenja postignuti ili nisu. Uspješnost studenta u savlađivanju svakog predmeta na studijskom programu izražava se poenima u skladu sa odredbama odluke o načinu praćenja i valorizovanja znanja studenata koju usvaja Nastavno-naučno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci neposredno prije početka svake akademske godine i kontinuirano se prati tokom nastave u semestru.

Nastavnik ocjenjuje studenta na osnovu iskazanog znanja, iznesenih činjenica i njegovog razumijevanja materije, stečenih vještina i pokazane sposobnosti da iskazano primijeni u realnim situacijama. Svoje zahtjeve bazira na pristupačnosti svih sredstava neophodnih pri savladavanju utvrđenog nastavnog plana i programa (Kodeks nastavničke etike, član 7).

Odluka o načinu praćenja i valorizovanja znanja studenata mora biti usklađena sa smjernicama i opštim odredbama Pravila studiranja na III ciklusu studija Univerziteta u Banjoj Luci.

Ispunjavanjem predispitnih obaveza i polaganjem ispita student može ostvariti najviše 100 (stotinu) poena. U formiranju konačne ocjene o uspješnosti studenta u savlađivanju predmeta, predispitne obaveze učestvuju s najviše 50 poena, a ispit takođe učestvuje s najviše 50 poena.

Vrednovanje predispitnih obaveza: − prisustvovanje svim oblicima nastave, dva (2) poena, − obavezni pristupni rad, od 0 do 48 poena.

Završni ispit se polaže usmeno. Završni ispit polaže se javno, uz prisustvo najmanje jednog studenta i saradnika. Nije dozvolјeno polaganje završnog ispita iza zatvorenih vrata s jednim kandidatom. Ukoliko završni ispit prijavi bliski srodnik odgovornog nastavnika (sin, kćerka, supružnik, dijete od brata ili sestre, prvi rođak), student će polagati ispit kod drugog odgovornog nastavnika.

Ukupan ostvareni broj poena prevodi se u konačnu ocjenu koja pokazuje uspješnost savladanosti predmeta, a može biti od 5 (nije položio) do 10 (odličan - izvrsan). Način prevođenja ukupnog broja poena, koga čini zbir poena ostvaren na predispitnim obavezama i na ispitu, u konačnu ocjenu, prikazan je u narednoj skali (tabeli) ocjenjivanja:

Tabela 1.7. Raspored poena i konačnih ocjena

BROJ POENA OPISNA OCJENA OCJENA 0 – 50 nije položio pet (5) 51– 60 dovolјan šest (6) 61– 70 dobar sedam (7) 71– 80 vrlo dobar osam (8) 81– 90 odličan devet (9) 91–100 odličan – izuzetan deset (10)

Nakon završetka akademske godine i okončanjem jesenjih ispitnih rokova predmetni nastavnik objavlјuje rang-listu svih studenata koji su ostvarili predviđeni minimum od 51 poena iz ukupnih

34

obaveza i položili završni ispit. Dodjela ocjena vršiće se na osnovu te liste, prema procentu uspješnosti, primjenom slijedećeg kriterijuma:

35

Tabela 1.8. Rang-lista studenata koji su položili završni ispit

REDOSLIJED OCJENA PRVIH 1% –10% A SLjEDEĆIH 11% –35% B SLjEDEĆIH 36% –65% C SLjEDEĆIH 66% –90% D SLjEDEĆIH 91% –100% E

Studenti koji su po osnovu ukupnih obaveza ostvarili od 35 do 50 poena dobijaju ocjenu FX (potreban dodatni rad za uspješno okončanje ispita), a za manje od 35 poena ocjenu F (potrebno znatno više rada za okončanje ispita).

9. BODOVNA VRIJEDNOST PREDMETA U SKLADU SA EVROPSKIM SISTEMOM PRENOSA BODOVA – ECTS

Dodjela ECTS bodova zasniva se na težini predmeta u smislu opterećenja koje će student uložiti da postigne planirane ishode učenja u formalnom obliku. Ukupan broj bodova dodijelјenih kvalifikaciji je raspoređen na pojedine predmete proporcionalno njihovom učešću u ukupnom opterećenju potrebnom da se postignu planirani ishodi učenja.

Bodovi su dodijelјeni za ukupno vrijeme potrebno da se postignu planirani ishodi učenja, a ono se sastoji od: − broja sati kontakt nastave, − vremena potrebnog za pripremu za nastavu i izradu nastavnih zadataka (priprema i sređivanje

građe s nastave, vježbi ili s prakse; pisanje eseja, izrada projekata i seminarskih radova; prikuplјanje i proučavanje dodatne građe; praktičan rad izvan sati u nastavnom planu, itd.),

− priprema ispita i izlazak na ispit.

Predmeti razvrstani po bodovnoj vrijednosti priloženi su u tabeli 9.1. u prilogu.

36

10. PREDVIĐENI BROJ SATI ZA POJEDINE PREDMETE

Nivo studija: Treći ciklus (Doktorske studije)

Studijski program: Ekonomija

Tabela 1.9. Predmeti razvrstani po bodovnoj vrijednosti Studijski program: Ekonomija Nivo studija: Treći ciklus (Doktorske studije) Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje

Sem. Predmet Status Modul P S ECTS

1

1 Metode istraživanja u ekonomskoj nauci O abvg 4 3 10 2 Ekonomska analiza O abvg 4 3 10 3 Ekonometrija O abvg 4 3 10

30


2

1 Monetarna ekonomija i savremeno bankarstvo O a 4 3 9 2 Politike finansijskog izvještavanja O a 4 3 9 3 Politika dobiti O a 4 3 9 4 Istraživački rad O a 3

30


3

1 Izborni predmet 1 I a 3 3 9 2 Izborni predmet 2 I a 3 3 9 3 Izborni predmet 3 I a 3 3 9

Savremena finansijska intermedijacija i investiciono odlučivanje I a 3 3 9

Finansiranje neprofitnih organizacija I a 3 3 9 Strategijsko upravlјačko računovodstvo I a 3 3 9 Napredna revizija II I a 3 3 9 Upravlјanje korporativnim finansijama I a 3 3 9 Rizici u osiguranju I a 3 3 9

4 Prijava doktorske disertacije - prva radionica abvg 3 30


4

1 Druga radionica abvg 5 2 Treća radionica abvg 5 3 Referisanje o napretku istraživanja abvg 10 4 Naučni članak i prvi doktorantski kolokvij abvg 10

30 Sem. Predmet Status Modul P S ECTS

5 1 Mjesečno referisanje o napretku istraživanja abvg 20 2 Drugi doktorantski kolokvij abvg 10


6 1 Doktorska disertacija abvg 30 30 UKUPNO ECTS BODOVA 180

37

Modul: Menadžment i preduzetništvo


1


30


2

1 Savremene teorije preduzetništva O b 4 3 9 2 Strategija i korporativno upravlјanje O b 4 3 9 3 Upravlјanje marketingom O b 4 3 9 4 Istraživački rad O b 3 30


3

1 Izborni predmet 1 I b 3 3 9 2 Izborni predmet 2 I b 3 3 9 3 Izborni predmet 3 I b 3 3 9

Inovativnost javnog sektora I b 3 3 9 Oranizacioni dizajn i ponašanje I b 3 3 9 Strateško planiranje I b 3 3 9 Liderstvo u ekonomiji I b 3 3 9 Savremene korporativne finansije I b 3 3 9 Strategija kompenzacijskog menadžmenta I b 3 3 9 Kvalitet i upravlјanje poslovnim procesima I b 3 3 9 Upravlјanje razvojem MSP i preduzetničke strategije I b 3 3 9 Ekonomija za menadžere I b 3 3 9



4






Modul: Ekonomska analiza i politika Sem. Predmet Status Modul P S ECTS

1


30


2

1 Ekonomija regulacije O v 4 3 9 2 Makroekonomska analiza O v 4 3 9 3 Mikroekonomska analiza O v 4 3 9 4 Istraživački rad O v 3

38

30


3

1 Izborni predmet 1 I v 3 3 9 2 Izborni predmet 2 I v 3 3 9 3 Izborni predmet 3 I v 3 3 9

Fiskalna ekonomija I v 3 3 9 Ekonomija javnog sektora I v 3 3 9 Teorija međunarodne trgovine I v 3 3 9 Monetarna ekonomija I v 3 3 9 Teorija igara I v 3 3 9 Teorija i politika razvoja I v 3 3 9



4






Modul: Međunarodna ekonomija


1


30


2

1 Međunarodna ekonomija O g 4 3 9 2 Razvojna i regionalna ekonomija O g 4 3 9

3 Institucionalna ekonomija, globalizacija i tranzicioni procesi

O g 4 3 9

4 Istraživački rad O g 3 30


3

1 Izborni predmet 1 I g 3 3 9 2 Izborni predmet 2 I g 3 3 9 3 Izborni predmet 3 I g 3 3 9

Međunarodna trgovina – teorija i politika I g 3 3 9 Međunarodne finansije I g 3 3 9 Međunarodno bankarstvo I g 3 3 9 Konkurentnost nacionalnih privreda I g 3 3 9 Svjetski privredni ciklusi I g 3 3 9 Svjetski privredni sistemi I g 3 3 9


39


4






P:

Predavanja

S:

Studijsko-istraživački rad

Moduli

a: Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje

b: Modul: Menadžment i preduzetništvo

v: Modul: Ekonomska analiza i politika

g: Modul: Međunarodna ekonomija

11. KRITERIJI I USLOVI PRENOSA ECTS BODOVA

Uslovi prenosa ECTS bodova sa jednog studijskog programa na drugi unutar Univerziteta kao i između Univerziteta u Banjaluci i drugih univerziteta definisani su Pravilima studiranja na III ciklusu studija.

12. NAČIN IZBORA PREDMETA IZ DRUGIH STUDIJSKIH PROGRAMA

Nema preklapanja predmeta između modula. Kriteriji i način izbora izbornih predmeta detalјno je opisan u 7. poglavlјu ovog Programa: Lista obaveznih i izbornih predmeta.

13. KRITERIJI I NAČINI OSIGURANјA KVALITETA

Na Univerzitetu u Banjoj Luci se od 2008. godine izvodi redovna godišnja evaluacija nastavnog procesa putem anketiranja studenata. Između ostalog, ta evaluacija sadrži mnoge pokazatelјe kvaliteta samog studijskog programa. Pored toga, izvode se analize prolaznosti i uspjeha i prati napredovanje studenata tokom studija. U toku je izrada strategije kvaliteta koja će razraditi i druge vidove evaluacije kao i procedure za otklanjanje propusta i podizanje kvaliteta studijskih programa.

Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci periodično, u saradnji s Kancelarijom za osiguranje kvaliteta i sa Savezom studenata Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, vrši evaluaciju nastavnog procesa i nastavnog osoblјa, te sprovodi razna anketiranja studenata i zaposlenih, uklјučujući ankete preko veb-stranice Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci.

40

Obezbjeđenje kvaliteta studijskog programa provodi se u okviru procesâ: − analize podataka atraktivnosti postojećih studijskih programa, − revizije postojećih studijskih programa, − razvoja novih studijskih programa, − uvođenja novog predmeta, − analize uspješnosti završavanja studija, − analize podataka o zapošlјavanju nakon završetka studija, − anketiranja svršenih studenata, − anketiranja poslodavaca stručnih tijela i udruženja.

Obezbjeđenje i unapređenje kvaliteta nastavnog procesa ostvaruje se putem: 1) definisanja pravila i kriterija za ocjenjivanje studenata, 2) postupka po žalbi studenta na ocjenu, 3) analize uspješnosti polaganja ispita, 4) analize podataka o broju upisanih studenata u višu godinu studija, 5) analize podataka o broju studenata i nastavnika, 6) studentske evaluacije nastave i nastavnika, 7) samoevaluacije nastavnika, 8) definisanje strukture kolegija, ishoda učenja, opterećenja studenata, sadržaja i plana izvođenja

po sedmicama, metoda obrazovanja, obaveza studenata i načina provjere stečenih znanja i vještina – usklađenost s kvalifikacijskim okvirom.

Obezbjeđenje kvaliteta resursa za podršku studentima provodi se: 1) postupkom za kontinuirano pobolјšanje i povećanje resursa za podršku studiranju, 2) evaluacijom rada studentske službe, 3) nabavkom obavezne literature iz svih predmeta iz koje se izvodi nastava, 4) pretplatom na naučne baze sa cjelovitim tekstom iz područja ekonomije i studijskih programa, 5) pretplatom na referentne naučne časopise.

Postupci analize uspješnosti sistema kvaliteta provode se: − postupkom izrade SWOT analize, − internim ocjenjivanjem obezbjeđenja kvaliteta.

Obezbjeđenje kvaliteta naučnoistraživačke djelatnosti nastavnog osoblјa provodi se putem: 1) strategije naučnog rada, 2) kreiranja pozitivnog okruženja za istraživanje i pojačavanje naučnog profila institucije, 3) saradnje sa drugim institucijama i privredom u svrhu unapređenja naučnoistraživačke i

nastavne djelatnosti, 4) vrednovanja kvaliteta naučnoistraživačke djelatnosti.

14. USLOVI ZA PRELAZAK SA DRUGIH STUDIJSKIH PROGRAMA

Prema Pravilima studiranja na III ciklusu studija, uslove prelaska sa jednog studijskog programa na drugi utvrđuje Senat Univerziteta na prijedlog Vijeća fakulteta/akademije.

Precizniji uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa u okviru istih ili srodnih studija biće definisani pravilnikom o usaglašavanju nastavnih planova i programa koji će usvojiti Naučno-

41

nastavno vijeće Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci prije početka akademske 2015/2016. godine.

15. OBAVEZE STUDENATA I DINAMIKA STUDIRANјA

Obaveze studenata i dinamika studiranja definisani su Zakonom o visokom obrazovanju, Statutom Univerziteta i Ekonomskog fakulteta i Pravilima studiranja na III ciklusu studija Univerziteta u Banjoj Luci.

16. SADRŽAJ NASTAVNOG PLANA I PROGRAMA III CIKLUSA STUDIJA – SILABUSI

16.1. Tabelarni pregled predmeta na studijskom programu

Studij Ekonomskog fakulteta na III ciklusu (doktorski studij) studija organizuje se na četiri modula: 1. Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje, 2. Menadžment i preduzetništvo, 3. Ekonomska analiza i politika i 4. Međunarodna ekonomija

Na studijskom programu Ekonomija sva četiri modula imaju šest obaveznih i tri izborna predmeta. Od ukupnog broja obaveznih predmeta tri su zajednička za sve module, a preostala tri predmeta obavezna su za svaki modul pojedinačno.

Izborne predmete student, bira ili mu se dodjelјuju, prilikom upisa na studij trećeg ciklusa. Zajednički obavezni predmeti nose po 10 ECTS bodova. Ovi predmeti imaju za cilј ovladavanje odgovarajućim metodološkim znanjima, neophodnim za samostalni naučno-istraživački rad. Na svakom predmetu, a na osnovu konsultacija studenta sa mentorskom komisijom, odgovorni nastavnici (u skladu sa listom odgovornih nastavnika i saradnika na trećem ciklus studija) utvrđuju teme koje student detalјnije izučava tokom nastave na predmetu.

Tabela 1. Zajednički obavezni predmeti doktorskih studija


Metode istraživanja u ekonomskoj nauci 4 3 10 Ekonomska analiza 4 3 10 Ekonometrija 4 3 10 UKUPNO: 12 9 30

Legenda: P – Predavanja sedmično u semestru (15 sedmica) S – Studijsko istraživački rad (15 sedmica)

Na studijskom programu Ekonomija, na sva četiri modula student ima šest obaveznih i tri izborna predmeta. U narednim tabelama, predstavićemo vam listu predmeta i studentskih obaveza tokom doktorskih studija na sva četiri modula

42

Tabela 1.1. Modul: POSLOVNE FINANSIJE, BANKARSTVO I OSIGURANјE





Monetarna ekonomija i savremeno bankarstvo 4 3 2. semestar 9

Politike finansijskog izvještavanja 4 3 2. semestar 9

Politika dobiti 4 3 2. semestar 9

















Izborni predmeti na modulu Poslovne finansije bankarstvo i osiguranje:

Savremena finansijska intermedijacija i investiciono odlučivanje

Finansiranje neprofitnih organizacija

Strategijsko upravlјačko računovodstvo

Napredna revizija II

Upravlјanje korporativnim finansijama

Rizici u osiguranju

I година студија Економски факултет у Бањој Луци - Наставни план и програм III циклуса студија 43

UNIVERZITET U BANјOJ LUCI EKONOMSKI FAKULTET

Akademske doktorske studije

Studijski program(i):

Ekonomija Svi moduli

Naziv predmeta Metode istraživanja u ekonomskoj nauci Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14FMIE Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama naučnog istraživanja i njihovoj primjeni. Izrada i prezentovanje naučnih radova u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima. Savladavanje tehnologije izrade doktorske disertacije. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje metodologije naučnog istraživanja i ovaladati metodadama i tehnikama istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Pokazati sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja. Osposobiti se za rad u istraživačkim timovima i pobolјšati komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Osposobiti se za prezentovanje i promovisanje rezultata naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Istraživački pristupi, strategije i planiranje. Opisivanje problema istraživanja. Formulisanje hipoteza. Preged literature (pretraživanje publikacija) i proces izrade teorijskog dijela. Mjerenje ekonomski varijabli i njihova operacionalizacija. Metodologija istraživanja: kvantitativna, kvalitativna i mješovita. Primjena adekvatnih metoda istraživanja kod: definisanja problema, pregleda literaturure, definisanja, hipoteza, prikuplјanja podataka, obrade podataka, analiziranja podataka, testiranja hipoteza, provođenja diskusije i predstavlјanja zaknjučaka. Tehnologija izrade doktorkse disertacije. Tehnologija izrade naučnih radova. Prezentacija naučnih rezultata. Komunikcaija sa kolegama istraživačima. Timski rad. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristpne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene naučno-istraživačke metode kroz analizi pojedinih ekonomskih problema. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda u vodećim ekonomskim časopisima. Literatura: Singh, Y. K. (2006). Fundamental of Research methodology and Statistics. New Delhi: New age international publishers. Todorović, Z. i Todorović, I. (2014) Tehnologija naučnog istraživanja. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Ketchen, D.J. (2004). Research methodology in Strategy and Management. New York: Elsevier. Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics: Or How Economists Explain. (2nd ed.). London: Cambridge University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red.prof.






Naziv predmeta Ekonomska analiza Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14FEAN Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Ekonomska analiza, u svojoj istorijskoj i u savremenoj dimenziji, predstavlјa osnovu od koje mora početi svako ekonomsko istraživanje. Onaj ko želi da se bavi ekonomijom kao naukom mora temelјno upoznati Ekonomsku analizu kako bi odredio smisao, mjesto i metod svog istraživanja. Izučavanje Ekonomske analize ima za cilј kompleksno sagledavanje geneze ekonomskih ideja i ekonomskog metoda analize, određenje mjesta i prirode ekonomskih istraživanja u okviru društvenog sistema, uočavanje izdvajanja objektivne dimenzije ekonomskih pojava kroz istoriju različitih društvenih sistema, sagledavanje uslovlјenosti moderne ekonomske analize analitičkim doprinosom iz prošlosti, prepoznavanje razvojne dimenzije ekonomske analize i njene korespondencije sa razvojem društva i ekonomskog sistema. Poseban cilј izučavanja ogleda se u težnji da stečena znanja budu toliko široka i čvrsto potkrijeplјena logičkom i matematičkom argumentacijom da kandidati samostalno mogu izvršiti selekciju progresivnih u odnosu na istorijski prevaziđene ekonomske ideje u širokom spektru ekonomskih istraživanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Izučavanje Ekonomske analize doprinijeće sistematizovanju ekonomskog znanja kandidata, olakšati praćenje i razumijevanje drugih kurseva u okviru doktorskog studija, osposobiti ih za selekciju metoda ekonomskog istraživanja, razviti kritički način pristupanja ekonomskim pojavama, povećaće sposobnosti kandidata za definisanje adekvatne ekonomske politike i metoda njenog provođenja prema prirodi ekonomske pojave, osposobiti kandidate da analizom tekućih ekonomskih pojava identifikuju opšte tendencije, omogućiti im jednostavniji i stručniji način izbora vlastitih istraživanja i metoda njihovog provođenja. Sadržaj predmeta: Teorija vrijednosti, teorija faktora proizvodnje, maksimirajuće ponašanje, teorija profita, teorija dohodaka, parcijalna ravnoteža, opšta ravnoteža, teorija tržišnih struktura, teorija konkurencije, osnovni modeli mikroekonomske optimizacije, mikroekonomske intervencije države, osnovni makroekonomski agregati, novac, inflacija – deflacija, zaposlenost – nezaposlenost, platni bilans, multiplikatori, modeli rasta, osnovni modeli makroekonomske optimizacije, makroekonomske politike, makroekonomske intervencije države. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: P., Samuelson. (1983). Foundations of Economic Analysis. Harvard University Press R.B., Ekelund and Jr.R.F. Hebert. (2007). A History of Economics Theory and Method. McGraw-Hill, Inc. K.K., Dewett. (2006). Modern Economic Theory. Shyam Lal Charitable Trust J. E., Stiglitz and Hoff., K. (2008). Modern Economic Theory and Development. World Bank, Policy Research Working Paper 4478 Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Rajko Tomaš, red. prof.






