najważniejsze mity dotyczące państwa socjalnego
DESCRIPTION
Najważniejsze mity dotyczące państwa socjalnego. Marek Radzikowski Wiosenna Szkoła Leszka Balcerowicza 2014 10 maja 2014 r. Plan prezentacji. Wstęp Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego. Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Najważniejsze mity dotyczące państwa socjalnego
Marek Radzikowski
Wiosenna Szkoła Leszka Balcerowicza 2014
10 maja 2014 r.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Albania
Australia
Austria
Bahrajn
Belgia
Bhutan
Białoruś
Boliwia
Bułgaria
Cape Verde
Chiny
CyprCzechy
Dania
Egipt
El Salwador
Estonia
Finlandia
Francja
Grecja
Gruzja
Hiszpania
Holandia
Hong Kong
Indie
Iran
Irlandia
Islandia
Izrael
Jamajka
Japonia
Kanada
Kazachstan
LitwaLuksemburgŁotwa
Malta
Mauritius
Mołdowa
Mongolia
Niemcy
Norwegia
Nowa Zelandia
Polska
Portugalia
Rosja
RPA Rumunia
Serbia
Seszele
Singapur
Słowacja
Słowenia
St. Vincent i Grenadyny
Szwajcaria
Szwecja
Tunezja
Ukraina
USA
Węgry
Wietnam
Wlk. Brytania
Włochy
Korea
Tajwan
y = 0,98x + 16,13R² = 0,84
10
20
30
40
50
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Wyd
atk
i sfp
w p
roc
. P
KB
Wydatki socjalne w proc. PKB
WstępWspółzależność liniowa poziomów wydatków socjalnych i wydatków sfp
Uwaga: Dane za 2007 r. lub najbliższy dostępny.
Źródło: Radzikowski (2014, rys. 1).
Dania(od 1929)
Szwecja(od 1913)
Finlandia
Francja
Portugalia
Hiszpania
Islandia
Austria
Włochy
Holandia
Norwegia(od 1915)
Japonia
Kanada
Belgia
Stany Zjednoczone
Wlk. Brytania(od 1790)
Luksemburg
Szwajcaria(od 1938)
Niemcy(od 1872)
Hongkong(od 1951)
Irlandia(od 1927)
Tajwan(od 1955)
Korea(od 1983)
Singapur(od 1972)
y = 1,26x - 2,76R² = 0,86
-5
5
15
25
35
45
0 5 10 15 20 25 30 35
Zm
ian
a w
yda
tkó
w s
fp
Zmiana wydatków socjalnych
WstępWspółzależność liniowa zmian wydatków socjalnych i wydatków sfp
Uwaga: W zależności od dostępności danych zmiany liczono od ok. roku 1950 lub innego (w nawiasach) do 2007 r.
Źródła: patrz slajd 1.
WstępPoziom rozwoju a wydatki socjalne
Uwaga: dane za 2007 r. lub najbliższy dostępny.
Źródła: patrz slajd 1.
Afganistan
Albania
Australia
AustriaBelgia
Bhutan
Białoruś
Boliwia
Bułgaria
C. Verde
Chiny
Cypr
Czechy
Dania
Egipt
El Salwador
Estonia
FinlandiaFrancja
Grecja
Gruzja
Hiszpania
Holandia
Hong Kong
Indie
Iran
Irlandia
Islandia
Izrael
Jamajka
Japonia
Jemen
Kanada
Kazachstan
Lesoto
LitwaLuksemburg
Łotwa
Malediwy
Malta
Mauritius
Mołdowa
Mongolia
Niemcy
Norwegia
Nowa Zelandia
PolskaPortugalia
RosjaRPA
Rumunia
Serbia
Seszele
Singapur
Słowacja
Słowenia
St. Vin. i Gren.
Szwajcaria
Szwecja
Tunezja
Ukraina
USA
Węgry
Wietnam
Wlk. BrytaniaWłochy
Korea
Tajwan
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 10 20 30 40 50 60PKB per capita (PPP, w tys. dolarów międzynarodowych)
Wy
da
tki
so
cja
lne
w p
roc
. P
KB
WstępPoziom rozwoju a wydatki socjalne
Uwaga: dane za 2007 r. lub najbliższy dostępny.
Źródła: patrz slajd 1.
