UNIVERZITET U SARAJEVUFAKULTET POLITIKIH NAUKAPOLITOLOGIJA

Tema: MULTILATERALNA DIPLOMATIJASeminarski rad

Mentor: Studentica:

Prof. Dr. Halilovi Safet Klapuh Vildana, 2616

Sarajevo, mart 2015.

SADRAJ

Uvod3Multilateralna diplomatija - pravna priroda4Vrste multilateralne diplomatije5Stalne misije pri meunarodnim organizacijama7Diplomatski predstavnici - uloga i funkcije9Delegacije10Delegacije pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim konferencijama11Delegacije posmatraa pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim konferencijama12Zakljuak13Literatura14

UVOD

Danas postoje razliite vrste saradnji izmeu suverenih drava. Uzrok svake saradnje je globalizacija, koja podstie meunarodne odnose i doprinosi njihovoj raznovrsnosti. Diplomatija je jedan od izuzetno znaajnih instrumenata politike jedne zemlje. Njen cilj je unapreenje i zatita nacionalnih interesa, ostvarenje jednog odreenog politikog pravca, rjeavanje eventualnih sporova, otklanjanje pogrenih predstava o zemlji. Jednom rjeju, diplomatskim kanalima ostvaruje se spoljna politika.Najznaajniji oblici diplomatije su bilateralna i multilateralna diplomatija. One u sebe, na jedan ili drugi nain, ukljuuju i sve druge oblike diplomatije i diplomatskih aktivnosti. Multilateralna ili viestrana diplomatija je tekovina novijeg vremena; njene zaetke susreemo u 19. vijeku, kada su drave pribjegavale organizovanju kongresa i konferencija u cilju rjeavanja spornih pitanja od ireg interesa. Meutim, pun procvat viestrana diplomatija doivljava u krilu savremenih meunarodnih organizacija koje postaju centri saradnje drava na novim osnovama. Dakle, doba multilateralne diplomatije poinje sa osnivanjem meunarodnih organizacija.

MULTILATERALNA DIPLOMATIJA - PRAVNA PRIRODA

Multilateralna diplomatija javlja se u svom pravom obliku tek u 19. vijeku. Saradnja vie drava institucionalizuje se kroz stvaranje zajednikih tijela i komisija, a kasnije i prvih meunarodnih organizacija savremenog tipa. Pod multilateralnom diplomatijom podrazumijeva se predstavljanje drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama i na konferencijama koje se sazivaju od strane ili pod okriljem meunarodne organizacije.[footnoteRef:1] [1: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 295.]

Multilateralna diplomatija postala je jedan od mega trendova u meunarodnim odnosima savremenog svijeta.[footnoteRef:2] [2: ai, Diplomatija,ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari, Beograd 2003, str. 45.]

Dok je bilateralna diplomatija oblikmeunarodnih odnosaizmeu dvijedravebilo da se odvija kroz povremene ili kroz stalne diplomatske kontakte, saradnja izmeu dvije drave na osnovu njihove saglasnosti i u okvirima normimeunarodnog prava, multilateralna diplomatija je organizovana saradnja vie subjekatameunarodnog pravakoja se odvija na osnovu prethodno utvrenih pravila i procedura. Osnovna razlika izmeu bilateralne i multilateralne diplomatije je razlika u pravnoj prirodi subjekata izmeu kojih se relevantan odnos uspostavlja. Kod multilateralne diplomatije radi se o odnosu izmeu drave i meunarodne organizacije, drava vri aktivno pravo poslanstva a meunarodna organizacija pasivno pravo. Kako su meunarodne organizacije neteritorijalni subjekti meunarodnog prava, u odnos drava-meunarodna organizacija se u odreenoj mjeri ukljuuje i drava na ijoj se teritoriji nalazi sjedite meunarodne organizacije, taj odnos nije pravno gledano element pojma multilateralne diplomatije ve je prije uslov za normalno i uspjeno obavljanje zadataka stalne misije. Diplomatski odnosi izmeu drava, karakteristini za bilateralnu diplomatiju, i odnosi izmeu drave i meunarodne organizacije, karakteristini za multilateralnu diplomatiju, ne mogu se izjednaavati. Postoji nekoliko kljunih razlika izmeu ove dvije ustanove. Odnos koji se uspostavlja izmeu drave lanice jedne meunarodne organizacije i meunarodne organizacije moe se samo u irem smislu posmatrati kao diplomatski odnos. To nije klasian odnos koji se pojavljuje izmeu drava kao klasinih subjekata pri uspostavljanju redovnih diplomatskih odnosa. Prilikom osnivanja stalnih misija pri meunarodnim organizacijama pojavljuje se sloeniji pravni odnos nego to je to sluaj prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija izmeu drava. Dok se prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija pojavljuje dvostrani odnos izmeu dvije drave, dotle se kod osnivanja stalnih misija pri meunarodnim organizacijama pojavljuje sloeniji viestrani odnos. Pored drave lanice koja osniva stalnu misiju i meunarodne organizacije kod koje je osniva, ovdje se pojavljuje i drava domain, na ijoj teritoriji se nalazi sjedite organizacije. To je posljedica injenice da meunarodne organizacije imaju sopstvenu teritoriju, i u izvijesnom smislu imamo trostrani odnos kakvog nema kod bilateralne diplomatije.[footnoteRef:3] [3: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 239.]