Naziv predmeta Ekonometrija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14FEKO Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je upoznavanje kandidata sa klјučnim ekonometrijskim metodama i modelima koji su posvećeni analizi podataka vremenskih serija i podataka panela. Izlažu se teorijske osnove ekonometrijskih modela i njihova uloga u konkretnim ekonomskim istraživanjima. Kako je primjena ekonometrijskih modela osnov savremene metodologije zaklјučivanja u ekonomiji, ovaj predmet daje potrebna metodološka znanja da se na osnovu empirijskih podataka u praksi obavlјaju složene analize, kako u mikroekonomskoj tako i makroekonomskoj oblasti. Ishodi učenja (stečena znanja): Kandidati usvajaju principe ekonometrijskog modeliranja podataka vremenskih serija i podataka panela. Kroz praktične primjere i upotrebu odgovarajućeg ekonometrijskog softvera, kandidati ovladavaju potrebnim znanjima za samostalna ekonometrijska istraživanja. Stečena znanja osposoblјavaju kandidate za primjenu modeliranja u privredi, bankarstvu, državnim ustanovama, i svuda gdje je potrebno argumentovano zaklјučivanje na osnovu teorijskih postavki i empirijskih podataka. Ta znanja sadrže: metodologiju ekonometrijskog modeliranja radi kvantifikovanja ekonomskih međuzavisnosti kod uporednih podataka (zemalјa, firmi, domaćinstava, itd.), tehniku rada sa panelima (više jedinica posmatranja kroz vrijeme), modele binarnog i višestrukog izbora, vještine u radu sa savremenim računarskim programima, u izvođenju dokaza i prezentovanju rezultata. Sadržaj predmeta: Ekonometrijska analiza podataka vremenskih serija: osnovni koncepti, obična i parcijalna autokorelaciona funkcija, linearni proces, modeli stacionarnih vremenskih serija, modeli za vremenske serije sa jediničnim korenom, testovi jediničnog korena, kointegracija i model sa korekcijom ravnotežne greške, praktično modeliranje upotrebom softvera Eviews. Ekonometrijska analiza podataka panela: modeli fiksnih i slučajnih efekata – specifikacije, pretpostavke i metodi ocenjivanja, testiranje individualnih i vremenskih efekata, statističko zaklјučivanje pri narušenim pretpostavkama statičkih modela panela, dinamički modeli panela, jedinični koren i kointegracija u panelu, testovi jediničnog korena i kointegracije, praktično modeliranje upotrebom softvera Stata. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se sastoji od predavanja i vežbi. Na časovima predavanja obrađuju se teorijske osnove ekonometrijskih metoda i modela. Vežbe se izvode u računskom centru korišćenjem kompjuterskih programa Eviews i Stata. Literatura: Baltagi, B.H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 4th edition John Wiley & Sons Heij, C., P de Boer, P.H.Franses, T. Kloek and H.Kvan Dijk (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics Oxford University Press Jovičić, M., Dragutinović, R. (2011). Ekonometrijski metodi i modeli CID. Ekonomski fakultet: Beograd Matyas, L. and Sevestre, P. (2008). The Econometrics of Panel Data, Fundamentals and Recent Developments in Theory and Practice. 3rd edition Springer Verlag Mladenović, Z., Nojković A. (2012) Primenjena analiza vremenskih serija CID. Ekonomski fakultet: Beograd Tsay, R.S. (2010). Analysis of Financial Time Series. 3rd edition Wiley Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Želјko Račić, doc.





Ekonomija Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje

Naziv predmeta Politike finansijskog izvještavanja Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14FPFI Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Po završetku ovog studijskog programa, studenti će biti osposoblјeni da razumiju računovodstvene politike koje se mogu primijeniti za potrebe priznavanja i vrednovanja pozicija u finansijskim izvještajima entiteta u privatnom i javnom sektoru, kao i da procijene na koji način izabrane računovodstvene politike utiču i doprinose unaprijed utvrđenom cilјu finansijskog izvještavanja nekog izvještajnog entiteta. Osim ukazivanja na sličnosti i razlike u pogledu primjene računovodstvenih politika u javnom i privatnom sektoru, studentima će se ukazati i na specifičnosti u pogledu izbora računovodstvenih politika sa aspekta karaktera finansijskih izvještaja (finansijski izvještaji opšte namjene, specijalni bilansi, konsolidovani bilansi i sl.) Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja gradiva iz ovog predmeta, studenti će biti u stanju da identifikuju računovodstvene politike koje su dopuštene prema međunarodnim računovodstvenim standardima/međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja i da izaberu one politike koje su u skladu sa utvrđenom politikom finansijskog izvještavanja.

Sadržaj predmeta: Politika finansijskog izvještavanja kao dio ukupnih poslovnih politika izvještajnog entiteta. Područje i predmet politike finansijskog izvještavanja. Cilјevi politike finansijskog izvještavanja. Nosioci i dopustivost politika. Računovodstvene politike priznavanja i vrednovanja stalnih sredstava. Računovodstvene politike priznavanja i vrednovanja obrtnih sredstava. Računovodstvene politike priznavanja i vrednovanja obaveza Specifičnosti računovodstvenih politika priznavanja i vrednovanja sredstava i obaveza u javnom sektoru. Specifičnosti računovodstvenih politika priznavanja i vrednovanja prihoda i rashoda u javnom sektoru. Odnos računovodstvenih politika i politika finansijskog izvještavanja. Instrumenti politika finansijskog izvještavanja. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, Studijsko istraživački rad Literatura: Jermakowicz, E. (2010). Interpretations and Application of IFRSS. Wiley Finance. Škarić-Jovanović, K. (2014). Finansisjko računovodstvo. 7. izdanje. Beograd: Ekonomski fakultet Univerziteta u Beogradu. Međunarodni računovodstveni standardi/Merđunarodni standardi finansijskog izvještavanja. (2002). SRRS, SRRRS, IORCG, Beograd-Banja Luka-Podgorica Međunarodni računovodstveni standardi za javni sektor. (2010). SRRS, SRRRS, IORCG, Beograd-Banja Luka-Podgorica, 2010. god., Međunarodni standard finansijskog izvještavanja za male i srednje entitete, SRRS, SRRRS, IORCG, Beograd-Banja Luka-Podgorica. Ranković, J. (2006). Teorija i politika bilansa. Beograd: Centar za izdavačku djelatnost Ekonomskog fakulteta Šnjegota, D. (2010). Primjena MSFI kroz bilansni kontni okvir. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci i Finrar. Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Duško Šnjegota, vanr.prof. i dr Jelena Polјašević, doc.



Akademske doktorske studije Studijski program(i):

Ekonomija Modul: Poslovne finansije, računovodstvo i

osiguranje Naziv predmeta Monetarna ekonomija i savremeno bankarstvo Šifra predmeta Status predmeta Semestar Ukupan fond časova Broj ECTS bodova

3O14FMES Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova - Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je da se studenti upoznaju sa savremenim međunarodnim monetarnim sistemom, njegovim subjektima, razvojem i mehanizmima koordinacije u kojem dominira savremeno bankarstvo. Veoma je značajno upoznati se sa transmisionim mehanizmima monetarne politike i ulogom centralnih banaka u promijenjenom finansijskom okruženju. Kontinuirano praćenje savremenih promjena i trendova u oblasti bankarstva, razrada i implementacija modela upravlјanja bankarskim rizicima, bankarskom aktivom i kamatnim stopama je preduslov stabilnosti i uspješnosti svakog savremenog bankarskog sistema. Nezaobilazni segment je upravlјanje rizicima bankarskog portfolia, posebno portfoliom neperformansnih kredita kao klјučnog uzroka bankarskih kriza, čijim uzrocima, poslјedicama i mehanizmima rješavanja će biti posvećena posebna pažnja. U kontekstu navedenog, razmatraće se klјučno pitanje regulacije u bankarstvu, posebno sa aspekta efekata primjene Bazel III standarda. Jedan od klјučnih aspekata savremenog bankarstva je pitanje koncentracije u bankarstvu, pa mu je bitno posvetiti određenu pažnju u pogledu efekata i poslјedica, odnosno uticaja na uspešnost poslovanja složenih bankarskih oblika i stabilnost ukupnog finansijskog sistema. Ishodi učenja (stečena znanja): Student je osposoblјen da uspješno prati savremene promjene i trendove u okviru međunarodnog monetarnog sistema i bankarskih sistema. Osposoblјen je da uspješno kontroliše potencijalne rizike koji prate savremeno bankarstvo i efikasno reaguje u cilјu kvalitetnog upravlјanja bankarskim sistemima u globalnom međunarodnom ambijentu savremenim metodama upravlјanja u domenu opštih regulatornih okvira i kontrolnih mehanizama. Student dobiva jasnu teorijsku osnovu neophodnu za uspješno praćenje savremenih međunarodnih finansijskih tokova i trendova u bankarstvu i osposoblјen je za uspješno uklјučivanje u domaće i međunarodne istraživačke projekte i donošenje adekvatnih zaklјučaka o pojavama iz dotične oblasti, kao preduslova za uspješnu obradu i odbranu postavlјene doktorske teze. Sadržaj predmeta: Međunarodni monetarni sistem. Međunarodne finansije i monetarna politika. Centralno bankarstvo i provođenje monetarne politike. Finansijske institucije: Ekonomska analiza finansijske strukture. Osnove savremenog bankarstva i strategije i modeli upravlјanja finansijskim institucijama. Model optimalne strukture portfolia. Struktura bankarskog sektora i konkurencija., Ekonomska analiza i aspekti regulacije i kontrole banaka. Mehanizmi upravlјanja bankarskim krizama. Koncentracija u bankarstvu: praksa, efekti i faktori uticaja na stabilnost monetarnog sistema. .Dejstvo finansijskih tržišta: Razumijevanje kamatnih stopa. Ponašanje kamatnih stopa. Rizična i ročna struktura kamatnih stopa, Teorija racionalnih očekivanja i hipoteza efikasnog tržišta. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, studijsko istraživački rad, diskusije i analize slučajeva. Literatura: 1. Plakalović, N.; Alihodžić, A. (2013). Savremeno upravlјanje finansijama: sa primjenom u MC Excel-u, Beograd: Institut

ekonomskih nauka. 2. Bašić, D. (2012). Savremeno bankarstvo. Banja Luka: Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Živković, A. i Kožetinac, G. (2012). Monetarna ekonomija. Beograd: Ekonomski fakultet 3. Mishkin, F. S. (2010). Ekonomija novca, bankarstva i financijskih tržišta. VIII izdanje. Zagreb: Mate. 4. Mishkin, F. S. (2006). Monetarna ekonomija, bankarstvo i finansijska tržišta. VII izdanje. Beograd: Data status. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Dragana Bašić, vanr. prof.



Akademske doktorske studije Studijski

program(i): Ekonomija

Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i osiguranje

Naziv predmeta Politika dobiti preduzeća Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14FPDO Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Produblјivanje znanja i sticanje vještina za njihovu primjenu u procesu kreiranja i sprovođenja politike dobiti preduzeća, sve u funkciji razumijevanja alternativnih rješenja iz oblasti finansijske politike. Upravlјanje efektima tih odluka, s posebnim naglaskom na prepoznavanje i korišćenje računovodstvenih i finansijskih tehnika u svrhu izbora optimalnih rješenja. Ishodi učenja (stečena znanja): Sadržaj predmeta je usmjeren na efikasnu pripremu polaznika za usvajanje i primjenu znanja o značaju, ulozi i sadržini politike dobiti kao dijela finansijskog odlučivanja u preduzeću. Posebna pažnja se posvećuje savremenim specifičnostima i izazovima, sa aspekta uticaja politike raspodjele dobiti na izbor optimalnog rješenja, koje dovodi do postizanja cilјne dobiti kao krajnjeg ishoda odlučivanja. Sadržaj predmeta: Koncepti dobiti preduzeća. Mjesto, uloga i sadržina politike dobiti preduzeća. Teorije o troškovima kapitala preduzeća kao podloge politike dobiti. Politika cilјne dobiti preduzeća – formulisanje, problemi i imlikacije. Politika raspodjele dobiti preduzeća – politika dividendi i politika rezervi. Savremeni računovodstveni izazovi politike dobiti preduzeća. Mjesto dobiti u računovodstvenom informacionom sistemu – stanje i perspektive. Računovodstvena opreznost kao izazov politike iskazivanja i raspodjele dobiti u uslovima neizvjesnosti. Specifični računovodstveni izazovi u oblasti raspodjele dobiti. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, samostalni radovi pod mentorstvom nastavnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Prednost nastavnim metodama daje jasno strukturirana nastava, sa naglašenim zajedničkim radom i komunikacijom. Literatura: Malinić, D. (2007). Politika dobiti korporativnog preduzeća. Beograd: Ekonomski fakultet Van Horne J.C. (1993). Finansijsko upravlјanje i politika (Finansijski menadžment). prevod, Zagreb: Mate Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Dragan Mikerević, red. prof

II година студија Економски факултет у Бањој Луци - Наставни план и програм III циклуса студија 49





Naziv predmeta Savremena finansijska intermedijacija i investiciono odlučivanje Šifra predmeta Status predmeta Semestar Ukupan fond časova Broj ECTS bodova

3I14FSFI Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta

Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova - Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je da se studenti upoznaju sa klјučnim tokovima savremene finansijske intermedijacije i osnovama investicionog odlučivanja. Student se upoznaje sa razvojem savremene finansijske intermedijacije i faktorima uticaja, osnovnim finansijskim intermedijarima i karakterom njihovog finansijskog potencijala, kao i oblicima plasmana. Veoma je značajno spoznati ulogu finansijskih intermedijara u finansijskoj transmisiji u promjenjenom finansijskom okruženju i njihov značaj u racionalnoj realokaciji oskudnih finansijskih resursa, odnosno doprinos u održavanju opšte finansijske stabilnosti sistema. Spoznaja trendova koji se neposredno vežu za domen finansijske intermedijacije, poput recimo fenomena finansijske disintermedijacije, doprinosi ispravnom rasuđivanju donosioca klјučnih odluka u pogledu izbora adekvatnog investicionog portfolia sa aspekta prinosa i rizika kao i drugih faktora uticaja. Ishodi učenja (stečena znanja): Student je osposoblјen da uspješno prati savremene promjene i trendove u okviru finansijske intermedijacije i investicionog odlučivanja. Stečena znanja će mu omogućiti donošenje ispravnih odluka u pogledu plasmana oskudnog finansijskog potencijala finansijskih intermedijara sa aspekta formiranja optimalne strukture portfolia i investicija. Student dobiva jasnu teorijsku osnovu neophodnu za uspješno praćenje dešavanja u oblasti savremene finansijske intermedijacije i investicionog odlučivanja i osposoblјen je za uspješno uklјučivanje u domaće i međunarodne istraživačke projekte i donošenje adekvatnih zaklјučaka o pojavama iz dotične oblasti, kao preduslova za uspješnu obradu i odbranu postavlјene doktorske teze. Sadržaj predmeta: Savremeni finansijski sistemi. Oblici i tipovi savremene finansijske intermedijacije. Učesnici, organizacione strukture, regulatorno okruženje. Savremeni modeli i tehnike finansiranja. Finansijske, realne i neopiplјive investicije. Značenje pojedinih finansijskih institucija i finansijskih tržišta u savremenim finansijama. Formiranje finansijskog potencijala i oblici plasmana (konsekvence u pogledu stabilnosti finansijskog sistema). Trendovi u savremenim finansijama, uzroci i poslјedice (fenomen finansijske disintermedijacije, sekjuritizacija aktive, finansiranje posebnih namjena – izvoz, stambeno zbrinjavanje, studentski krediti, polјoprivreda, lično i međudržavno bankarstvo, finansijske konstrukcije u vanjskoj trgovini i dr.). Planiranje u finansijskim institucijama. Finansiranje SME. Finansiranje društvenih djelatnosti. Aspekti investicionog odlučivanja. Dugoročni karakter investicionih projekata i vremenski raskorak ulaganja i učinaka. Problemi procjene tokova gotovine investicionih projekata. Međuzavisnost investiranja i finansiranja. Klasifikacija finansijske aktive i proces investiranja. Investitori i investicioni proces. Utvrđivanje optimalnog sastava portfolia finansijskih institucija. Porezi, inflacija i strategija investicija. Oporezivanje finansijskih institucija. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, studijsko istraživački rad, diskusije i analize slučajeva. Literatura: 1. Bodie, Z., Kane, A. and Marcus, A. (2009). Osnovi investicija (6. izdanje) The McGraw-Hill Companies, Beograd: Data

status (prevod). 2. Horne, V. i James, C. (1997). Finansijsko upravljanje i politika. Zagreb: Mate. 3. Mishkin, F. S. (2010). Ekonomija novca, bankarstva i financijskih tržišta. (8. izdanje). Zagreb: Mate (prevod). 4. Peterson, S. (2012). Investment Theory and Risk Management. Wiley Finance. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji su pripremili podatke: Dr Dragan Mikerević, red. prof. i dr Dragana Bašić, vanr. prof.




Ekonomija Modul: Poslovne finansije, bankarstvo i

osiguranje Naziv predmeta Finansiranje neprofitnih organizacija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14FFNO Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Produblјivanje znanja i sticanje određenih vještina u kontekstu finansiranja neprofitnog sektora, u funkciji razumijevanja postojećih i mogućnosti kreiranja alternativnih rješenja. U širem smislu, cilј izučavanja ovog predmeta je primjena stečenih znanja iz ove oblasti u konkretnom poslovnom okruženju, na osnovu teoretskih i praktičnih rješenja koje nudi finansijski menadžment. Ishodi učenja (stečena znanja): Sadržaj predmeta fokusiran je na specifične aspekte investicionih i finansijskih odluka u neprofitnim organizacijama, uz poštivanje ograničenja i mogućnosti koje nudi okruženje. Poseban problem na koji je usmjereno izučavanje ovog predmeta su izvori finansiranja neprofitnih organizacija, odgovarajuće računovodstvene evidencije i finansijsko izvještavanje, kao i specifičan poreski tretman ovih organizacija i mogućnost pobolјšanja njihovog finansijskog položaja korišćenjem poreskih olakšica i izuzeđa. Sadržaj predmeta: Pojmovno određenje i specifičnosti neprofitnih organizacija. Društveni kontekst djelovanja i izazovi poslovanja neprofitnih organizacija. Planiranje, organizovanje i upravlјanje neprofitnim organizacijama. Značaj i uloga javnih preduzeća u neprofitnom sektoru. Mjesto i uloga finansijskog menadžmenta u neprofitnim organizacijama. Izvori finansiranja neprofitnih organizacija. Računovodstvene evidencije i finansijsko izvještavanje neprofitnih organizacija. Poreski tretman neprofitnih organizacija. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, samostalni radovi pod mentorstvom nastavnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Prednost nastavnim metodama daje jasno strukturirana nastava, sa naglašenim zajedničkim radom i komunikacijom. Primjenom portfolio metode kao intelektualne objedinjenosti nastave i učenja, postiže se stalno unapređenje procesa nastave i omogućava polaznicima brzo ovladavanje tehnikama istraživanja. Literatura: Anheier, H.K. (2014). Nonprofit Organizations: Theory, Management, Policy. Routledge Young, D. (2013). Financing nonprofit: putting theory into practise. The Rowman and Littlefield Publishing Group. Mahaček, D., Mijoč, I. i Hruška, Z. (2012). Financiranje neprofitnih organizacija. Pravni vijesnik. 28 (1), 173-180 Skupina autora. (2011). Računovodstvo neprofitnih organizacija, VI. Izmijenjena i dopunjena naklada. Zagreb: Biblioteka računovodstvo, dostupno na http://www.rrif.hr/Racunovodstvo_neprofitnih_organizacija-180-knjiga.html Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Dragan Mikerević, red. prof

http://www.rrif.hr/Racunovodstvo_neprofitnih_organizacija-180-knjiga.html






Naziv predmeta Strategijsko upravlјačko računovodstvo Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14FSUR Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Predmet ima za cilј da predstavi odgovarajuće računovodstvene instrumente koji će omogućiti definisanje i primjenu odgovarajućih korporativnih i konkurentskih strategija i strategijskog pozicioniranja. Posebno se analiziraju najnovija teorijska i praktična dostignuća u vezi sa pripremom relevantnih informacija o preduzeću ali i o njegovoj konkurenciji, kako bi se uticalo na efektivnost upotrebe sopstvenih resursa. Ishodi učenja (stečena znanja): Student treba da razumije: sistemski pristup izgradnji strategijski orijentisanog upravlјačkog računovodstva i njegovu povezanost sa procesima u preduzeću; mogućnosti pobolјšanja konkurentske pozicije na tržištu; slabosti konvencionalnih sistema obračuna troškova; elemente i determinante strategijski orijentisanog upravlјačkog računovodstva; informacione potrebe i nove instrumente strategijskog menadžmenta; strategijske koncepte upravlјanja troškovima poput upravlјanja troškovima kvaliteta, lanca vrijednosti, životnog ciklusa proizvoda i sl. Sadržaj predmeta: Dometi i ograničenja konvencionalnog uprav. računovodstva; Informacioni zahtjevi strategijskog menadžmenta i razvoj koncepta strategijskog upravlјačkog računovodstva. Problemi dizajniranja strategijskog orijentisanog sistema upravlјačkog računovodstva; Upotreba lanca vrijednosti u strategijskoj. analizi troškova; Upravlјanje zalihama – tradicionalni i savremeni koncept (upravlјanje zalihama prema konceptu upravo na vrijeme); Strategijska analiza aktivnosti preduzeća; Obračun troškova kvaliteta i upravlјanje ukupnim kvalitetom, Obračun cilјnih troškova i kaizen koncept; Obračun troškova životnog ciklusa proizvoda; Obračun troškova atributa proizvoda; Analiza profitabilnosti poslovnih segmenata, proizvoda i kupaca; Konkurentsko računovodstvo. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanje i samostalni istraživački rad. Izrada i izlaganje pristupnih i seminarskih radova uz obaveznu primjenu metodologije za izradu stručnih i naučnih radova. Literatura: Milićević V. (2003). Strategijsko upravlјačko računovodstvo. Beograd: Ekonomski fakultet. Atkinson, A., Kaplan, R., Matsumura, E., M. and Young, M. (2012). Management Accounting: Information for Decision Making and Strategy Execution. Boston, USA: Pearson Education Limited, , Blocher, J. E., Stout, D. E., Cokins, G. and Chen, K. (2008). Cost Management A Strategic Emphases. New York, USA: McGraw Hill. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Snežana Rakovački-Tubić, vanr. prof.





