N S VCA HI THÁNH
DI GÓC NHÌN TIN MNG
LM. Giuse Quang Khang
Giáo s i Chng vin thánh Giuse - Sài Gòn
4
5
I. Tin Mng Gioan 21
16 c Giê-su gi bà: “Ma-ri-a!” Bà quay li và nói
bng ting Híp-ri: “Ráp-bu-ni!” (ngha là “Ly Thy”). 17
c Giê-su bo: “Thôi, ng gi Thy li, vì Thy cha
lên cùng Chúa Cha. Nhng hãy i gp anh em Thy và bo
h: “Thy lên cùng Cha ca Thy, cng là Cha ca anh
em, lên cùng Thiên Chúa ca Thy, cng là Thiên Chúa
ca anh em”.”
20 Nói xong, Ngi cho các ông xem tay và cnh
sn. Các môn vui mng vì c thy Chúa. 21 Ngi
li nói vi các ông: “Bình an cho anh em! Nh Chúa Cha
ã sai Thy, thì Thy cng sai anh em.”
Dixit ergo eis iterum: “Pax vobis! Sicut misit me
Pater, et ego mitto vos” (Jn. 20:21 NOV).
[Jesus] said to them again, “Peace be with you. As the
Father has sent me, so I send you” (Jn. 20:21 NAB).
επεν ον ατος [ ησος] πλιν· ερνη μν·
καθς πσταλκν με πατρ, κγ πμπω μς.
(Jn. 20:21 BGT).
ποστλλω send forth, send out; in relation to a
sender send with a commission, send with authority, send
for a purpose.
6
“Thy lên cùng Cha ca Thy, cng là Cha ca
anh em” (Ga 21,17): Làm cho ngi nào ó thành con
ca Cha.
NHN XÉT:
− CÁCH THC làm th nào? Chúa Giêsu không nói.
Chúng ta t do sáng kin trong hành ng.
− IU KIN gì? Ch kinh nghim là con mi giúp
ta làm cho ngi khác tr thành con.
− âu là tiên chun giúp lng giá mt ngi ã tr
thành CON CA CHA?
− with authority: là Cha.
πμπω from a basic meaning send, of causing
movement from one place to another;
Chuyn giao s v t Cha cho ngi va c c
Giêsu làm cho tr thành con ca Cha.
NHN XÉT:
1. Làm cho mt ngi thành CON CA CHA
(ποστλλω).
2. CHUYN GIAO cho ngi ó s mng t Cha
h thc hin (πμπω).
7
Chúng ta là anh ch em ca c Giêsu – cùng là
con mt CHA – cùng làm mt s mng t CHA.
II. Tin Mng Mátthêu 19
19 Vy anh em hãy i và làm cho muôn dân tr thành
môn , làm phép ra cho h nhân danh Chúa Cha, Chúa
Con và Chúa Thánh Thn,
20 dy bo h tuân gi mi iu
Thy ã truyn cho anh em. Và ây, Thy cùng anh em
mi ngày cho n tn th.”
NHN XÉT:
− i;
− Làm phép Ra,
Mátthêu?
Go, therefore, and make disciples of all nations,
baptizing them in the name of the Father, and of the Son,
and of the holy Spirit, teaching them to observe all that I
have commanded you. And behold, I am with you always,
until the end of the age (Matt. 28:19-20 NAB).
8
− Go;
βαπτζοντες ατος ες τ νομα το πατρς κα το υο
κα το γου πνεματος, 20 διδσκοντες ατος τηρεν
πντα σα νετειλμην μν· κα δο γ μεθ μν εμι
πσας τς μρας ως τς συντελεας το ανος (Matt.
28:19-20 BGT).
NHN XÉT:
− μαθητεσατε: verb imperative aorist active 2nd
person plural from μαθητεω
9
disciples);
Làm phép Ra cho h… (Baptizing);
Dy h tuân gi mi iu Thy truyn dy cho anh
em.
− IU KIN gì? Ch KINH NGHIM LÀ MÔN
mi giúp ta làm cho ngi khác tr thành môn và
giúp ta lng giá v s v.
− âu là tiêu chun giúp lng giá mt ngi ã tr
thành môn ?
