MUDANYA BELEDİYESİMUDANYA TURİZM MASTER PLANI 2016-2023

MUDANYA TURİZM MASTER PLANI2016-2023

YÜKLENİCİME-KA AR-GE ÖZEL EĞİTİM DANIŞMANLIK VE YAZILIM

GELİŞTİRME LTD. ŞTİ.

Araştırma EkibiProf. Dr. Hüseyin A. KANIBİR

Doç. Dr. Mehmet KAŞLI

TasarımOrkun KIZILTAYElif DANIŞMAZ

Mudanya 2015

4 5

SUNUŞ

Sevgili Mudanyalılar….

Daha çok denizi, havası, poyrazı, zeytini ve ‘’Kurtuluş savaşı’’ sonunda burada imzalanan LOZAN’A GİDEN YOLUN BAŞLANGICI’ olan ‘MUDANYA MÜTAREKE ANTLAŞMASI’ ile tanınan Mudanya’yı bir yandan uluslararası ‘Barış ve kardeşlik kenti’ yapma uğraşımı-zın yanında ,diğer taraftan da TURİZM ‘de Marka yapma uğraşı için-de çabalarımızı sürdürmekteyiz.

Mudanya ; coğrafi konumu itibarıyla Antik dönemden beri tarihi ve stratejik öneme sahip bir kent olma özelliği göstermiştir. Tarih ve zaman burada iç içe geçmiştir. Ancak bugüne kadar Mudanyamızın daha çok denizi, havası ve zeytini ön plana çıkartılmıştır. Halbuki Mudanyamızda tarihsel, kültürel ve gastronomi alanında ortaya çıkarılmayı bekleyen ve Mudanya Turizmine kazandırılacak birçok değerlerimiz vardır.

En önemli değerlerimizden bazıları, Mudanya Mütareke Evi Mü-zesi, Tahir Paşa Konağı, inanç turizmine kazandırılmayı bekleyen geçmişi İznik’te toplanan konsüle dayalı din adamlarının Mudan-ya’ya gelip inşa ettirdikleri kiliseler, dünyanın en lezzetli sofralık ürünleri olan kraliçelerin sofralarını süsleyen Kara İncir, en lezzetli sofralık Siyah Üzüm (Çağrışan Karası), Enginar, ortaya çıkarılmayı bekleyen Yürüyüş yolları, Girit kültürünü yansıtan ot yemekleri ve mezeler ve daha bir çok değer…Bunları tanımak için Mudanya’ya gelmek ve bu güzellikleri yaşamak lazım…

İşte tüm bu değerleri ortaya çıkartmak, planlı bir şekilde akılcı ve bi-lim ışığında çalışmalar yaparak Mudanyamızın önünü açmak ama-cıyla Mudanya’da bir ilki gerçekleştirme kararı alarak MUDANYA TURİZM MASTER PLANI hazırlamaya karar verdik.

Yapılan bu çalışma Mudanya’nın önümüzdeki yıllarının planlan-ması açısından çok önemlidir. Bu çalışma ile Mudanya’nın TURİZM alanında sahip olduğu değerler açısından MARKA KENTLER içine alınmasını sağlamak ve Mudanya’yı Turizm Kenti haline getirmeyi amaçlamaktayız.

HEDEFİMİZ, KÜLTÜREL DEĞERLERİMİZİN, TARİHSEL DEĞERLERİMİ-ZİN, GASTRONOMİ, ALANINDAKİ ZENGİNLİKLERİMİZİN TANITILDIĞI, İNANÇ TURİZMİNİN YAPILDIĞI, HER ALANDA BARIŞIN VE KARDEŞLİ-ĞİN COŞKUYLA YAŞANDIĞI MARKA KENT MUDANYA OLMAKTIR…..

SAYGILARIMLAHayri TÜRKYILMAZ

Mudanya Belediye Başkanı

6 7

ÖNSÖZ

Mudanya Belediye Başkanlığı için Mudanya Turizm Master Planı Projesi kapsamında hazırlanan bu kitap, lite-ratür taraması ve saha araştırmalarıyla toplanan verilerin birlikte değerlendirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Yapılan bu çalışma, Mudanya’nın turizm olanaklarını ve yapılabilecekleri uzun vadeli bir bakış açısıyla ele almakta ve yakın gelecekte Mudanya’nın önemli bir turizm bölgesi olabilmesi için nasıl bir sürecin planlanması ve yönetil-mesi gerektiğini anlatmaktadır. Bu bakış açısıyla, Mudanya’da turizmin sağlıklı gelişimi, tüm yıla yayılması ve turizmden elde edilen gelirin en üst düzeye çıkarılması konularına katkı sağlaması beklenmektedir.

Mudanya Turizm Master Planı çalışmaları kapsamında öncelikle literatür taraması yapılmış ve saha araştır-ması çalışmaları planlanmıştır. Saha araştırmaları kapsamında veriler, konaklama işletmeleri, yiyecek, içecek işletmeleri, sivil toplum kuruluşları ve kanaat önderleriyle yapılan görüşmeler ve uygulanan anketlerden elde edilmiştir. Saha çalışmaları kapsamında Mudanya merkez, Güzelyalı, Kumyaka, Tirilye başta olmak üzere çe-şitli turizm türleri için değerlendirilebilecek mahallelerde konaklama, yiyecek-içecek işletmeleri ziyaret edilmiş, mahalle muhtarları ve kanaat önderleri ile görüşmeler yapılmıştır. Bu bölgelerde 11 konaklama işletmesi ve 16 yiyecek-içecek işletmesi ile görüşülmüş ve anketler uygulanmıştır. Bunun yanında Mudanya Kaymakamlığı, Mudanya Belediyesi ve ilçedeki turizm dernekleriyle de görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmalarının son aşamasında, ilçedeki 7 kanaat önderi (kent konseyi, dernek başkanları, tarım ile ilgili birlikler, işadamları) ziyaret edilmiş ve Mudanya turizmi ile ilgili değerlendirmeleri alınmıştır. Ziyaret gerçekleştirdiğimiz işletmeler, kanaat önderleri ve sivil toplum kuruluşları, misafirperverliklerini esirgememiş ve çaylarına katık ettikleri soh-betlerinde bizlere Mudanya Turizminin geçmişini, yaşanan sorunları, beklentilerini ve önerilerini samimiyetle paylaşmışlardır.

Yılmadan, yorulmadan, heyecanımızı kaybetmeden sürdürdüğümüz bu çalışmanın ortaya çıkmasında pek çok kişi ve kuruluşun katkısı bulunmaktadır. Proje çalışmalarına gönüllü destek sağlayan Mudanya Belediyesi Turizm Komisyonu Başkanı Hüseyin ESEN’e, projenin sağlıklı bir şekilde yürümesine yardımcı olan Mudanya Kaymakamlığı ve Mudanya Belediyesi çalışanlarına, bizlere rehberlik eden Mudanyalı kardeşlerimize, işlet-mecilere, sivil toplum kuruluşlarına ve kanaat önderlerine teşekkürlerimizi sunuyor ve Mudanya’nın, Cumhu-riyet’in 100. yılında Türkiye’nin önde gelen turizm şehirlerinden biri olmasını temenni ediyoruz.

Prof. Dr. A. Hüseyin KANIBİRDoç. Dr. Mehmet KAŞLI

8

ÇALIŞMANIN AMACI

Mudanya ilçesindeki mevcut turizm verileri, ilçedeki geceleme ortalamasının 1. 3 gece olduğunu ortaya koy-maktadır. İlçedeki konaklama tesisleri hem sayı hem de nitelik olarak, gelir düzeyi yüksek ve nitelikli turistleri ağırlayabilme açısından oldukça yetersizdir. Mudanya kıyı bölgelerinin sadece günübirlik olarak gezilmesi, çok önemli bir sorun teşkil etmektedir. “Bu çalışma ile Mudanya’nın gerek Türkiye içinde ve gerekse uluslararası turizm pazarında nasıl bir “ürün” ve nasıl bir “imaj” ile ön plana çıkartılabileceği, bu ürünü ve imajı destekle-yecek biçimde” hangi “kurumsal kimlik” unsurlarına sahip olması gerektiği, şu andaki mevcut durumu ile he-deflenen durum arasındaki mesafenin ne olduğu ve bu mesafeyi kapatmak için yapılması gerekenlerin tespiti amaçlanmaktadır.

Başarılmak istenen diğer amaçları ise aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

> Yakın gelecekte Mudanya’nın turizm alanındaki marka şehirlerden biri olmasını sağlamak> Mudanya’da turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesini sağlamak > Mudanya turizm gelirlerini artmasına katkı sağlamak > Turizm faaliyetlerinin tüm yıla ve ilçe geneline yayılmasını sağlamak > Doğal kaynakları riske atmadan, temiz yaşam alanlarını tahrip etmeden, zengin kültürel mirasını ve insani değerlerini geleceğe taşıyarak turizm gelişimini sağlamak

Tabii ki sadece bu çalışma ile bu hedefin başarılması mümkün değildir. Kurumların işbirliği ile master plan dahilinde birçok çalışmanın koordineli olarak yapılması gerekmektedir. Mudanya’yı yakın gelecekte turizmde bir marka şehir yapabilmenin ilk adımı şehirdeki tüm paydaşların katılımıyla Mudanya’nın turizm vizyonunun resmen yazılması ve netleştirilmesidir. Yapılacak tüm çalışmaların Mudanya’nın turizm vizyonuna göre şekil-lenmesi ve turizm vizyonuna hizmet etmesi en başta gelen bir ön koşuldur.

İÇİNDEKİLER

SUNUŞ .............................................................................................................................................................................................................4ÖNSÖZ ..............................................................................................................................................................................................................7ÇALIŞMANIN AMACI .......................................................................................................................................................................................8TABLOLAR LİSTESİ .........................................................................................................................................................................................11ŞEKİLLER LİSTESİ ...........................................................................................................................................................................................12RESİMLER LİSTESİ ..........................................................................................................................................................................................14HARİTALAR LİSTESİ ........................................................................................................................................................................................151. TURİZM EĞİLİMLERİ ....................................................................................................................................................................................171. 1 DÜNYADA TURİZMİN MEVCUT DURUMU .................................................................................................................................................181. 2 DÜNYADA TURİZM EĞİLİMLERİ VE TAHMİNLER .....................................................................................................................................261. 3 DÜNYADA ÖN PLANA ÇIKAN TURİZM TÜRLERİ ......................................................................................................................................271. 3. 1 Sağlık Turizmi .......................................................................................................................................................................................271. 3. 2 Kongre Turizmi .....................................................................................................................................................................................291. 3. 3 Kültür Turizmi .......................................................................................................................................................................................311. 3. 4 Kırsal Turizm ........................................................................................................................................................................................331. 3. 5 Sualtı Dalış Turizmi ..............................................................................................................................................................................371. 3. 6 İnanç Turizmi ........................................................................................................................................................................................381. 3. 7 Etkinlik Turizmi .....................................................................................................................................................................................391. 4 TÜRKİYE’DE TURİZMİN MEVCUT DURUMU .............................................................................................................................................421. 4. 1 Turizm Sektöründeki Kurum ve Kuruluşlar .......................................................................................................................................421. 4. 2 Türkiye Turizm Sektöründe Arz Yapısı ................................................................................................................................................431. 4. 2. 1 Türkiye Turizm Sektöründe Konaklama Arz Yapısı .......................................................................................................................431. 4. 2. 2 Türkiye Turizm Sektöründe Yiyecek-İçecek Arzı ...........................................................................................................................461. 4. 2. 3 Türkiye Turizm Sektöründe Eğlence Yerleri Arzı ...........................................................................................................................471. 4. 3 Türkiye’de Turizmin Mevcut Talep Yapısı ............................................................................................................................................481. 4. 4 Türkiye’de Turizm Eğilimleri ve Tahminler .........................................................................................................................................511. 4. 5 Türkiye’de Öne Çıkan Turizm Türleri ...................................................................................................................................................511. 4. 5. 1 Sağlık Turizmi ...................................................................................................................................................................................511. 4. 5. 2 Yaşlı Turizmi .....................................................................................................................................................................................551. 4. 5. 3 Engelli Turizmi ..................................................................................................................................................................................551. 4. 5. 4 Kongre Turizmi .................................................................................................................................................................................551. 4. 5. 5 Kültür Turizmi ...................................................................................................................................................................................571. 4. 5. 6 Kırsal Turizm ....................................................................................................................................................................................601. 4. 5. 7 Sualtı Dalış Turizmi ..........................................................................................................................................................................621. 4. 5. 8 İnanç Turizmi ....................................................................................................................................................................................631. 4. 5. 9 Etkinlik Turizmi .................................................................................................................................................................................651. 4. 5. 10 Gastronomi Turizmi ........................................................................................................................................................................672. LİTERATÜR TARAMASI VE MUDANYA TURİZM ENVANTERİ .....................................................................................................................732. 1 MUDANYA’NIN TARİHİ ..............................................................................................................................................................................742. 2 MUDANYA’NIN YERLEŞİMİ VE COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ ..........................................................................................................................762. 3 MUDANYA’DA TURİZM ..............................................................................................................................................................................762. 3. 1 Doğal Çekicilikler .................................................................................................................................................................................782. 3. 2 Kültürel, Sanatsal ve Sportif Çekicilikler ...........................................................................................................................................782. 3. 3 Gastronomik Çekicilikler .....................................................................................................................................................................842. 4. MUDANYA TURİZMİNDE YASAL ÇERÇEVE .............................................................................................................................................882. 4. 1 Mudanya’da Turizm Sektörüne Sağlanan Teşvikler ..........................................................................................................................88

9

11

2. 4. 1. 1 Yatırım Teşvikleri..............................................................................................................................................................................882. 4. 1. 2 Bölgesel Teşvik Kalemleri ...............................................................................................................................................................882. 4. 1. 3 Kalkınma Ajansları Destekleri ........................................................................................................................................................892. 4. 1. 4 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu Kapsamındaki Destekler .......................................................................................................892. 4. 1. 4 Tarımsal Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Destekleri ..........................................................................................902. 5 MEVCUT TURİZM YATIRIMLARI NIN DEĞERLENDİRİLMESİ ...................................................................................................................912. 5. 1 Konaklama İşletmeleri ........................................................................................................................................................................912. 5. 2 Yiyecek-İçecek İşletmeleri ..................................................................................................................................................................992. 6 SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA GÖRE MUDANYA TURİZMİNİN MEVCUT DURUMU...........................................................................1052. 7 MUDANYA TURİZMİ SWOT ANALİZİ .........................................................................................................................................................1093. MUDANYA TURİZMİ İÇİN GELİŞME EĞİLİMLERİ .........................................................................................................................................1163. 1 TURİZM PAZARLAMASI KAPSAMINDA GENEL DEĞERLENDİRMELER VE MASTER PLANIN ANA BİLEŞENLERİ ..............................1163. 2 MUDANYA TURİZMİ İLE İLGİLİ GELECEK ÖNGÖRÜLERİ .........................................................................................................................1173. 3 MUDANYA TURİZMİ İÇİN SINIRLILIKLAR ................................................................................................................................................1174. MUDANYA İLÇESİ TURİZM STRATEJİLERİ .................................................................................................................................................1204. 1 MUDANYA TURİZM VİZYONU VE HEDEFLER ...........................................................................................................................................1204. 2 MUDANYA TURİZM MASTER PLANI SÜRECİNDE ANA BİLEŞENLER ....................................................................................................1214. 2. 1 Bileşen 1 Ürün İyileştirme Bağlamında Mevcut Mudanya Ürününün İyileştirilmesi ve Geliştirilmesi ..........................................1214. 2. 2 Bileşen 2 Yeni Ürün Geliştirme Bağlamında Turizm Pazarı İçin Yeni Bir Mudanya Ürünü Oluşturulması .....................................1224. 2. 3 Bileşen 3 Mevcut ve Yeni Mudanya Ürünleri İçin Hangi Muhtemel Pazarlara Hitap Edilmesi Gerektiğinin Belirlenmesi ............1224. 2. 4 Bileşen 4 Mudanya Ürününün İç ve Dış Turizm Pazarında Nasıl Bir Konumlandırmaya Dayandırılacağı Kararının Verilmesi....1234. 2. 5 Bileşen 5 Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi ....................................................................................................................................1255. MEKANSAL ve MEKANSAL OLMAYAN PLANLAMA .................................................................................................................................1286. MUDANYA TURİZMİ İÇİN BİLEŞENLER, POLİTİKALAR VE EYLEMLER .....................................................................................................1466. MUDANYA İÇİN ÖRNEK ŞEHİRLER .............................................................................................................................................................171KAYNAKÇA ......................................................................................................................................................................................................173

TABLOLAR LİSTESİTablo 1. Dünyadaki Başlıca Dinler ve İnanan Sayıları ...................................................................................................................................38Tablo 2. Turizm Sektöründeki Başlıca Kurum ve Kuruluşlar .......................................................................................................................42Tablo 3. Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Sayısı ve Kapasitesi 2013 ................................................................................................43Tablo 4. Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Yatak Dağılımı 2013 ..................................................................................................................45Tablo 5. Turizm Belgeli Yiyecek-İçecek Tesislerinin Sayısı ve Kapasitesi 2013 ..........................................................................................46Tablo 6. Turizm Belgeli Eğlence Yerlerinin Sayısı 2013 ................................................................................................................................47Tablo 7. Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları .............................................................................50Tablo 8. Türkiye’de Sağlık Hizmeti Alan Uluslararası Hasta Dağılımı 2012 ................................................................................................52Tablo 9. Türkiye’deki En Büyük Kongre Merkezleri 2013 .............................................................................................................................56Tablo 10. Dünya Mirası Listesinde Türkiye ....................................................................................................................................................57Tablo 11. Türkiye’de İllere Göre Gastronomi Müzeleri ..................................................................................................................................68Tablo 12. İllerin Yerel Gastronomi Etkinlikleri ...............................................................................................................................................70Tablo 13. Bursa İlçelerine Ait Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayıları (2012) ......................................................................................................77Tablo 14. Bursa’daki Müze ve Ören Yerleri ile Ziyaretçi Sayıları (2012) ......................................................................................................77Tablo 15. Örnek Yatırım ve Teşvik Tablosu ....................................................................................................................................................89Tablo 16. Konaklama İşletmeleri Anketi Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmaları ...............................................................................98Tablo 17. Yiyecek-İçecek İşletmesi Yöneticilerine Göre Mudanya’da Sektörün Durumu ...........................................................................105Tablo 18. Sivil Toplum Kuruluşlarına Göre Mudanya Turizminin Mevcut Durumu .....................................................................................108Tablo 19. Mudanya Turizmine Yönelik SWOT Analizi .....................................................................................................................................110

10

13

ŞEKİLLER LİSTESİGrafik 1. Uluslararası Turizm Hareketlerinin Sayısal Gelişimi (2000-2013)................................................................................................18Grafik 2. Turistlerin Ziyaret Amaçları (%) ......................................................................................................................................................20Grafik 3. Turistlerin Ulaşım Tercihleri ............................................................................................................................................................21Grafik 4 Turist Varışlarındaki İlk 10 Ülke, 2013 .............................................................................................................................................23Grafik 5 Turist Varışlarında İlk On Ülkede Değişim Oranları (%) 2013 .........................................................................................................23Grafik 6. Dünyada En Çok Turizm Geliri Elde Eden Ülkeler (İlk 10) 2013 .....................................................................................................23Grafik 7. Dünyada En Çok Turizm Geliri Elde Eden Ülkelerdeki Değişim (İlk 10) 2013 ...............................................................................24Grafik 8. Dünyada En Fazla Turizm Harcaması Yapan Ülkeler (İlk 10) 2013 ...............................................................................................24Grafik 9. En Fazla Turizm Harcaması Gerçekleştiren Ülkelerin Payları (İlk 10) 2013 .................................................................................25Grafik 10. Ülkelerin Yapmış Olduğu Harcamaların Nüfusa Oranı (ilk 10) 2013 ...........................................................................................25Grafik 11. 60 Yaş ve Üzerindeki Nüfusun Ülke Nüfuslarına Oranı ...............................................................................................................29Grafik 12. Kongrelere Katılan Turistlerin Harcama Dağılımları ...................................................................................................................30Grafik 13. Bölgelere Göre Kongrelerin Dağılımı ...........................................................................................................................................30Grafik 14. Ülkelerin Kongre Sayıları ..............................................................................................................................................................31Grafik 15. Şehirlerin Kongre Sayıları (İlk 10) .................................................................................................................................................31Grafik 16. Bölgelere Göre Dünya Mirası Dağılımı .........................................................................................................................................32Grafik 17. Turizm İşletme Belgeli Otel işletmelerinin Kapasiteleri 2013 .....................................................................................................44Grafik 18. Turizm Yatırım Belgeli Otel işletmelerinin Kapasiteleri 2013 .....................................................................................................44Grafik 19. Yiyecek-İçecek Tesislerinin Türlerine Göre Dağılımı 2013 ..........................................................................................................47Grafik 20. Yıllar İtibariyle Türkiye’ye Gelen Yabancı Turist Sayısı ................................................................................................................48Grafik 21. Türkiye’ye Gelen Turistlerin Geliş Amaçlarına Göre Dağılımı 2013 ............................................................................................48Grafik 22. Yıllar İtibariyle Elde Edilen Turizm Gelirleri .................................................................................................................................49Grafik 23. Türkiye’ye En Çok Ziyarette Bulunan İlk 10 Millet (2009-2013) ..................................................................................................49Grafik 24. Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranlarındaki Değişim .................................................50Grafik 25. Uluslararası Hastaların İlk 10 İle Göre Dağılımı ..........................................................................................................................52Grafik 26. Uluslararası Hastaların Geldiği İlk 10 Ülke 2012 .........................................................................................................................53Grafik 27. Türkiye’de Yapılan Uluslararası Kongre Sayıları ve Küresel Sıra 2013 ......................................................................................56Grafik 28. Müze ve Ören Yerleri Ziyaretçi Sayısı ...........................................................................................................................................58Grafik 29. En çok ziyaret edilen müze ve ören yerleri ..................................................................................................................................59Grafik 30. İllere Göre Turist ve Müze Ziyaretçi Sayıları 2013 .......................................................................................................................59Grafik 31. İllere Göre Türkiye’deki Dalış Okulu Sayısı 2014 .........................................................................................................................63Grafik 32. Dini Nedenlerle Türkiye’yi Ziyaret Eden Yabancı Turistler ..........................................................................................................64Grafik 33. Anzak Günü Anma Törenlerine Katılan Ziyaretçi Sayıları ...........................................................................................................66Grafik 34. Mudanya’daki Konaklama İşletmeleri .........................................................................................................................................91Grafik 35. Konaklma İşletmelerinden Katılımcıların Pozisyonları ..............................................................................................................92Grafik 36. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinin Aylara Göre Doluluk Oranları ...................................................................................92Grafik 37. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinde Kadrolu Personel Sayıları .......................................................................................93Grafik 38. Mudanya Konaklama İşletmelerindeki Geçici Personel Sayıları ...............................................................................................93Grafik 39. Mudanya’da Yıl Boyu Açık Tutulan İşletme Sayıları .....................................................................................................................94Grafik 40. Mudanya Konaklama İşletmelerindeki Ortalama Oda Fiyatları .................................................................................................94Grafik 41. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinin Elde Ettiği Gelirin Mevsimlere Göre Dağılımı ..........................................................95Grafik 42. Gelirlerin Türlerine Göre Dağılımı .................................................................................................................................................95Grafik 43. Turistlerin Geliş Amaçlarına Göre Dağılımı .................................................................................................................................96Grafik 44. Turistlerin Geldikleri Bölgelere Göre Dağılımı .............................................................................................................................96Grafik 45. Turistlerin Geceleme Sayılarına Göre Dağılımı............................................................................................................................97Grafik 46. Turistlerin Ulaşım Araçlarına Göre Dağılımı ................................................................................................................................97Grafik 47. Mudanya’dan Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmeleri ..................................................................................................99Grafik 48. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Kapasiteleri ..............................................................................................99

Grafik 49. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Aylık Doluluk Oranları .............................................................................100Grafik 50. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Ortalama Müşteri Harcamaları ..............................................................100Grafik 51. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Kadrolu Personel Sayıları ........................................................................101Grafik 52. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Geçici Personel Sayıları ...........................................................................101Grafik 53. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Mevsimsel Gelir Dağılımı ........................................................................102Grafik 54. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Mevsimsel Müşteri Dağılımı ...................................................................102Grafik 55. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Mevsimsel Gelir Dağılımı .......................................................................103Grafik 56. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Gelirlerin Yüzde Dağılımı ........................................................................103Grafik 57. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Gelirlerin Rakamsal Dağılımı .................................................................104Grafik 58. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Açık Tutulduğu Öğünler ...........................................................................104

12

1514

RESİMLER LİSTESİResim 1. Mudanya Müareke Evi Müzesi ........................................................................................................................................................78Resim 2. Tahir Paşa Konağı ............................................................................................................................................................................79Resim 3. Tren Garı Binası (Montania Otel) .....................................................................................................................................................79Resim 4. Dereköy Kilisesi ...............................................................................................................................................................................79Resim 5. Eski Mudanya Evleri ........................................................................................................................................................................80Resim 6. Şükrü Çavuş Anıtı ............................................................................................................................................................................80Resim 7. Kemerli Kilise ...................................................................................................................................................................................80Resim 8. Hasan Paşa Hamamı .......................................................................................................................................................................80Resim 9. Fatih Camii .......................................................................................................................................................................................81Resim 10. Apostoloi Kilisesi ...........................................................................................................................................................................81Resim 11. Baş Melekler Kilisesi .....................................................................................................................................................................81Resim 12. Mudanya Ortodoks Kilisesi ...........................................................................................................................................................81Resim 13. Taş Mektep .....................................................................................................................................................................................82Resim 14. Girit Dantelleri................................................................................................................................................................................82Resim 15. Mudanya Mütareke Festivali ........................................................................................................................................................82Resim 16. Anıt Taş ...........................................................................................................................................................................................82Resim 17. Mirzaoba Papaz İni Mağarası ........................................................................................................................................................83Resim 18. Halil Ağa Evi ...................................................................................................................................................................................83Resim 19. Mudanya Belediyesi Eski Hizmet Binası ......................................................................................................................................83Resim 20. ŞMudanya Yel Değirmeni ..............................................................................................................................................................83Resim 21. Aziz Yuhanna Kilisesi .....................................................................................................................................................................84Resim 22. Aya Yani Manastırı .........................................................................................................................................................................84Resim 23. Dakos (Kukuyava Yemeği) ............................................................................................................................................................84Resim 24. Kuzu Etli Stamnagati Yemeği .......................................................................................................................................................84Resim 25. Pita Yemeği ....................................................................................................................................................................................85Resim 26. Enginarlı Pilav ................................................................................................................................................................................85Resim 27. Şevketi Bostan Yemeği ..................................................................................................................................................................85Resim 28. Yoğurtlu Oğlak Evi .........................................................................................................................................................................85Resim 29. Kavala Böreği .................................................................................................................................................................................85Resim 30. Arapsaçı .........................................................................................................................................................................................86Resim 31. Girit Ot Mezeleri .............................................................................................................................................................................87Resim 32. Fava ................................................................................................................................................................................................87Resim 33. Superloos tuvalet/Paris ................................................................................................................................................................132Resim 34. Modern Çeşme/Viyana .................................................................................................................................................................132Resim 35. Yürüyüş/bisiklet rotası tuvalet resmi ..........................................................................................................................................132Resim 36.7. Geleneksel Mudanya Bisiklet Turu ............................................................................................................................................134Resim 37. Tematik Park Örneği ......................................................................................................................................................................136Resim 38. Taş Mektep .....................................................................................................................................................................................138Resim 39. Eski Giritli Evleri ............................................................................................................................................................................139Resim 40. Mudanya Mütareke Evi Müzesi .....................................................................................................................................................139Resim 41. Tekke-i Cedid Konağı .....................................................................................................................................................................140Resim 42. Hasan Ağa Hamamı .......................................................................................................................................................................140Resim 43. Tirilye Hamamı ..............................................................................................................................................................................140Resim 44. Tarihi Alay Kahvesi ........................................................................................................................................................................140Resim 45. Tekke-i Atik Camii .........................................................................................................................................................................140Resim 46. Mudanya Eski Evleri ......................................................................................................................................................................141Resim 47. Mudanya Zeytin Hali ......................................................................................................................................................................141

HARİTALAR LİSTESİHarita 1. Dünya İnanç Turizmi Haritası ..........................................................................................................................................................39Harita 2. Türkiye’de Jeotermal Kaynaklar Haritası ......................................................................................................................................54Harita 3. Türkiye’de Gastronomi Turizmi Amaçlı Ziyaret Edilen İller ..........................................................................................................67Harita 4. Mudanya Karayolu Haritası ............................................................................................................................................................74Harita 5. Teşvik Sistemi ..................................................................................................................................................................................88Harita 6. IPARD Kapsamındaki İller ...............................................................................................................................................................90Harita 7. Mudanya Bisiklet Rotaları ...............................................................................................................................................................134Harita 8. Mudanya Atlı Yürüyüş Rotaları .......................................................................................................................................................135Harita 9. Mudanya ATV Rotaları .....................................................................................................................................................................135Harita 10. Mudanya Trekking Parkurları .......................................................................................................................................................136

1716

1. TURİZM EĞİLİMLERİ

18 19

1970 yılından beri turist akışlarındaki büyük artış “kitle turizmine” atfedilebilir. 1974 ve 1979’daki iki petrol krizi dünyada, özellikle Avrupa’da ekono-mik durgunluğa yol açmıştır. Ancak, bu durgunluk uluslararası turizmi derin bir şekilde etkilememiştir. 1980’lerin başında enerji krizi ve petrol fiyatlarındaki artış ve daha sonra Ortadoğu’daki siyasi gelişmeler dünyanın ekonomik yapısında geçici bir durgunluğa yol açmıştır (Brian, 1989). Bu durgunluk 1982 yılında geçici de olsa turizm talebini olumsuz yönde etkile-miştir. 1980’lerin başlarından beri, turizm ve hava taşımacılığıyla ilgili yeni bazı faktörler turizmin ge-lişmesini etkilemekte ve yönlendirmektedir. Ücretli tatillerin uzaması ve turizm hareketlerinin kalitesinin artması da bütün bunlara katkıda bulunmaktadır.

1983 yılından sonra uluslararası turizmde önem-li bir gelişme gözlenmektedir. Ancak, 1986 yılında Çernobil nükleer kazası ve ABD-Libya krizi, Akdeniz havzasındaki uluslararası turizmin gelişme hızında yavaşlamaya yol açmasına rağmen, bir bütün ola-rak dünya turizmi artış seyrini sürdürmüştür. Dünya turizm hareketlerini azaltıcı en önemli faktörlerden biri, güvenlik unsurudur. Turistik gezi için tasarrufu olan insanları seyahat etmekten vazgeçirecek temel unsur güvenlik faktörüdür. Nitekim 1991 yılında Kör-fez Savaşı’nın etkisiyle uluslararası turizm hareket-lerinde yavaşlama gözlenmiştir. Bu yavaşlama daha çok bölgesel olmuş ve Ortadoğu ve Doğu Akdeniz ülkelerinde turizm hareketlerini etkilemiştir. Dünya üzerinde yaşanan ekonomik, politik ve terör eylem-lerinden kaynaklı kriz türleri 21. yüzyıla geldiğimizde de devam etmiştir. Örneğin, özellikle 2001 yılında ABD’deki Dünya Ticaret Merkezine yapılan, kamuo-yunda 11 Eylül ikiz kuleler saldırısı olarak da bilinen, terör eylemi, bir önceki yıla göre uluslararası seyahat eden turist girişleri sayısının %0,14 azalışla 688 mil-yona gerilemesindeki en önemli unsur olmuştur. Bu oran dünya genelinde çok ciddi bir düşüşe işaret et-mese de özellikle ABD’ye yapılan turistik seyahatleri önceki yıla nispeten %4,6 oranında düşürerek 122 milyona geriletmiştir ki bu sadece bir yılda 6 milyon kadar bir yabancı turist kaybı demektir. Aynı yıl dün-ya genelinde dış turizm gelirleri ise %2,5’lik bir azalış ile 475 milyar dolardan 463 milyara gerilemiştir. 2002 yılında %3 artışla 709 milyona ulaşan uluslararası tu-rist sayısı 2003 yılı içinde dünya ekonomisindeki is-tikrarsızlıklar, uzak doğuyu etkisine alan SARS virüsü ve ABD’nin Irak’a yaptığı müdahale ile %1,7 azalarak 609 milyon olmuştur. Bu durum uluslararası turizm gelirlerine ilginç bir şekilde yansımıştır. Amerikan Do-ları temel alınarak değerlendirildiğinde, 2002 yılında 474 milyon olan turizm geliri 2003 yılında 51 milyar dolar artış göstererek 525 milyar dolara yükselmiştir. Ancak Euro tabanlı değerlendirildiğinde 2002’de 501 Euro olan gelir 37 milyar Euro azalmayla 2003 yılın-da 464 milyar Euro olmuştur. Bu durumun en belirgin sebebi ise Amerikan dolarının Euro karşısında değer kaybetmesinin döviz kurları arasında yarattığı farktır.

2003 yılından 2008 yılına kadar ise turizme olan ta-lepte artış gözlenmiştir. Ancak 2008’de ABD’nin ko-nut sektöründe başlayan kredi krizi önlenemeyerek finansal bir krize dönüşmüş ardından reel sektöre sıç-ramıştır. Krizin etki alanı ise küreselleşmenin ulusla-rarası boyutları nedeniyle diğer ulusal ekonomileri de olumsuz etkilemiştir. Küresel kriz turizm sektöründe de istikrarı bozmuştur. 2008 yılında uluslararası tu-rist sayısı 2007 yılındaki varışlara göre 21 milyon ar-tarak 924 milyona ulaşmıştır ve %2’lik bir artış mey-dana gelmiştir. 2008 yılının ilk yarısında %5’lik bir büyüme gösteren uluslararası turist sayısında yılın ikinci yarısında %1’lik bir düşüş gözlenmiştir. 2009 turizm verileri açıklandığında ise krizin turizm üze-rindeki tahribi daha netleşmiştir. 2009 yılında ulus-lararası turist sayısı 2008 yılına kıyasla %4’lük bir düşüş ile 882 milyona, turizm gelirleri ise 942 milyar Dolar’dan 852 milyar dolar’a inmiştir. Bu gerilemeye neden olan diğer etken ise domuz gribi olarak bilinen H1N1 virüsüdür. Özellikle Dünya sağlık örgütünün (WHO) 2009 Haziran ayında bu grip türüne bağlı sal-gınların başladığını duyurması insan sağlığı üzerine küresel bir güvensizlik ortamı yaratmış ve uluslarara-sı turizm talebindeki kaybı önemli ölçüde arttırmıştır.

Yaşanan bu olumsuz gelişmelerin sonuçları turizmin, yalnızca kendine ait iç dinamiklerinden kaynaklan-mayan ortaya çıkan farklı kriz türlerine karşıda du-yarlı bir sektör olduğu gerçeğini göstermiştir. 2010 yılı ekonomik belirsizlikler, salgın hastalıklar, sosyal ve politik tedirginliklere rağmen turizm sektörü için beklenenden daha hızlı bir toparlanma yılı oldu. Ulus-lararası turist sayısı %7’ye yakın bir oranda artarak 940 milyona ulaştı. Turizm gelirleri ise %5 oranında büyüyerek 919 milyar dolara kadar yükselmiştir. 2010 yılında erişilen bu iyimser verilerin sebepleri ise sek-tör içi fiyat rekabetlerinin artması ile turistlerin kısa süreli ve yakın Destinasyonlara seyahat etme eğilim-leri olarak gösterilebilir. 2011 yılı bir önceki yıl sağ-lanan hızlı büyümeyi devam ettirmiştir. Bu yıl içinde uluslararası turist varışları %4,6 artışla 982 milyona ulaşırken turizm gelirleri ise %3,8 yükselişle 1.30 mil-yar dolar seviyelerine çıkmıştır. 2012 ve 2013 yılların-da bu istikrarlı büyüme devam etmiştir. Özellikle bu yıllar içerisinde uluslararası turist varışlarında rakam-lar sırasıyla 1.35 milyon, 1.87 milyona ulaşmış olması ve sektörün 2009 yılından sonra her yıl yeni bir rekor kırarak büyümesi uluslararası turizm kuruluşlarına da uzun dönemli hedef tahminleri oluşturma süre-cinde cesaret vermiştir. UNWTO’ ya göre; eğer turizm sektöründe mevcut gelişme hızı ciddi bir tehdit unsu-ru ile karşılaşmaz ise 2030 yılında dünya üzerindeki toplam uluslararası turist varışları 1.80 milyonu bu-lacaktır. Ayrıca bu varışların çoğunluğunun (%57) ge-lişmekte olan ülkelere yapılacağı da belirtilmektedir.

1. TURİZM EĞİLİMLERİ

Bu bölümde turizm eğilimleri, dünyada, Türkiye Bursa ve Mudanya’da turizmin mevcut durumu ve turizm türle-ri ele alınmaktadır. Değerlendirmeler turizmin gelecek yönlü eğilimleri çerçevesinde yapılmış ve sunulmuştur.

1. 1 DÜNYADA TURİZMİN MEVCUT DURUMU

Turizm ile ilgili dünyadaki en önemli kurumlardan biri Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)’dür. Bu örgüt, her yıl dün-ya turizmi ile ilgili istatistikler ve trendlere yönelik kitaplar yayınlamaktadır. Bu yayınlar, tüm turizm otoriteleri açısından en önemli başvuru kaynaklarından biridir. Dolayısı ile turizm sektörünün küresel durumunu değer-lendirmek için bu verilere bakmak gerekmektedir. Dünyada petrokimya ve otomotivden sonra üçüncü büyük sektör durumuna gelen uluslararası turizm, geçtiğimiz son yarım yüzyıllık dönemde büyük bir büyüme göster-miştir. Turizm, günümüzde bütün dünya ekonomisinin %9,5’ini oluşturmaktadır. Dünya üstündeki yatırımla-rın %4,4’ü yine turizm amaçlıdır. Ayrıca dünya ihracatı içerisindeki payı %5,4 olan turizmin Dünya ekonomisi içerisindeki ağırlığı bu rakamlarla gösterilebilir (World Travel and Tourism Council, Erişim 2014). Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)’nün yaptığı bir araştırmaya göre 2020 yılında uluslararası turizme katılanların sayısının 1 mil-yar 400 milyon, 2030 yılında ise 1 milyar 800 milyona ulaşması beklenmektedir (UNWTO, Erişim Tarihi: 15.06 2014), dünya Turizm Örgütü verilerine göre 1950-2013 yılları arasında turistik varışlar, 25 milyon kişiden 1 milyar 87 milyon kişiye ulaşmıştır. Uluslararası olarak gerçekleştirilen bu turistik seyahatler nedeniyle ortaya çıkan ticaretin büyüklüğü ise 1 trilyon 159 milyar dolardır.

1950 yılında dünyada uluslararası turizme katılanların sayısı 25 milyon, turizm gelirleri de yalnızca 2 milyar dolar iken, 1964 yılında ilk kez turist sayısı 100 milyonu ve turizm gelirleri de 10 milyar doları aşmıştır. Ulus-lararası turizm hareketleri 1970’lerde dünya petrol krizine rağmen hızlı bir gelişme göstermiştir. 1970 yılında 165 milyon olan turist sayısı 1979’da 283 milyona ulaşmıştır. 1970-1980 yılları arası uluslararası turizme ka-tılanların sayısı, yılda ortalama %5,5’lik bir büyüme göstermiştir. Turizm gelirleri ise 1970 yılında 17,9 milyar dolardan 1980 yılında 103 milyar dolara çıkmıştır. 1980-1995 arasında ise %4,4’lük bir artış gösteren turist sayısı 1995-2010 yılları arasında da dünya üzerinde yaşanan birçok savaş, terör ve küresel kriz gibi olumsuz gelişmelerden ciddi bir şekilde etkilenmeyerek %3,9 oranında bir artış göstermiş ve 2013’te dış turist sayısı 1 milyar 87 milyona ulaşmıştır. Uluslararası turizm hareketlerinin ve gelirlerinin yıllar itibarıyle göstermiş olduğu artış eğilimi Grafik 1’ de görülmektedir.

Grafik 1. Uluslararası Turizm Hareketlerinin Sayısal Gelişimi (2000-2013)

Kaynak: UNWTO, Tourism Highlights 2000, 2006 ve 2013 verilerinden derlenerek oluşturulmuştur.

20 21

Dünya Turizm Örgütü 2013 yılı verilerine göre, turizm amaçlı olarak gerçekleştirilen uluslararası seyahatlerin, özellikle Ağustos ayı başında en yüksek değere ulaştığı görülmektedir (127 milyon). Temmuz ayı Ağustos ayına göre dünyada da biraz daha zayıf kalmıştır (125 milyon). Birçok Müslüman toplumun Ramazandan dolayı bu dönemde seyahate çıkmadıkları ve bu nedenle 2013 yılı Temmuz ayının biraz daha az turistle yılı kapadığı belir-tilmektedir. Şubat ayı, turistik seyahatler açısından en düşük aydır. Mart ayı ile birlikte yükseliş eğilimine giren dünya turizminin Mayıs ayı ile birlikte artış hızı en üst seviyeye çıkmakta ve bu yükseliş Ağustos ayı ortalarına kadar devam etmektedir. Ağustos ayı ile birlikte düşüş başlamakta ve bu düşüş Kasım ayına kadar devam etmektedir. Kasım ve Aralık aylarında ise nispeten küçük de olsa bir artış söz konusudur. Ocak ve Şubat ayların-da ise uluslararası turistik seyahatler açısından dip noktaya ulaşılmaktadır. Bu aylardaki ziyaretçi ortalaması, yaklaşık olarak 70 milyon kişidir. Aylar itibarıyla ortaya çıkan uluslararası turizm hareketlerine bakıldığında, dünya genelinde de turizm faaliyetlerinin Türkiye’dekine benzer olarak Mayıs-Ağustos döneminde yoğunlaştığı görülmektedir.

Son yıllarda dünya turizm pazarında önemli niteliksel değişmeler de gözlenmektedir. Turizm hareketleri çeşit-lenmekte, kişi başına turizm harcaması artmakta, yeni bölgeler uluslararası turizme açılmakta ve geleneksel bölgeler kendilerini yenilemek ve rekabetçi kılmak için büyük bir çaba göstermektedir. Değişen talep potanSi-ğillerini çekebilmek için bir çok ülke talebe uygun turizm ürünlerinin geliştirilmesine ve rekreasyon aktivitele-rinin etkinleştirilmesine çalışmaktadır.

Dünya turizmi ile ilgili istatistiklere bakıldığında, turizm amaçlı yer değiştirmelerin %52’sinin tatil, boş za-man değerlendirme ve gezi, %27’sinin arkadaş ve akraba ziyareti, sağlık, din vb. nedenler ve %14’ünün iş amaçlı olarak yapıldığı gözlenmektedir. Geriye kalan %7’lik kısmın ise hangi amaçla turizme katıldığı belir-lenememiştir.

Grafik 2. Turistlerin Ziyaret Amaçları (%)

Kaynak: UNWTO - 2013

Turizm faaliyetlerinin en önemli ayaklarından biri olan ulaştırma açısından 2013 yılındaki durum şöyledir: Dün-yada gerçekleştirilen uluslararası seyahatlerin %53’ü havayolu ile yapılmıştır. Havayolunu %40 ile karayolu izlemektedir. Denizyolu ile gerçekleştirilen seyahatler %5, demiryolu ile ise %2’dir (UNWTO Highlights, 2014).

Grafik 3. Turistlerin Ulaşım Tercihleri

Kaynak: UNWTO, 2013

Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) raporlarına göre, seyahat ve turizm dünyada en fazla iş sahası yara-tan sektör durumundadır. 2013 yılında seyahat ve turizmin dünyada doğrudan ve dolaylı olarak 265 milyondan fazla insana istihdam olanağı sağladığı belirtilmektedir. Dünyada toplam istihdamın %8,9’ unu ve toplam ücretlerin %10,3’ünü temsil eden bu sektörde 2024 yılına kadar toplam 346 milyon kişinin çalışacağı tahmin edilmektedir. Diğer bir ifadeyle, dünyada çalışan her on kişiden biri bu sektörde çalışmaktadır.

Uluslararası turizm hareketlerinin dünyadaki bölgesel dağılımına bakıldığında, Avrupa ve Kuzey Amerika’nın büyük bir paya sahip olduğu gözlenmektedir. Dünya turizm ve seyahat sektörünün en büyük üreticisi ise Avrupa Birliği ülkeleridir. Gelişmekte olan ülkelere yönelik turizm hareketleri ise küreselleşme sürecinin de etkisiyle hızla artmıştır. Bu süreç içerisinde ülkelerarası sınır formaliteleri azalmış, ulaşım imkanları, kalitesi ve fiyatları daha demokratikleştirilmiş, bilişim teknolojileri ve iletişim dünyasındaki gelişmeler turizm olgusu-nun da içinde bulunduğu hizmet sektörleri ile uyumlaştırılmış, tanıtım ve reklam gibi unsurlar etkin bir şekilde kullanılarak potanSiğil turistler dünya üzerindeki birçok destinasyonun turistik arz kaynaklarından haberdar edilmiştir. Böylelikle gelişmekte olan ülkeler uluslararası turizm pazarından aldıkları payı her yıl yükseltmiş-lerdir. Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)’nün 2013 verilerine göre gelişmekte olan ülkeler dünya turist akımının %46,6’sını almaktadır. Zaten küresel turizm trendleri incelendiğinde turistlerin seyahat tercihlerinin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru değiştiği gözlenmektedir.

Avrupa, uluslararası turizm hareketlerinin odak noktası olmaktadır. Dünya nüfusunun %10,6’sına ve milli ge-lirin %36’lık bir kısmına sahip Avrupa, dünya turizm gelirlerinin yaklaşık yarısını almaktadır. Bölgesel olarak bakıldığında, Avrupa halen dünyada en fazla turist çeken ve en fazla turist gönderen bölge durumundadır. Avrupa’nın 2013 yılı sonu itibarı ile 563.4 milyon turisti ağırlayarak %51,8’lik bir pay aldığı görülmektedir. Asya ve Pasifik Bölgesi 248.1 milyon turist ve %22,8’lik bir pay ile ikinci sırada, 167.9 milyon turist çeken Amerika

22 23

kıtası %15,5’lik bir pay ile dünya turizminde üçüncü sırada yer almaktadır. Bunu, %5. 1 ile Orta Doğu ve %4,7 ile Afrika izlemektedir.

Turist gönderme açısından verilere bakıldığında (2013), en çok turist gönderen bölgenin 565.9 milyon kişi ile (%52,1) Avrupa, 250,3 milyon kişi (%23) ile Asya ve Pasifik, 178.1 milyon kişi ile (%16,4) Ameri-ka, 33,4 milyon kişi (%3,1) ile Afrika ve 32,3 milyon kişi ile (%3) Ortadoğu Bölgeleri olduğu belirlenmiş-tir. Çıkış noktası belirlenemeyen turistlerin oranı ise %2,5’tir. Kendi ülkesinden ayrılan turistlerin %77,7’si (763.8 milyon kişi) yine ülkesinin de içinde bulundu-ğu bölgeleri ziyaret etmiştir. Başka bölgelere ziyaret gerçekleştirenlerin oranı ise %19,9’dur (195.3 milyon kişi). Veriler, Avrupa’nın hem turistlerin varış noktası olarak hem de turist gönderme açısından ilk sırada bulunduğunu göstermektedir. Bu bağlamda turistik ziyaretlerde, yakınlığın oldukça önemli olduğundan bahsetmek mümkündür.

UNWTO 2014 verilerine göre, kendi ülkesinden ayrı-lan turistlerin %77,3’ü (840.2 milyon kişi) yine ülke-sinin de içinde bulunduğu bölgeleri ziyaret etmiştir. Başka bölgelere ziyaret gerçekleştirenlerin oranı ise %22,7’dir (219.8 milyon kişi).

Bölgelere göre uluslararası turizm gelirlerine bakıldı-ğında turist sayısındaki sıralamaya benzer bir durum ortaya çıkmaktadır. 2013 yılında 489.3 milyar dolar gelir elde eden Avrupa’nın %42,2’lik bir payla yine ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Bunu %31,0’lık bir pay ile Asya ve Pasifik ve %19,8’lik bir pay ile Amerika Böl-gesi izlemektedir. Afrika ve Ortadoğu’nun çok zayıf turizm bölgeleri olduğu oranlardan anlaşılmaktadır. Bu bölge dünyanın diğer bölgeleriyle karşılaştırıldı-ğında, turist sayısı ve turizm gelirleri açısından olduk-ça geridedir. Ortadoğu ülkelerinin birçoğunu etkisi altına alan ve “Arap Baharı” olarak adlandırılan halk hareketlerinin yarattığı iç çatışmalar, bölgede dinsel ve mezhepsel ayrılıklar nedeniyle yaşanan sorunlar, bölgedeki birçok ülke ekonomisinin istikrarlı bir geli-şim gösterememesi ve Dünya’da yaratılan Ortadoğu algısının güvensiz, karmaşık, savaşlar ve terör eylem-leri ile özdeşleşmiş olması gibi birçok olumsuz etken-ler bu bölgenin turizm açısından kayda değer gelişim gösterememesine sebep olmuştur. Afrika ülkelerinde ise yeterli alt yapı ve üst yapı yoktur. Ayrıca turizm-de yeni arz kaynakları yaratmaya ya da var olan bu kaynakları artırmaya yönelik yatırım imkanları da ol-dukça sınırlıdır. Böylece, turizm sektörü diğer bölge-lerdeki ülkelerle rekabette çok yetersiz kalmaktadır.

İstatistiklerden Avrupa’nın turizm gelirlerindeki payı-nın turist sayılarına göre %9,9 daha az olduğu, Ame-rika’nın payının %3,4 ve Asya ve Pasifik bölgesinin payının da %7 daha fazla olduğu anlaşılmaktadır.