osiguranje Naziv predmeta Napredna revizija II Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14FNR2 Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Upoznavanje studenata sa sadržajem i implikacijama Međunarodnih standarda revizije koje donosi i revidira Međunarodna federacija računovođa (IFAC). Ovaj predmet u okviru III ciklusa studija upoznati će studenta sa svim aspektima revizijske profesije i sa savremenim trendovima u svijetu. Ovaj predmet će studentima omogućiti da savladaju sve preprke i ograničenja koja se dešavaju u postupku realizacije postupka revizije i sa naučnog aspekta sagledati sve pozitivne i negativne strane revizije i omogućiti uspostavlјanje adekvatnog modela za uspješno provođenja postupka previzije u javnom i privatnom sektoru uklađenog sa međunarodnim standardima. Ishodi učenja (stečena znanja): Shvatanje potrebe nastanka i kontinuiranih izmjena međunarodnih standarda revizije i osposoblјavanje studenata da ih koriste u revizorskoj praksa na specifičnim područjima revizije finansijskih izvještaja, glavni je ishod učenja. Student će biti osposoblјen da obavlјa poslove izvođenja nastavnog procesa iz svih nastavnih disciplina iz oblasti revizije. Biće osposoblјen za samostalan naučnoistraživački rad kroz pripremu i realizaciju naučnoistraživačkih projekata, pisanje naučnih radova i izradu naučnih studija, kao i samostalno izvođenje poslova konsaltinga u oblastima revizije u privrednim i neprivrednim organizacijama. Student će steći vještine učešća u sastavlјanju značajnih izveštaja u oblasti računovodstva, njihove analize, prezentovanja i interpretacije različitim korisnicima. Nakon savladavanja ovoga predmeta, student će poznavati, razumjeti i biti u mogućnosti da primjenjuje brojne segmenta kontrole i revizije, obračuna i kontrole poreza, kao i međunarodne revizorke regulative. Razumjeće prirodu, svrhu i obim revizije, moći će da sprovede odgovarajuće procedure revizije, izvede pravilne zaklјučke na osnovu rezultata revizorskih testova i pripremi nacrt izveštaja o reviziji finansijskih izveštaja.

Sadržaj predmeta: Profesionalna regulativa eksterne revizije. Međunarodni standardi revizije i Kodeks etike za profesionalne računovođe. Međunarodne revizorske firme. Model postupka revizije finansijskih izvještaja: prihvatanje klijenta,planiranje procesa revizije,vrednovanje računovodstvenog sistema i sistema interne kontrole, dokazni testovi, završni postupci (ivještavanje partnera i upravnog odbora) i vrste i elementi izvještavanja glavnog revizora. Odgovornosti nezavisnog revizora:zakonske prema klijentima, kolegama i javnosti. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja i studijsko istraživački rad Literatura: Božić, R. i Kondić, N. (2012). Revizija finansijskih izvještaja-vodič kroz praktičnu reviziju, 3. izmijenjeno i dopunjeno izdanje. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci i Finrar. Bansal, S. (2014). Advanced Auditing and Professional Ethics. 10th ed. USA, CA (Final) Examinations of ICAI. Carmichael, D.R. i Willingham, J.J. (2000). Pojmovi i metode revizije. 5. izdanje. Zagreb: Mate. Rezultati empririjskih istraživanja i objavlјeni naučni radovi iz oblasti revizije.

Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Novak Kondić, red. prof.





osiguranje Naziv predmeta Upravlјanje korporativnim finansijama Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14FUKF Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Produblјivanje znanja i sticanje vještina u primjeni odgovarajućih analitičkih tehnika u procesu upravlјanja korporativnim finansijama, u funkciji razumijevanja alternativnih rješenja iz oblasti ulaganja, finansiranja i raspodjele efekata aktivnosti na dostizanje cilјeva (vrijednosti) u konkretnom poslovnom okruženju. Ishodi učenja (stečena znanja): Posebno strukturisan sadržaj predmeta fokusiran je na dugoročne (strateške) aspekte investicionih i finansijskih odluka, sa cilјem osposoblјavanja polaznika za razumijevanje veza i interakcija okruženja i preduzeća, principa maksimalne vrijednosti poslovnog subjekta i implikacija upravlјačkih odluka iz oblasti finansija na tu vrijednost. Sadržaj predmeta: Menadžment zasnovan na vrijednosti. Maksimiziranje vrijednosti preduzeća. Alternativni cilјevi preduzeća. Efikasnost tržišta. Akcionarsko i stejkholder vođenje korporacije i cilј maksimiziranja vrijednosti. Evaluacija strateških odluka o ulaganjima. Rizici i teorija strukture kapitala. Dugoročno finansiranje. Upravlјanje korporativnim rizikom. Ekspanzija i restrukturiranje preduzeća. Specifičnosti finansiranja malih i srednjih preduzeća. Korporativna reorganizacija i oblici restrukturiranja. Održiva stopa rasta. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, samostalni radovi pod mentorstvom nastavnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Prednost nastavnim metodama daje jasno strukturirana nastava, sa naglašenim zajedničkim radom i komunikacijom. Primjenom portfolio metode kao intelektualne objedinjenosti nastave i učenja, postiže se stalno unapređenje procesa nastave i omogućava polaznicima brzo ovladavanje tehnikama istraživanja. Literatura: Mikerević, D. (2015). Korporativne finansije. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univverziteta u Banjoj Luci i Finrar. Arnold, G. (2005). Corporate finance. Prentice-Hall International. Inc Brigham, E. (2002). Financial management .(tenth edition), USA: South-Western Thomson learning Van Horne J.C. (2002). Financial management and policy. (twelfth edition), Prentice-Hall International. Inc Damodaran, A. (2010). Applied Corporate Finance. 3rd ed. Wiley Finance. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Dragan Mikerević, red. prof




Ekonomija Modul: Poslovne finansije, računovodstvo i

osiguranje Naziv predmeta Rizici u osiguranju

Šifra predmeta Status predmeta Semestar Ukupan fond časova Broj ECTS bodova 3I14FROS Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9

Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova - Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je da se svršeni studenti pripreme za bavlјenje poslovima iz oblasti osiguranja kao što je: organizacija, rukovođe i edukacije novih kadrova na jednom višem nivou. Za one koji se već bave tim poslovima u privredi, državnoj upravi ili obrazovnom procesu, to je način za unapređenja znanja iz tog područja- jedne od bitnih djelatnosti svakog društva. Neki se, pak, putem proučavanja ove naučne discipline upoznaju sa specifičnostima upravlјanja rizicima. Posebno je važno saznanje iz tradicionalnih područja: životnog, penzionog i zdravstvenog osiguranja, kao mogućim rješenjem odnosa rizik-gubitak prihoda.Studentima se omogućava da sistem socijalnog osiguranja i rizike u vezi stim uspješno praktično primjenu pri planiranju zaštite prihoda od raznih rizika. Ishodi učenja (stečena znanja): Student je osposoblјen da uspješno određuje značenje neodređenog ishoda u svim oblastima društvenog života čiji je ishod upitan, imajući u vidu da za postojanje rizika i svakoj oblasti moraju postojati barem dva moguća ishoda. Kako je najmanje jedan od mogućih ishoda nepoželјan studenti koji uspješno implementiraju gradivo iz ove discipline uz primjenu savremenih metoda upravlјanja rizicima postaju sposobni da prepoznaju taj nepoželјni ishod. Ovladavanje metodama prepoznavanja i procjene rizika u vezi sa vlasništvom imovine i zakonske odgovornosti kod obaveznih osiguranja posebno dobija na značaju kod ovih još uvijek deficitarnih naučnih i stručnih disciplina kod nas. Sadržaj predmeta: Značenje i pristup definisanju rizika. Neizvjesnost. Opasnost. Hazard. Neposredni uzrok. Klasifikacija rizika. Tipovi čistog rizika.Osigurlјivost i veličina rizika. Značenje rizika za društvo. Pristup klasifikaciji rizika društva za osiguranje. Metode za analizu ,identifikaciju i procjenu rizika. Solventnost II. Pristup modeliranju rizika. Analiza specifičnih rizika. Osnovni i operativni rizici. Rizik od požara. Rizik od eksplozije. Ekološki rizik. Rizici od katastrofa. Rizici u životnom, penzijskom i zdravstvenom osiguranju.Rizici u osiguranju imovine. Rizici opasnosti na radnom mjestu. Rizici u saobraćaju. Metode upravlјanja rizikom u osiguranju. Faze procesa upravlјanja rizikom u osiguranju.Integralno upravlјanje rizikom.Upravlјanje ličnim rizicima.Prednosti procesa upravlјanja rizicima u osiguranju. Kontrola programa upravlјnja rizikom u osiguranju. Osiguranje kao metod upravlјanja rizikom.Upravlјanje rizikom putem raspodjele rizika: u saosiguranju i reosiguranju. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, studijsko istraživački rad, diskusije i analize slučajeva. Literatura:

1. Avdalović, V. i Petrović, E. (2011). Menadžment rizika i osiguranje. Niš: Ekonomski fakultet. 2. Đukić, Đ. (2007). Upravlјanje rizicima i kapitalom. Beograd: Beogradska berza. 3. Rejda, G.E. and McNamara, M. (2014). Principles of Risk Management and Insurance. 12th ed. Pearson Series in

Finance. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: nema Ime i prezime nastavnika koji su pripremili podatke: Dr Dragutin Šipka, red.prof.

http://gen.lib.rus.ec/search.php?req=George%20E.%20Rejda&column=author

http://gen.lib.rus.ec/search.php?req=%20Michael%20McNamara&column=author

55

Tabela 1.2. Modul: MENADžMENT I PREDUZETNIŠTVO





Savremene teorije preduzetništva 4 3 2. semestar 9

Strategija i korporativno upravlјanje 4 3 2. semestar 9

Upravlјanje marketingom 4 3 2. semestar 9

















Izborni predmeti na modulu Menadžment i preduzetništvo:

Inovativnost javnog sektora

Organizacioni dizajn i ponašanje

Strateško planiranje

Liderstvo u ekonomiji

Savremene korporativne finansije

Strategija kompenzacijskog menadžmenta

Kvalitet i upravlјanje poslovnim procesima

Upravlјanje razvojem MSP i preduzetničke strategije

Ekonomija za menadžere

I година студија Економски факултет у Бањој Луци - Наставни план и програм III циклуса студија

56






3O14PMIE Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama naučnog istraživanja i njihovoj primjeni. Izrada i prezentovanje naučnih radova u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima. Savladavanje tehnologije izrade doktorske disertacije. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje metodologije naučnog istraživanja i ovaladati metodadama i tehnikama istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Pokazati sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja. Osposobiti se za rad u istraživačkim timovima i pobolјšati komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Osposobiti se za prezentovanje i promovisanje rezultata naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Istraživački pristupi, strategije i planiranje. Opisivanje problema istraživanja. Formulisanje hipoteza. Preged literature (pretraživanje publikacija) i proces izrade teorijskog dijela. Mjerenje ekonomski varijabli i njihova operacionalizacija. Metodologija istraživanja: kvantitativna, kvalitativna i mješovita. Primjena adekvatnih metoda istraživanja kod: definisanja problema, pregleda literaturure, definisanja, hipoteza, prikuplјanja podataka, obrade podataka, analiziranja podataka, testiranja hipoteza, provođenja diskusije i predstavlјanja zaknjučaka. Tehnologija izrade doktorkse disertacije. Tehnologija izrade naučnih radova. Prezentacija naučnih rezultata. Komunikcaija sa kolegama istraživačima. Timski rad. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristpne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene naučno-istraživačke metode kroz analizi pojedinih ekonomskih problema. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda u vodećim ekonomskim časopisima. Literatura: Singh, Y. K. (2006). Fundamental of Research methodology and Statistics. New Delhi: New age international publishers. Todorović, Z. i Todorović, I. (2014) Tehnologija naučnog istraživanja. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Ketchen, D.J. (2004). Research methodology in Strategy and Management. New York: Elsevier. Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics: Or How Economists Explain. (2nd ed.). London: Cambridge University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red.prof.


57






3O14PEAN Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Ekonomska analiza, u svojoj istorijskoj i u savremenoj dimenziji, predstavlјa osnovu od koje mora početi svako ekonomsko istraživanje. Onaj ko želi da se bavi ekonomijom kao naukom mora temelјno upoznati Ekonomsku analizu kako bi odredio smisao, mjesto i metod svog istraživanja. Izučavanje Ekonomske analize ima za cilј kompleksno sagledavanje geneze ekonomskih ideja i ekonomskog metoda analize, određenje mjesta i prirode ekonomskih istraživanja u okviru društvenog sistema, uočavanje izdvajanja objektivne dimenzije ekonomskih pojava kroz istoriju različitih društvenih sistema, sagledavanje uslovlјenosti moderne ekonomske analize analitičkim doprinosom iz prošlosti, prepoznavanje razvojne dimenzije ekonomske analize i njene korespondencije sa razvojem društva i ekonomskog sistema. Poseban cilј izučavanja ogleda se u težnji da stečena znanja budu toliko široka i čvrsto potkrijeplјena logičkom i matematičkom argumentacijom da kandidati samostalno mogu izvršiti selekciju progresivnih u odnosu na istorijski prevaziđene ekonomske ideje u širokom spektru ekonomskih istraživanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Izučavanje Ekonomske analize doprinijeće sistematizovanju ekonomskog znanja kandidata, olakšati praćenje i razumijevanje drugih kurseva u okviru doktorskog studija, osposobiti ih za selekciju metoda ekonomskog istraživanja, razviti kritički način pristupanja ekonomskim pojavama, povećaće sposobnosti kandidata za definisanje adekvatne ekonomske politike i metoda njenog provođenja prema prirodi ekonomske pojave, osposobiti kandidate da analizom tekućih ekonomskih pojava identifikuju opšte tendencije, omogućiti im jednostavniji i stručniji način izbora vlastitih istraživanja i metoda njihovog provođenja. Sadržaj predmeta: Teorija vrijednosti, teorija faktora proizvodnje, maksimirajuće ponašanje, teorija profita, teorija dohodaka, parcijalna ravnoteža, opšta ravnoteža, teorija tržišnih struktura, teorija konkurencije, osnovni modeli mikroekonomske optimizacije, mikroekonomske intervencije države, osnovni makroekonomski agregati, novac, inflacija – deflacija, zaposlenost – nezaposlenost, platni bilans, multiplikatori, modeli rasta, osnovni modeli makroekonomske optimizacije, makroekonomske politike, makroekonomske intervencije države. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: P., Samuelson. (1983). Foundations of Economic Analysis. Harvard University Press R.B., Ekelund and Jr.R.F. Hebert. (2007). A History of Economics Theory and Method. McGraw-Hill, Inc. K.K., Dewett. (2006). Modern Economic Theory. Shyam Lal Charitable Trust J. E., Stiglitz and Hoff., K. (2008). Modern Economic Theory and Development. World Bank, Policy Research Working Paper 4478 Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.



58






3O14PEKO Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je upoznavanje kandidata sa klјučnim ekonometrijskim metodama i modelima koji su posvećeni analizi podataka vremenskih serija i podataka panela. Izlažu se teorijske osnove ekonometrijskih modela i njihova uloga u konkretnim ekonomskim istraživanjima. Kako je primjena ekonometrijskih modela osnov savremene metodologije zaklјučivanja u ekonomiji, ovaj predmet daje potrebna metodološka znanja da se na osnovu empirijskih podataka u praksi obavlјaju složene analize, kako u mikroekonomskoj tako i makroekonomskoj oblasti. Ishodi učenja (stečena znanja): Kandidati usvajaju principe ekonometrijskog modeliranja podataka vremenskih serija i podataka panela. Kroz praktične primjere i upotrebu odgovarajućeg ekonometrijskog softvera, kandidati ovladavaju potrebnim znanjima za samostalna ekonometrijska istraživanja. Stečena znanja osposoblјavaju kandidate za primjenu modeliranja u privredi, bankarstvu, državnim ustanovama, i svuda gdje je potrebno argumentovano zaklјučivanje na osnovu teorijskih postavki i empirijskih podataka. Ta znanja sadrže: metodologiju ekonometrijskog modeliranja radi kvantifikovanja ekonomskih međuzavisnosti kod uporednih podataka (zemalјa, firmi, domaćinstava, itd.), tehniku rada sa panelima (više jedinica posmatranja kroz vrijeme), modele binarnog i višestrukog izbora, vještine u radu sa savremenim računarskim programima, u izvođenju dokaza i prezentovanju rezultata. Sadržaj predmeta: Ekonometrijska analiza podataka vremenskih serija: osnovni koncepti, obična i parcijalna autokorelaciona funkcija, linearni proces, modeli stacionarnih vremenskih serija, modeli za vremenske serije sa jediničnim korenom, testovi jediničnog korena, kointegracija i model sa korekcijom ravnotežne greške, praktično modeliranje upotrebom softvera Eviews. Ekonometrijska analiza podataka panela: modeli fiksnih i slučajnih efekata – specifikacije, pretpostavke i metodi ocenjivanja, testiranje individualnih i vremenskih efekata, statističko zaklјučivanje pri narušenim pretpostavkama statičkih modela panela, dinamički modeli panela, jedinični koren i kointegracija u panelu, testovi jediničnog korena i kointegracije, praktično modeliranje upotrebom softvera Stata. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se sastoji od predavanja i vežbi. Na časovima predavanja obrađuju se teorijske osnove ekonometrijskih metoda i modela. Vežbe se izvode u računskom centru korišćenjem kompjuterskih programa Eviews i Stata. Literatura: Baltagi, B.H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 4th edition John Wiley & Sons Heij, C., P de Boer, P.H.Franses, T. Kloek and H.Kvan Dijk (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics Oxford University Press Jovičić, M., Dragutinović, R. (2011). Ekonometrijski metodi i modeli CID. Ekonomski fakultet: Beograd Matyas, L. and Sevestre, P. (2008). The Econometrics of Panel Data, Fundamentals and Recent Developments in Theory and Practice. 3rd edition Springer Verlag Mladenović, Z., Nojković A. (2012) Primenjena analiza vremenskih serija CID. Ekonomski fakultet: Beograd Tsay, R.S. (2010). Analysis of Financial Time Series. 3rd edition Wiley Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Želјko Račić, doc.


