गजेन्द्र बुढाथोकीसमाचार सम्पादककारोबार रािय दैष्ट्रिय दैनिय दैनिक

आर्थिथक वृद्धिय दैद्धिदर आर्थिथक वृद्धिय दैद्धिदर सन्ि ८० को मध्यदिेय दैखि ९० को मध्य दशकः औसत

५ प्रतिय दैतशतको ९० दिेय दैखि २००० का बीच ४ प्रतिय दैतशत२००० दिेय दैखि २०१० मा ३.५–४ प्रतिय दैतशतमा

रह्यो२०१० पिय दैछि पिय दैनि ४ प्रतिय दैतशतका हाराहारीमा२०१४ मा बल्ल ५.२ प्रतिय दैतशतत्यो पिय दैनि मौसमअनुिकूल भएरमात

गिरबीगिरबी

गिरबीबाट मुिय दैक(आर्थय वृद्धिय दैद्धि, उच्च उपभोग,

शून्य बचत)

फेिर गिरबी

गिरबीवैनदिेय दैशक रोजगार

रेिय दैमट्यान्स

रेिय दैमट्यान्स आर्थयमा १०प्रतिय दैतशतको वृद्धिय दैद्धिल े३.५ प्रतिय दैतशत गिरबी कम हुन्छिः िय दैवश्व बैंक

१० प्रतिय दैतशतको वृद्धिय दैद्धिल े१.५ प्रतिय दैतशत गिरबी कम हुन्छिः आर्थइएमएफ

सन्ि १९८० दिेय दैखि २००८ को अविय दैधिमा ७७ मुलुकहरूमा गिरएको एक अध्ययनिल े१० प्रतिय दैतशतको िय दैवप्रतेषण वृद्धिय दैद्धिल े१.६ प्रतिय दैतशत गिरबी कम भएको दखेिायो

गिरबी गणनिागिरबी गणनिा

सामान्य ढंगमा आर्थयगत आर्थधिारमा बुझ्दा कुनिैन पिय दैनि व्यक्तिय दैकल ेआर्थफूल ेआर्थजर्जनि गरेको वा आर्थफूसँग भएको रकमल ेउसको आर्थवश्यकता पूरा गनिर्ज निसके्न अवस्था निैन गिरबीको अवस्था हो। गिरबी मापनि गनेि अन्तरार्जिय दैष्ट्रिय िय दैनिकायहरूअनुिसार कसैनले दैनिय दैनिक १ अमेिरकी डलर त कसैनले २ अमेिरकी डलरभन्दा कममा जीवनियापनि गनेिहरूलाई गिरबीको रेखिामुिय दैनि राख्ने गरेका छिन्ि।

िय दैवश्वका १ प्रतिय दैतशत धिनिीहरूसँग १ सय िट््रिय दैलयनि अमिेरकी डलरबराबरको सम्पिय दैत्ति रहकेो, जो िय दैवश्वका आर्थधिा गिरब जनिसंख्याको कुल सम्पिय दैत्तिभन्दा ६५ गणुा अिय दैधिक रहकेो जनिाएको छि। उसका अनिसुार िय दैवगत २५ वषर्जमा सम्पिय दैत्ति केही व्यक्तिय दैकको हातमा सीिय दैमत बनिेको छि। िय दैवश्वका ८५ जनिा धिनिीसँग भएको बराबरको सम्पिय दैत्ति तल्लो ५० प्रतिय दैतशतसँग छि : अस्फाम

पिय दैछिल्ला तीनि दशकमा अमिेरका, अष्ट्रििेय दैलया, स्वीडनेि, निव,े आर्थयरल्यान्ड, इटाली, जापानि, न्यूिय दैजल्यान्ज्ड, िसगापुर, डेनिमाकर्ज , स्पेनि, फ्रान्स र मौिरससमा मािय दैथल्लो १ प्रतिय दैतशत धिनिीहरूको आर्थय १ सय ५० प्रतिय दैतशतसम्म वृद्धिय दैद्धि भइरहकेो छि।

सन् १९९० को तुलनामा सन् २०१० मा प्रतितिदिन १ डलर २५ सेन्टको आयआजनर्जन गर्नेहरूको संख्या आधाले घटेः राष्ट्र संघ

उक्त अवधिधमा सन् १९९० को तुलनामा २०१० मा ७० करोड कम मािनसहरू चरम गर्िरबीको रेखामिुन बाँच्न बाध्य छन्। यद्यपिपि यो संख्या हाल १ अबर्ज २० करोडभन्दिा बढी छ।

िवधश्वको ७० प्रतितशत जननसंख्या बसोबास गर्ने मलुुकहरूमा पििछल्लो तीन दिशकमा धनी र गर्िरबबीचको अन्तर डरलाग्दिो ढंगर्ले बिढरहकेो छः अक्सफाम

