n. facialis

7/29/2019 N. Facialis

1/38

KINEZITERAPIJA NAKON LEZIJE

NERVUS FACIALISA

Diplomski rad

Nikolov Nikola


2/38

REHABILITACIJA PAREZE N. FACIALIS

Sedmi modani ivac N. Facialis na svom putu prolazi kroz canalis n. facialis u petroznoj kosti i izlazikroz stilomastoidni otvor u retromandibularnu regiju. Odatle odlazi gore i napred , te se u podrujuparotidne lezde lepezasto grana u plexus parotideus (pes anserinus majus) koji inervie miminemiie lica. Najvanije grane koje izlaze iz tog spleta jesu :Rami temporales- za inervaciju miia temporalne regije, prednje strane une koljke, m. frontalis,m. corrugator i gornji dio m. orbicularis oculli..

Rami zygomaticus- grana se po regiji zygomatici i inervira donji dio m. orbicularis oculli i m.

zygomaticus.Rami buccales- inerviu m. buccinator, m. orbicularis oris i m. levator ( quadratus) labii superiorisRamus marginalis mandibulae- ide prema napred ispod koe koja pokriva bazu mandibulae i uznjezin rub deli se u ogranke koji inerviu m. risorius, m. trialgularis, m. depresor labii inferiores iliquadratus labii mandibularis.

Ramus colli- u dalnjem toku ide ispod platizme koju inervie i anastomozira s Ramus cranialisom n.cutanei colli.

Dakle motornim vlaknima je inervisana mimina muskulatura, parasimpstikim vlaknima inervisanesu lezde nosne i nepane sluzokoe, sluzna lezda i lezde dna usne upljine, a senzibilna vlaknainerviu prednji deo jezika.


3/38

Najei uzroci i simptomi

Lezija n. facialisa moe nastati:traumatskim delovanjemupalnim procesom srednjeg uhakod tumora

operativnog zahvata podruja glave ili samo uha

Pareze mogu biti:

centralne koje nastaju zbog oteenja supranuklearnih puteva, te je tretman u sklopurehabilitacije po centralnom tipu najee Bobat konceptom. Karakteristika takvih lezija je netojednostavniji oblik, te nastaju samo u podruju oka i usta dok se elo moe nabirati zbogbikortikalne inervacije.

Periferne lezijepareze ili paralize nastaju kod oteenja n. facijalisa od ponsa periferno.Zahvaaju podruje ela, oka i usta , te uzrokuju znaajnu asimetriju lica s nestajanjemnazolabijalne brazde i eonih nabora. Asimetrija je jo izraenija kod pokuaja pokreta miminemuskulature govora ili zvidanja.


4/38

Bellova paraliza je najea dijagnoza u rehabilitaciji periferne paralize.

Manifestuje se :

nepokretnou jedne strane licausni ugao je sputenusta povuena u stranune moe skupiti usta ni zvidati

ne zatvara oko, koje neprestano suziona jabuica se pomie kranijalno, pa se vidi beonjaaelo ne moe nabiratikornealni refleks je ugaenbolesnik ima tekoa pri vakanju hraneporemeaj u sekreciji suza i slineoteano die na nos

Simptomi nastaju naglo, esto preko noi.Pacijent trai pomo ordinirajueg lekara koji ga upuuje otorinolaringologu ili eka spontanosamo izleenje koje uz konzervativnu terapiju zadovoljava 80-tak posto obolelih.


5/38

Osnovna dijagnostika obrada i prognoza

Konzervativno leenje primenjuje se nakon sprovedene dijagnostike obrade:

anamnezeklinike slikeEMNG obrade iglenim elektrodamaelektrodijagnostikih pretraga galvanske i faradske podraljivosti (klasina elektrodijagnostika iI/T kriva)

manuelnog miinog testa.

Prognoza izleenja je od nekoliko dana, a kod eventualnih nagnjeenja, distenzija ili dugotrajnog pritiskatraje od nekoliko nedelja do nekoliko meseci.