59




Ekonomija Modul: Menadžmet i preduzetništvo

Naziv predmeta Savremene teorije preduzetništva Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14PSTP Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je omogućiti studentima da upoznnaju nove naučne paradigme o savremenom preduzetništvu, ovladaju klјučnim principima savremenih teorija preduzetništva, principima inovativnosti, kreativnosti i savremenim metodama dolaska do poslovnih ideja. Pri tome će se posebno izučavati specijalni oblici preduzetništva: tehnološko preduzetništvo, lidersko preduzetništvo, žensko preduzetništvo, ruralno preduzetništvo, omladinsko preduzetništvo i dr. Studenti će spoznati nove preduzetničke strategije: strategije korišćenja novog ulaska, upravlјanje inovacijama i eksponencijalnim rastom, novi pristup i kreiranje unutrašnjih i spolјnjih resursa za rast i razvoj preduzetničkih organizacija i drugo. Otvoriće se nove spoznaje o perspektivama razvoja preduzetništva i o neophodnim budućim izučavanjima preduzetništva jer postoji potreba za redizajniranjem istraživanja u ovoj oblasti zbog njegove izuzetne dinamičnosti i neizvjesnosti u razvoju.Dodatni cilј izučavanja predmeta je da studenti nauče kako da poštujući principe savremenih preduzetničkih teorija kreiraju potpuno novu ekonomsku vrijednost u naučno-istraživačkim, privrednim, upravnim i drugim organizacijama. Ishodi učenja (stečena znanja): Usvajanje novih teorija i novi teorijskih pristupa savremenom preduzetništvu je očekivan rezultat kao i sticanje vještina njihove kreativne primjene. Ovo podrazumijeva sticanje znanja o principima, procesima i opštim i posebnim rješenjima u vezi pokretanja istraživanja i realizacije budućih preduzetničkih poduhvata. Studenti se osposoblјavaju za prepoznavanje klјučnih problema iz oblasti savremenog preduzetništva i za samostalno ili timsko reagovanje u pravcu njihovog inovativnog rješavanja. Takođe, očekuje se da studenti usvoje novu naučnu terminologiju, kao i da budu motivisani i zainteresovani za preduzetništvo kao perspektivnu oblast za naučna istraživanja o njegovom dosadašnjem i budućem razvoju. Sadržaj predmeta: Izučavaju se specifičnosti naučne metodologije istraživanja u oblasti preduzetništva i analiziraju se doprinosi teoretičara savremene preduzetničke misli: Hisrich, D.R.; Acs Z.; Houken, P.; Hamel, G.; Kelly, K., i dr. Analiziraju se savremeni principi kreativnosti i inovativnosti, metode generisanja poslovnih ideja, prepoznavanje prilika, modeli poslovnog predviđanja, internetsko preduzetništvo, perspektive budućeg razvoja preduzetništva. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i eksperata, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Literatura: Sautet, F.E. (2000). An Enterpreneurial Theory of the Firm.Foundations of Market Economy. London and New York: Routledge. Vukmirović, N. (2012). Preduzetništvo u ekonomskoj teoriji i praksi. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci. Hisrich R. D., Peters P.M. i Shepherd D.A. (2011). Poduzetništvo. Zagreb: Mate. Acs, J.Z., Audrettsch, F.D. and Strom J.R. (2009). Entrepreneurship, Growth and Public Policy. Cambridge: University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Nikola Vukmirović, red.prof.


60





Naziv predmeta Strategija i korporativno upravlјanje Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14PSKU Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama u korporativnom upravlјanju i njihovoj primjeni. Izrada i prezentovanje naučnih inoformacija iz oblasti korporativnog upravlјanja u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima iz oblasti korporativnog upravlјanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje korporativnog upravlјanja i primjene metoda i tehnika istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje iz oblasti korporativnog upravnjanja i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Pokazati sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja iz oblasti korporativnog upravlјanja. Pokazati sposobnost za rad u istraživačkim timovima i pobolјšanje komunicija sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Osposobiti se za prezentiranje i promociju rezultata naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Strategija i korporativno upravlјanje. Ekonomski aspekti korporativnog upravanja i regulacije. Društvena odgovornost preduzeća i poslovna strategija. Korporativne prevare i korupcija. Projektovanje i organizovanje korporativnog upravlјanja. Agencijski problemi. Asimetrične informacije. Moralni hazard. Korporativno izvještavanje. Korporativno upravlјanje i performanse preduzeća. Metode i tehnike ocjenjivanja korporativnog upravlјanja. Indeksi korporativnog upravlјanja. Rangiranje agencija za indeksaciju kvaliteta korporativnog upravlјanja. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristpne i semiarske radove studenti treba da prezentuju rezultate naučnog istraživanja iz oblasti korporativnog upravlјanja. Literatura: Lojpur, A. i Lakićević, M. (2009). Korporacijsko upravlјanje u teoriji i praksi privatizacije. Podgorica: Ekonomski fakultet. Colley, J. L. Jr., Doyle, J. L., Logan, G. W. and Stettinius, W. ( 2003). Corporate Governance, New York: McGraw Hill Blair, M. M. (1995). Ownership and Control. Brookings Institution Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red.prof.


61




Naziv predmeta Upravlјanje marketingom Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14PUMA Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9

Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti

Cilјevi izučavanja predmeta: Ovaj predmet se temelјi na rastućem broju teorijskih i empirijskih istraživanja koja se bave odnosima između poslovnog okruženja (tržišta) i organizacije. U skladu s tim, primarni cilј predmeta je da upozna studente sa genezom i cilјevima raznih oblasti strategijskog marketinga, uklјučujući njegove dominantne teorije, a što je neohodno za dalјa istraživanja.

Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja gradiva iz ovog predmeta, studenti će imati sposobnost kritičkog razumijevanja strategijskog marketinga, te biti osposoblјeni za samostalno istraživanje. Studenti će takođe biti kompetentni da apliciraju relevantne teorije startegijskog marketinga u različitim empirijskim kontekstima, te biti osposoblјeni da razumiju povezanost između marketinške startegije i operativno-organizacionih dijelova preduzeća. Sadržaj predmeta Pored klјučnih tema strategijskog marketinga nastalih u poslednjih nekoliko decenija, teme koje će biti u fokusu diskusije odnose se na teoretske koncepte poslovnog okruženja (tržišta) u skladu sa empirijskim istraživanjima, definicije tržišta, procese i metode istraživanja tržišta i MIS-a, procese i modele strategijskog i operativnog marketinškog planiranja, teorije i procese u brendiranju, organizacione aspekte u realizaciji strategija marketinga, aspekte strateških saveza i alijansi, konkurentske pozicije i odnosi između učesnika na tržištu, revizije u strategijskom marketingu, itd. Posebna pažnja biće posvećena procesima u razvoju i razumijevanju komparativnih prednosti u stvaranju bolјe konkurentske pozicije na tržištu. U skladu sa navedenim temama je i istraživanje koje se odnosi na seminare o konkretizaciji (operacionalizaciji) marketinške strategije sa predvidlјivim i nepredvidlјivim elementima unutar i van organizacije. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja i studijsko istraživački rad

Literatura: Macura, P. (2009). Marketing – Mikro, mala i srednja preduzeća. Banja Luka: Ekonomski fakultet . Kotler, P. and Keller, K. (2012). Marketing Management. 14th edition. New Jersey, USA: Pearson Education Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Pristupni rad i usmena provjera Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Perica Macura, red.prof.

II година студија Економски факултет у Бањој Луци - Наставни план и програм III циклуса студија

62





Naziv predmeta Inovativnost javnog sektora Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PIJS Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Preduzetnička ekonomija Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je omogućiti studentima da se upoznaju sa novim pogledima o mogućnostima uvođenja inovacija i preduzetništva u službe javnog sektora, te ovladaju principima preduzetničkog menadžmenta u službama javnog sektora. Posebni cilјa izučavanja su nove metode i modeli u kreiranju inovativne službe javnog sektora čiji je cilј efikasnije poslovanje, smanjenje troškova poslovanja, kraće vrijeme obavlјanja usluga, povećanje produktivnosti kao i kvalitet usluga i zadovolјstvo korisnika usluga službi javnog sektora. Važan cilј izučavanja predmeta je da studenti nauče kako da poštujući preduzetničke principe u službama javnog sektora mogu uticati na efikasnost i efektivnost poslovanja službi javnog sektora, što značajno može pobolјšati preduzetnički ambijent kroz smanjenje birokratskih ograničenja, povećanje kreativne sposobnosti korisnika uskuga i značajno smanjenje javnih rashoda. Ishodi učenja (stečena znanja): Usvajanje savremenih teorijskih pogleda na preduzetništvo u službama javnog sektora je očekivan rezultat, kao i vještina njihove kreativne primjene. Ovo podrazumijeva sticanje znanja o principima, procesima i opštim i posebnim rješenjima u vezi rezultata primjene preduzetničkih principa u službama javnog sektora. Studenti se osposoblјavaju za prepoznavanje klјučnih problema s kojim se suočavaju službe javnog sektora kao i traženje inovativnih i kreativnih rješenja na bazi koncepra preduzetničkog načina razmišlјanja. Studenti će savladati i novu naučnu metodologiju za istraživanja u ovoj oblasti kao i upoznati se sa analizama slučaja dobre prakse u svijetu. Sadržaj predmeta: Inovativno funkcionisanje javnog sektora, inovativni sistem mjerenja efikasnosti i efektivnosti službi javnog sektora, najnovija strana iskustva korisna za domaću praksu uvođenja preduzetništva u službama javnog sektora. E-uprava. Uloga javnog sektora na pokretanje biznisa. Efektivne prakse poreske uprave, upravnih organa za preduzetničku edukaciju, institucija za naučna istraživanja i organa za podsticanje preduzetništva. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i saradnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Predavanja i vježbe se zasnivaju na dvosmjernoj komunikaciji, s cilјem da se studentima sadržaj predmeta približi i objasni praktičnim primjerima, ilustracijama i konkretnim zadacima. Izrada seminarskih i pristupnih radova se odvija uz mentorstvo nastavnika ili saradnika, uz doslјednu primjenu metodologije za izradu radova, prilagođenu trećem ciklusu studija. Literatura: Andrews, R.; Boyne, G.; Law, J. and Walker, R. (2012). Strategic Management and Public Service Performance. Palgrave Macmillan. Brown, K. (2005). Managing Change and Innovation in Public Service Organization. Management Series, Routledge Masters in Public Stiglitz, J.E. (2008). Ekonomija javnog sektora. Beograd: Ekonomski fakultet. Vukmirović, N. (2012). Preduzetništvo u ekonomskoj teoriji i praksi. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Acs, J.Z., Audrettsch, F.D. and Strom J.R. (2009). Entrepreneurship, Growth and Public Policy. Cambridge: University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Nikola Vukmirović, red. prof.

http://gen.lib.rus.ec/get?md5=6805376ebbc3ee009666f87d85eee987

http://gen.lib.rus.ec/get?md5=D22C739BD3307201B609BD7AC2B9002D


63





Naziv predmeta Organizacioni dizajn i ponašanje Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PODP Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Predmet omogućava studentima da: se upoznaju sa svrhom organizacije; nauče o različitim organizacionim strukturama i procesima; nauče o teoriji i efikasnim alatkama za dizajniranje organizacije i implementaciju, te o primjeni različitih alatki u rješavanju problema u poslovanju u savremenim preduzećima i kompleksnim uslovima; ovladaju vještinama organizacionog dizajna; nauče kako da izvrše procjenu podobnosti postojeće ili predložene strukture; nauče kako da identifikuju slabosti strukture i da vode projekat organizacionog dizajniranja. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno završenog premeta studenti će biti steći osnovna znanja o različitim organizacionim komponentama i njihovim međusobnim vezama; ovladaće osnovnim principima za dizajniranje organizacije i drugih aktivnosti; razumjeće vezu između menadžmenta, organizacionog dizajna i efikasnosti; upoznaće se sa teorijom i praksom koja se najšeće koriste u kontekstu oragnizacionih promjena; naučiće i ovladaće različitim strategijama za dizajniranje organizacije. Sadržaj predmeta: Organizacije i organizacione teorije; svrha organizacije; osnovni koncepti organizacionog dizajna i organizacione strukture; dimenzije organizacione strukture; organizaciona teorija – organizacioni dizajn i organizaciono ponašanje; determinante organizacione strukture, interni i eksterni faktori organizacione strukture; uspostavlјanje adekvatne strukture; opcije za dizajniranje; interni elementi dizajniranja, elementi dizajniranja otvorenog sistema; organizacioni dizajn i promjene; značenje i elementi okruženja; značenje promjena, konflikta i kulture; faktori koji utiču na organizacioni dizajn i implementaciju organizacionih sistema. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, seminarska nastava, pisani radovi i rješavanje poslovnih slučajeva (grupni i individualni rad). Literatura: Daft, R. L. (2013). Organization Theory and Design. 11th ed. South-Western, Cengage Learning. Robbins, S. P. (2003). Organization Theory, Structure, Design and Applications (3rd Ed.). New Delhi: Prentice Hall. Argyris C. and Schon, D. (1985). Organizational Learning: A Theory of Action Perspective. San Francisco: Jossey –Bass Nadler, D.A. and Tushman, M.L. (1997). Competing by Design – The Power of Organizational Architecture. New York: Oxford University Press Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zoran Lukić, vanr.prof.


64





Naziv predmeta Strateško planiranje Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PSPL Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Ovaj predmet se temelјi na rastućem broju teoretskih i empiriskih istraživanja koja se bave odnosima između poslovnog okruženja organizacije, njene strategije i poslovnih performansi i rezultata. U skladu sa time, ultimativni cilј predmeta je da upozna studente sa genezom i cilјevima same oblasti strateškg menadžmenta uklјučujući sve njegove dominatne teorije, a što je neohodno za dalјa istraživanja. Specifični cilјevi su definisani u skladu sa tretiranim temama i njohovom kritičkom analizom i diskusijom, što je neophodno za šire i dublјe razumijevanje ove oblasti za sve one koji se bave istraživanjem.

Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja gradiva iz ovog predmeta, studenti će imati sposobnost kritičkog razumijevanja strateškog menadžmenta i starteškog planiranja te biti osposoblјeni za samostalno istraživanje. Studenti će takođe biti kompetentni da apliciraju relevantne teorije starteškog planiranja u razlićitim empirijskim kontekstima, te biti sposobni da razumiju povezanost između startegije i operativnog dijela preduzeća, kao i bolјe razumijevanje razvoja strategije u samom preduzeću u pogledu donošenja strateških odluka uz aplikaciju koceptualnih okvira. Sadržaj predmeta Pored dominantnih tema strategijskog menadžmenta i planiranja nastalih u poslednjih šest decenija, teme koje će biti u fokusu diskusije se odnose na teoretske koncepte poslovnog okruženja u skladu sa empiriskim istraživanjima, definicije tržišta, strateški savezi, tokovi informacija konkurentnosti, interakcije u procesu konkurentnosti i izazovi, evolucija industrije, i uloga analizatora okruženja organizacije. Posebna pažnja će biti psvećena procesima obavještajne konkurentnosti (competitive intelligence processes). Komplemetarno navedenim temama je i istraživanje koje se odnosi na seminare korporativne strategije sa fokusom na dinamičnost konkurentnosti na nivou poslovnih jedinica korporacije. U okviru silabusa se nastoji postići eksplicitan balans između teorijer i prakse što je od suštinske važnosti za sve predmete iz oblasti menadžmenta. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i saradnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Predavanja i vježbe se zasnivaju na dvosmjernoj komunikaciji, s cilјem da se studentima sadržaj predmeta približi i objasni na konkretnim slučajevima. Izrada seminarskih i pristupnih radova se odvija uz mentorstvo nastavnika ili saradnika, uz doslјednu primjenu metodologije za izradu radova, prilagođenu trećem ciklusu studija. Literatura: Slywotzky, Adrian J., and Richard Wise. (2002). The Growth Crisis and How to Escape It. Harvard Business Review, 72-83. Porter, M. E. (1991). Towards a Dynamic Theory of Strategy. Strategic Management Journal , 12, 95-117. Hax, A. and Nicolas, M. (1994). Corporate Strategic Tasks. European Management Journal, 12 (4), 366-381. Grant, R. H. (1991). The Resource-Based Theory of Competitive Advantage: Implications for Strategy Formulation. California Management Review, 33 (3). Kaplan, R. S., and D. P. Norton. (2004). Strategy Maps: Converting Intangible Assets Into Tangible Outcomes. Boston, MA: Harvard Business School Press. Atelјević, J.; Kulović, Dž. (2013). Strategijski menadžment: Nova perspektive. Beograd: Data status. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Jovo Atelјević, vanr.prof.


65





Naziv predmeta Liderstvo u ekonomiji Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PLEK Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Konceptualni okvir silabusa je baziran na ličnim, organizacionim, i globalnim nivoima liderstava ili rukovodstva. Ovi 'nivoi' su međusobno povezani i u direktnoj su vezi sa fenomenološkim, moralnim, filozofskim, naučnim, i kulturnim iskustvima lјudskih bića. U tome kontekstu definisani su sledeći cilјevi: Kritička analiza modela liderstva, relevantne teorije, a sve u svjetlu paradigmatskih sociokulturnih tumačenja; Istražiti i analizirati Servant Leadership u okviru šireg konteksta silabusa; Kritički analizirati klјučne teorije liderstva (kao što su transformaciono i relaciono liderstvo); Identifikovati, analizirati i procijeniti recipročne efekte društva, njegovog obima i strukture; Kritičikim pristupom povezati teorije o razvoju 'sebe' sa vlastitim narativom i iskustvom te cilјevima koji se odnose na generalne teme o liderstvu; Analizirati tri dominantne osnovne filozofije liderstva (Hooks-ova volјa za lјobavlјu, Nietzsche-ova volјa za moći, i Frankl-ova volјa za smisao).

Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja gradiva iz ovog predmeta, studenti će imati sposobnost kritičkog razumijevanja lidertsva te biti osposoblјeni za samostalno istraživanje u ovoj oblasti. Studenti će takođe biti kompetentni da apliciraju relevantne teorije liderstva u razlićitim empirijskim kontekstima.

Sadržaj predmeta Opšti principi teorije i prakse liderstva; Evolucija teorije liderstava; Klјučne teorije liderstva; Lični, organizacioni, i globalni nivoi liderstava ili rukovodstva; Liderstvo i veza sa fenomenološkim, moralnim, filozofskim, naučnim, i kulturnim iskustvima lјudskih bića; Dominantne osnovne filozofije liderstva; Razvoj ličnog shvatanja i stava o teorije i prakse liderstva; Analiza slučajeva.

Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i saradnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Predavanja i vježbe se zasnivaju na dvosmjernoj komunikaciji, s cilјem da se studentima sadržaj predmeta približi i objasni na konkretnim slučajevima. Izrada seminarskih i pristupnih radova se odvija uz mentorstvo nastavnika ili saradnika, uz doslјednu primjenu metodologije za izradu radova, prilagođenu trećem ciklusu studija.

Literatura: Nordhouse, P.G. (2008). Liderstvo – teorija i praksa. Beograd: Data Staus. Ladkin, D. (2010). Rethinking leadership: A new look at old leadership questions. Cheltenham: Edward Elgar. ISBN: 978-0857931313 Reed, E. S. (1996). The necessity of experience. Yale University Press. ISBN-13: 978-0300105667 Bruner, J. (1990). Acts of meaning. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN-13: 978-0674003613 Harvey, M., & Riggio, R. E. (Eds.). (2011). Leadership studies: The dialogue of disciplines. Cheltenham: Edward Elgar Pub. ISBN - 978-0857936189 Wertsch, J. V. (1998). Mind as Action. New York: Oxford University Press. ISBN-13: 978-0195117530

Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Jovo Atelјević, vanr.prof.


66





Naziv predmeta Savremene korporativne finansije Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PSKF Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Nema uslovlјenosti Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Po završetku ovog studijskog programa, studenti će biti osposoblјeni da razumiju složenost donošenja upravlјačkih odluka koje se tiču finansiranja i investiranja u preduzetničkoj organizaciji (upoznavanje preduzetničke instrument table). Cilј izučavanja ovoga predmeta je razviti preduzetnički pristup kod studenata u traženju inovativnih izvora finansiranja preduzetničkih poduhvata i izučavanje novih metoda i tehnika za ocjenu efikasnosti i rizika ulaganja u preduzetničke poduhvate. Takođe, izučavaće se inovativno modeliranje izvora finansiranja razvoja preduzeća, po pojedinim fazama životnog ciklusa preduzetnički orijentisanog preduzeća.

Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja gradiva iz ovog predmeta, studenti će biti u stanju da upravlјaju finansijama preduzetnički orjentisanog privrednog subjekta, odnosno da analiziraju finansijske izvještaje u kontekstu razvojnih mogućnosti preduzeća, vrše optimizaciju izvora finansiranja preduzetničke organizacije, projektuju finansijske efekte investicija, koriste savremene tehnike analize opravadanosti preduzetničkih projekata i upravlјaju preduzetničkim rizicima. Studenti će biti u stanju da ocjene koji izvor finansiranja je najjeftiniji za finansiranje preduzetničkih poduhvata, i koji će dovesti preduzeće do faze zrelosti preduzetničke organizacije.

Sadržaj predmeta: Preduzetnička instrument tabla, izvori finansiranja preduzetničkog poduhvata u početnim fazama razvoja, analiza razvojnih mogućnosti preduzeća, modeliranje izvora finansiranja po pojedinih fazama životnog ciklusa preduzeća, fondovi rizičnog kapitala, podsticajni fondovi, preduzetničke banke, venčer kapital fondovi, početni kapital, mezanin finansiranja i dr. Takođe izučavaće se ocjene rizika finansiranja i cijene kapitala pojedinih izvora finansiranja.

Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i saradnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Predavanja i vježbe se zasnivaju na dvosmjernoj komunikaciji, s cilјem da se studentima sadržaj predmeta približi i objasni praktičnim primjerima, ilustracijama i konkretnim zadacima. Izrada seminarskih i pristupnih radova se odvija uz mentorstvo nastavnika ili saradnika, uz doslјednu primjenu metodologije za izradu radova, prilagođenu trećem ciklusu studija.