Uluslararası turizm faaliyetlerinin dörtte üçü Avrupa (%52,1) ile Asya ve Pasifik (%23,0) vatandaşları ta-rafından gerçekleştirilmektedir. Dünya Turizm Örgü-tü’nün verilerine göre dünyada en yüksek turizm har-caması yapan 10 ülkenin büyük bölümü Avrupa’nın ve Kuzey Amerika’nın endüstrileşmiş ülkeleridir. Ancak 2000 yılına kadar, Avrupa ve Kuzey Amerika, birlikte dünya turizminin yaklaşık %75’inden fazlası-nı çekmesine rağmen, bu iki bölgenin pazar payları gelişmekte olan ve yeni sanayileşmiş ülkelerin artan pazar payları nedeniyle 1970’li yıllardan beri düşme eğilimi göstermektedir. Nitekim 2005 yılında Asya ve Pasifik bölgesi ile Amerika bölgesine yapılan varışlar neredeyse dengelenmiş ve 2005 yılı sonrasından gü-nümüze kadar geçen süreçte bu denge Asya ve Pasi-fik bölgesi lehine değişmiştir. Böylece Asya ve Pasifik bölgesi Avrupa’dan sonra en fazla uluslararası turist çeken Destinasyon olmuştur. Turizmde özellikle Avru-pa’nın durumu istikrarlı değildir. 1970’den 2013’e ka-dar Avrupa, dünya turizm pazarında turist sayısı ola-rak %19’luk, turizm gelirlerinde de %20 oranında bir kayba uğramıştır. Buna karşılık Asya ve Pasifik böl-gesi ülkeleri aynı dönemde turist sayısında %19’luk ve turizm gelirlerinde ise %24’lük bir ilerleme kaydet-miştir. Avrupa’nın dünya turizm gelirlerindeki payı 1995’te %51’den 2013’te %42’ye düşmüştür. Aynı dö-nemde Asya ve Pasifik ülkeleri %20’den %31’e yükse-len bir büyüme göstermişlerdir.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında turizmden bir süre en büyük payı alan Avrupa, dünya turizmindeki çe-şitlenmeye bağlı olarak nispi bir gerileme yaşamıştır. Yeni ekonomik merkezlerin (Japonya, Hindistan, Çin ve sanayileşmiş ülkeler) ve yeni turizm merkezleri-nin ortaya çıkışı ve ulaşım masraflarının düşmesi rekabeti artırmıştır. Bu eğilim tersine dönmedikçe Avrupa turizm endüstrisinin uluslararası turizm hare-ketlerinden aldığı pazar payı da azalacaktır. Bu tes-piti, UNWTO’ nun turizm üzerine yaptığı uzun vadeli tahminleri de haklı çıkarmaktadır. UNWTO’ya göre, 2010 ile 2030 yılları arasında küresel turizm hareket-leri Dünya genelinde yılda ortalama %3,3 oranında artacaktır. Avrupa ise aynı aralıklarda yıllık ortalama %2,3’lük bir gelişim sağlayıp, uluslararası turist sayı-larındaki lider konumunu korumasına karşın 2010’da %50 olan pazar payı 2030 yılına gelindiğinde %9’luk bir azalış %41 seviyesine gerileyecektir. Avrupa’dan kopan %9’luk bu talep ise ağırlıklı olarak Asya ve Pa-sifik ülkelerine yönelecektir (UNWTO, 2011).

Dünyanın en çok turist ağırlayan ilk 10 ülkesi incelen-diğinde iki önemli değişikliğin olduğu görülmektedir. İspanya 2010’da Çine kaptırdığı üçüncülüğü 2013 yı-lında geri almış, Tayland ise beş basamak birden yük-selerek onuncu sıraya yerleşmiştir. UNWTO verilerine göre, 2013 yılına ait Fransa’ya gelen turist sayısı veri-leri netlik kazanmamış ancak %2 artış ve 84.7 milyon turistle ilk sırada olacağı öngörülmektedir.

Grafik 4. Turist Varışlarındaki İlk 10 Ülke, 2013

Kaynak: UNWTO, 2013

2013 yılında ABD bir önceki yıla göre %4,7 artış ve 69.8 milyon turistle ikinci sırada, İspanya %5,6 artış ve 55.7 milyon turistle üçüncü sırada, Çin 3.5 azalışa rağmen 55.7 milyon turistle dördüncü sırada, İtalya %2,9 artışla 47.7 milyon turistle beşinci sırada, Türkiye %5,9 artışla ve 37.8 milyon turistle altıncı sırada, Almanya %3,7 artışla ve %31,4 milyon turistle yedinci sırada, İngiltere %6,4 artışla ve 31.2 milyon turistle sekizinci sırada, Rusya %10,2 artışla ve 28.4 milyon turistle dokuzuncu sırada ve son olarak en büyük artış oranı %18,8 ile ve 26.5 milyon turistle Tayland onuncu sırada yer almaktadır.

Grafik 5. Turist Varışlarında İlk On Ülkede Değişim Oranları (%) 2013

Kaynak: UNWTO , 2013

UNWTO’nun en çok turizm geliri elde eden ülke istatistiklerine göre, ilk 10’da gerçekleşen en önemli değişiklik Tayland’ın %24,4 artış ve 42.2 milyar dolar ile 7. sıraya yükselmesi olarak gösterilebilir. Grafik 5 ve 6 incelendi-ğinde, bir önceki yıla göre %10. 6 artış ve 139.6 milyar dolarla ABD ilk sırada yer alırken, İspanya %7,4 artış ve 60.4 milyar dolarla dünyada ikinci turizm gelirleri açısından Avrupa’da ise ilk sırada yer almaktadır.

Grafik 6. Dünyada En Çok Turizm Geliri Elde Eden Ülkeler (İlk 10) 2013

Kaynak: UNWTO, 2013

24 25

Fransa %4,8 artış ve 56.1 milyar dolarla üçüncü, Çin %3,3 artış ve 51.7 milyar dolarla dördüncü, Macao %18,1 artış ve 51.6 milyar dolarla beşinci, İtalya %6.6 artışla ve 43.9 milyar dolarla altıncı, Tayland %24,4 artış ve 42.1 milyar dolarla yedinci, Almanya %8.1 artışla ve 41.2 milyar dolarla sekizinci, İngiltere %12,1 artış ve 40.6 milyar dolarla dokuzuncu, Hong Kong %17,7 artış ve 38.9 milyar dolarla onuncu sırada yer almaktadır. Türkiye ise 25.5 milyar dolar gelir ile onikinci sırada yer almaktadır.

Grafik 7. Dünyada En Çok Turizm Geliri Elde Eden Ülkelerdeki Değişim (İlk 10) 2013

Kaynak: UNWTO , 2013

UNWTO verilerine göre Çin 2012 yılındaki liderliğini 2013 yılında da sürdürmüştür. Çin, 2012 yılına göre 2013 yılında 27 milyar dolar daha fazla harcama yaparak 128.6 milyar dolar harcama ile ilk sırada yer almaktadır. Çin’de yurtdışı seyahatlere yönelik harcamalardaki artışın, harcanabilir gelirdeki yükselmeler ve yurtdışı se-yahatlere yönelik kısıtlamaların azalmasıyla gerçekleştiği, 2000 yılından bu yana Çin’in yurtdışı harcamala-rını on kat arttırdığını ortaya koymaktadır. 2013’de %7,4 pazar payı ile en fazla harcama gerçekleştiren en büyük ikinci ülke konumunda ABD (86.2 milyar$) ve yine %7,4 Pazar payı ile üçüncü Almanya (85.9 milyar$) ile Çin (%11,1’lik pazar payı) arasındaki farkın 40 milyar doları bulduğu görülmektedir. Turizm harcamalarının %25,’unu oluşturan bu üç ülkeyi, 53.5 milyar $ harcama ve %4,6’lık pazar payıyla Rusya takip etmektedir.

Grafik 8. Dünyada En Fazla Turizm Harcaması Yapan Ülkeler (İlk 10) 2013

Kaynak: UNWTO, 2013

Turizm harcamaları açısından beşinci sırada bir diğer önemli ülke olarak %4,5’lik pazar payı ve 52.6 milyar $ ile İngiltere gösterilmektedir. Dünyada en fazla turist ağırlayan Fransa, %3,7 pazar payı ve 42.4 milyar$ harcama ile altıncı sırada, %3 pazar payı ve 35.2 milyar $ harcama ile Kanada yedinci, %2,4 pazar payı ve 28.4 milyar $ ile Avustralya sekizinci, %2,3 pazar payı ve 27 milyar $ harcama ile İtalya dokuzuncu, %2,2 pazar payı ve 25.1 milyar $ harcama ile Brezilya onuncu sırada yer almaktadır. Bu ilk onun altında kalan ancak turizm harcamaları sürekli artan ülkeler ise sırasıyla, Tayvan, Kuveyt, Katar, Ukrayna ve Türkiye’dir.

Grafik 9. En Fazla Turizm Harcaması Gerçekleştiren Ülkelerin Payları (İlk 10) 2013

Kaynak: UNWTO, 2013

Ülke nüfusuna göre yapılan harcamaların kişi başı ortalamalarına göre dünyada en fazla harcama yapan ül-keler arasında Avustralya 1.223 $ ile ilk sırada yer almaktadır. 1063 $ kişi başı ortalama harcama ile Almanya ikinci, 1.002 $ kişi başı ortalama harcama ile Kanada üçüncü sırada yer almaktadır. Bu üçlüyü, 821 $ ile İngiltere, 665 $ ile Fransa, 452 $ ile İtalya, 374 $ ile Rusya, 273 $ ile ABD, 127 $ ile Brezilya ve 94 $ ile Çin gelmektedir.

Grafik 10. Ülkelerin Yapmış Olduğu Harcamaların Nüfusa Oranı (ilk 10) 2013

Kaynak: UNWTO, 2013

26 27

1. 2 DÜNYADA TURİZM EĞİLİMLERİ VE TAHMİNLER

1992 yılında gerçekleştirilen Rio Zirvesinden 2002 yılındaki Johannesburg Zirvesine kadar olan süreçte kültürel, toplumsal, ekonomik ve çevresel paramet-releri içeren sürdürülebilirlik ilkesinin yaygın olarak kabul görmesi, Birleşmiş Milletler tarafından 2002 yılının Eko-turizm yılı ilan edilmesi, sanayi sonrası toplumların değişen değer yargıları ve tüketim alış-kanlıkları yeni turizm eğilimleri konusunda önemli ipuçları sunmaktadır.

Küresel turizm pazarı incelendiğinde;1. Kitle turizminin ve dolayısıyla kitle yönelimli pazar-lama tekniklerinin yerine, kişisel ilgi alanı yönelimli, bireysel pazarlama tekniklerinin ortaya çıkması,

2. Giderek artan sayıda turistin seyahatlerini özel ilgi alanlarına göre planlamaları, tarihi ve kültürel miras ile çeşitli sanatsal ve kültürel aktivitelerin önemli se-yahat nedenleri arasında yer alması şeklinde başlıca iki eğilim gözlenmektedir.

Yukarıda belirtilen eğilimler teknolojik gelişmelerle desteklenmekte, böylece daha örgütsüz ve esnek olan alternatif turizm türlerine yönelim güçlenmek-tedir. Geleneksel turist tipinden farklı olarak ortaya çıkan ve post-turist olarak adlandırılan söz konusu turist tipi, daha deneyimli, daha bilgili, daha ba-ğımsız ve ziyaret ettiği yer konusunda da seçici ol-maktadır. Değişen turist profilleri açısından dikkati çeken bir diğer eğilim de sağlıklı ve sürdürülebilir yaşam biçimi ilkesini benimsemiş tüketici hareketi-dir. Yükselen bu eğilim karşısında çoğu konaklama tesisi çevreye duyarlılığı ve ekolojik sürdürülebilirli-ği dikkate aldıklarını, Green Key, EU Eco-Label, Gren Globe gibi benzeri programlara dahil olarak kanıtla-maya çalışmakta, yeni turist tipi enerji tüketimini en aza indirecek yöntemleri benimseyen tesisleri tercih etmektedirler. Turizm stratejileri belirlenirken ortaya çıkan bu yeni eğilimlerin dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir.

UNWTO tarafından hazırlanan ve uzun vadeli tah-minleri ile sektörel politikaların oluşturulmasında yönlendirici etkisi olan “Tourism Towards 2030” (Tu-rizm Vizyonu 2030) çalışmasında belirtilen hususlar aşağıda yer almaktadır.

> Uluslararası turizm hareketlerindeki büyüme daha küçük oranlarla devam edecektir. > Seyahat edenlerin sayısında yıllık ortalama 43 mil-yonluk artış görülecektir. > 2030 yılı itibariyle uluslararası turizme katılan kişi sayısı 1.8 milyara ulaşacaktır. > 2015 yılında, gelişmekte olan ekonomilerin turizm-den alacakları pay, gelişmiş ekonomilerin payını aşacaktır.

> Artan turizm talebinin büyük bölümü Asya-Pasifik bölgesine yönelecektir. > Asya-Pasifik bölgesinin yanında Orta Doğu ve Afrika kıtası da dünya turizm pastasındaki payını büyüte-cektir. > Kuzey Doğu Asya en çok ziyaret edilen alt bölge ola-caktır. > Avrupa, her 100 kişiye düşen yabancı turist sayısı açısından liderliğini koruyacaktır. > Seyahat motivasyonu açısından önemli bir değişik-lik olmayacak, tatil/dinlence ilk sırayı koruyacak, ak-raba ziyareti/sağlık ve dini amaçlı ziyaretler ikinci, iş ziyaretleri ise üçüncü sırada yer alacaktır. > Ulaşım türü açısından havayolu taşımacılığı liderli-ğini sürdürecek, ancak artış hızı daha düşük düzey-lerde kalacaktır. > Bölgeler arası seyahatler, bölge içi seyahatlere kı-yasla daha hızlı bir artış izleyecektir. > Turist ihraç eden ülkeler bağlamında en hızlı geliş-me Asya - Pasifik bölgesinde görülecektir.

Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından hazırlanan Tourism Towards 2030 raporunda ifade edilen geliş-melerin ışığında, önümüzdeki dönemde turizm sek-törünü etkileyecek eğilimlerin aşağıdaki gibi olacağı düşünülmektedir:> Küreselleşme sonucu bireylerin seyahat etmesinin önündeki engeller azalacak, ulaştırma alanındaki serbestleşme sürecek ve böylece, uzun mesafeli ve deniz aşırı seyahatler artarak yeni varış noktaları önem kazanacaktır. > Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişme devam edecek ve turizm bu gelişmelerden daha çok yararla-nacaktır. Varış noktası seçimi ve rezervasyon süreçle-rinde elektronik teknoloji artan bir önem kazanacak, pazara ulaşmada ve tercihini belirlemede bireyin daha bilgili hale geleceği ve bilinçli tercih yapacağı bir süreç yaşanacaktır. Seyahat şirketleri ve turizm örgütleri, ürün farkındalığı yaratmak için sosyal med-ya kanalıyla tanıtıma ağırlık vereceklerdir. > Bireylerin eğitim ve refah düzeyindeki yükselme artarak devam edecek, deneyimli gezgin grubu bü-yüyecektir. Turist tercihleri kutuplaşacak, yenilik ve çeşitlilik talebi artacak, konfor ve macera motifleri ağırlıklı olacak, çevreye duyarlı ve sorumlu turizm an-layışı yaygınlaşacaktır. Sektörün yeni pazarlarda ba-şarılı olması, ürün ve hizmet niteliklerinde sürekli ye-nilikleri gerçekleştirme yeteneklerine bağlı olacaktır. > Ortalama insan ömrünün artmasına ve emeklilik sü-resinin uzamasına paralel olarak, “üçüncü yaş” de-nilen 65+ yaş grubu ve bekâr ve çocuksuz çiftler se-yahate ve eğlenceye daha fazla kaynak ayıracaklardır (Onuncu Kalkınma Planı, 2014).

Dünyada turizm çeşitliliği açısından eğilimlere bakı-lacak olursa T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü tarafından 2011 yılında hazırlanan bilgilendirme raporunda şu hususlara değinilmiştir.

> Gençlik, sağlık ve termal, golf, gastronomi vb. tu-rizm çeşitlerinin önemi gittikçe artmaktadır. > Sorumluluk (Responsible) turizme olan yönelim yükselmektedir. > 2020 yılına kadar kültür turizminin, uluslararası turizmden daha fazla büyüme kaydedeceği öngörül-mektedir. > “Bilgi Güçtür” yaklaşımı ile eko turizm, macera tu-rizmi, kırsal turizm gibi insanların dünyanın farklı yer-lerinde çeşitli deneyim ve bilgiler sunan turizm çeşit-leri güçlenmektedir.

1.3 DÜNYADA ÖN PLANA ÇIKAN TURİZM TÜRLERİ

Çalışmanın bu bölümünde, dünya turizminde turizm eğilimlerine göre ön plana çıkan turizm türlerine kısaca değinilecektir. Bu turizm türlerinden sağlık, kongre, tarım, kültür, su altı dalış, gastronomi, inanç ve etkinlik turizmi açıklanmaya çalışılacaktır.

1.3.1 Sağlık turizmi

Sanayileşme ve beraberinde yorucu, sıkıcı ve bunal-tıcı kent yaşamı insan sağlığını tehdit edici boyutlar kazanmış; ruhsal ve bedensel rahatsızlık ve hasta-lıklara neden olmaya başlamıştır. Tedavi edilmesi gereken bu tıbbi sorunlar karşısında gelişmiş ülkeler deniz ve kaplıca sularından, iklim ve bitki gibi doğal kaynaklardan yararlanmak ve halk sağlığını korumak için çaba harcamaya başlamışlardır. Böylece kür ve tedavi amacıyla deniz, kaplıca, içmece-maden suyu, çamur, iklim, mağara alanları sıklıkla ziyaret edilir hale gelmiş; alt ve üst yapı yatırımları artmaya başla-mıştır (Selvi, 2008, 275). Sağlık hizmetlerinin ulusla-rarası düzeyde üretimi, tüketimi ve bu bağlamda has-taların uluslararası düzeyde dolaşımı tarih boyunca her zaman var olan bir olgu olmuştur. Ancak özellikle son yıllarda ağırlıklı olarak bilgi ve iletişim teknoloji-sinin kaynaklık ettiği küreselleşme süreci ile birlikte bu dolaşım daha da artmış ve sağlık turizmi etiketi odaklı olarak ciddi bir pazar yaratılmıştır. Türkiye’nin de içinde bulunduğu bazı ülkeler bu artan uluslara-rası hasta dolaşımı pastasından pay almak için son 15-20 yıldır ciddi girişimlerde bulunmaktadır(Kaya vd. 2013).

Sağlık turizmi türlerine bakıldığında ağırlıklı olarak; medikal turizm, termal/SPA/wellness turizmi, yaşlı turizmi ve engelli turizmi olmak üzere dörtlü bir sınıf-lama yoluna gidildiği görülmektedir.

Medikal turizm (tıp turizmi): Medikal turizm sağlık turistinin iyilik halinin gelişmesi için yapılan tıbbi işlem ya da etkinlikleri içermektedir. Hastalığın iyi-leştirilmesi durumu; tıbbi check-up, sağlık taraması, diş tedavisi, kalp ameliyatı, protez takılması, kanser tedavisi, nöroşirurji, organ nakilleri ve nitelikli tıbbi müdahaleleri gerektiren diğer işlemleri kapsamak-tadır (Aydın, Constantinides, Mike, Yılmaz, Genç ve Lanyi, 2012).

Termal/SPA/wellness turizmi: Günümüzde turizm türleri amaca, talebe ve insanların zevk ve hobileri-ne göre çok çeşitlilik göstererek değişik alanlardaki yeniliklerle giderek zenginleşirken, sağlık turizmi de zinde kalmayı bir yaşam biçimi haline getirmiş, ruh ve beden güzelliğine önem veren çağdaş insanlara da hizmet vermeye başlamıştır. Termal turizmin tü-revlerini üç ana başlık altında toplamak mümkündür: 1) klimatizm (temiz havadan yararlanma), 2) terma-lizm (kaplıca) ve 3) üvalizm (meyve-sebze kür teda-visi) (Aydın, Constantinides, Mike, Yılmaz, Genç ve Lanyi 2012).

Bir doğal tedavi unsuru olan suyun ve özellikle de ter-mal suların aynı zamanda zindelik ve rekreatif amaçlı olarak insanın kendisini yenilemesi ve eğlence ama-cıyla kullanılması dünyada ve Avrupa’da günümüz-de çok önem kazanmıştır. İdari ve ticari karar alma merkezi konumundaki büyük şehirler ve başkentler-de mutlaka büyük ölçekli SPA’lar bulunmakta ve bu kentlerin özellikle iş-toplantı amaçlı turizmine (MICE turizmine) büyük katkı sağlamakta ve bu alandaki ya-tırımlar giderek artmaktadır.

Günümüzde SPA & Wellness ya da sağlıklı yaşam-zin-delik tesisi, kaplıca, içmece, termal tesis, termal kür merkezi, oteli, rehabilitasyon, sağlık ve güzellik mer-kezi v. b gibi çok çeşitli adlar altında faaliyet gösteren tesislerin dünyada giderek çoğalmaya başlaması bu alana olan ilginin ve talebin artmasının bir sonucu-dur. Bu tür tesislere olan talebin artması aslında bu sektörün (Sağlık ve Termal Turizmin) yediden yetmi-şe, sağlıklı olsun olmasın her kesime hitap edebiliyor ve bir farklılık yaratabiliyor olmasına bağlanabilir. Bu tür tesisler tek başına bir çekim unsuru olarak yapıla-bildiği gibi örneğin klasik tarzda yapılmış bir konak-lama tesisine sonradan eklendiğinde de o tesisi daha zenginleştirmekte, farklı kılmakta ve daha çekici hale getirebilmektedir. Bugün bünyesinde suyla ilgili (spa, hamam, kür, güzellik merkezi vb.) ünitesi olmayan ferdi tesisler artık neredeyse hiç tercih edilmemekte-dir. Daha fazla yaratıcılık içeren ve müşteriye çeşitlilik sunan bu tür tesislere ilgi daha fazla olmaktadır.

28 29

Günümüzde termal turizm dünya genelinde özellikle Güney, Orta ve Doğu Avrupa, Asya (Ortadoğu, Japon-ya, Çin, Türki Cumhuriyetler), Güney Amerika (Arjan-tin, Meksika, Kolombiya) ve Kuzey Afrika (Fas, Tunus) ülkelerinde yaygındır. Tüm dünyada oldukça büyük pazara sahip olan termal turizm, sadece Avrupa ve Amerika’da yaklaşık 25-30 milyar dolarlık bir gelir sağ-lamaktadır. Tüm dünyada ise bu pazarın büyüklüğü-nün 100 milyar doları bulduğu tahmin edilmektedir.

Avrupa’da birçok tedavi edici kaplıca merkezi mev-cuttur. Almanya, Macaristan, Yunanistan, Fransa, İsviçre, İspanya, İtalya, Avusturya, Rusya ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler başta gelmektedir. Termal turizm amaçlı olarak senede Almanya ve Macaristan’ı 10 milyon kişi, Rusya’yı 8 milyon, Fransa’yı yaklaşık 1 milyon, İsviçre’yi ise 800 bin kişi ziyaret etmektedir. Japonya’da bulunan Beppu kentini ise, yılda toplam 13 milyon ziyaretçi termal turizm amaçlı olarak ziyaret etmektedir.

Özellikle Avrupa termal turizm sektöründe önemli bir yere sahiptir ve bunda da en önemli pay Almanya’ya aittir. Termal turizm Almanya’da oldukça önemli bir sektör haline gelmiştir ve Almanya, Avrupa termal turizm pazarının yaklaşık %50’sini elinde bulundur-maktadır. 263 adet resmi belgeli termal tesis bulu-nan Almanya’da toplam yatak kapasitesi 750.000’i, ziyaret eden turist sayısı ise 7 milyonu bulmaktadır. Almanya’nın Stuttgart kentinde bulunan Das Leuze kaplıcalarını yaz aylarında günde 8.000 kişi ziyaret etmektedir. Bu rakam yıllık ortalama 3.000 kişi/gün olmaktadır.

Macaristan’da Roma döneminden Osmanlı dönemine kadar birçok uygarlık tarafından, termal ve kaplıcanın nimetlerinden sonuna kadar faydalanılmıştır. Ülkede 120 tedavi edici kaplıca merkezi bulunmaktadır. Her sene ülkeye gelen insanların %22’si bu merkezlere gelmektedir. Sadece Budapeşte’de 80’den fazla mer-kez bulunmaktadır. Ülkede, hekim teşhisi ve raporu olması kaydıyla mevcut olan sosyal sağlık sigorta sistemi, tedavi masraflarının tümünü veya bir kısmını karşılamaktadır.

Yunanistan’da eski çağlardan beri kaplıcaların tedavi edici özelliği bilinmektedir. Hatta bu tedavi yönte-minin Yunanistan’da başladığı bile söylenmektedir. Tarihçi Herodotos ve tıbbın babası olarak bilinen Hipokrates de kaplıcaların tedavi edici özelliklerin-den bahsetmektedir. Merkezlerin çoğunun deniz kenarlarında olduğu ülkede daha çok Ağustos-Eylül aylarında ziyaretçiler gelmekte ve ortalama 15-21 gün kalmaktadırlar. Ülkede, Macaristan ve Almanya’da olduğu gibi, doktor tavSiğisi olmak şartıyla, tedavi masraflarının tamamı veya bir kısmı sigorta şirketleri

tarafından karşılanmaktadır. İtalya’da 360’a yakın kaplıca merkezi bulunmaktadır. Ülkeye yılda yaklaşık 600.000 ziyaretçi gelmektedir ve termal turizm ülke için önemli gelir kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Almanya’dan sonra en çok turist çeken ülkelerden biri konumundaki İtalya’da bulunan volkanik dağlar ve etkinlikleri sebebiyle ül-kenin pek çok şehrinde termal kaplıca merkezi bulun-maktadır. Doktor tavSiğisi olması kaydıyla, sigorta şirketleri tedavi masraflarının tamamını veya bir kıs-mını karşılamaktadır.

Çek Cumhuriyeti ve Slovakya’da son yıllarda çok ge-lişmiş tedavi edici kaplıca merkezleri kurulmuştur. İki ülkede 60 tedavi edici termal merkezi bulunmakta olup senede 500.000’e yakın hastaya tedavi hizmet-leri verilmektedir. Hekim raporu olması kaydıyla, si-gorta şirketleri tedavi masraflarını tam veya kısmen karşılamaktadır. Ayrıca, Fransa’da 104, İspanya’da 128 adet ve İtalya’da ise 360 civarında termal tesis bulunmaktadır. Rusya’da çok sayıda kür merkezi bu-lunmakta olduğu ve yılda 8 milyon turistin geldiği be-lirtilmektedir.

Japonya’da 1500 adet kaplıcada 100 milyon gecele-me kapasiteli termal turizm yapılmaktadır. Beppu’da 1000 litre/saniye jeotermal su termal turizm amaçlı kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Arkansas eyaletinde ise 55 bin kişinin yararlanacağı termal tesislerin yapılmış olduğu, Hawai’de turizmi 12 aya yaymak için termal sulardan yararlanılarak yeni kurulan tesisler ile termal turizm ağırlıklı uygulamala-ra başlandığı bilinmektedir (Aksu ve Aktuğ, 2011)

Yaşlı turizmi: Son dönemlerde sağlık turizminde yaş-lıların bakımı ile ilgili kurulan tesisler ve bu amaçla yapılan seyahatler de sağlık turizminin yeni bir türü olarak turizm faaliyetlerinde yerini almaya başlamış-tır. Modern tıp uygulamaları 21. yüzyıla girdiğimiz bu-günün dünyasında bilimsel çalışmalar ve beraberin-deki baş döndürücü gelişmeler sayesinde son derece etkilenmektedir. Teşhis ve tedavi yöntemleri ve araç-ları hızla gelişmekte, pratikte elde edilen başarılı so-nuçlar dünya tıp kongrelerinde tartışılmakta ve yeni çığırlar açmaktadır. Tıptaki yeni gelişmeler sonucu yaşam süresinin uzaması toplumlarda 3. yaş (65 ve üstü yaş) grubu insan sayısını arttırmaktadır. 2000’li yıllarda nüfusunun %17’si 65 yaşın üzerinde olan Av-rupa’da bu oranın 2025 yılında %20’ye yükseleceği tahmin edilmektedir. Özellikle alım gücü çok yüksek olan 3. kuşak olarak tabir edilen 50 yaş ve üstü in-sanlar, sağlıkta önleyici tedavi ve zinde kalma arzusu ile sürekli artan yüksek kaliteli wellness olanaklarına yönelik talep oluşturmaktadır.

Grafik 11. 60 Yaş ve Üzerindeki Nüfusun Ülke Nüfuslarına Oranı

Kaynak: Göksel,H. T (2005), “Türkiye’de Demografik Dönüşümün Sosyal Politikalara Etkisi ”http://www. tisk. org. tr/

Engelli turizmi: Dünyada bir milyardan fazla insan herhangi bir tür engellilik ile yaşamakta, bu insanların yak-laşık 200 milyonu hayatlarını devam ettirme konusunda kayda değer zorluklar yaşamaktadır. Engellilik önü-müzdeki yıllarda daha da büyük bir kaygı konusu haline gelecektir, çünkü yaygınlığı artmaktadır. Nüfusların yaşlanması ve yaşlı insanların engelli hale gelme riskinin daha yüksek olması ile birlikte diyabet, kalp ve damar hastalıkları, kanser ve akıl sağlığı bozuklukları gibi kronik sağlık sorunlarının da küresel olarak artış göstermesi engelliğinin artmasının nedenleridir. Bir milyardan fazla insanın veya (2010 dünya nüfus tahminle-rine göre) dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’inin bir tür engellilik ile yaşadığı tahmin edilmektedir. Bu, dünya Sağlık Örgütü’nün yaklaşık %10 olduğunu ileri sürdüğü 1970’lere ait önceki tahminlerden daha yüksektir. 15 yaş ve üstünde kişiler arasında engellilik ile yaşamak durumunda olan kişi sayısını Dünya Sağlık Araştırması (World Health Survey) 785 milyon (%15,6) olarak belirtirken, Küresel Hastalık Yükü (Global Burden of Disease) çalışması bu sayıyı yaklaşık 975 milyon (%19,2) olarak tahmin etmektedir (Dünya Sağlık Örgütü Dünya Engel-lilik Raporu, 2011). Engelliler için özel bakım, klinik otellerde ve rehabilitasyon merkezlerinde verilmektedir.

1.3.2 Kongre Turizmi

Ulaşımın kolaylaşması ve ucuzlaması, kongre turizmini dünyanın en hızlı gelişen pazarlardan biri yapmış-tır. Özellikle son 10 yılda kongre turizmindeki gelişme dünya turizminin çok üstünde seyretmektedir. Hızla büyüyen uluslararası kongre pazarından daha fazla pay elde etmek için ülkeler arasındaki rekabet giderek artmaktadır. Kongre turizmi, turizm sektörünün en gözde bölümlerinin başında gelmektedir. Bunun nedeni, kongre turistinin kıyı turisti ortalamasına göre daha çok harcama yapmasıdır. Dünya turizm gelirlerinin % 30’a yakını kongre turizminden sağlanıyor. Toplam 1 milyar 159 milyon doları aşan turizm gelirlerinin içerisinde kongre turizminin aldığı pay 386 milyar dolar olarak hesaplanmıştır.

Kongre katılımcıları iyi eğitimli, yüksek gelirli ve çok harcayan insanlardan oluşmaktadır. Yapılan araştırmalar, kongre turizminde turist başı harcamanın ortalamanın üç katı olduğunu göstermektedir. Kıyı turizminde kişi başı 600-700 $ olan harcama miktarı, kongre turizminde 2000-2.500 $ civarında bulunmaktadır. Ayrıca kong-re turizminin herhangi bir sezona bağlı olmaması turizm sektörü açısından önemli bir avantajdır. Kongre için bir kente giden turist toplam harcamalarının yüzde 30’unu konaklamaya ayırmaktadır. Harcamalar içinde gezi ve eğlence yüzde 20, yeme içmeye de yüzde 20 pay tutmaktadır.

30 31

Grafik 12. Kongrelere Katılan Turistlerin Harcama Dağılımları

Kaynak: TÜRSAB, Kongre Turizmi Raporu 2013.

Dünyada kongrelerin etkin olarak düzenlenmesi 1900’lü yılların başına denk gelmektedir. 1901 yılında dün-yada 70 kongre düzenlenirken, bu rakam 1910 yılında 200’e yükselmiştir. Bugün ise Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA) verilerine göre, 2013 yılında dünyada 11.685 uluslararası kongre düzenlenmiştir.

Grafik 13. Bölgelere Göre Kongrelerin Dağılımı

Kaynak: Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA), 2014

Kongre turizminde dünya liderinin Avrupa olduğu görülmektedir. Avrupa’nın 6313 toplantı sayısı ile kongre turizm pastasının yüzde 57’sine sahip olduğu görülmektedir. 2538 toplantı sayısı ve %21,1’lik pay ile Amerika ikinci sırada yer almaktadır. Bu bölgeleri sırasıyla, 2463 toplantı sayısı ve %21,1’lik oranla Asya/Pasifik ve Orta Doğu, 377 toplantı sayısı ve %3,’lik payla Afrika takip etmektedir. Kongrelerde en çok rağbet gören 4 sektör ise, sağlık, bilim, sanayi ve teknolojidir.

Kongre organizasyonunda ülkeler itibariyle dünyada ilk üç sırayı ABD, Almanya ve İspanya almıştır. 2013 yılın-da ABD’de 829, Almanya’da 562, İspanya’da 562 uluslararası kongre yapılmıştır. Türkiye ise 221 uluslararası kongre ile 18. sıradadır.

Grafik 14. Ülkelerin Kongre Sayıları

Kaynak: Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA), 2014

Dünyada kongre sayısı bakımından ilk üç sırayı Paris (204), Madrid (186) ve Viyana (182) almaktadır. İstanbul ise 146 kongre sayısı ile sekizinci sırada yer almaktadır.

Grafik 15. Şehirlerin Kongre Sayıları (İlk 10)

Kaynak: Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA), 2014

1. 3. 3 Kültür Turizmi

Dünya Turizm Örgütü’nün verilerine göre, zamanla G-D-K turizminden sıkılan tatilciler yeni bir profil meydana getirmişlerdir. Yapılan araştırmalar, kitle turizminin yanında alternatif turizm çeşitlerinin de tatilciler için artık başlıca seçenek haline geldiğini göstermektedir.

Batı Avustralya Kültür ve Sanat Departmanı 2004-2008 yılı için hazırladığı Kültür Turizmi Stratejisinde Kültür turizminin parametrelerini,

> Festival ya da fuarlar (müzik, dans, görsel sanatlar, kültürel miras)> Sahne sanatları ya da konserler (tiyatro, opera, bale ve klasik ve modern müzik)> Müze ve sanat galerileri> Sanat ve zanaat workshop ve stüdyoları> Yerli alanlar ve kültürel gösterimler olarak belirlemiştir

32 33

Amerika Eyalet Ajansı Ulusal Temsilciliğine göre kültür turizmi; Birleşik Devletlerin karakterini ve çeşitliliğini yansıtarak insanların ve ulusun portresini çıkaran deneyim, sanat formları, gelenekler ve alanların mozaiği üzerine dayanmaktadır. Kültür turizmiyle ilişkili turistler şu kriterlerle bağlantılıdır:

> Tarihi alanlar> Kültürel olaylar, festival ve fuarlar> Sanat galerileri, tiyatro ve müzeler> Etnik topluluklar ve yerleşmeler> Mimari ve arkeolojik miras> Milli parklar ve eyalet parkları

UNESCO’nun 16 Kasım 1972 tarihli genel konferansında “Dünya Doğal ve Kültürel Mirasını Koruma Anlaşması” imzalanmıştır. Dünya Mirası Listesi’ne girebilmek için; Dünya Mirası Kriterleri tespit edilmiştir. Dünya Mirası Kenti olma statüsünün en önemli sonuçlarından birisi de turizme dayanmaktadır. Üye kentlerin büyük bir ço-ğunluğunun ekonomik kaynağı kültürel turizme dayanmaktadır (Azcan, 2013).

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde 2014 yılı itibariyle 191 ülkeden 779’u kültürel, 197’si doğal ve 31’i karma ol-mak üzere belirlenen 1007 eser vardır. Liste, her yıl yeni adayların listeye alınması ve yeni ülkelerin anlaşmayı imzalamasıyla büyümektedir. En çok dünya mirası olan ülke İtalya’dır (50). İkinci sırada Çin (47), üçüncü sıra-da İspanya (44), dördüncü sırada iki ülke Fransa ve Almanya (39) ve beşinci sırada Hindistan (32) gelmektedir. Ayrıca en çok kültürel mirası olan ülke İtalya (46), en çok doğal mirası olan ülke Avustralya (12), en çok karma mirası olan ülkeler ise Çin ve Avustralya’dır (4).

Bölgelere göre dünya mirası listeleri incelendiğinde, dünya mirasının %48’i ile Avrupa ve Kuzey Amerika (479) ilk sırada yer almaktadır. Daha sonra %23’lük pay ile Asya ve Pasifik bölgesi gelmektedir. Latin Amerika ve Karayipler (131) %13, Afrika (89) %9 ve Arap ülkeleri (77) %8 pay ile sıralanmaktadır.

Grafik 16. Bölgelere Göre Dünya Mirası Dağılımı

Kaynak: UNESCO Dünya Miras Listesi, 2014

Yukarıda ifade edilen dünya mirası listesindekilerin bazıları, Arjantin ve Brezilya’daki Grand Kanyon, Great Barrier Reef, Falls National Park, Kolombiya’daki Angkor Watt, Çin Seddi, Yunanistan’daki Acropolis ve Hercu-laneum harabeleridir. Üye kentlerin çoğunluğunun ekonomik kaynağı kültürel turizme dayanmaktadır.

> Türkiye’de; İstanbul, Safranbolu> İtalya’da; Vatikan, Roma, Venedik, Floransa> Avusturya’da; Salzburg> Küba’da; Havana> Mısır’da; Kahire> Fransa’da; Paris> Yunanistan’da; Rodos> Japonya’da; Kyoto> Portekiz’de; Evora> İspanya’da; Cordoba> İngiltere’de; Edinburg

Bu kentler tarihi özellikleri, kültürleri, geleneksel mimarileri ve yapıları gibi özellikleriyle önemli bir turizm çekim merkezidir. Bu kentleri turizm için çe-kici kılan özellikler arasında mimarileri, sokakları, semtleri ve kültürel aktiviteleri sayılabilir. Dünya Mirası Kentlerinde gelişen turizmin temeli saymış ol-duğumuz özelliklerin korunması ve geliştirilmesine dayanmaktadır. Kültürel turizm buralarda ekonomik kalkınma, istihdam ve hayat kalitesinin geliştirilme-sine yönelik pozitif etkilerde bulunmaktadır. Diğer bir bakış açısıyla kültür mirası kentlerindeki turizm bir planlama ve strateji olmaksızın gerçekleştirildi-ğinde aktif turizm gelişiminin gerekli ve istenen bo-yutu olan yeni yapı yapma konusundaki baskılar ne-deniyle çeşitli olumsuzluklar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin kentlerdeki kimlik kaybı, kentlerin ticarileş-mesi, anıtlara ve tarihi yapılara zarar verilmesi bun-ların bazılarıdır (Azcan, 2013).

1.3.4 Kırsal Turizm

Uluslararası turizm pazarında, turistlerin turizm an-layışları ve beklentilerinin gittikçe değişmesi, günü-müzde kıyı turizmi ile özdeşleşmiş kitle turizminin karsısında alternatif turizm yaklaşımlarının giderek çoğalması ve bunlar içerisinde kırsal turizmin her geçen gün daha fazla talep görmesi, sürdürülebilir turizm anlayışı içerisinde gerçekleştirilen bir turizm türü olması gibi bir çok faktör nedeniyle kırsal tu-rizm dünya turizmi ve kalkınması açısından son de-rece önemli bir konumdadır (Şahin, 2013). Dünyadaki yeni turizm trendleri talebe bağlı olarak tarih, sağlık, doğa yürüyüşü, kültür ve kırsal turizm yönünde geliş-mektedir. Kırsal turizmin önemi hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde, var olan turizm türlerinin alternatifi ya da tamamlayıcısı olarak günden güne artmaktadır. Dünya genelinde turistik arz kaynakları-nın kırsal turizm amaçlı kullanılmasıyla kırsal alanla-rın ekonomilerinin güçlendirilmesine yönelik çabalar hız kazanmaktadır. Kırsal turizm alanında elde edilen önemli başarılar kırsal alanların gelişiminde tarım sektörünün yanında kırsal turizminde bir alternatif olarak görülmesini sağlamaktadır.

Kırsal turizm; çiftlik turizmi, yeşil turizm veya yayla turizmi olmakla birlikte, doğa tatillerini ve özelliklede eko turizm, alışveriş, kayak, bisikletli ve atlı doğa ge-zileri, macera, rafting, spor, termal turizm, balıkçılık, sanat tarih ve etnik yapıya endeksli bir turizm türüdür (Ün vd. ,2012: 345).

OECD’nin kırsal alan tanımına göre, nüfus yoğunlu-ğu, kilometrekare başına 150 kişinin altında oldu-ğu yerler, kırsal alan olarak nitelendirilmiştir. Kırsal alan kavramı kırsal turizmin gerçekleştirilmesinde kullanılan temel alan olması sebebiyle kırsal turizmi daha net anlayabilmek için tanımlanması gereken bir kavramdır. Kırsal alanı turizm açısından değerlendir-diğimizde; “deniz turizmi merkezleri dışında kalan, kentsel yerleşimlerden uzak, kırsala özgü doğal ve kültürel hayatın korunduğu, oldukça tenha ve kırsal hayatla ilgili çeşitli aktivitelerin gerçekleştirildiği yer-ler” olarak tanımlayabiliriz.

Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre kırsal turizm, yalnızca tarımsal (agri-tourism) veya çiftlik (farm tou-rism) turizmini kapsamamakta olup, kırsal alandaki tüm turizm faaliyetlerini kapsamaktadır (OECD, 1994: 9). Avrupa Birliği tarafından yapılan çalışmalarda ise, “kırsal turizm, amacı tarımsal ya da yerel değerlerle iç içe bulunarak hoşça zaman geçirmek olan turistlere, beklentileri doğrultusunda konaklama, yiyecek-içecek ve diğer hizmetleri veren küçük ölçekli işletmelerin yer aldığı küçük yerleşimlerde gerçekleştirilen faaliyetler bütünüdür” şeklinde tanımlanmaktadır (Ahipaşaoğlu ve Çeltek, 2006: 12).

Kırsal turizm çok yönlü bir faaliyettir ve sadece çiftlik temelli turizm değildir. Çiftlik temelli tatilleri içerir, ayrıca özel ilgili doğa tatilleri, eko turizm, yürüyüş, tırmanma, binicilik, macera, spor, sağlık, av, balık tutma, eğitim seyahatleri, sanat ve bazı bölgeler-de etnik turizmi de kapsamaktadır (Uygur ve Aktuğ, 2009: 145).

Kırsal olan turizm etkinlikleri; yürümek, tırmanmak, macera için yapılan tatiller/yabanda yapılan tatiller, kanoculuk, rafting, kır kayağı, kar pabuçlarıyla yapı-lan turlar, yoğunluğu düşük iniş kayağı, dış ortamlar-da kuş gözlemciliği, fotoğrafçılık gibi doğa inceleme gezileri, avlanmak, bisiklet sürmek/bisiklet turları, ata binmek, peyzaj seyretmek, kırsal miras etütleri yapmak, küçük kasaba/köy turları yapmak, kırsal or-tam gerektiren dinlenme amaçlı tatiller, küçük çaplı konvansiyonlar/konferanslar, kırsal festivaller, ol-tayla balık tutmak ve doğal ortam gerektiren sporlar olarak sınıflandırılmaktadır.

34 35

Avrupa’da kırsal oteller genellikle aileler tarafından yönetilen küçük ve orta büyüklükteki otellerdir. Bu oteller, tek yıldızlı oteller, iki yıldızlı oteller, hosteller veya aile pansiyonları gibi bir sınıflandırma sistemi içerisinde sınıflandırılabilir.

Kırsal alanlarda gerçekleştirilen turizm şekilleri aşa-ğıdaki başlıklarda açıklanmaktadır;

Tarım Turizmi (Agri/Agro Tourism): Agri-turizm ya da agro turizm olarak da adlandırılan tarım turizmi, tarımsal üretimin yoğun olduğu yörelerde gerçekleş-tirilen bir turizm türüdür. Bu özelliği ile tarım turizmi üreticilere bir ek gelir kaynağı yaratmaktadır. Böylece tarımsal üretimin turizm ile yer değiştirmesi yerine, turizm ile bütünleştirilmesi amaçlanmaktadır. Yani, özellikle gelişmekte olan yörelerde sıkça görülen ta-rım alanlarını turizm işletmeciliği adına yok eden de-ğil, tersine tarımla birlikte turizmi de geliştiren yeni bir turizm faaliyet alanıdır (Küçükaltan, 2002: 151).

Çiftlik Turizmi: Çiftlik turizmi, kırsal bölgelerde, çiftlik organizasyonu amacıyla kurulmuş ve çevresine çiftlik ürünü sağlayan bir işletmenin aynı zamanda turizm konaklama olanakları sağlaması, gelen turistlerin de isterlerse bir çalışma programına katılabilecekleri, kırsal yaşantının sahnelenmesine olanak sağlayan bir girişimdir.

Yayla Turizmi: İnsanların bulundukları yerlerden ay-rılarak yaz aylarında yaylalara gitmeleri ve orada ko-naklayarak tüm ihtiyaçlarını sağlayabilmeleri, yayla turizmi hareketini yaratmaktadır. Ayrıca yaylalardaki etkinlikler, yayla kültürü ile bozulmamış doğada ya-şamak diğer insanların da ilgisini çekmiş ve bu ya-şama tarzına katılmalarını sağlamıştır. Sonuç olarak bu da turizm hareketleri “yayla turizmi” şeklinde bir turizm çeşidi ortaya çıkmıştır.

Eko Turizm: Uluslararası Eko Turizm Topluluğu eko tu-rizmi; “çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını artıran, doğal alanlara duyarlı seyahat olarak tanımlamıştır. Eko turizm ağırlıklı olarak doğal temelli olup, ziyaret-çiler bu yoğunluklar üzerine yoğunlaşarak öğrenme ve eğitim şeklinde birbirlerini etkilemektedirler.

Kuş Gözlemciliği: Doğayı kuşların dünyasından ta-nımlamayı sağlayan bir gözlem sporudur. Kuşlara ve doğaya merak duyan herkese açık bir hobidir. Kuş gözlemciliği profosyenel bir uzmanlık alanı olabilece-ği gibi boş zamanları değerlendirmek için yapılan bir hobi olarak da sürdürülebilir.

Yeşil Turizm: Bazı ülkelerde yeşil turizm kavramı özel-likle kırsal alanlarda (yeşil alanlarda) turizmi ifade etmesine rağmen, yeşil turizm daha çok kitle turizmi,

yani geleneksel turizmden farklı olarak çevreye daha duyarlı olan bir turizm şeklini ifade etmek için kulla-nılmaktadır.

Ayrıca özel ilgi turlarına katılan kuş gözlemcilerinin doğa dostu olduğu, çevreyi kirletmeme konusunda çok duyarlı davrandıkları, yöreyi bilen, alanında uz-man kokartlı rehberle geziye katılmak istedikleri resort turizmi amacıyla seyahat eden turistlerden daha faz-la harcama yaptıkları bilinmektedir (Yılmaz ve Gürol, 2012: 28).

Kırsal turizm dünyanın en hızlı büyüyen turizm en-düstrisinin gelişen bir alanıdır. Kırsal turizmin dünya genelinde yaygınlık kazanmasıyla birlikte, Cameron Dağlık Bölgesi, Tayland’ın Kuzey Tepeleri, Kosta Ri-ka’nın Tropik Bölgeleri, Avustralya’daki Cape York Ya-rımadası, Kanada’daki Kuzey Batı Bölgesi, İtalya’daki Tuscany ve Fransa’daki Ardeche gibi çok çeşitli kırsal cevherler keşfedildi (Çeken vd. , 2007: 7).

Kırsal turizmin en önemli özelliklerinden biri günübir-lik olması ya da konaklama süresinin çok kısa olma-sıdır. Kırsal alanlarda konaklama süresi genellikle bir haftayı geçmemektedir (Maestro vd. , 2007: 951). Kır-sal turizmde konaklama hizmeti, köylü veya çiftçinin bizzat kendi evinde, kırsal pansiyon veya otellerde, kırsal tatil köylerinde veya kırsal kampinglerde, çadır veya karavanda, kırsal otel veya motellerde, kırsal pansiyonlarda, kiralık odalarda verilmektedir (Soy-kan, 2001: 152-153, Ahipaşaoğlu ve Çeltek, 2006: 78). Konaklayanlara ya da günübirlik gelenlere sunulan etkinlikler veya hizmetler, turistik çekiciliği arttırmak-tadır. Sözgelimi, tarım, hayvancılık ve yerel el sanat-larını tanıtma, yakın çevre doğa yürüyüşleri ve kültür gezileri, piknik, sportif etkinlikler, animasyon gös-terileri, çeşitli kurslar, şenlik, festival ve panayırlar, çocuklar ve yaşlılar için düşünülmüş özel etkinlikler kırsal turizm kapsamında değerlendirilebilir (Soykan, 2001: 152-153).

Kırsal yaşam ya da kırsal kültür, insanları kırlara çe-ken önemli çekiciliklerdir. Turistin (çoğunlukla kent insanının) geçmişe özlem duyması, sıcak ilişkiler araması ve yerel kültürü tanıma isteği kırlara kültür amaçlı ziyaretleri beraberinde getirmektedir. Kırsal kültür otantiktir, başka yerlerde eşine rastlanılmaz. Benzerlikler yakalansa bile, farklılıklar daha çoktur. İşte bu noktada, kırsal ortamlarda doğa ve kültürü buluşturan kırsal turizm bir turizm türü olarak ayrı bir yere sahiptir. Kırsal turizm, bir taraftan kent insa-nının dinlenme ihtiyacını karşılaması, diğer taraftan tarımla kolay uyum sağlaması ve birçok turizm türüy-le bütünleşebilen yapısı nedeniyle çok sayıda ülkede yerini almıştır (Emiroğlu, 2013).

Avrupalılar kırsal turizmi, kırsal kalkınma bazında, hatta bazı yörelerin kalkınmasında yönlendirici bir güç olarak düşündükleri için, çok geniş çaplı bir ör-gütlenmeyle kırsal turizmi yönetmekte, çeşitli ulusal ve uluslararası dernekler altında birleştirmektedirler. Bunlardan biri olan “Uluslararası Kırsallık-Çevre Kal-kınma Derneği” bünyesinde tarım-çevre-turizm adına sınırlar ötesi gruplarla ortaklaşa seminerler organize edilmektedir. Bu seminerlerde işlenen ağırlıklı konu-lar, ülkelerin çeşitli bölgelerindeki kırsal turizmi bü-yüteç altına alarak uygulanan programları tanıtmak, deneyimleri aktarmak, sorunlara çözüm bulmak, ta-rım-çevre ve turizmin etkilerini araştırmak şeklinde özetlenebilir.

2007-2013 dönemi için Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Politikasında Kırsal Turizm sektörü, III. Bileşen olan Kırsal ekonominin çeşitlendirilmesine yardım eden tedbirler altında yer almaktadır. IPA uygulama tüzü-ğünde, kırsal turizm yer almış olup, Avrupa Komis-yonu, kırsal turizmi hem üye ülkelerde hem de aday ülkelerde desteklemektedir. Kırsal Kalkınma prog-ramlarında ağırlıklı olarak kırsal turizme yer verilme-sini hedeflemektedir.