6/38

LEENJE

Opte mere

Bolesnika savetujemo:

da se kloni hladnoe i vetrada nosi tamne zatitne naoare radi spreavanja iritacije okada tokom dana nekoliko puta toplom vodom tuira lice ili pokuava bukati toplu vodu u usnoj upljini, nataj nain relaksira napetost i facilitira prokrvljenost i funkcionalnost mimine muskulatureda to vie koristi miminu muskulaturu; primer vakanje (no moramo paziti da se ne hipertrofie zdravastrana lica)

Vrste terapija

Medikamentozna terapija Fizikalna terapija


7/38

Medikamentozna terapijaprovodi se najee:

velikim dozama kortikosteroida analgetika spazmolitika antidepresiva infuzijama histamina

Gotovo vie od polovine pacijenata tretirano je ranije injekcijskim blokadama.


8/38

Fizikalna terapija

Fizikalna terapija sprovodi se termoterapijom, elektroterapijom i kineziterapijom

Termoterapija je priprema

putem osvjetljavanja

soluks lampama , da se

dobije bolja prokrvljenost

i smanji zategnutostpodruja. Moderniji obliksvetlosne terapije je

osvjetljavanje

polarizirajuim svetlomBioptron lampama.

Najea elektroterapijska procedurakod nas je galvanizacija preko

Bergonijeve polumaske. Pacijent

lei na leima, inaktivna elektroda

je interskapularno, a bolesnastrana lica je prekrivena trokrakom

maskom i dobro privrena.Intenzitet galvanske struje je do

granice podnoljivosti i vrlo jeneugodan.


9/38

Elektrostimulacijaje najei terapeutski postupak itrebalo bi se sprovoditi nakon odreivanja hronaksije(vrijeme potrebno da doe do kontrakcije pri jakosti strujedvostruke reobaze) i reobaze (najmanja jaina galvanskestruje koja je dovoljna da izazove minimalnu miinu

kontrakciju). Kontrakcija za zdrave miie iznosi 0,05-1milisekunde.

Elektrostimulacija se moe primeniti bipolarno tako da seanoda postavlja na izlazite ivca, a katoda na aficiranimii podruja jedne grane ivca.

Drugi oblik je unipolarna stimulacija kod koje je

inaktivna elektroda smjetena interskapularno, apodraajna elektroda na motornu toku tretiranog miia.

Elektrostimulacija se zapoinje to prije. Smatra se da senjome odrava cirkulacija i metabolizam paretinihmiia (smanjuje se eventualni zastojni edem) te spreavaatrofija miia. Upotrebljava se galvanska struja

pravouglih impulsa i Faradska struja (niskog napona oko60 Volti, niske frekvencije oko 20 u 1 sekundi). Impulsi

moraju imati tano odreene parametre (oblik, amplitudu,trajanje impulsa, trajanje pauze i frekvenciju). Svaka

grana n.facialisa se obrauje 3do najvie 6 min, aredosled je gornja, srednja i donja grana.


10/38

Biofeedback treningje najkvalitetnija elektro-kinezitreapijska tehnika rehabilitacije paretinemuskulature..

To je audio- vizualno kontrolisan samostalni trening mimine muskulature ili trening

bioloko povratnom vezom. Moemo ga provoditi nakon pojave reinervacije ( na EMG u

bar jedan voljni potencijal). Tretman provodimo na dvokanalnom EMG aparatu. Pacijentu

postavimo povrinske elektrode na odabrani mii udaljene oko 1 cm. Elektrode uvrstimo

papirnatom ljepljivom trakom najkrae duine. Na ekranu pratimo mirovanje- ravna crta ili

izoelektrina tiina. Oblik i vrijednost potencijala pacijent prati zvunom kontrolom koja

mu govori da relaksacija nije potpuna ili da je miina kontrakcija primerena.

Idealno se tretiraju ve postojee sinkinezije jer je pacijent svjestan svih svojih kompenzacija

ili tikova. Sam tretman zahteva potpunu usredsredjenost pacijenta, a terapeut ga prati

kreirajui pokret i registrirajui vrednosti koje su stimulacija za sve vee ciljeve. Pacijent

pokrete kontrolie gledajui se u ogledalu, te na taj nain ui samostalno provoenje vebi

kod kue. Loa edukacija terapeuta i slaba motivacija pacijenta su jedina ogranienja kod te

terapije.