Literatura: Mikerević, D. (2015). Korporativne finansije. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univverziteta u Banjoj Luci i Finrar. Ehrhardt, M.C. and Brigham, E.F. (2014). Corporate Finance- A Focused Approach. 5th ed. South-Western Cengage Learning.. Hisrich R. D., Peters P.M. and Shepherd, D.A. (2011). Poduzetništvo. Zagreb: Mate. Adelman,P. and Marks, A. (2010). Entrepreneurial Finance, Finance for Small Business. 3rd ed. Pretince Hall Leach J. C. And Melicher, R. W. (2009). Entrepreneurial Finance, South – Western Cengage Learning, fourth edition Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Nikola Vukmirović, red.prof.


67





Naziv predmeta Strategija kompenzacionog menadžmenta Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PSKM Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Razumjeti odnos između sistema kompenzacija i strategije organizacije. Razumjeti i primijeniti motivacione teorije u vezi kompenzacija. Razumjeti kako organizacije koristi kompenzacione sisteme da privuku i zadrže kvalifikovane i stručne radnike. Razumjeti korišćenje sistema ukupnih kompenzacija.

Ishodi učenja (stečena znanja): Poslije izučavanja predmeta studenti će moći da: Definišu tradicionalne i trenutne sisteme plaćanja; Spoznaju kako upravlјanje kompenzacijama može da postane konkurentna prednost organizacije; Primijene koncepte, principe, terminologiju i analitičke tehnike koje čine sistem plaćanja; Uvide strategijski značaj kompenzacija za ostvarivanje organizacionih cilјeva; Identifikuju veze između kompenzacionih cilјeva i poslovne strategije; Razumiju ulogu kompenzacija u privlačenju, motivisanju i zadržavanju kvalitetne radne snage.

Sadržaj predmeta: Uvod u kompenzacioni menadžment, Cilјevi, politika i strategija upravlјanja kompenzacijama, Filozofija kompenzacija, Kompenzacije i komponente kompenzacija, Struktura plate, Interna i eksterna pravičnost sistema kompenzacija, Proces kompenzacionog menadžmenta, Pojam i proces ocjenjivanje radne uspješnosti, Analiza i opis posla, Procjena posla, Metode procjene posla, Greške procjene posla, Plaćanje zasnovano na učinku, vještinama i kompetencijama, Pojam i vrste stumulacija, Individualni i grupni planovi stimulacije, Nagrađivanje i stimulisanje menadžera, Beneficije, Zakonske odredbe koje uređuju različite komponente sistema kompenzacija.

Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanja i seminare. Za predavanja se koriste prezentacije u power-pointu, timsko rješavanje problemskih zadataka na nastavi, te izrada grupnih projekata izvan nastave.

Literatura: Milkovich, G.T. and Newman, J.M. (2011). Compensation, 10th ed. Boston: McGraw-Hill Irwin, Inc. Janićijević, N. (2008). Organizaciono ponašanje. Beograd: Datastatus. Galetić, L. i Pavić, I. (1996). Upravljanje plaćama. Zagreb: RRIF. Milkovich, G. T. i Newman, J.M. (2005). Plaće i modeli nagrađivanja. Zagreb: Masmedia. White, G. and Druker, J.(Editors). (2000). Reward management. London, New York: Routlege studies in employment relations. Henderson, R. I. (2000). Compensation Management in a Knowledge-Based world. New Jersey: Prentice Hall. Berger, L. A. and Berger, D.R. (2000). The Compensation Handbook. New York: McGraw-Hill. Amstrong, M. and Murlis, H. (2004). Reward Management. London: Kogan Page ltd.

Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: U izvođenju nastave i izučavanja ovog predmeta mogu se koristiti i informacije koje nisu navedene u sadržaju predmeta, a predstavlјaju nova saznanja iz ove oblasti.

Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Gordana Ilić, vanr.prof.


68


III Ciklus studija– Doktorski studij



Naziv predmeta Kvalitet i upravlјanje poslovnim procesima Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PKUP Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama u upravlјanju kvalitetotom i poslovnim procesima. Izrada i prezentovanje naučnih inoformacija iz oblasti upravalјanja kvalitetom i poslovnim procesima u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima iz oblasti upravanja kvalitetom i poslovnim procesima. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje upravanja kvalitetom i poslovnim procesima i primjene metoda i tehnika istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje iz oblasti upravanja kvalitetom i poslovnim procesima i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Da pokažu sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja iz oblasti upravanja kvalitetom i poslovnim procesima. Da se osposobe za rad u istraživačkim timovima i poboqšaju komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Da se osposobe da prezentiraju i promovišu rezultate naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Utvrđivanje klјučnih poslovnih procesa. Alati za utvrđivanje klјučnih poslovnih procesa. Analiza i prikazivanje poslovnih procesa. Unapređivanje poslovnih procesa. Integralni informacioni sistemi i promena poslovnih procesa. Sistemi za upravlјanje tokovima poslovnih procesa. Sistemi za upravlјanje poslovnim procesima. Procesni pristup u upravlјanju kvalitetom. Karakteristike procesa i kvaliteta. Ocjenjivanje kvalitete procesa. Definiranje kvaliteta. Model ekonomike kvalitete. Faze uspostavanja sistema kvalitete. Dokumentacija za uspostavanje sistema kvalitete. Alati za upravlјanje kvalitetom. Sistemi kvalitete u privrednoj praksi. Analiza stanja, problemi i prijedlozi.

Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristupne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene metode koje se koriste u upravanju kvalitetom i poslovnim procesima. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda iz oblasti upravanja kvalitetom i poslovnim procesima u vodećim časopisima. Literatura: Kanji, G.K. (1996). 100 Methods for Total Quality Management. London: Sage Publications. Ušćumilić, D. (2003). Upravlјanje kvalitetom materijalnih proizvoda. Beograd: Ekonomski fakultet. Vukšid, V.B., Hernaus,T. i Kovačid, A. (2008). Upravlјanje poslovnim procesima. Zagreb: Školska knjiga. Todorović, Z. (2009). Upravlјanje kvalitetom. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red. prof.


69




Eonomija Modul: Menadžmet i preduzetništvo

Naziv predmeta Upravlјanje razvojem malih i srednjih preduzeća i preduzetničke strategije Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PURM Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je upoznavanje studenata sa postojećim teorijama preduzeća i specifičnostima malih i srednjih preduzeća (MSP). Upravlјanje razvojem MSP podrazumijeva nove poglede i pristupe koji nisu uvriježeni u postojećim teorijama preduzeća, te je cilј predmeta da studenti na višem nivou, istražujući risentna empirijska istraživanja, i sprovodeći vlastita, budu u stanju da korištenjem savremenih istraživačkih metoda, postupaka i alata, spoznaju nove modele i metode efikasnog i efektivnog poslovanja u MSP. Ovaj predmet se temelјi na rastućem broju teoretskih i empirijskih istraživanja koja se bave odnosima između poslovnog okruženja organizacije, poslovne kulture i orijentacije i poslovnih performansi i rezultata. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog savladavanja literature iz ovog predmeta i analiziranja aktuelnih empirisjkih istraživanja, studenti će biti osposoblјeni da kritički razumijevaju i sagledavaju dejstvo eksternih i internih faktora poslovanja i razvoja MSP. Studenti će takođe biti kompetentni da analiziraju relevantne teorije preduzeća i da vrše samostalna i timska istraživanja u različitim empirijskim kontekstima interdisciplinrano, sa akcentom na teorijsku i preduzetničku ekonomiju. Savladavnjem ovoga predemta, studenti će biti osposoblјeni da objavlјuju rezultate vlastitih empirijskih istraživanja i daju naučnih i pragmatični doprinos razvoju MSP sektora. Sadržaj predmeta Uloga preduzetnika i malih preduzeća u razvoju civilizacije iz istorijske perspektive. Definisanje MSP. MSP u razvijenim zemlјama i privredna struktura. MSP u zemlјama tranzicije. Osnovna obilјežja MSP. Analiza savremenih teorija preduzeća. Neoklasična teorija preduzeća. Menadžerske teorije preduzeća. Agencijska teorija. Biheviorističke teorije preduzeća. Teorija transakcionih troškova. Preduzetnička teorija preduzeća. Preduzetništvo kao osnov društvenog napretka. Eksgerno preduzetništvo. Preduzetništvo i inovacije. Organizaciona kultura i poslovna orijentacija. Od proizvodne do marketinške orijentacije. Mogućnosti uspostavlјanja i primjene preduzetničke orijentacije. Koncept primjene naučnih dostignuća i komercijalizacija inovacija. Institucije preduzetničke infrastrukture. Uticaj formalnog i neformalnog obrazovanja menadžera i preduzetnika na rast i razvoj malih i srednjih preduzeća. Metode nastave i savladavanje gradiva: Oblici nastave su predavanja, vježbe, samostalni seminarski radovi pod mentorstvom nastavnika i saradnika, redovne konsultacije i e-konsultacije, diskusije o slučajevima iz prakse. Predavanja i vježbe se zasnivaju na dvosmjernoj komunikaciji, s cilјem da se studentima sadržaj predmeta približi i objasni na konkretnim slučajevima. Izrada seminarskih i pristupnih radova se odvija uz mentorstvo nastavnika ili saradnika, uz doslјednu primjenu metodologije za izradu radova, prilagođenu trećem ciklusu studija. Literatura: Hatten, T.S. (2012). Small business management. Entrepreneurship and Beyond. 5th ed. USA: South-Western, Cengage Learning. Paunović, B. (2014). Preduzetništvo i upravlјanje malim preduzećem. Beograd: Centar za izdavačku delatnost Ekonomskog fakulteta. Petković, S. i Berberović, Š. (2013). Ekonomika i upravlјanje malim i srednjim preduzećima. Principi i politike. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci. Greene, S.L. (2011). Entrepreneurship 21st Century Business. 2nd Edition. Mason, USA: South-Western, Cengage Learning. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Saša Petković, doc.


70





Naziv predmeta Ekonomija za menadžere Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14PEME Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama u upravlјanju menadžera poslovnim procesima i ekonomikom preduzeća. Razumjevanje menadžerskog odlučivanja i djelovanja menadžerskih odluka na ekonomske procese u cjelini i zadovolјavanja zainteresovanih strana. Izrada i prezentovanje naučnih inoformacija iz oblasti ekonomike preduzeća i poslovnim procesima u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima iz oblasti upravlјanja ekonomikom preduzeća i poslovnim procesima. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje iz oblasti upravanja menadžera ekonomikom preduzeća i primjene upravlјačkih meotda i tehnika. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje iz oblasti ekonomike preduzeća i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Da pokažu sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja iz oblasti upravlјanja ekonomike preduzeća. Da se osposobe za rad u istraživačkim timovima i pobolјšaju komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Da se osposobe da prezentiraju i promovišu rezultate naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta Ekonomija za menadžere kao nauka. Teorija preduzeća. Vrijednost preduzeća. Profit – srce upravlјačke ekonomike. Procjena potražnje i ponude. Teorija proizvodnje i analiza troškova. Poslovanje u novom ekonomskom okruženju. Tržišna struktura i efikasnost preduzeća. Optimizacija menadžerskih odluka korišćenjem marginalne analize. Metode i tehnike upravlјačke ekonomike. Agencijski problemi, asimetrične informacije i moralni hazard. Ekonomika zasnovana na znanju. Rast i razvoj preduzeća. Istraživanje, razvoj i inovacije. Javna politika i vođenje preduzeća. Javna politika i razvoj preduzeća. Državna intervencija u tržišnoj ekonomiji. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristupne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene metode koje se koriste u ekonomiji za menadžere. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda iz ekonomije za menadžere u vodećim časopisima. Literatura: Douglas. E.J. (1987). Managerial Economics. Analysis and Strategy. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc. Hirchey, M. and Pappas, J.L. (1995). Managerial Economics. Dryden Press. Salvatore, D. (1996). Ekonomija za menadžere. Zagreb: MATE. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red. prof.

71

Tabela 1.3. Modul: EKONOMSKA ANALIZA I POLITIKA

Naziv predmeta i aktivnosti na doktorskom studiju

ECTS P S P S SEMESTAR

I GODINA STUDIJA




Ekonomija regulacije 4 3 2. semestar 9

Makroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9

Mikroekonomska analiza 4 3 2. semestar 9

















Izborni predmeti na modulu Ekonomska analiza i politika:

Fiskalna ekonomija

Ekonomija javnog sektora

Teorija međunarodne trgovine

Monetarna ekonomija

Teorija igara

Teorija i politika razvoja







3O14EMIE Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama naučnog istraživanja i njihovoj primjeni. Izrada i prezentovanje naučnih radova u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima. Savladavanje tehnologije izrade doktorske disertacije. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje metodologije naučnog istraživanja i ovaladati metodadama i tehnikama istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Pokazati sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja. Osposobiti se za rad u istraživačkim timovima i pobolјšati komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Osposobiti se za prezentovanje i promovisanje rezultata naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Istraživački pristupi, strategije i planiranje. Opisivanje problema istraživanja. Formulisanje hipoteza. Preged literature (pretraživanje publikacija) i proces izrade teorijskog dijela. Mjerenje ekonomski varijabli i njihova operacionalizacija. Metodologija istraživanja: kvantitativna, kvalitativna i mješovita. Primjena adekvatnih metoda istraživanja kod: definisanja problema, pregleda literaturure, definisanja, hipoteza, prikuplјanja podataka, obrade podataka, analiziranja podataka, testiranja hipoteza, provođenja diskusije i predstavlјanja zaknjučaka. Tehnologija izrade doktorkse disertacije. Tehnologija izrade naučnih radova. Prezentacija naučnih rezultata. Komunikcaija sa kolegama istraživačima. Timski rad. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristpne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene naučno-istraživačke metode kroz analizi pojedinih ekonomskih problema. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda u vodećim ekonomskim časopisima. Literatura: Singh, Y. K. (2006). Fundamental of Research methodology and Statistics. New Delhi: New age international publishers. Todorović, Z. i Todorović, I. (2014) Tehnologija naučnog istraživanja. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Ketchen, D.J. (2004). Research methodology in Strategy and Management. New York: Elsevier. Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics: Or How Economists Explain. (2nd ed.). London: Cambridge University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red.prof.







3O14EEAN Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Ekonomska analiza, u svojoj istorijskoj i u savremenoj dimenziji, predstavlјa osnovu od koje mora početi svako ekonomsko istraživanje. Onaj ko želi da se bavi ekonomijom kao naukom mora temelјno upoznati Ekonomsku analizu kako bi odredio smisao, mjesto i metod svog istraživanja. Izučavanje Ekonomske analize ima za cilј kompleksno sagledavanje geneze ekonomskih ideja i ekonomskog metoda analize, određenje mjesta i prirode ekonomskih istraživanja u okviru društvenog sistema, uočavanje izdvajanja objektivne dimenzije ekonomskih pojava kroz istoriju različitih društvenih sistema, sagledavanje uslovlјenosti moderne ekonomske analize analitičkim doprinosom iz prošlosti, prepoznavanje razvojne dimenzije ekonomske analize i njene korespondencije sa razvojem društva i ekonomskog sistema. Poseban cilј izučavanja ogleda se u težnji da stečena znanja budu toliko široka i čvrsto potkrijeplјena logičkom i matematičkom argumentacijom da kandidati samostalno mogu izvršiti selekciju progresivnih u odnosu na istorijski prevaziđene ekonomske ideje u širokom spektru ekonomskih istraživanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Izučavanje Ekonomske analize doprinijeće sistematizovanju ekonomskog znanja kandidata, olakšati praćenje i razumijevanje drugih kurseva u okviru doktorskog studija, osposobiti ih za selekciju metoda ekonomskog istraživanja, razviti kritički način pristupanja ekonomskim pojavama, povećaće sposobnosti kandidata za definisanje adekvatne ekonomske politike i metoda njenog provođenja prema prirodi ekonomske pojave, osposobiti kandidate da analizom tekućih ekonomskih pojava identifikuju opšte tendencije, omogućiti im jednostavniji i stručniji način izbora vlastitih istraživanja i metoda njihovog provođenja. Sadržaj predmeta: Teorija vrijednosti, teorija faktora proizvodnje, maksimirajuće ponašanje, teorija profita, teorija dohodaka, parcijalna ravnoteža, opšta ravnoteža, teorija tržišnih struktura, teorija konkurencije, osnovni modeli mikroekonomske optimizacije, mikroekonomske intervencije države, osnovni makroekonomski agregati, novac, inflacija – deflacija, zaposlenost – nezaposlenost, platni bilans, multiplikatori, modeli rasta, osnovni modeli makroekonomske optimizacije, makroekonomske politike, makroekonomske intervencije države. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: P., Samuelson. (1983). Foundations of Economic Analysis. Harvard University Press R.B., Ekelund and Jr.R.F. Hebert. (2007). A History of Economics Theory and Method. McGraw-Hill, Inc. K.K., Dewett. (2006). Modern Economic Theory. Shyam Lal Charitable Trust J. E., Stiglitz and Hoff., K. (2008). Modern Economic Theory and Development. World Bank, Policy Research Working Paper 4478 Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.








3O14EEKO Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je upoznavanje kandidata sa klјučnim ekonometrijskim metodama i modelima koji su posvećeni analizi podataka vremenskih serija i podataka panela. Izlažu se teorijske osnove ekonometrijskih modela i njihova uloga u konkretnim ekonomskim istraživanjima. Kako je primjena ekonometrijskih modela osnov savremene metodologije zaklјučivanja u ekonomiji, ovaj predmet daje potrebna metodološka znanja da se na osnovu empirijskih podataka u praksi obavlјaju složene analize, kako u mikroekonomskoj tako i makroekonomskoj oblasti. Ishodi učenja (stečena znanja): Kandidati usvajaju principe ekonometrijskog modeliranja podataka vremenskih serija i podataka panela. Kroz praktične primjere i upotrebu odgovarajućeg ekonometrijskog softvera, kandidati ovladavaju potrebnim znanjima za samostalna ekonometrijska istraživanja. Stečena znanja osposoblјavaju kandidate za primjenu modeliranja u privredi, bankarstvu, državnim ustanovama, i svuda gdje je potrebno argumentovano zaklјučivanje na osnovu teorijskih postavki i empirijskih podataka. Ta znanja sadrže: metodologiju ekonometrijskog modeliranja radi kvantifikovanja ekonomskih međuzavisnosti kod uporednih podataka (zemalјa, firmi, domaćinstava, itd.), tehniku rada sa panelima (više jedinica posmatranja kroz vrijeme), modele binarnog i višestrukog izbora, vještine u radu sa savremenim računarskim programima, u izvođenju dokaza i prezentovanju rezultata. Sadržaj predmeta: Ekonometrijska analiza podataka vremenskih serija: osnovni koncepti, obična i parcijalna autokorelaciona funkcija, linearni proces, modeli stacionarnih vremenskih serija, modeli za vremenske serije sa jediničnim korenom, testovi jediničnog korena, kointegracija i model sa korekcijom ravnotežne greške, praktično modeliranje upotrebom softvera Eviews. Ekonometrijska analiza podataka panela: modeli fiksnih i slučajnih efekata – specifikacije, pretpostavke i metodi ocenjivanja, testiranje individualnih i vremenskih efekata, statističko zaklјučivanje pri narušenim pretpostavkama statičkih modela panela, dinamički modeli panela, jedinični koren i kointegracija u panelu, testovi jediničnog korena i kointegracije, praktično modeliranje upotrebom softvera Stata. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se sastoji od predavanja i vežbi. Na časovima predavanja obrađuju se teorijske osnove ekonometrijskih metoda i modela. Vežbe se izvode u računskom centru korišćenjem kompjuterskih programa Eviews i Stata. Literatura: Baltagi, B.H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 4th edition John Wiley & Sons Heij, C., P de Boer, P.H.Franses, T. Kloek and H.Kvan Dijk (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics Oxford University Press Jovičić, M., Dragutinović, R. (2011). Ekonometrijski metodi i modeli CID. Ekonomski fakultet: Beograd Matyas, L. and Sevestre, P. (2008). The Econometrics of Panel Data, Fundamentals and Recent Developments in Theory and Practice. 3rd edition Springer Verlag Mladenović, Z., Nojković A. (2012) Primenjena analiza vremenskih serija CID. Ekonomski fakultet: Beograd Tsay, R.S. (2010). Analysis of Financial Time Series. 3rd edition Wiley Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Želјko Račić, doc.





Ekonomija Modul: Ekonomska analiza i politika

Naziv predmeta Ekonomija regulacije Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14EERE Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta

Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Osnovni cilј ovog kursa je da upozna doktorante sa ulogom države na tržištima kaje kerakteriše ''market failure''. Predmet analize je ponašanje pojedinačnih tržišta sa kcentom na nalizu troškova, determinante tržišne tražnje, ponašanje investitora, tržišna moć i analiza i efekti regulatornih aktivnosti države. Ishodi učenja (stečena znanja): Na ovom kursu doktoranti će usvojiti neophodna znanja i alate za verifikaciju i analizu tržišnih nesavršenosti, istorijski razvoj, osnove i potrebu državne regulacije tržišta. Nakon ovog kursa doktoranti će biti u mogućnosti da samostalno prepoznaju tržišne nesavršenosti, analiziraju ih i predlože odgovarajuće politike za njihovu korekciju. Sadržaj predmeta: Uloga države. Tržišta. Tržišni neuspjeh (''market failure''). Oligopoli i tajno dogovaranje. Dominantna firma i strateška konkurencije. Uvod u ekonomsku regulaciju. Javna preduzeća. Regulacija prirodnih monopola. Analiza cjena i regulacija monopola. Regulacija vertikalnih tržišta. Regulacija merdžera i antitrustovska politika. Eksternalije. ''Vrijednost'' života. Regulacija okruženja (životne sredine) 1. Regulacija okruženja (životne sredine) 2, Tržište čistog vazduha. Regulacija interneta. Regulacija farmaceutskog tržišta-analiza patenata. Metode nastave i savladavanje gradiva: Usmeno izlaganje uz studije slučaja i kritičku analizu.