Tha sai s v Jrai
12
Con là Giuse Trn S Tín, C.Ss.R. Chúng con n ây
làm chng v nhng n mà chúng con ã nhn c khi
c gi làm tha sai trong Hi Thánh ca Chúa, vì có
mt iu Chúa ban cho con c nhn ra là ngi tha sai
c nhiu n, c Phúc Âm hoá (evangelisari a
pauperibus) nhiu lm. Chúng con nhn ra rng S V
Phúc Âm hoá có tác dng hai chiu: cho ngi c sai
i và cho ngi ón nhn. Và chúng con cám n Quý Cha,
Quý Thy ã kêu gi con n ây làm chng. i vi
con, vào tui 80, vic gì cng là vic cui trên cõi i. Và
ây cng là cuc phán xét cui cùng mà quan tòa là Quý
Cha. Con mong c khoan dung.
13
14
1. Chúa ban cho con c hng thi Nazareth
ca Chúa Yêsu
Chúng con (Lm Tài, Tu s Quân, Phó t Mu, Tín)
c c Cha Paul Seitz, Giám Mc Giáo Phn Kontum,
a ti Plei Kly ngày 10.10.1969, không nhà không ca.
c Cha chúng con xung làng Plei Kly (cách Pleiku
gn 60km) là ni chúng con cha h t chân ti bao gi,
và chúng con cng không quen bit ai ti ó. Chúng con
cng chng có ni trú ng.
Khi n Plei Kly, c Cha ly sách Tân c c cho
chúng con on Tin Mng theo Thánh Luca 10,1-12, Chúa
sai 72 môn và ngài nói: “Xin giao cho anh em tt c
vùng dân Jrai này. Bây gi anh em có 4 ngi. Nhng nu
Dòng Chúa Cu Th gi ti 72 ngi nh trong bài Tin
Mng, chúng tôi cng hoan h ón nhn.” Sau ó Ngài cu
nguyn và chúc lành cho chúng tôi, ri lên xe tr v Pleiku.
Mãi ti nm 2001, chúng con mi c bit ti lá th
mà chính c Cha Paul Seitz gi cho Ph Tnh Dòng Chúa
Cu Th Vit Nam t nm 1953, kêu gi cho các Cha, các
Thy lên lp Nhà Dòng ti Giáo Phn Kontum và lo vic
ào to nhng tông giáo dân Kinh Thng phc v
Tin Mng gia bà con ngi Thng trong Giáo Phn
Kontum. Li kêu gi này còn c lp li nm 1956. Con
ng tìm kim ca chúng con tng nh vô nh, thc ra
15
ã c tin nh t nhng nm u i t Dòng Chúa
Cu Th ca chúng con là nh th.
T 1969 mãi ti nm 1988, mi thy ngi Jrai t
theo o. Ti sao? Nhìn theo nhng bin c thi s, ta thy
có lý do chin tranh. Nm 1968, có cuc tng tn công Tt
Mu Thân. Vùng Plei Kly chúng con ti là vùng “xôi u,”
ban ngày là quc gia, ban êm là ca cng sn. ánh nhau
luôn. Tháng ba nm 1971, quân i cng sn ánh qun
Phú Nhn gn làng Plei Kly ch chúng con . Trong cnh
la n cht chóc, chúng con, cha Mu, Thy Maccô àn,
Thy Sáu Tín và mt n giáo dân b quân i gii phóng
bt i ci to trong rng sâu, bên kia biên gii Campuchia.
Thi gian hc tp ci to trong cùm (mà chng có trng
lp nào!) kéo dài có 4 tháng, nhng cng Thy
Maccô àn b xác trong rng sâu vì st rét ác tính. Mi
ngi u b st rét rng, thân tàn ma di, con mt 20kg.
Sau ó ngi ta dn chúng con v tuyên truyn cho th
gii bit rng Mt Trn Cng Sn Gii Phóng rt tôn trng
t do tôn giáo!