Afganistan
Albania
Australia
AustriaBelgia
Bhutan
Białoruś
Boliwia
Bułgaria
C. Verde
Chiny
Cypr
Czechy
Dania
Egipt
El Salwador
Estonia
FinlandiaFrancja
Grecja
Gruzja
Hiszpania
Holandia
Hong Kong
Indie
Iran
Irlandia
Islandia
Izrael
Jamajka
Japonia
Jemen
Kanada
Kazachstan
Lesoto
LitwaLuksemburg
Łotwa
Malediwy
Malta
Mauritius
Mołdowa
Mongolia
Niemcy
Norwegia
Nowa Zelandia
PolskaPortugalia
RosjaRPA
Rumunia
Serbia
Seszele
Singapur
Słowacja
Słowenia
St. Vin. i Gren.
Szwajcaria
Szwecja
Tunezja
Ukraina
USA
Węgry
Wietnam
Wlk. BrytaniaWłochy
Korea
Tajwan
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 10 20 30 40 50 60PKB per capita (PPP, w tys. dolarów międzynarodowych)
Wy
da
tki
so
cja
lne
w p
roc
. P
KB
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Krzywa Rahna
Źródło: Mitchell (2005, s. 4).
0
1
2
3
4
5
0 10 20 30 40 50 60 70Wydatki sfp w proc. PKB
Wzr
ost
PK
B w
pro
c.
Państwo socjalne a rozwój
Badania empiryczne nt. wpływu wydatków sfp na wzrost gospodarczy
Autor(zy)Badany okres
Badane kraje Metoda badawcza Wyniki
Scully (1989)1960-80
115 krajów kapitalistycznych
OLS, dane przekrojowe Istotny i ujemny wpływ
Levine i Renelt (1992)
1974-89
86 krajów OLS, dane przekrojowe Nieistotny wpływ
Engen i Skinner (1992)
1970-85
107 krajówOLS i 2SIV, dane przekrojowe
Istotny i ujemny wpływ
Agell et al. (1997)1970-90
23 kraje OECDOLS, dane przekrojowe (efekty stałe)
Nieistotny wpływ
Fölster i Henrekson (2001)
1970-95
29 krajów rozwiniętych
2SLS i IV, dane panelowe (efekty stałe)
Ujemny i istotny wpływ
Dar i AmirKhalkhali (2002)
1971-99
19 krajów OECDOLS, dane panelowe (efekty losowe)
Ujemny i istotny wpływ w latach 1970-tych i 80-tych (nieistotny w 90-tych) oraz dla 16 (z 19) poszczególnych krajów
Źródło: opracowanie własne.
Państwo socjalne a rozwój
Badania empiryczne nt. wpływu wydatków sfp na wzrost gospodarczy
Autor(zy)Badany okres
Badane kraje Metoda badawcza Wyniki
Fu, Taylor, Yücel (2003)
1983-2002
Stany Zjednoczone
VAR i ocena reakcji na strukturalne wstrząsy, szereg czasowy
Ujemny i istotny wpływ wydatków federalnych w proc. PKB
Agell et al. (2006)1970-95
23 kraje OECDOLS, dane panelowe (efekty stałe)
Ujemny i nieistotny wpływ
Romero-Avila i Strauch (2008)
1960-2001
15 krajów UEGMM i IV, dane panelowe (efekty stałe)
Ujemny i istotny wpływ
Colombier (2009)1970-2001
21 krajów OECDEstymator M (Yohai et al. 1991), dane panelowe (efekty stałe)
Dodatni i istotny wpływ
Afonso i Furceri (2010)
1970-2004
28 krajów OECD i UE
OLS i IV, dane panelowe (efekty stałe)
Ujemny i istotny wpływ
Bergh i Karlsson (2010)
1970-2005
27 krajów OECDBACE (Doppelhofer et al. 2004), dane panelowe (efekty stałe)
Ujemny i istotny wpływ
Państwo socjalne a rozwój
Źródło: opracowanie własne.
Państwo socjalne a rozwójOcena instytucji i polityki gospodarczej
Uwagi: Wykorzystano średnie arytmetyczne danych za 2007 r. Ocena jest wyrażona jako indeks, który przyjmuje wartości od 0 (najsłabsza) do 10 (najwyższa). Obszar nazwany umownie „fiskalizmem” (w oryginale: Size of Government) obejmuje wartości: wysokość wydatków sfp na konsumpcję w proc. wydatków na konsumpcję, transfery i subsydia sfp w proc. PKB, udział przedsiębiorstw państwowych w PKB i inwestycji sfp w proc. inwestycji oraz najwyższe stawki krańcowe podatków i składek.
Źródła: oprac. wł. na podst. Balcerowicz (2006) i danych z Gwartney, Hall i Lawson (2011).