Literatura: Viscusi, W.K., Vernon, J.M. and Harrington, J.E. (2000). Economics of Regulation and Antitrust. 3rd

Edition. Cambridge,

MA: MIT Press. George, S.J. (1971). The theory of economic regulation. The Bell journal of economics and Management science, Vol 2, NO 1, Peter, D. and Eliana, G. (2009). Quantitative Techniques for Competition and Antitrust Analysis, Princeton University Press. Armstrong, M. and Sappington, D. (2006). Regulation, competition and liberalization. Journal of Economic Literature. Armstrong, M. and Sappington, D. (2007). Recent Developments in the Theory of Regulation, in: Armstrong, M. and R. Porter (eds.). Handbook of Industrial Organization, Volume III, Elsevier, Amsterdam . Edenhofer, O., N. Bauer and Kriegler, E. (2005). The impact of technological change on climate protection and welfare: Insights from the model MIND. Ecological Economics 54: 277‐292. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke:






Naziv predmeta Makroekonomska analiza Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14EMAA Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Makroekonomska analiza predstavlјa „azbuku“ i „veliku sliku“ ekonomije. Obuhvata veoma kompleksno i zahtjevno područje teorije i prakse. Izučava osnovne ekonomske zakonitosti, način funkcionisanja ekonomije, osnovne ekonomske politike, njihov uticaj na ostvarivanje osnovnih makroekonomskih cilјeva, uzroke i poslјedice osnovnih makroekonomskih kretanja. Cilј ovog nastavnog predmeta je da studenti doktorskih studija, nakon savladavanja ove veoma kompleksne materije na osnovnim i master studijama, pristupe izučavanju makroekonomije na najvišem nivou uz primjenu ekonometrijske analize. Ishodi učenja (stečena znanja): Makroekonomska analiza predstavlјa veoma kompleksno područje teorije i prakse. Osnovni ishod izučavanja ove naučne discipline jeste da studenti doktorskih studija, nakon savladavanja ove veoma zahtjevne i kompleksne materije, mogu lakše i brže razumjeti sveobuhvatnu analizu savremenih makroekonomskih pitanja i pristupiti rješavanju praktičnih makroekonomskih problema, čiji je značaj sada veći nego ikada ranije. Nakon sticanja detalјnog znanja na osnovnim i master studijama o osnovnim ekonomskim zakonitostima, načinu funkcionisanja ekonomije, osnovnim ekonomskim politikama, njihovom uticaju na ostvarivanje osnovnih makroekonomskih cilјeva, uzrocima i poslјedicama osnovnih makroekonomskih kretanja, makroekonomska analiza na doktorskim studijama izučava se na najvišem nivou, koja pored teorijskog znanja, zahtijeva i primjenu ekonometrijske analize kako bi se došlo do rješavanja konkretnih makroekonomskih problema u praksi. Sadržaj predmeta: Makroekonomska ravnoteža. Monetarna politika. Monetarne strategije. Devizni kurs. Devizne rezerve. Devizne krize. Inflacija. Privredni rast. Nezaposlenost. Fiskalna politika. Javni dug. Platni bilans. Agregatna ponuda i agregatna tražnja. Ekonomski šokovi. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, seminarska nastava i praktične vježbe. Literatura: Burda, M.; Viploš, Č. (2012). Makroekonomija. Beograd: Ekonomski fakultet (prevod sa engleskog). Fabris, N. (2006). Centralno bankarstvo i teoriji i praksi. Centralna banka Crne Gore Članci sa temama iz sadržaja predmeta i sa drugim relevantnim makroekonomskim temama objavlјeni u visoko rangiranim međunarodnim časopisima. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Borivoje D. Krušković, doc.






Naziv predmeta Mikroekonomska analiza Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14EMIA Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Izučavanje Mikroekonomske analize na naprednom nivou ima za cilј: - upoznavanje sa prirodom ekonomske motivacije i zakonitostima ponašanja različitih mikroekonomskih subjekata (potrošača, preduzeća, domaćinstava); - temelјno ovladavanje fundamentalnim konceptima mikroekonomske nauke i matematičkim metodama i modelima njihovog dokazivanja, provjeravanja i praktične primjene; - savladavanje principa i metoda optimizacije mikroekonomskih problema (parcijalna i opšta ravnoteža), postavlјanje strateških rješenja i vođenja politika zasnovanih na optimizaciji; - upoznavanje zakonitosti donošenja ekonomskih odluka u uslovima neizvjesnosti i ovladavanje metodama mjerenja rizika odlučuvanja; - uspostavlјanje osnove za široko područje istraživanja u velikom broju ekonomskih disciplina. Ishodi učenja (stečena znanja): Kandidat treba da ovlada sistemom motivacije, logičkog zaklјučivanja i odlučivanja u ekonomiji, kao i primjenom metoda mikroekonomske analize koje su osnova u različitim oblastima ekonomskih istraživanja. Kao poseban ishod učenja treba da se verifikuje: - primjena metoda identifikovanja različitih tipova ponašanja tržišnih učesnika; - sposbnost izbora, postavlјanja i primjene metoda mjerenja ostvarivanja ekonomskih cilјeva (optimizacije); - sposobnost mjerenja uticaja tržišnih promjena na ponašanje tržišnih učesnika; - sposobnost primjene metoda identifikovanja tržišne morfologije; - sposobnost analiziranja ponašanja tržišnih struktura; - sposobnost kreiranja mjera ekonomske politike sa uticajem na ponašanje tržišnih učesnika; - sposbnost mjerenja efekata ekonomske politike na ponašanje tržišnih učesnika... Sadržaj predmeta: Teorija ponašanja potrošača; teorija proizvodnje; rizik i teorija izbora u uslovima neizvjesnosti; parcijalna i opšta ravnoteža; teorija tržišnih struktura; ekonomija blagostanja; teorija igara; teorija eksternalija. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: Mas-Colell A., Whinston, M.D. and Greer, J.R. (1997). Microeconomics Theory. Oxford University Press. Varian, H. (1992). Microeconomics Analysis, 3rd edition. Norton. Jehle, G. A. and Reny, P.J. (2001). Advanced Microeconomic Theory, 2nd edition. Addioson-Wesley. Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.







Naziv predmeta Fiskalna ekonomija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14EFEK Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti

Cilјevi izučavanja predmeta: Upoznavanje doktoranata sa savremenim teoretskim saznanjima i ulogom koju država zauzima u savremenim privredama. Usvajanje znanja o mogućnostima i ograničenjima pri korištenju instrumenata fiskalne politike. Sticanje fundamentalnih osnova o teorijskim principima oporezivanja i specifičnostima budžeta. Ukazati na značaj i povezanost dinamike fiskalnog deficita i javnog duga. Kritički osvrt na otvorena pitanja stepena državnog intervencionizma i regulisanja privrede na nacionalnom i međunarodnom nivou, u svjetlu finansijskih kriza. Temelјno ovladavanje pomenutim saznanjima kako bi se doktoranti osposobili da ista primijene u praksi i aktivno učestvuje u analizi i rješavanju praktičnih problema iz ove oblasti. Ishodi učenja (stečena znanja): Doktoranti treba da posjeduju sposobnost kritičkog mišlјenja, analize problema i predviđanja ponašanja odabranog rješenja. Student dobija jasnu predstavu o sadržaju mjera fiskalne politike i njihovom značaju za ukupnu ekonomsku politiku zemlјe. Stvara se sposobnost za kreiranje i primjenu mjera fiskalne politike u pravcu podsticanja ukupnog ekonomskog rasta i razvoja zemlјe u izmijenjenim uslovima na globalnom nivou. Sticanje kompetentnosti u pogledu mogućnosti praćenja najsavremenijih saznanja iz oblasti fiskalne ekonomije. Razvoj kreativnih sposobnosti razmatranja problema i sposobnost kritičkog mišlјenja i ovladavanje specifičnim analitičkim vještinama potrebnim za obavlјanje naučno-istraživačkog i nastavnog rada iz ove oblasti. Sadržaj predmeta: Savremene tendencije u oblasti javnih finansija. Osnovni teorijski principi oporezivanja. Sistem poreza i poreska politika Bosne i Hercegovine. Savremeni koncept javnih rashoda. Način donošenja odluka i mjera fiskalne politike u uslovima neizvjesnosti. Finansijska kriza i intervencija države. Osnovne karakteristike državnih budžeta. .Budžetski sistem Bosne i Hercegovine. Specifičnosti budžeta Evropske unije. Održivost deficita vladinog budžeta. Povezanost dinamike fiskalnog deficita i javnog duga. Analiza slučajeva. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, diskusije i kritički osvrti u kombinaciji sa prezentacijama i seminarima. Literatura: Musgrave, R. (1959). Teorija javnih finansija. Beograd: Naučna knjiga Rosen, H. S. (1995). Public Finance. New York: Irwin/McGraw-Hill Vukmirica, V. i Špirić N. (2005). Ekonomska i monetarna integracija Evrope. Banja Luka: Ekonomski fakultet Fatas, A. and Mihov, I. (2009). The Euro and Fiscal Policy. National bureau of economic research. Drugi članci iz stručnih časopisa iz odabranih tema. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Nikola Špirić, red. prof.






Naziv predmeta Ekonomija javnog sektora Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14EEJS Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Polazeći od činjeni da su sve moderne privrede „mješovite“, odnosno predstavlјaju interakciju privatnog i državnog sektora, kroz ovaj predmet se izučavaju različiti pristupi države pri kreiranju svojih ekonomskih poltika, kao i samih efekata tih politika. Posebno se analizira na koji način javni sektor i aktivnosti koje se u njemu generišu utiču na efikasnost onoga što nazivamo privatnim sektorom Pri tom, razlike u veličini javnog sektora društava koja su bliža socijalno-tržišnom modelu privrede, i onih koji su ekonomski više liberalno orjentisana, mnogo su manje nego što se na prvi pogled očekuje. Ishodi učenja (stečena znanja): Ishodi učenja proizilaze iz samih cilјeva i podrazumjevaju osposoblјavanje studenata sa ovladaju teorijsko-empirijskom platformom na bazi koje će bolјe razumjevati samo funkcionisanje državnog aparata, kao i način donošenja odluka i kreiranja ekonomskih politika. Tu se prije svega misli na tematiku optimalnog oporezivanja kao i razvoj i upotrebu mikrosimulacionih modela, kao dva klјučna okvira koja služe za procenu efekata reformi u oblasti poreske i socijalne politike na ekonomsku efikasnost i pravičnost. Nadalјe, vrši se upoznavalјe i analiza uticaja samih institucija ne ekonomski razvoj zemlјe. Sadržaj predmeta: Uloga države i javnih finansija u tzv. mješovitim privredama: javna dobra, eksternalije, privatni i javni izbor kao i tržišni i državni mehanizmi ekonomske kordinacije. Osnovne ekonomske funkcije države: monopoli i njihovo regulisanje, preraspodjela prihoda, stabilizaciona funkcija i razvojna funkcija, porezi i distribucija prihoda, poreska politika i efikasnost, pitanje efikasnosti i pravednosti poreske politike; Državni programi javne potrošnje kao i klјučne oblasti javne potrošnje: penzioni sistem, zdravstvo, obrazovanje, socijalna zaštita, smanjenje siromaštva, odbrana i bezbijednost; Javni izbor i politički interesi: birači, političari i državna birokratija, konjukturni politički ciklusi, javni izbor u „novim“ demokratijama; Ekonomska uloga države u procesu tranzicije: privatizacija i restrukturiranje privrede, afirmacija preduzetništva, izgradnja savremenih tržišnih institucija; Uvod u institucionalnu ekonomiju. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, diskusije i kritički osvrti u kombinaciji sa prezentacijama i seminarima. Literatura: Stiglitz, J.E. (2013). Ekonomija javnog sektora. Beograd: Ekonomski fakultet. Pol Krugman. (2012). Okončajte ovu depresiju. Odmah. Beograd: Heliks. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Srđan Amidžić, doc.






Naziv predmeta Teorija međunarodne trgovine Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14ETMT Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Dublјe istraživanje savremenih procesa, na osnovu poznavanja teorije, analize i politike međunarodne trgovine, finansija i međunarodnog poslovanja u uslovima trgovinske i finansijske liberalizacije i međunarodnih integracija. Studenti se potiču na analitičko-istraživački pristup i analizu tendencija u razmjeni roba i usluga na međunarodnom tržištu. U određenoj mjeri se koriste i matematičke metode, uobičajene za modernu ekonomsku analizu, i analize slučaja (case study). Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog završetka ovog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- analizira i istražuje savremene spolјnotrgovinske procese, finansije u uslovima liberalizacije. - analizira, upravlјanje rizicima, raspolaže drugim znanjima za rad i odlučivanje na međunarodnom tržištu. - koristi modele i matematičke metode, uobičajene za moderne ekonomske analize. - shvati klasične i moderne teorije međunarodne razmjene. - shvati međuzavisnost unutrašnje i spolјne ravnoteže i načine automatskog uravnoteženja platnog bilansa. - analizira zaduženost, uzroke zaduženosti i problema otplate dugova, carinsku zaštitu, necarinske barijere, te analizu

kretanja proizvodnih faktora u međunarodnoj trgovini i njihov uticaj na privredni rast. Sadržaj predmeta:

- Teorija spolјne trgovine i spolјnotrgovinske politike, međunarodna trgovina i privredni rast, međunarodne finansije. Uzroci razmjene i specijalizacije. Teorije spolјne trgovine (merkantilizam, teorija apsolutnih prednosti A. Smitha, uvod u teoriju komparativnih prednosti D. Ricarda, teorija recipročne tražnje J. S. Mill-a, Heckscher-Ohlin-ova teorija spolјne trgovine. Teorema Rybczynskoga, Stolper-Samuelsonova teorema, i Leontijevljev paradoks. Kravisova i Linderova teorija spolјne trgovine, teorija životnog ciklusa proizvoda.

- Modeli trgovine u uslovima ekonomije razmjera i nesavršene konkurencije, te u uslovima postojanja međunarodno nerazmjenjivih dobara. Gravitacijski model spolјne trgovine. Uslovi razmjene (Terms of trade).

- Devizni kurs, kamatni paritet, teorije i izbor sistema deviznih kurseva. Stabilizacija platnog bilansa promjenama cijena i domaćeg proizvoda. Stabilizacija ekonomskom politikom (Mundell-Flemingov model). Devalvacija i bilans: pristupi elastičnosti i apsorpcije (Kejnzesijanski slučaj), monetaristički pristup. Stabilizacija ograničavanjem trgovinskih tokova.

- Analize zaduženosti, uzroka zaduženosti i problema otplate dugova. Rješavanje problema otplate dugova. - Transportni troškovi i spolјna trgovina, teorija carinske zaštite i uticaja carine na uslove razmjene. - Proizvodni faktori u međunarodnoj trgovini: kapital, transfer tehnologije, SDI. Proizvodnja, potrošnja, izvoz, uvoz,

strukturne promjene, cijene, uslovi razmjene, platni bilans. Evrosistem i evrovalutno tržište. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, vježbe, seminarska nastava koja obuhvata izradu i prezentaciju radova, i diskusije na zadatu temu. Literatura: Salvatore, D. (2008). Medjunarodna ekonomija. Beograd: Ekonomski fakultet. Krugman, P. R., Obstfeld, M., Wesley, A. (2008). International economics. Pearson Education Limited, International Ed. Babić, M. i Babić, A. (2008). Međunarodna ekonomija. Zagreb: Sigma savjetovanja. Salvatore, D. (2005). Introduction to International Economics. John Wiley & Sons, Inc. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Goran Popović, van.prof.






Naziv predmeta Monetarna ekonomija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14EMEK Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Upoznavanje sa savremenim konceptom monetarne ekonomije kroz aktuelnu problematiku iz oblasti monetarne politike i monetarne teorije. Dati široku teorijsku podlogu iz oblasti novca i finansija i razviti razumijevanje monetarne ekonomije i politike. Savladavanje fundamentalnih osnova za donošenje odluka i mjera monetarne politike u uslovima neizvjesnosti i tržišnih poremećaja. Upoznati se sa aktuelnim istraživanjima o značaju i ulozi monetarne politike i monetarnog suvereniteta u uslovima savremenih integracija. Shvatiti monetarna kretanja u Bosni i Hercegovini i moguće implikacije pri procesu pristupanja Evropskoj (monetarnoj) uniji. Cilј je da se studenti osposobe za rad na rješavanju konkretnih problema u savremenim monetarnim finansijama, kao i uspostavlјanje osnove za šire područje istraživanja koje obuhvata monetarna ekonomija. Ishodi učenja (stečena znanja): Stvoriti osnovu za kritičko prosuđivanje kontroverznih pristupa savremenoj ulozi monetarnih institucija, alternativnih režima monetarne politike i monetarnih integracija. Kandidat treba da ovlada i usvoji recentna saznanja iz oblasti savremene monetarne ekonomije uz istovremenu primjenu teorijskih saznanja u praksi. Student će biti osposoblјen da pronalazi optimalna rješenja u vođenju monetarne politike u zemlјi, u svjetlu savremenih ekonomskih i monetarnih integracija. Analizom aktuelnih ekonomskih pojava i procesa dolazi se do rješenja i kvalitativnih predviđanja dalјih trendova u oblasti monetarne ekonomije, proširivanjem teorijskih i praktičnih znanja iz ove oblasti ekonomske nauke. Sadržaj predmeta: Analitičke osnove savremenog novca. Uloga novca u koncipiranju savremene monetarne politike. Inflacija kao stalni savremeni fenomen. Uticaj monetarnih teorija na vođenje monetarne politike. Strategija monetarne politike i centralna banka. Novi pristup monetarnom regulisanju. Pitanje monetarne suverenosti u savremenim uslovima. Alternativni režimi monetarne politike. Upravlјanje monetarnom politikom putem currency board aranžmana u Bosni i Hercegovini. Evropska monetarna integracija i jedinstveni evropski novac. Aktuelni pogledi na teoriju optimalnog valutnog područja. Problemi monetarne politike u evrozoni - prednosti i mane monetarne unije. Koordinacija fiskalne i monetarne politike - značaj i kritike. Analiza slučajeva. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, diskusije i kritički osvrti u kombinaciji sa prezentacijama i seminarima. Literatura: Živković, A. i Kožetinac, G. (2012). Monetarna ekonomija. Beograd: Ekonomski fakultet. Mishkin, F. S. (2006). Monetarna ekonomija, bankarstvo i finansijska tržišta. Beograd: Data status Vukmirica, V. i Špirić, N. (2005). Ekonomska i monetarna integracija Evrope. Banja Luka: Ekonomski fakultet De Grauwe, P. (2012). Economics of Monetary Union. Ninth Edition, Oxford University Press. De Grauwe, P. (2004). Ekonomija monetarne unije. Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Baldwin, R. and Wyplosz, C. (2010). Ekonomija evropskih integracija. Beograd: Data status. Buti, M., W. Roeger, et al. (2001). Monetary and Fiscal Policy Interactions under a Stability Pact. EUI Working Papers ECO, European University Institute, Department of Economics, No. 2001/8. De Grauwe, P.; Mongelli, F. P. (2005). Endogeneities of Optimum Currency Areas: What brings Countries Sharing a Single Currency Closer Together? ECB, Working Paper Series.468. Drugi članci iz stručnih časopisa iz odabranih tema. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Nikola Špirić, red. prof.