Kırsal alanlarda yapılan turizmin tüm turizm alanla-rındaki turizm aktivitelerinin %10-20’sini oluşturduğu tahmin edilmektedir. Eurobarometer araştırma raporu, her yıl Avrupalı tatilcilerinin %23’ünün kırsal alanları Destinasyon olarak seçtiklerini göstermektedir. Kır-sal alanlar, turistlere etnik ve coğrafi karakterinden, tarihinden, farklı kültüründen ve kırsal doğasından kaynaklanan gizemli bir çekicilik sunmaktadır. Kırsal turizm dünyanın en hızlı büyüyen turizm endüstrisinin gelişen bir alanıdır.

Avrupa’da 1980’lerin ortasında Avrupa Komisyo-nu’nun, turizm alışkanlıkları üzerine yaptığı bir araş-tırmada, kırsal turizme olan eğilimler de saptan-mıştır. Bu araştırmaya göre, kırsal turizmin geliştiği ülkelerde genellikle insanların en az 1/3’ü tatillerini geçirmek amacıyla kırsal alanlara gitmektedir. Yine aynı çalışmaya göre; Avrupalı turistin kırsal kesimde tatil yapmayı tercih etmesinin nedenlerinin başında doğal alanların çekici ve bozulmamış ortamlar ol-maları, geçmişten izler taşımaları ve sıcak ilişkilerin kurulabilmesi gelmektedir. İyi eğitim almış, kültürlü, yüksek gelir grubunda yer alan kişiler tatillerini birkaç bölüme ayırmakta, farklı yerlerde ve farklı turizm tür-lerine katılarak geçirmektedir. Bu grubun tatillerinde kırsal turizme ayrılan süre her geçen gün artmaktadır.

2000-2006 programlama döneminde, turistik ak-tivitelerin veya turizmle ilişkili faaliyetlerin teşvik edilmesi 1257/1999 no’lu Kırsal Kalkınma Konsey Tüzüğünün 33. maddesi ile önemli bir yer edinmiştir. Turist ve el sanatları aktivitelerinin teşvik edilmesi ve

aktivitelerin çeşitlendirilmesi tarıma çoklu faaliyet ve alternatif gelir sağlamada yakın bir ilişkiye sahiptir. Ayrıca kırsal mirasın korunması ve muhafazası da yer alan hususlar arasında yer almaktadır. Bu dönemde yapısal fonlar ve özellikle Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF), turizm için en önemli AB mali yardımını temin etmektedir. Eylemlerin çoğu, altyapının (yollar, havalimanları, vs. ) geliştirilmesi, mesleki vasıfların artırılması, turizm işletmelerinin geliştirilmesi, ko-naklama ve diğer turizm tesislerinin ıslah edilmesi ile ilgilidir. Bununla birlikte, yapısal fonlar, turizmin ge-lişmesine daha geniş bir anlamda da katkıda bulun-muştur. Örneğin kırsal alanlarda kırsal çevrenin ko-runmasına, yerel kültürel geleneklerin ve becerilerin sürdürülmesine, köylerin yenilenmesine ve “eko-tu-rizm”, “spor turizmi”, vs. gibi yeni kırsal turizm pazar-larının gelişmesine katkı sağlamıştır.

Avrupalılar için kırsal yollar, birer doğal ve kültürel mirastır. Bu yollarda seyahat etmek ve yeni yöresel özellikleri görmek onlar için önemli bir kültürel de-ğerdir. Bu nedenle Avrupa’nın birçok ülkesinde uzun doğa yürüyüşleri çok iyi organize edilmiştir. Avustur-ya, İsviçre, Fransa gibi dağlık bölgelere sahip ülkeler-de yürüyerek veya atlı geziler, özellikle turistlerin ta-tillerinin vazgeçilmez bir parçası durumuna gelmiştir.

Fransa’da Kırsal Turizm: Fransa’da 1951 yılında ilk köy evleri açılmış olup, 1955 yılından itibaren de kırsal turizm konusunda devlet desteği almaktadır. Kır ev-leri restore edilerek ikinci eve dönüştürülmüş, 1970’li yıllardan itibaren Yeşil Tatil Köyleri, ulusal ya da böl-gesel parklar, su ile ilgili düzenlemeler ve aile pansi-yonları oluşturulmuştur. 1970 yılı ile birlikte, çiftlik-lerde tarımın nasıl yapıldığını göstermek üzere “keşif çiftliği” müzeleri kurulmuş ve ardından “ziyarete açık çiftlikler” projesiyle, kırsal yerel ürünlerin çiftlik or-tamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır. 1982’de “kırsal alanlarda yaşam paylaşma” projesi, 1991’den itibaren de “alışılmadık bir başıboşluk” sloganıyla doğa gezileri turistlere sunulmuştur ve sunulmaya devam etmektedir.

2003 yılında Fransa-Yunanistan ortaklığında, kırsal alanlarda ilk kez, küçük kapasiteli geleneksel konak-lama birimlerinden oluşan GUEST INN konaklama ağı yaratılmıştır. Bu ağda, ülkenin toplam 13 bölgesinin 9 unda 42 üyeye sahip, 357 oda ve 1010 yatak yer al-maktadır. Konaklama biçimleri geleneksel pansiyon, konuk odası, geleneksel stüdyo tipi apart evler, eski geleneksel ev, geleneksel otel ve çiftlik evi şeklin-dedir. GUEST INN’in felsefesinde; otantiklik, çevre, kalite ve sıcak ilişkiler yatmaktadır. Kaliteyi dostça karşılama, basit ama konforlu ortam, yerel mimariye saygı, otantizm ve sakinlik içeren bir çevre gibi kriter-ler temsil etmektedir.

36 37

İtalya’da Kırsal Turizm: İtalya’da kırsal turizmde fark-lı özellikleri ön plana çıkan küçük yerleşim birimi Basilicata’dır. Basilicata İtalya’nın güneyinde küçük bir bölgedir. Yaklaşık 10 bin km2 alana sahiptir ve bu alanın %93’ü tarımsal arazi veya ormandır. Zen-gin bitki örtüsüne ve başta Yunan tapınakları olmak üzere Eski Roma termal kaplıcalarından “Norman” kalelerine ve ortaçağ manastırlarına kadar geniş kül-türel mirasa sahiptir. Basilicata turizm açısından çok fazla olanağa sahip değildir. Toplam 461 konaklama girişimcisi bulunmakta ve bunların 200’ünü oteller oluşturmakta geri kalanı tarımsal turizm alanında de-ğerlendirilmektedir. Turizm yavaş yavaş gelişmekle birlikte 1996 yılında toplam ziyaretçi sayısı 270.000’e ulaşmıştır. Yaz sezonunda ziyaretçi yoğunluğu kıyı kesiminde olurken iç kesimlerde az sayıda ziyaret olmaktadır. Bunun nedenin yörenin henüz imaja sa-hip olmaması gösterilebilir. Bununla ilgili olarak yerel kültürel mirası, doğal güzelliği, gelenekleri ve yöre-sel yemekleri uluslararası ziyaretçilerin olduğu kadar yerli ziyaretçiler içinde gizemini korumaktadır.

Benzer şekilde İtalya’da 2000 yılında çoğunluğu Tos-kana ve Balzano bölgelerinde bulunan 9314 tane kırsal turizm işletmesi kayıtlara geçmiştir. Bu 9314 kırsal turizm işletmesinin %50’den fazlası yiyecek içecek servisi, %8’den fazlası çiftlik kenarları yanın-daki kamp yerleri ve %14’ü ise at binme yerleri ola-rak sunulmaktadır. Ayrıca 2000 yılında kırsal turizm konaklamasında 110.000 olan yatak kapasitesi 2002 yılında 130.000’e çıkarılmıştır. İtalya’ya gelen yaban-cı turistlerin %25’i tatillerinde kırsal turizmi tercih et-mektedir. Sabit konaklama ve yüksek kaliteli yiyecek-lere ek olarak çiftçiler tarafından geliştirilen kültürel hizmetler ve boş zaman aktiviteleri (yüzme havuzları ve dağ bisikleti güzergâhları) ülkede kırsal turizm sektörünün canlanmasını sürekli kılmaktadır.

İspanya’da Kırsal Turizm: İspanya’nın Andalucia (En-dülüs) bölgesi kırsal turizm açısından en gelişmiş bölgesidir. Andalucia’nın doğusunda yer alan Gre-nada bölgesindeki Comarca Guadix-Marquesado ili 1994 ile 1999 yılları arasında LEADER II programından yararlanılmış, şu an ise LEADER+ ve PRODER A prog-ramlarından yararlanılmaktadır. LEADER II programıy-la alana 13,45 milyon euro fon aktarılmış, bu fonun 8.10 Milyon eurosu özel sektörden ve 5,35 milyon eurosu İspanya ve Avrupa’dan aktarılmıştır (Çolak 2009: 86). Andalucia bölgesinde kırsal turizmin ge-lişmesinin altında yatan önemli etkenler; geniş doğal çevre, ılıman iklim yapısı ve yılda ortalama 300 gün güneş alabilme özelliği olarak açıklanmaktadır. Kır-sal turizm kapsamında ziyaretçilere kamp yapma, ata binme ve atlı gezi, doğa yürüyüşü ve dağ bisikleti gibi olanaklar sunulmaktadır.

İspanya’da kırsal turizmde farklı özellikleri ön plana çıkan diğer bir yerleşim birimi Montâna de Navar-ra’dır. Geniş orman alanları, korunmuş ve tarımsal arazilerle eşsiz peyzaj güzelliğe sahiptir. Montâna de Navarra kırsal turizm açısından İspanya’da büyük önem arz etmektedir. Bölgede son 15 yıl içerisinde kırsal turizm açısından hem arz hem de talep yönün-de önemli gelişme kaydedilmiş ve turizmin kırsal eko-nomiyi güçlendirdiği fark edilmiştir.

İspanya’da kırsal turizm uygulamasına bir diğer ör-nek ise; Crufia ve Pontevedra bölgelerindeki 9 kırsal yerleşmeyi içine alan “Portodemouros Programı” olarak verilebilir. Programın hedefi bölgenin sosyal ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda da; kırsal turizmi kalkınmada öncelikli sektör haline getirmek, yerel kaynaklardan daha faz-la yararlanmak, tarımsal işletmeleri yeniden düzen-lemek amaçlanmıştır. Nitekim bu proje kapsamında; kırsal turizm ve çevre eğitimi verme, geleneksel el sanatlarını destekleme, yeni işler ve ürünler yarat-ma, halk kültürünü turistik sunuma hazır hale getir-me, doğal çevreye uygun spor dallarını geliştirme, doğanın keşfi için rekreatif bölge düzenleme ve köy evlerini yeniden düzenleme yer almaktadır.

Almanya’da Kırsal Turizm: Almanya’da 1970’li yılların başında Gıda, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın özendir-mesi sonucu kırsal turizme özellikle çiftlik turizmine olan ilgi giderek artmaya başlamıştır. Birçok Avrupa ülkesinde kırsal turizm üzerine yapılan çalışmaların büyük bir kısmı kırsal turizmin diğer biçimlerini dik-kate almaksızın daha ziyade çiftlik turizmi üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun sonucu olarak da 1980 ve 1990’lı yılların başında çiftlikler ve çiftçiler kırsal tu-rizmin odağı haline gelmiştir.

Almanya’da halen turist kabul eden 23 bin çiftlik olmasına karşın (bunların 1400’ü kalite belgesi al-mış durumda) turist ağırlayan çiftçi ailesi sayısının hızla artmamasının başta gelen nedenleri; ailelerin bu konuda hazırlıklı olmamaları, yeni yatırım gerek-sinimlerinin ortaya çıkması, turistlerin daha yukarı düzeyde konaklama koşulları ve kullanabilecekleri ortak alanlar aramalarıdır. Almanya’da 184 bin yatak kapasiteli bir kırsal turizm konaklama gizilgücü çift-çi ailesine ek gelir sağlamakta, yılda 100 gün gece-leme olanağı sağlayan çiftlikler ekonomik bakımdan verimli olmaktadır.

Kanada’da Kırsal Turizm: Kanada’da kırsal turizm uygulamalarına bir örnek olarak küçük bir il olan, Prince Edward adasındaki Evangeline bölgesi göste-rilebilir. Prince Edward adasında aile, kilise, okul ve toplum örgütü formu geleneksel sosyal yapısını hala

korumaktadır. Adanın nüfusu 138.900 olup nüfusun %56’sı kırsal alanlarda yaşamakta ve henüz %10’u tarımsal arazilerde yaşarken, %47’si ada kesiminde yaşamaktadır. Yörede temel ekonomik geçim kay-nağı balıkçılık ile tarım arasında değişirken araziler henüz tarımsal amaçlı kullanılmaktadır. Evangeline bölgesindeki turizm genel olarak aile ve sosyal yapı arasındaki yakın ilişki, Roma Katolik dini, Fransız dili ve Acadian kültürüne dayanmakta olup bu faktörler turistlerin yöreyi ziyaret etmelerinde temel teşkil et-mektedir. Örneğin, 1999 yılında yöreyi ziyaret eden gün aşırı ziyaretçilerin %11’inin (12.859 kişi) yöreyi ziyaret etmelerindeki temel etken tarih ve kültürdür. 2000 verilerine göre ise yöreyi ziyaret eden 1.18 mil-yon ziyaretçiden %22’si (259.600 kişi) Acadian kül-türünü tanımak için gelmiştir. Acadian kültürünün bu kadar önemli olmasının nedeni, Acadianların İngiliz-ler tarafından topraklarından çıkarılarak bu bölgeye gelip yerleşen doğu Kanada’nın Fransız göçmenleri olmalarıdır.

Avusturya’da Kırsal Turizm: Avusturya kırsal turizmin en iyi şekilde organize edilip yürütüldüğü ülkelerin başında gelmektedir. Özellikle büyük kent yakınları ve dağlık bölgelerdeki köylerde ve çiftliklerde yay-gın olan kırsal turizm faaliyeti çok gelişmiştir. 36 köyü içine alan “yeşil köyler” projesi ile bu alandaki kırsal turizm faaliyetleri bir standarda bindirilmiştir. Günümüzde Avusturya’da köylerde ve çiftliklerde sürdürülen kırsal turizm özellikle büyük kentlerin ya-kınları ile dağlık bölgelerde yaygınlık kazanmaktadır. Avusturya’daki çiftlikler 109.000 turistik yatak sağlar ve bu rakam Avusturya’daki tüm yatak kapasitesinin 1/6’sını oluşturur. Çiftliklerin %7,5’i turistik konakla-maya açılmış olup, dağlık olan bölgelerde ise bu ora-nın çok çok üstüne çıkılmaktadır.

İngiltere’de Kırsal Turizm: GB Day Visits Survey, 2011 Summary raporuna göre İngiltere’de, kırsal alanlara 430 milyon günlük ziyaret yapıldığı ve 11 milyar 856 milyon sterlin gelir elde edildiği, 22 milyon geceleme gerçekleştirildiği ve bu sayede de 3 milyar 559 milyon sterlin gelir elde edildiği belirtilmektedir. İngiltere’de bazı görüşler, kırsal turizmin doğayı tahrip ettiği yö-nündedir. Zıt görüşte olanlar ise; kırsal turizmin çok az alan kullandığını, buna karşın çok fazla gelir getir-diğini savunmaktadır. Nitekim Devon kenti kırsalında 1973 yılında tarımda 2. 250 kişi işlendirilmişken daha sonra kırsal turizm yoluyla işlendirme 38. 800 kişiye ulaşmıştır. Kırsal turizm de çiftliklerin kullanılması hayli yaygındır ve buralarda binicilik yapılır. İngiltere de kırsal alanda gerçekleştirilen diğer turizm türü de akarsu turizmidir. Bunlara Norfolk ve Broads örnek verilebilir. Ayrıca İskoçyalılar bölgesel parklarını yeşil turizme açarak doğa yürüyüşü yapmaktadırlar. İngilte-

re de kırsal turizm ülkenin ikinci en büyük turizm alanı olan West Country de en fazla yaygınlık gösterir. Galler-de paket köy programları uygulanmaktadır (Emiroğlu, 2013).

Macaristan: Macaristan’da yabancı turistler daha çok Balaton Gölü civarında organize edilen atlı gösteri-ler ile folklor programlarına talep oluşturmaktadır-lar. Çok sayıda gölün yer aldığı Lake District bölgesi önemli bir turizm bölgesidir. Göl kenarındaki ağaç-ların altında büyükbaş hayvanlar ve gölde su sporu yapmak için kullanılan jetskiler yan yana görülebil-mektedir. Ayrıca eski devirlerde maden ocağı olarak kullanıldıktan sonra terk edilen birçok mağara yapı-lan sesli, ışıklı ve görsel animasyonlar yer almaktadır. Ayrıca birçok tarihi şato günübirlik olarak turistlerin en çok rağbet ettikleri yerler arasında bulunmaktadır (Yılmaz ve Gürol, 2012: 26).

1.3.5 Sualtı Dalış Turizmi

Su altı dalış turizmi deniz turizmi alt sektörlerinden biri olup; su altı dünyasının flora, fauna ve arkeolojik kültür varlıklarını görmek, fotoğraflamak, filme almak ve sportif balık avlama amaçlı olarak gerçekleştirilen tanıtım, sportif ve eğitim amaçlı dalışlar ile kıyıda ve-rilen konaklama ve ağırlama hizmetleri içine alan bir turizm çeşididir.

Su altı dalış turizmi son yılların en gözde deniz turizmi alt sektörlerden biridir. Yılın her mevsiminde yapılabil-mesi sportif, çevreci ve korumacı özelliklerinden dola-yı dünyada hızla gelişmektedir. Avrupa’da dalış sporu ile ilişkilendirilenlerin büyük çoğunluğu tatillerini ken-di ülkelerinin dışında geçirmektedir. Çeşitli ülkelerde-ki bazı turizm merkezleri, yılın 12 ayı dalış turizmine yönelik organizasyonlar gerçekleştirmektedir.

Dalış turizminde 2003 yılında dünyada aktif dalgıç sayısı yaklaşık olarak 7 milyondur. Bu sayı önde ge-len ülkelerden olan Amerika Birleşik Devletleri’nde 2. 5 milyon, İngiltere’de ise 100 bin dalgıç olarak kabul edilmektedir. Dalış turizminde 2003 yılından bu yana dalgıç sayısında ki artış düşünüldüğünde dalış turiz-minin dünyada ve önde gelen ülkelerde önemli bir gelişme gösterdiği ve dalış turizminin ülkelerin turizm ekonomisinde önemli yer edindiği açıktır.

21. Yüzyılda yaşanan gelişmeler sonrasında dalış tu-rizminde hızlı bir ivme yaşanmış, dalgıçlar bilgi-ileti-şim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde dalış böl-geleriyle ilgili her türlü bilgiye ulaşmıştır. Bu da dalış turizminde uluslararası bir hareketlilik sağlamaktadır. Bu nedenle dalış turizminde önde gelen ülkeler çekici-lik yaratan unsurlarını her türlü bilgi iletişim teknoloji-leriyle dalış turizmi pazarına sunmaktadır.

38 39

Dünya’nın gözde dalış bölgeleri arasında Galapagos Islands, Morchead City, Little Cayman, Palau (Microne-sia), Cozumel (Mexico), Bonaire, Tobermony (Kanada), Great Barrier Reef (Australia), British Columbia (Kana-da), Egyptian Red Sea sayılabilir. Dünyada en fazla ba-lıkadam bulunduğu ülke Amerika Birleşik Devletleri iken en fazla balıkadam çeken ülke Avustralya’dır. Avustralya’da Queensland eyaletinde Great Barrier Reef Marine Parktır. Yılda yaklaşık 1.8 milyon civarın-da balıkadam çekmektedir (Akkoç, 2013).

1.3.6 İnanç Turizmi

Dünya turizminde yaşanan gelişmeler, turist tipinin ve beklentilerinin değişmesiyle birlikte farklı özelliklere sahip turistik beldeler ve turizm faaliyetleri gün geç-tikçe daha çok tercih edilir olmuştur. Günümüz şartları seyahatleri kolaylaştırdığı, ulaşım ve haberleşme tek-nolojileri ileri seviyeye ulaştığı ve özellikle Batı Avrupa ülkelerinde ve Amerika’da kişi başına düşen milli gelir yükseldiği için, inanç turizmi gittikçe daha geniş kit-leleri ilgilendiren bir faaliyet olmuştur (Kurnaz, 2013).

Turizmde insanlar gezmek görmek ve dinlenmek amacındadırlar. Farklı bir turizm türü olan inanç turiz-minde ise, diğer turizm çeşitlerinden farklı olarak in-sanlar inançlarının gerektirdiği dini vecibelerini yeri-ne getirmek için dini açıdan önemli gördükleri kutsal yerleri ziyaret etmektedirler.

Tablo 1. Dünyadaki Başlıca Dinler ve İnanan Sayıları

Yukarıdaki tablo, başlıca dinlere mensup 5 milyar 714 milyon insanın bulunduğunu göstermektedir. Dün-yada 2.2 milyar Hristiyan, 1.6 milyar müslüman ve 1 milyar Hindu, 500 milyon Budist ve 14 milyon Yahudi yaşamaktadır. Bunlara ek olarak geleneksel dinlere inanan 400 milyon insan yaşamaktadır.

İnsanlar özellikle inançlarının geçmişine uzanmak, dinlerinin önemli merkezlerini ziyaret etmek, inanç-larının zorunlu gördüğü ziyaretleri yaparak “hacı” olmak ve bu şekilde manevi tatmin ve iç huzuru yaka-lamak istemektedirler. Hatta bu yerler sadece inanan-ları tarafından değil, meraklıları tarafından da ziyaret edilmekte ve bu mekanlar tur organizasyonları içeri-sinde özellikle yer almaktadır. Bu açıdan değerlendi-rildiğinde, özellikle Budizm ve Hinduizm kendi din ve kültürlerini turizm amaçlı olarak pazarlama konusun-da daha hoşgörülü olan dinlerdir.

Haritada görüldüğü üzere dünyanın farklı bölgele-rinde birçok inanç ve hac merkezleri bulunmaktadır. Bunlardan toplum tarafından en iyi bilinen dini ve kül-türel fenomenlerden biri olan Hac yolculuğu; Budizm, Hinduizm, İslam, Yahudilik ve Hristiyanlık gibi dünya-nın en büyük dinlerinin önemli bir özelliğidir.

İslamiyette Mekke ve Medine; Hristiyanlık’ta başta Ku-düs, Roma, Compostelle, lourdes ve fatima olmak üze-re birçok hac mekanı vardır. Hristiyanlığın Anadolu’da da ziyaret yerleri vardır. Bu mekânlar Hristiyanlık tarihi ve önemli şahSiğitleriyle bağlantılıdır. Pavlus’un mis-yonerlik gezileri esnasında dolaştığı yerler bugün bazı Hristiyanlarca ziyaret edilmektedir. Antakya bu yerler-den biridir. Pavlus, Petrus ve Barnaba burada Hristi-yanlığı yaymışlar ve Antakya Kilisesi beş büyük kilise arasında yer almıştır. Diğer bir kutsal mekân da Efes’tir. Pavlus Efes’te kalarak Hristiyanlığı yaymaya çalışmış, Havari Yuhanna ise burada yaşamış ve ölünce buraya defnedilmiştir. Hinduizmde, Hindistan toprakları, iki bin yıldan beri hac mekanı olarak kabul edilir. Özel-likle hac yerleri Benares ve Ganj Nehri’dir. Ayrıca Tanrı Vişnu ve Şiva’ya adanan büyük mabetler de hac mer-kezi olarak kabul edilir. Bu hac merkezlerine bir Hin-du durumuna göre yılda birkaç sefer gider. Budizmde hac ziyareti, Buda’ya ait mekânlarla ondan kalanların bulunduğu yerlere yapılır. Bodhi Gaya, Hindistan’da Budistlerin en önemli hac yeridir. Bunun dışında hac için ziyaret edilen yerler; Nepal’deki Buda’nın doğum yeri olan Lumbini, Buda’nın ilk vaazını yaptığı Bena-res’deki Geyik Parkı ve Buda’nın öldüğü yer olan Ku-şinagara’dır. Yahudilikteki hac mekânlarını üç grupta toplamak mümkündür. İlk olarak, Kudüs ve çevresinde oluşmuş, tarihî özelliğe sahip ve Kitab-ı Mukaddes’in tarihi içinde ortaya çıkan Ağlama Duvarı gibi mekân-lardır. İkinci olarak, genelde Celile’de bulunan, Talmut ve Kabala’da adı geçen bilgelerin mezarları, son olarak ise, Diaspora (Filistin dışında Yahudilerin yaşadıkları merkezler) bulunmaktadır. Şintoizm’de hac merkezi olarak kabul edilen yer ise, İse’dir (Kurnaz, 2013).

Dinler İnanan Sayıları (Milyon Kişi)

Hristiyan 2. 200

Müslüman 1. 600

Hindu 1.000

Budist 500

Yahudi 14

Geleneksel Dinler 400

Kaynak: Demircioğlu, B. (2013). Dünyanın Üçüncü Dini; Dinsizlik. Genç Dergi, Aylık Gençlik Dergisi, Sayı :76.

Harita 1. Dünya İnanç Turizmi Haritası

1.3.7 Etkinlik Turizmi

Turistik bir ürün olarak etkinlikler konaklama, yeme içme, alışveriş ve diğer aktivitelerden meydana gelmek-tedir. Etkinliklerin düzenlendikleri Destinasyonlar için turizm pazarını genişletme, turistlerin dikkatini çekme, imaj yaratma, tanıtıma yardımcı olma ve ekonomik fayda sağlama gibi birçok faydası bulunmaktadır. Etkinlikle-rin turizmin içindeki yerine ilk defa 1987’de Yeni Zelanda Turizm ve Tanıtma Bölümü tarafından dikkat çekilerek uluslararası turizm pazarında hızla ve gelişen bir turizm çeşidi olarak etkinlik turizminden bahsedilmiştir. Bu tespit doğrultusunda etkinlik turizmi konusunda ilk çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda etkinlik turizmi ile ilgili de literatürde çeşitli tanımlamalar yapılmıştır (Yıldırım, 2014).

Tassiopolulus (2005: 4) etkinlik turizmini; etkinliklerin turist çekicilikleri olarak, sistematik bir biçimde ge-liştirilmesi, planlanması, pazarlanması ve yürütülmesi olarak tanımlamış ve etkinlik turizminin amaçlarını aşağıdaki gibi sıralamıştır: > Destinasyon için olumlu bir imaj yaratmak,> Turizm sezonunun uzatmak,> Turizm talebini bir alana daha eşit yaymak ve> Yerli ve yabancı ziyaretçileri çekmek olarak sıralamıştır.

Dünyada ilgi çeken birçok etkinlikten bahsetmek mümkündür ancak bunların içerisinde en fazla ilgi çeken et-kinlikler anma, festivaller ve dini etkinlikleridir. Bu etkinlikler genellikle kültürel etkinlikler başlığı altında ince-lenmektedir.

Her toplumun tarihinde önemli bir yere sahip kişi ve olaylar için her yıl düzenli olarak etkinlikler düzenlenmek-tedir. Anma etkinlikleri hem olayın gerçekleştiği yerde veya kişinin mezarı başında yapılırken hem de olay veya kişinin önemine göre farklı yerlerde de gerçekleştirilmektedir. Bu bölgeleri ziyaret eden turistlerin katılımıyla gerçekleşen turizm çeşidi de literatürde savaş alanları turizmi, thana turizm, kültürel miras turizmi, dark turizm; hüzün turizmi olarak adlandırılmış ve bu konuda bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Örneğin, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nda her yıl 18 Mart ve 25 Nisan’da birçok insanın katıldığı etkinlikler düzenlenmektedir. 1980’ler-

Kaynak: Zengin, A. (2010). Eyüp Kentsel Sit Alanının İnanç Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi ve Yerleşim Dokusunun Korunması Üzerine Bir Araştırma.

Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, s. 38.

40 41

den beri özellikle 25 Nisan Anzak Günü etkinlikleri ve Şafak ayinine katılmak için her yıl artarak binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı genç Türkiye’de Çanak-kale / Gelibolu Yarımadası’na gelmektedir.

Günümüzde kültürel etkinlikler içerisinde yer alan festivaller içeriği itibariyle bir destinasyonun doğal ve fiziksel özelliklerinin önüne geçmeye başlamıştır. İspanya’da gerçekleştirilen Boğa Güreşleri ve Doma-tes Festivali, Brezilya’daki Rio Karnavalı, Fransa’daki Cannes Film Festivali, Paris, Londra, Milano Moda Haftaları gibi büyük çapta ve dünyaca ünlü etkinlikler, uluslararası basın tarafından ilgiyle takip edilmekte-dir. Festivallerin kentlerin tanıtımına sağladığı katkı-ya birkaç örnek vermek gerekirse: Her yıl Şubat veya Mart aylarında düzenlenmekte olan Rio Karnavalı, uluslararası festivaller içinde en ünlülerinden biridir. Her yıl binlerce insan bu festivali canlı olarak izlemek için Brezilya’nın Rio de Janeiro kentini ziyaret ederler. Rio de Janeiro karnavalla o kadar özdeşleşmiştir ki, dünyanın neresinde olursa olsun Rio denilince birçok insanın aklına Rio Karnavalı gelmektedir. Rio Karnava-lı 15. Yüzyıl’da Portekizliler tarafından düzenlenmeye başlamıştır. Önceleri fakir ve dar gelirli kişilerin sür-dürdüğü bir gelenek olsa da daha özellikle 20. Yüzyı-lın ikinci yarısında itibaren dünyaca ünlü hale gelmiş ve Rio kentinin sembolik değeri haline gelmiştir.

Berlin Uluslararası Film Festivali, her yıl düzenlendi-ği iki hafta içerisinde 120 ülkeden 19.000’den fazla film profesyonelinin, 4000 gazetecinin katıldığı, 200.000’den fazla biletin satıldığı, dünyanın en bü-yük festival katılımının sağlandığı, iş, kültür ve sanat çevrelerinin yoğun ilgi gösterdiği önemli bir kültür organizasyonudur (Kömürcü, 2013)

Her yıl Mayıs ayının ikinci haftasında düzenlenen Cannes Film Festivali, dünyanın en önemli film fes-tivallerinden birisidir. Fransa’nın güneyinde Akdeniz kenarında bulunan Cannes şehri adeta film festivali ile özdeşleşmiştir. Cannes şehri insanların kafasında film festivali ile birlikte yer etmektedir. Şehrin 65 – 70 bin civarlarındaki nüfusu festival zamanlarında 300 bini aşmaktadır. Otellerde aylar öncesinden boş yer bulunmamaktadır. Binlerce insan festival zamanı dünyaca ünlü film yıldızlarını görmek için büyük mas-raflara katlanarak şehri ziyaret etmektedir. Festival süresince turistler kente son rakamlara göre yaklaşık 300 milyon dolar döviz bırakmaktadır. 300 milyon do-lar, 70 bin nüfuslu küçük bir şehir için oldukça büyük sayılabilecek bir gelir anlamına gelmektedir. Örnek-lerden de görüldüğü gibi festivaller kentin tanıtımın-da önemli roller oynamaktadır. Kentin cazibe merkezi haline gelmesi, isminin dünyaca tanınır hale gelmesi ve önemli miktarda döviz çekmesi noktasında festi-

valler katkı sağlamaktadır (Tayfun ve Arslan, 2013). Kültürel etkinlikler başlığı altında ele alınan etkinlik-lerden biri de dini etkinliklerdir. Dini etkinlikler, top-lumların dini inançları doğrultusunda yapılan etkin-liklerdir. Müslümanlar için önemli olan Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri, Aşure Günü etkinlikleri, Ramazan etkinlikleri, Hristiyanlar için Paskalya, Noel kutlama-ları dini etkinliklerdir (Yıldırım, 2014).

1.3.8 Gastronomi Turizmi

Gastronomi turizmi, daha önce yaşanmamış bir yiye-cek ve içecek deneyimi yaşamak için seyahat motivas-yonu yaratan ve seyahat davranışlarının güdülenme-sine önemli ölçüde yardımcı olan turizm şekli olarak tanımlanabilmektedir (Deveci, Türkmen ve Avcıkurt, 2013). Gastronomi turizminin kökeni tarım, turizm ve kültüre dayanmaktadır. Tarım, turizm ve kültür, gast-ronomi turizminin bölgesel bir çekicilik ve deneyim olarak pazarlanmasına ve konumlandırılmasına ola-nak yaratmaktadır. Tarım, ürünü sunmaktadır; kültür, tarihi ve otantikliği; turizm ise alt yapıyı ve hizmetleri sağlamaktadır. Tüm bu unsurlar gastronomi turizmi altında buluşmaktadır. Yemek, bir toplumun kendisi-ni ve yaşama tarzını ifade şeklidir. Kültür, gastronomi turizminin göz ardı edilemez önemli bir parçasıdır.

Gastronomi turizmi tatil amaçlı bulunulan yerde yaşa-yan yerel halk ve turist arasında sembolik etkileşim ile iç içe geçmiş duygusal bir bağ kurulmasını sağlar ve Destinasyon imajı için çok kuvvetli bir gelişime yol açar. Bununla birlikte, tecrübe kazanılan yemekler, yi-yenler için yüksek statü sembolü haline gelirken, ba-zen de yemeği tüketenler yüksek statüsü sayesinde çok güçlü bir sosyal anlama ve işleve sahip olmakta-dır. Seyahat esnasında gastronomi turizmi ürünleri ile zaman geçiren turistlere yönelik bu kazanımlar motive edici olmakla birlikte turistlerin destinasyonun yemek kültürüne ve dolayısıyla yöre adetlerine hakim olması-nı da sağlamaktadır. Destinasyonda kullanılan bir ba-harat ya da turistlerin günlük yaşantılarında çok alışık oldukları halde dikkat etmedikleri yiyecek ürünlerine, deneyimler sayesinde sembolik anlamlar yüklenerek tatil sonrasında da turistlerin sürekli olarak bölgeyi hatırlamasını sağlar. Yiyecek ile ilgili aktiviteler bölge-sel etkileşim için bir araç haline geldiklerinde, başarılı bir gastronomi turizmi ve Destinasyon markalaşması için kriter haline gelirler.

Bir bölgenin yemekleri, o bölgenin seçiminde ve oraya gelen turistlerin yaşadığı deneyimler üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bir bölgenin yemekleri o bölgeye ait iklim, konaklama, manzara gibi önemli çekicilik un-surları arasında yer almaktadır. Farklı yemekleri tat-ma ve deneme duygusu, seyahat deneyiminin temel

motivasyon faktörü olabileceği gibi toplam deneyimin ikincil amacı olarak da görülebilmektedir. Bazı kişiler yeni mutfakların lezzetlerini tatmak için seyahat eder-ler. Ayrıca gastronomi turizmi, restoran ve otellerde turistler için yemeklerin hazırlanmasından ziyade yerel yiyecek ve içeceklerle ilgili deneyim yaşamak amacıyla turistlerin seyahat etmesidir. Yemek, bir top-lumun kendisini ve yaşama tarzını ifade şeklidir. Kül-tür, gastronomi turizminin göz ardı edilemez önemli bir parçasıdır. Gastronomi turizmi bir özel ilgi turizmi olmasının yanında, ev sahibi bölgenin yemekleri sa-yesinde kültürel özelliklerinin de öğrenilmesinden dolayı gastroturisti aynı zamanda kültür turisti haline getirmektedir (Akgöl, 2012). Kırsal Seyahat Endüstrisi Birliği’nin yapmış olduğu araştırmaya göre; gastrono-mi turizmine katılan turistlerin yaklaşık olarak %70’i gittikleri yerlerde, bölgesel veya yöresel yiyecekler, yemek tarifleri, şarap, vb. ürünleri ikamet ettikleri yerlere götürerek, bunları aile ve arkadaşları ile pay-laşma niyetinde olduklarını belirlemiştir. Bu sonuç; gastronomi amaçlı seyahat eden turistlerin ülke, böl-ge ve yöre tanıtımı için son derece önemli olduğunu göstermektedir (Deveci, Türkmen ve Avcıkurt, 2013).

Uluslararası Gastronomi Turizmi Derneği’ne (The In-ternational Culinary Tourism Association) göre, yerel içecek ve yiyeceklere yönelik turistik eğilimin daha çok yerli turistler tarafından gerçekleştirildiği, Ame-rikada 2010 yılında iç turizme katılanların %17’sinin gastronomi turizmiyle ilişkili olduğunu ve 2007’den bu yana 27 milyon Amerikalının bu turizm faaliye-tinde bulunduğunu belirtmektedir. Raporda ayrıca, İngiltere’nin gastronomi turizminden her yıl yaklaşık 8 milyar dolar gelir elde ettiği ifade edilmektedir. Etnik mutfağın özellikle Hint, Thai, Kuzey Amerika, Meksika ve Çin başta olmak üzere her geçen gün çe-kiciliğinin arttığı ve turistler tarafından tercih edildiği de anlaşılmaktadır. Yiyecek ve içecek festivallerinin turistlerin tatil tercihinde etkili olan en önemli unsur olarak gösterildiği raporda, bu festivallerin Avrupa da daha yaygın hale gelmeye başlandığı yazılmakta-dır. Gastonomi turistlerinin ise genellikle ortalamanın üzerinde geliri olan, eşleriyle birlikte seyahate çıkan ve 30 ile 50 yaş aralığında bulunan, seyahat başına ortalama 1200 dolar harcayan ve bu harcamanın üçte biri yani 450 dolarını da yiyecek içeceğe harcayan ki-şilerden oluştuğu tespit edilmiştir.

42 43

1.4 TÜRKİYE’DE TURİZMİN MEVCUT DURUMU

Çalışmanın bu bölümünde, turizm sektörünün Türkiye’deki görünümü ortaya konulmaktadır. Bu görünüm, sektörün arz ve talep durumu, ilgili kurum ve kuruluşlar, yatırımları etkileyen teşvikler ve turizm çeşitleri şek-linde başlıklandırılmaktadır.

1.4.1 Turizm Sektöründeki Kurum ve Kuruluşlar

Turizm sektöründeki kurum ve kuruluşları, kamu kurumları ve meslek örgütleri şeklinde sınıflamak mümkün-dür. Tablo 2’de verilen kurum ve kuruluşlar, ülke düzeyinde faaliyet gösteren ve bilinirliği yüksek kurumlardır. Bunların yanında ülke genelinde ve bölgesel bazda faaliyette bulunan birçok kurum ve kuruluş da bulunmak-tadır.

Tablo 2. Turizm Sektöründeki Başlıca Kurum ve Kuruluşlar

Kurum Adı Kısaltması Görevi Web Adresi

T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı TCKTBTürkiye'deki turizm yasası ve politikasından sorumludur.

http://www. kultur. gov. tr

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği TÜRSABSeyahat acentacılığı mesleğinin çatı kuruluşudur.

http://www. tursab. org. tr

Türkiye Otelciler Federasyonu TÜROFED Otel sektörünün çatı kuruluşudur. http://www. turofed. org. tr

Turist Rehberleri Birliği TUREBTurist rehberliği mesleğinin çatı kuruluşudur.

http://www. tureb. net

Turizm Geliştirme Vakfı TUGEVTürkiye'nin turistik değerlerinin yurt içi ve yurt dışında tanıtılması için çalışmaktadır.

http://www. turizmgelistirmevakfi. org/

Turistik Otelciler, Yatırımcılar ve İşletmeciler Birliği

TUROBOtelcilik alanındaki işletmelerin aralarındaki işbirliğini geliştirmek üzere çalışmalar yapmaktadır.

http://www. turob. com

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü SHGM

Havacılık faaliyetlerini kanunlar, yönetmelikler ve talimatlar çerçevesinde yürütmek üzere kurulmuş bir kamu kurumudur.

http://www. shgm. gov. tr

Türkiye Resmi Turizm Portalı GOTURKEYTürkiye'nin etkin tanıtımı için kurulmuş bir web portalıdır.

http://www. goturkey. com

Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği TYD

Türkiye'de turizm yatırımı yapmak isteyenlere yardımcı olmak ve yatırımcılar arası ilişkileri geliştirmek üzerine çalışmalar yapmaktadır.

http://www. ttyd. org. tr

Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu TTOK

Türkiye'nin turizm alanındaki en eski kurumlarından biri olarak Türk Turizmi'nin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapmaktadır.

http://www. turing. org. tr

Turizm Araştırmaları Derneği TURADTurizm sektöründeki uzmanların birikimlerinin paylaşılması amacıyla çalışmalar yürütmektedir.

http://www. turad. org

Kaynak: Amasya İli Turizm Sektör Raporu, 2013

1.4.2 Türkiye Turizm Sektöründe Arz Yapısı

Türkiye Turizm Sektörünün arz yapısı konaklama, yeme-içme ve eğlence arzı olarak sınıflandırılmaktadır. İsta-tistiki verilerle Türkiye’nin durumunun ortaya konulduğu bu bölümde değerlendirmeler Turizm İşletme Belgeli tesisler baz alınarak yapılmaktadır.

1.4.2.1 Türkiye Turizm Sektöründe KonaklamaArz Yapısı

Bu bölümde, Türkiye’nin konaklama alanındaki mevcut arz olanakları ve yakın gelecekte arz unsurlarına ek-lenecek olan olanakları sunulmaktadır. Konaklama ile ilgili arz olanakları, turizm işletme belgeli ve belediye belgeli olmak üzere ikili sınıflandırma ile verilmektedir. Bunun yanında özel belgeli konaklama işletmelerine ait rakamlar da arz açısından belirtilmektedir.

TÜİK 2013 yılı verilerine göre Türkiye’de, 2.982 adet Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam oda kapasitesi 357.440 yatak kapasitesi ise 749.299’dur. Bu kapasitenin %50,8’i Akdeniz Bölgesi’nde bulunmaktadır. Akdeniz Bölgesi’ni sırasıyla Ege Bölgesi (%21,3) ve İstanbul (%10,7) izlemektedir. En az yatak kapasitesine sahip bölge ise (%0,8) Ortadoğu Anadolu Bölgesi’dir.

Tablo 3. Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Sayısı ve Kapasitesi 2013

Yatırım belgeli konaklama tesisleri incelendiğinde ise, Türkiye’de 1056 adet Turizm Yatırım Belgeli Konaklama Tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam oda kapasitesi 139.928 yatak kapasitesi ise 301.862’dir. Bu ka-pasitenin %23,9’u Akdeniz Bölgesi’nde bulunmaktadır. Akdeniz Bölgesi’ni sırasıyla Ege Bölgesi (%22,4) ve İstanbul (%15,8) izlemektedir. En az yatak kapasitesine sahip bölge ise (%2) Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Yatırım belgeli tesis oranlarına bakıldığında Türkiye’de yeni yatırımların Karadeniz, Güneydoğu Anadolu ve Ortadoğu Anadolu bölgelerinde yoğunlaşmaya başladığı görülmekte, dolayısıyla bu bölgelerimizde turizmi canlandırabilmek için girişimlere hız verildiği görülmektedir.

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Tesis Sayısı % Yatak Sayısı % Tesis Sayısı % Yatak Sayısı %

TR1 Istanbul 167 15,8 50. 230 16,6 432 14,5 80. 313 10,7

TR2 Batı Marmara 47 4,5 5. 956 2,0 166 5,6 19. 199 2,6

TR3 Ege 237 22,4 73. 464 24,3 665 22,3 159. 923 21,3

TR4 Doğu Marmara 68 6,4 13.056 4,3 173 5,8 24. 832 3,3

TR5 Batı Anadolu 50 4,7 16. 859 5,6 189 6,3 26. 302 3,5

TR6 Akdeniz 252 23,9 101. 425 33,6 853 28,6 380. 544 50,8

TR7 Orta Anadolu 40 3,8 9. 246 3.1 109 3,7 17.084 2,3

TR8 Batı Karadeniz 32 3,0 5. 361 1,8 115 3,9 9.033 1,2

TR9 Doğu Karadeniz 47 4,5 5. 132 1,7 88 3,0 8.074 1.1

TRA Kuzeydoğu Anadolu 21 2,0 2. 921 1,0 42 1,4 5. 336 0,7

TRB Orta Doğu Anadolu 35 3,3 4. 766 1,6 49 1,6 5. 666 0,8

TRC Güneydoğu anadolu 60 5,7 13. 446 4,5 101 3,4 12. 993 1,7

TOPLAM 1.056 100 301. 862 100,0 2. 982 100,0 749. 299 100,0

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

44 45

Tesis tür ve sınıflarına göre bir inceleme yapılacak olursa, Türkiye’de en çok işletme belgeli tesis olarak otel iş-letmeleri bulunmaktadır. İşletme belgeli otel işletmeleri toplam 2.341adet olup 625 bin 828 kişilik yatak kapa-sitesine sahiptir. İşletme belgeli otel işletmeleri içerisinde en fazla sayıya ise 3 yıldızlı otel işletmeleri sahiptir. Türkiye’de toplam 773 adet 3 yıldızlı otel işletmesi bulunurken bunu sırasıyla 624 adet 4 yıldızlı, 453 adet 2 yıldızlı, 442 adet 5 yıldızlı, ve 49 adet 1 yıldızlı otel işletmesi takip etmektedir. Ancak yatak sayıları açısından 301 bin 406 yatak ile 5 yıldızlı oteller ilk sırada yer almaktadır. 189 bin 400 yatak ile 4 yıldızlı otel işletmeleri ikinci, 97 bin 579 yatak ile 3 yıldızlı oteller ise üçüncü sırada yer almaktadır.

Grafik 17. Turizm İşletme Belgeli Otel işletmelerinin Kapasiteleri 2013

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Türkiye’deki yatırım ve işletme belgeli otel işletmeleri sayı olarak Küçük ve Orta Ölçekli işletmeler ölçeğinde olsa bile var olan yatak kapasitesi açısından büyük ölçekli işletmelerin önemli ölçüde paylarının olduğu gö-rülmektedir.

Grafik 18. Turizm Yatırım Belgeli Otel işletmelerinin Kapasiteleri 2013

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Türkiye’de otellerden sonra en fazla sayıda bulunan işletme, yapısal özelliği, mimari tasarımı, tefrişi, deko-rasyon ve kullanılan malzemesi yönünden özgünlük arz eden, işletme ve servis yönünden üstün standart ve yüksek kalitede hizmet verilen Özel Tesis olarak ifade edilen tesislerdir. Bu tesislerin işletme belgeli toplam sayıları 256, yatak kapasiteleri ise 16.719 kişiliktir. Ancak bu tesislerin yatak kapasitesi, tatil köylerinin yatak kapasitesinin (60.747) yaklaşık %25’i kadardır. Tesis sayı adedi itibarıyle çok görülmese de yatak kapasitesi olarak Türkiye’de otellerden sonra en fazla yatak kapasitesine sahip tesisler tatil köyleridir. Genel duruma ba-kıldığında, Türkiye’deki konaklama arzının otel ve tatil köyleri ağırlıklı olduğu görülmektedir. Yatırım aşama-sındaki tesisler de tamamlandığında Türkiye’nin yatak kapasitesinin 1.051.571’e yükseleceği görülmektedir. Çok önemli potanSiğil rekabet avantajlarına sahip bulunulan termal turizm alanındaki konaklama arzı dikkat çekicidir. Bu alandaki potanSiğilin farkına varan yatırımcıların 9.988 yatak kapasiteli yatırımlarının sürdüğü görülmektedir. 2013 yılı itibariyle 18 bin 751 yatak kapasitesi ve 59 tesis sayısı bulunan termallerin bu kapasi-tenin de yeterli olabileceğini söylemek mümkün değildir.

Tablo 4. Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Yatak Dağılımı 2013Tesis tür ve sınıflarına göre Türkiye’de en çok yabancılar için ortalama kalış süresi-nin en uzun olduğu tesis türü 6.3 gece ile Tatil Köyleridir. Bunu 6.2 gece ile Hostel-ler, 5.5 gece ile Turizm Kompleksleri izle-mektedir. Yerliler için ortalama kalış süre-sinin en uzun olduğu tesis türü 4.3 gece ile Yayla Evleridir. Bunu 3.7 gece ile Tatil Köyleri, 3.1 gece ile Turizm Kompleksleri izlemektedir.

Yabancı doluluk oranının en yüksek ol-duğu tesis türü yıllık ortalama %71,8 ile Golf Tesisleridir. Bunu %55 ile Tatil Köyleri, %45 ile Turizm Kompleksleri izlemektedir. Yerli doluluk oranının en yüksek olduğu tesis türü %40,3 ile Oberjlerdir. Bunu %31 doluluk oranı ile Termal Oteller , %21,9 ile Dağ Evleri izlemektedir.

Turizm işletmesi belgeli konaklama tesis-lerine giriş yapan toplam 21.2 milyon ya-bancının 4.7 milyonunu Almanlar gerçek-leştirmiş olup, toplam yabancılar içinde %22,3 ile ilk sırayı almaktadır. Bunu 15.1 milyon (%16,7) ile Rusya Federasyonu, 1.4 milyon (%6,6) ile İngiltere izlemektedir. Toplam 89,6 milyon yabancı geceleme-nin 25,2 milyonu (%28,2) Almanlar, 15.8 milyonu (%17,6) Rusya Federasyonu, 7.5 milyonu (%8,4) İngiltere tarafından ger-çekleştirilmiştir. Belgeli konaklama tesis-lerinde en uzun süre kalan yabancılar 6.5 gece ile Belarus olup, bunu 6.3 gece ile Lüksemburg, 5.6 gece ile Slovakya izle-mektedir (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013 Yılı Değerlendirme Raporu).

Tesis Türü Yatırım Belgeli (Yatak)

İşletme Belgeli(Yatak)

Oteller 243. 777 625. 878

Moteller 653

Tatil Köyleri 21. 713 60. 747

Termal Oteller 9. 988 18. 751

Termal Tatil Köyleri 948

Müstakil Termal Apart Oteller 96

Pansiyonlar 298 1. 135

Kampingler 914 705

Oberjler 942

Apart Oteller 5. 266 12. 138

Özel Tesisler 952 16. 719

Golf Tesisleri 228 424

Turizm Kompleksleri 7. 930 4. 564

Butik Oteller 6. 848 5. 138

B Tipi Tatil Siteleri 2. 702 748

Butik Tatil Villaları 136

Dağ Evi 61 272

Çiftlik Evi / Köy Evi 157 59

Yayla Evi 80 28

Hostel 166

Toplam 301. 862 749. 299

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

46 47

Grafik 19. Yiyecek-İçecek Tesislerinin Türlerine Göre Dağılımı 2013

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

1.4.2.3 Türkiye Turizm Sektöründe Eğlence Yerleri Arzı

Turizm ile ilgili tamamlayıcı nitelikte tesisler olarak ifade edilebilecek eğlence yerlerinin bölgesel dağılımı Tablo 6’da görülmektedir. Buna göre Türkiye’de 2013 yılı itibari ile turizm işletmesi belgeli 59 tesiste toplam 8. 866 ki-şilik kapasite bulunmaktadır. Yatırım belgeli olarak ise iki işletme bulunmaktadır. Yatırım belgeli bu iki işletme-nin kapasitesi, 59 tesisin kapasitesinin yaklaşık %15’i kadardır. Dolayısı ile yeni yapılan tesislerin Türkiye’nin ihtiyacı olan eğlence yerleri için yeterli olmadığını söyleyebiliriz. 2010 yılında Orta Anadolu Bölgesi’nde yatırım belgesi almış bir tesisteki 13.850 kişilik kapasite dikkat çekmekteydi ancak 2013 yılında bu yatırımın tamam-lanamadığı görülmektedir. Turizm İşletmesi Belgeli tesislerde İstanbul ve Batı Anadolu ilk sıraları almaktadır.