िवधश्वको ७० प्रतितशत जननसंख्या बसोबास गर्ने मलुुकहरूमा पििछल्लो तीन दिशकमा धनी र गर्िरबबीचको अन्तर डरलाग्दिो ढंगर्ले बिढरहकेो छः अक्सफाम

यिदि िस्थितित समान रहमेा ( सन् १९९३ दििेख २०१० को आयवधृद्धिद्धिका आधारमा) सन् २०३० मा युरोपि र मध्य एसिसयामा गर्िरबी ०.१ प्रतितशतभन्दिा तल झर्ने, एसिसया तथिता प्रतशान्तमा ०.७ प्रतितशतमा झर्ने, मध्यपिूर्वधर्ज र दििक्षिण अिफ्रिका र उत्तर अिफ्रिका र क्यारेिबयनमा १.५ प्रतितशतमा झर्ने अंकट्याडको प्रतक्षिेपिण छ।

दििक्षिण एसिसयामा सन् २०१० को ३२.७ प्रतितशतबाट झर्रेर १२ प्रतितशत रहने तथिता सब–साहरन अिफ्रिकामा सन् २०१० को ४८.५ प्रतितशतबाट ३७ प्रतितशतमा झर्ने प्रतक्षिेपिण गर्िरएसको छ। यो सहस्राब्दिी िवधकास लक्ष्यको २८.३ प्रतितशतभन्दिा िनकै बढी हो।

नेपिालको िस्थितित नेपिालको िस्थितित

सन ्१९९० मा रािष्ट्रय गर्िरबीको रेखामुिन रहकेो जननसंख्या ४२ प्रतितशत रहकेोमा, सन् २००० मा ३८ प्रतितशत, २००५ मा ३१ प्रतितशत, सन ्२०१० मा २५.४ प्रतितशत हुदँि ैसन ्२०१३ मा २३.८२ प्रतितशतमा झर्िरसकेको छ। सन् २०१५ िभत्र यसलाई २१ प्रतितशतमा झर्ाने लक्ष्य छ।

प्रतितिदिन १ अमेिरकी डलरको आम्दिानीको रेखाका आधारमा सन ्१९९०मा ३३.५४ प्रतितशत जननसंख्या गर्िरबीको रेखामुिन रहकेोमा २००५ मा २४.१, २०१० मा १९.७ हुदँि ैसन् २०१३ मा १६.४ प्रतितशतमा झर्िरसकेको छ।

९०को दिशकमा ५२ प्रतितशत घरपििरवधार १.२५ अमेिरकी डलरभन्दिा कमको आयमा जनीिवधकोपिाजनर्जन

सन ्२०११ मा आइपिगु्दिा २५ प्रतितशतमा २०१३ मा आइपिगु्दिा २३.८ प्रतितशतमा झर्र्‍यो२००३–४ दििेख २०११ का बीचमा ५२ प्रतितशत िवधपिन्न पििरवधार

गर्िरबीबाट बािहर आएसका छन् भने १३ प्रतितशत गर्ैर िवधपिन्न पििरवधारहरू गर्िरबीमा धकेिलएसका छन।्

नेपिाल जनीवधनस्तर सवधेक्षिणअनसुार आवध २०५२/५३ मा ०.३२२ मा रहकेो िगर्नी कोिफिसयन्ट ०५९/६० मा ०.४१४ पिुगर्ेको िथितयो भने ०६७/६८ मा ०.३८ मा झर्रेको छ।

गर्िरबी गर्णना गर्िरबी गर्णना  नेपिालमा प्रतचलनमा रहकेो गर्िरबी मापिनको िवधिध आयगर्त र

उपिभोगर्मा आधािरत गर्णना िवधिध हो। नपेिालमा मात्र नभएसर िवधश्वभर न ैप्रतायःगर्री गर्िरबीलाई आयका आधारका हने ेप्रतणाली लोकिप्रतय छ।

बहुआयािमक गर्िरबी मापिन (एसमपिीआई)नोबेल पिुरस्कार िवधजनेता अथितर्जशास्त्री प्रता. अमात्यर्ज सेनले गर्िरबी

बहुआयािमक हुन्छ भनरे गर्रेको िवधश्लेषणका आधारमा गर्िरबी मापिनका लािगर् दिस सूर्चकलाई आधार बनाइएसको छ ।

जनीवधन िनवधार्जहका लािगर् पिने लागर्त (सीओएसलआई) िवधिधग्राहम प्याटको पििरभाषाअनसुार …गर्िरबीको संरचनागर्त