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Fiskalizm
System prawny
Zdrowy pieniądz
Wolność handlowa
Regulacje
Inne kraje rozwinięte
Tygrysy azjatyckie
0
20
40
60
80
100
PK
B p
er
ca
pit
a (
w d
ol.
mię
dzy
na
r.
Ge
ary
'eg
o-K
ha
mis
a z
19
90
r.)
Korea Tajwan Hongkong Singapur Stany Zjednoczone = 100
Państwo socjalne a rozwójKonwergencja realna tygrysów azjatyckich
Źródło: oprac. wł. na podst. bazy danych Maddisona (2010).
Tajwan
Singapur
Korea Płd.
Hongkong
USA
Wlk. BrytaniaSzwecja
Hiszpania
Portugalia
NorwegiaNowa Zelandia
HolandiaLuksemburg
Japonia
Włochy
IzraelIrlandia
IslandiaGrecja
Niemcy
Francja
Finlandia
Dania
Cypr
KanadaBelgia
Austria
Australia
10
15
20
25
30
35
10 15 20 25 30 35 40 45Średnia stopa oszczędności w proc. PKB (1980-2010)
Śre
dn
ia s
top
a in
wes
tycj
i w p
roc.
P
KB
(19
80-2
010)
Państwo socjalne a rozwój
Oszczędności i inwestycje w krajach rozwiniętych (średnia w latach 1980-2010)
Źródło: oprac. wł. na podst. bazy danych IMF WEO.
Państwo socjalne a rozwój
Podaż pracy w krajach rozwiniętych (średnia w latach 1980-2010)
Źródło: oprac. wł. na podst. bazy danych The Conference Board.
0
300
600
900
1200M
alta
Cyp
rB
elgi
aH
iszp
ania
Fra
ncja
Hol
andi
aN
iem
cyW
łoch
yN
orw
egia
Wlk
. Bry
tani
aIr
land
iaS
zwec
jaD
ania
US
AF
inla
ndia
Aus
tria
Now
a Z
elan
dia
Aus
tral
iaK
anad
aP
ortu
galia
Gre
cja
Luks
embu
rgS
zwaj
caria
Taj
wan
Japo
nia
Isla
ndia
Hon
gkon
gK
orea
Płd
.S
inga
pur
Lic
zba
prz
epra
cow
anyc
h g
od
zin
na
mie
szka
ńca
w r
oku
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Dwa problemy: asymetria informacji, sprawność.
Zawodność rynku?
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Wydatki sfp w krajach rozwiniętych jako proc. PKB
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Dania Norwegia Szwecja Wlk. Brytania Francja
Źródła: oprac. wł. na podst. Flora (1983), IMF GFS, Eurostat, OECD Economic Outlook.
Państwo socjalne jest dla ubogich?
0
10
20
30
40
50
60
Włochy Austria Holandia Szwajcaria Niemcy Belgia
Źródła: oprac. wł. na podst. Flora (1983), IMF GFS, Eurostat, OECD Economic Outlook.
Wydatki sfp w krajach rozwiniętych jako proc. PKB
Państwo socjalne jest dla ubogich?
0
10
20
30
40
50
60
Japonia Australia Kanada Stany Zjednoczone Irlandia Hiszpania
Źródła: oprac. wł. na podst. Flora (1983), IMF GFS, Eurostat, OECD Economic Outlook.
Wydatki sfp w krajach rozwiniętych jako proc. PKB
Państwo socjalne jest dla ubogich?
0
10
20
30
40
50
60
Islandia Portugalia Luksemburg Finlandia Grecja
Źródła: oprac. wł. na podst. Flora (1983), IMF GFS, Eurostat, OECD Economic Outlook.
Wydatki sfp w krajach rozwiniętych jako proc. PKB
Państwo socjalne jest dla ubogich?
0
1
2
3
4
5
Średnia stopawzrostu = 0,0%
Średnia stopawzrostu = 1,1%
Śr. st. wz. = 3,5%
Wydatki socjalne Wlk. Brytanii przed I wojną światową (proc. PKB)
Źródła: oprac. wł. na podst. Flora et al. (1983, s. 345-450).
Państwo socjalne jest dla ubogich?
0
2
4
6
8
Średnia stopa wzrostu = 3,5%Śr. st. wz. = -0,4%
Wydatki socjalne Niemiec przed I wojną światową (proc. PKB)
Źródła: patrz slajd 26.
Państwo socjalne jest dla ubogich?
Dystrybucja wydatków socjalnych w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych
Źródło: Collado i Iturbe-Ormaetxe (2008, s. 18-19).