Multilateralna diplomatija je posljedica drutvenih promjena u svijetu, tehnoloke revolucije i razvoja saobraaja. U uslovima sveopte povezanosti svijeta i spoljna politika poprima globalne razmjere i zahtijeva rjeenja na univerzalnoj osnovi po nizu pitanja. Viestrana diplomatija moe biti ad hoc imenovana za jedan konkretan sluaj, i stalna u vidu upuivanja stalnih misija drava pri meunarodnim organizacijama. Osnovna razlika je u tome to je prva tematski i vremenski ograniena samo na taj skup, a druga kontinuirano obavlja djelatnost na irem planu, koji esto prevazilazi ue interese sopstvene drave. Kod prve utvruju se pravila procedure i nain glasanja za svaki skup, dok kod druge djelatnost se odvija po utvrenim pravilima procedure i nainu glasanja. Konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera (1975) razlikuje tri oblika multilateralne diplomatije:a) stalne misije pri meunarodnim organizacijamab) predstavnike drava na meunarodnim konferencijama sazvanim od strane meunarodne organizacije ili pod njenim okriljemc) posmatrake misije drava-nelanica[footnoteRef:4] [4: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298.]

VRSTE MULTILATERALNE DIPLOMATIJE

Multilateralna diplomatija javlja se u vie oblika, u zavisnosti od toga ta je predmet njenog angamana, kao i ko su njeni subjekti. Najea je podjela multilateralne diplomatije na politiku i ekonomsku.Multilaterana politika diplomatija ima u svom fokusu pitanja i aktivnosti koja se tiu rata i mira, dravnih granica, ljudskih prava i sloboda, bezbjednosti, borba protiv kriminala i krijumarenja narkotika i oruja, pitanja ouvanja ivotne sredine i dr.Primjer politike multilateralne diplomatije: aktivnost Savjeta bezbjednosti i drugih organa UN, Savjeta Evrope, OEBS i drugih globalnih meunarodnih organizacija koje se preteno bave globalnim politikim pitanjima svijeta.Multilateralna ekonomska diplomatija fokusirana je na pitanja i aktivnosti koji se tiu globalnih svjetskih ili regionalnih problema: odrivi ekonomski razvoj, nezaposlenost, poveanje proizvodnje hrane, iskorjenjivanje siromatva, reprogram dugova zemalja u razvoju, smanjivanje jaza izmeu bogatih i siromanih i dr.Primjer multilateralne ekonomske diplomatije je aktivnost MMF, Svjetske banke, Svjetske trgovinske organizacije, OECD i drugih meunarodnih organizacija i regionalnih integracija koje se preteno bave globalnim ekonomskim i razvojnim pitanjima svijeta.[footnoteRef:5] [5: ai, Diplomatija, ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari, Beograd 2003, str. 47.]