11/38

BIOFEEDBACK


12/38

Od elektroterapijskih procedura pacijent moe kod kue koristiti magnetoterapijupulzirajuim elektromagnetskim poljem. Kod pareza uobiajena je frekvencija 160Hz kroz 10-15 min, zatim 40 Hz kroz 10-15 min. kao jedna terapeutska procedura.

Paketi tih frekvencija stimuliraju aficiranu ivanu ili miinu eliju na preuzimanjezdrave frekvencije od 60-80 Hz. Ukoliko je prisutna neuralgija kod koje jefrekvencija znatno poveana tretira se samo sa 40 Hz. Pacijenti dnevno mogunekoliko puta tretirati obolelo podruje uz napomenu da je razmak izmeu terapijanajmanje 2 h.


13/38

Kineziterapijase sprovodi na nekoliko nainaPacijent svakodnevno nekoliko puta na dan

veba pred ogledalom. Odavno se praktikuju

aktivno potpomognute vebeparetine stranelica, sa ciljem da se sprei atrofija muskulature ipotakne miini oporavak. Aktivne vebeprovode se tehnikom vebi submaksimalnogotpora (40-50 % miina snage) na zdravojstrani to uvetuje krosing-fenomen iusmeravanje impulsa na paretinu stranu lica.

KINEZITERAPIJA


14/38

PNF metoda

Dobro edukovani fizioterapeuti svakodnevno se mogu koristiti PNF tehnikom.

Proprio neuromuskularna facilitacijaje terapeutska tehnika koja se najee koristi kod

pacijenata koji uz plegije n.facijalisa imaju i smetnje gutanja i disanja, ali su izvrsni rezultati i kod

pacijenata sa perifernim parezama. Prednost je da se vebe mogu provoditi u bilo koje vrijeme i

da se mogu kreirati i prekidati prema pacijentovim mogunostima, a nisu nam potrebna niti

naroita pomagala. Kako miii lica mogu imati puno funkcija ukljuujui facijalne izraaje,

pokrete vilice, titei oi, a svrsishodno pomau u govoru, tako provodimo sveobuhvatne

tretmane prema nekim principima. Koristei stre reflex - nateg i otpor poboljavamo miinu

aktivnost i pojaavamo snagu. Pravilan grip i pritisak e voditi i olakavati pokrete. Dodatnu

facilitaciju postiemo koristei led (tzv. brzi led).. Tajming potiska jae strane e spreiti puni

pokret na toj strani i stimulisati aktivnosti slabijih miia. Jaki pokreti u drugim delovimatela e pojaati i facijalne miie, a to se pojavljuje u svakodnevnom ivotu. Primer:

otvaranje staklene flae.

Ogledalo bi moglo pomoi pacijentu pri kontroli pokreta.


15/38

PNF primer 1.

M. Epicranius ( Frontalis )

Naredba - Podignite obrve ,gore, gledajte pogledom

iznenaenja, naberite kou ela.

Mii povlai galeuaponeuroticu prema dole, tj.

stvaraju se transverzalni nabori.

Inervacija rami temporales

Otpor terapeuta na elu je

kaudalno i medijalno. Taj pokretradi se sa otvaranjem oiju.

On se pojaava ekstenzijomvrata.


16/38

PNF primer 2.

M. Corrugator

Naredba - Namrtite ispustite obrve dole.

Mii povlai obrve u smerudole i medijalno.

Inervacija rami temporales.

Otpor je upravo iznad obrva

dijagonalno i kranijalno, ulateralnom smjeru.

Pokret pacijent radi uzzatvaranje oiju.


17/38

PNF primer 3.

M. Orbicularis Oculi Naredba - Zatvorite oi Funkcija gornjeg dela miia stiska

gornji dio onog kapka, i stvaraju sekoni nabori koji imaju smer odlateralnih strana prema centruorbite.

Inervacija gornji dio ramitemporales.

Inervacija donji deo - ramizygomatici.

Koristite odvojene vebe za gornji idonji kapak.

Dajemo blagi dijagonalni otpor nakapke i izbegavamo pritisak naonu jabuicu. Pacijent pokretfacilitira fleksijom vrata.


18/38

PNF primer 4.

M. Procerus

Naredba- Naboraj svoj nos. Primenjuje se otpor tik uz

nosnicu dijagonalno dole i

upolje.