Trong thi gian tù, chúng con cng c bit
ngi ta sp chim Tây Nguyên. Vì th con khi c th
v, con ã xin c Cha Paul Seitz cho con c làm linh
mc, ch di ch cng sn, khó có th c làm linh
mc. Và con ã c n làm linh mc ngày 08/12/1972 ti
Cheoreo gia mt s ít giáo dân Jrai thi cha c Jacques
Dournes. Vì Plei Kly, nhà ca ã b bom n tan nát, t
cui tháng 08/1971 chúng con phi di tn v Cheoreo Phú
Bn, cách Plei Kly khong 100km. Trong quãng thi gian
ó, va chun b cho S V, va chun b cho con làm linh
16
mc, anh em chúng con cùng vi anh ch em Jrai dch cun
Tân c ra ting Jrai, va dch Sc Lnh i Sng Linh
Mc ca Công ng Vatican 2. Qua nm 1973, chúng con
tr li Plei Kly. Và n tháng 03 nm 1975 thì Tây
Nguyên, ri toàn th Min Nam Vit Nam ri vào tay
Cng Sn. Chúng con ã ngh rng di ch cng sn
duy vt vô thn thì chc chng có ai theo o na. Bn
thân con mt linh mc tha sai ch i làm ry làm rung, i
chài i li vi anh ch em Jrai, lúc ó cha ai vào o. T
1969, gn 20 nm, con ch sng vi dân, làm vi dân, hc
vi dân... Nh ó mà con thông tho ting Jrai hn anh em,
t ting nói, con bit hn v vn hóa Jrai, cho nên qua các
thi k dch Kinh Thánh, t ln th nht n ln th ba
xut bn Tân c bng ting Jrai, anh em và Giáo Phn
u giao cho con ch trì. Và con nhn ra rng gn 20 nm
sng vi dân, làm dân vi dân, hc vi dân... không phi là
thi gian vô ích, mà con thy rng Chúa ã cho con c
sng thi Nazareth ca Chúa. Con hiu hn ti sao Giáo
Lut nói mt tha sai ni mt dân tc khác, cn có ít nht
hai nm hc ting và tip cn vi vn hóa ca dân tc
y. Chúa Yêsu thì ã có hn 30 nm thi Nazareth trc
khi bt u s v công khai loan báo Tin Mng. Và con
cng c nhn ra rng Chúa ã có nhng bc chun
trong vn hóa bn a, Chúa ã ó vi dân ca Ngài, và
ngi tha sai là ngi i tìm Chúa hn là ngi em
Chúa n cho ngi ta. Và nh vy công cuc Phúc Âm
hoá (evangelisatio) li cho con mt nh ngha mi.
17
18
2. Chúa ban cho con nhn ra s mng không th
thay th ca ngi giáo dân và ca Kerygma
n nm 1988, tháng 6, Hi Thánh công b hin
thánh 117 v t o ti Vit Nam, ngi Jrai và các dân tc
khp nc Vit Nam bng nhiên tìm theo o. “Máu các
thánh t o làm ny sinh tín hu” (Tertulianô). Lúc ó
chúng con thiu thn mi s, nht là thiu t do tôn giáo.
Chúng con không c hot ng ngoài xã phng ca
mình. Nói chuyn o ngoài nhà th b kt ti là “truyn
o bt hp pháp... Nhng con ã phi b chài b li, b
cuc b cày, nm 1987, ch mang cun Kinh Thánh Tân
c n các buôn làng có nhng ngi kêu gi con n
vi h “nghe mi iu Chúa ã truyn” (Cv 10,33).
Thc ra ch con, t 1985, Nm Thánh c M trc Nm
i Thánh 2000, con ã bt u c hành các Bí Tích Nhp
o cho 7 ngi Jrai. áng k là gia ình cha con Vina.
M Vina và các con ã i Nhà Th 10 nm, ã xin con dy
nhp o. Nhng con nói phi ch cha Vina còn ang
i ci to, không bit ý ca ông ta nh th nào. Nhng khi
ông i ci to v nm 1984, ông ã c nhp o trong
tù, và tip tc i Nhà Th cùng vi v con, mc dù b
chính quyn a phng e da. Và c gia ình tip tc xin
nhp o. Và con ã c hành các Bí Tích Nhp o cho 5
ngi trong gia ình, cùng vi ông Vinsentê Kpuih Tum
cng ã kiên trì i Nhà Th 10 nm, nhng cha c
nhp o vì bà v cha theo. Truyn thng giáo phn
Kontum là u tiên c hành nhp o cho c gia ình, hn
là cho tng cá nhân. Nm 1986, có 3 ngi c nhp
19
o. Nm 1987 thêm 72 ngi c nhp o. T ó v
sau nm nào cng có ngi nhp o, mc cho nhng cn
tr, e da bt b...