Diferenciranja unutar multilateralne diplomatije na politiku i ekonomsku uvijek su uslovna, a ne iskljuiva, uz sve specifinosti koje karakteriu jedan ili drugi diplomatski segment. U praksi, politiku multilateralnu diplomatiju esto je teko, pa i nemogue odvojiti od ekonomske multilateralne diplomatije, jer se meusobno prepliu.Skupovi efova drava ili vlada predstavljaju multilateralnu diplomatiju na vrhu ili multilateralnu samit diplomatiju, kao to su, na primjer, samiti efova drava koju ine SAD, Kanade, Japana, Velike Britanije, Francuske, Njemake, Italije i Rusije.Aktivnost u okviru meunarodnih organizacija naziva se stalna ili redovna multilateralna diplomatija.Aktivnost na ad hoc sazvanim meunarodnim konferencijama naziva se privremena ili ad hoc multilateralna diplomatija.Diplomatske aktivnosti predstavnika drava lanica NATO, kao i misija drugih zemalja akreditovanih pri toj globalnoj vojno-politikoj organizaciji su multilateralna vojna diplomatija.Paramultilateralna diplomatija je ona koja se ostvaruje izvan dravne multilateralne diplomatije, u okviru ovlaenih meunarodnih organizacija.Multilateralna diplomatija u svim svojim pojavnim oblicima je u pravoj ekspanziji u savremenom svijetu.

STALNE MISIJE PRI MEUNARODNIM ORGANIZACIJAMA

Stalne misije i multilateralna diplomatija javljaju se u svom pravom obliku tek u devetnaestom vijeku. Saradnja vie drava institucionalizuje se kroz stvaranje zajednikih tijela i komisija, a kasnije i prvih meunarodnih organizacija savremenog tipa. Predstavnici drava sve ee borave u dravi sjeditu meunarodne organizacije i postepeno dobijaju poseban poloaj na njenoj teritoriji. Stvaraju se prva pravila o njihovim povlasticama, privilegijama i imunitetima. Taj poloaj se pribliava poloaju diplomatskih predstavnika drava u bilateralnoj diplomatiji, mada nepostojanje reciprociteta (to je karakteristika bilateralne diplomatije) oteava njihovo potpuno izjednaenje sa lanovima stalnih diplomatskih misija.[footnoteRef:6] [6: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 234.]

Svestrana aktivnost meunarodnih organizacija i njihova sve vea uloga u ivotu drava zahtijevaju vre veze i trajniji kontakt izmeu organizacija i njegovog lanstva. To se postie akreditovanjem stalnih misija pri meunarodnim organizacijama.[footnoteRef:7] [7: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 165.]

Diplomatska misija je slubeno predstavnitvo drave u drugim dravama, kao i pri meunarodnoj organizaciji/konferenciji. Diplomatska misija moe biti stalna ili privremena, moe bitiad hocza jedan specifian posao ili jedan zadatakUspostavljanje stalne misije pri meunarodnoj organizaciji je pravo, a ne obaveza drave-lanice. Drava-lanica uspostavlja stalnu misiju pri meunarodnoj organizaciji jednostranim aktom u formi notifikacije nadlenom organu organizacije, to pravo na uspostavljanje misije proizlazi iz lanstva u meunarodnoj organizaciji.[footnoteRef:8] [8: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298.]

Drava-lanica akredituje predstavnike u meunarodnoj organizaciji slanjem akreditivnih pisama nadlenom organu meunarodne oprganizacije. Pod nadlenim organom se podrazumijeva generalni sekretar ili direktor meunarodne organizacije. Misiju pored efa misije sainjava i diplomatsko osoblje, administrativno i tehniko osoblje i posluno osoblje.[footnoteRef:9] [9: Beka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa eunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, lan 13]

Funkcija efa misije poinje predajom ovlaenja koja izdaje ef drave, predsjednik vlade ili ministar inostranih poslova, i ono se dostavlja generalnom sekretaru. Generalni sekretar ima ulogu administrativnog zastupnika organizacije.Misije se otvaraju u sjeditu meunarodne organizacije. Ako pravila organizacije to dozvoljavaju, uz prethodni pristanak drave sjedita, drava imenovanja moe da otvori misiju i u mjestu gdje nije sjedite organizacije.[footnoteRef:10] [10: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247.]