Taj mii radi sa m.corugatorom i miiima kojizatvaraju oi.


19/38

PNF primer 5.

M. Risorius i M. ZygomaticusMajor

NaredbaNasmei se(zatvorenih usta)

Podizanje lateralnih uglova usana

gore - Zygomaticus

Inervacija rami zygomatici.

Povlaenje usana lateralno-Risorius

Inervacija - ramus marginalis

mandibulae. Otpor primijenite na uglove usta

medijalno i lagano kaudalno.


20/38

PNF primer 6.

M. Orbicularis Oris Naredba- napuite usne za

fukanje ili poljubac.Izgovarajte glasove ph

zajedno ili glas f.Koncentrino zatvaranjeusana.

Inervacija - rami buccales Otpor se daje lateralno i

gore na gornjoj usni ilateralno i dole na donjojusni pritiskom od sreditausana.


21/38

PNF primer 7.

M. Buccinator Naredba Usisajte obraze i

povucite jezik unutra.

-kompresija usana s

povlaenjem od lateralno(gaenje svijee i puhanjebalona).

Inervacija rami biccales. Primenjuje se otpor na

unutarnju povrinu obrazasa tapiima Taj otpor moebiti dijagonalan prema gore ilidole ili prema van.


22/38

PNF primer 8.

M. Platysma Naredba - Povucite

bradu dole.

Otpor se daje ispod

brade kako bi spreiliotvaranje usta.

Otpor moe bitidijagonalan ili direktnona donjoj strani kao naslici.

Otpor na fleksiju vratapomae aktivnost.


23/38

PNF primer 9.Pokreti jezika

Upotrijebite vrak jezika ili tapi za stimulaciju i otpor pokreta jezika. Pacijentazamolimo da navlai vrh jezika da bude to manje iritiran povrinski.Zaledi se kockicama vrh jezika da bi pojaali stimulaciju. To se postie usisavanjemkocke leda vrhom jezika da se stimulira jezik i funkcija usne upljine.Vebe jezika:

tapiem potiskujte vrh jezika tako da ga pacijent gura van. tapiem potiskujte vrh jezika tako da ga pacijent gura na lijevu ili desnu stranu. tapiem potiskujte vrh jezika odozgo uz zadatak pacijentu da si dodirne vrh nosa. tapiem potiskujte vrh jezika odozdo uz zadatak pacijentu da si dodirne bradu. tapiem potiskujte jezik odozgo uz zadatak pacijentu da si zarola jezik po duini,

pazite taj pokret je genetski determinisan i ne mogu ga izvesti svi ljudi.Drugi pokreti jezika koje bi trebalo vebati ukljuuju:

Savijanje, rolanje jezika prema korijenu, koristi se kod jedenja da hranu gura u usta ipriprema se ga gutanje. Pokret jezika lateralno u ustima, kada akamo jezikom zube. Dodirivanje jezikom nepca iza gornjih prednjih zuba, za izgovaranje glasa L


24/38

Slike pokreta jezika

1. Potisak vrha jezika napred

2. Potisak vrha jezika gore

3. Potisak vrha jezika dole

4. Potisak vrha jezika u stranu

5. Rolanje jezika oko kaike


25/38

LIMFNA DRENAA

Uvek preporuujemo pacijentu runu limfnu drenau koja seizvodi u peroralnom i periorbitalnom podruju. Njome eliminiemopost operativni ili statiki edem, izazivamo relaksaciju ipoputanje eventualnog spazma paretine muskulature. Poeljno

je da se izvodi celo lice, a idemo od dole i medijalno prazneiprvo velike bazene, pa kranijalno pratei smer miinih vlakana ilimfne kanale.


26/38

CILJ RADA

Utvrditi pojavu lezije nervus facialisa u odnosu naukupan broj pacijenata u posmatranom periodu(morbiditet).

Utvrditi pojavu leze n. facialisa prema polu i starosnojdobi.

Utvrditi leziju n. facialisa prema etiologiji. Postaviti optimalnu fizikalnu terapiju.

Odrediti optimalno vreme rehabilitace premadijagnostikom nalazu.