Trong nhng nm u, con trc tip loan báo Li
Chúa cho anh ch em d tòng. Lúc ó (1985) chúng con
không có tài liu nào khác ngoài cun Tân c Jrai mà
Chúa ã cho chúng con phiên dch nm 1971-1972, xut
bn nm 1973 vi imprimatur ca c Cha Paul Seitz,
phn ln còn Nhà Dòng Sài Gòn, nên không b mt
trong bin c nm 1975. Thng khong 3 gi sáng, con ra
khi nhà, p xe p ti nhà mt ngi nào ó trong nhng
làng ã gi và hn con. Chúng con c Li Chúa và cu
nguyn chung vi nhau theo Li Chúa n 5 gi sáng là
chm dt và con ra v. Nh vy là chúng con c thc
hành LECTIO DIVINA. S v Jrai c thc hin nh cu
nguyn theo Li Chúa, ch không phi bng thuyt pháp.
Vic cu nguyn ca ngi Jrai thng din tin bng
nghe Li Chúa – cu nguyn theo Li Chúa – mi ngi
làm chng v n ca Chúa – t n. Vic LÀM CHNG rt
quan trng, cng c c tin cho ngi làm chng, cng c
c tin cho ngi nghe, tp cho nhng ngi Jrai làm
chng nhng ni khác, cho nhng ngi khác ngoài
nhóm cu nguyn. Cu nguyn theo mu ã nghe ni M
Maria: “Xin th hin cho con theo Li ca Ngài – Fiat mihi
secundum verbum tuum” (Lk 1, 38). Và anh ch em Jrai ã
c chng kin nhiu vic Chúa làm.
Anh ch em Jrai cu nguyn vi nhau trong nhng
nhóm cu nguyn trong làng, trong nhng khóa cu
nguyn hng tháng, hng quý, trong giáo x hay liên giáo
20
x. Trong nhng khóa cu nguyn ó, chúng con luôn có
nghi thc nhn Chúa Yêsu làm CHÚA xin Chúa ban
Thn Khí nh ã thy trong Cv 2, 32-36: 32Chúa Giêsu ó,
Thiên Chúa ã cho Ngài sng li, và tt c chúng tôi là
nhng chng nhân v s kin này. 33c a lên bên hu
Thiên Chúa, Ngài ã lãnh nhn t ni Cha li ha ca
Chúa Thánh Thn và Ngài ã ban phát nh anh em ã thy
và ã nghe... 36Vy, tt c nhà Israel phi bit chc rng
Thiên Chúa ã t c Giêsu, ng mà anh em ã óng
inh trên thp giá, va là Chúa va là ng Kitô.” Vic
Hi Thánh tuyên xng và ón nhn c Yêsu là CHÚA là
cao im ca lòng tin ca Hi Thánh sau khi Chúa Yêsu
T Nn và Phc Sinh. ó là k hoch cu (economia
salutis) ca Thiên Chúa, nh trong Ph 2, 6-11: 6Ngài, Ngài
phn là phn ca mt vì Thiên Chúa, nhng Ngài ã không
ngh phi ging cho c chc v ng hàng cùng Thiên
Chúa. 7Song Ngài ã hy mình ra không ( kenosis: to
empty ; se dépouiller ; exinanivit), là lnh ly thân phn tôi
òi, tr thành ging hn ngi ta, em thân i lt ngi
phàm. 8Ngài ã h mình thp hèn, tr thành vâng phc cho
n cht, và là cái cht trên thp giá! 9Bi vy Thiên Chúa
ã siêu tôn Ngài, và ban cho Ngài Danh hiu vt quá mi
danh hiu, 10hu trc Danh Yêsu, mi gi u phi quì
xung bái ly, chn hong thiên, trên a cu, di gm
t, 11và mi ming li phi tuyên xng: YÊSU KITÔ LÀ
CHÚA, mà tôn vinh Chúa Cha. Tuyên xng c Yêsu là
Chúa là c cu: 8Li (Thiên Chúa) gn bn, ngay trên
ming, ngay trong lòng. ó là li c tin chúng tôi rao
ging. 9Bi vì nu bn tuyên xng ni ming bn: Yêsu là
Chúa! và nu bn tin trong lòng bn: Thiên Chúa ã cho
21
Ngài sng li t cõi cht! bn c cu. 10Vì tin trong lòng
thì c s công chính, và tuyên xng ni ming thì c
cu (Rm 10, 8-10). Và ó là KERYGMA (première
annonce ; first announce ; primus: vic công b s mt,
tiên vàn mi s, tiên quyt). Nhng i vi Jrai chúng con
thì không phi ch là công b suông, nhng công b luôn
kèm theo tuyên xng và ón nhn. Trong S V Jrai,
Lectio Divina và Kerygma là xuyên sut và liên tc. Giáo
lý ca chúng con là giáo lý cu nguyn vi Li Chúa. i
vi Jrai chúng con: Hc là cu nguyn – cu nguyn là hc.