Tablo 6. Turizm Belgeli Eğlence Yerlerinin Sayısı 2013

1.4.2.2 Türkiye Turizm Sektöründe Yiyecek-İçecek Arzı

Turizm belgeli yeme-içme tesisleri açısından İstanbul 364 tesis ve 104.460 kişi kapasitesiyle birinci sırada bulunmaktadır. İstanbul’u sırasıyla 134 tesis ve 37.752 kişi kapasitesiyle Batı Anadolu Bölgesi ve 108 tesis ve 34.760 kapasitesi ile Ege Bölgesi takip etmektedir. Bu üç bölgenin toplam yeme-içme tesisi kapasitesinin %65,3’üne sahip olduğu anlaşılmaktadır. Yatırım aşamasındaki tesisler açısından bakıldığında ise Ege Böl-gesi’nin ilk sırada olduğu görülmektedir. En fazla tesis bulunan üç bölge dikkate alındığında, Akdeniz Bölge-si’ndeki yeme-içme tesislerinin diğer bölgelerdekilere göre daha büyük kapasiteli olduğunu göstermektedir. İstanbul 287 ve Ege Bölgesi’ndeki tesisler 321, ortalama kapasitelere sahipken, Akdeniz Bölgesi’ndeki orta-lama kapasite 323 kişidir.

Tablo 5. Turizm Belgeli Yiyecek-İçecek Tesislerinin Sayısı ve Kapasitesi 2013

Yeme içme tesislerinin türlerine göre sayılarına bakılacak olursa yatırım belgeli 55 işletme belgeli 845 toplam 900 adet yeme içme tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin 33’ü yatırım 485’i işletme belgeli olmak üzere 518’i lokantalardan oluşmaktadır. Lokantaların dışında 25 adet işletme belgeli özel tesis, 14’ü yatırım 56’sı yatırım belgeli toplam 70 adet günübirlik tesis, 1’i yatırım 27’si işletme belgeli 28 yüzer tesis, 18 işletme belgeli mola noktası ve 7 işletme belgeli kafeterya bulunmaktadır. Bunlarla birlikte 5 yatırım belgeli kış sporları ve kayak merkezi, 1 temalı park ve 1 termal kür merkezinin de yatırım aşamasında olduğu görülmektedir (Grafik 19). Ye-me-içme tesislerinin türlerine göre kapasite dağılımına bakıldığında toplam 260.758 kişilik kapasite içerisin-de 1. sınıf lokantaların %53,1 (138.494 kişi kapasite) ile ilk sırada bulunduğu görülmektedir. 1. sınıf lokantaları sırası ile 60.842 kişilik kapasitesi ile özel tesisler ve 19.877 kişilik kapasitesi ile günübirlikçi tesisler ve 17.259 kişilik kapasitesi ile 2. sınıf lokantalar izlemektedir. Yatırım aşamasında bulunan yeme-içme tesislerine bakıl-dığında ise 1. sınıf lokantalar ve temalı parklar öncelikli sırada bulunduğu anlaşılmaktadır.

İSTATİSTİKİ BÖLGE BİRİMLERİ SINIFLAMASI Turizm Yatırım Belgeli Turizm İşletme Belgeli

Tesis Sayısı Kapasite (Kişi) Tesis Sayısı Kapasite (Kişi)

TR1 Istanbul 6 1 177 364 104 460

TR2 Batı Marmara 3 600 26 10 660

TR3 Ege 14 3 193 108 34 760

TR4 Doğu Marmara 7 1 720 74 28 294

TR5 Batı Anadolu 9 3 025 134 37 752

TR6 Akdeniz 9 3 160 50 16 165

TR7 Orta Anadolu 2 7 745 15 3 659

TR8 Batı Karadeniz 1 50 30 9 843

TR9 Doğu Karadeniz 14 4 566

TRA Kuzeydoğu Anadolu 3 200 6 1 240

TRB Ortadoğu Anadolu - - 4 1 730

TRC Güneydoğu Anadolu 1 2 10 20 11 629

TOPLAM 55 21 080 845 270 758

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

İSTATİSTİKİ BÖLGE BİRİMLERİ SINIFLAMASI Turizm Yatırım Belgeli Turizm İşletme Belgeli

Tesis Sayısı Kapasite (Kişi) Tesis Sayısı Kapasite (Kişi)

TR1 İstanbul 15 2 650

TR2 Batı Marmara 5 900

TR3 Ege 10 1 220

TR4 Doğu Marmara 7 1 015

TR5 Batı anadolu 13 1 875

TR6 Akdeniz 2 1 250 4 566

TR7 Orta Anadolu

TR8 Batı Karadeniz 2 430

TR9 Doğu Karadeniz 1 50

TRA Kuzeydoğu Anadolu

TRB Ortadeoğu Anadolu

TRC Güneydoğu Anadolu 2 210

TOPLAM 2 1 250 59 8 886

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

48 49

Eğlence yerlerinin tür olarak dağılımı incelendiğinde müstakil eğlence yerlerinin ilk sırada bulunduğu anlaşıl-maktadır. 47 adet tesisin müstakil eğlence yeri olarak faaliyet gösterdiği belirlenmiştir. Yeni yatırım aşamasın-daki eğlence yerlerinin tamamı ise eğlence merkezi olarak faaliyet gösterecektir.

1.4.3 Türkiye’de Turizmin Mevcut Talep Yapısı

Grafik 20’de 2004-2013 yılları arasında turizm sektörüne yönelen talebin yapısal özellikleri ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Buna göre, 2004 yılında 20 milyon 753 bin olan turist sayısı 2013 yılında 39 milyon 860 bine yükselmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2013 verilerine göre Türk vatandaşları dışında ülkemize gelen yabancı turist sayısı 34 milyon 910 bindir. Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin yıllar itibarıyle değişim oranlarına ba-kılacak olursa, 2013/2012 yılları değişim oranı %9,86, 2012/2011 %1,04, 2011/2010 %9,86, 2010/2009 %5,74 şeklinde pozitif şekilde seyretmiştir (Grafik 20).

Grafik 20. Yıllar İtibariyle Türkiye’ye Gelen Yabancı Turist Sayısı

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Türkiye’ye 2013 yılında gelen 39 milyon 860 bin turistin geliş amaçlarına göre sıralayacak olursak, ilk sıra-da %54,4’lük oranla gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler (21.680.347) yer almaktadır. İkinci sırada %14,4’lük oranla arkadaş ve akraba ziyaretleri (5.757.757), üçüncü sırada ise %5,8’lik oranla iş amaçlı (2.333. 144) ziyaretler izlemektedir. Bu geliş amaçlarını sırasıyla, alışveriş, sağlık ve tıbbi nedenler, eğitim/staj ve dini/hac gibi nedenlerle gelenler izlemektedir.

Grafik 21. Türkiye’ye Gelen Turistlerin Geliş Amaçlarına Göre Dağılımı 2013

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Türkiye’ye gelen ziyaretçilerden elde edilen gelire göre 2013 yılında turizm geliri bir önceki yıla göre %11,4 oranında artmıştır. 2013 yılında 32 milyar 308 milyon olan turizm geliri, 2012 yılında 29 milyar seviyesindeydi. Son on yıllık dönemde Türkiye’nin turizm geliri %100’e yakın bir artışla ilgi çekmeye devam etmektedir. Ülke vatandaşlarından elde edilen gelir çıkartıldığında 2013 yılı turizm geliri 25.5 milyar dolar seviyelerine düşmek-tedir. Bu gelir düzeyiyle Türkiye, dünyada en fazla gelir elde eden onikinci ülke konumundadır.

Grafik 22. Yıllar İtibariyle Elde Edilen Turizm Gelirleri

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Yıllar itibarıyle Türkiye’ye gelen turistlerin uluslarına göre sıralaması yapıldığında ilk sırada 5 milyon 41 bin ve %14,4’lük pay ile Almanya yer almaktadır. Rusya 4 milyon 269 bin turist sayısı ve %12,2’lik pay ile Almanya’ya oldukça yaklaşmış bulunmaktadır. Türk turizminde Rusya pazarının her geçen yıl büyüyerek devam ettiğini söyleyebiliriz. Rusya’yı %7,1’lik pay ve 2 milyon 509 bin turist sayısıyla İngiltere takip etmektedir. Bu üç ülkeyi 1 milyon 769 bin turist sayısıyla ve %5,7’lik pay ile Gürcistan, 1 milyon 582 bin turist sayısı ve %4,5’lik pay ile Bulgaristan, 1 milyon 312 bin turist sayısı ve %3,7’lik pay ile Hollanda izlemektedir. Bu ülkelerin dışında Türkiye’ye en fazla turist gönderen ülkeler arasında sırasıyla, İran, Fransa, ABD ve Ukrayna yer almaktadır. Bu ülkelerin 2009 yılından itibaren Türkiye’ye gönderdikleri turist sayılarındaki değişim oranları incelendiğinde en çarpıcı değişimin %46’lık değişim oranı ile Gürcistan’a ait olduğu görülmektedir. Daha sonra %32’lik deği-şim oranı ile İran ve %31’lik değişim oranı ile Rusya gelmektedir. ABD’den ülkemize gelen turist sayısında da %16’lık bir artış gözükmektedir.

Grafik 23. Türkiye’ye en çok ziyarette bulunan ilk 10 millet (2009-2013)

Kaynak: TUİK, 2013

50 51

2013 yılında, toplam gecelemeler 106,5 milyon olup, bunun 89.5 milyonu yabancı gecelemeler, 33 milyonu yerli gecelemeler oluşturmaktadır. 2013 yılında tesiste ortalama kalış süresi, yabancılar için yıllık ortalama 4 gece, yerliler için 2 gecedir. 1990 yılından bu yana geçen dönemde yabancı turistler açısından ortalama kalış süresi ise 3.43 günden 4.23 güne yükselmiştir. Doluluk oranlarında ise %48,10’dan %52,60’a bir yükseliş söz konusudur. Bu yükselişin tam olmasa da istikrarlı bir yükseliş olduğunu ifade etmek mümkündür. Yerli turist-lerin ortalama kalış süreleri ise oldukça düşüktür.

Tablo 7. Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları

Yerli turistlerin 2013 yılında 2012 yılına göre 2.7 milyon daha fazla geceleme yaptıkları görülmektedir. Aynı şekilde ortalama kalış süresi ve doluluk oranlarında da çok azda olsa artış göstermiştir. Yabancı turistlerde ise 2013 yılında 2012 yılına göre geceleme, ortalama kalış süresi ve doluluk oranlarında gerileme görülmüştür. Gelen yabancı turist sayısının bir önceki yıla göre artmasına rağmen geceleme ve ortalama kalış sürelerinin azalma yönlü bir seyir izlemesi farklı tedbirlerin alınması gerektiğini göstermektedir. Yatak üzerinden yıllık ortalama doluluk oranı ise %52,6’dır. Doluluk oranının en yüksek olduğu ay %52 yabancı ile Eylül ayı, %17,5 yerli ile Ağustos ayı ve %67,6 toplamla da Ağustos ayıdır.

Grafik 24. Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranlarındaki Değişim

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Geceleme (Milyon Kişi) Ortalama Kalış Süresi (Gün) Doluluk Oranı (%)

Yıllar Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Toplam

1990 13,3 6,8 20.1 3,43 1,92 2,7 48.1

1995 18,4 9,7 28.1 3,99 1,93 2,92 46,9

2000 28,5 16,4 44,9 4.19 1,86 2,87 36,82

2005 56.1 18,8 74,9 4,33 1,8 3,2 52,38

2010 74,3 23,8 98.1 4,3 1,9 3,3 49.17

2011 78,8 27,7 106,5 4.1 1,9 3,2 51,46

2012 90,8 30,3 121.1 4,43 1,93 3,35 54,34

2013 89,5 33,0 122,6 4,23 1,94 3,20 52,60

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

1.4.4 Türkiye’de Turizm Eğilimleri ve Tahminler

Türkiye turizm vizyonu, Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda (2007-2013), dünyadaki eğilimleri dikkate alan bir yaklaşım içinde şekillendirilmiştir. “Türkiye turizm sektörü, Akdeniz’in dördüncü büyük Destinasyonu olma noktasını aşmış, sürdürülebilirlik ilkesini benim-semiş bir sektör olarak; eğitilmiş nitelikli işgücü ve dü-zeyi gittikçe yükselen teknik altyapı, tesis ve servisleri ile öncelikle ülke halkının yaşam ortamını iyileştirici, kendi kaynağını yaratabilen, öz denetim yapabilen, rakip varış noktalarıyla yarışabilir, iç verimliliği yüksek bir sektör haline gelecektir”.

Bu kapsamda öncelikler olarak sıralanan;

> Turizmin bölgelerarası gelir ve gelişmişlik dengesiz-liklerinin azaltılması yönünde katkıda bulunmasına,> Turizmde sektörel gelişmenin öncelikle yüksek dü-zeyde nitelik hedefine yönelmesi, nicelik uğruna nite-likten ödün verilmemesine,> Turizmin uluslararası turizm pazarından azami pay alabilmesi için yeterli talep yaratılmasının sağlanma-sı yaklaşımı, turizmin ülke ekonomisinin önemli bir gücü olarak değerlendirildiğinin göstergesi olması-nın yanı sıra nitelikli gelişme hedefinin 80’li yıllar¬-da benimsenen nicelik ağırlıklı turizm politikalarının terk edilmeye başlandığının göster¬gesidir. “Turizm yatırımlarının çeşitlendirilmesi, ülke yüzeyine ve tüm yıla yayılması”, doğal, kültürel ve tarihi çevrenin ko-runması”, “turizm ürününe özel turizm pazarlarını çekecek nitelikler kazandırılması”, “ziyaretçi başına yapılan harcamaların artırılması” gibi sektör için öne-rilen stratejik tedbirlerle, turizme kültür ve doğa ek-senli bir bakış açısı kazandırılmaya, turist profilinin yükseltilmesine çalışılmıştır.

Turizm alanındaki gelişmelerle birlikte turizm geliri artmaya devam edecek, ürün yelpazesi genişleyecek, kültür turizmine yönelik talep artmaya devam edecek, termal tesisler, turizm kompleksleri ve butik oteller daha çekici hale gelecek, SPA ve wellness daha da yaygınlaşacak, iç turizm gelişecek, kısa süreli seya-hatler artacak, yurtdışında yaşayan Türk vatandaşla-rın katkısı artacak, asayiş sorunları turizm talebini et-kilemeye devam edecek ve eko-turizm anlayışı önem kazanacaktır.

1.4.5 Türkiye’de Öne Çıkan Turizm Türleri

Çalışmanın bu bölümünde, Türkiye turizminde tu-rizm eğilimlerine göre ön plana çıkan turizm türlerine kısa kısa değinilecektir. Bu turizm türlerinden sağlık, kongre, tarım, kültür, su altı dalış, gastronomi, inanç ve etkinlik turizmi açıklanmaya çalışılacaktır.

1.4.5.1 Sağlık Turizmi

Global ölçekte değerlendirildiğinde son 10-15 yılda bazı ülkelerin sağlık turizmi Destinasyonları anla-mında ön plana çıktıkları gözlemlenmektedir. En fazla ön plana çıkan ülkeler arasında; Türkiye, ABD, Hindistan, Singapur, Malezya, Güney Kore, Tayland, Macaristan, Brezilya, Arjantin, Güney Afrika, Küba, Meksika, Almanya, İtalya, Fransa, Polonya, İspanya, Yunanistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeleri belirtmek olanaklıdır.

1.4.5.1.1 Medikal Turizm

Türkiye’de genel olarak sağlık turizmi, özelde ise me-dikal turizm son 10-15 yıl içinde genel olarak turizm sektöründeki olumlu gelişmelere paralel olarak hızlı bir gelişme göstermeye başlamıştır.

Uluslararası hastalar; Medikal Turistler, Turistin Sağ-lığı Kapsamında Hizmet Alan Hastalar, Sağlık Alanın-da İkili Anlaşmalı Ülkelerden Gelen Hastalar ve Sos-yal Güvenlik Kurumu Kapsamında Gelen Hastalardan oluşmaktadır. Resmi verilere göre, 2011 yılında Tür-kiye’de sağlık hizmeti alan uluslararası hasta sayı-sı 156.176 iken bu sayı 2012 yılı için yaklaşık olarak 262.000 olmuştur. Bu ise yaklaşık olarak %68 artış anlamına gelmektedir (Tablo 8). 2011 yılında Kamu Sağlık Kuruluşlarına gelen hasta sayısı 41.847 iken bu sayı 2012 yılında 43. 904’e ulaşmıştır. 2011 yılında Özel Sağlık Kuruluşlarına gelen hasta sayısı ise 114. 329 iken 2012 yılında bu sayı yaklaşık olarak 2 katı artmış ve 218.095’e ulaşmıştır. 2012 yılında toplam uluslararası hasta sayısı 261.999 olarak gerçekleş-miştir. Türkiye’de sağlık hizmeti alan uluslararası hasta sayısı sürekli olarak artış göstermektedir. Özel-likle de 2010 yılından sonra ciddi bir artış olduğu gö-rülmektedir. Bu eğilim Türkiye’nin medikal turizm po-tanSiğilini ortaya koymaktadır. Grafikten okunması gereken diğer bir eğilim ise özel sektörün uluslararası hasta sayısındaki artışın kamu sektöründen oldukça fazla olduğudur.

52 53

Tablo 8. Türkiye’de Sağlık Hizmeti Alan Uluslararası Hasta Dağılımı 2012

Uluslararası hastalar, Türkiye’ye yabancı bir ülkeden gelerek sağlık hizmeti alan hastalar olarak değerlendiril-miştir. Uluslararası hastaların en fazla geldikleri illerden birincisi, turizm açısından da en fazla tercih edilen iller arasında olan Antalya’dır. En fazla tercih edilen diğer iller ise sırasıyla İstanbul, Ankara, Kocaeli, İzmir, Muğla, Aydın, Karaman, Adana ve Sakarya’dır Adana ilinin ilk 10 sıralama içine girmesinin Acıbadem Hastanesinden, Sakarya ilinin ise daha çok mültecilerin bulunmasından kaynaklandığı söylenebilir. Türkiye’de medikal turist-lerin tercih ettiği ilk 10 il arasında genel turizm açısından öne çıkan iller ilk sıralarda yer almaktadır. T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2012 verilerine göre ülkemize en fazla turistin geldiği il İstanbul’dur. Ayrıca, ilk 10 Des-tinasyon içerisinde yer alan illerimizin sağlık hizmetleri alt yapısı açısından da güçlü olduğu ve bu illerde özel sektörün nitelik ve nicelik açısından öne çıktığı değerlendirilmektedir. Adana ilinin ise yukarıdaki özelliklere ek olarak coğrafi açıdan Orta Doğu ülkelerine yakın olması etken olabilir. Diğer taraftan, özellikle İstanbul, İzmir, Antalya, Ankara, Muğla gibi illerimizde direkt uluslararası uçuşların olması medikal turizm talebini artırmış olduğu söylenebilir.

Grafik 25. Uluslararası Hastaların İlk 10 İle Göre Dağılımı

Kaynak: Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu, 2013

Kamu Özel Toplam

Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde

2008 17. 817 24.1 56. 276 76,0 74.093 100,0

2009 21. 442 23,3 70. 519 76,7 91. 961 100,0

2010 32. 675 29,8 77.003 70,2 109. 678 100,0

2011 41. 847 26,8 114. 329 73,2 156. 176 100,0

2012 43. 904 16,8 218.095 83,2 261. 999 100,0

Kaynak: Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu, 2013

Uluslararası hastaların geldikleri ülkeler arasında ilk sırada Almanya yer almaktadır. Almanya’dan gelen hasta sayısının fazla olmasının, Almanya’da yaşayan gurbetçilerden kaynaklandığı söylenebilir. Diğer ülkeler ise sırasıyla Libya, Rusya, Irak, Hollanda, Azerbaycan, İngiltere, Romanya, Norveç ve Bulgaristan’dır. Libya’da or-taya çıkan iç savaş sonucunda Türkiye ile Libya arasındaki sıcak ilişkiler çerçevesinde öncelikle önemli sayıda hasta ve yaralı Libya vatandaşı ücretsiz olarak Türkiye’ye getirilip tedavi edilmiştir. Ancak Libya’da iç savaşın sona ermesi neticesinde yeni kurulan Libya hükümeti bundan sonra Türkiye’ye gönderilen hastaların gider-lerinin kendileri tarafından karşılanacağını taahhüt etmiştir. Bu çerçevede değerlendirildiğinde, bu olaylar neticesinde 2012 yılı içerisinde Libya’dan önemli sayıda medikal turist Türkiye’ye gelmiştir.

Grafik 26. Uluslararası Hastaların Geldiği İlk 10 Ülke 2012

Kaynak: Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu, 2013

Almanya’dan gelen medikal turistlerin Türkiye’yi tercih etmesinin temel nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Birincisi, Almanya’da yaklaşık 4.5 milyon Türk vatandaşının ikamet etmesi medikal turizm açısından bir tanı-tım aracı olmuş olabilir. İkincisi, genel olarak Türkiye’ye gelen turist sayısı toplamı içerisinde Alman turistleri oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca Türkiye’deki gerek devlet kurumlarının gerekse özel sağlık kuruluş-larının bu ülkelerde ciddi tanıtım atağına geçmiş olmaları da önemli bir etken olabilir (Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu, 2013)

1.4.5.1.2 Termal/SPA/Wellness Turizmi

Türkiye jeotermal kaynaklar açısından dünya çapında bir potanSiğile sahip olup, Avrupa’da ise kaynak potanSi-ğili açısından birinci, kaplıca uygulamaları konusunda ise üçüncü sırada bulunmaktadır. Alpin-Orojenik Kuşağı olarak adlandırılan genç bir dağ zinciri ve aynı zamanda önemli bir jeotermal kuşak üzerinde yer alan ülkemizde bulunan sıcaklıkları 20 - 110 °C, debileri ise 2 - 500 lt / sn arasında değişebilen 1.400’ün üzerindeki kaynaktan temin edilen termal sular, gerek debi ve sıcaklıkları gerekse de çeşitli fiziksel ve kimyasal özellikleri ile Avru-pa’daki termal sulardan daha üstün nitelikler taşımaktadır.

54 55

Harita 2. Türkiye’de Jeotermal Kaynaklar Haritası

Kaynak: T. C. Sağlık Bakanlığı, 2014

Türkiye, yüksek mineralizasyon içeriği sayesinde etkin tedavi edici özelliklere sahip termal su potanSiğilinin, zengin kültürel, doğal değerleri ve iklimsel özellikleri ile birleşmesi sonucunda benzersiz bir sağlık turizmi ortamı sunmaktadır.

Gelişmiş ülkelerde sosyal ve ekonomik gelişmelere paralel olarak değişen dünya görüşü ile birlikte yaşam şekli ve kalitesine verilen önem hem artmakta, hem de farklılaşmaktadır. İnsan sağlığının korunmasında, sağlıklı bir yaşam sürdürülmesinde doğal kaynakların kullanılması giderek daha fazla tercih edilmekte adeta bir nostalji ile birlikte eski, basit ama sağlıklı yaşam tarzlarına büyük bir özlem duyulmaktadır. Bu noktada Türkiye uzun tarihi geçmişi, emsalsiz doğa ve iklimi ile zengin kültürü ve nihayet geleneksel kaplıca ve Türk Hamamı olgularının mevcudiyeti ile çağdaş sağlık ve termal turizm gelişmesinde çok iddialı olabilecek bir potanSiğili barındırmaktadır.

Yapılan araştırmalara göre ülkemizin bütün coğrafi bölgelerine yayılan şifalı kaynakların sayısının tahminen 2000’in üzerinde olduğu ifade edilmektedir. Ancak bu şifalı suların yaklaşık 1300 tanesi termal kaynak özel-liğinde olup onların da sadece 102 kadarının termal sınıflandırılması yapılabilmiştir. Bu sebeple ülkemizdeki sağlık turizminin desteklenmesi ve şifalı suların ülkemizin insanın hizmetine sunulması için termal kaynakla-rın etütlerinin yapılması oldukça önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Turizm Bakanlığı’ndan termal amacına yönelik olarak (Sağlık Bakanlığınca kür merkezi uygun görülen) turizm yatırım belgesi almış 29 tesisin yatak sayısı 10.936, turizm işletme belgesi almış 59 tesisin yatak sayısı ise 18.751’dir. 2010 yılı itibari ile yaklaşık olarak 6.174 yatak kapasiteli 35 tesis ise yerel idare tarafından belge-lendirilmiştir. 2013 yılı için Türkiye’de toplamda 88 tesis 29.687 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Bu sayıya belediye belgeli tesisleri ekleyecek olursak yatak kapasitesi yaklaşık 36.000 seviyelerine ulaşmıştır.

T. C. Sağlık Bakanlığı uzun dönemde termal turizm ile 15 milyon turistin ülkemize gelebileceği ve yatak kapa-sitesinin de 500 bine ulaşacağını belirtmektedir. Başlıca termal turizm merkezleri olarak ise Afyonkarahisar, Balıkesir, Bursa, İzmir, Nevşehir ve Ankara gösterilmektedir.

1.4.5.2 Yaşlı Turizmi

Türkiye İstatistik Kurumu 31 Aralık 2011 verilerine göre 74.724.269 olan Türkiye nüfusunun yarısını 29 yaş altında olanlar oluştururken 65 yaş ve üzeri olan-ların sayısı ise hiç de azımsanamayacak bir sayı olan 6 milyona ulaşmış bulunmaktadır. Buna 50-64 yaş grubuna dâhil olan 9,5 milyon civarındaki ileri yaşlı sınıflandırmasına girenleri eklersek 15.5 milyon civa-rında (50 yaş ve üstü) büyük bir sayı ile karşılaşmak-tayız (Aydın, Constantinides, Mike, Yılmaz, Genç ve Lanyi 2012).

UN Population Projections 2005 verilerine göre, ge-lişmiş ülkelerin en büyük sorunlarından birisi kronik hastalıklar ve toplumun yaşlanmasıdır. Dünyada 60 yaşın üzerinde 600 milyon insan yaşamakta. Avru-pa’da genel nüfusun %20 den fazlasını 60 yaş üzerin-dekiler oluşturmaktadır. ( İtalya %24. 2, Yunanistan %24, Almanya %24, İsveç %23, Belçika %22, İngilte-re %20. 81) ortalama beklenen yaşam süresi 80’dir. Avrupa artık yaşlı ve özürlülere huzur evlerinde ve ba-kım evlerinde bakamamakta ve maliyeti daha düşük ve daha kaliteli tatil köyleri ve termal tesislere yönel-mektedir. Türkiye’nin 2045 yılında bile yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı %16 düzeyinde beklenmektedir. Hem var olan yaşlı nüfusun hem de Dünya’nın var olan yaşlı nüfusunun Türkiye’nin iklim koşulları, ula-şımı, coğrafyası ve sağlıkta geldiği nokta göz önünde bulundurulduğunda bu konuda önemli bir potanSiği-le sahip olduğu görülmektedir. Bu durumun termal turizmi geliştirebilmek açısından bir fırsat olarak kul-lanılması ve yatırımların bu doğrultuda yönlendiril-mesi gerekmektedir.

1.4.5.3 Engelli Turizmi

Türkiye İstatistik Kurumu ve Özürlüler İdaresi Baş-kanlığı tarafından yapılan 2002 Özürlüler Araştırma-sı sonuçlarına göre ise, Türkiye’de toplam nüfusun %12,29’unu özürlü vatandaşlar oluşturmaktadır. Yak-laşık 8.4 milyon özürlüyü ifade eden toplam özürlü va-tandaşların %9,7’si süreğen hastalığı olanlar; %1,25’i ortopedik, %0,48’i zihinsel, %0,38’i dil ve konuşma, %0,37’si işitme, %0,6’sı görme özürlü bireylerden oluştuğu belirtilmektedir. Aynı zamanda cinSiğite göre engel türlerine bakıldığında ise tüm engel tür-lerinde erkeklerin sayısının (%59) kadınların sayısın-dan (%41) daha fazla olduğu görülmüştür (Erdoğan, 2010). İç turizm pazarı açısından da oldukça önemli olan bu potanSiğilin, dünyada ki yaklaşık 1 milyar en-gelli pazarı da göz önüne alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

1.4.5.4 Kongre Turizmi

2013 yılını 34.9 milyon ziyaretçi ve 32.3 milyar dolar-lık turizm geliri ile kapatan Türkiye, artık sadece kum, deniz, güneş değil tarih, kültür ve kongre turizmi ile sesini duyuruyor. İstanbul başta olmak üzere Antal-ya, Ankara, İzmir, Bursa, Kuşadası’nda bulunun kong-re merkezleri yıl içinde onlarca uluslararası kongreyi ağırlar hale geldi. 10 yıl önce Türkiye’de 500 ve üstü kişiyi bir araya getiren uluslararası ölçekte 80 kongre yapılırken, 2012’de bu rakam 179’a, 2013 yılında ise 196’ya ulaştı. Bir başka deyişle, 10 yıllık dönemde büyük kongre sayısında yüzde 254’lük artış yaşandı. TÜRSAB’ın ‘Türkiye Kongre Turizm Raporu 2013’ son on yılda başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin bu alanda gösterdiği performansı ortaya koymaktadır. Türkiye’yi dünyada 18. sıraya yükselten talep, tarih ve kültür başkenti İstanbul’u da 8’inci sıraya taşıdı. Üstelik yoğun talep Türkiye ve İstanbul’un bu listede 2014 ve 2015 yıllarında da önünün açık olduğunu gös-teriyor. 2014 yılında Türkiye’nin bu rakamlar ışığında kongre turizminden elde edeceği gelirin 3 milyar do-ları bulacağı ifade ediliyor. Bu rakamdan İstanbul’un alacağı pay ise 1.7 milyar doların üzerinde olacak.

2013 yılı rakamlarına bakıldığında Türkiye’ye kongre turizmi kategorisinde nitelendirilecek 2.4 milyon kişi-nin geldiği görülüyor. Bu rakamın bu yıl 3 milyon kişiyi aşması toplam kongre turizmi gelirini de 3 miyar dola-ra ulaşması bekleniyor. Türkiye’nin bu alandan sağla-dığı gelir 2013 itibarıyla 2.5 milyar dolardır. Yani 32.3 milyar dolarlık turizm geliri içinde kongre turizminin payı %7,7 seviyesindedir.

56 57

Grafik 27. Türkiye’de Yapılan Uluslararası Kongre Sayıları ve Küresel Sıra 2013

Kaynak: Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA), 2013

Türkiye’de kongre turizmi pazarı henüz istenilen seviyelere ulaşmış olmasa da büyüme hızı dünya ortalama-sının üzerinde seyretmektedir. 500 ve üstü katılımcı sayısı olan uluslararası nitelikteki kongreler baz alınarak yapılan sıralamalarda, Türkiye’nin büyüme hızı dünya ortalamasının 2 katı. Kongre turizminin büyüme hızı dünyada yüzde 6 ila 10 civarında seyrederken, Türkiye’deki büyüme bu ortalamanın oldukça üstündedir. Son 3 yılın verilerine göre, Türkiye’deki kongre sayısındaki artış %22,5 olarak gerçekleşti. 2004 yılında sadece 80 kongre düzenlenen Türkiye’de bu rakam 2013’de 221’e çıktı. Türkiye, dünya sıralamasında 31. iken de 13 ba-samak birden yükselerek 18. oldu. Avrupa sıralamasında ise 2004’te 18. iken 2013’de 10.’luğa yükseldi. 2013 yılında Katılımcı sayısı ise 71 binlerden 115 binli rakamlara çıktı.

Tablo 9. Türkiye’deki En Büyük Kongre Merkezleri 2013

1.4.5.5 Kültür Turizmi

Türkiye’de turizm sektörü, son yıllarda hızlı bir gelişme ve değişim süreci içerisine girmiştir. Ancak sahip olduğu eşsiz turizm Destinasyonları ile Türkiye daha çok turist çekip daha çok turizm geliri elde edebilecek potanSiğil-dedir. Türkiye kültür turizm kaynakları açısından incelendiğinde, son derece zengin kültürel değerlere ve motif-lere sahip olduğunu görmek mümkündür.

Türkiye’nin üzerinde bulunduğu coğrafya binlerce yıldır çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve bu uygar-lıklardan günümüze kadar ulaşan birçok kültürel varlık bulunmaktadır. Hititler, Urartular, Galatlar, Likyalılar, Lidyalılar, İyonlular, Helenler, Romalılar, Selçuklular, Osmanlılar ve modern Türkiye Cumhuriyeti bu topraklarda yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir.

Ülkemiz 1983 yılında UNESCO tarafından yürütülen Doğal ve Kültürel Varlıkların Korunması Sözleşmesini onayla-mış ve 1985 yılında Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Alanları Dünya Miras listesine alınmıştır. Tablo 10’da günümüzde ülkemizden 13 adet tarihi ve kültürel değere sahip alan, listede yer almaktadır (whc.unesco.org). Ayrıca dünya mirası geçici listesindeki 12, somut olmayan kültürel mirası listesindeki 10 tarihi ve kültürel değeri ile Türkiye, kültür turizmi alanında önemli bir potanSiğile sahiptir.

Tablo 10. Dünya Mirası Listesinde Türkiye * Hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmışlardır.

Mekan İl Kapasite

İstanbul Kongre Merkezi İstanbul 3. 700

Haliç Kongre Merkezi İstanbul 3.000

Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı İstanbul 5.000

Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi İstanbul 1. 821

Feshane Kongre Merkezi İstanbul 3. 420

WOW Hotels&Convention Center İstanbul 6. 500

Hilton Bomonti İstanbul 2. 900

Hilton Oteli İstanbul 3. 450

Grand Cevahir Otel ve Kongre Merkezi İstanbul 3. 513

İnşaat Mühendisleri Odası Kongre ve Kültür Merkezi Ankara 726

Divan Talya Kongre ve Konferans Merkezi Antalya 2. 500

Efes Kongre Merkezi Kuşadası 12.000

Sheraton Çeşme Otel Kongre Merkezi İzmir 1. 600

Kaynak: TÜRSAB, 2014

DÜNYA MİRASI ADI BULUNDUĞU İL KABUL YILI

İstanbul'un Tarihi Alanları İstanbul 1985

Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Sivas 1985

Göreme Milli Parkı ve Kapadokya* Nevşehir 1985

Hattuşaş Çorum 1986

Nemrut Dağı Adıyaman 1987

Pamukkale-Hierapolis* Denizli 1988

Xanthos-Letoon Antalya -Muğla 1988

Safranbolu Şehri Karabük 1994

Truva Antik Kenti Çanakkale 1998

Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi Edirne 2011

Çatalhöyük Neolitik Kenti Konya 2012

Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı İzmir 2014

Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu Bursa 2014

Pamukkale-Hierapolis* Denizli 1988

SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

Mesir Macunu Festivali 2012

Tören Keşekeği Geleneği 2011

Alevi-Bektaşi Ritüeli, Semah 2010

Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali 2010

Geleneksel Sohbet Toplantıları 2010

Nevruz 2009

Karagöz 2009

Aşıklık 2009

Mevlevi Sema Törenleri 2005

Meddahlık 2003

58 59

Grafik 29’da Türkiye’deki en çok ziyaret edilen müze ve ören yerleri görülmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi, İs-tanbul Ayasofya Müzesi ve Efes Örenyeri Türkiye’de en çok ziyaretçi çeken yerlerdir. Yabancı turistler, özellikle Osmanlı Kültürü ve kendi inançlarına yönelik alanları yoğun olarak ziyaret etmektedirler.

Grafik 29. En Çok Ziyaret Edilen Müze ve Ören Yerleri

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Müze ve ören yerlerinin içinde yer aldığı iller bakımından en çok turist çeken iller sırasıyla Antalya ve İstan-bul’dur. Özellikle İstanbul’u ziyaret eden turistlerin %86’sının müze ve ören yerlerini ziyaret etmesi dikkat çekicidir. Her destinasyonun kendine has özelliklerinin çekicilik unsuru olarak kullanılması gerektiği anlaşıl-maktadır. Grafik 30. İllere Göre Turist ve Müze Ziyaretçi Sayıları 2013

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

Türkiye’nin sahip olduğu zenginlikler dikkate alındığında yukarıda verilen sayının olması gerekenin çok al-tında olduğu görülmektedir. Tarihin her döneminde farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Anadolu’daki bu uygarlıklara ait mimari ve yöresel çeşitlilikleri, farklı bölgeleri, farklı kültürlerin tanıtımı ve yansıtılması açısından bu sayı yetersiz kalmaktadır.

Ülkemizde kültür turizmine katılanlar ile ülkemizi ziyaret eden yabancı kültür turizmi ziyaretçileri arasında niteliksel olarak belirli bir fark olduğu saptanmıştır. Türkiye’de kültür turizmine katılan yerli ziyaretçiler ile ülkemizi kültürel amaçla ziyaret eden yabancılar arasında mevcut olan bu farklılık ülkemizin içinde bulunduğu sosyo kültürel ve ekonomik düzeyi ile bağlantılı olduğu söylenebilir.

Kültür turizmi toplumsal örgütleri, dili, folkloru, gelenekleri, sanat ürünleri ve damak tadına kadar geniş bir alanda yer alır ve süreklidir. Türkiye’nin bu konuda bir sorun yaşaması düşünülemez. Zengin kültür mozaiği, eşsiz kültürel ürünleri Türkiye’yi diğer ülkelere göre daha avantajlı kılar. İnsanlık tarihi kadar eski bir yerleşim yeri olan Anadolu, binlerce yıllık geçmişi ve bütün ihtişamıyla ayakta durmayı başarabilmiştir. Üstelik sadece Akdeniz, Ege, Marmara değil, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Karadeniz Bölgeleri de hem kültür hem doğal güzellik bakımından zengindir.

Ülkemiz, kültürel açıdan geniş bir zenginliğe sahip olmasına rağmen diğer Avrupa ülkeleri kadar kültürel de-ğerlerden yararlanamadığı ve kültür turizmi açısından istediği yere gelemediği görülmektedir. Bunun önemli nedenlerinden bir tanesi, tüm pazarlama çalışmalarını kaynak kısıtlığı nedeniyle ülkenin en önemli çekim unsuru olan G-D-K üçlüsü üzerinde yoğunlaştırmasıdır. Ülkemiz sahip olduğu örf, adet, gelenek, görenek, gastronomi, tarih, müzik, sanat, resim, din, mimari yapı, el sanatları, folklor, festivaller, mitolojik efsaneler ve binlerce yıldır birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmasına rağmen, ülkede kültür turizmi uygulamalarının müze ve ören yerleri ziyaretinin ötesine geçmediği ifade edilmektedir.

Yıllara göre müze ve ören yerleri ziyaretçi sayılarına bakıldığında 2013 yılında ziyaretçi sayısının 29 milyon 553 bin olduğu görülmektedir. 2008 yılına göre %30’luk bir büyüme oranı gerçekleşmiştir. Hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin müze ve ören yerlerine olan ilgisinin kültür turizmine yönelik oluşan eğilim kaynaklı olduğunu ve bu gelişimin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini söyleyebiliriz.

Müze ve ören yerleri turizm faaliyetlerinin en vazgeçilmez ögeleri arasındadır. Herhangi bir Destinasyona ziya-ret gerçekleştiren turistler, o Destinasyon ile ilgili tarihsel geçmişi, gelenek ve görenekleri görmek ve o kültüre ait ögeleri tanımak amacıyla müze ve ören yerlerine akın ederler. Grafik 28’den de anlaşılacağı üzere 2013 yılında Türkiye’deki müze ve ören yerlerini yaklaşık 30 milyon kişi ziyaret etmiştir. Müze ve ören yerlerinde Tür-kiye’nin ağırladığı yabancı turist sayısına eşdeğer miktarda turist ağırlanmıştır. Müze ve ören yerlerini ziyaret eden turist sayısı her yıl düzenli bir şekilde artış göstermiştir.

Grafik 28. Müze ve Ören Yerleri Ziyaretçi Sayısı

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013

60 61

1.4.5.6 Kırsal Turizm

Türkiye’de turizm egemen biçimde deniz turizmiyle eşdeğerdir ve yıllardan beri yaz mevsimiyle sınırlı kalmıştır. Günümüzde Kuzey Ege kıyılarından Batı Akdeniz’e uzanan dış turizm bağlantılı kıyı turizmi, ortalama dört ile sekiz ay arasında bir sezona sahip-tir. Bu süre içinde yoğun turist baskısı, bilinen birçok soruna yol açmaktadır. Hâlbuki ülkemiz kıyılarının hemen ardındaki iç kısımlarda; dağ, yayla, orman, su zenginlikleri ile tarımsal yapı ve yerel kültür göz önüne alındığında, buralarda kırsal turizmin hemen her mevsim yapılabilmesinin son derece olanaklı ol-duğu hemen anlaşılır. Böylece kırsal turizm kıyının gerisinde yer alarak, deniz turizminin alternatifi ya da tamamlayıcısı olabilir.

Türkiye; tarih, kültür ve doğal değerler açısından bir-çok rakip ülkeye göre üstün özelliklere sahiptir. Coğra-fik özelliğinden dolayı birçok turistik ürüne sahip olan Türkiye, hem yaz turizminin hem de kış turizminin ya-şandığı bir ülkedir. Türkiye eşsiz koyları ve ince kumlu plajlarının yanı sıra uygun iklimi ve coğrafi yapısıyla birçok alternatif turizm türüne uygun özellikler taşı-maktadır. Bu da gösteriyor ki ülkemizde sadece tatil turizmi değil aynı zamanda kırsal turizm de mevcuttur.

Ülkemizde geleneksel konutları, sokakları, köy camii ve çeşmesiyle kültürel coğrafi görünümü bütünlük taşıyan köylerin hiç şüphesiz büyük bir turistik çeki-ciliği vardır. Sözgelimi Ege Bölgesi’nden Muğla, Kula, Milas, Foça, Bergama gibi yerleşmelerin özgün mima-rideki evlerini kendinde barındıran köylerin şansı ol-dukça fazladır. Yerel yapı malzemesi ve yerel teknik-lerle inşa edilmiş konutlar ve onların iç donatımları yabancı turiste son derece çekici gelmektedir. Her yö-remize ait yaşayan veya yaşamayan kültür unsurlarını tanıtmak için çok iyi bir organizasyon şarttır. Bunun için köy halkının gönüllü olması ve ortak çalışma ruhu taşıması, eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yanın-da, turizm sektörünün de (en başta seyahat acente-leri) olaya el atması ve teşvik etmesi gerekir. Günü-birlik turlarla yapılan köy ziyaretlerinde turiste en çok halı-kilim dokumacılığı, el örgü işleri, yöresel yiyecek içecek konularında bir sunuş görülmektedir. Hâlbuki turistin konakladığı süre içinde yerel kültürü öğrenme isteği ve merakı dikkate alınırsa, çok daha fazla tüm işlemler, sütten çeşitli ürünlerin elde edilişi, halı ve kilim dokumacılığı, topraktan çanak çömlek yapımı, günlük yaşantıdan kesitler vb. İzmir, Manisa, Aydın, Muğla gibi illerin geleneksel kimliğini korumuş köyle-rinde, yerli veya yabancı turiste sunulabilir.

Kırsal turizm konusundaki ilk örnekler 1980’li yıllar-da görülmüştür. İskandinav pazarına egemen olan

Tursem Seyahat Acentesi kitle turizminin yanı sıra uzman tur operatörlüğü etkinliklerine de girişmiş ve Karadeniz Bölgesi’nde Ordu ilinin çeşitli köylerinde bulunan köylüler ile anlaşarak konukların bir hafta-dan üç haftaya kadar değişen süreler içerisinde köy evlerinde ailelerin birer bireyi olarak kalmalarını sağ-lamıştır. Bu kapsamda gelecek olan turistlere kendi ülkelerinde kış ayları boyunca Türkçe dersleri de ve-rilmiştir. Tursem’in iflasından sonra uzun süre bu ko-nuda çalışan başka bir operatör olmamıştır.

Türkiye’de uygulanan kırsal turizm faaliyetlerine iliş-kin olarak bir başka örnek ise, Birleşmiş Milletler GEF programı çerçevesinde yürütülen Kastamonu Zümrüt Köyü ve Çıralı’dır. Bu proje kapsamında Çıralı’da; hem kumsalının Caretta caretta’ların yumurtlama alanı olarak korunmasını sağlamak, hem de ekolojik tarım ve ekolojik turizme dayalı doğayla uyumlu sürdürüle-bilir yaşam modelini devam ettirmek hedeflenmek-tedir. Zümrüt Köyü’nde ise; projeyle, kırsal kalkınma bağlamında milli park ilanından sonra en önemli ge-çim kaynağı olan ormancılığın azaldığı köyde, ekotu-rizm aracılığıyla, yöre halkının milli park ile ilişkisinin geliştirilmesi ve fayda sağlaması hedeflenmektedir.

Cumalıkızık Koruma ve Yaşatma Projesi’nde ekono-mik anlamda; Cumalıkızık’ın ekonomik gelişiminin sağlanması ve yörede sürdürülebilir bir ekonomik yapı örgütlenmesinin sağlanması ve kaynakların akılcı yönetimi hedeflenmektedir. Sosyo¬kültürel bo-yuttaki hedefleri ise; yörenin sosyal yapı gelişiminin sağlanması, yörenin kültürel yapısının korunması ve kültürel yapının geleceğe taşınması ve yörenin kültü-rel yapısının örgütlenmesi ve kaynakların akılcı yöne-timidir. Fiziksel boyuttaki hedefler ise; yörede doğal çevrenin korunması ve doğal kaynakların sürdürüle-bilir kullanımı, yöre yerleşmesinin fiziksel olarak ko-runması ve sürdürülebilir gelişmenin sağlanması için yangından korunmadır.

Bolu’nun Alpağut Köyü (Seben) de kırsal turizmin gelişme yolunda olduğu köylerden biridir. Köy halkı turizmi, üretilen ürünlerin değerlendirilmesi ve gelir getirici faaliyet olarak tanımlamaktadır. Alpağut Yay-lası’ndaki orman varlığı, su varlığı, temiz havası, do-ğaya uyumlu geleneksel ahşap konutları, soğanlı-ri-zomlu bitkileri, yaban hayatı ile turizm ve rekreasyon için önemli bir potanSiğildir.

Antalya’nın Kumluca ilçesine bağlı Kuzca Köyü de kır-sal turizmin gelişmekte olduğu yerlerden biridir. Kuz-ca’nın tanınmasında, yazın sahilin nemli ve boğucu havasından kaçan insanların katıldığı yaylacılık faa-liyeti, çevre köylerin de alışverişini yapabildiği cuma günleri kurulan pazarı, haftada birkaç gün 3 grup ha-

linde düzenlenen safari turları rol oynamıştır. Kuzca Köyü yakın çevresinde, Alakır Çayı yakınlarında rekre-asyonel faaliyetler ve su sporları, piknik ve yürüyüşler yapmak mümkündür. Kuzca’nın her bir mahallesinde konaklayarak yöre insanının gelenek ve görenekleri ile tanışma, yöre mutfağının lezzetlerinden tatma, Akdağ ve Katrandağı’nda avcılık, atıcılık, doğa yürü-yüşleri ve bisiklet turları yapma olanaklarının varlığı, köyün ve çevresinin kırsal turizm için uygun koşullara sahip olduğunu göstermektedir.

Öte yandan ciddi projelerle (örneğin Karaköy/Fethiye) eski köy kalıntılarının canlandırılmasına gidilmekte, Şirince Köyü (Selçuk/izmir) gibi bazı köylerde ise ko-naklama, kültür mirası evlerde gerçekleştirilmektedir.

Ege bölgesinde, Karaburun’da uygulanmaya başla-nan Winpeace (Türkiye Yunanistan Kadın Barış Giri-şimi) Agro Turizm Projesi bunlardan birisidir. Agro Turizm, kırsal ve tarımsal bir ortamda, tarıma dayalı, modern, ancak bir o kadar da geleneksel, alternatif bir turizm şeklidir. Amacı, kırsal kesim kadınlarına eğitim vererek turistleri çiftliklerde, ev pansiyonla-rında ağırlayarak tabiatla iç içe, ekmek pişirmek, reçel yapmak, el işi öğrenmek, ata binmek, ormanda gezinmek gibi özlenen etkinlikleri onlara da yaşat-maktır. Projeyle amaç, bir taraftan el sanat ve zana-atlarının geliştirilmesi, öte yandan özellikle gençleri iş sahibi yaparak büyük merkezlere göçü önlemeye çalışmaktır. Bu uygulama için, Midilli Adası’ndaki Petra Kadın Kooperatifi ile Karaburun’un köyleri kar-deş köy seçilmişlerdir. Karaburun’un Küçükbahçe köyünde kanaviçe ve dantellerle süslü, eski sandıklı ve mangallı odalar, tabii yapısı bozulmadan turizme hazır hale getirilmiş; turistler için, reçel, erişte, tarha-na gibi geleneksel ev ürünleri, tabiattan elde edilen malzemelerle hem nasıl ve nelerden yapıldığı öğreti-liyor; hem de yemekleri yapılarak hizmet sunulmaya çalışılıyordur.

Ürgüp belediyesi Kapadokya bölgesinde kırsal tu-rizmin tanıtımına yönelik bir proje uygulamaya karar vermiştir. Projenin bütçesi 50 milyon dolardır. Proje kapsamında yerli ve yabancı ziyaretçiler köy düğün-lerine katılacak, geleneksel köy yemekleri pişire-cek inek ve koyun sağarak kırsal yaşam içinde yer alacaklardır. Ortahisar ilçesinde bulunan Kızılçukur Vadide Nevşehir il yerel sorumlusu turistin güneşi izlemesi için bir tur organize etmektedir. Çünkü bu alan güneşin doğuşu ve batışının dünyada en iyi izle-nebildiği alanlardan biridir ve her yıl yaklaşık 30.000 turist günlük yaklaşık 1.4 $ ödeyerek yeri ziyaret et-mektedir. Akdeniz bölgesinde Burdur, Isparta ve An-talya, Marmara bölgesinde Balıkesir ve Çanakkale, Ege Bölgesinde ise İzmir, Manisa, Muğla ve Denizli illerini kapsayan deve güreşleri yapılmaktadır. Son

yıllarda Nevşehir Kapadokya’daki Asmalı Konak ve Bursa Cumalıkızık’taki Kınalı Kar, Şirince-İzmir’deki Hekimoğlu gibi kırsal alanlarda opera yapılmıştır. Ay-rıca Kapadokya’da yapılan birçok Türk filmi vardır. Bu yüzden pek çok insan nostalji yaşamak, tarihi yerleri gezmek, aktör ve aktrisleri görmek için bu köyleri zi-yaret etmektedir. Erzincan ve Muğla’nın kırsal alan-larında profesyonel yamaç paraşütü yapılmaktadır. Türkiye’nin güney batısında kırsal turizme yönelik bazı özel organizasyonlar yapılmaktadır. Bunlardan biri olan Huzur Vadisi programı içinde alternatif tera-pi, yürüyüşler ve yoga gibi hizmetler sunan bir tatildir. Diğer bir profesyonel turizm aktivitesi olan TOHUM katılımcılarına organik tarım, folklor dansı, kadınlarla yemek pişirme ve geleneksel köylerde yaşamak gibi pek çok aktivite sunmaktadır. Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi ise ekoturizm ve yayla turizmi için elverişlidir.