Funkcije stalnih misija sastoje se u: 1. predstavljanje drave imenovanja pri meunarodnoj organizaciji2. odravanje veza izmeu drave imenovanja i organizacije3. voenje pregovora sa organizacijom i u okviru organizacije4. upoznavanje sa djelatnou organizacije i podnoenje izvjetaja o tome vladi drave 5. zatite interesa drave imenovanja i naela u odnosu na organizaciju6. rad na ostvarivanju ciljeva i naela organizacije sa organizacijom i u okviru iste. Poto drava lanica meunarodne organizacije ima pravo da osnuje stalnu misiju na osnovu svog lanstva koje se zasniva na naelu suverene jednakosti, tako se u sjeditu meunarodnih organizacija pojavljuje i odnos izmeu samih drava koji se sprovodi preko njihovih stalnih misija. Stalne misije kao i predstavniko tijelo predstavljaju suverenitet svojih drava u meunarodnim odnosima u granicama dobijenih ovlaenja od drave. Stalne misije predstavljaju u ogranienom obimu svoje drave kod meunarodnih organizacija kao subjekata meunarodnog prava posebnih po vrsti. Stalna misija ima zadatak da obezbjedi diplomatske odnose, kao organ spoljnih odnosa jedne drave namijenjen da je predstavlja kod jedne meunarodne organizacije. Stalna misija pored zatite interesa svoje drave, ima zadatak da radi i na ostvarenju naela, ciljeva i zadataka organizacije. Upravo su stalne misije spona izmeu dva subjekta meunarodnog prava razliitog roda. Prvi propis o stalnim misijama u eri Ujedinjenih nacija bila je rezolucija Generalne skuptine od 3. decembra 1948. godine o stalnim misijama pri Ujedinjenim nacijama. Era Ujedninjenih nacija i naglog razvoja univerzalnih i regionalnih meunarodnih organizacija donijee i nezapamen razvitak stalnih misija drava pri meunarodnim organizacijama. Beka konvencija o predstavljanju drava i njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, usvojena 1975. godine, izvrie konano kodifikaciju pravila o stalnim misijama.[footnoteRef:11] [11: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 238.]

Beka konvencija je usvojena 14. marta 1975. godine, a uredila je pitanje poloaja i statusa misija drava pri meunarodnim organizacijama. U preambuli Konvencije istie se stav drava uesnica da multilateralna diplomatija ima sve vaniju ulogu u odnosima izmeu drava i da Organizacija Ujedinjenih Nacija, njene specijalizovane ustanove i druge meunarodne organizacije univerzalnog karaktera u okviru meunarodne organizacije imaju svoje zadatke. Konvencija se primjenjuje samo pod uslovom da je drava sjedita odnosne meunarodne organizacije prihvatila Konvenciju. Pravilo je da statut, odnosno osnovni akt meunarodne organizacije odreuje da li drave nelanice imaju pravo da osnivaju stalne misije pri organizaciji, to je i logino jer drave lanice meunarodne organizacije odluuju o njenom osnivanju i o svim bitnim pitanjima vezanim za njen poloaj i djelatnost. Beka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera takoe omoguava uspostavljanje stalnih misija drava nelanica organizacije, pod uslovom da to doputaju pravila te organizacije.[footnoteRef:12] I drave nelanice organizacija mogu upuivati stalne misije, ali samo u svojstvu posmatraa. [12: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str.245.]

Vodei rauna o racionalnosti i injenici da pojedine drave nemaju dovoljno sredstava za otvaranje i odravanje posebnih stalnih misija, Beka konvencija o predstavljanju drava predvia mogunost viestrukog akreditovanja. Drava imenovanja moe da akredituje isto lice u svojstvu efa misije kod dvije ili vie meunarodnih organizacija ili da imenuje efa predstavnitva u svojstvu lana diplomatskog osoblja neke druge svoje misije. Isto tako, dvije ili vie drava mogu da akredituju isto lice u svojstvu efa misije kod iste meunarodne organizacije. Konvencija utvruje i dunost organizacije da, po potrebi, pomae dravi sjedita da obezbjedi da drava imenovanja, njena misija i lanovi njene misije izvravaju svoje obaveze u pogledu imuniteta i privilegija predvienih konvencijom.[footnoteRef:13] [13: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 248.]

DIPLOMATSKI PREDSTAVNICI - ULOGA I FUNKCIJE

Posebnu grupu predstavnika u meunarodnom optenju i odravanju meunarodnih odnosa ine lica koja u ime drava nastupaju kao lanovi stalnih misija pri meunarodnim organizacijama i komisijama, kao i lica koja kao predstavnici drava u svojstvu lanova delegacija uestvuju na meunarodnim konferencijama i skupovima. U okviru multilateralne diplomatije ukljuuju se i meunarodni slubenici koji predstavljaju meunarodne organizacije kao subjekte meunarodnog prava, i to u odnosu prema dravama (lanicama ili nelanicama odnosnih organizacija) ili u odnosu na druge meunarodne organizacije.[footnoteRef:14] [14: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 232.]