Naziv predmeta Teorija igara Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14ETIG Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Izučavanje Teorije igara na naprednom nivou ima za cilј da studentima pruži detalјan prikaz osnovnih koncepata teorije igara, odnosno da ih uputi u nove metode analize konfliktnih situacija, ali ujedno i da im pomogne da iznađu odgovarajuće modele za njihovo rješavanje. Teorija igara na naprednom nivou će studentima pomoći da koristeći modele teorije igara pronađu rješenja u situacijama u kojima se djelimično ili potpuno sukoblјavaju interesi najmanje dva učesnika. Kroz praktičnu primjenu analiziranih modela, posebno na rješavanju ekonomskih problema, cilј je podstaći studente da prilikom donošenja odluka razmišlјaju strateški, odnosno da prilikom donošenja odluka, predviđaju i ponašanje drugih lјudi ili organizacija, koje mogu uticati ili već utiču na njihov izbor. Na taj način, studenti će biti podsticani da višedimenzionalno sagledavaju konfliktne odnose i primjenjuju metode teorije igara na njihovom rješavanju, što će im pomoći da izgrade prefinjeni model racionalnog ekonomskog zaklјučivanja i odlučivanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog završetka ovog kursa student će ovladati osnovnim konceptima teorije igara koja su mu potrebna za primjenjena istraživanja u oblasti analize konfliktnih situacija. Odnosno, pored osnovnih elemenata, student će ovladati sa klјučnim metodama i modelima teorije igara, koja će mu biti podloga za dalјa istraživanja u situacijama kada postoji više suprostavlјenih učesnika i njihovih interesa. Ujedno, biće osposoblјen da primjeni metode teorije igara radi identifikovanja različitih tipova ponašanja tržišnih učesnika, a imaće i sposobnost da detalјno i iz više uglova sagleda sve direktne i indirektne interese različitih učesnika u situacijama u kojima se njihovi interesi sukoblјavaju, te da donese racionalne, strateške odluke. Na taj način, student će dodatno unaprijediti svoj sistem logičkog zaklјučivanja i odlučivanja u mnogim oblastima društvenog života, a posebno u ekonomiji. Sadržaj predmeta: Osnovni elementi teorije igara. Statičke igre sa potpunim informacijama (Nešova ravnoteža). Dinamičke igre sa potpunim informacijama (Podigre sa savršenom ravnotežom). Statičke igre sa nepotpunim informacijama (Bajesova ravnoteža). Dinamičke igre sa nepotpunim informacijama (Savršena Bajesova ravnoteža). Primjene koncepta teorije igara. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: Fudenberg, D. and Tirole, J. (1998). Game Theory. Cambridge: The MIT Press. Myerson, R. (1997). Game Theory: Analysis of Conflict. Harvard: Harvard University Press. Osborne, M. and Rubinstein, A. (1994). A Course in Game Theory. Cambridge: The MIT Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke:






Naziv predmeta Teorija i politika razvoja Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14ETPR Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Izučavanje predmeta Teorija i politika razvoja na naprednom nivou ima za cilј da osposobi doktorante za samostalno izučavanje problematike ekonomskog razvoja, za primjenu savremenih metoda kvalitativne i kvantitativne makroekonomske analize vezane za ovu problematiku,kao i da na osnovu te analize mogu samostalno vršiti predviđanja makroekonomskih tokova i trendova u nacionalnoj ekonomiji i okruženju, a na osnovu toga i definisati mjere ekonomske politike u funkciji ostvarivanja poželјnih tokova u budućnosti. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno položenog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- Priprema naučno-istraživačke i stručne projekte u oblasti makroekonomske analize i razvojne ekonomije - Samostalno definiše mjere ekonomske politike i analizu njihovog potencijalnog uticaja na nacionalnu ekonomiju - Analizira makroekonomska kretanja - Osposoblјenost za analizu uticaja i unapređenje institucionalnih mehanizama kao činioca razvoja nacionalne ekonomije

Sadržaj predmeta: -Makroekonomska analiza institucionalnih sektora nacionalne ekonomije, povezanost i uslovlјenost razvoja realnog i finansijskog sektora -Istraživanje razvojnih slučajeva najnaprednijih zemalјa, strukture ekonomije koja je izgrađena,osnovnih razvojnih mehanizama i poluga koji su vodili do ubrzavanja razvoja, kao i ekonomske politike u funkciji podrške razvojnim procesima -Analiza institucionalnih mehanizama u različitim zemlјama i sistemima ( britansko-američki, dalekoistočni i evropski razvojni model) i uloga savremene države u procesu razvoja -Savremeni razvojni procesi danas u svijetu-osnovne razvojne poluge u uslovima globalizacije svjetske privrede:inovativno-tehnološki razvoj,održivost razvojnog procesa i neophodnost pune integrisanosti u svjetske razvojne tokove Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja odnosno prenošenje sistematskih saznanja iz literature, rasprava o slučajevima iz prakse. Neposredne konsultacije kandidata-doktoranta i nastavnika-mentora.Pisanje istraživačkih radova koji bi se objavili u naučnim i stručnim časopisima. Literatura: Cvetanović, S., Filipović, M. i Dragutinović, D. (2014). Teorija privrednog rasta i razvoja. 3. izdanje. Beograd: Ekonomski fakultet. Harriss, J., Hunter, J. and Lewis, C.M. (2000). The New Institutional Economics and Third World Development. London:Routledge Rao, P.K.. (2000). Sustainable development-Economics and Policy. Bleckwell Publishers Holcombe, R. (2006). Public sector economics - The role of Government in the American Economy. Prentice Hall Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Slaviša Kovačević, doc.

84

Tabela 1.4. Modul: MEĐUNARODNA EKONOMIJA

Naziv predmeta i aktivnosti na doktorskom studiju

ECTS P S P S SEMESTAR

I GODINA STUDIJA




Međunarodna ekonomija 4 3 2. semestar 9

Razvojna i regionalna ekonomija 4 3 2. semestar 9

Institucionalna ekonomija, globalizacija i tranzicioni procesi 4 3 2. semestar 9

















Izborni predmeti na modulu Međunarodna ekonomija:

Međunarodna trgovina – teorija i politika

Međunarodne finansije

Međunarodno bankarstvo

Konkurentnost nacionalnih privreda

Svjetski privredni ciklusi

Svjetski privredni sistemi







3O14MMIE Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Sticanje znanja i vještina o metoda i tehnikama naučnog istraživanja i njihovoj primjeni. Izrada i prezentovanje naučnih radova u naučnim publikacijma. Pobolјšanje komunikacije i timskog rada sa kolegama istraživačima. Savladavanje tehnologije izrade doktorske disertacije. Ishodi učenja (stečena znanja): Pokazati sistematično razumjevanje metodologije naučnog istraživanja i ovaladati metodadama i tehnikama istraživanja. Pokazati sposobnosti da provedu origanalno naučno istraživanje i da predstave rezultate kroz objavlјivanje naučnih radova u vodećim časopisima. Pokazati sposobnost kritičke analize, procjene i sinteze novih i složenih ideja. Osposobiti se za rad u istraživačkim timovima i pobolјšati komuniciju sa kolegama iz struke, širom naučne zajednice i društva u cjelini. Osposobiti se za prezentovanje i promovisanje rezultata naučnog istraživanja. Sadržaj predmeta: Istraživački pristupi, strategije i planiranje. Opisivanje problema istraživanja. Formulisanje hipoteza. Preged literature (pretraživanje publikacija) i proces izrade teorijskog dijela. Mjerenje ekonomski varijabli i njihova operacionalizacija. Metodologija istraživanja: kvantitativna, kvalitativna i mješovita. Primjena adekvatnih metoda istraživanja kod: definisanja problema, pregleda literaturure, definisanja, hipoteza, prikuplјanja podataka, obrade podataka, analiziranja podataka, testiranja hipoteza, provođenja diskusije i predstavlјanja zaknjučaka. Tehnologija izrade doktorkse disertacije. Tehnologija izrade naučnih radova. Prezentacija naučnih rezultata. Komunikcaija sa kolegama istraživačima. Timski rad. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se izvodi kroz predavanje, vježbe, i studijsko-istraživački rad. Predavanja uklјučuju i diskusije koje omogućavaju interaktivnost. Kao specifičan vid nastavnog rada predviđeno je učešće doktoranata u istraživačkim timovima pojekata koje rade na Fakultetu. Kroz pristpne i semiarske radove studenti treba da koriste i prezentuju određene naučno-istraživačke metode kroz analizi pojedinih ekonomskih problema. U toku nastavnog procesa prezentovaće se primjena naučno-istraživačkih metoda u vodećim ekonomskim časopisima. Literatura: Singh, Y. K. (2006). Fundamental of Research methodology and Statistics. New Delhi: New age international publishers. Todorović, Z. i Todorović, I. (2014) Tehnologija naučnog istraživanja. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Ketchen, D.J. (2004). Research methodology in Strategy and Management. New York: Elsevier. Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics: Or How Economists Explain. (2nd ed.). London: Cambridge University Press. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Zdravko Todorović, red.prof.







3O14MEAN Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Ekonomska analiza, u svojoj istorijskoj i u savremenoj dimenziji, predstavlјa osnovu od koje mora početi svako ekonomsko istraživanje. Onaj ko želi da se bavi ekonomijom kao naukom mora temelјno upoznati Ekonomsku analizu kako bi odredio smisao, mjesto i metod svog istraživanja. Izučavanje Ekonomske analize ima za cilј kompleksno sagledavanje geneze ekonomskih ideja i ekonomskog metoda analize, određenje mjesta i prirode ekonomskih istraživanja u okviru društvenog sistema, uočavanje izdvajanja objektivne dimenzije ekonomskih pojava kroz istoriju različitih društvenih sistema, sagledavanje uslovlјenosti moderne ekonomske analize analitičkim doprinosom iz prošlosti, prepoznavanje razvojne dimenzije ekonomske analize i njene korespondencije sa razvojem društva i ekonomskog sistema. Poseban cilј izučavanja ogleda se u težnji da stečena znanja budu toliko široka i čvrsto potkrijeplјena logičkom i matematičkom argumentacijom da kandidati samostalno mogu izvršiti selekciju progresivnih u odnosu na istorijski prevaziđene ekonomske ideje u širokom spektru ekonomskih istraživanja. Ishodi učenja (stečena znanja): Izučavanje Ekonomske analize doprinijeće sistematizovanju ekonomskog znanja kandidata, olakšati praćenje i razumijevanje drugih kurseva u okviru doktorskog studija, osposobiti ih za selekciju metoda ekonomskog istraživanja, razviti kritički način pristupanja ekonomskim pojavama, povećaće sposobnosti kandidata za definisanje adekvatne ekonomske politike i metoda njenog provođenja prema prirodi ekonomske pojave, osposobiti kandidate da analizom tekućih ekonomskih pojava identifikuju opšte tendencije, omogućiti im jednostavniji i stručniji način izbora vlastitih istraživanja i metoda njihovog provođenja. Sadržaj predmeta: Teorija vrijednosti, teorija faktora proizvodnje, maksimirajuće ponašanje, teorija profita, teorija dohodaka, parcijalna ravnoteža, opšta ravnoteža, teorija tržišnih struktura, teorija konkurencije, osnovni modeli mikroekonomske optimizacije, mikroekonomske intervencije države, osnovni makroekonomski agregati, novac, inflacija – deflacija, zaposlenost – nezaposlenost, platni bilans, multiplikatori, modeli rasta, osnovni modeli makroekonomske optimizacije, makroekonomske politike, makroekonomske intervencije države. Metode nastave i savladavanja gradiva: Predavanja, rad u seminaru i samostalni rad kandidata. Literatura: P., Samuelson. (1983). Foundations of Economic Analysis. Harvard University Press R.B., Ekelund and Jr.R.F. Hebert. (2007). A History of Economics Theory and Method. McGraw-Hill, Inc. K.K., Dewett. (2006). Modern Economic Theory. Shyam Lal Charitable Trust J. E., Stiglitz and Hoff., K. (2008). Modern Economic Theory and Development. World Bank, Policy Research Working Paper 4478 Oblici provjere znanja i ocjenjivanja: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.








3O14MEKO Obavezni 1. semestar 60P + 45SIR 10 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je upoznavanje kandidata sa klјučnim ekonometrijskim metodama i modelima koji su posvećeni analizi podataka vremenskih serija i podataka panela. Izlažu se teorijske osnove ekonometrijskih modela i njihova uloga u konkretnim ekonomskim istraživanjima. Kako je primjena ekonometrijskih modela osnov savremene metodologije zaklјučivanja u ekonomiji, ovaj predmet daje potrebna metodološka znanja da se na osnovu empirijskih podataka u praksi obavlјaju složene analize, kako u mikroekonomskoj tako i makroekonomskoj oblasti. Ishodi učenja (stečena znanja): Kandidati usvajaju principe ekonometrijskog modeliranja podataka vremenskih serija i podataka panela. Kroz praktične primjere i upotrebu odgovarajućeg ekonometrijskog softvera, kandidati ovladavaju potrebnim znanjima za samostalna ekonometrijska istraživanja. Stečena znanja osposoblјavaju kandidate za primjenu modeliranja u privredi, bankarstvu, državnim ustanovama, i svuda gdje je potrebno argumentovano zaklјučivanje na osnovu teorijskih postavki i empirijskih podataka. Ta znanja sadrže: metodologiju ekonometrijskog modeliranja radi kvantifikovanja ekonomskih međuzavisnosti kod uporednih podataka (zemalјa, firmi, domaćinstava, itd.), tehniku rada sa panelima (više jedinica posmatranja kroz vrijeme), modele binarnog i višestrukog izbora, vještine u radu sa savremenim računarskim programima, u izvođenju dokaza i prezentovanju rezultata. Sadržaj predmeta: Ekonometrijska analiza podataka vremenskih serija: osnovni koncepti, obična i parcijalna autokorelaciona funkcija, linearni proces, modeli stacionarnih vremenskih serija, modeli za vremenske serije sa jediničnim korenom, testovi jediničnog korena, kointegracija i model sa korekcijom ravnotežne greške, praktično modeliranje upotrebom softvera Eviews. Ekonometrijska analiza podataka panela: modeli fiksnih i slučajnih efekata – specifikacije, pretpostavke i metodi ocenjivanja, testiranje individualnih i vremenskih efekata, statističko zaklјučivanje pri narušenim pretpostavkama statičkih modela panela, dinamički modeli panela, jedinični koren i kointegracija u panelu, testovi jediničnog korena i kointegracije, praktično modeliranje upotrebom softvera Stata. Metode nastave i savladavanje gradiva: Nastava se sastoji od predavanja i vežbi. Na časovima predavanja obrađuju se teorijske osnove ekonometrijskih metoda i modela. Vežbe se izvode u računskom centru korišćenjem kompjuterskih programa Eviews i Stata. Literatura: Baltagi, B.H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 4th edition John Wiley & Sons Heij, C., P de Boer, P.H.Franses, T. Kloek and H.Kvan Dijk (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics Oxford University Press Jovičić, M., Dragutinović, R. (2011). Ekonometrijski metodi i modeli CID. Ekonomski fakultet: Beograd Matyas, L. and Sevestre, P. (2008). The Econometrics of Panel Data, Fundamentals and Recent Developments in Theory and Practice. 3rd edition Springer Verlag Mladenović, Z., Nojković A. (2012) Primenjena analiza vremenskih serija CID. Ekonomski fakultet: Beograd Tsay, R.S. (2010). Analysis of Financial Time Series. 3rd edition Wiley Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Nema Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Želјko Račić, doc.





Ekonomija Modul: Međunarodna ekonomija

Naziv predmeta Međunarodna ekonomija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14MMEK Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Predmet Međunarodna ekonomija na trećem ciklusu studija podrazumijeva produblјivanje saznanja stečenih na osnovnim i master studijama na svim predmetima iz ove oblasti. Cilј je da studenti na ovom nivou studiranja utvrde, ali i konkretnije primjene dodatno stečena znanja u smislu samostalnog razmijevanja i kritičkog sagledavanja savremenih međunarodnih trgovinskih i finansijskih tokova. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješnog završetka ovog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- razumije savremene tendencije u međunarodnoj ekonomiji, - shvati standardne i teorije nadgradnje međunarodne trgovine, - razvrsta ograničenja u međunarodnoj trgovini i razumije razloge primjene protekcionističkih mjera, - razumije neravnoteže platnog bilansa i podbilansa, te globalne trgovinske neravnoteže pojedinih zemalјa - sumira načine određivanja deviznog kursa i mehanizme prilagođavanja, - razumije i objasni uticaj fiskalne i monetarne politike na unutrašnju i spolјnu ravnotežu - sagleda različite aspekte koordinacije makroekonomskih politika između velikih zemalјa i uticaj na ostatak svijeta

Sadržaj predmeta: Standardna teorija međunarodne trgovine, raspoloživost faktora, ekonomija obima, nesavršena konkurencija i međunarodna trgovina; ekonomski rast i međunarodna trgovina – slučaj male i velike zemlјe, grafička i analitička analiza. Ograničenja u međunarodnoj trgovini, carine i novi protekcionizam; politička ekonomija protekcionizma; regionalizam; Urugvajska runda, neriješeni problemi međunarodne trgovinske politike i Runda iz Dohe; međunarodna trgovina i ekonomski razvoj, supstitucija uvoza i izvozna orijentacija; međunarodno kretanje resursa i multinacionalne kompanije. Platni bilans, podbilansi i globalne neravnoteže, metodi izvještavanja o međunarodnim transakcijama; devizni kurs i devizno tržište - kamatna arbitraža, evrovaluta i of-šor tržišta. Određivanje deviznog kursa; mehanizam cjenovnog prilagođavanja pri fiksnom i fleksibilnom deviznom kursu – proklizavanje, J kriva, Maršal Lernerov uslov. Politike prilagođavanja: fiskalna i monetarna politika u uslovima fiksnog i fleksibilnog kursa; koordinacija makroekonomskih politika zemalјa – studije slučaja; perspektive savemenog međunarodnog monetarnog sistema. Metode nastave i savladavanje gradiva: Pradavanja, konsultacije, samaostalna izlaganja studenata na osnovu analize studija slučaja; samostalni pisani radovi studenata i organizovanje radionica. Literatura: Reinert, A.K. (2012). An Introduction to International Economics: New Perspectives on the World Economy. 02nd ed. Cambridge University Press Krugman, P. i Obstfeld, M. (2009). Međunarodna ekonomija, teorija i politika. Beograd: Datastatus. Salvatore, D. (2009) . Međunarodna ekonomija. Beograd: Centar za izdavačku delatnost Ekonomskog fakulteta Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Gordana Čenić-Jotanović, red. prof.






Naziv predmeta Razvojna i regionalna ekonomija Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14MRRE Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј izučavanja predmeta je da studenti savladaju osnove i principe regionalizacije i regionalnog razvoja, kao savremenih globalnih tendencija. Cilј je da se studenti osposobe i da razumiju probleme planiranja i finansiranja regionalnog razvoja. Znanje stečeno na ovom predmetu se može upotpuniti sa ostalim srodnim predmetima iz teorijske ekonomije i međunarodne ekonomije. Ishodi učenja (stečena znanja): Student dobija saznanja o regionalnim procesima i regionalnom razvoju na nacionalnom i međunarodnom planu. Nakon uspješnog završetka ovog predmeta student će biti u mogućnosti da se:

- upozna sa teorijskim aspektima regionalizacije i regionalne ekonomije, - upozna sa modernim pristupima regionalnom razvoju i regionalnoj politici, - shvati razlike između regionalnog i sektorskog pristupa privrednom razvoju - shvati neophodnost regionalnog razvoja i ekonomske prednosti regionalne saradnje, - upozna sa načinima planiranja i finansiranja regionalnog razvoja, - upozna sa pokazatelјima regionalnog razvoja - upozna sa mogućnostima finansiranja razvoja iz regionalnih fondova.

Sadržaj predmeta: - Regija i regionalizacija, definisanje regija, regionalna struktura, regionalni multiplikatori. - Teorijske osnove regionalnog razvoja, regionalna politika i istorijski aspekti regionalne politike. - Savremene razvojne politike, ekonomska politika i rast, regionalne ekonomske politike, strukturne politike. - Pokazatelјi regionalnog rasta i razvoja, regionalni dispariteti, politike otklanjanja regionalnih nejednakosti. - Savremene politike regionalnog razvoja, instrumenti savremene regionalne razvojne politike. - Institucionalni aspekti upravlјanja regionalnim razvojem, finansiranje regionalnog razvoja. - Planiranje regionalnog razvoja, harmonizacija regionalnog razvoja i monitoring provođenja razvojne politike. - Regionalna organizacija prostora, osnove prostorne ekonomije, regionalna organizacija prostora, - Finansiranje regionalnog razvoja, regionalni razvojni fondovi, regionalni razvoj u EU, BiH i RS. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, vježbe, seminarska nastava koja obuhvata izradu i prezentaciju radova, grupne prezentacije i diskusije na zadatu temu. Literatura: Reinert, A.K. (2012). An Introduction to International Economics: New Perspectives on the World Economy. 02nd ed. Cambridge University Press Bogunović, A. (1991). Regionalna ekonomika. Zagreb: Narodne novine. Osmanković, J. (2010). Regionalni razvoj. Sarajevo: Ekonomski fakultet. Krugman, P. i Obstfeld, M. (2008). Međunarodna ekonomija, teorija i politika. Beograd: Data status. Vukmirica, V. (2012). Ekonomiks i savremeni ekonomski sistemi. Istočno Sarajevo: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Kontinuirana provjera zannja kroz testiranje i prezentacije seminarskih radova i usmeni ispit Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Goran Popović, vanr.prof.