DAKAP kapsamında, 2003 yılı sonunda başlatılan “Doğu Anadolu Kalkınma Programı”, konu olarak kırsal turizmi pilot alanı olarak da, Çoruh Nehri Hav-zası’nın Erzurum’un İspir ve Artvin’in Yusufeli İlçeleri sınırları içinde kalan bölümü belirlenmiştir. Proje et-kinlikleri, İspir ve Yusufeli İlçe Merkezleri ile turizm gizilgücü yüksek olan seçilmiş belde ve köylerde yoğunlaştırılmıştır. Projenin temel amacı, İspir ve Yu-sufeli ilçeleri ve köylerinin kırsal turizm için bir varış noktası haline getirilmesi çabalarına destek vermek-tir. Bu amaca uygun olarak, projenin genel amacı DAKAP’ın “bölge kalkınma çabalarına katkıda bulun-ma” görevini turizm alanına taşımak ve bu çerçevede Çoruh Vadisi’ndeki doğal ve kültürel zenginliklerin turizm amaçlı kullanımını sağlayacak katılımcı ve sür-dürülebilir bir model geliştirmektir.

Türkiye’de kırsal alanlarda turizm faaliyetlerinin ge-liştirilebilmesi gündeme gelince hemen akla yaylalar ve dolayısıyla yayla turizmi gelmektedir. Oysa Türki-ye’deki dağ ve orman köylerinden başka birçok ova köyü de sahip olduğu tarihi ve sosyo-kültürel değer-ler açısından kırsal turizm için önemli potanSiğile sa-hiptir. Başta Doğu Anadolu Bölgesi ve bu bölgede en önemli yayla ili olan Erzurum olmak üzere; bu ilin Pa-landöken Dağları, Tortum Şelalesi, Uzundere Dinlen-me Vadileri, Rize Kaçkar Dağları ve Artvin ve çevresi kırsal turizm açısında çok önemlidir. İstanbul ve İzmir gibi büyük kentlerin çevresinde, Muğla ve Antalya gibi turistik illerde, Bursa ve Kastamonu gibi tarihi ve kültürel zenginliklere sahip yerleşim yerlerinin çevre-sinde, antik kentlerin yakınlarındaki köylerde bu yön-lü kırsal turizmin geliştiği görülmektedir.

Kırsal turizmi kendi ülkelerinde tanıyan Avrupalı için Türkiye, bu açıdan hemen hemen hiç bilinmeyen bir ülkedir. Bu nitelikli turist potanSiğilini ülkemize yön-lendirmek, yeni turist pazarlarının doğması ve turist

62 63

sayısının artışı anlamına gelir. Böylece ülkemizin tu-rist profilini ve pazarını çeşitlendirmede kırsal turiz-min önemi açıkça bellidir. Türkiye’nin kırsal alanları, Avrupa (özellikle Akdeniz ülkelerine)’ya pek yabancı olmasa da, kırsal kültürümüz onlara göre çok farklı-dır. Kültürel yayılma neticesinde konut mimarisi baş-ta olmak üzere, dil, yemek, müzik, giyim-kuşam vb. konularda geçişler olabildiğinden benzerlikleri yaka-lamak da mümkündür.

Türkiye’de kırsal turizmin, ekonomiye katkı sağlayan verimli bir sektör olarak geliştirilmesi için girişilen fa-aliyetler arasında koordinasyon sağlanmalıdır. Kırsal kalkınma ancak, devlet, mahalli idareler ve halkın birlikte hareket etmesiyle gerçekleşebilir. Turistik ta-lebi yaratan faktörleri ve talebi etkileyecek çeşitli yö-nelimleri kavrayabilmek için devamlı araştırmaların yapılması gerekmektedir. Tüketici alışkanlıklardaki değişiklikler veya halkın ihtiyaçlarına daha uygun dü-şen yeni turistik arzın ortaya konması gibi değişiklik-ler yakından izlenmelidir (Emiroğlu, 2013).

1.4.5.7 Sualtı Dalış Turizmi

Türkiye’nin bulunduğu bölge bir yarımada olup üç tarafı denizlerle çevrilidir. Türkiye’yi çeviren bu de-nizler, aslında Atlantik Okyanusuna bağlı bir iç deniz olma özelliğini taşımakta ve birçok yönden benzer-likler görülmektedir. Anadolu kıyıları gerek su altı flora-fauna zenginliği gerekse batıklar anlamında oldukça zengindir. Ayrıca dalış turizminin sürdürü-lebileceği hava, deniz koşullarına ve konaklama alt yapısına sahiptir. Bunun yanında kıyıların topografik yapı, sıcaklık, tuzluluk, besleyici tuzlar ve oksijen dağılımı gibi kendilerine özgü şartlar ortaya koymak-tadır. Türkiye denizlerinin bu yapısı dalış aktivitele-rini de etkilemektedir. Dalış turizmi henüz hak ettiği popülerliği kazanmasa da su altı arkeolojik ve batık zenginliği bakımından Türkiye, dünyanın önde gelen ülkeleri arasında bulunmaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu dalış turizmi potanSiğili bu özellikler kapsa-mında önemli bir yere sahiptir.

Doğu Akdeniz havzasında Türkiye’nin bakir kıyıları, denizin berrak suları ve su altı arkeolojisi 1980’li yıllar-dan itibaren su altı dalış turizminin hareketlenmesini sağlamıştır. Bu ivmeleme dalış okullarının açılmasını teşvik etmiştir. 1980’li yıllardan itibaren Türkiye kıyı-larında kurulan dalış okulları bazı eksiklikleri olmakla birlikte yabancı ülkelerdeki dalış okullarının gerisinde değillerdir. İstanbul, Bursa, Antalya, İzmir, Ankara gibi illerde faaliyet gösteren birçok dalış okulu dalış mev-kilerinde uygulamalı dalış eğitimlerini vererek hem bu sporun yaygınlaşmasına hem de dalış turizmine büyük katkı sağlamaktadır. Günümüzde su altı dalış turizminin, kıyı turizminin gelişimine paralel bir geli-şim göstermektedir. Sektörün ivmelenmesi her geçen gün artmaktadır.

Türkiye dalış turizminde İhtiyar Akdeniz Uluburun Batığı Son Tunç Çağı’nda Anadolu’nun komşu me-deniyetlerle deniz ticareti ilişkisini açıklamak için bu güne kadar kazısı yapılan en eski batıktır. Kaş’ta 11 yıl süren kazı çalışmalarıyla ortaya çıkanları ve şu anda Bodrum Su Altı Müzesi’nde sergilenen batık, Antik Dönem’e ilişkin deniz ticareti malzemeleri (Ortadoğu ve Kırıs kökenli hammaddeleri) ve o dönem mede-niyetleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Ulu-burun Batığı gibi yüzlerce batığı barındıran Anadolu kıyılarında yürütülecek bilimsel çalışmalar ile bu ba-tıkların envanterinin çıkarılması ve arkasından koru-ma-kullanma dengesi içinde dalış turizmine açılması gerekmektedir. Bu araştırmada çeşitli dönemlerde ta-rihlenen çok sayıda batığı barındıran araştırma alanı kıyılarının batık envanterinin çıkarılarak bilim dünya-sının dikkatine sunulması amaçlanmaktadır.

Türkiye’de illere göre dalış okulu sayısı incelendiğin-de İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerde dalış okulları fazladır. Bu şehirlerin de su altına ilgi duyan harcama gücü yüksek bireylerin dalış okulları-na yönelik talep oluşturması bu sayısının artmasında etkili olmaktadır. Bunun yanında Ege Denizi ve Akde-niz’e kıyısı bulunan (Adana, Aydın, Balıkesir gibi) il-lerde dalış okulu sayı Karadeniz’e kıyısı bulunan illere (Sinop, Samsun, Trabzon, Zonguldak gibi) göre daha fazladır. Araştırma alanı olan Çanakkale İli kıyılarında ise dalış okulu sayısı 8 olup, Akdeniz ve Ege kıyıların-daki illerde bulunan dalış okulları sayısına yakındır. Bu durumda Çanakkale ili sınırlarının Marmara Deni-zi’nden Ege Denizi’ne uzanması etkilidir. Araştırma alanı olan Bozcaada, Eceabat ve Gökçeada kıyıların-da dalış okulları sayesinde dalış turizminin ülke stan-dartlarında ulaşmaya başladığının bir göstergesidir. Araştırma alanı olan bu kıyılar, sahip olduğu su altı değerleriyle de önemli derecede ulusal ve uluslarara-sı çekiciliğe sahiptir. İzmir (20), Aydın (8), Muğla (5), Antalya (69), ve İçel (4) illerinde toplamda 106 dalış okulu faaliyet göstermektedir. Kıyı turizminin geliştiği illerde dalış turizmine gelen yüksek talep dalış okul-larının sayısını arttırmaktadır. Özellikle Antalya İlinin Türkiye dalış okullarının %30,5’ine sahip olması ile gelen yerli ve yabancı turistlerin dalış merkezlerine yüksek talep oluşturmasından kaynaklanmaktadır. Antalya ilinde dalış merkezlerine gelen yüksek talep daha ziyade rekreatif amaçlı dalış yapmak isteyen bi-reylerden oluşmaktadır (Akkoç, 2013).

Grafik 31. İllere Göre Türkiye’deki Dalış Okulu Sayısı 2014

Kaynak: Türkiye Su Altı Sporları Federasyonu, 2014

1.4.5.8 İnanç Turizmi

Ulusal sınırları hesaba katmaksızın dünyada meydana gelen teknolojik gelişmeler insanları bir araya getir-mektedir. Yazının icadından bu yana, belki de 9.000 veya 10.000 yıl önce, dünya üzerindeki bazı yerler, farklı kültür, uygarlık ve dinler arasında oluşan yakın ilişkilere sahne olmuştur.

Türkiye sahip olduğu coğrafi konumu ve tarihi dolayısıyla dünyanın eski medeniyetlerinin ve inançlarının beşiği olmuştur. İnanç turizmi bakımından Türkiye büyük bir potanSiğile sahiptir. Nitekim gerek ilkçağ me-deniyetlerinin Anadolu’da gelişmesi, gerekse de Hristiyanlığın ilk dönemlerinde havarilerin, Ortaçağ’da ise Musevilerin yaşadıkları yerlerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu, bu topraklara sı-ğınmış olmaları, Türklerin kendi dini olan İslamiyet’e ait eserlerin yanı sıra, çok sayıda sinagog ve kilisenin Anadolu’da yer almasına neden olmuştur. Anadolu’nun Türkleşmesinden sonra, Selçuklu ve özellikle de Os-manlılar döneminde bu topraklarda yaşayan insanların inançlarında serbest bırakılmaları, herhangi bir baskı olmadan kendi inançlarını yaşamaları ve mabetlerini inşa etmelerine izin verilmesi bunda etkili olan en önemli unsurlardandır. Bunun sonucunda da Anadolu’da inşa edilmiş dini mabetler ve tapınaklar, milletimizin İsla-

64 65

mi anlayış paralelinde derin saygı ve hoşgörü içerisinde günümüze kadar ulaşmıştır. Kuşkusuz bu eserler, deniz-güneş-kum, turizmine alternatif turizm çeşitlerinden inanç turizmi açısından ülkemize büyük avantaj sağlamakta ve bu konuda dünyanın sayılı ülkelerinden birisi durumuna gelmesine zemin hazırlamaktadır. Ör-neğin; Filistin’de doğmuş ve ölmüş İsa Peygamber’in havarilerinin Anadolu topraklarına sığındığı, Hz. İsa’nın öğretilerinin ilk olarak Anadolu’da yayılmaya başlanıldığı, ilk kiliselerin bu topraklarda kurulduğu ve Hıristi-yanlık tarihinin en önemli olaylarının Anadolu’da yaşandığı düşünülürse, inanç turizminin Türk turizminde ne kadar büyük bir paya sahip olabileceği kolayca görülecektir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, İnanç Turizminin geliştirilmesi amacıyla başlattığı çalışmalar kapsamında, 1993 yılında öncelikle üç büyük dinin günümüze kadar ulaşan eserlerinin ve ibadet yerlerinin envanterini hazırla-mıştır. Türkiye genelinde Valilikler, Kültür Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı ve çeşitli üniversitelerin de görüşleri alınarak yapılan envanter çalışmasında, ülkemizde yer alan ve sayıları çok fazla olan eserler içerisinden (http://. kulturturizm. gov. tr);

> Dini yönden önemi bulunan ve büyük oranda ziyaret edilen,> Sanat Tarihi açısından önemli olan,> Mimari özelliği nedeniyle türünün ilk ve ilginç örneği olan,> Ulaşımı kolay bir noktada bulunan ve Seyahat acentelerı tarafından tur programlarına dahil edilen belirli ve önemli merkezlerin tespiti yapılmıştır.

Hristiyanlığın ilk yedi kilisesi Anadolu topraklarında bulunmaktadır. Bu kiliselerin yanı sıra Anadolu’nun ne-redeyse her yanı dini miraslarla doludur. Buna rağmen; Türkiye’de inanç turizmi ile ilgili bilinçli çalışmalar 1995 yılında başlamıştır. 1995 - 1998 yılları arasında çok sayıda tur operatörü, basın mensubu ve konu ile ilgili uzman kişilerin katılımı ile “İnanç Turizmi” turları yapılmıştır. Bu turların temel özelliği belirli bir mevsime bağlı olmadan 12 ay boyunca yapılabilir olmasıdır. Tüm çalışmalara rağmen beklenen gelir ve turist sayısına ulaşılamamıştır.

Devlet İstatistik Enstitüsü’nün yapmış olduğu “Yabancı Ziyaretçi Eğilim Anketi” verilerine göre; 1965 - 2007 yılları arasındaki 42 yıllık süre içinde ülkemize “dini amaçlarla” gelen turistlerin sayısı genel turist sayısı bile değildir. Ayrıca National Geographic dergisinin yayınladığı “Dünya İnanç Turizmi Haritası”nda, son yıllarda yoğun ilgi gören merkezler arasında ülkemize yer verilmemiştir.

Türkiye istatistik Kurumu verilerine göre 2007 ve 2013 yılları arasında ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin geliş amacı derlenmiştir. Dini nedenlerle Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin sayısı son yıllarda düşüş göstermiş ve 2013 yılında en düşük seviyeye inmiştir.

Grafik 32. Dini Nedenlerle Türkiye’yi Ziyaret Eden Yabancı Turistler

Kaynak: TUİK, 2013

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ülkemizde inanç turizmine uygun 316 eser belirlenmiştir. Bunların 167 tanesi Müslümanlık, 129 tanesi Hristiyanlık ve 20 ta-nesi Musevilik dinine aittir. Her ülke, Türkiye kadar kültürel ve dinsel mirasa sahip değildir. Dolayısıyla inanç turizmi Türkiye’ye doğal bir rekabet avantajı yaratmaktadır.

İnanç turizmi, turizmin diğer alternatif biçimleriyle birlikte yerel ekonomileri güçlendirmekte ve sürdürü-lebilir kalkınmaya katkıda bulunmaktadır. Ayrıca böl-gedeki kültür ve sanat merkezlerinin sürekli gelişme-sine fayda sağlamaktadır. Ülkemizin hem dini hem de kültürel anlamda çok zengin kaynaklara sahip oldu-ğunu düşündüğümüz zaman ise, gelen ziyaretçi sa-yılarını gösteren bu rakamlar çok düşük kalmaktadır. Ülkemizdeki kaynakların yanı sıra, inanç turizminin dünyada 20 milyar dolarlık bir pazar payına sahip ol-duğunu göz önüne aldığımızda inanç turizminin diğer turizm çeşitleri içindeki payının arttırılabileceği dü-şünülmektedir (Kurnaz, 2013).

1.4.5.9 Etkinlik Turizmi

Etkinlik turizmi adı altında Türkiye’de üzerinde du-rabileceğimiz en önemli etkinlik “anma etkinlikleri” olarak söylenebilir. Daha öncede belirtildiği üzere anma etkinlikleri kültürel etkinlikler başlığı altında in-celenmektedir. Her toplumun tarihinde önemli bir yere sahip kişi ve olaylar için her yıl düzenli olarak etkinlik-ler düzenlenmektedir. Türkiye tarihinde de önemli bir yere sahip olan Çanakkale Savaşları birçok anma et-kinliğini kapsamaktadır. Bu etkinlikler, 18 Mart Deniz Zaferi ve Şehitleri Anma Günü, Anzak Törenleri, Şafak Ayini, 57. Alay Yürüyüşü ve 10 Ağustos Anafartalar Za-feri için gerçekleştirilen törenlerdir. Bu törenlerin yanı sıra yurdumuzun her köşesinde yılın belirli günlerinde anma törenleri düzenlenmektedir. Sarıkamış Deniz Şehitlerini Anma Etkinlikleri, Sarıkamış Anma Yürü-yüşü, Mevlana’yı anma etkinlikleri kapsamında Şeb-i Arus Törenleri, Hacı Bektaş-ı Veli Anma Törenleri bu tür etkinliklerdendir. Ayrıca, Türk milleti için önemli bir yere sahip olan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ulu önder Mustafa Kemal Atatürk için her yıl 10 Kasım’da anma törenleri düzenlenmekte ve yüzbinlerce insan Anıtkabir’i ziyaret etmektedir. 10 Kasım 2013 tarihinde 1.089.615 kişi Anıtkabir’i ziyaret ettiği bilinmektedir. Özellikle Türk tarihinde önemli bir yeri olan ve Birinci Dünya Savaşı’nda yüzbinlerce askerimiz şehit verilen Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı da anma etkin-leri çerçevesinde hüzün turizminin yoğun olarak ya-şandığı bir bölgedir.

GYTMP’ye gelen Türk ziyaretçiler şehitlik, anıt, kale ve tabyaların yanı sıra Kilye Ana Tanıtım Merkezi ve 7 Haziran 2012’de hizmete açılan Çanakkale Savaş-ları Tanıtım Merkezi’nde Çanakkale Savaşları hakkın-da bilgi almaktadır. Üç boyutlu gösterimlerin de yer aldığı 11 canlandırma odasının yer aldığı Çanakkale Savaşları Tanıtım Merkezi önemli bir çekicilik unsuru olarak dikkat çekmektedir.

Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Savaşları’nın gerçekleştiği Gelibolu Yarımadası’nda şehit olan Türk askerleriyle ilgili farklı sayılar verilmektedir. Genel Kurmay Başkanlığı Personel Başkanlığı verilerine göre; toplam 56.740 şehit olmak üzere, Ocak 1916 itibariyle genel zayiat 213.187’dir. Diğer bir kaynağa göre ise; Türkler toplam 57.263’ü şehit, geri kalanı yaralı, esir ve kayıp olmak üzere 211.000 zayiat ver-miştir. İtilaf kuvvetlerinde ise 21.200’den fazla İngiliz, 10.000 Fransız, 8.700 Avustralyalı, 2.700 Yeni Zelan-dalı, 1.350 Hindistanlı, 49 Newfoundlander’lı savaşta hayatını kaybetmiş, 26.111’i Avustralyalı, 7.571’i Yeni Zelandalı olmak üzere toplamda 97.000’in üzerinde asker de yaralanmıştır. Avustralya kaynaklarına göre ise Çanakkale Savaşları’nda 86.692 Türk asker şehit olurken, 21.255 İngiliz, 10.000 Fransız, 8.709 Avust-ralyalı, 2.701 Yeni Zelandalı asker hayatını kaybeder-ken, 19.441 Avustralyalı, 4.752 Yeni Zelandalı asker yaralanmıştır (Yıldırım, 2014).

GYTMP’de ise ilk olarak 1925 yılında Anzak Törenleri kapsamında Şafak Ayini gerçekleştirilmiştir. 25 Ni-san’da gerçekleştirilen törenler kapsamında geceyi Anzak Koyu’nda geçiren Avustralyalı ve Yeni Zelan-dalılar, sabahın ilk saatlerinde başlayan anma etkin-liklerini gün içinde gerçekleştirmektedirler. Her yıl binlerce ziyaretçinin katıldığı anma etkinliğine, tören-lerin 90. yılı olan 2005’te yaklaşık 20.000 kişi katıl-mıştır. Çanakkale Avustralya Konsolosluğu verilerine göre son beş yıl içinde Anzak Günü anma törenlerine katılanların sayısı Grafik 33’teki gibidir.

66 67

Grafik 33. Anzak Günü Anma Törenlerine Katılan Ziyaretçi Sayıları

Kaynak: Çanakkale Avustralya Konsolosluğu, 2014.

Çanakkale Savaşları’nın 100. Yılı olan 2015 yılında yerli ve yabancı ziyaretçi sayılarında önemli bir artış olacağı beklenmektedir. Türkiye ve Avustralya hükümeti 2015 yılında gerçekleştirilecek törenlere Anzak 8.000 Avust-ralyalı, 2.000 Yeni Zelandalı 500 görevli olmak üzere kura ile belirlenecek 10.500 kişinin katılması konusunda karar almışlardır (www.anzac.gov.nz).

Türkiye açısından üzerinde durabileceğimiz diğer bir etkinlik türü de festivallerdir. Son yıllarda çeşitli ülkeler-de ve şehirlerde düzenlenen turizm amaçlı etkinlikler/festivaller, düzenlendikleri bölge ekonomisine büyük oranda katkı sağlamaktadır. Etkinliklerin/festivallerin genel olarak ekonomik etkileri üç farklı kaynaktan or-taya çıkmaktadır. Bunlar:> Etkinliğe/festivale katılan ziyaretçiler tarafından yapılan harcamalar,> Etkinlik/festival nedeniyle gerçekleşen yatırım harcamaları,> Etkinliği/festivali gerçekleştirme ile ilişkili, organizatörler tarafından yapılan harcamalardır.

Hem gösteri sunacak, hem de bunları izleyecek kişilerin festival yerine gelmesi için ulaşım hizmetleri, ko-naklamaları için otel odalarının kiralanması, resimlerin sergilenmesi için galerilerin, konserler için salonların düzenlenmesi gibi faaliyetler, hepsi yeni hizmetlerin üretilmesi demektir. Üretim ve tüketimin birbirlerini tetik-leyen zincirleme bir süreç olduğu gerçeğinden hareketle, bu etkinlikler dizisi sırasında, birçok kişi ve kuruluş, yeni mal ve hizmetler üretir, ek para kazanır. Sonuç olarak, ekonomide canlanma, ekonomik faaliyette ve kişilerin kazancında artış olur. 2005 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen Formula 1 Türkiye Grand Prix’e 15.000 yabancı turist katılmış ve 8.232.750 TL doğrudan gelir elde edilmiştir. 2005 Türkiye Grand Prix’i ile turizm sektörüne yönelik 8.232.750 TL’lik nihai talep artışı, ekonomi genelinde 21.305.533.73 TL’lik üretim artışını sağlamıştır.

Ekonomik etkisiyle birlikte festivaller toplumların kültürlerini ve değerlerini de yansıtmaktadır. Bazı festivaller yerel yiyeceklere, bazıları etnik özelliklere, bazıları ise halk oyunlarına yönelik olmaktadır. Birbirlerinin kültür-lerini tanıma fırsatı bulan insanlar, aslında seyahatlerinin temelini oluşturan merak ve keşfetme dürtüsünü tatmin etmektedirler. Ayrıca festivallerin gönüllü katılımının, yerel demokrasiyi geliştirdiği, toplumların kendi-ne olan güvenini artırdığı ve şehirlerin altyapısını geliştirdiği de vurgulanmaktadır.

Festivaller ev sahibi çevrenin eşsiz özellikleri sergilemek için de mükemmel bir yol olarak sunulabilir. Ancak, ev sahibi çevrenin büyük bir hassaSiğit ve dikkatle bu özellikleri korumak için önlemler alması gerekebilir. Çünkü festivaller ev sahibi Destinasyonlarda istenmeyen ve planlanmayan etkiler de yaratabilir. Trafik so-runları, çevre kirliliğine yol açan atıklar, gürültü kirliliği, alkol kullanımı sorunları ve çevredeki yapılara zarar verilmesi gibi istenmeyen durumlar planlanmayan ve istenmeyen sorunlara yol açabilir. Festivallerin çevresel ve fiziksel etkilerinin olumlu yönde sonuçlanabilmesi için sürdürülebilirlik ilkesi temel alınmalıdır. Etkinlik ve festivallerin olumsuz etkilerinin yanında çevre sergilenmesi, çevre bilincinin artırılması, altyapı mirası, geliş-tirilmiş ulaştırma ve haberleşme, kentsel dönüşüm ve yenileme gibi olumlu etkileri de bulunmaktadır. Bir et-kinliğin organize edilmesi etkinliğin gerçekleştiği bölgede yeni altyapı ve üst yapı unsurlarının inşa edilmesini ya da var olan tesislerin yeniden gözden geçirilmesini de gerektirmektedir.

Türkiye açısından festivallere verilebilecek en iyi örnek ise Altın Portakal Film Festivalidir. Festival organi-zasyonu, 1995 yılından itibaren günümüze kadar, Antalya Büyükşehir Belediyesi önderliğinde “Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı” adıyla kurulan, Eylül 2002’den sonra Antalya Kültür Sanat Vakfı adıyla hizmet veren AKSAV tarafından yürütülmektedir. Festival Türkiye’nin en eski ve uzun soluklu film festivalidir. İlki 1964 yı-lında gerçekleştirilen festivalin kesintisiz bir biçimde her yıl sahneye konmasıyla birlikte 2012 yılında 49. su düzenlenmiştir. Festival yılda on milyona yakın turist çeken Antalya’nın turizmde yüksek sezonu bitirdiği Ekim ayının ikinci haftasında gerçekleşmektedir.

Altın Portakal Film Festivali’nin tanıtımı için Cannes, Venedik ve Berlin film festivallerinde stantlar açılmak-tadır. Sponsorluk karşılığında ulusal ve uluslararası görsel ve yazılı basına festival bültenleri verilmekte, 2-3 dakikalık festival tanıtım fragmanları hazırlanmaktadır. Altın Portakal Film Festivali’nin sesini uluslararası platformda daha iyi duyurabilmek için pazar ülkelerde kendi alanlarında öne çıkmış ve kamuoyunu etkileye-bilecek nitelikteki kişilerin, sanatçıların, sanat yönetmenlerinin, gazetecilerin, davet edilmesine devam edil-mekte, büyük filmlere gala sahipliği yapılmaya çalışılmaktadır (Kömürcü, 2013).

1.4.5.10 Gastronomi Turizmi

Bir ilde, bölgede veya ülkede gastronomi turizminin gerçekleştiğinin en önemli göstergesi o bölgeye gastro-nomi turizmine katılmak amacıyla gelen turistlerin varlığıdır. Türkiye’de mevcutta il düzeyinde gerçekleşen turizm türlerine ait resmi bir veri bulunmamaktadır. Bu nedenle, Çağrı (2012) yapmış olduğu çalışma kapsa-mında internet üzerinden anahtar kelime taraması yaparak çıkan tüm sonuçları incelenmiş, internet üzerinde gastronomi turları organize edildiğinin, gastronomi turizmi amacıyla ziyaret edildiğinin bilgisi bulunan iller tespit etmiş ve tüm iller bu amaçla ziyaret edilip edilmeme durumlarına göre haritalara işlenmiştir.

Buna göre, Türkiye’de gastronomi turizminin Marmara Bölgesi’nde Çanakkale ve Tekirdağ illerinde, Ege Böl-gesi’nde İzmir, Muğla ve Denizli illerinde, Akdeniz Bölgesi’nde Mersin, Adana ve Hatay illerinde ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde Gaziantep ilinde ve Orta Anadolu Bölgesi’nde Nevşehir ilinde gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Tekirdağ, Çanakkale ve Denizli illeri, şarap ve bağ bozumu turlarınca ziyaret edilmektedir. İzmir, Muğla, Mersin, Adana, Hatay, Gaziantep illeri yöresel yemekleri ile gastronomi turizmi için çekicilik yaratmaktadır. Nevşehir ilinin ise hem yemek hem şarap potanSiğili ile gastronomi meraklılarını kendine çektiği tespit edilmiştir.

Harita 3. Türkiye’de Gastronomi Turizmi Amaçlı Ziyaret Edilen İller

Kaynak: Çağrı, I. B. (2012). Türkiye’de Yerel Kültürün Turizm Odaklı Kalkınmadaki Rolü: Gastronomi Turizmi Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri

Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Bölge Planlama Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

68 69

Bir bölgenin sahip olduğu ve planlanan restoran sayısı, gastronomi turizmi gelişmişliği açısından birinci dere-ce bir göstergedir. Bir bölgenin kaliteli, özellikli ve turistlere yetecek kapasitede yeme içme mekanlarına sahip olması, gastronomi turizminin gerçekleşebilmesi açısından çok önemlidir.

Buna göre, en fazla turizm işletme belgeli yeme içme mekanı İstanbul Bölgesi, Ankara’yı içine alan Batı Ana-dolu Bölgesi ve Ege Bölgesi’nde görülmektedir. Bu bölgelerin yüksek sayıda yeme içme mekanına sahip ol-maları, İstanbul ve Ankara illerinin yüksek nüfuslu metropoliten alanlar olmaları nedeniyle ve Ege Bölgesi için de özellikle kıyı turizminin merkezi olması nedeniyle gelen turistlere hizmet veren yeme-içme mekanlarının çok olması ile açıklanabilir. Geri kalan bölgelerin yeme-içme tesisi sayıları çok azdır. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nde hiç turizm işletme belgeli yeme-içme tesisi bulunmayışı, durumun kritikliğini ortaya koymaktadır.

Türkiye’de turizm yatırım belgesine sahip yeme içme mekanları açısından, yani potanSiğil yeme içme mekan-ları açısından incelendiklerinde, tüm bölgeler için planlanan sayının çok düşük olduğu görülmektedir. Düşük olan bu yoğunluk kendi içinde gruplandırıldığında, mevcutta yüksek sayıda yeme içme mekanına sahip Ege bölgesinden sonra, en yüksek değer Akdeniz bölgesinin olmaktadır. Dünyada en prestijli tescillerden biri res-toranlara verilen Michelin yıldızıdır. Türkiye’de Michelin yıldızı alan bir restoran bulunmamaktadır.

Türkiye’de mevcutta şarap, zeytinyağı ve yerel mutfak alanlarında özelleşmiş toplam 7 adet gastronomi müze-si bulunmaktadır. Tekirdağ’da Türkiye’nin tek şarap müzesi bulunmaktadır. Çanakkale, Balıkesir, İzmir illerin-de zeytinyağı müzeleri bulunmakta olup, İzmir Oleatrium müzesi Avrupa’nın en büyük zeytinyağı müzesidir. Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay’da yöresel mutfak ile ilgili müzeler bulunmaktadır. Şarap müzesi haricinde, Tür-kiye’deki gastronomi müzelerinin özellikle 2005 yılı sonrasında açıldıkları görülmektedir. Bu durum konuya verilen önemin ve ilginin arttığının göstergesidir.

Tablo 11. Türkiye’de İllere Göre Gastronomi Müzeleri

Yerel gastronomi etkinlikleri, şenlikler ve festivaller, yerel için bir kültür ögesi olarak yerel yiyecek ve içe-cekleri kabulünün ve bu amaçla bir araya gelişin, gastronomi turizmi amaçlı bir bölgeye gelen turistler için ise katılabilecekleri, yerel halk ile bir araya gelebilecekleri ve yerel kültürü yaşayabilecekleri bir çekiciliktir. Türkiye’deki tüm iller için, İl Turizm Müdürlükleri’nin Yerel Etkinlikler Bölümü’nden alınan bilgiler doğrultu-sunda, Türkiye’de iller bazında, sayı ve konu açılarından yerel gastronomi etkinliklerinin analizi yapılmıştır. Bu analizde, Türkiye’deki yerel festivaller içerisinde yerel gastronomi varlıkları odaklı düzenlenen festival, şenlik ve panayırların geniş yer tuttukları görülmektedir. Gastronomi odaklı olarak düzenlenen yerel etkin-liklere sayı olarak bakıldığında, yıl içinde en fazla etkinliğin Ankara, Denizli, Antalya, Manisa, Bursa, Kü-tahya, Afyon illerinde gerçekleştirildikleri görülmektedir. Bu bağlamda, mevcutta en fazla yerel gastronomi etkinliği Türkiye’nin gelişmiş batı bölgelerinde gerçekleşmektedir. Türkiye’nin geri kalan doğu illerinde yıllık festival sayıları 2-7 adet arasında değişmekte, bazı illerde yıl içinde hiçbir geleneksel gastronomi şenliği

düzenlenmemektedir. Bazı illerin İl Turizm Müdürlüğü internet sitelerinde ise yerel etkinlikler ile ilgili bilgiye ulaşılamamıştır. Türkiye’de yerel gastronomi etkinlikleri, üzüm ve bağbozumu, meyve, peynir, sebze, zeytin ve zeytinyağı, yemek ve tatlı, baharat ve kuruyemiş, bal ve pekmez ile çay yöresel ürünlerine göre düzenlen-mektedir. Bu etkinliklerin, illerin tescilli gastronomi potanSiğillerini tanıtması önemlidir.

Türkiye’de düzenlenen yerel gastronomi etkinliklerinin çoğu, il ve ilçe düzeyinde yerelin katılımı ile sınırlı kalmaktadır. Bu etkinliklerinin, yerli ve yabancı turistleri kapsayacak şekilde düzenlenmesi, ulusal ve ulus-lararası tanıtımlarının yapılması, gastronomi turizminin bölgedeki gelişimi açısından önem taşımaktadır (Çağrı, 2012).

İller Gastronomi Müzesi Adı Açılış Yılı

Tekirdağ Mürefte Feyzi Kutman Şarap Müzesi 1900'lerin Başı

Çanakkale Adatepe Zeytinyağı Müzesi 2001

Balıkesir Edremit Evren Ertür Tarihi Zeytinyağı Aletleri Müzesi 2005

Gaziantep Emine Göğüş Gaziantep Mutfak Müzesi 2008

İzmir Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Tarihi Sergi Alanı 2011

Şanlıurfa Şanlıurfa Geleneksel Mutfak Müzesi (Tarihi Hacıbanlar Evi) 2011

Hatay Hatay Antakya Mutfak Müzesi Açılış Aşamasında

Kaynak: Çağrı, I. B. (2012). Türkiye’de Yerel Kültürün Turizm Odaklı Kalkınmadaki Rolü: Gastronomi Turizmi Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Bölge Planlama Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

70 71

Tablo 12. İllerin Yerel Gastronomi Etkinlikleri

Elazığ Gezin Çilek Festivali, Dallıca Patila Şöleni, Keban Su ve Alabalık Festivali,

Geleneksel Kayısı Erik Kültür Sanat Festivali, Doğa Kültür ve Tulum Peyniri Festivali, Bal Festivali, Kültür Sanat Tulum Peyniri Leblebi ve Bakır Festivali,Üzümlü Kültür Turizm ve Üzüm FestivaliBelediyesi

Erzurum Bal Elma ve Güreş Festivali

Gaziantep Fıstık Festivali, İslahiye Üzüm Biber ve Kültür Festivali, Oğuzeli Nar ve Kültür Festivali.

Giresun Şebinkarahisar Cevizi Kültür Sanat Şenliği, Ekin Festivali, Bal Festivali

Hatay Akçalı Yumurta Bayramı

Iğdır Iğdır Kayısı Festivali

Isparta

Kiraz Festivali ve Yağlı Pehlivan Güreşleri, Sütçüler Dut Pekmezi ve Turizm Festivali, Seyit Veli Baba Sultanı Anma ve Pilav Festivali, Şarkikararağaç Helva Festivali, Büyükkabaca Elma Festivali, Yakaören Köyü Aslanbaba Aşure Şöleni, Yunus Emre'yi Anma Kültür ve Sa-nat Etkinlikleri ile Aşure Şöleni, Gümüşgün Tez Mehmet ve Sinan Dede Anma ve Aşure Günü

İzmirZeytin ve Deniz Festivali, Beydağ Kurtuluş Şenlikleri ve İncir Festivali, Yöresel Ev Yemek-leri Yarışması, Üzüm Festivali, Uluslar arası Mandalina Festivali, Citta Slow Festivali, Urla Bağbozumu Şenlikleri

Kahramanmaraş Kırmızıbiber, Tarhana ve Dondurma Festivali

Kayseri Akkışla Gömürgen Yoğurt Festivali, Üzüm Festivali, Yemliha Patlıcan Festivali

Kırklareli Babaeski Tarım Festivali

KocaeliKiraz Festivali (8-10 Haziran), Geleneksel Ayva Festivali (Ekim), Kartepe Altın Armut Festi-vali (Ağustos)

Kütahya

Aşure Günü, Geleneksel Gediz Tarhana Festivali, Altın Kiraz Vişne Kültür Sanat Festivali, Gözleme Günü, Altın Koza Kestane Festivali, Şaphane Kiraz Vişne ve Kültür Festivali, Üçbaş Sarımsak ve Kültür Festivali, Şabandede Leblebi ve Bahar Şenliği, Tavşanlı Leblebi ve Kömür Festivali.

MalatyaYeşilyurt Kiraz Kültür ve Spor Şenliği, Malatya Fuarı ve Uluslar arası Kültür Sanat ve Kayısı Festivali, Arapgir Bağbozumu Şenlikleri, Doğanşehir Elma ve Kültür Şenliği, Akçadağ Bele-diyesi Bal Armut Kültür ve Sanat Festivali

Manisa

Manisa Mesir Festivali, Kırkağaç Çam Mesiri, Çilek ve Kültür Sanat Festivali, Çağlak Fes-tivali ve Zeytin Şenlikleri, Börez Köyü Kiraz Festivali, Uluderbent Kiraz Kültür ve Sanat Festivali, uluderbent Kiraz Kültür ve Sanat Festivali, Pınar Köyü Kiraz Festivali, Adala Şeftali ve Kültür Şenliği, Kavun Karpuz Festivali, Taytan Üzüm ve Kültür Şenliği, Bağbozumu Şenlikleri

MersinMersin Turunçgil Festivali, Geleneksel Batırık Şöleni, Geleneksel Gülnar Buluşması Üzüm ve Elma Festivali

MuğlaMilas Gıda Tarım ve Hayvancılık Fuarı, Yeşil Üzümlü Belediyesi Kuzu Göbeği Festivali, Bademli Pilav Günü, Geleneksel Ortaca Tarım Çevre ve Turizm Festivali, Nif Kiraz Şenliği, Hermias Deniz Şenliği ve Balıkçılık Festivali, Bitez Altın Mandalina Festivali

Nevşehir Şarap Yarışması, Bağbozumu Festivali

Osmaniye Turp Festivali, Kiraz Şenliği, Fıstık Festivali

RizeRize Çay ve Turizm Festivali, Anzer Bal ve Yayla Şenlikleri, Çayeli Çay Festivali, Tozköy Likapa (Yabanmeresini) Şenliği

Adana Kiraz Festivali, İmamoğlu Şeftali Festivali, Sarımazı Zeytin Festivali

Afyonkarahisar

Sultan Divani Hz Anma ve Şifalı Aşure Günü, Flamingo ve Yumurta Festivali, Bolvadin Geleneksel Kaymak Festivali, Tazlar Katmer Şenliği, Kırka Belediyesi Halk Kültür Sanat ve Bezelye Festivali, Halı Kilim ve Kaymak Böreği Festivali, Kınık Katmer Şenliği, Kiraz Festi-vali, Meyves Meyvecilik Kültür ve Sanat Festivali

Ankara

Ayaş Dut Festivali, Beypazarı Havuç Festivali, Güdül Üzüm Festivali, Çeltikçi Belediyesi Pirinç Festivali Kızılcahamam, Yenikent Kavun Festivali ve Kültür Şenlikleri, Güdül Kiraz Festivali, Şereflikoçhisar Tuz Festivali, Kutludüğün Gözleme Ayran Kültür ve Sanat Fes-tivali, Beypazarı Kapama Şöleni, Kazan Kavun Pazarı, Kızılcahamam Su Festivali, Güdül Kapama Şöleni, Beypazarı Tarihi Evler El Sanatları Havuç ve Güveç Festivali, Ayaş Dut Tarihi Evler ve El Sanatları Festivali, Hasat ve Kültür Festivali, Domates Festivali, Kalecik Karası Üzüm Festivali, Çorak Et Panayırı, Su Festivali.

Antalya

Antalya Merkez Çığlık Nar Festivali, Kutlama (Pilav) Günü, Ayran Festivali, Akçay Gelenek-sel Elma ve Sünnet Şöleni, Uluslar arası Hasyurt Tarım Fuarı, Gazipaşa Atatürk'ü Anma ve Çekirdeksiz Nar Festivali, Gazipaşa Tarım Fuarı, Üzümdere Köyü Üzüm ve Balık Festivali (İbradı), Ormana Üzüm Festivali (İbradı), İbradı Üzüm Festivali, Bozova Keşkek Şöleni (Kor-kuteli), Şehzade Korkut Şenlikleri ve Mantar Festivali, Kumluca Tarım ve Seracılık Şenlikle-ri, Manavgat Belenobası Karpuz Festivali

ArdahanArdahan Bal Festivali, Göle Ulusal Kaşar Festivali Çilek Tarım Kültür Festivali, Ataeymir Belediyesi Kültür Üzüm Festivali, Germencik Kurtuluş Günü İncir Festivali, Geleneksel Altın İncir Festivali, Köşk Kestane

BalıkesirBurhaniye Uluslar arası Zeytin ve Zeytinyağı Festivali, Edremit Zeytinli Zeytin Şenliği, Edre-mit Zeytin Festivali, Kültür Sanat ve Süt Festivali

Bartın Bartın Çilek Kültür ve Turizm Festivali

Batman Bal ve Ceviz Festivali

Bilecik Nar Festivali, Nar ve İncir Festivali

Bitlis Adilcevaz Ceviz Festivali

Bolu Mengen Aşçılar Festivali (Aşçılık-Turizm Festivali), Beyaz Et Festivali, Seben

Burdur Elma Festivali, İncir ve Halı Festivali.

BursaOvaakça İncir Festivali, Cumalıkızık Ahududu Şenliği, Zeytin ve Kültür Sanat Festivali, Biber Festivali, Göynükbelen Çilek Festivali, Zeytin Festivali, Gürsu Sanat ve Armut Festivali, Tatlı ve Basketbol Turnuvası

Çankırı Keşkek Şöleni

ÇorumBayat Kültür Tanıtım ve Bal Şenlikleri, Geleneksel Oğuzlar Kültür Sanat ve Ceviz Festivali, Osmancık Pırlanta Pirinç Kültür ve Sanat Festivali

Denizli

Kiraz Bayramı ve Yağlı Pehlivan Güreşleri, Leblebi ve Kültür Festivali, Tripolis/ Kültür ve Turfanda Sultaniye Çekirdeksiz Üzüm Festivali, Gözler Belediyesi Kültür Kekik Festivali, Nıkfer Bezi Tarım Ürünleri ve Kültür Festivali, Geleneksel Leblebicilik Festivali, Geleneksel Biber Festivali ve Kültür Şenliği, Kültür Üretim ve Bağpazarı Festivali, Akalan Kavun Karpuz ve Kültür Festivali, Çameli Yaylası Kültür Tarım ve Alabalık Festivali, Bekilli Kültür Sanat Şarap Sirke ve Üzüm Festivali, Güney 3 Eylül Kurtuluş Günü Bağcılık ve Kültür Festivali, Kebap Şöleni, Çıvrıl Elma Kültür ve Tarım Festivali, Kültür Sanat ve Üzüm Festivali, Bağ Bozumu Şenliği

Düzce Akçakoca Uluslar arası Kültür Turizm Fındık Festivali

72 73

Kaynak: Çağrı, I. B. (2012). Türkiye’de Yerel Kültürün Turizm Odaklı Kalkınmadaki Rolü: Gastronomi Turizmi Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri

Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Bölge Planlama Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

SakaryaKocaali Turizm Kültür ve Fındık Festivali, Taraklı Geleneksel Hıdırlık Pilavı Şenliği, Sapanca BelediyesGeleneksel Aşure Günü

Samsun Karpuz Festivali, Altın Pirinç Festivali

Siirt Mahalli Yumurta Bayramı

Sinop Yenicuma Keşkek Festivali ve Hıdrellez Şenliği, Ilıca Köyü Pilav Günü

Tekirdağ Tekirdağ Kiraz Festivali, Trakya Tarım Fuarı, Şarköy Bağbozumu Şenlikleri

TokatKaraçam Düden Yayla Kır Yemeği Etkinliği, Reşadiye Sarıyayla Kültür Sanat ve Keşkek Festivali, Değirmenli Belediyesi Domates Festivali Kültür Etkinliği

Tunceli Pülümür Bal Festivali, Çemişgezek Dut ve Peynir Festivali, Pertek Dut Festivali

Uşak Kiraz Kültür Sanat ve Ticaret Fuarı

YalovaAltınova Sermayecik Köyü Geleneksel Organik Çilek ve Kiraz Şenliği, Şenköy Kızılcık Şenli-ği, Bal Festivali

74 75

2. LİTERATÜR TARAMASI VE MUDANYA TURİZM ENVANTERİ

Çalışmanın bu bölümünde Mudanya Turizmi ile ilgili daha önce yapılmış araştırmalar, yatırımlar, yasal çerçe-ve, arz ve talep yönlü olarak analiz edilecek ve Mudanya Turizmi ile ilgili paydaşlarla birlikte belirlenen SWOT (Güçlü-Zayıf Yönler, Fırsatlar-Tehditler) Analizine yer verilecektir.

Harita 4. Mudanya Karayolu Haritası

2.1. MUDANYA’NIN TARİHİ

Mudanya’nın TarihiAntikçağ ve İlkçağ: Mudanya’nın kuruluşuna ilişkin olarak yansıtılanlar daha çok söylencesel niteliktedir ve gerçekliğinin kanıtlanması hemen hemen olanaksızdır. Anadolu’nun orta yaylasında Hitit uygarlığının yüksel-diği çağlarda, batı ve kuzeybatı Anadolu yazılı tarih dönemine henüz girmemiş bulunduğu için, bu bölgelerde-ki arkeolojik kazılardan kesin saptamalar yapmaya yarayacak sonuçlar elde edilememektedir.

Mitolojik öğeleri ağır basan ve gerçekliği konusunda ciddi kuşkular beslenen ‘’Argonautlar söylencesi’’ ne göre, ’’argo’’ gemisi ‘’Mysia kıyılarına (savlandığına göre bugünkü Mudanya kıyılarına) yanaşmış ve ‘’İlyas’’ burada kaybolmuş veya ‘’Nympha’’lar (Zeus’un kızları) tarafından kaçırılmıştır.

Ne var ki Kios’un (Gemlik) Argonautlar tarafından kurulmuş olduğu idealist tarih anlayışınca genel kabul gör-mekte ise de, Myrleia-Myrleia (sonra Apameia/Montaniac/Mudanya) için böyle bir görüş öne sürülememekte-dir.

Myrleia’nın günümüzdeki Mudanya’nın 1 kilometre güneydoğusunda bulunan ve Hisarlık adıyla anılan yayvan tepe üzerinde, 10. 700’’le 500 yılları arasında son kent devleti Kolophon’lular tarafından kurulduğu kabul edil-mektedir. Bu kentin bazı izlerine, tepe üzerinde surlar içinde oldukça yoğun (Akropolis), kuzeye doğru daha seyrek yerleşme alanlarında (aşağı kent) ve daha kuzeydeki liman kalıntılarında rastlanmaktadır.

Kuruluşundan bir süre sonra batı ve kuzeybatı Anadolu’da Pers (İran) egemenliğine karşı başlatılan ‘’İonia ayaklanması’’ sırasında (İ.Ö. 500-494), General Hymaies komutasındaki ordu Kios’u işgal ettikten sonra Hel-lespontos’a (Çanakkale Boğazı) geçerken, Myrleia’yı da etkilemiş olmalıdır. Ne var ki tarihin babası sayılan Herodotos, Kios’tan (Gemlik) söz eder ama, Historica’ında Mudanya’nın izine rastlanmaz.

Myrleia dolaylarındaki Pers egemenliği, İ.Ö. 334’ten itibaren sona ermekte ve yerini İskender’in (İ.Ö. 336-323) başlattığı Helenistik çağ almaktadır. Bu tarihten sonra İ.Ö. III. yüzyılın bitimine değin, Myrleia’nın da Kios

gibi yarı bağımlı bir Hellen kenti olması düşünülebilir. 10.205’te Makedonia Kralı Phlippos V, Roma’ya karşı bağlaşığı olan Bithynia Kralı Prusias’ı (İ.Ö. 230/227-182) adına Kios’la birlikte Myrleia’yı da işgal ederek, aynı zamanda damadı da olan Prusias’a verdi. Prusias’ı tahrip edilen kenti yeniden bayındır hale getirerek Apameia adını verdi (bu ad kralın karısının, yani Philippos’un kızının adı olan Apame’yle bağlantılıdır.)

Bütün Bithynia gibi Myrleia’da, İ.Ö. 74 yılında Kral Nikomedes IV’ün ölümü üzerine, vaSiğiti gereği Roma’ya kaldı. Bu oldu bittiyi kabul etmeyen Pontos Kralı Mithridates Eupator (İ.Ö. 111-63), başlangıçta Roma Ordu-su’na üstünlük sağlayarak bir süre tüm Bithynia’yı ele geçirdi. Ancak İ.Ö. 72 yılında, Kyzikos (Edincik) doğu-sunda ve Myrleia yakınlarında Romalı general Lucullus’a yenilince, Roma Ordusu Trianus komutasında Myr-leia, Prusa (Bursa) ve tüm Bithynia’yı kesin olarak işgal etti (İ.Ö.70 dolayları). Bu savaşlar sırasında Prusa ve Kios yanında, Apameia/Myrleia’nın büyük ölçüde tahrip edildiği bilinmektedir.

Mithridates’in yenilgisinden sonra, bir süre daha kargaşa içinde kalan kent, Roma İmparatoru Augustus (İ.Ö.63-İ.S.14) tarafından ordu üssü yapıldı ve ‘’Colonia Julia Concordia Augusta Apameia’’ adıyla bir roma kolonisi haline getirildi.