Nh mt ngi anh em Jrai ã nói: Trng hc ca chúng
tôi là trng Yêsu, Thy ca chúng tôi là Thn Khí, sách
giáo khoa ca chúng tôi là Kinh Thánh.
Con trc tip ng hành Lectio Divina vi anh ch
d tòng Jrai t 1985 n 1995, khi Li Chúa ã lan (Cv
6,7) n hn 20 làng xa ti 20km-30km, con không còn
i c na, phi nh ti anh ch em giáo dân Jrai. Có
nhng ngi bit c, bit vit, thng theo và tham d
cu nguyn vi anh ch em d tòng. ó là nhng ngi ã
vi con và bây gi con có th “sai” h i (Mc 3, 14).
Chính nhng anh ch em “phc v Li” (Lc 1, 2) này lo
cho anh ch em d tòng t lúc h xin nhp o t trong các
làng, qua các giai on d tòng (t 2 ti 3 nm). Cng t
nhng anh ch em này mà ny sinh ra nhng ngi ng
hành vi các em t khai tâm, xng ti rc l ln u,
thêm sc, hôn phi. Cho n bây gi vn th. Và con nhn
ra vai trò hàng u ca anh ch em giáo dân, mt vai trò
không th không có, và không th thay th. Hin ti, anh
em linh mc tr ã hiu phn nào con ng Kerygma và
22
lectio divina, và ã bt u tip tc ào to anh ch em giáo
dân tha sai theo con ng ó.
II. THÁCH THA SAI
1. Con xin bc ngay qua phn thách . ang nói v
vai trò giáo dân. Trong s v chung ca Hi Thánh, con
c thy rng giáo dân có mt vai trò không ai thay th
c. Con theo dõi thy vai trò ca giáo dân trong Hi
Thánh i t “ngi cng tác” (collaborateur) qua là ngi
“ng trách nhim” (corresponsable). Chính con cng
không bit ng x vi giáo dân nh th nào cho phi:
“ng trách nhim” là nh th nào? Li nghe TC
Phanxicô nói: “Ngi tín hu giáo dân không phi là tay
sai ca linh mc.” Con thng nghe nói: giáo dân là cánh
tay ni dài ca linh mc, nhng thng là tay sai. Ngày
18/01/2018, TC Phanxicô ã nói vi các giám mc Chilê:
“Les laïcs ne sont pas nos ouvriers (làm công?), ni nos
employés (y t?).” “Thiu ý thc mình là tôi t ch
không là nhng ông ch, thuc v dân tin Chúa, có th a
chúng ta sa ngã mt trong nhng cn cám d gây hi cho
nhit tình tha sai mà chúng ta c kêu gi thúc y: ó
là óc giáo s tr, bim ha v n gi ca chúng ta.” Ch
khác, TC nói: Ngi giáo dân là ch cht ca Hi Thánh
và ca th gii, và TC kêu gi hàng giáo s “de servir les
laïcs, et non à se servir d’eux.” Và ó là mt thách tha
sai.