िवधशे्लषण'अनसुा अकंट्याडल ेसन ्२००२ मा तयार पिारेर सन ्२००५ मा अद्यपावधिधक गर्रेको अमिेरकी डलरमा िस्थितर क्रयशिक्त समता (पिीपिीपिी)का आधारमा िनजनी प्रतितव्यक्तिक्त उपिभोगर्दिरको गर्णनाल े…आधारभूर्त आवधश्यकताको लागर्त िवधिध'बाट पििन गर्िरबी गर्णना गर्न ेगर्िरन्छ।

रेमिमिट्यान्सका फाइदारेमिमिट्यान्सका फाइदा

यसलेम गरिरबी िनिवारणमिा योगरदानि पुर्‍याउँछ िशिक्षाको स्तर बढाउनि सहयोगर पुर्‍याउँछ मिात–ृिशिशुि मिृत्यु दरमिा कमिी ल्याउँछ िवत्तीय पहुचँ बढाउँछ तथा उद्यमिशिीलता िवस्तार गरछर िवत्तीय ियाक्रियाशिीलता िसजनरनिा गरछर यसलेम रािष्ट्रिय आय बढाउँछउपभोगर बढाउँछउत्पादनि र उत्पादकत्व बढाउनिमिा बल पगु्छ देमशिको िवदेमशिी िविनिमिय सिञ्चितित बढाउँछ।

बेमफाइदाबेमफाइदाश्रमिशििक्ति पलायनि हुन्छअर्थरतन्त्रमिा परिनिभरता िसजनरनिा गरछरसामिािजनक िवचलनि ल्याउँछदेमशिको अर्थरतन्त्र बाह्य स्रोतमिा मिात्र िनिभरर

गरराउँछव्यापार घाटामिा वृिद्धि गरराउँछ अर्थरतन्त्र संवेमदनिशिील हुन्छ, बाह्य झट्काबाट

तत्काल ैप्रभािवत हुन्छ ।

रेमिमिट्यान्स आय रेमिमिट्यान्स आय ((रु अर्बरमिारु अर्बरमिा)) ०५८/६९ मिा ४७.४ २०५९/६० मिा ५४.२० ०६०/६१ मिा ५८.५८ ०६१/६२ मिा ६५.५४ ०६२/६३ मिा ९७.५८ ०६३/६४ मिा १००.१४ ०६४/६५ मिा १४२.६८ ०६५/६६ मिा २९६.९ ०६६/६७ मिा २३१.७२ ०६७/६८ मिा २५३.६ ०६८/६९ मिा ३५९.६ ०६९/७० मिा ४३४ ०७०/७१ मिा ५४५. (स्रोतः िविभन्न आिथक सवेक्षण र निेमपाल राष्ट्रि बैंक)

अर्निौपचािरक प्रवाहअर्निौपचािरक प्रवाह

िवकासशिील देमशिमिो ४० प्रितशित अर्निौपचािरक मिाध्यमिबाटः िवश्व बैंक

१५ प्रितशितमिात्र अर्निौपचािरकः राष्ट्रि बैंक५५ प्रितशित अर्निौपचािरकः एडीबीनिेमपाल िभत्रनिेम रेमिमिट्यान्सलेम सनि ्२०००/०१ मिा कुल

गराहरस्थ्य उत्पादनिको केम बल १०.७ प्रितशित िहस्सा ओगरटेमकोमिा सनि ्२००६/७ मिा यो १३.८ प्रितशित पुग्यो भनिेम गरत वषसरसम्मि आइपुग्दा जनीडीपीको २४ ओगरिटसकेमको िथयो। हाल आएर यसलेम जनीडीपीको २५.५ प्रितशित िहस्सा ओगरटेमको छ।

  प्रितव्यिक्ति आय आयवृिद्धि प्रितव्यिक्ति आय आयवृिद्धि ((डलरमिाडलरमिा)) सन्ि १९९०को दशिकमिा प्रितव्यिक्ति आय २५० अर्मिेमिरकी डलर २०५९/६० मिा २६१ ०६०/६१ मिा २९२ ०६१/६२ मिा ३२९ ०६२/६३ मिा ३५२ ०६३/६४ मिा ३९४ ०६४/६५ मिा ४९६ ०६५/६६ मिा ५०२ ०६६/६७ मिा ६१५ ०६७/६८ मिा ७१८ ०६८/६९ मिा ७१३ ०६९/७० मिा ७०७ ०७०/७१ मिा ७०४(स्रोतः िविभन्न आिथक सवेक्षण)

यो वृिद्धि प्राकृितक हो ियाक रेमिमिट्यान्स आय, सरकारको लगरानिीका कारणलेम भएको हो? भन्न किठिनि छ।