Bizans Dönemi: İ.S. 395 yılında Roma’nın ikiye parçalanışı aşamasında, doğu (Bizans) İmparatorluğu’nun pa-yına düşen Apameia’nın 1321’de Osmanlılar tarafından fethedilişine değin Araplar ve Selçuklular döneminde Bizans egemenliğinden çıkıp çıkmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Selçuklu Sultanı Kılıçarslan’ı (salt.1092-1107) döneminde, Bizans kaynaklarının ‘’ ilhan’’ sanıyla andığı ve kimi belgelerde sultanın kardeşi Davud olduğu öne sürülen bir komutanın önderliğinde Selçuk ordusunun Kapıdağ ve Balıkesir dolaylarına akın yap-tığı sırada, Mudanya’nın Türklerin eline geçip geçmediğine değin bilgilerden yoksun bulunulmaktadır. Yine Anadolu Selçuklu Sultanı Mesut’u (1116-1156) döneminde, Selçuklu ordusunun Kirmastı (Mustafakemalpaşa) dolaylarındaki etkinlikleri sırasında Mudanya’ya yönelik bir girişimi olup olmadığı da bilinmemektedir. Bu et-kinlikleri sırasında Selçuklular, Kamytzos komutasındaki önemli bir Bizans gücünü bozguna uğratmışlardı.

Haçlı Seferleri’nin başlamasıyla Kios (Gemlik) gibi Apameia’da (Mudanya) özel bir önem kazanmış görünmek-tedir. Dördüncü haçlı seferi sırasında İstanbul’da bir Latin İmparatorluğu kurulunca (1204), Fransızlardan olu-şan bir haçlı ordusu, Kostantinopolis’ten (İstanbul) gemilerle Kios ve Apameia’ya çıkarıldı, bu iki kıyı kenti Anadolu’da haçlı ordularının lojistik destek üssü olarak kullanıldı.

Bu işgal döneminde Apameia’ya ‘’dağlık yöre’’ anlamına gelen ‘’Moutagnac’’ veya ‘’Montaniac’’ adı verildi. Ki-os’a (Gemlik) verilen ‘’Civitot’’ adının, halk arasında benimsenmeyerek anılmasına karşın, Apameia’ya verilen ‘’Moutagnac’’ veya ‘’Montaniac’’ adının yerleştiği ve Türkçe Mudanya’nın, bu adların dönüşümüyle oluştuğu anlaşılmaktadır.

Osmanlı Dönemi: Mudanya, 1321 yılında Orhan Gazi tarafından fethedilerek Osmanlı topraklarına katıldı. Bir süre önemini yitirerek Bursa’nın iskelesi olma konumunu Kurşunlu’ya kaptırmışsa da, daha sonra yeniden önem kazandı. Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Bursa ve çevresinde gelişen ham ipek üretiminin ihraç iskelesi olarak Mudanya, daha da ilgi topladı. Bu gelişme sürecinde 1873-1874’lerde Mudanya-Bursa arasında demir-yolu ulaşımının sağlanması zorunluluğu doğdu. Bu amaçla hazırlanan bir dar hat projesinin uygulanması işi bir Fransız şirketine verildi. Demiryolu 18 haziran 1892 günü işletmeye açıldı.

Osmanlı devletinin son dönemlerinde, Mudanya özellikle dünyaca ünlü zeytini, zeytinyağı yanında bir ticaret limanı olarak önem kazandı. Gerek ilçe merkezi, gerekse Tirilye Bucağı ve Siği (Kumyaka), Potamia (Dereköy), Burgas (Güzelyalı) vb. bazı köyler, Hristiyan Osmanlı yurttaşlarının yoğun yaşadığı merkezlerdi.

Kurtuluş Savaşı’nda Birinci Dünya Savaşı sonunda Mudanya, İngiliz askerleri tarafından önce 25 haziran 1920 günü işgal edilmek istenmişse de, Şükrü Çavuş adında yurtsever bir askerin ateş açması sonucu bu girişim sonuçsuz kaldı. Ancak 6 temmuz günü, denizden bir savaş filosunun ve havadan savaş uçaklarının Türk mev-zilerini yoğun bir ateş altına almasının ardından, Mudanya İngilizler tarafından işgal edildi. İngilizler, bir süre sonra yerlerini Yunanlılara bıraktılar. Kent, düşman işgali altında iki yıldan uzun süre kaldıktan sonra 12 eylül 1922 günü Halit Paşa komutasındaki Kocaeli grubu birlikleri tarafından kurtarıldı.

Mudanya, yakın tarihimizde 3-11 ekim 1922 günleri arasında bu kentte toplanan ‘’Mudanya Konferansı’ ’nede-

76 77

niyle seçkin bir yer tutmaktadır. Kurtuluş savaşımızın başarısını perçinlediği gibi, yeni Türk devletinin dün-ya önünde tanınmasını da kesin olarak belgeleyen ‘’Mudanya Ateşkes Anlaşması’’ ile askerlik alanında kazanılan büyük zaferin siyasal sonuçlarının alınma-sına dönük en somut adımlar, böylelikle Mudanya’da atılmış olmaktadır (Mudanya Kaymakamlığı, 2015).

2.2. MUDANYA’NIN YERLEŞİMİ VE COĞRAFİÖZELLİKLERİ

Mudanya, Marmara Bölgesi’nde 28-29 boylam, 40 -41 enlemleri arasında bulunmaktadır. Doğusunda Gem-lik, Batısında Karacabey İlçeleri, Güneyinde Bursa, Kuzeyinde Gemlik Körfezi yer almaktadır. Gemlik’ten başlayıp Esence Körfezi’ne kadar uzanan Mudanya Dağları, Bursa Ovası ile Marmara Denizi arasında bir set teşkil etmektedir. En yüksek tepe 600 m. yüksek-liği olan Üsküp Tepesi, belli başlı akarsuyu Nilüfer Çayıdır. Arazi engebeli bir yapıya sahip olup, sahil uzunluğu: 55 km. , Yüzölçümü: 346 km2 dir. İlçede Akdeniz iklimi özelliği görülür. Yazları çok sıcak olma-makla beraber kurak geçer. Kışları ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklığı 16.7, en yüksek sıcaklık 34.3, en düşük sıcaklık -6 derecedir. En soğuk ay Şubat Ay’ı, en sıcak ay Ağustos ayıdır. Yıllık yağış miktarı 614 mm. dir.

1893 yılı Osmanlı nüfus sayımına göre, Mudanya’da yaşayan kişi sayısı 16.683 kişiydi. Bunların büyük çoğunluğu (%71) Rumlardan oluşmaktaydı (11.757 kişi). Mudanya’daki Türk nüfusu ise 4.891 kişiydi (%29). Rum nüfus 1924 mübadelesinden sonra Yuna-nistan’a göçmüş, Halkidiki Yarımadası’nda Nea Mou-dania (Νέα Μουδανιά, Yeni Mudanya) yerleşimini kur-muştur (Mudanya Belediyesi,2015).

2. 3 MUDANYA’DA TURİZM

Deniz, kum, orman ve güneş; işte Mudanya’nın en güzel, en özlü tanımı, bu dört özelliği sınırları için-de saklayan Mudanya, her yörenin kıskanacağı bir yerleşim yeridir. Adeta usta bir örücünün elinden çıkmış kusursuz bir dantel gibi olan kıyıları, her adı-mınızda size değişik bir tad, değişik bir renk sunar. Diğer sahillerimizdeki tek güzellik, bu bölgede yeri-ni sürekli bir heyecana bırakır. Bu haliyle ilçe bir do-ğal harikasıdır. İnsanları yakın ilçelerden ve illerden çeken de budur. Bu bölümde haritada verildiği gibi, Mudanya Sahilleri batıdan (İstanbul) başlayarak, doğuya doğru (Sakarya) sırasıyla tanıtılmaktadır.

Yaz mevsiminin serin geçmesi nedeniyle turizm se-zonu pek uzun sürmemektedir. Dış turizmin yanında, özellikle başta Bursa olmak üzere çevre il ve ilçeler-

den gelenlerin oluşturduğu günübirlik yerli turizm fa-aliyetleri yapılmaktadır. Bunun yanında kendi yazlık evlerinde kalanların sayısı da hayli fazladır.

Tablo 13’de Bursa’nın ilçelerini ziyaret eden yerli ve yabancıların sayıları görülmektedir. 13.338 toplam ziyaretçi sayısı ile Mudanya Bursa’nın turizm bakı-mından en zayıf ilçelerinden biri konumundadır. 771 kişilik kapasiteye göre yıllık bazda düşünüldüğünde ağırlanan ziyaretçi sayısına göre tesislerdeki doluluk oranlarının oldukça düşük olduğunu söylemek müm-kündür.

Tablo 13. Bursa İlçelerine Ait Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayıları (2012)

Kaynak: Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2013

Aşağıdaki tabloda Bursa’daki müzeleri ziyaret edenlerin sayıları görülmektedir. Müze ziyaretçi sayıları ba-kımından Mudanya Mütareke Müzesi 134.509 ziyaretçi ile birinci sıradadır. Bursa’da 2012 yılında ağırlanan toplam 267.323 müze ziyaretçisinin yarısı Mudanya Mütareke Müzesi tarafından ağırlanmıştır. Müze ziyareti bakımından Mudanya’nın iyi durumda olduğu ifade edilebilir.

Tablo 14. Bursa’daki Müze ve Ören Yerleri ile Ziyaretçi Sayıları (2012)

Kaynak: Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2013

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tanıtma Genel Müdürlüğü’ne (2015) göre Mudanya’da yapmadan dönme denilebi-lecek unsurlar şunlardır:

• Mudanya Mütareke Müzesini gezmeden,• Tarihi Mudanya Evlerini görmeden,• Siği (Kumyaka) ve Tirilye (Zeytinbağ)’yı gezip, denize girmeden,• Çarşaf böreği, cevizli lokum ve balık yemeden dönmeyin. • Tirilye tipi sofralık siyah zeytin• Yeşil zeytin ve çeşitleri

MÜZE ADI ZİYARETÇİ SAYISI

Osmanlı Evi Müzesi 15. 925

Atatürk Evi Müzesi 35. 175

Türk İslam Eserleri Müzesi 57. 215

Yenişehir Şemaki Evi 2. 420

İznik Müzesi 22.079

Mudanya Mütareke Evi Müzesi 134. 509

Toplam 267. 323

İLÇELER YABANCI ZİYARETÇİ YERLİ ZİYARETÇİ TOPLAM ZİYARETÇİ

Osmangazi 30. 162 354. 990 385. 152

Yıldırım 84 2. 574 2. 658

Gemlik 807 14. 212 15.019

İnegöl 0 103. 121 103. 121

İznik 786 34. 731 35. 517

Karacabey 996 41. 480 42. 476

Kestel 9. 612 32. 760 42. 372

Mudanya 152 13. 186 13. 338

Mustafakemalpaşa 117 6.019 6. 136

Orhangazi 0 6. 300 6. 300

Yenişehir 0 8. 107 8. 107

Toplam 42. 716 617. 480 660. 196

78 79

olarak kullanılmaktadır. Müzede Kurtuluş Savaşı ve mütarekeye ait çeşitli belge ve malzemeler ile döne-me ait eşyalar sergilenmektedir. Mudanya Mütareke Evi Müzesinde 14 adet envanterlik etnografik eser bu-lunmaktadır.

TAHİR PAŞA KONAĞI

Resim 2. Tahir Paşa Konağı

Mudanya Merkez’de Şükrü Çavuş Mahallesi’nde yer almaktadır. 18. Yüzyıl Osmanlı mimarisinin özellikle-rini taşıyan konak, zemin + 1 katlıdır. Planı çok deği-şiklik geçirmiş, eski halini kaybetmiştir. 1724 yılında inşa edilen konak, günümüzde Mudanya Belediyesi himayesinde müze evi olarak ziyarete açıktır. Konağın 2. katında yer alan Baş Oda’nın tavan ve duvarlarını süsleyen Lale Devri’nde yapılmış kalem işi süsleme ve motifler, uzmanlar tarafından da nadide eserler olarak kabul görmektedir. Odanın iki cephesinde alt ve üst pencereler olup bunlar renkli camlıdır. Duvar yüzeyleri malakari alçı süslemelerle kaplıdır. Panola-rın içi çiçek motifleriyle süslenmiştir.

TREN GARI BİNASI (MONTANIA OTEL)

Resim 3. Tren Garı Binası (Montania Otel)

Mudanya sahil şeridinde Demirhane Mevkii’nde yer alan Mudanya Garı, 1849 yılında Fransızlar tarafın-dan inşa edildi. 1950’li yıllarda Mudanya-Bursa ula-şımını sağlayan trenin kaldırılıp rayların sökülmesi sonucu işlevini yitiren bu ihtişamlı gar binası, 1980’li yılların sonunda restore edilerek otele dönüştürüldü. Günümüzde Montania Otel adıyla hizmet vermekte-dir. Otantikliği turistlerin oldukça fazla ilgisini çek-mektedir.

DEREKÖY KİLİSESİ

Resim 4. Dereköy Klisesi

Dereköy Mahallesi’nde bulunan 1857 yılında yapılmış anıtsal bir yapıdır. Rumlar’ın bölgeden ayrılmasının ardından buraya yerleşen Türkler tarafından bir süre cami olarak kullanılan bina, 1972 yılında yeni bir caminin yapılmasının ardından tamamen terk edilmiştir. Kilisenin beden duvarları tuğla, moloz ve kesme taş ile inşa edilmiştir. Köşelerde, büyük kesme taş bloklar kullanılmıştır. İç düzeni ve sütunlar, tümüyle ahşap malzeme üzerine sıva tekniği kullanılarak sağlanmıştır. Özellikle sütunlarının, ağaç kadranlar üstüne sıvama harç tekniğiyle yapılmış olmasına karşın, mermer görüntüsü vermesi ile ilgi çekicidir.

• Zeytinyağı• Zeytinyağlı doğal ev sabunu• Kokulu çeşitli sabunlar• Organik reçeller ,marmelatlar• Mevsimine göre doğada yetişen mevsim otları ve bunlardan yapılan meze ve etli yemekler (Girit Mutfağı)• Hasat dönemlerinde dünyaca ünlü kraliçelerin mut-fağını süsleyen siyah incir• Dünyaca ünlü sofralık kara üzüm (Çağrışan Karası)• Nefis tadı ile enginar

Bursa Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’ne göre (2015) Mudanya İlçesindeki Kültür ve Turizm Varlıkları şun-lardır:

> T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 1987 yılında Mudanya’nın, kentsel sit alanını tespit etmiş ve 1992 yılında da Koruma Amaçlı İmar Plânını onaylayarak, Mudanya kent içinde 32 adet anıtsal yapı ve 239 adet sivil mimarlık örneği yapıyı tescil etmiştir.

> Ayrıca yine aynı yıl içerisinde, Arkeolojik sit alanları da belirlenmiştir.

> Eşine az rastlanır sivil mimarlık örneği yanı sıra; Do-ğal Anıtlar arasında; çınar ve selvi ağaçları, Dini ve Kültürel Yapılar; Tekke-i Cedid, Tekke-i Atik Camile-ri, Yeni Cami, Sinan Bey Cami, Eski Cami, Hasan Bey Cami, Ömer Bey Cami, Hasan Fehmi Bey Çeşmesi, Şeyh Mehmet mezarı, Mütareke Müze Evi, Mudanya Belediyesi Uğur Mumcu Kültür Merkezi, Yel değirmeni kalıntısı, İsmet İnönü Heykeli, Şehitler Anıtı, Kayma-kamlık ve Jandarma Binaları, Sivil Mimari Yapılar ara-sında ise; Montania Otel (eski Gümrük Binası) ve pek çok konut bulunmaktadır (Mudanya Kaymakamlığı, 2015).

2.3.1 DOĞAL ÇEKİCİLİKLER

Mudanya’da turizm faaliyetlerinde çekicilik unsurları olarak kullanılabilecek oldukça fazla sayıda turistik unsur bulunmaktadır. Bu çerçevede doğal çekicilik-ler; akarsu, anıt ağaç, göl, deniz, ada, mesire alanı, mağara, kayalıklar vb. çerçevede değerlendirilmiştir. Gerek literatür taraması gerekse saha çalışmaların-dan elde edilen verilere göre Mudanya’nın doğal çe-kicilikleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

Mudanya’da doğal güzelliklere sahip denize girilebi-len yerler eski Rum yerleşimleri olan Siği (Kumyaka) ve Tirilye’dır. 780-797 yılları arasında Bizans İmpara-toru IV. Konstantinos Porphyrogenetos döneminde yapılan bir kilise bulunmaktadır. Tirilye’de Rumlardan kalma 7 kilise, 3 ayazma, 3 manastır bulunmaktadır. Myrleia, Mudanya’nın 1 km güneydoğusunda bulu-nan ve Britanyalılara ait olan antik kenttir.

Bunlara ilaveten, Girit mutfağı ve Girit Mahallesi Mu-danya için önemli bir turizm kaynağı durumundadır.

Önemli oranda restorasyonu tamamlanan Girit Ma-hallesi’ndeki evler otel, restoran, kafeterya ve hedi-yelik eşya mağazaları olarak değerlendirilmektedir. Sahil düzenlemesinin tamamlanması ve bölgeye ku-rulacak olan yöresel ürünler çarşısı ile Girit Mahallesi, Mudanya turizmindeki en önemli cazibe merkezlerin-den biri olacaktır. Mudanya merkez ve Tirilye’de Girit Mutfağı’na özgü mezeler ve otlarla yapılan yemekler, yerli ve yabancı bir çok turistin Mudanya’yı ziyaret etmesi için önemli motivasyonlardan biri olmakta-dır. Özellikle Girit Mahallesi ve Tirilye’de yoğunlaşan balık restoranları ve bu restoranlarda sunulan Girit yemekleri için İstanbul başta olmak üzere Bursa ve Eskişehir gibi şehirlerden Gastronomi amaçlı turlar düzenlenmektedir.

2.3.2 KÜLTÜREL SANATSAL VE SPORTİFÇEKİCİLİKLER

Çalışmanın bu bölümünde Mudanya’nın sahip olduğu kültürel ve sanatsal çekiciliklere değinilmektedir. Bu çerçevede turistik çekicilik sağlayan Mudanya’nın ta-rihi değerleri, el sanatları, gelenekler, festivaller, mü-zeler, fotoğraf organizasyonları vb. çekiciliklere yer verilmektedir.

MUDANYA MÜTAREKE EVİ MÜZESİ Resim 1. Mudanya Mütareke Evi Müzesi

11 Ekim 1922’de Mudanya Mütarekesi’nin (Mudanya Ateşkes Antlaşması) imzalandığı ve Türk Kurtuluş Sa-vaşı’nın zaferle taçlandırıldığı bina, 19. yüzyılda Rus kereste tüccarı Aleksandr Ganyanof tarafından inşa ettirilmiştir. Daha sonra bir zamanlar ailesinin kiracı olduğu bu evde doğan Mehmet Hayri İpar tarafından satın alınarak 1936 yılında müze haline dönüştürül-müştür. Tipik yalı mimarisi özelliklerine sahip olan 2 katlı ahşap binada 13 oda ve 2 büyük salon vardır. Mudanya sahil yolu üzerinde yer alan 19. yüzyıl baş-larına ait Art Nouveo Yalısı 1937 yılından beri müze

80 81

Hasanbey Mahallesi’nde yer alan hamam, 1653 yılın-da inşa edilmiş. Hamam, Mudanya halkı tarafından ‘Yukarı Hamam’ ya da ‘Eski Hamam’ olarak da anıl-maktadır. Hamam; Mısır Mirlivası (tuğgeneral) Hasan Paşa tarafından yaptırılarak geliri, başta hemen ya-kınında yer alan ve aynı tarihlerde yaptırmış olduğu camii ve diğer vakıf giderlerine akar olarak tayin edil-miştir. Hamam, kare planlı iki büyük mekan ile bunu destekleyen ilave mekanlardan oluşmaktadır.

FATİH CAMİİ

Resim 9. Fatih Camii

Tirilye Mahallesi’nde bulunan eski ismi St Stephanos Kilisesi’ olan yapı, sonradan minare ve mihrap ekle-nerek camiye dönüştürülmüştür. Ancak binanın genel yapısı korunmuştur. Günümüzde de cami olarak kul-lanılmaktadır. 610 – 850 yılları arasından günümüze kalan ender Bizans mimarisi yapılarındandır. Girişin-de Bizans sütun başlıklarına sahip yapının 19 metre yüksekliğinde kubbesi bulunmaktadır. Camiye 4 adet başlıkları madenden yapılmış motiflerle süslü sü-tunların taşıdığı ahşap beşik bir çatı ile kapalı bir re-vaktan girilir. Mevcut mihrabın üzeri yarım kubbe ile örtülüdür. Çift kademeli kasnağa oturan konik kubbe hakim elemandır.

APOSTOLOI KİLİSESİ

Resim 10. Apostoloi Kilisesi

Aydınpınar Mahallesi’nde yer alan 18. yy. ’da, Bursa Metropoliti döneminde yapılmış bir kilisedir. 1922 yılında camiye çevrilen kilise 1980 yılına kadar cami olarak kullanılmıştır.

BAŞ MELEKLER KİLİSESİ Resim 11. Baş Melekler Kilisesi

Kumyaka Mahallesi’nde bulunan Baş Melekler Kilisesi dünyanın en eski üçüncü kilisesi olarak biliniyor. 780 yılında inşa edilen bin 234 yıllık bina, Taksiyarhon adıyla da biliniyor. Geçmişte akıl hastalarının tedavi edildiği de bilinen kilise, 1448 ve 1819 senelerinde ta-dilat gördü. Kilise, 1922 yılına kadar önemini korudu.

MUDANYA ORTODOKS KİLİSESİ(UĞUR MUMCU KÜLTÜR MERKEZİ) Resim 12. Mudanya Ortodoks Kilisesi

Mudanya kent merkezinde yer alan eski Rum kilisesi-nin adı ve kesin yapılış tarihi belirlenememiştir. An-cak yapının kuzey cephesinde, orta sıralardaki pen-cerelerden batıdan üçüncüsünün alınlığında 1834 tarihli yedi satırlık bir yazıt vardır. Bu yazıtta, Anastas oğlu İordanes’in, kiliseye işlenmiş taş bağışladığı ve bu nedenle kendisine şükran duyulduğu belirtilmek-tedir. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olan yapı özgünlüğünü yitirmiştir. Yapı, Rumlar’ın mübadele ile Mudanya’dan ayrılmasının ardından ibadethane özelliğini yitirmiş; uzun süre sinema ola-rak kullanıldıktan sonra, 1993’te Mudanya Belediye-si tarafından onarılarak Uğur Mumcu Kültür Merkezi adıyla hizmete açılmıştır.

ESKİ MUDANYA EVLERİ

Resim 5. Eski Mudanya Evleri

Eski ahşap evlerin bulunduğu Giritli Mahallesi (şim-diki Halitpaşa Mahallesi) Piçiretu adlı bir İtalyan mühendis tarafından planlanmıştır. Piçiretu’nun planladığı mahallelerde evler o kadar iyi yapılmış ki, nereden baksanız denizi görürsünüz. Eski Ca-mi’nin doğusunda Türkler, batısında Rumlar otu-rurmuş. Mütarekeden sonra Rumlar Yunanistan’a gidince, Girit’ten gelen Türkler buraya yerleşmiş. Aslında Mudanya’nın yerlisi yok denecek kadar az artık. Mütarekenin imzalandığı 1922 yılına kadar burada 45 hane Türk nüfus varmış. O nedenle bu-gün Mudanya’da Mudanya’nın yerlisinden çok Girit göçmeni, Bursa ve başka şehirlerden gelip yerle-şenler çoğunluktadır.

ŞÜKRÜ ÇAVUŞ ANITI

Resim 6. Şükrü Çavuş Anıtı

Mudanya Kasabası, Mondros Mütarekesi’nden son-ra, önce İngiliz istilasına uğramıştır. Fakat bu işgal bir gün bile sürmemiştir. Vatan toprağına âşık, Jandar-ma Onbaşısı Şükrü Çavuş, kimseden emir almadan yalnız başına mavzerini kaparak İngiliz Deniz Piya-desi’nin çıkartma yaptığı iskeleye koşarak gitmiş ve silahını ateşlemiştir. 25 Haziran 1920 akşamı İngiliz Ordusu’ndan bir binbaşı ile bir eri öldürdükten son-ra İngiliz’ler tarafından şehit edilmiştir. Fakat, 11 gün sonra 6 Temmuz 1920’de, İngilizler yerlerini Yunanlı-lara bırakmışlardır. Kent, düşman işgali altında 2 yıl-dan uzun bir süre kalmıştır.

KEMERLİ KİLİSE

Resim 7. Kemerli Kilise

Ortodoks dünyası için oldukça önemli olan Kemer-li Kilise, Tirilye Mahallesi’nde yer alıyor. Sütunları-nın Mısır’ın İskenderiye şehrinden getirildiği rivayet ediliyor. 13. yy sonunda yapıldığı biliniyor ve 1676 yılında, Dr. J. Covel tarafından hazırlanan el yazması belgede, kilisenin Panagia Pantobasillissa’ya (Bakire Meryem’e) adandığı anlatılıyor. Dünya’da duvarlarına resim yapılan ilk kilise olarak biliniyor.

HASAN PAŞA HAMAMI

Resim 8. Hasan Paşa Hamamı

82 83

TAŞ MEKTEP

Resim 13. Taş Mektep

1839 yılında yürürlüğe konulan Tanzimat Fermanı’y-la başlayan Osmanlı Devleti’nin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısını batılı anlamda düzenlemeyi hedefleyen reformlar sürecindeki modernleşme ha-reketlerinin simgesi olarak inşa edilen pek çok okul binasından biri de Taş Mektep’tir. Tirilye’de doğan ve Yunanistan’da eğitim gördükten sonra metropolit olarak Türkiye’ye dönen Chirisostomos tarafından 1904 – 1909 yılları arasında yaptırılan Taş Mektep, Mudanya’nın Tirilye Mahallesi’nin en görkemli ya-pılarındandır. Döneminin batı mimarisini yansıtan Neo-klasik tarzda bir yapıdır. Binanın üzerindeki bir taş oymadaki yazıda “M. MYPIDHS APXITEKTWN 1909” (M. Miridis Arhitektoğn 1909) ifadesinden mi-marı ve yapım yılı anlaşılabilir.

GİRİT DANTELLERİ Resim 14. Girit Dantelleri

Mübadele sonrası Girit’ten özellikle Tirilye’ye gelen-ler tarafından gelenek ve görenekler sürdürülmeye devam etmiştir. Bu geleneklerin en önemli unsurla-rından biri de Girit Dantelleridir. Giritliler dantel, do-kuma ve işlemelere büyük önem vermişlerdir. Giritli genç kızların çeyizlerinde bu ürünlere hala büyük öl-çüde yer verilmektedir. Girit danteli, birçok bakımdan farklılıklar taşımaktadır. (Akay, 2012, s. 86)

MUDANYA MÜTAREKE FESTİVALİ

Resim 15. Mudanya Mütareke Festivali

Mudanya Belediyesi tarafından 11 Ekim’de Mudan-ya Mütareke Festivali etkinlikleri düzenlenmektedir. Mudanya ile kardeş şehirlerden misafirlerin de ağır-landığı festivalde çeşitli gösteriler düzenlenmekte ve yarışmalar yapılmaktadır. Barış ve kardeşlik temalı olarak düzenlenen etkinlikler için her yıl Ekim ayında çok sayıda turistin Mudanya’yı ziyaret ettiği görül-mektedir.

Anıt taş: Yaylacık (Bacala) mh. Meydanınında bulu-nan dikdörtgen prizma şeklindeki taş sütunda M.S. I-III. yy.lar arasında burada atletizm müsabakalarının yapıldığı ve Caeseria Germenikalı Metropones oğlu Tatianus’un bu yarışmalarda birinci geldiğine dair yazı vardır. Bu taşın bu atletin anısına hazırlandığı anlaşılır.

Resim 16. Anıt Taş

Tarihi taşta yazılanlar şöyle: “Metrophones’in oğlu Tatıanos; Kaısareia, Ephesos, Pergamon, Kyzakos,Nikomedia ve Tralleıs’in hemşehrisi…Şu yarışmaları kazandı:Nevpolis’te gençler koşusu.Pergamon – Augusteıa da gençler koşusu,Ephesos da Gençler koşusu,PergamonTrıaneıa da gençler koşusu,Nikomedia da gençler koşusu,Kyzıkos da gençler koşusu,………. Da gençler koşusu,………. Yetişkin erkekler koşusu,Pergamon’da ……….”

Tarihte Mudanya’nın ilk şampiyon atletinin kazandığı koşular bunlardı. Onun için adına bu anıt taş dikil-miştir. Bu taş ve burada yapılan koşular dünya atle-tizm tarihi açısından da önem taşımaktadır.

Mirzaoba Papaz İni Mağarası: İznik’te 787 yılında Hristiyanlığın din konsülü ikinci kez toplanmıştı. top-lantının 7. konsulünde Iconoclasmaya ait yorum fark-lılıkları nedeniyle üç papaz aforoz edilmişti. Bu pa-pazlar Aya Yani, Aya Yorgi, Aya Setiri. İznik’ten kaçan bu üç papaz Mudanya’nın 10 km batısındaki vadiye gelerek yerleşmişler ve bu yerin adı ‘’üç papaz’’anla-mına gelen ‘’Tirilye’’ olmuştur. Hristiyan inancına göre aforoz edilenler, ruhlarını temizlemek , mistik duygu-larını geliştirmek üzere insanlardan uzak tabiat içine giderler, doğadan beslenirler ve doğa içinde ibadetle-rini yaparlarmış. Doğal şartlarda kırk gün süren iba-det sonunda papaz, ruhani duygularını geliştirirmiş, Allah’a daha çok yaklaşmış ve böylece temizlenmiş olarak kiliselerine yeniden dönerlermiş. Mirzaoba’da bulunan ve Papaz İni adıyla anılan bu yer Hristiyanlar-ca önemli bir ibadet yeri olarak düşünülebilir. Yusuf Deresi yamacında bulunan Papaz İni, 700-800-900 ve Mirzaoba ile Kaymakobanın yöreye kurulduğu 1300-1400 yıllarına kadar ortaçağın yörede yaşayan ilk dö-nem Hristiyan papazlarının ibadet yeri olabilir. Papaz İni ,kaya dibinde insan geçebileceği kadar ağzı olan delikten içeri girilince bir oda genişliğinde mekandır. İnin önündeki düzlükte üç adet taş vardır. Ortadaki taşın papazın masası ,etrafındaki taşlarında oturma yerleri olduğu söylenir.

Resim 17. Mirzaoba Papaz İni Mağarası

Resim 18. Halil Ağa Evi

Resim 19. Mudanya Belediyesi Eski Hizmet Binası

Resim 20. Mudanya Yel Değirmeni

84 85

Resim 25. Pita Yemeği

Pita: Karışık otlar, un ve soğan ve zeytinyağı kullanı-larak hazırlanan bir hamur işidir.

Resim 26. Enginarlı Pilav

Enginarlı Pilav: Enginar, taze soğan, pirinç ve dereotu kullanılarak zeytinyağlı olarak hazırlanan bir yemektir.

Resim 27. Şevketi Bostan Yemeği

Şevketi Bostan: Şevketi Bostan bitkisi, kuru soğan, kuzu eti ve un kullanılarak zeytinyağı ile hazırlanan bir yemektir.

Resim 28. Yoğurtlu Oğlak Eti

Yoğurtlu oğlak eti: Kuzu eti, yoğurt, un, yumurta ve baharatlar ve zeytinyağı kullanılarak hazırlanan bir et yemeğidir.

Resim 29. Kavala Böreği

Kavala Böreği: Yoğurt, yumurta ve un ve içi için de patlıcan, soğan ve sivri biber kullanılarak hazırlanan bir hamur işidir.

Kazayağı salatası ve böreği: Kazayağı Otu, yoğurt ve sarımsak kullanılarak hazırlanan bir salata çeşididir. Kazayağı otlarından aynı zamanda börek de yapıl-maktadır.

Giritliler tarafından sıklıkla tüketilen otlar:

Turpotu: Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası ya-pılır. Limon ve zeytinyağına ek olarak sirke çırpılarak da salataya sos olarak kullanılır. Mevsimi Ekim ayın-da başlar Nisan-Mayıs aylarına kadar devam eder. Ya-bani turpotu daha makbuldür. Yabanisinin yaprakları koyu yeşildir ve tadı daha acımsıdır. Turpotu en kolay bulunan ve sıklıkla tüketilen otlardandır.

Filiz: Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası yapılır. Turpotunun filizidir ve turpotunun bitmesine yakın çı-kar. Demetle satılan filizlere pazarda ancak 2-3 hafta rastlanabilir.

Radika (Acı–Talı): Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu sa-latası yapılır. Mevsimi Ekim ayında başlar. Acısının yaprakları ince ve koyu, tatlısınınkiler geniş ve açık renkli olur. Girit’e ait tarif kitaplarında kuzu eti ile pi-şirilen bir yemek tarifine de rastlamak mümkündür. Ancak böyle bir tarif Giritliler arasında kullanılma-maktadır.

Helvacık: Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası yapılır ve Çiportada kullanılır. Mevsimi Ekim ayında başlar.

Hardal: Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası yapılır. Mevsimi Sonbahar’dır.

Aziz Yuhanna Kilisesi (Dündar Evi): Eski bir kilise bi-nası olan Dündar Evi, Rumların bölgeyi terk etmesi ar-dından özel mülkiyetin olmuştur. Bu gün halen konut olarak kiralanan bu eski kilisenin içinde 3 aile oturur. Ana giriş, kemerli taş bir kapıdandır. Giriş bölümü 3 katlıdır. Giriş katında pencereler küçük ve karedir. İkinci katta pencereler daha büyüktür ve dikdörtgen-dir. Üçüncü katta ise pencere üstleri kemerle tamam-lanır.Resim 21. Aziz Yuhanna Kilisesi

Hagios Ioannes Theologos (Pelekete) Aya Yani Ma-nastırı: 709 yılında kurulduğu ve 1922 yılına kadar faaliyet gösterdiği bilinen manastırın günümüze yıkıl-mış kilisesi ve duvar kalıntıları ulaşmıştır. Kilise kapa-lı Yunan haçı planlıdır. Kullanılan malzeme ve teknik özellikler incelendiğinde, yapının farklı dönemlerde yapıldığı görülmektedir. Doğu köşe odaları hizasın-dan doğu bölüm Bizans;batı bölüm 19. yüzyıl özellik-leri taşımaktadır.

Resim 22. Aya Yani Manastırı

2. 3. 3 GASTRONOMİK ÇEKİCİLİKLER

Dünyada turizmle ilgili gelişmeler incelendiğinde, turistik Destinasyonların pazarlanmasında “gastro-nominin” önemli bir role sahip olduğu görülmektedir (Rand, Heath ve Alberts, 2003; Rand ve Heath, 2006; Fox, 2007; Mossberg, 2007; Henderson, 2009). Do-layısıyla turizm alanında gerçekleştirilen etkinlik-lerde gastronomik değerlerin dikkate alınmasında fayda vardır. Ayrıca bölgesel yönden incelendiğinde bir Destinasyon için gastronomik kültür, farkındalık yaratma, bölgenin diğer yerlerden farklılaşması gibi hususlarda o bölgeye katkılar sağlayabilir. Long’un (2004: 24) çalışmasında “Bir bölgeye (yöre) ait kül-türü ve kimliği diğerlerinden ayıran önemli sistemler-den biri yöre mutfağıdır” sözü de bir önceki cümleyi kanıtlar niteliktedir. Bu bağlamda gastronominin tu-rizmde önemli bir alan olduğu söylenebilir. Bu bölüm-de Mudanya’nın turistik çekicilik sağlayan gastrono-mik unsurlara değinilmektedir.

Resim 23. Dakos (Kukuyava) Yemeği

Dakos (Kukuyava): Arpa Unundan yapılmış peksimet, domates, peynir kullanılarak zeytinyağlı olarak hazır-lanmaktadır.

Resim 24. Kuzu Etli Stamnagati Yemeği

Kuzu Etli Stamnagati: Kuzu veya keçi eti, stamnagati, yumurta ve baharatlar kullanılarak zeytinyağlı olarak hazırlanan bir et yemeğidir.

86 87

İstifno: Girit kabağı ile birlikte haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası yapılır. İlkbaharda sarmaşıktan önce çıkar. Yazın pazarlarda bulunan tek ottur. Kart-laşmaya başlayınca siyah meyveleri çıkan İstifno genelde koyu yeşil renkli Girit kabakları ile haşlanır. İstifno’nun kabağın yanı sıra domates, patates hat-ta yeşil biber katılarak pişirildiği bir başka tarif daha bulunmaktadır.

Avronyes/Sarmaşık: Haşlanıp zeytinyağlı ve limon-lu salatası yapılır ya da soğan ile kavrulup üzerine yumurta kırılır. Mevsimi İlkbahar’dır. Kendine özgü acımsı bir tadı vardır. Yılda mutlaka 1-2 kez yenilme-si gerektiği söylenen sarmaşık, şifalı kabul edilir. Özellikle haşlamasının daha faydalı olduğu söylenir. Haşlama suyu atılmaz ve sabahları aç karnına içilir. Pazarlarda demetler halinde satılır.

Asfaraca/Yabani kuşkonmaz: Sarmaşık ile aynı şekil-de tüketilir. Mevsimi İlkbahar’dır. Haşlama suyu atıl-maz ve sabahları aç karnına içilir. Pazarlarda demet-ler halinde satılır.

Arapsaçı: Kuzu etli ve zeytinyağlı yemeği yapılır. Etli arapsaçı un ve limonla terbiye edilerek de pişirilir. Çi-portada kullanılır. Kuru fasulyeli ya da kuru börülceli de pişirilir. Arapsaçının özellikle yabanisi makbuldür. Dibe doğru olan sap kısımları kesilerek mutlaka ön-ceden, biraz pişirilmelidir. Aksi takdirde daha çabuk pişen yaprak kısımları saplar pişene kadar erir ve renkleri koyulaşır. Pek yaygın olmasa da arapsaçı bö-rek içi olarak da kullanılır. Mevsimi Kasım’da başlar Aralık tam zamanıdır. Mart ayında yılanın kış uyku-sundan uyandığında topraktan çıkar çıkmaz gözlerini arapsaçına sildiğine inanılır ve arapsaçı bu tarihten sonra yenmez. Zira kartlaşmaya başlar.

Resim 30. Arapsaçı

Şevketibostan: Kuzu etli ve zeytinyağlı yemeği, haş-lanıp limon ve zeytinyağı ile salatası yapılır. Mevsimi Kasım’da başlar Aralık tam zamanıdır. Şevketi Bostan pazarda kökleri ayıklanmış halde dikenli yaprakları

ile birlikte satılır. Etli yemeği hem kök hem de yaprak kısımları katılarak yapıldığı gibi bazı hanımlar kökle-rinden yemek yapıp, yapraklarını haşlarlar. Salatası yapılırken elde edilen haşlama suyu asla atılmaz, içilir. Kuzu etli şevketi bostan un ve limon ile terbiye edilerek de pişirilebilir.

Cibez: Haşlanıp zeytinyağlı ve limonlu salatası yapı-lır. Mevsimi Ekim ayından başlayarak Mart-Nisan ay-larına kadar devam eder. Cibez, lahanalar kesildikten sonra dibinden kendi kendine çıkan filizleridir.

Semizotu: Zeytinyağlı, pirinçli yemeği, çiğ olarak sa-latası yapılır. Yabanisi çiportada kullanılır. Mevsimi Yaz’dır. Yabanisi makbuldür. Pişirirken domates kul-lanılan nadir otlardandır.

Isırganotu: Giritliler arasında çok da fazla kullanılan bir ot olmamakla birlikte yer yer börek içi ya da karışık ot tariflerinde ve yumurtalı kavurma olarak karşımı-za çıkmaktadır. Bugün Girit-Hanya’da, Ege’de yapılan dönderme benzeri, ısırgan otlarını, un ve su ile ya-pılmış bir karışıma batırıldıktan sonra zeytinyağında kavrularak yapılan bir yemek tarifi bulunmaktadır. Girit mübadillerince pek tercih edilmeyen bir otun günümüz Hanya’sında karşımıza çıkması, tarifin Ana-dolu’dan Girit’e yerleştirilen Rumlarca taşınabilmiş olabileceğini düşündürmektedir.

Ebegümeci: Çipohorta içerisinde yer alması dışında, iri yapraklarından sarma yapılır. Bunlara ek olarak ebegümeci filizlerinden kuzu etli ya da zeytinyağlı ve terbiyeli (un ve limon ile) bir yemek de yapılan tarifler arasındadır.

Bunların dışında, Çipohorta tariflerinde adına rastla-dığımız Vlita (Tilki Kuyruğu) Çipohorta’nın en önemli bileşenlerindendir. Yabani Ispanak, yabani sarımsak, dağ pırasası Çipohortada ve börek içlerinde kulla-nılır. Gelincik, genelde börek içinde ve Çipohortada kullanılır. Bunun dışında yaygın olarak kullanılan bir ot değildir.

Pazı ve Labada, kıymalı ya da zeytinyağlı sarma yap-makta kullanılır. Pazı börek içi olarak da kullanılır.Papules denen, Lathyrus ochrus adlı baklagilin fi-lizleri çiğ olarak üzerine sadece tuz ve limon (ya da sirke) dökülerek yenir. Bakla filizinin de aynı şekilde salatası yapılır.

Muhliye/mühliye ise çok sık olmamakla birlikte Han-yalı Giritliler tarafından etli yemeği yapılan bir ottur.Ek olarak değişik bölgelerde değişik adlarla anılan ve toplanan Kişkiş, Gıvışganotu, İğnelik, Kazayağı, Yem-likotu, Sütleğen gibi yabani otlar da mevsimine göre

pazarlara ayrı ayrı ya da ot karışımları içinde gelebil-mektedir. Gerek Girit’in gerekse Anadolu’nun yabani ot çeşitleri bu kadarla sınırlı değildir, burada Giritliler tarafından en sık ve en yaygın olarak tüketilen, kolay-lıkla bulunabilen otlara yer verilmiştir.Resim 31. Girit Ot Mezeleri

Resim 32. Fava

Sebze ve Meyveler: İngiliz Kraliyet ailesinin mutfağı-na kadar giren; uzun raf ömrü, iri ve albenili dış gö-rüntüsü, tatlı ve sulu iç yapısıyla dünyanın en kaliteli inciri kabul edilen “Bursa Siyahı” Mudanya turizmin-de kullanılabilecek en önemli ürünlerden biri konu-mundadır.

İngiltere’nin Daily Mail Gazetesi’ne göre; Cambridge Düşesi Kate Middleton hamilelik döneminde bulantıla-rı için Bursa siyahı inciri tüketti. Bu güzel gelişmelerin hepsi Bursa siyahı incirinin doğallığında tanıtımının yapılmasını sağladı. Bursa’nın denize ve doğaya açı-lan penceresi olan Mudanya‘da başta Kumyaka (Siği) olmak üzere çeşit çeşit meyve ve sebze yetişiyor. Man-dalinadan, portakala, limondan, İncir ve üzüme, kar-puz, muz, avokado, kızılcık, üzüm, nar, ayva, elma, kiraz, kavun, kuşburnu, Trabzon hurması, muşmula,

fındık ve fıstık ve dünyanın en kaliteli zeytinlerinin yetiştiği bir iklim kuşağına sahip Mudanya bölgesin-de daha birçok çeşitte meyve ve sebze Mudanya’nın bereketli toprağında hayat buluyor. Mudanya’nın topraklarında yetişen onlarca ürün, hem yetiştirenler tarafından tüketiliyor hem de satışı yapılarak üretici-nin bütçesine önemli ekonomik katkı sağlıyor. Üretimi

yapılan meyvelerin dışında baklagiller sınıfından mer-cimek, kuru fasulye, nohut, mısır ve tüm sebze çeşit-leri de ilçede yetiştirilen ürünler arasında. Yetiştirilen ürünlere bakıldığında, Mudanya toprağının ne kadar bereketli ve verimli olduğunu anlamak hiç te zor de-ğil. Öyle ki, Mudanya havasının ve toprağının Akdeniz iklim ve bitki örtüsüyle birebir örtüştüğünü belirten tarım uzmanları, Mudanya’da Akdeniz iklimi altında yetişen her türlü kaliteli sebze ve meyvenin üretiminin yapılabileceğine dikkat çekiyor. Mudanya’da İngilte-re’nin ünlü Daily Telegraph Gazetesi ekibi ağırlanmış ve Bursa Siyahı olarak isim yapmış incir, İngiltere Kra-liçesi’nin sofrasına kadar girmeyi başarmıştır.

88 89

2.4. MUDANYA TURİZMİNDE YASAL ÇERÇEVE

2.4.1 MUDANYA’DA TURİZM SEKTÖRÜNE SAĞLANAN TEŞVİKLER

Mudanya, genel teşviklerin yanında bölgesel teşvik sistemleri ile devlet tarafından desteklenen bir bölgedir. Turizm yatırımcılarının genel anlamda yararlanabileceği teşvikleri ve bölgesel teşvikleri aşağıdaki gibi açıkla-mak mümkündür:

2.4.1.1 YATIRIM TEŞVİKLERİ

Yatırım teşvikleri Ekonomi Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından uygu-lanmaktadır. 1. bölgede bulunan Mudanya’da bu destekten yararlanabilmek için asgari sabit yatırım tutarının 500 bin TL olması gerekmektedir.

Turizm yatırımları bölge ayrımı yapılmaksızın, belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartı ile diğer Tebliğ şartla-rını sağlayan yatırımlar için, Genel Teşvik Sistemi kapsamında; > Gümrük Vergisi Muafiyeti > KDV İstisnası desteğinden faydalanılabilir.

Harita 5. Teşvik Sistemi

2.4.1.2 BÖLGESEL TEŞVİK KALEMLERİ

Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgeli yatırımlar için alınacak her türlü makine-ekipman Gümrük Vergisi’nden muaftır. KDV İstisnası: Teşvik belgeli yatırımlar için alınacak makine ekipman, yapım işleri ve alınacak hizmetler KDV’den muaftır. Yatırıma Katkı Oranı: 31.12.2013 tarihine kadar başlanılan yatırımlarda yatırıma katkı oranı %50, 01.01.2014 tarihinden itibaren başlanılan yatırımlarda yatırıma katkı oranı %40 olarak hesaplanmaktadır. Vergi İndirim Oranı: 31.12.2013 tarihine kadar başlanılan yatırımlarda indirim oranı %80, 01.01. 2014 tarihin-den itibaren başlanılan yatırımlarda yatırıma katkı oranı %70’dir. SGK İşveren Hissesi Desteği: Desteğin Sabit Yatırıma Oranı %35 ve uygulama süresi 5-6 yıldır. Yatırım Yeri Tahsisi: Tüm sektörlerdeki teşvik belgeli yatırımlar için yer tahsisi yapılmaktadır. Faiz Desteği: TL Kredilerde 5 puan, Dövize endeksli kredilerde 2 puan destek verilmektedir.

1. Bölgede bulunan Mudanya’da yapılacak 5 milyon TL’lik bir yatırım ve 40 kişilik bir istihdam sonucunda alı-nabilecek destek miktarı 1 milyon 349 bin TL’ye kadar ulaşmaktadır. Bu rakam %27’lik bir yoğunluğu göster-mektedir.

Tablo 15. Örnek Yatırım ve Teşvik Tablosu

Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 2015

2.4.1.3 KALKINMA AJANSLARI DESTEKLERİ

Doğrudan finansman desteği: Doğrudan finansman desteği, ajansların belirtilen usul ve kurallar çerçevesin-de, belli proje ve faaliyetlere yaptığı karşılıksız yardımlardır. Doğrudan finansman desteği, Ajansların esas itibarıyla proje teklif çağrısı yöntemiyle kullandırdığı desteklerden oluşur. Ancak ajanslar istisnai olarak, proje teklif çağrısı yapmaksızın ve proje hazırlığı konusundaki yükümlülüklerinden bazılarını hafifletmek veya proje hazırlık sürecini doğrudan yönetmek suretiyle, doğrudan faaliyet desteği ve güdümlü proje desteği şeklinde de doğrudan destek sağlayabilir.

Faiz desteği: KOBİ’ler için protokole uygun projeler için alınan kredilerin faizlerinin ödenmesine verilen destektir.

Faizsiz kredi desteği: Ajans tarafından işletmelere belirli nitelikteki projeleri için finans kurumları aracılığı ile kullandırılan faizsiz kredileri kapsamaktadır.

2.4.1.4 2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNU KAPSAMINDAKİ DESTEKLER

Turizm Yatırımı için Arazi Tahsisi: Kamu arazileri nispeten ekonomik bedellerle 49 yıllığına turizm tesislerine tahsis edilebilmektedir.

Yabancı Personel Çalıştırma: Belgeli işletmelerde, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen izinle, yabancı uzman personel ve sanatkârlar çalıştı-rılabilir. Kanunun Türk vatandaşları için geçerli kıldığı bazı yükümlülükler yabancı personel için geçerli değildir. Ancak bu şekilde çalıştırılan yabancı personelin miktarı toplam personelin %10’unu geçemez. Bu oran Bakan-lıkça %20’ye kadar artırılabilir. Bu personel, işletmenin faaliyete geçişinden 3 ay öncesinden itibaren çalışmaya başlayabilir.

Haberleşme Kolaylıkları: Belgeli yatırım ve işletmelerin telefon ve teleks taleplerine ilişkin her türlü işlem ve tahsis öncelikle yapılır.

İhracatçılara Ayrıcalıklı Muamele: Belgeli işletmelerden, bu amaca yönelik olarak Bakanlar Kurulunca her yıl belirlenen döviz miktarını sağlayanlar, ihracatçı sayılırlar.

Yatırım Tutarı: 5 Milyon TL. İstihdam: 40 Kişi

Bölgeler1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE 4. BÖLGE 5. BÖLGE 6.

BÖLGEDestek Unsurları (Bin TL)

KDV İstisnası 114 114 114 114 114 114

Gümrük Vergisi Muafiyeti 70 70 70 70 70 70

Vergi İndirimi 750 1.000 1. 250 1. 500 2.000 2. 500

Sigorta Pr. İşv. His. Des. 165 248 413 495 578 826

FaizDesteği - - 500 600 700 900

Yatırım Yeri Tahsisi 250 250 250 250 250 250

Gelir Vergisi Stopajı - - - - - 542

Sigorta Primi İşçi Hissesi - - - - - 595

Toplam Devlet Desteği 1. 349 1. 682 2. 597 3.029 3. 712 5. 797

Destek Yoğunluğu % 27 34 52 61 74 116

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 26

90 91

Turizm Kredileri: T. C. Turizm Bankası Anonim Şirketi kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek üzere yabancı kaynaklardan döviz kredileri alabilir.

Bunların yanında girişimciliğe dayalı ekonomik gelişmeyi sağlamak adına özellikle KOSGEB tarafından önemli destekler verilmektedir. Ar-ge, inovasyon ve endüstriyel destek programları çerçevesinde ar-ge’ye dayalı yeni ürünlerin geliştirilmesi ve endüstrileştirilmesi adına önemli destekler verilmektedir. Bunun yanında girişim-cilik eğitimi alarak kendi işini kurmak isteyen genç girişimcilere de KOSGEB tarafından destek verilmektedir. Bunun yanında girişimcilerin kullanabilecekleri İŞKUR, TUBİTAK ve AB fonları da bulunmaktadır. Bu konuda ayrıntılı bilgi ilgili kurumların web sitelerinden temin edilebilir.