Kwintyle dochodowe ludności
1. 2. 3. 4. 5.Austria 21 21 20 18 21Belgia 28 22 17 15 18Dania 31 23 17 14 16Finlandia 24 23 19 18 17Francja 19 20 19 18 25Niemcy 20 20 19 19 21Grecja 19 20 19 19 23Irlandia 31 20 17 17 15Włochy 15 19 22 21 24Luksemburg 17 21 24 20 18Holandia 19 20 17 18 26Portugalia 21 20 16 17 26Hiszpania 20 21 19 20 21Szwecja 23 21 20 18 19Wlk. Brytania 25 24 19 16 17UE-15 20 21 19 18 22USA 26 22 19 15 18
Państwo socjalne jest dla ubogich?
Dystrybucja wydatków socjalnych w Ameryce Łacińskiej
Uwaga: * Wydatki na edukację i ochronę zdrowia.
Źródło: ECLAC (2006, s. 143-146).
Kwintyle dochodowe ludności
1. 2. 3. 4. 5.
Argentyna 19 18 20 22 21
Boliwia 13 16 17 23 30
Brazylia 11 12 17 20 40
Chile* 33 26 19 15 7
Kolumbia 14 15 15 18 38
Kostaryka 21 19 17 18 25
Ekwador - - - - -
Gwatemala 14 17 19 21 29
Meksyk 16 19 19 23 23
Nikaragua* 14 18 21 20 27
Peru* 15 17 18 22 27
Urugwaj 12 13 17 21 37
Państwo socjalne jest dla ubogich?
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
każdemu to samo, każdemu według jego zasług, każdemu według jego dzieł, każdemu według potrzeb, każdemu według pozycji, każdemu według tego, co przyznaje prawo.
Państwo socjalne = sprawiedliwość?
Jak rozumieć sprawiedliwość (Chaim Perelman 1959, s. 22):
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Plan prezentacji
Wstęp
Mit 1: Państwo socjalne jest korzystne dla rozwoju gospodarczego.
Mit 2: Państwo socjalne jest konieczne z powodu zawodności rynku.
Mit 3: Państwo socjalne jest ukierunkowane na ludzi ubogich i ogranicza ubóstwo.
Mit 4: Państwo socjalne jest przejawem sprawiedliwości i solidarności społecznej.
Mit 5: Państwo socjalne sprzyja rodzinie i dzietności.
Badania empiryczne nt. wpływu niektórych wydatków socjalnych na rozrodczość
Autor(zy)Badany okres
Badane krajeMetoda
badawczaWyniki
Cigno i Rosati (1996)
1950-90Wlk. Brytania, Stany Zjednoczone, Niemcy i Włochy
OLS, szeregi czasowe
Ujemny i istotny wpływ wysokości emerytur na rozrodczość we wszystkich krajach, dodatni i istotny wpływ wysokości świadczeń rodzinnych na rozrodczość w Wlk. Brytanii (w pozostałych krajach tego nie testowano)
Cigno et al. (2003)
1960-95 NiemcyOLS, szereg czasowy
Ujemny i istotny wpływ wysokości emerytur na rozrodczość, dodatni i istotny wpływ wysokości świadczeń rodzinnych na rozrodczość, te dwa przeciwne efekty są podobnej wielkości
Zhang i Zhang (2004)
1960-2000 kraje rozwinięteOLS, dane przekrojowe
Znaczący ujemny i istotny wpływ wydatków na zabezpieczenie społeczne na rozrodczość
Ehrlich i Kim (2005)
1960-92 57 krajówOLS i 2SLS, dane panelowe
Ujemny i istotny wpływ wydatków publicznych na emerytury na rozrodczość, ten wpływ jest większy w krajach OECD niż w pozostałych
Boldrin et al. (2005)
1997, 1960-97
104 kraje (przekrojowe), 8 krajów (panelowe)
OLS, dane przekrojowe i panelowe
Znaczący ujemny i istotny wpływ wydatków na zabezpieczenie społeczne na rozrodczość
Gábos, Gál i Kézdi (2006)
1950-2005 Węgrylog difference, szereg czasowy
Ujemny i istotny wpływ wydatków publicznych na emerytury na rozrodczość, dodatni i istotny wpływ świadczeń rodzinnych na rozrodczość
Galasso, Gatti i Profeta (2008)
około 1995 100 krajówOLS, dane przekrojowe
Ujemny i istotny wpływ wydatków publicznych na emerytury na rozrodczość, wpływ ten jest silniejszy w krajach z mniej rozwiniętymi rynkami kapitałowymi
Źródło: opracowanie własne.
Państwo socjalne a rodzina
Dziękuję za uwagę
Marek Radzikowski