रेमिमिट्यान्सका कारण भएको आयवृिद्धिलाई दीगरो मिान्न सिकदनैि, ियाकनिभनिेम अर्िधिकांशि रेमिमिट्यान्स आजनरकहरूको बचत सून्यप्रायः छ। उनिीहरूको आयको ठूिलो िहस्सा दिैनिक र िवलासी उपभोगरमि ैसियाकएको छ। वदैेमिशिक रोजनगरारबाट फकेको भोिलपल्ट केम गरनि ेभन्नेम कुराका रेमिमिट्यान्स आजनरकहरूलेम सोचकैै छैनिनि। यो अर्थरतन्त्रका लािगर भािव ठूिलो जनोिखिमि हो।

व्यापार घाटा व्यापार घाटा ((रु करोडमारु करोडमा)) २०५८/५९ मा ६०,४४.५५ २०५९/६० मा ७४४२.१५ ०६०/६१ मा ८२३६.६४ ०६१/६२ मा ९०७६.७९ ०६२/६३ मा ११३५४.१५ ०६३/६४ मा ११३५४.६२ ०६४/६५ मा १६२६७.१२ ०६५/६६ मा २१६७७.१२ ०६६/६७ मा ३१३५१.१२ ०६७/६८ मा ३३१६३.७० ०६८/६९ मा ३८७४०७.७ ०६९/७० मा ४७९८२३.३ ०७०/७१ मा ५९०अर्ब र्ब (प्रक्षेपिपत)

(स्रोतः िविभिभिन्न आर्थिथिक सर्विभेक्षण)

मूल्यविभृद्धिद्धिको पारोमूल्यविभृद्धिद्धिको पारो

रेपिमट्यान्सर्, प्रितव्यिक्ति आर्थयविभृद्धिद्धि र व्यापार घाटासर्ँग जसर्री अर्न्तरसर्म्ब न्ध छ, ठीक त्यसर्री न ैमलू्यविभृद्धिद्धिको पिन सर्म्ब न्ध छ। उत्पादन कम हुदँ ैजानेप तर उपभिोग ब ढी हुदँ ैजाँदा त्यसर्को माग ब ढ्छ। जब माग ब ढ्छ र आर्थपूित कम हुदँ ैजान्छ अर्िन मूल्यविभृद्धिद्धि हुन्छ भिन्नेप सर्ामान्य अर्थिर्बशास्त्रीय िसर्द्धिान्त छ। यसर्ब ाहेपक उच्च आर्थयातका कारण स्विभदेपशी मदुको िविभिनमयदरमा पन ेप्रभिाविभलेप आर्थन्तिरक ब जारलाई महगँो ब नाउँछ, आर्थयातीय मुद्रास्फीतितको अर्सर्र पिन छँदछै।

डच िडिजजडच िडिजज विभा रेपिमट्यान्सर् ट्रयाप विभा रेपिमट्यान्सर् ट्रयापआर्थन्तिरक उत्पादकहरूको उत्पादन क्षमता ४० देपिखि ६०

प्रितशतमा सर्ीिमत भिएका छ प्रमुखि औद्योिगक उत्पादनको िनयार्बत खिस्केपको छ उद्योगहरूको उत्पादन क्षमता खिस्केपको छ। तर हाम्रो आर्थन्तिरक प्राकृद्ध ितक सर्ंशाधनको उपयोग पिन त ब ढ्न

सर्केपको छैन।कृद्ध िषिमा सर्मेपत िनभिर्बरता चकर्ब दों छ।व्यापािरक विभस्तु कम मुनाफायुक्ति हुदँ ैजान ुर गैरव्यापािरक

विभस्तकुो मूल्य अर्कािसर्द ैजान ु 'डच िडिजज'को सर्ंकेप त

िनष्कषिर्बिनष्कषिर्ब

िविभतेपको दसर् विभषिर्बमा हाम्रो अर्थिर्बतन्त्र औसर्तमा ३.५ प्रितशतलेप ब ढेपको छ भिनेप विभस्तु तथिा सर्ेपविभाको मलू्य पाँचभिन्दा अर्िधक गणुालेप ब ढेपको छ। यसर्री हेपदार्ब अर्थिर्बतन्त्रलेप जित न ैसर्ुकै आर्थकारलेप विभृद्धिद्धिदर हािसर्ल गरेपको भिए पिन एउटा पिरविभारको आर्थयविभृद्धिद्धिमा यसर्लेप केप अर्सर्र पार्‍यो? उसर्को उपभिोगमा केप अर्सर्र पार्‍यो? उसर्लेप उपभिोग गन ेिशक्षा, स्विभास्थ्य, खिानेपपानी र सर्रसर्फाईजीता क्षेपत्रमा केप सर्ुधार भियो? यी सर्ेपविभाहरूको उपलब्धताको गणुस्तर कस्तो छ?