27/38

METOD RADA

U istraivanje je ujkljueno 53 pacijenta uDomu zdravlja Raka u periodu od1.1.2006-1.12.2006 godine koji su imali

paralizu ili parezu n. facialisa perifernogtipa. Istraivanje sprovedeno na klinikommaterijalu slube za Fizikalnu medicinu i

rehabilitaciju i slube za Neurologiju.Ukupan morbiditet u posmatranom periodu

je 10.879 pacijenata.


28/38

Socioepidemioloko-kliniki obrazac

Inicijali

starosna dob

pol

Zanimanje

mesto stanovanja selo grad

Ranije bolesti

Familijarna anamneza

anamnezaopisa nastankaparalize

Bellova paralizatraumatska paraliza

ostali uzroci

Uradjen ED nalaz

Uradjen EMG


29/38

Socioepidemioloko-kliniki obrazac

Primao kortikoterapiju

Zapoeta fiz. terapija

do 7 dana od poetkaoboljenja

do 15 dana od poetkaoboljenja

posle 15 dana od poetkaoboljenja

Vrsta fiz. terapije

Elektrostimulacije termoterapija kineziterapija

Trajanje fiz. terapije

Ishod fiz. terapije

bez promene delimian oporavak izleen


30/38

Rezultati

0

5

10

15

20

25

do 20

god ina

21-30 31-40 41-50 prek o 50

god ina

muki zenski

Zastupljenost paralize n. facialisa prema polu i starosnoj dobi

Prema polu imali smo 26 mukih (49%), aenskih 27 (51%). Najvei broj premastarosnoj dobi smo imali u grupi 40 - 50 godina

22 (40%).


31/38

Pojava paralize n. facilisa zanimanju

0

5

10

15

20

25

30

uenik-

student

penzioner radnik voza ostalo

enski

muski

Prema zanimanju najvei broj je u grupi radnik 25 ( 47,2%)


32/38

Podela prema mestu stanovanja

10

8

16

19

0

2

4

6

8

1012

14

16

18

20

muki enski

selo

grad

U gradskoj sredini imali smo 35 pacijenata

odnosno 66%, dok je u seoskoj bilo 34%.


33/38

Etiologija

Etiologija nastanka paralize

51

2 00

10

20

30

40

50

60

Bell-ova paraliza trauma ostalo

Etiologija paralize n. facialisa ukazuje da smo kod svih pacijenata imali

u anamnezi podatak o lokalnom raslhadjenju- promaja i sl. Najeese kod vozaa akcident dogodio posle vonje kolima sa otvorenimprozorom na vozaevoj strani.


34/38

Ranije bolesti

0

5

10

15

20

25

Myoc

ardio

pathi

a

Hipe

rtenzija

Diab

etesm

ellitu

s

virusna

oboljenja

zenski

muki

Od ranijih bolesti najuestalija su virusna oboljenja 21 pacijent odnosno39,6%. Svi pacijenti negiraju da je neko u familiji imao paralizu n. facialisa,

odnosno nema famijarne optereenosti.


35/38

Poetak fizikalne terapije

0

5

10

15

20

25

enski

muki

enski 10 12 5

muki 8 8 10

do 7 dana do 15 dana preko 15 dana


36/38

Vrsta primenjene terapije

Vrsta primenjene terapije

53 53

33

0

10

20

30

40

50

60

kineziterapija elektroterapija termoterapija


37/38

Ishod terapije

Ishod terapije

2

34

17

05

10

15

20

25

30

35

40

bez poboljanja delimian oporavak izleen


38/38

ZAKLJUAK

Zastupljenost paralize n. facialisa u ukupnom morbiditetuiznosi 0,48%, odnos na 210 bolesnika imali smo jedansluaj pareze n. facialisa.

Prema polu imali smo 26 mukih (49%), a enskih 27(51%). Najvei broj prema starosnoj dobi smo imali ugrupi 40 - 50 godina 22 (40%).

U 96% sluajeva uzrok paralize n. facijalisa je Bell-ovaparaliza, a kod 4% uzrok je trauma

Prema vrsti fizikalne terapije uglavnom su korieneelektrostimulacije i kineziterapija i to kod svih pacijenata.

Termoterapija- parafin maska ili infracrveni zraci kod 33pacijenata odnosno kod 62% sluajeva.

Optimalno vreme primene terapijskih procedura je trinedelje

n. facialis

Documents