Naziv predmeta Institucionalna ekonomija, globalizacija i tranzicioni procesi Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3O14MIEG Obavezni 2. semestar 60P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je da pruži potrebna znanja iz oblasti:institucionalne ekonomije i njenog značaja za ekonomski rast i razvoj; rastućeg procesa povezanosti, integracije i međuzavisnosti zemalјa, oličen u globalizaciji, dobrim i lošim stranama tog procesa; tranzicionih procesa u svijetu koji su obilјežili kraj dvadesetog i početak dvadeset prvog vijeka, učinjenim greškama i propuštenim šansama, uspjesima i problemima sa kojima se suočavaju zemlјe u tranziciji Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno položenog predmeta student će biti u mogućnosti da: opiše pojam institucija, institucionalne promjene i transakcionih troškova; shvati klјučne karakteristike i dimenzije globalizacije; sagleda klјučne elemente argumenti za i protiv globalizacije; razvrsta različite dimenzije globalizacije; sagleda značaj ekonomskog smisla tranzicije; objasni tranzicione procese u svijetu; predvidi buduće probleme sa kojima se suočavaju zemlјe u tranziciji. Sadržaj predmeta:

Klјučne tematske oblasti koje obuhvata predmet su: institucije, institucionalne promjene, institucije i ekonomska uspješnost, klјučne karakteristike i dimenzije globalizacije, globalizacija-argumenti za i protiv, globalizacija i njen uticaj na razvoj razvijenih privreda i privreda zemalјa u razvoju, šta je obećano, a šta ostvareno? Globalizacija i regulativa, preoblikovanje procesa globalizacije radi skladnijeg razvoja svijeta, pojam tranzicije, ekonomski smisao tranzicije, tranzicioni procesi u svijetu, iskustva i rezultati tranzicionih procesa – greške i uspjesi, problemi sa kojima se suočavaju zemlјe u tranziciji. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, vježbe, diskusije, seminarski radovi, analize slučajeva i konsultacije. Literatura: Douglas, C. N. (2003). Institucije, institucionalna promjena i ekonomska uspješnost. Zagreb: MASMEDIA Stiglic, Dž. E. (2004). Protivrečnosti globalizacije. Beograd: SBM-x Reinert, E. S. (2006). Globalna ekonomija. Beograd: Čigoja Raston, S, Dž. (2011). Propast globalizma i preoblikovanje svijeta. Beograd: Arhipelag Mohamad, M. (2006). Globalizacija i nove realnosti.Sarajevo: Ljilјan Gidens, E. (2009). Evropa u globalnom dobu. Beograd: CLIO Žarković, V. (2012). Privatizacija u Centralnoj i Istočnoj Evropi. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci. Mikerević, D. (2011). Međunarodno finansijsko i valutno tržište. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci i Finrar. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet:

Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Vasilј Žarković, vanr.prof.

91





Naziv predmeta Međunarodna trgovina - teorija i politika Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14MMTT Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј je da studenti na bazi stečenih znanja sa master studija dalјe prodube svoja saznanja o trgovinskim aspektima međunarodnih ekonomskih odnosa, sa stanovištva ukupne svjetske trgovine, kao i sa stanovištva položaja pojedinih zemalјa i grupacija zemalјa u njoj. Studentima znanja stečena na ovom predmetu omogućuje da dublјe istražuju najsavremenije karakteristika međunarodne trgovine i međunarodne trgovinske politike, kao i najsavremenije metode ograničavanja međunarodne trgovine i načine njihovog regulisanja, što je značajno naročito sa aspekta položaja malih privreda u svjetskoj trgovini i privredi. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno položenog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- objasni razliku između standardnih i modernih teorija međunarodne trgovine, - sagleda pregled svjetske trgovine - shvati osnovne savremene karakteristike međunarodne trgovine i njenu izmjenjenu strukturu u savremenim uslovima, - sagleda značaj međunarodne trgovinske politike na tokove međunarodne trgovine - razgraniči značaj međunarodnih trgovinskih institucija i pojedinih zemalјa na regulisanje tokova trgovine - objasni različite načine mjerenja međunarodne trgovine - sagleda kompleksnost načina mjerenja i izvora podataka o necarinskim barijerama međunarodne trgovinske politike

Sadržaj predmeta: Teorije međunarodne trgovine – standardne teorije i moderne teorije. Pregled svjetske trgovine: ko sa kim trguje?, promjene odnosa snaga u međunarodnoj trgovini, gravitacioni model u međunarodnoj trgovini. Savremene odlike međunarodne trgovine: rastuće učešće pojedinih zemalјa, uloga globalnih proizvodnih lanaca. Novi metodi mjerenja međunarodne trgovine. Međunarodna trgovinska politika i njeni rezultati; tradicionalne barijere u trgovini i savremeni oblici protekcionizma. Mjerenje efekata različitih oblika trgovinskih barijera i njihovo praćenje. Regulisanje multilateralne trgovinskog sistema: uloga međunarodnih institucija i pojedinih zemalјa. Metode nastave i savladavanje gradiva: Pradavanja, konsultacije, samaostalna izlaganja studenata, samostalni pisani radovi studenata i organizovanje radionica. Literatura: Krugman, P. i Obstfeld, M. (2009) Međunarodna ekonomija, teorija i politika. Beograd: Datastatus. Bjelić, P. Jelisavac, T. S.; Petrović, P. I. (2010). Savremena međunarodna trgovina. Beograd: Institut za međunarodnu politiku i privredu. Bjelić, P. (2004). Necarinske barijere u međunarodnoj trgovini. Beograd: Prometej. Baldwin, R.E. (1970). Non Tariff Distorsions of International Trade. Washington: The Brookings Institution. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Milenko Krajišnik, doc.

92





Naziv predmeta Međunarodne finansije Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova 3I14MMFI Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј predmeta je da studentima pruži potrebna znanja iz oblasti međunarodnih finansija. Međunarodne finansije u poslednjim desetlјećima doživlјavaju veoma brz razvoj. Kontinuirano izučavanje međunarodnih finansija postaje preduslov opstanka i poslovnog uspjeha kako na mikro, tako i na marko nivou. Nacionalna finansijska tržišta sve više gube atribut nacionalnog i postaju dio globalnog finansijskog tržišta - svjetskog tržišta. Velike finansijske i valutne krize tokom prošlog i početkom ovog vijeka skrenule su pažnju na probleme kojima se bave međunarodne finansije. Kompleksni odnosi u međunarodnim finansijama koji se javlјaju uslјed kontinuiranog tehnološkog razvoja, finansijske globalizacije i finansijske integracije nacionalnih ekonomija postavlјaju nove zadatke i zahtjeve pred ekonomsku teoriju, koja treba da odgovori na različite izazove i krize sa kojima se svijet suočava. Ishodi učenja (stečena znanja): Osnovni rezultat proučavanja ovog predmeta je sticanje neophodnih znanja iz oblasti međunarodnih finansija. Stečena znanja omogućiće studentima da mogu sagledavati međunarodne finansijske tokove, probleme i krize, radi donošenje kvalitetnih poslovnih odluka na makro i mikro planu. Sadržaj predmeta:

Klјučne tematske oblasti koje obuhvata predmet su: devizna tržišta i devizni kursevi; platni bilans i mehanizmi prilagođavanja; savremeni međunarodni monetarni sistem; optimalno valutno područje i međunarodno iskustvo; međunarodno tržište kapitala; valutne krize i špekulativni napadi; međunarodne finansijske i regionalne institucije; savremeni ekonomski izazovi svjetske privrede u okviru međunarodnih finansija; zemlјe u razvoju – rast krize i reforme. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, vježbe, diskusije, seminarski radovi, analize slučajeva i konsultacije. Tokom predavanja analizirati će se brojna pitanja i problemi međunarodnog finansiranja, uz aktivnu ulogu studenata da slobodno iznose svoja viđenja i mišlјenja. Literatura: Krugman, P. i Obstfeld, M. (2009). Međunarodna ekonomija. Beograd: Data Status. Salvatore, D. (2009). Međunarodna ekonomija. Beograd: CID Ekonomskog fakulteta u Beogradu. Miškin, F. i Ejkins, S. (2005). Finansijska tržišta i institucije. Zagreb: Mate. Milјković, D. (2008). Međunarodne finansije. Beograd: CID Ekonomskog fakulteta u Beogradu Jovanović Gavrilović, P. (2008). Međunarodno poslovno finansiranje. Beograd: Ekonomski fakultet. Kovačević, R. (2010). Međunarodne finansije. Beograd: Ekonomski fakultet. Pelević, B.; Vučković, V. (2008). Međunarodna ekonomija. Beograd: Ekonomski fakultet. Mikerević, D. (2011). Međunarodno finansijsko i valutno tržište. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci i Finrar. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Vasilј Žarković, vanr.prof.

93





Naziv predmeta Međunarodno bankarstvo Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14MMBA Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta

Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova - Cilјevi izučavanja predmeta: Logičan slijed u kvalitetnoj nadgradnji znanja iz oblasti međunarodne uloge banaka u glabalnim finansijama za polaznika doktorskih studija je predmet „Međunarodno bankarstvo II“. Cilј izučavanja predmeta je da se polaznici upoznaju sa savremenim trendovima u oblasti učešća banaka u međunarodnom monetarnom sistemu, deformacijama u međunarodnim monetarnim tokovima i aspektima prilagođavanja monetarnih politika zemalјa, ulogom centralnog bankarstva, kao i značaj integracija bankarskih sistema, regulacije i supervizije međunarodnih monetarnih relacija i poduhvata u procesu upravlјanja stabilnošću globalnog monetarnog sistema. Ishodi učenja (stečena znanja): Student je osposoblјen da uspješno prati savremene promjene i trendove u okviru međunarodnog bankarstva, razvoja novih oblika međunarodnog finansiranja i njihov uticaj na stabilnost međunarodnog monetarnog sistema, te da kroz istraživačke poduhvate, primjenom stečenih znanja, koncipira nove modele adaptacije bankarskih sistema na vrlo promjenjive i dinamične međunarodne monetarne tokove, a u skladu sa opšteprihvaćenim kodeksima poslovanja i regulatornim i supervizorskim standardima međunarodnog istupa banaka. Nadgradnja znanja iz oblasti optimizacije investicionog portfolia banaka u međunarodnim okvirima daje mogućnost polazniku da donosi kvalitetne i optimalne odluke u skladu sa složenim međunarodnim rizicima njihovih investicionih istupa i očekivanom zonom dobiti. Student stiče jasnu teorijsku osnovu neophodnu za uspješno praćenje dešavanja u oblasti međunarodnog bankarstva i osposoblјen je za uspješno uklјučivanje u istraživačke projekte i donošenje adekvatnih zaklјučaka o pojavama iz dotične oblasti, kao preduslova za uspješnu obradu i odbranu postavlјene doktorske teze. Sadržaj predmeta: Razrada internih i eksternih uticaja na razvoj međunarodnog bankarstva. Deformacije u međunarodnim monetarnim tokovima i monetarna politika zemalјa. Međunarodno globalno političko, ekonomsko, i regulatorno okruženje. Uloga centralnog bankarstva i pitanje centralizacije monetarne regulacije. Monetarna politika, devizne rezerve i devizni kurs. Devizne rezerve - struktura i funkcionisanje. Monetarna politika u uslovima fiksnih i fluktuirajućih kurseva. Međunarodne monetarne institucije. Evropski monetarni sistem.Evropska monetarna unija. Međunarodne bankarske i finansijske institucije. Tržište evrodeviza. Finansijske inovacije na međunarodnom finansijskom tržištu. Portfolio investicije, Pretvaranje duga u akcionarski kapital. Modeli finansiranja u islamskom bankarstvu i učešće u međunarodnom finansiranju. Aspekti međudržavnog bankarstva. Međunarodna koordinacija bankarskih politika. Međunarodni standardi supervizije bankarskog i finansijskog sektora u međunarodnom bankarstvu. Poslјedice deregulacije u pogledu konkurencije, finansijskih inovacija i porasta moralnog hazarda. Rizici u međunarodnom kretanju kapitala, modeli upravlјanja i instrumenti zaštite. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, studijsko istraživački rad, diskusije i analize slučajeva. Literatura: Bodie, Z., Kane, A. i Marcus, A. (2009). Osnovi investicija (6. izdanje) The McGraw-Hill Companies, Beograd: Data status (prevod). Gavrilović, J. P. (2008). Međunarodno poslovno finansiranje. Beograd: Ekonomski fakultet. Komazec, S. Ristić, Ž. (2010). Međunarodno bankarstvo i institucionalni investitori. Beograd: EtnoStil. Mishkin, F. S. (2010). Ekonomija novca, bankarstva i financijskih tržišta. VIII izdanje. Zagreb: Mate. Čenić Jotanović, G. (2010). Međunarodni ekonomski odnosi. Banja Luka: Ekonomski fakultet. Mikerević, D. (2011). Međunarodno finansijsko i valutno tržište. Banja Luka: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci i Finrar. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Dragana Bašić, vanr.prof.

94


Treći ciklus studija



Naziv predmeta Konkurentnost nacionalnih privreda Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14MKNP Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Osnovni cilј predmeta je da studente upozna sa relativno novom doktrinom u međunarodnoj ekonomiji, doktrinom konkurentnosti nacionalnih privreda. Savremeni način privređivanja odnosno uslovi globalizacije i sve češće intergacije zahtjevaju izučavanje konkurentnosti sa makro aspekta a sve u cilјu bolјeg razumijevanja funkcionisanja savremene svjetske privrede. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon savladavanja gradiva iz datog predmeta student će biti u mogućnosti da:

– nauče da analiziraju pojave koje karakterišu proces konkurentnosti nacionalnih privreda, – da uvide faktore koji doprinose jačanju međunarodne konkurentnosti te – spoznaju osnove konurentnosti razvijenih u odnosu na zemlјe u razvoju – shvate savremenu ulogu države u kreiranju adekvatnog poslovnog okruženja – sagledaju osnovu konkurentnosti globalnih kompanija i njihovu povezanost sa matičnim državama – razumiju savremene tendecije na svjetskom tržištu i njihovu bitnost za nacionalnu ekonomiju

Sadržaj predmeta: Doktrinarno-kategorijalni osvrt na poimanje konkurentnosti; Bitni faktori i institucije koje detrminišu konkurentnost privrede na svjetskom tržištu; Produktivnost kao osnovna determinanta konkurentnosti; Mjerenje konkurentnosti nacionalnih privreda; Klasteri kao osnovni oblik jačanja konkurentnosti; Porterov model za jačanje konkurentnosti; Globalni indeksi konkurentnosti; Metode nastave i savladavanje gradiva: Preovlađujući način izvođenja nastave na predmetu je kroz predavnja pripremlјena na osnovu najnovijih saznanja nastalih korišćenjem savremenih izvora literature. Pod time se podrazumijeva da se svake godine, za svaku novu generaciju slušalaca, nastava obogaćuje određenim inovacijama u predavanjima nastalim na bazi izučavanja novih trendova i savremenih dostignuća u ovoj naučnoj disciplini. Takođe, nastoje se uklјučiti studenti i to kroz pisanje eseja i pristupnih radova. Literatura: 1. Porter, M.E. (2008). On competition, A Harvard Business Review Book, USA; 2. Global Competitiveness Report, Global Economic Forum, Geneva Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Siniša Kurteš, doc.

95





Naziv predmeta Svjetski privredni ciklusi Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14MSPC Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Nema uslova Cilјevi izučavanja predmeta: Cilј je da studenti na bazi stečenih znanja razumiju privredne cikluse, periode prosperiteta i periode kriza, kao i da steknu neophodna znanja da sagledaju ovaj aspekt savremenih tendencija u svjetskoj privredi. Studenti ovaj predmet treba da izučavaju u kontekstu savremenih karakteristika globalne privrede, ali i sa aspekta položaja pojedinačnih zemalјa u takvom okruženju. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno položenog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- opiše pojam privrednih ciklusa, - razvrsta vrste kriza na finansijske i ekonomske, - sagleda klјučne elemente kao uzroke kriza i objasni njihove efekte, - razvrsta različite pravce u političkoj ekonomiji kriza i prosperiteta, - sagleda značaj klјučnih faktora ekonomskog prosperiteta, - objasni uzroke i osnovne karakteristike savremene ekonomske krize - predvidi uticaj budućih kretanja u svjetskoj privredi na male privrede

Sadržaj predmeta: Pojam privrednog ciklusa, periodi prosperiteta i periodi kriza u svjetskoj privredi. Vrste kriza: finansijske krize - bankarska kiza, kriza spolјnih dugova, kriza unutrašnjih dugova, valutna kriza; ekonomske krize. Periodi koji prethode krizi, klјučne pogreške u periodu prosperiteta kao uzroci kriza; prelijevanje kriza, prenošenje kroz finansijske i realne tokove u savremenom globalizovanom svijetu. Politička ekonomija kriza i prosperiteta – liberlizam, kejnzijanizam, teorija Minskog, Krugmanov pogled na krize. Načini prevazilaženja različitih tipova kriza; koordinacije makroekonomskih politika; uloga međunarodnih finansijskih institucija u rješavanju različitih kriza. Analiza klјučnih faktora ekonomskog prosperiteta i otpornosti na krize: studije slučaja pojedinih zemalјa. Analiza i karakteristike savremene ekonomske krize – uzroci i posledice, sličnosti i razlike sa prethodnim krizama; odraz svjetske ekonomske krize na male privrede; pozicija zemalјa regiona. Metode nastave i savladavanje gradiva: Pradavanja, konsultacije, samaostalna izlaganja studenata, analiza studija slučaja, samostalni pisani radovi studenata i organizovanje radionica. Literatura: Rejnhart, K. i Rogof, K. (2009). Ovog puta je drugačije, Beograd: Službeni glasnik. Krugman, P. (2012). Okončajte ovu depresiju. Odmah! Beograd: Heliks. Blanchard, O., Romer, D., Spence, M. and Stiglitz, J. (2012). In the Wake of Crisis. The MIT Press. Salvatore, D. (2009). Međunarodna ekonomija. Beograd: Centar za izdavačku delatnost Ekonomskog fakulteta. Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita.

Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Milenko Krajišnik, doc.

96





Naziv predmeta Svjetski privredni sistemi Šifra predmeta Status predmeta Semestar Fond časova Broj ECTS bodova

3I14MSPS Izborni 3. semestar 45P + 45SIR 9 Nastavnici Prema odluci Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta Uslovlјenost drugim predmetima Oblik uslovlјenosti Cilјevi izučavanja predmeta: Predmet je koncipiran tako da studentima doktorskih studija pruži teorijska i primenlјiva znanja o funkcionisanju različitih ekonomskih sistema, tj. o njihovom teorijskom utemelјenju, institucijama i koordinacionim mehanizmima koji ih čine, problemima sa kojim se suočavaju u praksi i perfomansama sistema u cjelini. Komparativnom analizom će se kritički ispitivati struktura i uspješnost istorijskih i savremenih ekonomskih sistema, uz istraživanje tranzicionih modela i ekonomskih uspeha i neuspeha država koje su nastojale da,tokom procesa tranzicije, transformišu svoje ekonomske sisteme. Ishodi učenja (stečena znanja): Nakon uspješno položenog predmeta student će biti u mogućnosti da:

- opiše pojam ekonomskog sistema, - razvrsta vrste ekonomskih sistema, - sagleda klјučne odrednice ekonomskog sistema, - razvrsta različite teorijske modele, - razvrsta različite modele u praksi, - sagleda klјučne institucije moderne tržišne privrede.

Sadržaj predmeta: Ekonomski sistemi u istorijskoj perspektivi. Definisanje i klasifikacija ekonomskih sistema. Osnovne odrednice ekonomskog sistema (svojina, donošenje odluka, motivacija, koordinacioni mehanizam). Ekonomski sistemi u teoriji-teorija kapitalizma, teorija planskog socijalizma, teorija tržišnog socijalizma. Ekonomski sistemi u praksi-Anglosaksonski model,Kontinentalni model,Azijski model, sovjetska planska ekonomija. Kineski model „jedna zemlјa dva sistema“. Ekonomski sistem i ekonomska politika. Karakteristike tržišnog sistema. Institucije moderne tržišne privrede. Komparativna analiza uspješnosti savremenih ekonomskih sistema (privredni rast, efikasnost, stabilnost, otvorenost, raspodjela, standard i kvalitet života). Ostali ekonomski sitemi (Latinska Amerika, Afrika, Islamski ekonomski model). Obilјežja svjetske privrede. Metode nastave i savladavanje gradiva: Predavanja odnosno prenošenje sistematskih saznanja iz literature, interaktivna nastava. Vježbe, ilustracije, diskusije sa studentima, rasprava o slučajevima iz prakse. Izrada i izlaganje pristupnog rada uz obaveznu primjenu metodologije za izradu stručnih radova, konsultacije. Literatura: Gregory, P.R. and Stuart, R.C. (2013). Global Economy and its Economics Systems. South-Western, Cengage Learning Mason (OH) Jergin, D. i Džozef, S. (2004). Komandni visovi:bitka između vlade i tržišta koja preoblikuju moderan svet. Beograd: Narodna knjiga. Bajec, J. i Joksimović, Lj. (2006). Savremeni privredni sistemi. Beograd: Ekonomski fakultet; Vukmirica, V. (2012). Ekonomiks i savremeni ekonomski sistemi. Istočno Sarajevo: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: Studijsko istraživački pristupni rad i polaganje završnog usmenog ispita. Posebna naznaka za predmet: Ime i prezime nastavnika koji je pripremio podatke: Dr Slaviša Kovačević, doc.

nastavni plan i program studijskog programa treĆeg … · nastavni plan i program studijskog...

Documents