Diplomatsko osoblje regrutuje se, po pravilu, iz redova dravljana sopstvene zemlje. Drava imenovanja po svom izboru imenuje lanove misije s tim da vodi rauna o dva uslova: broj osoblja misije ne treba da prelazi okvire razumnog i normalnog s obzirom na funkcije organizacije, potrebe dotine misije, i na okolnosti i uslove u dravi primateljici. ef misije i lanovi diplomatskog osoblja trebaju u principu biti dravljani zemlje imenovanja. Diplomatski predstavnik nije samo reprezentant, ve i zastupnik drave koja ga je akreditovala. U svome svojstvu zastupnika, diplomatski predstavnik radi u ime drave, izjavljuje njenu volju i time u njeno ime preuzima obaveze.[footnoteRef:15] [15: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 39.]

Pored efa misije u sastav misije mogu da uu i drugi lanovi diplomatskog osoblja: administrativno, tehniko i posluno osoblje. Drava imenovanja duna je da organizaciju obavjetava o imenovanju, dolasku i odlasku lanova misije, adresi misije, zapoljavanju i otputanju lica u svojstvu lanova osoblja misije i drugim sliniim podacima.[footnoteRef:16] [16: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247.]

Razvoj ustanove diplomatskih predstavnika odavno je postavio odreene granice njihovih funkcija, svrstavajui ih u etiri osnovne grupe:1. predstavljanje 2. pregovaranje 3. zatita interesa i 4. posmatranje i obavjetavanje.Peta grupa funkcija, koju pored navedene etiri pominje i Beka konvencija o diplomatskim odnosima iz 1961. godine je i unapreenje prijateljskih odnosa.[footnoteRef:17] [17: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 35.]

DELEGACIJE

Konvencija utvruje pravo drava da upute delegaciju u organ meunarodne organizacije ili na konferenciju u skladu sa pravilima organizacije. Rije drava obuhvata i drave-lanice i drave-nelanice.[footnoteRef:18] [18: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300.]

Delegacija oznaava delegaciju pri organu ili delegaciju na konferenciji.[footnoteRef:19] [19: Zakon o ratifikaciji Beke konvencije o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, lan 1]

DELEGACIJE PRI ORGANIMA MEUNARODNIH ORGANIZACIJA I NA MEUNARODNIM KONFERENCIJAMA

Drava moe da uputi delegaciju u organ meunarodne organizacije ili na konferenciju, pridravajui se pravila te organizacije. Akreditive efu delegacije i drugim delegatima izdaje ef drave, ef vlade, ministar inostranih poslova ili neki drugi nadleni organ drave imenovanja. Osim efa delegacije u delegaciji mogu da budu i drugi delegati, diplomatsko osoblje, administrativno i tehniko osoblje.[footnoteRef:20] [20: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. upr. Str. 250.]

Broj lanova delegacije ne treba da pree granicu razumnog i normalnog, s obzirom na zadatak konferencije, okolnosti i uslova u dravi sjedita. Veoma esto pravila organizacije ili konferencije ograniavaju broj lica koja mogu da uestvuju na sjednici jednog organa ili na konferenciji. Ako je ef delegacije odsutan ili nije u mogunosti da vri svoje funkcije, nadleni organ drave imenovanja postavlja vrioca dunosti efa delegacije meu ostalim lanovima delegacije. Ime vrioca dunosti efa delegacije saoptava se organizaciji odnosno konferenciji. Konvencija predvia dunost drave sjedita da dravi imenovanja pomogne u pribavljanju odgovarajuih prostorija delegacije, kao i prostorija za smjetaj osoblja. Linost efa delegacije, ostalih delegata i lanova diplomatskog osoblja neprikosnovena je. Oni ne mogu biti podvrgnuti nikakvom hapenju ili pritvoru. Svi oni uivaju imunitet od krivinog sudstva drave sjedita, kao i od njenog graanskog i upravnog sudstva u pogledu svih radnji uinjenih prilikom vrenja svojih dunosti.