2. Thách vn tn ti khi ngi giáo dân c dy
gi o ch không c ào to làm tha sai. Và làm
23
tha sai và ào to làm tha sai mà không bit n
Kerygma (nhn Chúa Yêsu làm Chúa Ngài Thn Khí
cho, vì vng Thn Khí, theo Kinh Thánh, thì không có gì
thành (Rm 8, 3.8) ; vì mc ích ca s v ca Chúa Yêsu
là ban Thn Khí ; s v ca HT là tip tc s v ca
Chúa Yêsu, tng trng ni s v ca c Maria khi
Thiên Thn báo tin: Thn Khí Chúa s ng xung trên bà ;
c Maria ã on lên min núi, ti nhà bà Elisabeth, và
khi M va ct ting ngi khen thì cà nhà bà Êlisabeth u
tràn y Thn Khi, và tr thành gia ình phc v Chúa...
Mt th mc v nghiêng v qun tr không phi là mc v
tha sai nh yêu cu. TC Phanxicô nói: Bây gi không có
th môn suông, mà ã là môn là môn tha sai...
3. Thách còn tn ti khi chúng ta không bit n,
không làm theo con ng Lectio Divina và Kerygma mà
TC nói trong Evangelii Gaudium s 165: “Chúng ta
không c ngh rng trong hun giáo phi b kerygma
chn mt cách ào to có v “chc chn” hn. Không có gì
chc chn hn, sâu sc hn, an toàn hn, thc cht hn và
y khôn ngoan hn vic loan báo y. Toàn th vic ào
to Kitô hu trc ht cn ào sâu kerygma, là iu mi
ngày mt nhp th hn và không bao gi ngng soi sáng
vic dn thân hun giáo, cho phép chúng ta hiu úng ý
ngha ca bt c ch nào c khai trin trong hun
giáo.” iu này TC lp li trong Amoris Laetitia, trong
Christus vivit... Và ngày 20/06/2020, Vatican ã da ra
mt Hng Dn cho Hun Giáo, c Cha Jordy, TGM
Tours, ch tch u ban giám mc cho Hun Giáo và thi
D Tòng trong li ta ã qu quyt: La catéchèse doit être
kérygmatique: Hun giáo phi có tính Kerygma. iu này
24
cha c trin khai và ph bin ti VN. Th thì làm sao
mà có Phúc Âm hoá?
4. Thánh cui cùng i vi con là VN chúng ta vn
dùng ngôn t theo thói quen, không dùng ngôn t ca HT
ã thay i t Công ng Vatican 2 (1965). HT chi có t
Evangelisatio mà ta dch là Phúc Âm hoá, và t Missio mà
chúng con dch là S V, và ngi làm S V c gi là
Missionnaire (Tha Sai). VN thì Evangelisatio cng là
Truyn Giáo và Missio cng là Truyn Giáo. Tháng 10
nm 2019 c gi là mois missionnaire thì VN c dch là
tháng truyn giáo. Disciple missionnaire, VN c dch là
môn truyn giáo. Trc công ng, HT có Thánh B
“pro paganda fidei” bây gi i là Thánh B “pro
evangelisatione populorum.” VN không thay i gì ht.
Propaganda Fidei không phi là truyn giáo mà là thông
truyn c Tin ; mà c Tin mà gi là giáo (truyn giáo)
thì h thp c Tin quá! Evangelisatio không phi là
truyn giáo, và khác vi truyn giáo (khác trong ý nim,
trong phng pháp...). Và missio và missionnaire không
phi là truyn giáo mà là “vic c sai i” (s v và tha
sai). Bao lâu VN cha thay i ngôn t (phn ánh quan
nim, ý nim) thì s không có Phúc Âm hoá, và cng
không có Tân Phúc Âm hoá.
Con xin Chúa ban cho chúng ta mt cuc Hin Xung
thng xuyên, vì S V là S V ca Thn Khí, khi Thn
Khí hin xung thì Hi Thánh tiên khi, nh bé và yu
kém, ã tung ca ra i “loan báo nhng k công ca Thiên
Chúa” (Cv 2, 11).