2. 4. 1. 4 TARIMSAL KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ

Türkiye’nin de ortak olduğu AB Kırsal Kalkınma Programlarından biri olan IPARD Programı tarafından uygula-nan bir destek programıdır. Kırsal turizm yatırımlarına %50 oranında hibe desteği verilmektedir. Türkiye’de 42 ilin dahil olduğu bu programa 1 bölge illeri arasından Ankara ile birlikte sadece Bursa dahil edilmiş durumdadır.

Harita 6. IPARD Kapsamındaki İller

Kaynak: www. tkdk. gov. tr, 2013

Bu destek programı kapsamında yapılacak 15 Bin Avro ile 500 Bin Avro arasındaki kırsal turizm yatırımları için 250 Bin Avroya kadar destek almak mümkün olmaktadır. Programa Bursa’nın dahil edilmesinin ardından yapılan kırsal turizm yatırımları başlığı altında günümüze kadar bu destek programından Bursa ilinde 4 işlet-meci destek almıştır. Bu 4 yatırım için TKDK (Tarımsal Kırsal Kalkınmayı Destekleme Programı)’dan toplam 2 milyon 100 bin TL’lik destek alınmıştır. Ayrıntılı bilgi için TKDK’nın www.tkdk.gov.tr adresinden detaylı bilgi alınabilmektedir.

2.5 MEVCUT TURİZM YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Mevcut turizm yatırımlarının değerlendirilmesi çerçevesinde iki aşamalı bir yaklaşım izlenmiştir. Mudanya ilçe sınırları içerisindeki mevcut ve potanSiğil turizm alanları literatür taraması ve görüşmeler yoluyla belirlen-miştir. Belirlenen bu turizm alanlarındaki turizm yatırımları, Bursa Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ile Mudanya Belediye Başkanlığı’ndan bilgi alınarak bir liste haline getirilmiştir. Bu liste çerçevesinde ilgili konaklama iş-letmeleri ve yiyecek-içecek işletmeleri ile yerinde görüşmeler yapılarak yatırımların mevcut durumları ortaya konulmuştur. Bu çalışmalar ile sadece mevcut durumun belirlenmesi amaçlanmamış aynı zamanda Mudan-ya’da turizm sektörünün yüz yüze kaldığı sorunlar ve beklentiler belirlenerek master plan çerçevesinde ortaya konularak çözümüne katkı sunulmaya çalışılmıştır.

2.5.1 KONAKLAMA İŞLETMELERİ

Mudanya Belediyesi ve Bursa Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’nden elde edilen bilgilere göre 2015 Mayıs ayı itibari ile ilçe sınırları içerisinde toplam 17 adet Belediye Belgeli, 5 adet de Turizm İşletme Belgeli olmak üzere toplam 22 adet konaklama işletmesi bulunmaktadır. Bu işletmelerin türlerine göre dağılımına bakıldığında turizm işletme belgesi sahibi tesislerin 2 tanesi özel belgeli konaklama tesisi, 1 tanesi butik konaklama tesisi, 2 tanesi ise 3 yıldızlı otel olarak işletme belgesi almıştır. Belediye belgeli tesislerin tamamı otel olarak ruhsata sahiptir. Mevcut duruma bakıldığında Mudanya’da belediye belgeli bir konaklama yapısının bulunduğu anla-şılmaktadır. Mevcut konaklama tesislerinin özellikle hafta sonlarında talebe cevap veremediği ve bölgedeki tüm barınma alanlarında %100 doluluk oranlarına ulaşıldığı belirlenmiştir.

Grafik 34. Mudanya’daki Konaklama İşletmeleri

Araştırmaya katılmayı kabul eden 11 konaklama işletmesinde 11 yönetici ile görüşülmüştür. Görüşülen yöne-ticilerin 5’i işletme sahibi, 5’i üst yönetici ve 1’i de ön büro müdürüdür. Bazı işletme sahiplerinin birden fazla tesise sahip olduğu anlaşılmıştır. Görüşme yapılan işletmelerin 3 tanesi turizm işletme belgeli tesis, 8 tanesi ise belediye belgeli tesislerdir. Araştırmaya katılan işletmelerin 3 tanesi Mudanya Merkez’de, 8 tanesi ise Tirilye’de bulunmaktadır.

92 93

Grafik 35. Konaklma İşletmelerinden Katılımcıların Pozisyonları

Konaklama işletmelerinin doluluk oranlarına bakıldığında yaz mevsiminin ağırlık kazandığı görülmektedir. Grafikten de görüleceği üzere Ağustos ayı doluluğun en yüksek olduğu aydır. İşletmelerin bu aydaki doluluk oranları %80’in üzerine çıkmaktadır. Temmuz ayındaki düşük doluluk oranı ise hali hazırda Ramazan ayının Temmuz ayı içerisinde bulunmasından kaynaklanmaktadır. Hafta sonları ve dini bayramlarda işletmelerde do-luluk oranlarının %100 düzeyinde olduğu belirtilmiştir. İşletmelerin yaz mevsiminde doluluk oranlarını etkile-yen en önemli faktör, Mudanya’daki aktivitelerdir. Ulusal ve uluslararası aktivitelerin bulunmadığı zamanlarda işletmelerin doluluk oranlarında ciddi oranlarda düşüşlerin yaşandığı ifade edilmiştir. Deniz turizmine yönelik faaliyet sürdüren bölgedeki hiçbir işletmede denize alternatif olabilecek aktivite çeşitliliği bulunmamaktadır. Bölgedeki işletmelerin büyük bir kısmı mikro ölçekli işletmedir. İlçede herhangi bir seyahat acentasının bulun-maması da aktivite çeşitliliğini etkilemektedir.

Grafik 36. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinin Aylara Göre Doluluk Oranları

Grafik 37’de konaklama işletmelerinin kadrolu personel sayıları görülmektedir. İşletmelerin büyük çoğunluğu aile işletmesi niteliğinde olup aile bireylerinin işgücü desteği ile işletilmektedir. Aileden işgücüne katılımların da dahil edildiği durumda işletmelerin %54,5’inde 1-5 kişi arasında kadrolu personel çalışmaktadır. 4 işletme-de 6-10 arası personel, 1 işletmede 11-15 arasında personel bulunmaktadır. Mevcut haliyle Mudanya’daki ko-naklama işletmelerinin önemli bir istihdam kaynağı olduğunu söylemek mümkün değildir. Az sayıda çalışana ihtiyacı olan bu işletmelerin ise işgücü yetersizliğinden şikayet ettikleri görülmektedir.

Grafik 37. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinde Kadrolu Personel Sayıları

İşletmelerin istihdam ettikleri geçici personel sayılarına bakıldığında ise 7 işletmenin yoğunluğun bulunduğu yaz aylarında geçici personel istihdam ettiği anlaşılmaktadır. 7 işletmede ise geçici personel istihdamı söz konusu değildir. Geçici personel istihdam eden 7 işletmenin 6’sında geçici personel sayısının 1-5 kişi arasında olduğu görülmektedir.

Grafik 38. Mudanya Konaklama İşletmelerindeki Geçici Personel Sayıları

Grafik 39’da mevsimlere göre açık tutulan konaklama işletmelerinin sayısı görülmektedir. Grafikten de anlaşıla-cağı üzere konaklama işletmelerinin tamamı yıl boyunca açıktır.

9.1

94 95

Grafik 39. Mudanya’da Yıl Boyu Açık Tutulan İşletme Sayıları

Mudanya’daki konaklama işletmelerinde ortalama oda fiyatları 85TL ile 240TL arasında değişmektedir. Ko-naklama işletmelerinin büyük çoğunluğunda fiyatlama oda üzerinden yapılmaktadır. Sadece 3 işletmede kişi başı fiyatlandırma yapıldığı belirlenmiştir. İşletmelerin niteliği arttıkça fiyatlamanın kişi başına döndüğü ve ortalamanın çok üzerine çıktığı belirlenmiştir. Bu bağlamda konaklama işletmelerinde nitelik artışı ile birlikte nitelikli ve harcama potanSiğili yüksek turistlerin bölgeye çekilebileceği öngörülmektedir.

Grafik 40. Mudanya Konaklama İşletmelerindeki Ortalama Oda Fiyatları

Konaklama işletmelerinin elde ettikleri gelirin %54’ü yaz mevsiminde kazanılmaktadır. Elde edilen yıllık gelir içerisinde ilkbaharın payı %17,3, kışın payı ise %15,9’dur. Sonbahar mevsimi gelir açısından %15 ile en düşük mevsimdir. Tüm yıl boyunca işletmesini açık tutacak olan işletmelerin turistik ürün çeşitlendirmesi-ne ağırlık vermeleri, turistik çekicilik sağlayacak yeni turistik ürünler geliştirmeleri gerekmektedir. Çiftlik turizmi ile eğitim faaliyetlerini birleştirebilecek tesislerin varlığı ve mevsimsel gelir dağılımı, bu düşünceyi destekler niteliktedir.

Grafik 41. Mudanya’daki Konaklama İşletmelerinin Elde Ettiği Gelirin Mevsimlere Göre Dağılımı

Gelirin türlerine göre dağılımı incelendiğinde bölgedeki konaklama işletmelerinin oda satışı eksenli bir ticari faaliyet sürdürdükleri anlaşılmaktadır. Elde edilen yıllık gelirin %85,9 u oda satışlarından elde edilmektedir. Yiyecek içecek satışlarının toplam gelir içindeki payı %14,1 dir. Konaklama işletmelerinin mutlaka alternatif gelir kanalları oluşturması gerekmektedir.

Grafik 42. Gelirlerin Türlerine Göre Dağılımı

Konaklama işletmeleri sahip veya yöneticilerine göre Mudanya’yı ziyaret eden turistlerin %34’5’i dinlenme amacı ile %33,2’si gezi eğlence amacıyla ziyaret gerçekleştirmektedir. İşletmecilere göre turistlerin Mudan-ya’yı ziyaretlerinde en etkili olan unsur dinlenme ve gezi ihtiyacıdır. İş için gelenlerin oranı da azımsanmaya-cak kadardır (%32,3). Bursa’daki organize sanayi bölgesinin Mudanya’ya olan coğrafi yakınlığı, iş amacı ile gelen yerli ve yabancı turistlerin Mudanya’da konaklaması için önemli bir avantaj teşkil etmektedir.

96 97

Grafik 43. Turistlerin Geliş Amaçlarına Göre Dağılım

Mudanya’yı ziyaret eden turistlerin geldikleri bölgeler anlamında dağılımına bakıldığında Marmara Bölge-si’nin %35,4 ile birinci sırada bulunduğu anlaşılmaktadır. Marmara Bölgesi’ni %19,3 ile İç Anadolu ve %12,7 ile Ege Bölgesi takip etmektedir. Elde edilen bulgulardan hareketle Mudanya turizmi açısından kolay ulaşıla-bilirliğin önemli bir avantaj teşkil ettiği görülmektedir. İç Anadolu Bölgesi’nden gelen turist oranı da ilgi çekici-dir. Özellikle yaz mevsiminde deniz hasreti çeken Eskişehir gibi illerde yaşayanların konaklama ve balık yeme amacıyla Mudanya’yı tercih ettiği anlaşılmaktadır. Geliş amaçlarına göre dağılım incelendiğinde Mudanya’nın turistik tanıtımında “yakınlık” ve “doğal güzellikler” in ön plana çıkarılması ve özellikle de İç Anadolu Bölge-si’ne yoğunlaşılması gerektiği değerlendirilmektedir. Aynı doğal ortama ve çekiciliklere sahip bölgelerden Mudanya’ya turist gelişi yok denecek kadar azdır.

Grafik 44. Turistlerin Geldikleri Bölgelere Göre Dağılımı

Turistlerin beraberindeki kişi sayılarına bakıldığında Mudanya’nın büyük oranda çekirdek ailelerin tercihi olan bir bölge olduğu anlaşılmaktadır. Konaklama işletmelerindeki geceleme sayılarına bakıldığında Mudanya’nın kısa tatiller (hafta sonu gibi) için cazip bir yer olduğu anlaşılmaktadır. 1 gecelik konaklama gerçekleştirme oranı %48,2’dir. 3 gece ve altındaki konaklama oranlarının toplamı %88,8’dir. Bu durum bölgede hafta sonları ortaya çıkan yoğunlaşmanın nedeni de açık bir şekilde ortaya koymaktadır. %8,6’lık bir grup ise 4 gece ve üzerinde konaklama yapmaktadır. Bu misafirlerin Bursa Organize Sanayi Bölgesi’ne iş nedeniyle gelenlerden kaynaklandığı belirlenmiştir. Mudanya’da turizmin geliştirilmesi ve hak edilen gelirlerin elde edilebilmesi için özellikle 3 gecenin üzerinde konaklama gerçekleştiren grupların Mudanya’yı tercih nedenleri belirlenmeli ve tercihte etkili olan unsurlar ön plana çıkarılarak niş pazarlara yönelik aktif tanıtım çalışmaları yapılmalıdır.

Grafik 45. Turistlerin Geceleme Sayılarına Göre Dağılımı

İşletmecilere göre turistlerin %70’i özel araçlarıyla seyahat etmektedir. Özel araçları %15,4 ile minibüs ve halk otobüsü ile gelenler ve %14,6 ile deniz otobüsü ile gelenler takip etmektedir. Bölgede acentalar aracılığı ile pazarlama yapan ve turist ağırlayan az sayıda konaklama işletmesi bulunmaktadır. Mudanya bölgesi, genel olarak Bursa ve İstanbul merkezli olarak ziyaret edilen ve büyük oranda günübirlik ziyaretlerin yapıldığı bir bölgedir. Mudanya’yı içine alan konaklamalı tur programlarına ihtiyaç bulunmaktadır. Mudanya’da kurulacak seyahat acentelerinin desteklenmesi ve teşvik edilmesi faydalı olacaktır.

Grafik 46. Turistlerin Ulaşım Araçlarına Göre Dağılımı

98 99

Tablo 16’da konaklama işletmesi sahip veya yöneticilerinin faaliyet yürüttükleri sektöre yönelik değerlendir-melerinin ortalamaları ve standart sapmaları yer almaktadır. Tablodan da görüleceği üzere ifadelere katılım düzeyi olumluya yakın orta seviyededir. Mudanya’dan tedarik edilen hammaddenin kalite açısından yeterli olması, turistik ortam açısından olumlu bir atmosferin bulunması ve hammadde bulma kolaylığı, işletmecile-rin Mudanya için öne çıkardığı en olumlu unsurlardır. En olumsuz görüş bildirilen ifade ise tamamlayıcı hizmet işletmelerinin sayılarının yeterliliği konusunda olmuştur. İşletme sahiplerinin şikâyet ettiği en önemli sorun-lardan biri tamamlayıcı hizmet işletmesi yetersizliğidir. Eğlence, sağlık ve tamamlayıcı aktivite işletmeleri konusunda bir yetersizlik söz konusudur. Araştırmaya katılan konaklama işletmelerinin herhangi bir devlet teşvikinden yararlanamadığı da ortaya çıkmıştır.

Tablo 16. Konaklama İşletmeleri Anketi Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmaları

Konaklama işletmeleri temsilcileri ile yapılan yüz yüze görüşmelerde sözlü olarak ifade edilen ve anket form-larına yazı ile belirtilen hususları ise aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

> Altyapı sorunları var, su ve elektrik kesintileri yaşanıyor, Tirilye Yolu bozuk, ilaçlama çok yetersiz,> Eğlence yetersiz, şehir içi geçişi için planlama yapılmalı, Büyükşehir ile ilişkiler geliştirilmeli, Uzunyalı’ya bilgilendirme yetersiz, turizm alanlarında ortak renkler ve mimari kullanılmalı, ruhsat sorunları çözülmeli, Girit Evlerinin restorasyonu yapılmalı,> İmar ile ilgili esneklik lazım, hava kalitesi tescillenmeli, ana yola bağlantı geliştirilmeli, deniz otobüsü ile Tirilye’ye ulaşım sağlanmalı, sahil düzenlenmeleri gerekli, spor etkinlikleri gerekli,> Talebin yoğun olduğu zamanlarda otopark sorunu, köy pazarı eksikliği var, Tirilye içine araba girişi olmamalı, Tirilye tipi zeytin ve zeytinyağı iyi tanıtılmalı.

2.5.2 YİYECEK-İÇECEK İŞLETMELERİ

Mudanya Belediyesi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan elde edilen bilgilere göre 2015 Mayıs ayı itibari ile Mudanya ilçesi sınırları içinde 1 adet yeme-içme tesisi bulunmaktadır. Özel belgeli olarak faaliyet gösteren bu işletmedeki kapasite 51 kişidir. Mudanya’da hizmet veren diğer yeme-içme tesislerinin tamamı Belediye belgeli olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Mudanya merkez ve Tirilye’de özellikle balık restoranları olarak hizmet veren çok sayıda yeme-içme işletmesinin bulunduğu ve önemli oranda ziyaretçi çektiği görülmektedir. Mudanya merkez kıyı bandında ve Tirilye’de bu konuda bir kümelenmenin bulunduğundan bahsetmek müm-kündür. Mevcut işletmelerin 12 ay boyunca açık tutulduğu belirlenmiştir.

Mudanya Belediye Başkanlığı’ndan alınan 20 yiyecek-içecek işletmesinin 16’sı ile görüşme yapılmış ve anket formu yardımıyla veriler toplanmıştır. Hali hazırda Temmuz-Ağustos ayları içerisinde faaliyete devam eden 16 işletme ile görüşme yapılabilmiştir. Görüşme yapılan 16 yiyecek-içecek işletmesinin türlerine göre dağılımı aşa-ğıdaki gibidir. Saha çalışmaları kapsamında 11 lokanta ve 5 kafe işletmesi ile görüşmeler yapılmış ve veriler toplanmıştır.

Grafik 47. Mudanya’dan Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmeleri

Yiyecek-içecek işletmelerinin oturma yeri kapasitesine göre dağılımına bakıldığında işletmelerin yarısının (%50) oturma kapasitesi 51-100 arasında bulunmaktadır. 101-150 arasında oturma kapasitesine sahip olan 3 işletme ve 150’nin üstünde oturma kapasitesine sahip 3 işletme bulunmaktadır. Oturma kapasitesi 150’nin üstünde olan 2 kafe ve 1 de lokanta bulunmaktadır.

Grafik 48. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Kapasiteleri

İFADELER Ortalama S. Sapma

Mudanya'dan tedarik ettiğimiz hammadde, kalite açısından yeterlidir. 3,36 1.12

Üretimimiz için gerekli hammaddeyi Mudanya'da kolaylıkla bulabilmekteyiz. 3.18 0,87

Mudanya'da sektörümüze yönelik olumlu bir atmosfer bulunmaktadır. 3.18 1,4

Mudanya'daki ulaşım altyapısı, hizmetlerimiz için uygundur. 3,09 1,51

Mudanya, iç ve dış pazardaki turistlerin ulaşımı açısından lojistik avantajlara sahiptir. 3,09 1,64

Mudanya, üretimimiz için gerekli hammadde açısından yeterli kapasiteye sahiptir. 2,91 1.14

Mudanya'daki işçilik kalitesi, işletmemiz için bir avantajdır. 2,91 1,30

Bu sektörde yatırım yapmak için Mudanya'daki arazi fiyatları uygundur. 2,55 0,82

Mudanya'daki enerji altyapısı, hizmetlerimiz için yeterlidir. 2,55 1,29

Mudanya'daki işçilik bilgi düzeyi, hizmetlerimiz için yeterlidir. 2,45 0,93

Bu sektörde üretim için Mudanya'daki hammadde maliyetleri uygundur. 2,36 1,29

Hizmetlerimiz için Mudanya'da yeterli işgücü bulunmaktadır. 2,36 1,03

Turizm sektörü ile ilgili tedarikçiler açısından Mudanya'da bir uzmanlaşma bulunmaktadır. 2,36 1,21

Mudanya'da hizmetlerimizi destekleyecek yeterli tamamlayıcı hizmet işletmesi bulunmaktadır. 2,36 1,21

İşletmemizin Mudanya'da faaliyet göstermesi, devlet teşvikleri açısından önemli avantajlar getirmektedir.

2,00 0,77

Not: 1- Kesinlikle katılmıyorum…………. 5 “Kesinlikle katılıyorum”

100 101

Grafik 49’da yiyecek-içecek işletmelerinin doluluk oranları görülmektedir. Grafikten de anlaşılacağı üzere Temmuz-Ağustos aylarında işletmelerde doluluk oranları %90’nının üzerine çıkmaktadır. Doluluk oranı he-sabında işletmelerin oturma yeri ve günlük ağırladıkları müşteri sayıları dikkate alınmıştır. Bu çerçevede Tem-muz ve Ağustos aylarında işletmeler mevcut oturma kapasitesinin üzerinde müşteri ağırlamışlardır. 3 öğün servis veren kafe işletmelerinde bu tür kapasite üstü durumlar görülürken içkili restoranlarda doluluk en fazla %100 olabilmektedir.

Grafik 49. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Aylık Doluluk Oranları

Grafik 50’de yiyecek-içecek işletmelerinden hizmet alan turistlerin ortalama harcamaları görülmektedir. Gra-fikten de anlaşılacağı üzere ortalama müşteri harcamaları oldukça düşük denilebilecek durumdadır. İşletme-lerin %37,5’inde müşteri başına harcama 10 TL’nin altındadır. 21-30 TL arasında ortalama müşteri harcaması sağlayan 5 adet işletme bulunmaktadır. 30 TL’nin üstünde ortalama müşteri harcaması bulunan işletme sayısı sadece 2’dir.

Grafik 50. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Ortalama Müşteri Harcamaları

1-5 kişi arasında çalışanı bulunan 8, 6-10 kişi arasında çalışanı bulunan 6 işletme bulunmaktadır. Çalışan sa-yıları açısından bakıldığında işletmelerde önemli bir istihdam oranının bulunduğunu söylemek zordur. Birçok işletmenin aile üyelerinin katkısıyla sürdürüldüğü anlaşılmaktadır.

Grafik 51. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Kadrolu Personel Sayıları

İşletmelerin geçici personel sayılarında da benzer bir durum söz konusudur. 1 işletmede geçici personelin bulunmadığı belirlenmiştir. Geçici personele sahip 15 işletmenin 12’sinde 1-5 arasında geçici personelin bu-lunduğu görülmektedir.

Grafik 52. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Geçici Personel Sayıları

İşletmelerin elde ettikleri gelirin mevsimsel dağılımına bakıldığında gelirin %45,6’sının yaz mevsiminde elde edildiği görülmektedir. Gelir açısından yaz mevsimi, konaklama işletmelerine benzer bir şekilde işletmelerin en yoğun olduğu mevsimdir. Yaz mevsiminden sonra %24 ile ilkbahar ve %17,2 ile s onbahar mevsiminin sıra-landığı anlaşılmaktadır.

102 103

Grafik 53. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Mevsimsel Gelir Dağılımı

Doluluk oranlarından hareketle işletmelerin ağırladığı müşteri sayılarının mevsimsel dağılımı belirlenmiştir. Araştırmaya katılan 16 yiyecek-içecek işletmesinin toplam kapasitesi 1. 658 kişidir. Doluluk oranları dikkate alınarak yapılan hesaplamaya göre yaz mevsiminde 2. 267, İlkbahar mevsiminde 1. 192 müşterinin ağırlandığı belirlenmiştir. Tüm yıl dikkate alındığında yaklaşık 5 bin müşteriye hizmet verildiği hesaplanmaktadır.

Grafik 54. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Mevsimsel Müşteri Dağılımı

Ortalama müşteri başına harcamalar (22,5 TL) ve ağırlanan müşteriler dikkate alındığında yaz mevsiminde yiyecek-içecek işletmelerinin yaklaşık olarak 51 bin TL’lik bir gelir sağladığı düşünülmektedir. İlkbahar mev-siminde 27 bin TL, Sonbaharda 19 bin TL ve Kışta 15 bin TL olmak üzere tüm yılda toplam 112 bin TL gelir elde edilmiştir.

Grafik 55. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Mevsimsel Gelir Dağılımı

Yiyecek-içecek işletmelerinin elde ettikleri gelirin türlerine göre dağılımı Grafik 68’te görülmektedir. Grafikten de görüldüğü üzere elde edilen gelirin %46,2’si yiyecek, %37,5’i içecek, %16,3’ü diğer mal veya hizmet satış-larından elde edilmiştir. Bu çerçevede işletmelerin yiyecek ağırlıklı bir satış politikası izlediği değerlendiril-mektedir.

Grafik 56. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Gelirlerin Yüzde Dağılımı

İşletmelerin elde ettikleri 112 bin TL’nin 52 bin TL’si yiyecek satışlarından 42 bin TL’si ise içecek satışlarından elde edilmiştir. Diğer mal ve hizmet satışlarından elde edilen gelirin yıllık tutarı ise 18 bin TL’dir.

104 105

Grafik 57. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Gelirlerin Rakamsal Dağılımı

İşletmelerin hangi öğünlerde servis verdiği Grafik 70’te görülmektedir. Araştırmaya katılan 16 işletmenin 16’sında da öğlen ve akşam yemeği verilmektedir. Kahvaltı servisi yapan işletme sayısı ise 9’dur. Elde edilen bulgulardan hareketle işletmelerin öğlen ve akşam yemeklerine yoğunlaştığı söylenebilir.

Grafik 58. Araştırmaya Katılan Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Açık Tutulduğu Öğünler

Araştırmaya katılan yiyecek-içecek işletmelerinin hizmet verdikleri sektörle ilgili düşünceleri Tablo 17’de gö-rülmektedir. Tablodan da görüleceği üzere işletmeler, arazi fiyatları, hammadde maliyetleri ve hammadde bulabilme açısından yiyecek-içecek sektörünün durumunu olumlu olarak değerlendirmektedirler. Bunun ya-nında hammadde kalitesi ve işgücü açısından da Mudanya, işletmeler tarafından kısmen olumlu olarak de-ğerlendirilmiştir. Tamamlayıcı işletmeler ve ziyaretçiler açısından Mudanya’nın turistik atmosferi, işletmeciler tarafından olumsuz olarak değerlendirilmiştir. İşletmeler özellikle hafta sonlarında yaşanan otopark sorunları ve tamamlayıcı hizmet işletmesi yetersizliğinden şikâyet etmektedirler. İşletmeler otopark ve spor alanları ve sağlık hizmetleri konusunda önemli bir yetersizlik bulunduğunu ifade etmektedirler.

Tablo 17. Yiyecek-İçecek İşletmesi Yöneticilerine Göre Mudanya’da Sektörün Durumu

2.6 SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA GÖRE MUDANYA TURİZMİNİN MEVCUT DURUMU

Bilgi almak ve görüşlerine başvurmak amacıyla görüşme yapılacak kişilerin seçimi Mudanya Belediyesi ile bir-likte yapılmıştır. Bu çerçevede yerel kamu temsilcileri (belediye, kaymakamlık vb. ), turizm ile ilgili dernekler, iş adamları ve STK temsilcileri ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelerde standart bilgiler elde edilebilmesi için bir görüşme formu kullanılmıştır. Bu görüşme formu ile Mudanya’da hangi bölgelerde hangi turizm türlerinin geliştirilebileceği, turizm ile ilgili altyapı ve üstyapı durumunun ne olduğu, tesis yeterliliği, turistlere karşı tutum ve davranışlar ve işgücünün mevcut durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Üç aşamalı olarak yürütülen Mudanya turizminin mevcut durumunun tespitine yönelik araştırmada Mudanya turizminin paydaşları olarak nitelendirilebilecek dernekler, kent konseyi üyeleri, gazeteciler, araştırmacılar ve halktan kişilerle de görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Matbu bir görüşme formu yardımıyla ve ses kayıtları yapılarak yapılan görüşmelerden hareketle Mudanya turizminin mevcut durumunu aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

İFADELER Ortalama S. Sapma

Yiyecek-İçecek sektöründe yatırım yapmak için Mudanya'daki arazi fiyatları uygundur. 3,250 1.125

Yiyecek-İçecek sektöründe üretim için Mudanya'daki hammadde maliyetleri uygundur. 3.188 0,911

Üretimimiz için gerekli hammaddeyi Mudanya'da kolaylıkla bulabilmekteyiz. 3,000 1,461

Mudanya'dan tedarik ettiğimiz hammadde, kalite açısından yeterlidir. 2,875 1,204

Hizmetlerimiz için Mudanya'da yeterli işgücü bulunmaktadır. 2,750 1.125

Mudanya'daki işçilik bilgi düzeyi, hizmetlerimiz için yeterlidir. 2,750 1.183

Mudanya'daki enerji altyapısı, hizmetlerimiz için yeterlidir. 2,625 1.147

Mudanya'daki ulaşım altyapısı, hizmetlerimiz için uygundur. 2,625 1,258

Mudanya, yerli ve yabancı müşteriler için lojistik avantajlara sahiptir. 2,313 1.138

Mudanya'da hizmetlerimizi destekleyecek yeterli tamamlayıcı hizmet işletmesi bulunmaktadır (bankamatik, eczane, sağlık kuruluşu, ulaşım işl. vb).

2,250 1,238

Mudanya'da yiyecek-içecek sektörüne yönelik olumlu bir atmosfer bulunmaktadır. 2,250 1.125

Hizmetlerimiz için Mudanya'da yeterli işgücü bulunmaktadır. 2,36 1,03

Turizm sektörü ile ilgili tedarikçiler açısından Mudanya'da bir uzmanlaşma bulunmaktadır. 2,36 1,21

Mudanya'da hizmetlerimizi destekleyecek yeterli tamamlayıcı hizmet işletmesi bulunmaktadır. 2,36 1,21

İşletmemizin Mudanya'da faaliyet göstermesi, devlet teşvikleri açısından önemli avantajlar getirmektedir.

2,00 0,77

Not: 1- Kesinlikle katılmıyorum………….5 “Kesinlikle katılıyorum”

106 107

* Mudanya’da farklı turistik aktiviteler için doğal çev-re uygundur. Hali hazırda sürdürülen deniz turizmine entegre edilebilecek aktiviteler bulunmaktadır. Önce-ki yıllarda Tirilye’de yapılan yelken yarışları dolayısı ile hem Tirilye’de hem de Mudanya’nın diğer bölge-lerinde önemli bir turizm hareketliliği oluşmuştur. Tarihi kalıntılar, tarihi yapılar ve doğal güzellikler ile çevrili Mudanya’da doğa sporları için uygun rotalar bulunmaktadır.

* Mudanya’da tescil edilmesi gereken önemli üstün-lüklerden biri de hava kalitesidir. Özellikle solunum ile ilgili sıkıntı yaşayan insanların Mudanya’da bu so-runlarından kurtuldukları ve uzun bir zaman Mudan-ya’da kaldıkları görülmektedir. Herhangi bir bilimsel veriye dayanmasa da hali hazırda sadece hava kalite-si nedeniyle Mudanya’ya turist olarak gelen çok sayı-da insanın bulunması, bu konuda ivedilikle bir tescil çalışması yapılması gerektiğini göstermektedir.

* Mudanya iklimi özellikle turizm açısından değer-lendirilebilecek ve marka olmuş tarım ürünlerinin yetişmesine olanak sağlamaktadır. Dünyanın çok önemli liderlerine Mudanya’da yetişmiş incir ve Ti-rilye tipi zeytinler gönderilmektedir. Hali hazırda bu konuda bölgedeki birlikler aracılığı ile önemli çalış-malar yapılmakta ve üreticiler bilinçlendirilmektedir. Mudanya bölgesine ait nefaseti ve özellikleri farklı bu ürünler için coğrafi tescil çalışmalarına yönelik faali-yetlerin ivedilikle sonuçlandırılması gerekmektedir.

* Mudanya’nın tarihsel geçmişi ve Mudanya ve çevre-sinde yaşamış kadim milliyetlere ait çok sayıda eser gün yüzüne çıkarılmış olmasına rağmen hala taşra bölgelerde bir çok eserin bulunabileceği görülmekte-dir. Nitekim Mudanya çevresindeki köylerde yaşayan-larla yapılan görüşmelerde, tarlalar sürülürken bile tarihi eserler ile karşılaşılabildiği ifade edilmektedir. Bazı köylerde tarihi kalıntıların çeşme, sehpa vb. amaçlarla kullanıldığı görülmektedir. Bu çerçevede arkeolojik alanların tespitlerinin bir an önce yapılıp eserlerin gün yüzüne çıkarılması sağlanmalıdır. Bu konuda ilgili bölgelerdeki köylülerle işbirliği yapılma-sı ve onlara da ekonomik imkanlar sağlanması, eser-lerin gün yüzüne çıkarılması sürecini hızlandıracaktır. Mudanya, tarihsel geçmişi, barış oluşturmada almış olduğu rol ve yılların getirmiş olduğu kültürel etkileşim nedeniyle önemli yerel kültürel özelliklere sahiptir. Bu kültürel özelliklerin yaşatılması ve turistik anlamda değerlendirilebilmesi amacıyla bir çok sivil toplum ku-ruluşu kurulmuştur. Bu kuruluşlar, hem kültürel özel-liklerin gelecek nesillere aktarılması hem de kültürel özelliklerin ekonomik değere dönüşmesi adına önemli gayretler göstermektedir. Bu çerçevede kültürel özel-liklere uygun kutlama törenleri, el sanatlarına yönelik kurslar, gastronomik yarışmalar düzenlenmekte, gast-ronomik ürünler Mudanya’daki restoranlarda ziyaret-çilerin beğenisine sunulmaktadır. Girit Dantelleri, Girit Mutfağına ait ürünler bir çok ziyaretçi tarafından ara-nan ürünler haline gelmiştir.

* Mudanya’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu açı-sından önemi oldukça büyüktür. 11 Ekim 1922 yılında imzalanan Mudanya Mütarekesi dikkate alınarak her yıl barış ve kardeşlik temalı festivaller düzenlenmek-tedir. Bu festivallerde zamanın devletlerine yönelik organizasyonlar da yer almakta ve o devrin insanları-nın torunlarının bu festivallere katılımları sağlanma-ya çalışılmaktadır. İlerleyen yıllarda etkinliklerin bo-yutu ve çerçevesi genişletilerek sürdürülmeye devam edileceği düşünülmektedir. Ancak daha etkin organi-zasyonlara ihtiyaç duyulmaktadır.

* Mudanya’da turistik çekicilik sağlayan yapılarda bir bakımsızlığın sözkonusu olduğu görülmektedir. İlçe sınırları içerisinde eşsiz olarak kabul edilen birçok eser bakımsızlıktan yıkılmak üzeredir. Dünyanın en eski kiliselerinden birine de ev sahipliği yapan Mu-danya’da tarihi eserlerin restorasyonuna ihtiyaç du-yulmaktadır. Hem eski medeniyetler, hem Ortodoks dünyası hem de Cumhuriyet dönemine ait çok sayıda eser bulunan Mudanya’nın restore edilen eserlerle birlikte gerçek anlamda bir kültür ve turizm kenti ola-bileceği düşünülmektedir.

* Mudanya’nın genel anlamda katı ve sıvı atık siste-mi, ulaşım altyapısı, enerji ve su ile ilgili önemli bir sorunu olmadığı ifade edilmekle birlikte, özellikle Tirilye gibi yerlerde turizm sezonunun yoğun olduğu yaz aylarında su kesintileri yaşanmaktadır. Bu kesin-tiler nedeniyle yerli ve yabancı turistlerin mağduriyet yaşadıkları görülmüştür. Acil çözülmesi gereken bir su sorunu bulunmaktadır. İstanbul’dan ve Bursa’dan Mudanya’ya ulaşımın oldukça konforlu olduğunu söylemek mümkündür. Deniz otobüsü ve ilçedeki mi-nibüs ve halk otobüsleri ile Mudanya’ya kolay bir ula-şım sağlandığı görülmektedir. Mudanya bir Destinas-yon olarak İstanbul ve Bursa gibi önemli merkezlere oldukça yakındır.

* İstanbul’dan Mudanya’ya deniz otobüsü ve arabalı vapurla yaklaşık 2 saatte ulaşma imkanı bulunmakta-dır. Mudanya-Bursa arası mesafe ise yaklaşık 20 da-kikadır. Bu avantajlı konum Mudanya ziyaretçilerine, Bursa Destinasyonu’ndaki aktivitelere (Uludağ’da ka-yak gibi) de kolaylıkla katılma imkanı sağlamaktadır. Mudanya merkezden Tirilye gibi önemli çekim merkez-lerine de minibüslerle ulaşım sağlanmaktadır. Ancak Mudanya merkezi diğer köy ve mahallelere bağlayan karayollarının oldukça dar ve virajlı olduğu ve turistler tarafından şikayet konusu hususların başında geldiği dile getirilmektedir. Bursa Şehirlerarası Otobüs Termi-nali’nden Mudanya’ya ulaşım işinin de geliştirilmesi gerektiği ifade edilmektedir.

* Mudanya merkez ve Tirilye ’de önemli bir otopark soru-nu bulunmaktadır. Bursa Deniz Otobüsleri’ne ait iskele önünde bir keşmekeş yaşanmaktadır. Bu alanda acil dü-zenleme ihtiyacı (otopark ve trafik) bulunmaktadır.

* Mudanya Turizmi için önemli sorun alanlarından biri de Bursa Büyükşehir Belediyesi ile yeterli şekil-de geliştirilemeyen koordinasyon eksikliğidir. Mu-danya Turizmi’ne etki edecek ve turizmin gelişmesini sağlayacak birçok çalışma, Bursa Büyükşehir Bele-diyesi’nin sorumluluğundadır. Dolayısı ile Mudanya Turizmi ile ilgili faaliyetlerde mutlaka Bursa Büyükşe-hir Belediyesi desteği sağlanmalıdır. Yapılacak çalış-maların Bursa Büyükşehir Belediyesi planlamalarına uygun olması, Mudanya Turizmi ile ilgili vizyon ve hedeflerin örtüşmesi gerekmektedir. Turizm ile ilgili politikalar ve planların hazırlanmasında ve uygulan-masında işbirliği kaçınılmaz bir ihtiyaçtır. Hem Bursa Büyükşehir Belediyesi hem de Mudanya Belediyesi stratejik planlarında Mudanya Turizmi için benzer hedefler bulunmaktadır. Turizm ile ilgili çalışmalar-da ilgili paydaşların, mutlaka karar mekanizmalarına katılımları sağlanmalıdır. Mudanya Turizmine yönelik hazırlana planların ve önerilerin hayata geçirilmesini sağlamak ve kurum, kuruluş ve işletmeler arasında koordinasyon sağlamak üzere mutlaka bir kurum-sal yapı oluşturulmalıdır. Bu yapının içerisinde hem resmi kurumlardan hem de özel sektörden katılım-cılar bulunmalıdır. Bu yapının sorumluluğunda plan hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığı izleyecek bir izleme sistemi kurulmalı ve performans hedeflerine ulaşım düzeyi belli aralıklar ile ilgilere raporlanmalıdır.

* Mudanya’da hali hazırdaki turistik aktivitelerin oldukça yetersiz olduğu düşünülmektedir. Birçok katılımcı Mudanya’da turistleri ilk günden sonra il-çede tutmanın oldukça zor olduğunu ifade etmiştir. Turistlerin Mudanya’da daha fazla konaklamasını sağlayacak aktivite alanlarına ve işletmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Mudanya’da turistler için cazibe oluş-turabilecek herhangi bir çarşının varlığından bahset-mek mümkün değildir. En önemli çekim merkezlerin-den biri olan ve birçok butik otele ev sahipliği yapan eski Mudanya Evlerinin bulunduğu alanın düzenle-nerek cazibe merkezi haline getirilmesi gerekmek-tedir. Bu bölgedeki yerel turistik girişimci sayısının artırılmasına yönelik acil faaliyetler yerine getirilme-lidir. Bu bölgede ve Tirilye sahilinde kümelenen et ve balık restoranlarının mimari yapılarının, mobilya vb. unsurlarının otantik bir şekilde ve tek tip olarak yeni-den kurgulanması gerekmektedir. Yöresel ürünleri ön plana çıkaracak atölyelerin, kursların, satış alanları-nın sayılarının ve niteliklerinin artırılmasına yönelik faaliyetler planlanmalıdır.

* Mudanya’daki mevcut turistik aktivitelere ek olarak özellikle deniz ve doğa sporlarına yönelik çalışmalar-da bir yetersizlik bulunduğu görülmektedir. Mudan-ya’nın konumu, potanSiğil turistlerin bulunduğu ve her ürün ve hizmet satmak isteyenin yönünü çevirdiği İstanbul ve Bursa gibi iki büyük şehre oldukça yakın-

dır. Konumun sağladığı avantajlar ve şehir yaşamının getirdiği sıkıntılar dikkate alınarak bu illerden Mu-danya’ya eko-turizm faaliyetlerine katılacak turistle-ri çekebilecek tesisler yapılmalıdır. Hali hazırda Mu-danya’da örnekleri görülen Keçi Çiftliği gibi tesislerin turistik anlamda sayıları ve nitelikleri artırılmalıdır. Trekking, bisiklet, off-road, yelken ve su sporları gibi aktivitelerin yapılabileceği alanlarda fizibilite ve plan-lama çalışmaları yapılmalıdır. Bu aktivitelere özellikle köylerin katılımını sağlayacak önlemler alınmalıdır. Bu çerçevede köylerin özellikleri çıkartılarak her kö-yün en uygun yetenekleri bu aktivitelere entegre edil-melidir. Örneğin bazı köyler gastronomik özellikleri ile ilgili bazı köyler de el sanatları, tarım ürünleri gibi özellikleri ile planlamalara dahil edilmelidir.

* Mudanya’nın bir turistik Destinasyon olarak plan-lanmadığı ve tanıtım çalışmalarının bu çerçevede yapılmadığı ifade edilmektedir. Hali hazırda fuarlara katılım sağlanarak ve yöresel ürünler ikram edilerek yapılan tanıtım çalışmalarının istenilen sonuçları sağlamadığı görülmektedir. Bölgeye yönelik düzen-lenen tur sayısının ve konaklama işletmelerinin do-luluk oranlarının artırılması için daha etkin tanıtım çalışmaları yapılması gerekmektedir. 2015 yılı Mayıs ayında Bursa’daki seyahat acentaları davet edile-rek yapılan organizasyonlar gibi organizasyonların sayılarının artırılması gerekmektedir. Davet edilen acenta temsilcileri, gazeteciler ve yabancı konukların mutlaka görüşleri alınmalı, not edilmeli ve önerilerin hayata geçirilmesi, eleştirilerin giderilmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

* Hem turizm ile ilgili işletmeler hem de sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, eğitimli personel yetersiz-liğinden şikayet etmektedir. Mevcut işletmelerin he-men hemen tamamında eğitimli personel yetersizliği en önemli sorunlar arasında vurgulanmıştır. Eğitimli personel yetersizliği yanında işletmelerde çalışacak işgücü bulma konusunda da sorunlar yaşandığı ifade edilmiştir. İşgücü ile ilgili olarak yaşanan sorunların işletmelerin hizmet kaliteleri açısından da sorunlara neden olduğu görülmektedir. Bu çerçevede özellikle ara eleman olarak kabul edilebilecek işgücünün ye-tiştirtilmesi konusunda ilçe milli eğitim müdürlüğü ve il istihdam kurulu ile işbirliği yapılması zorunluğu olduğu değerlendirilmektedir. İşletmelerin ilçede tu-rizm eğitim alan gençlerin istihdamına öncelik verme-si ve onlara sağlıklı bir çalışma ortamı sağlaması ve teşvik edici olması oldukça önemlidir.

* Bursa ili ve Mudanya ilçesi yerel yönetimlerinin beraberce vereceği karardan sonra Mudanya bir tu-rizm kenti olarak tanımlanacaksa mutlaka yerel hal-kın turizm konusunda bilinçlendirilmesine ihtiyaç duyulacaktır. Turizm ile ilgili vizyona ve hedeflere ulaşılabilmesi için halkın bu konuda bilinçli olması

108 109

oldukça önemlidir. Hem sivil toplum kuruluşları ile yapılan görüşmeler hem de odak grup toplantısına katı-lanlar tarafından ifade edilenler çerçevesinde bir değerlendirme yapıldığında bu konuda sorunlar bulundu-ğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle turizm faaliyetleri ile ilgili karar süreçlerine halkın katılımının sağlanması, bilinçlendirmeye yönelik etkin faaliyetlerin yapılması, yerel turizm girişimci sayısının artırılması oldukça önemlidir. Halkın turizmden elde ettiği geliri artırması ve turizm faaliyetlerini bir kazanç kapısı olarak görme-ye başlaması ile birlikte bilinç düzeyinde de önemli gelişmeler sağlanmış olacaktır. Bilinçlenme ile birlikte şehrin turistik görünümünde, yapılaşmada, turistlerle olan iletişimde yaşanan sorunların ortadan kalkacağı düşünülmektedir.

Tablo 18. Sivil Toplum Kuruluşlarına Göre Mudanya Turizminin Mevcut Durumu

İFADELER ORT S. S

Mudanya’da turizm faaliyetleri için doğal çevre uygundur. 4,85 0,38

Mudanya’daki hava kalitesi yeterlidir. 4,23 0,83

Mudanya turistik faaliyetler için uygun bir iklime sahiptir. 4,23 0,44

Mudanya’da turistik çekiciliğe sahip önemli arkeolojik alanlar bulunmaktadır. 4.15 0,56

Mudanya’da korunmuş yerel kültürel özellikler bulunmaktadır. 3,69 1.11

Mudanya’da turistik çekicilik sağlayan önemli festival ve şenlikler yapılmaktadır. 3,62 0,96

Mudanya’da turistik çekicilik sağlayan yapıların durumu iyidir. 3,31 1,5

Mudanya’daki turistik alanlarda katı ve sıvı atık sistemi yeterlidir. 3,31 1.11

Mudanya’da yeterli temiz su kaynakları bulunmaktadır. 3,23 0,93

Turistik bir Destinasyon olarak Mudanya’nın tanıtımı yeterlidir. 3,08 1,32

Konaklama tesislerindeki aktivite olanakları yeterlidir. 3,01 1,29

Turizme yönelik planlı ve programlı çalışmalar yapılmaktadır. 2,92 1,5

Turizm çeşitliliği açısından yeterli bir Destinasyondur (kültür, av, eko turizm vb. ). 2,85 1,28

Turizm işletmelerinde yeterli eğitimli personel çalışmaktadır. 2,69 1.18

Yerel halkın turizm bilinci yeterli düzeydedir. 2,68 1.18

Mudanya’nın turistik ve genel alt yapısı (su, drenaj, enerji, iletişim, yollar, otoparklar vb. ) yeterlidir. 2,62 1,39

Mudanya’da yeterli derecede alışveriş olanakları bulunmaktadır. 2,54 1,05

Turizm işletmelerinde farklı gruplara yönelik fiyat çeşitliliği bulunmaktadır. 2,54 1.13

Mudanya’daki turizm işletmelerinde temizlik ve hijyen standartları yeterlidir. 2,38 1,33

Mudanya’daki turistik alanlara ulaşım imkanları yeterlidir. 2,38 1,39

Mudanya’daki konaklama tesislerinin hizmet kalitesi yeterlidir. 2,31 0,63

Mudanya’da doğal yaşamın korunmasına dikkat edilmektedir. 2.15 0,99

Mudanya’daki konaklama tesisi ve restoranların sayısı yeterlidir. 2.15 0,9

Mudanya’daki yiyecek-içecek işletmelerinin hizmet kalitesi yeterlidir. 2,08 0,86

Mudanya’da turistlere yönelik yeterli sağlık imkanları (eczane, sağlık ocağı vb. )bulunmaktadır. 2,01 1,23

Mudanya’da turistlere yönelik destek işletmelerinin sayısı yeterlidir (banka, bankamatik vb. ) 1,92 1.19

Yerli halkın turistlere karşı tutum ve davranışları olumludur. 1,85 1.14

Turizm işletmesi çalışanlarının turistlere yönelik tutum ve davranışları iyidir. 1,77 0,6

Mudanya’da turistlere yönelik güvenli bir ortam bulunmaktadır. 1,38 0,51

Not: 1- Kesinlikle katılmıyorum………….5 “Kesinlikle katılıyorum”

2.7 MUDANYA TURİZMİ SWOT ANALİZİ

SWOT Analizi, herhangi bir durumun ya da sürecin güçlü (strength) zayıf (weakness) taraflarını belir-lemekte, iç ve dış çevreden kaynaklanan fırsatları (opportunities) ve öne çıkan tehditleri (threats) net-leştirmek için kullanılan sistematik bir metoddur. Bu metot, herhangi bir girişim ya da projede önceden belirlenen amaçlara ulaşmak için olumlu ya da olum-suz iç ve dış faktörlerin tanımlanmasını gerektirir. SWOT Analizi yöntemi, 1960’lı yıllarda Harvard Üni-versitesi’nde geliştirilerek dünyada yaygınlaşmıştır. SWOT Analizi yoluyla fırsatların önceden tespit edil-mesi, tehditlerin tanımlanması, sahip olunan üstün-lüklerin rekabet üstünlüğüne dönüştürmek üzere nasıl planlanacağının tasarlanması mümkün olabil-mektedir. Bu analiz aynı zamanda hangi zayıf yönle-rin öncelikle ortadan kaldırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle herhangi bir projeyi SWOT Analizi ile değerlendirmek stratejik ve sistematik bir yaklaşımın gereğidir.

SWOT Analizi uygulamalarına bakıldığında özellik-le turizm Destinasyonların değerlendirilmesinde ve uzun vadeli planlamaların yapılmasında sıklıkla kulla-nıldığı ve master planların hazırlanmasında katılımcı bir anlayışla bu yöntemin dört boyutunun ortaya ko-nulduğu görülmektedir. Diğer bir ifade ile bir turizm Destinasyon’unun geleceği planlanırken hangi güçlü yanlarının bulunduğu, destinasyonun ne tür zayıflık-lar içerdiği, hangi özel fırsatların bulunduğu ve özel olarak hangi tehditlerle karşı karşıya bulunduğu gibi dört temel konu, farklı paydaşların katıldığı tartışma ve toplantılarla belirlenmektedir.

Çalışmanın bu bölümünde Mudanya Turizmine yönelik SWOT analizine yer verilmektedir. Yapılan SWOT Ana-lizi ile Mudanya’nın turizm alanındaki güçlü ve zayıf yönleri ortaya konulmakta gelecekte Mudanya lehine oluşabilecek fırsatlar ve Mudanya’nın turizm alanında karşılaşabileceği tehditler belirlenmektedir. Literatür taraması, paydaş görüşmeleri ve odak grup toplantısı sonucunda Mudanya’nın SWOT Analizinin aşağıdaki gibi belirlenebileceği değerlendirilmektedir.