DELEGACIJE POSMATRAA PRI ORGANIMA MEUNARODNIH ORGANIZACIJA I NA MEUNARODNIM KONFERENCIJAMA

Beka konvencija o predstavljanju drava ureuje i status delegacija posmatraa pri organima meunarodnih organizacija i na konferencijama sazvanih od meunarodnih organizacija ili pod njihovim okriljem. Drave alju delegacije posmatraa u skladu sa pravilima meunarodne organizacije. Funkcije stalne posmatrake misije sastoje se naroito u obezbjeenju predstavljanja drave imenovanja, zatiti njenih interesa, obavjetavanju o radu organizacije i unapreenju saradnje sa organizacijom i pregovaranju s njom. Kod funkcija posmatrakih misija nije rije o ostvarivanjima ciljeva organizacije, ve o unapreenju saradnje s njom, budui da drava imenovanja nije lan organizacije. Takoe se ne pominje ni pregovaranje kao funkcije posmatrake misije. Oko pitanja privilegija i imuniteta posmatrakih delegacija bilo je mnogo rasprava, kako na sjednicama Komisije UN za meunarodno pravo, tako i na samoj Bekoj konferenciji o predstavljanju drava. Jedan broj drava, posebno one koje na svojoj teritoriji imaju sjedita meunarodnih organizacija, zalagao se za najrestriktivniji prilaz u pogledu statusa delegacija posmatraa, dok je niz drugih drava bio spreman da i ovim delegacijama garantuje to povoljniji poloaj, pozivajui se, prije svega, na princip suverene jednakosti drava. Veina na Konferenciji prihvatila je ovaj drugi prilaz, tako da je Beka konvencija o predstavljanju drava predvidjela delegacijama posmatraa istovjetne olakice, privilegije i imunitete koji su dati delegacijama drava lanica pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim konferencijama sazvanim od tih organizacija.[footnoteRef:21] [21: M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. str. 254.]

Konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama unosi dvije novine u materiju posmatraa pri organima meunarodne organizacije: 1. Konvencija utvruje pravo drava-nelanica da upuuju delegacije posmatraa u organ ili konferenciju u skladu sa pravilima Organizacije; 2. Konvencija izjednauje status posmatraa drava-nelanica sa delegacijama drava-lanica pri organima meunarodne organizacije.[footnoteRef:22] [22: M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300.]

ZAKLJUAK

Danas je diplomatija vanija nego ikada u historiji. Savremeni svijet je toliko meuzavisan da se sporovi vie ne mogu rjeavati vojnom silom. Diplomatija je nunost. Dananji svijet karakterie sve vea meuzavisnost, kao rezultat procesa globalizacije, broj otvorenih meunarodnih politikih, ekonomskih, pravnih, ekolokih, zdravstvenih, humanitarnih, bezbjedonosnih i brojnih drugih pitanja, globalnog ili regionalnog karaktera, koja su predmet multilaterane diplomatije, neprestano se poveava i proiruje. Kao takva, ona se mogu uspjeno rjeavati i rijeiti samo u okviru meunarodne zajednice, odgovarajuim angaovanjem svih drava u svijetu.Svakodnevna otvorena ivotna pitanja sa kojima se suoavaju graani irom svijeta, kao to su nezaposlenost, odrivi razvoj, zatita ivotne sredine, terorizam, kriminal, nelegalna trgovina i dr. su postala globalna pitanja, ne mogu vie da se uspjeno rjeavaju na nekoj individualnoj osnovi, od strane samo jedne drave, ili na bilateralnoj osnovi izmeu dvije drave, ma koliko one bile znaajne i uticajne, nego samo na multiilateralnoj osnovi, kroz saradnju i odnose izmeu vie ili svih drava, sredstvima i tehnikama multilateralne diplomatije.Tok i ishod mnogih multilateralnih diplomatskih pregovora esto zavisi od toga koliko se prethodno dobro poznaju pregovarake pozicije drava uesnica na takvim pregovorima. Da bi konferencija uspjela potrebno je prethodno pripremiti teren, i to paljivo.Multilateralna diplomatija, u savremenom intenzivnom meunarodnom saobraaju, igra prvorazrednu ulogu. Moglo bi se rei da stoji na vrhuncu diplomatske ljestvice.

LITERATURA:

1. D. ai, Diplomatija ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari, Beograd 2003. 2. M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010.3. M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007.4. Zakon o ratifikaciji Beke konvencije o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, Slubeni list SFRJ br. 3/77

3