110 111

Fırsatlar Tehditler

• Bölgenin farklı turistik aktivitelere olanak vermesi • Turistik Destinasyon konseptini dikkate almayan yapılaşma ve görsel kirlilik

• Ekoturizmin giderek daha popüler olması• Kontrolsüz alanlarda yaşanan katı atık sorunları ve çevre tahribatı

• Çok çeşitli eko turizm faaliyetlerinin yapılabilmesine imkan tanıyan doğal çevrenin bulunması

• Deniz odaklı turizm anlayışının yerleşmiş olması

• Turizmle ilgili yatırımlara sağlanan BEBKA teşviklerinin bulunması

• Acentacılık faaliyetlerinin gelişmemiş olması

• Yerel yönetimlerin turizm çalışmalarına yönelik ilgisi• Bursa Destinasyonu tanıtımında Bursa Merkezin ön plana çıkarılması

• Turizm yatırımcıları için TKDK desteğinin bulunması• Mudanya turizm faaliyetlerinin gelişimi için Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması gereken kritik faaliyetlerin bulunması

• Hıristiyan dünyasına yönelik özel turizm faaliyetlerinin yapılabilirliği

• Mudanya’da ticari hayatın içerisinde yer alan kişilerin “turistik Destinasyon” kavramına olan yabancılıkları ve turizm politikalarına destek verme zorlukları

• Özel olarak Yunanistan’a yönelik kültür turizmi aktivitelerinin yapılabilirliği

• Yerli halkın ve esnafın turizm konusundaki bilgi ve bilinç yetersizliği

• Yakın coğrafyadaki inanç çekim merkezleri ile ortak faaliyetler düzenleyebilme fırsatı

• Şehir içindeki mevcut trafik planlamasının bozukluğu

• Bursa Destinasyonuna entegre olabilecek faaliyetler geliştirebilme imkanı

• Şehir içinden akan trafik düzeninin turistik bir Destinasyon niteliğine izin vermeyişi

• Sağlık turizmine yönelik aktiviteler geliştirme fırsatı• Yakın coğrafyadaki öne çıkan diğer Destinasyonların özel üstünlükleri

• İstanbul deniz ulaşım noktalarında Mudanya tanıtım imkanlarının bulunması

• Köylerdeki tamamlayıcı turizm aktiviteleri için bilgi birikimi ve nitelikli işgücü yetersizliği

• İç ve dış pazara yönelik gastronomi turizmi yapma imkanı• Yöreye has ürünlerle ilgili tescil ve coğrafi işaretlemelerin bulunmaması

• Bursa Destinasyon’unun yaptığı sağlık turizmi yatırımları ve faaliyetlerinden faydalanma imkanı

• Mudanya’daki tarihsel ve kültürel çekicilik unsurlarındaki bakımsızlık

• Sportif balıkçılığa uygun iskelelerin yapılabilme imkanının bulunması

• Tarihsel ve kültürel çekicilik unsurlarındaki tanıtıcı bilgilendirme altyapısının bulunmaması

• Mudanya Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi’nin bulunması • Kruvaziyer gemilerine yönelik planlamanın yapılmaması

• Mudanya Destinasyonunu temel parçalarına bağlayan karayollarının mevcut durumu

• Çocuklu ailelere yönelik turizm planlamasının bulunmaması

Tablo 19. Mudanya Turizmine Yönelik SWOT Analizi

Güçlü Yönler Zayıf Yönler

• İşletmecilik maliyetleri açısından lojistik avantajların bulunması

• Mudanya Destinasyonuna ilişkin turistik ürün paketinin mevcut olmaması

• Kamu ve STK’lar arasındaki olumlu işbirliği • Acenta ve tur operatörleri ile iletişim yetersizliği

• Turizm için güvenli ortam • Yerel acentacılık faaliyetlerinin bulunmayışı

• Eko turizm için doğal kaynaklar ve bozulmamış doğal çevre • Nitelikli turistik işletme yetersizliği

• Paydaşlar arasındaki işbirliğinin gelişmiş olması• Somut ve somut olmayan turizm envanterinin bulunmaması

• Geçmişten getirdiği tarihsel kaynaklar • İşgücü yetersizliği

• Deniz ulaşımı kolaylığı • Tamamlayıcı hizmet işletmesi yetersizliği

• İstanbul ve Bursa’ya yakınlık ve ulaşım kolaylığı• Mudanya’nın turistik bir Destinasyon olarak ele alınmaması

• Bilinen bir coğrafyada bulunmasından kaynaklanan tanınırlık avantajı

• İşletmelerde ve Mudanya’da turistlere yönelik aktivite yetersizliği

• İnanç turizmi için özellikle Hıristiyan dünyasına yönelik güçlü bir altyapıya sahip olunması

• Turizm bilgilendirme ofislerinin bulunmaması

• Türk tarihi açısından önemli olay ve yapılara ev sahipliği yapmak

• Gastronomik zenginliklerin yeterince değerlendirilememesi

• Gelişmiş bir bölgede bulunmaktan kaynaklı gelişmişlik avantajı (çevresel gelişmişlik)

• Nitelikli işgücü yetiştirecek eğitim kurumlarının bulunmaması

• Sağlık turizmi açısından en nitelikli havalarından birine sahiplik ve sertifikalandırma imkanının bulunması

• Şehrin turistik altyapısındaki temel eksiklikler

• Şehir pazarlaması konusundaki bilgi eksiklikleri

• Şehirdeki turizm işletmelerinin nitelikleri ve genel görünümü

• Turizm Destinasyonu açısından özel hedeflerin bulunmayışı

• Bilgi iletişim teknolojilerinin tanıtım faaliyetlerine entegre edilmemesi

• Mudanya için temel turizm konseptlerinin belirlenmemiş olması

• Şehrin trafik altyapısının uygun olmayışı

• Uzun vadeli turizm planlaması ve politikalarının belirsiz oluşu

• Turizm plan ve politikalarının uygulanabilirliği açısından Büyükşehir Belediyesi ile iletişimin güçlü olmaması

• Kruvaziyer turlar için liman eksikliği

112 113

Mudanya’nın yüz yüze kalabileceği tehditlerin giderilmesine yönelik stratejik kararlar:

Mudanya’nın genel görünümünün turistik Destinasyon konsepti ile tutarlı hale getirilmesi için cephe düzenlemesi kuralları belirlenecektir.

Deniz turizminin yanı sıra Mudanya’da yapılabilecek çeşitli turizm faaliyetlerinin ve sunulan imkanların tüm paydaşlara tanıtılması sağlanacaktır.

Bursa Destinasyonu tanıtımında Mudanya turizm unsurlarının da yeterli oranda yer almasını sağlayacak girişimlerde bulunulacaktır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması gereken turizm ile ilgili kritik faaliyetlerin zamanında tamamlanması için tüm Mudanya kamuoyunun desteğinin sağlanmasına yönelik çalışmalarda bulunulacaktır.

Turistik Destinasyon kavramının gerekleri ve bu doğrultuda yapılması gerekenler halka ve esnafa anlatılacak ve desteklerinin alınması sağlanacaktır.

Yerli halkın ve esnafın turizm konusunda bilinçlenmesini sağlayacak faaliyetler düzenlenecektir.

Mudanya şehir trafiği turizm faaliyetleri için uygun hale getirilecek ve bu doğrultuda trafiğe kapalı alanlar oluşturulacaktır.

Şehir içi trafiğinin Mudanya turizm unsurlarının çekiciliğini artıracak şekilde yeniden düzenlenmesi sağlanacaktır.

Yakın coğrafyadaki özel üstünlüklere sahip Destinasyonlarla rekabet edilebilmesi için ürün ve hizmetlerde farklılaştırma ve çeşitlendirmeler yapılacak ve orijinal özellikler ön plana çıkarılacaktır.

Yakın coğrafyadaki diğer Destinasyonlarla ortak pazarlama anlaşmaları yapılacaktır.

Kırsal alanlardaki turizm faaliyetleri için yerel halkı girişimci adaylarının bilgi birikimlerini artıracak eğitimler verilecek ve danışmanlık desteği sağlanacaktır.

Mudanya’ya özgü üstünlükler ve ürünlerle ilgili tescil ve coğrafi işaretleme süreçleri başlatılacak ve sonuçlandırılacaktır.

Mudanya’daki tarihsel ve kültürel çekicilik unsurlarının bakım ve restorasyon planlaması yapılacak ve gerekli finansal kaynaklar tespit edilerek bakım ve restorasyon süreçleri başlatılacaktır.

Mudanya ve çevresindeki tarihsel ve kültürel çekicilik unsurlarına yönelik bilgilendirme ve yönlendirme levhaları ve tanıtım broşürleri hazırlanacak ve farklı dillerde sunulacaktır.

Kruvaziyer turizmine yönelik hizmet verilip verilemeyeceği ile ilgili fizibilite çalışması başlatılacaktır.

Mudanya Destinasyonunu yakın çevresindeki çekicilik alanlarına bağlayan karayollarının mevcut durumunun iyileştirilmesine yönelik ilgili devlet kurumları nezdinde girişimlerde bulunulacaktır.

Mudanya Destinasyonunu yakın çevresindeki çekicilik alanlarına karayoluna alternatif olacak şekilde deniz yoluyla ulaştıracak çalışmalar için fizibilite çalışmaları başlatılacaktır.

Çocuklu ailelerin Mudanya Destinasyonunda vakit geçirebileceği temalı parklar, spor alanları ve eğlence merkezleri oluşturulacaktır.

Mudanya’nın seçkin, özel ve üst kategori bir Destinasyon olarak tanımlanması için süreç yapılandırmak.

Estetik unsurların birincil dereceden önemli olarak ele alınması.

Seçkin ve üst kategori tanımlaması ile tutarlı özel turizm organizasyonlarına ev sahipliği yapmak.

Mudanya’yı rakiplerinden farklılaştıran unsurların belirginleştirilerek öne çıkarılması.

Üst kategori ve seçkin tanımlaması ile tutarlı fiziksel yapıların ortaya çıkarılması ve kümelenme etkisi yoluyla yoğun bir görünüm elde edilmesi.

Mudanya’nın turizm faaliyetleri ile ilgili zayıflıklarının giderilmesine yönelik stratejik kararlar

Nitelikli turistik işletme sayısının artırılmasını sağlayacak teşvik politikaları geliştirilecektir.

Potansiyel girişimcilere yönelik yatırım rehberleri hazırlanacak ve finansal destek alabilmeleri için danışmalık desteği sağlanacaktır.

Nitelikli işgücü sağlamaya yönelik eğitim kurumları sürece dahil edilecektir.

Tamamlayıcı hizmet işletmelerinin (Sağlık, eğlence, eğitim, özel kurs vb. ) sayısını artırmaya yönelik teşvikler sağlanacaktır.

Turizm alanlarındaki altyapı eksiklikleri belirlenecek ve eksiklikler envanteri çıkarılacaktır.

Her mevsim için ayrı ayrı olmak üzere yurtiçi ve yurt dışı hedef pazarlarda tanıtım çalışmaları için profesyonel süreç yapılandırılması amacıyla danışmanlık hizmeti alınacaktır.

Bölgede yapılabilecek alternatif turizm türleri ile ilgili fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

Gastronomik zenginlikler ön plana çıkartılacak ve bunun için somut olmayan kültürel miras envanteri hazırlanacaktır.

Gastronomi turizmine yönelik olarak özellikli işletmelerin kurulmasını teşvik edici politikalar belirlenecektir.

Turizm faaliyetlerinin planlanması, koordinasyonu ve yönetimi için Mudanya Belediyesi bünyesinde özel bir birim oluşturulacaktır.

Bölgede seyahat acentacılığı faaliyetlerinin oluşmasına destek verici uygulamalar geliştirilecektir.

Sahil bölgelerinde, Büyükşehir Belediyesi ile koordineli olarak etkin bir çevre yönetim ve denetim sistemi kurulacaktır.

Bölge halkının turizm ve özellikle de eko turizm faaliyetlerine katılımını sağlayacak bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri yapılacaktır.

Eko turizm alanlarının korunması ve düzenlenmesi için işletmecilere ve yerel halka eğitimler verilecektir.

Yerel halkın eko turizm alanlarında nitelikli işletmecilik faaliyetleri yapabilmesi için teşvik politikaları belirlenecektir.

Mudanya Destinasyonuna ilişkin alternatif turistik ürün paketleri hazırlanması sağlanacaktır.

Tanıtım ve pazarlama konusundaki eksikliklerin envanterinin çıkarılması için ilgili taraflardan oluşan bir komite oluşturulacaktır.

Acenta ve tur operatörleri ile iletişim yetersizliğini gidermek amacıyla özellikle İstanbul ve Bursa’daki seyahat acentaları ve tur operatörleri yetkililerine rutin ziyaretler yapılacak ve Mudanya’da ağırlamalar planlanacaktır.

Somut ve somut olmayan turizm envanteri çıkarılacak ve elde edilen bilgiler ışığında iç ve dış pazara yönelik Mudanya Turizm Rehberi hazırlanacaktır.

Mudanya’nın turistik Destinasyonkonsepti ile ön plana çıkartılması için algı yönetimine yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Mudanya’da turistlere yönelik kültürel ve sportif aktivite alanları oluşturulacaktır.

İstanbul ve Mudanya deniz otobüsü iskelelerinde turizm ofisleri açılacaktır.

Şehir pazarlaması konusunda profesyonel danışmanlık hizmeti alınacaktır.

Şehirdeki turizm işletmelerinin nitelikleri ve genel görünümünün iyileştirilmesi için standartlar belirlenecek ve etkin denetim politikaları oluşturulacaktır.

Mudanya’da kısa, orta ve uzun vadede hangi turizm türlerinin geliştirileceğine karar verilecek ve bu doğrultuda spesifik hedefler belirlenecektir.

Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ışığında tanıtım faaliyetlerinin elektronik ortamda da etkili şekilde yapılması için çalışmalar yapılacaktır.

Şehrin trafik altyapısı turistik Destinasyon konseptiyle uyumlu hale getirilecektir.

Mudanya turizmi için kısa vadeli planlamalar yerine 5 yıl ve üzerini içeren uzun vadeli planlamalar yapılacak ve politikalar oluşturulacaktır.

Turizm plan ve politikalarının uygulanabilirliği açısından Büyükşehir Belediyesi ile güçlü iletişim kanalları kurulacak ve bu kanallarda tıkanıklık yaşanmasını önleyecek uygulamalar geliştirilecektir.

115114

116 117

3. MUDANYA TURİZMİ İÇİN GELİŞME EĞİLİMLERİ

Çalışmanın bu bölümünde Mudanya Turizminin ge-lişimi için dünyadaki eğilimlerden hareketle turizm pazarlaması kapsamında yapılması gerekenler, gele-cekle ilgili öngörüler ve sınırlılıklara yer verilmektedir.

3. 1 TURİZM PAZARLAMASI KAPSAMINDA GENEL DEĞERLENDİRMELER VE MASTER PLANIN ANA BİLEŞENLERİ

Herhangi bir bölgeye ilişkin turizm pazarlaması süreci, temelde iki kategoride ele alınmaktadır. Bunları; stra-tejik düzeyde yapılması gerekenler ve operasyonel düzeyde yapılması gerekenler olmak üzere iki ana grupta ele almak mümkündür. Diğer bir ifade ile ön-celikle turizm alanında hangi hedef pazarlara hitap edileceği, hangi turizm ürünlerinin sunulacağı, ne tür konumlandırma kararlarının alınacağı gibi stratejik konuların netleştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu temel aşamanın ardından ikinci aşama olan operas-yonel düzeyde ise mevcut turizm ürünleri üzerinde hangi iyileştirmelerin yapılması gerektiği, ürün geliş-tirme çerçevesinde nelerin ekleneceği ya da mevcut ürün ve hizmet sunumlarından hangilerinden vazge-çileceği gibi konulara karar verilmelidir. Kısaca turizm pazarlaması, stratejik ve operasyonel düzeydeki ka-rarlar topluluğunun uygulanmasından oluşmaktadır. Örneğin bisiklet yollarının hazırlanması turizm pazar-lamasına yönelik operasyonel bir karar iken, bisiklet turizmi ile ilgili faaliyetlerin yapılmasına karar vermek başlı başına stratejik bir karar olmaktadır.

Mudanya turizm pazarlaması açısından bakıldığında turizm master planının dört ana bileşeni bulunmaktadır.

Bileşen 1: Ürün iyileştirme bağlamında mevcut Mu-danya ürününün iyileştirilmesi ve geliştirilmesi

Bileşen 2: Yeni ürün geliştirme bağlamında turizm pazarı için yeni bir Mudanya ürünü oluşturulması

Bileşen 3: Mevcut ve yeni Mudanya ürünleri için han-gi muhtemel pazarlara hitap edilmesi gerektiğinin belirlenmesi

Bileşen 4: Mudanya ürününün iç ve dış turizm paza-rında nasıl bir konumlandırmaya dayandırılacağı ka-rarının verilmesi

Mudanya’nın hali hazırdaki mevcut turizm arz kay-nakları, tıpkı Türkiye gibi ucuz ülke ve Destinasyon olarak değerlendirilmesine neden olmaktadır. Hali hazırdaki konaklama işletmelerinin sayısı, kapasitesi ve nitelikleri bu algıya uygun yapıdadır. Konaklama işletmelerinin mevcut günlük kapasitesi 771 kişidir. Bu kapasite Mudanya’nın bir Destinasyon olarak

kabul edilmesi ve talep görmesi açısından oldukça yetersizdir. Mevcut tesislerin önemli bir kısmının pan-siyon niteliğindeki tesislerden oluşması da ucuz Des-tinasyon imajını güçlendirmektedir. İlçenin turizm anlamındaki tanıtımında turistik gelirin artırılması ana hedefine odaklanılmadığı görülmektedir. Her yıl EMITT (Doğu Akdeniz Uluslararası Turizm ve Seyahat Fuarı) gibi turizm profesyonellerinin buluştuğu bir fu-arda Mudanya ile ilgili herhangi bir tur veya oda satı-şının gerçekleştirilemediği görülmektedir. Yapılan ça-lışmaların Mudanya’nın bilinirliği ve tanıtımına katkı sunduğu çok açıktır. Ancak Mudanya açısından hedef kitle sayılacak ve konaklama gerçekleştirecek grup-lara yönelik başarılı bir çalışma olduğunu söylemek mümkün değildir.

Mudanya Turizm Master Planı saha çalışmaları sıra-sında Mudanya’nın tanıtım ögeleri olarak sunulan de-ğerlerinin bir turistik ürün haline dönüşemediği görül-müştür. Ön plana çıkarılan her ürün için Mudanya’da müze, örnek çiftlik, örnek atölye, yerel ürünler sunan restoranlar vb. gereklidir. Ancak Mudanya’da bu ko-nuda herhangi bir tesisin bulunmadığı belirlenmiştir. Tanıtımı yapılarak bilinirliği artırılmış ürünler için Mu-danya’da mutlaka destekleyici işletmelerin kurulması gerekmektedir. Gastronomik çekiciliklerin tescilleri yaptırılmalı ve bu ürünler mutlaka nitelikli restoranla-rın menülerinde yer almalıdır. Özellikle Girit Dantelleri ile ilgili üretim ve satış üniteleri kurulmalı ve bu işlet-meler desteklenmelidir.

Bölgesel olarak turizm değerlerinin ve işletmelerin tanıtıldığı görsel çekiciliği ve işlevselliği yüksek bir web sitesi, facebook ve twitter hesabı oluşturulma-lıdır. Bu web sitesi üzerinden bölgedeki turizm işlet-melerinin tanıtımı yapılmalı ve turistlerin rezervasyon yapabilmesi sağlanmalıdır. Mudanya’daki kamu ku-rumlarının tüm antetli kağıtlarında ve yazışmalarında bu web sitesine yer verilmeli ve görünürlüğü sağlan-malıdır. Hazırlanacak olan bu web sitesinin özellikle Arapça ve İngilizce dilinde de hizmet vermesi sağlan-malıdır. Web sitesinin yürütülmesi yerel yönetimler aracılığı ile yapılmalı ve tüm turizm işletmelerinin bu sisteme dahil olması sağlanmalıdır. Bu site işletmeler açısından aynı zamanda bir sanal seyahat acentası gibi işlev görmelidir.

Mudanya merkezde ve kıyı bölgelerinde dışarıdan gelen turistlerin kolay ulaşabileceği yerlerde turizm bilgilendirme merkezleri kurulmalıdır. Bu merkezler aracılığı ile turistlere Mudanya ile ilgili ilk elden ve sağlıklı bilgiler aktarılmalı ve turistlerin yaşadıkları sorunların çözümüne yardımcı olunmalıdır. Bu mer-kezler aynı zamanda Mudanya’yı ziyaret eden turist-lerle ilgili istatistiki verilerin tutulmasına yardımcı olmalıdır.

Mudanya açısından turizm pazarlaması anlamındaki en önemli eksikliklerden biri turistlerin katılabilecek-leri aktivitelerin yetersizliğidir. Hali hazırdaki haliyle Mudanya’nın en önemli çekiciliği deniz ve kültürel ögelerdir. Yağışlı günlerde turistlerin katılabilecek-leri herhangi bir aktivite bulunmamakta ve turistler konakladıkları yerlerden erken ayrılarak evlerine dönmektedirler. Bu durumun engellenmesi ve aktivi-te zenginliği için Mudanya’da turistler için alternatif turlar planlanmalı ve işletmeler gelişene kadar yerel yönetimler aracılığı ile bu faaliyetler desteklenmeli-dir. Bu kapsamda misafirler için köy ziyaretleri, şelale ve göl ziyaretleri, köylere gastronomi turları gibi orga-nizasyonlar düzenlenebilir.

Pazarlamanın önemli ayaklarından biri dağıtım ka-nallarıdır. Toptancı tur operatörleri ve perakendeci seyahat acentalarına yönelik tanıtım ve pazarlama organizasyonları yapılmalı ve yerel seyahat acenta-larının kurulması ve gelişimi sağlanmalıdır. Yurtiçi ve yurtdışındaki tur operatörleri ve seyahat acentaları Mudanya’ya davet edilerek Mudanya ile ilgili tanıtım programları yapılmalı ve bölgenin potanSiğili ilgili işletmelere aktarılmalıdır. Yapılacak bu faaliyetler neticesinde Mudanya’nın acentaların konaklamalı tur programlarına girmesi sağlanmalıdır. Böylelikle Mu-danya’daki konaklama sürelerinin uzatılması ve elde edilen gelirlerin artırılması mümkün olacaktır.

3. 2 MUDANYA TURİZMİ İLE İLGİLİ GELECEK ÖNGÖRÜLERİ

Mudanya turizminin geleceği açısından kritik öne-me sahip birkaç konu bulunmaktadır. Bu konulardan biri Mudanya sahil düzenleme projesidir. Bu projeye entegre olarak hazırlanacak olan ölçekli planlar ile gelecekte Mudanya Kıyı Bölgesi’nde sağlıklı bir ya-pılaşmanın bulunacağını söylemek mümkündür. Kıyı bandı ile ilgili yapılacak düzenlemeler ve geliştirile-cek projeler ile yatırımcıların dikkatlerinin bu bölgeye yönelmesini sağlayacak ve kısa zamanda bölgedeki nitelikli turizm işletmelerinin sayısında hızlı bir artış sağlanmış olacaktır. Bu artış ile birlikte bölgeye yö-nelen turistik talep çeşitlenecek ve elde edilen turizm gelirlerinde önemli bir artış sağlanmış olacaktır.

Mudanya Turizmini etkileyecek bir başka önemli faktör doğal çekiciliklerdir. Metropol şehirlere yakın ancak bozulmamış doğal çevre imkanları sunan Mu-danya, alternatif ve doğayla iç içe bir tatil yaşamak isteyen kişilerin tercih mekanı olacaktır. Hali hazırda gemi ve eski istasyon binası gibi temalarla hizmet ve-ren konaklama işletmelerinde yurtdışından ve İstan-bul’dan önemli bir turistik talep oluşmuş durumdadır. Gelecekte buna benzer tesislerin sayısının hızla arta-

cağı öngörülmektedir. Mudanya’da tarım faaliyetleri ana gelir kaynaklarından biridir. Turizm faaliyetlerinin gelişmesine paralel olarak tarım faaliyetlerinin de tu-rizme entegre olacağı ve kırsal turizm faaliyetlerinin gelişeceği düşünülmektedir.

Gelecek yıllarda ulaşım imkanlarının gelişmesi, yeni plajların kullanıma açılması ve altyapı eksikliklerinin giderilmesiyle bölgeye yönelecek günübirlikçilerin sayısında çok daha hızlı bir artış olacağı değerlendi-rilmektedir. Sosyal belediyecilik anlayışı elbette çok önemlidir. Ancak var olan doğal kaynakların sürdürü-lebilirliğinin sağlanması ancak kısıtlamalar ile müm-kün olabilecektir. Bu çerçevede özellikle kıyı bölge-lerine yönelik araç trafiğinin sınırlandırılması ve kıyı bölgeleri dışında büyük otopark alanlarının yapılması gerekecektir. Bu otopark alanlarından kıyı bölgeleri-ne ulaşım için ise belediyelerin planlama yapması ve çözümler üretmesi gerekmektedir.

3. 3 MUDANYA TURİZMİ İÇİN SINIRLILIKLAR

Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Vizyonu Belgesi’nde vizyona yönelik ilkeler başlığı altında “Turizm plan-lamasının bütüncül planlama yaklaşımı ile merke-zi-yerel yönetimlerin eşgüdümü sağlanarak, yönetsel organizasyonun ve finans olanaklarının birlikte ele alınması” ilkesi benimsenmiştir. Bu çerçevede hazır-lanacak olan turizm ile ilgili planların mutlaka merke-zi-yerel yönetimler işbirliği ile yürürlüğe konulabile-ceği görülmektedir. Mudanya Turizm Master Planı’nın turizm ile ilgili en üst plan olan Türkiye Turizm Strate-jisi 2023 Vizyonu Belgesi ile uyumlu olması ve o bel-geye uygun eylemlere sahip olması gerekmektedir. Bunun yanında TR41 Bölgesi Planı da Mudanya Tu-rizm Master Planı’nın sonuçlarını etkileyecek önemli bir üst plandır. Bu planda Mudanya Turizmini ilgilen-direcek aşağıdaki başlıklara değinilmektedir:

TR41 Bölge planı, Bursa 1/100.000 Ölçekli İl Çevre Düzeni Planı, Mudanya Belediyesi Stratejik planı gibi planlarda bölgenin makro planlarla bağlantıları ve makro planlardaki hedeflere katkı vermek adına neler yapılması gerektiği net bir şekilde ortaya konulmuştur.

Bursa 1/100.000 Ölçekli İl Çevre Düzeni Planı Kültür Turizm Odakları başlığı altında Mudanya, Tirilye, Misi, Kızıkköyleri gibi kültür odaklarında bütünleşik koru-ma-yeniden canlandırma planlama ve yönetim anlayı-şının bulunmadığı ve bu yaklaşımla konunun yeniden ele alınması gerektiği ifade edilmektedir. Bu planda ayrıca Su Sporları Alanları olarak Mudanya kıyıları ve göletlerde su sporlarına yönelik altyapı konusun-da bir yetersizlik bulunduğu ve bu konulara yönelik çalışmaların destekleneceğine vurgu yapılmaktadır.

118 119

Yine aynı planın SE2. H. 2.1/2.2/2.3 fıkrası altında Bursa’nın somut ve somut olmayan kültür varlıkları-nın belgelenmesi konusunda envanter çalışmaları ve bilimsel araştırmalarda yetersizlik bulunduğu ifade edilmektedir. Kültür varlıklarının erişilebilirliği ve al-gılanabilirliği konusunda da sorunlar bulunduğu vur-gulanmaktadır. Aynı planda tanıtım eksikliği, turizm sektöründeki girişimcilik yetersizliği, yöreye özgü de-ğerlerin yaşatılması konusundaki yetersizlik, turizm noktalarına erişim yetersizliği, nitelikli konaklama iş-letmelerinin yetersizliği, tarihi ve kültürel alanlardaki turizm yatırımlarındaki yetersizlik vurgulanan önemli başlıklardandır. Bu planın Plan Kararları Ve Uygulama Hükümleri Mudanya Planlama Bölgesi başlığı altında Mudanya’nın “tarihsel ve turizm kimliği ağırlıklı ka-deme merkezi” olarak tanımlandığı görülmektedir. TR41 Bölge Planı’nda 2014-2023 Alt Tedbir 4. Mu-danya ilçesinde butik otelciliğin ve pansiyonculuğun arttırılması hedefi konulmuştur (s. 139). TR41 İlçe Kal-kınma Endeksleri gruplarına bakıldığında 0,239’luk değer ile Mudanya’nın bölgede 14. sırada bulunduğu görülmektedir (TR41 Bölge Planı, s. 231). Üst ölçekli planlar ve Mudanya Belediyesi tarafından hazırlanan Mudanya Belediyesi Stratejik Planı’nda atıf yapılan sorunlardan hareketle Mudanya kırsalındaki sorun-ların odaklandığı temel noktaların envanter çalış-maları ve bilimsel çalışmalardaki yetersizlik, altyapı eksiklikleri, nitelikli turizm işletmesi yetersizliği, eri-şilebilirlik ve markalaşma konularındaki yetersizlikler olduğu ortaya konulmuştur.

Onuncu Kalkınma Planı 2014 2018, Türkiye 2023 Turizm Stratejisi ve Eylem Planları ve TR41 Bölgesi Planlarında Türkiye geneli ve bölge ile ilgili olarak ortaya konulan hedefler ile Mudanya’nın hedeflerinin örtüştüğü görül-mektedir.

Bu planlar çerçevesinde gelecekte Mudanya Bölge-sinde yukarıda sayılan başlıklar çerçevesinde hibe desteklerinin verilebileceği değerlendirilmekte-dir. Verilecek bu desteklerle Mudanya’da turizmin öncelikli sektör haline getirilmesine katkıda bulu-nulmuş olacaktır. Verilecek desteklerin tek başına bölgedeki turizm faaliyetlerini dönüştürme kapasi-tesi sınırlı olsa da önemli bir ivme kazandıracağı düşünülmektedir.

Mudanya’nın sahip olduğu turistik ürünler ve bile-şenleri, Marmara ve Karadeniz Bölgesi’ndeki birçok il veya ilçenin sahip olduklarıyla benzerlikler göster-mektedir. Bu çerçevede Mudanya’nın gelecek yıllarda turizm pastasından elde edeceği pay, rakiplerine kar-şı sahip olduğu rekabet üstünlüklerinin etkin kullanıl-masına bağlı olarak şekillenecektir. Hedeflenen nok-talara ulaşılması çoğu zaman rakiplerin stratejileri ile doğru orantılı olarak şekillenecektir. Rekabetin gücü, Mudanya Turizmini planlayanların dinamik stratejiler geliştirmesine ve hızlı hareket etmelerine neden ola-cak ve turizm açısından elde edilecek başarı bunlara bağlı olarak şekillenecektir.

120 121

4. MUDANYA İLÇESİ TURİZM STRATEJİLERİ

Çalışmanın bu bölümünde Mudanya Turizmi için be-lirlenen vizyon ve hedeflere, stratejik önceliklere ve stratejilere yer verilmektedir. Bu çerçevede öncelikle Mudanya Turizmi için vizyon ve hedefler ortaya ko-nulmuş ve bu vizyon ve hedeflere ulaştıracak strate-jiler ve stratejik öncelikler belirlenmiştir.

4. 1 MUDANYA TURİZM VİZYONU VE HEDEFLER

Vizyon ifadeleri en yalın ifadesiyle firmaların, şehir-lerin veya kurumların gelecekte kendilerini görmek istedikleri yeri ifade eden ve bu çerçevede ulaşılmak istenen üst hedefin ifade edilme biçimidir. Mudan-ya’daki paydaş görüşmeleri ve odak grup toplantı-sında görüş birliğine varılan hususlar çerçevesinde şekillenen Mudanya Turizm vizyonu ögelerinin aşa-ğıdaki şekilde ifade edilmesi mümkündür:

> Ulusal pazarda popüler ve prestijli olmak, > Yakın uluslararası pazarda (Avrupa ve Ortadoğu pazarı) üst düzey bilinirliğe sahip olmak , > Üst kategori bir turizm markası olarak algılanmak, > Seçkin ziyaretçilerin vakit geçirdiği bir turizm bölgesi olmak.> Özgün dokuya uygun, çevreyle barışık tesislerle donanmış olmak, > Eşsiz kültürel mirasına sahip çıkmak,> Sürdürülebilirliği temel almak,> Yerel halkın turizm faaliyetlerine en üst düzeyde katılımını sağlamak,> Yerel kültürel özellikleri korumuş ve turizme kazan-dırmış olmak,> Yüksek hizmet kalitesi ve turist memnuniyetini ön-celikli hedef olarak benimsemek.

Belirlenen vizyon çerçevesinde ulaşılmak istenen he-defleri ise aşağıdaki gibi ifade etmek mümkündür:

> Taşıma kapasitelerini belirlemiş ve ona göre büyüyen,> Sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlılığı geliştirmeye yönelik her yıl 4 konferans, 2 sergi ve 1 de ödüllü ya-rışma düzenleyen,> Turizm işletme belgeli konaklama işletmesi sayısı 15’e, yiyecek-içecek işletmesi sayısı ise 10’a ulaşmış,> 5 adet girişimcilik eğitimi,> 10 adet tamamlayıcı işletme kurulması ve KOSGEB’ten destek alması,> Mevcut 250 turizm çalışanının eğitilmesi,> 5 kişilik turistik altyapı komitesinin kurulması,> Altyapı eksiklikler raporunun hazırlanması,> Altyapı eksiklerinin en az %80’inin giderilmesi,> Trafik eylem planının hazırlanması ve hayatageçirilmesi,

> Mudanya Belediyesi turizm birimi kurulması,> Atık yönetim sistemi kurulması,> Mudanya tanıtım ve pazarlama komisyonu kurulması,> Tanıtım ve pazarlama eksikleri envanterinin çıka-rılması,> Yurtiçinden 100, yurt dışından 25 olmak üzere 125 acenta ve tur operatörünün Mudanya’da ağırlanması,> Her yıl ITB Berlin ve EMITT Turizm fuarlarına katılım sağlanması,> Turizm işletmelerinin fiziksel görünümü için stan-dartlar ve denetim prosedürlerinin hazırlanması,> Turistik Destinasyon konseptine uygun cephe dü-zenleme standartlar ve denetim prosedürlerinin be-lirlenmesi,> Bursa BB koordinasyon merkezinin kurulması ve her yıl 2 ortak etkinlik düzenlenmesi,> Turizm estetik komisyonu kurulması,> Cephe düzenleme standartları belirlemek amacıyla 3 yurtdışı ve 3 de yurtiçi olmak üzere 6 Destinasyona teknik gezi düzenlenmesi,> Cephe düzenleme standart ve denetim prosedürle-rini içeren el kitabı hazırlanması,> Kamuoyu desteği sağlamak amacıyla her yıl esnaf ve halkla 5’er defa toplantı düzenlenmesi,> Toplam 7 eserin bakım ve restorasyon çalışmaları-nın tamamlanmış olması,> Kültürel eserlere yönelik 3 dilde (Türkçe, İngilizce ve Yunanca) bilgilendirme levhalarının hazırlanması,> Çekicilik alanlarına ve eserlere yönelik 3 dilde (Türkçe, İngilizce ve Yunanca) yönlendirme tabale-lalrının hazırlanması,> 3 dilde (Türkçe, İngilizce ve Yunanca) Mudanya şehir rehberinin hazırlanması,> 3 dilde 3 sosyal medya hesabının açılması ve yönetilmesi,> 3 dilde www. gomudanya. com. tr web sitesinin yapılması,> Güzelyalı-Mudanya-Kumyaka-Tirilye bölgelerini deniz ulaşımı yoluyla birbirine bağlamak,> İstanbul-Mudanya arasında deniz uçağı seferleri başlatmak,> Mudanya’nın hava kalitesini uluslararası kurumla-ra tescil ettirmek,> 3 adet büyük tematik park oluşturmak,> 4 büyük turistik meydan düzenlemek,> 6 adet büyük yeraltı katlı otoparkı yapmak,> 1 adet sinema salonu da içeren modern bir kültür merkezi oluşturmak,> Destinasyon boyunca peyzaj çalışmaları yapmak,> Turizm sektöründeki personele yönelik eğitimler yapmak,

4.2 MUDANYA TURİZM MASTER PLANI SÜRECİNDE ANA BİLEŞENLER

Mudanya turizminin gelişimini ve dünya ve Türkiye turizm pastasından hak ettiği payı alabilmesini konu edinen ve bunun için kısa, orta ve uzun vadede ya-pılması gerekenleri içeren turizm master planı, dört ana bileşenden oluşmaktadır. Her bir ana bileşen al-tında, o bileşene yönelik stratejik kararlar, politikalar ve bunlara dayalı eylemler yer almaktadır.

4.2.1 Bileşen 1: Ürün İyileştirme Bağlamında Mevcut Mudanya Ürününün İyileştirilmesi ve Geliştirilmesi

Mudanya Turizm Master Planının dört ana bileşenin-den biri ürün iyileştirme aşamasıdır. Mevcut ürünün iyileştirilmesi dört temel amaca yönelik olarak yapıl-maktadır. Bunlar;

> Ürün veya hizmetin rekabet edebilirliğini artırmak,> Rakiplerden daha iyi olabilmek için eksiklikleri be-lirlemek,> Mevcut ve potanSiğil müşteri taleplerini daha iyi karşılayabilmek,> İç müşteri memnuniyetini artırabilmektir.

Yukarıdaki dört unsur bağlamında bir değerlendirme yapıldığında, mevcut haliyle turizm pazarına sunulan bir ürün olarak Mudanya’nın iyileştirilme ihtiyaçları-nın bulunduğu görülmektedir. Mudanya’nın mevcut görünümünde, turistik ürün arzı açısından hem nite-liksel hem de niceliksel yetersizlikler söz konusudur. Rekabet gücü yüksek bir turistik Destinasyon olma hedefine sahip Mudanya’da hali hazırda 5 adet Tu-rizm İşletme Belgeli konaklama tesisi bulunmaktadır. Turizm pazarında turizm işletme belgeli konaklama tesislerine sahiplik ve bu tesislerin sayısı, bir desti-nasyonun kalitesine dair önemli göstergelerden biri-dir. Bunun yanı sıra Mudanya’daki toplam 771 kişilik konaklama kapasitesi, Mudanya’nın konaklama arz kapasitesinin geliştirilme ihtiyacını ortaya koymak-tadır. Yiyecek-içecek işletmelerinin nitelik ve nicelik olarak da yeterli olduğunu söylemek mümkün değil-dir. Aynı yetersizlik tamamlayıcı hizmet işletmeleri açısından da geçerlidir. Mudanya’da iç ve dış turizm pazarına dönük yeterli ve nitelikli işgücü sorunları ya-şanmaktadır.

Mudanya’daki turistik çekiciliklere yönelik somut bir envanter çalışması yapılmadığından bu konuda yerli ve yabancı turistlere sunulabilecek yazılı materyaller-de açık bir yetersizlik görülmektedir. Buna bağlı ola-rak haritalandırma, levhalandırma gibi en temel yön-lendirici unsurlar kullanılamamaktadır. Mudanya’yı potanSiğil ziyaretçilere tanıtacak ve Mudanya’ya zi-

yaret motivasyonu oluşturacak nitelikte resmi ve çok dilli bir web sayfasının bulunmayışı, günümüzün re-kabet ortamıyla tezat oluşturmaktadır. Etkili tanıtım yapılması mümkün olan İstanbul ve Mudanya’daki deniz otobüsü iskeleleri, bir tanıtım mecrası olarak değerlendirilememekte ve önemli bir kaynak israfı ortaya çıkmaktadır. Turizm pazarını canlandırıcı en önemli aktörlerinden olan acenteler ve tur operatörle-rine yönelik özel iletişim ve ilişkilerin geliştirilmemiş olması bir diğer önemli iyileştirme alanı olarak öne çıkmaktadır.

Mudanya’nın fiziksel görünümünün bugüne kadar turistik ve stratejik bir bakış açısı ile ele alınmayışı, önemli bir görüntü kirliliği sonucunu doğurmuştur. Turizm pazarına turistik bir Destinasyon tanımı ile sunulmak istenen Mudanya’da görüntü kirliliğinin or-tadan kaldırılması bir zorunluluktur. Görüntü kirliliği-nin tipik bir yansıması olarak, çok önemli bir kültürel miras olan Girit Evleri ve diğer tarihsel yapıların turis-tik çekiciliği ön plana çıkamamakta ve bu yapılar Mu-danya’ya özgü bir rekabet gücü oluşturmaya hizmet edememektedir. Mudanya şehir merkezindeki tra-fik planlamasının turistik bir anlayışla ele alındığını söylemek mümkün değildir. Bunun bir sonucu olarak yaşanan trafik sıkışıklığı ve otopark alanlarının yeter-sizliği turistik açıdan Mudanya’yı biz cazibe merkezi olmaktan uzaklaştırmaktadır. Bununla yakından iliş-kili olarak Mudanya, turizm kenti olmanın en önemli göstergelerinden biri olan yürünebilir şehir olma nite-liğinden oldukça uzak bir görüntüye sahiptir.

Turistik bir destinasyon ortaya çıkartmak sadece kent yönetiminin vereceği kararlarla başarılabilecek bir hedef değildir. Böyle bir hedef şehirdeki tüm pay-daşların desteğini gerektiren büyüklükte bir hedef niteliğindedir. Bu bağlamda kent yönetiminin turistik destinasyon vizyonunun kent halkı ve esnaf tarafın-dan da paylaşılması bir ön şart durumundadır. Mu-danya’nın hali hazırdaki görünümünde kent yönetimi-nin turizm hedeflerinin halk ve esnaf tarafından tam olarak algılanamadığı, bu vizyonun paylaşılmadığı ve bunun sonucu olarak da kent yönetiminin yalnız kal-dığı görülmektedir. Bu durum Mudanya’nın uzun va-deli turizm hedeflerine yönelik uygulamaları hayata geçirmede önemli bir engelleyici bir faktördür.

122 123

4.2.2 Bileşen 2: Yeni Ürün Geliştirme Bağlamında Turizm Pazarı İçin Yeni Bir Mudanya Ürünü Oluşturulması

Mudanya Turizm Master planının dört ana bileşenin-den ikincisi, yeni ürün geliştirme aşamasıdır. Yeni ürün geliştirme kavramı, pazara sunulan ürünlere ilişkin “parlak fikirlerin” başarılı ürünlere dönüşü-münü ifade eden bir aşamadır. Yeni ürün geliştirme süreci üç temel aşamayı içermektedir. Bu aşamalar;

> Pazardaki fırsatların belirlenmesi.> Yeni ürün geliştirmek için yapısal avantajların bulu-nup bulunmadığının belirlenmesi.> Ürünün tasarımı ve pazara sunumu.

Yukarıdaki üç unsur bağlamında bir değerlendirme ya-pıldığında, mevcut haliyle turizm pazarına sunulan bir ürün olarak Mudanya’nın rekabet gücünün artırılması ve turistik destinasyon imajının pekiştirilmesi için yeni ürün geliştirme olanakları bulunduğu gözlenmektedir. Diğer bir ifade ile Mudanya’nın, büyük hedefleri olan bir turizm destinasyonu olarak hali hazırda kullanma-dığı yapısal avantajları bulunmaktadır. Mevcut durum itibari ile Mudanya’nın kendine özgü üstünlüklerini iç ve dış turizm pazarı için bir rekabet avantajı olarak kullanamadığı görülmektedir. Mudanya’da denize alternatif turistik ürün paketlerinin hazırlanması ve pazarlanması mümkün iken bu yönde bir stratejinin bulunmadığı değerlendirilmektedir. Dünyada her yıl büyük kitlelerin turistik hareketliliğine neden olan özel kültürel ve sportif aktivitelerin varlığı Mudanya Destinasyonu için sözkonusu değildir. Tüm dünyada özel ilgi grupları bulunan bisiklet, su sporları, off-ro-ad, eko-turizm gibi aktiviteler için Mudanya’da geliş-tirilebilecek uygun nitelikli çekim alanları bulunmak-tadır. Mudanya iç ve dış turizm faaliyetleri için Tirilye, Siği, Kumyaka, Dereköy gibi yapısal avantaj unsurları barındıran bir destinasyondur.

Turizm faaliyetlerine yoğun şekilde katılan ve yük-sek turizm harcamalarına sahip olan Hıristiyan Batı dünyasına yönelik olarak Mudanya’nın sunabileceği önemli çekicilik unsurları bulunmaktadır. İnanç turiz-mi kapsamında değerlendirilebilecek bu unsurların stratejik bir planlama ile ele alınmadığı ve profesyo-nel tanıtım faaliyetlerinin yapılmadığı anlaşılmakta-dır. Bu unsurların stratejik bir bakışla ele alınmayışla-rının bir sonucu olarak içinde bulundukları bakımsız durum, bu değerlerin turistik ürüne dönüşmelerini engellemekte ve Mudanya için özgün katkı elde edi-lememektedir. Öte yandan benzer bir durum, kültür turizmi için eşsiz bir avantaj kaynağı olan Girit Evleri için de geçerlidir.

Mudanya’da sağlık turizmi alanında değerlendirilebi-lecek özel avantajlar bulunmaktadır. Mudanya’daki hava kalitesi bir çok ziyaretçi tarafından bir tavSiği unsuru niteliğinde olmasına rağmen hava kalitesinin tescilinin yapılmamış olması, bu önemli avantaja da-yalı turizm ürünlerinin geliştirilmesini engellemekte-dir. Astım hastaneleri gibi özel sağlık merkezlerinin kurulabileceği Mudanya’da bu gelişme alanı aktif ola-rak değerlendirilmemektedir. Hava kalitesinin tescili ile birlikte bu alanda iç ve dış pazara yönelik önemli bir rekabetçi hamle yapmak mümkündür.

Tarımsal üretim geçmişi, çeşitliliği, zengin gastro-nomik mirasa sahip Mudanya’da bu üstünlüklerin bir rekabet avantajı olarak değerlendirilemediği gö-rülmektedir. Bu çerçevede unutulmaya yüz tutmuş gastronomik mirasın yazılı hale getirilmesini ve ya-şatılmasını sağlayacak bir somut olmayan kültürel miras envanterinin çıkarılmasına ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. İncir, zeytin, balık ve meze kül-türü gibi bilinen bir çok değere sahip olunmasına rağmen, bu ürünlerin turizm faaliyetleri ile entegre bir şekilde kullanılamadığı ve ekonomik ürün haline getirilemediği anlaşılmaktadır. Tirilye ismiyle anılan ve tüketiciler tarafından tercih edilen özel zeytin çeşi-dinin tescilinin ve coğrafi işaretlemesinin yapılması, Mudanya’nın turizm pazarında bilinirliğini artıracak önemli bir destek unsuru olacaktır.

Özellikle iç turizm pazarında Mudanya’yı ön plana çıkartabilecek nitelikte özel temalı parkların, spor alanlarının ve eğlence merkezlerinin bulunmadığı gözlenmektedir. Bu destekleyici unsurlar olmaksızın hedef kitlelerin genişletilebilmesi ve pazarın büyü-tülebilmesi oldukça zordur. Özellikle çocuklu aileler için Mudanya Destinasyonu mevcut görünümü itibari ile tercih edebilirlik açısından sorunludur. İç turizm pazarında çocuklu ailelerin önemli bir yeri olduğu düşünüldüğünde Mudanya açısından bu alanda yeni ürünler sunulması gerekliliği net bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

4.2.3 Bileşen 3: Mevcut Ve Yeni Mudanya Ürünleri İçin Hangi Muhtemel Pazarlara Hitap Edilmesi Gerektiğinin Belirlenmesi

Mudanya Turizm Master planının üçüncü bileşeni, muhtemel turizm pazarının bölümlendirme yapılarak analizi ve en uygun pazar bölümlerinin belirlenme-sine yöneliktir. Tüm dünyada turizm pazarı homojen ve tek bir pazar niteliğinde değildir. Turizm pazarın-da farklı istek ve beklentilere sahip, farklı ekonomik, kültürel ve demografik nitelikler taşıyan bir çok grup bulunmaktadır. Herhangi bir turizm destinasyonunun

bu grupların tamamına hitap edebilmesi ve hizmet üretmesi sözkonusu değildir. Bu nedenle destinas-yona en çok gelir sağlayabilecek ve destinasyonunun marka değerini artırabilecek grupların belirlenmesi ve hedeflenmesi stratejik yaklaşımın bir gereğidir. Diğer bir ifade ile genel pazarlama stratejileri yerine hedef gruplara yönelik özelleştirilmiş pazarlama stra-tejileri geliştirme zorunluluğu bulunmaktadır.

Alt pazar dilimleri arasından hangi pazar dilimlerinin hedef pazar olarak seçileceğine karar verme sürecin-de üç temel ilke sözkonusudur.

Bu ilkeler;

> Hedef pazarı oluşturan bireylerin ortak özelliklere, talep ve beklentilere sahip olması.> Hitap edilmesi düşünülen hedef pazarın niceliksel büyüklüğünün yeterliliği.> Hedeflenen pazarın niteliksel üstünlüklere sahipliği.

Hedef pazarın ortak özellikler, talepler ve beklentile-re sahip bireylerden ve gruplardan oluşması, özelleş-tirilmiş pazarlama stratejilerinin geliştirilmesine im-kân vermesi ve kaynakların etkin kullanımı açısından önem taşımaktadır. Pazarın niceliksel büyüklüğü ve niteliksel üstünlüklere sahipliği ise sözkonusu hedef pazarın gelir üretme potanSiğili açısından önemlidir. Bu çerçevede turistik bir destinasyon için özel stra-tejiler geliştirilirken belirli hedef pazarları dikkate al-mak stratejik yaklaşımın bir gereğidir.

Yukarıdaki kriterler bağlamında değerlendirildiğinde Mudanya’nın spesifik hedef pazarlara odaklanmadığı ve bunlara yönelik stratejiler geliştirmediği görülmek-tedir. Mudanya’nın sunduğu turistik ürünler açısın-dan ortak özelliklere, talep ve beklentilere sahip olan genel olarak Hıristiyan Ortodokslar ve özel olarak Yu-nanlılar, kültür turizmini önemseyen yerli ve yabancı ziyaretçiler, gastronomik amaçlı turizm faaliyetlerine katılanlar gibi muhtemel hedef pazarlar sözkonusu-dur. Benzer şekilde özel sportif aktiviteler etrafında bir araya gelen ve ziyaretler gerçekleştiren ilgi grupla-rı, büyükşehirlerin getirdiği olumsuzluklardan kaçan ve eko-turizm faaliyetleri organize eden gruplar, sağ-lık turizmine katılanlar, iş ve kongre turizmi grupları da Mudanya’nın pazar segmentasyonu yapabileceği hedef kitleler arasındadır. Mudanya turizmi bu çeşitli alt pazar gruplarından hangilerinin hedefleneceği ve bunlara yönelik hangi ürün ve stratejilerin geliştirile-ceği konusu, Mudanya turizminin de geleceğini belir-leyecektir. Bu bağlamda Mudanya Destinasyonu için en çok gelir üretebilecek ve Mudanya’nın imajına en çok katkıyı sağlayabilecek hedef pazarlara öncelik verilmesi ve özellikle bu pazarlara yönelik sunumlar geliştirilmesi gerekmektedir.

İş ve kongre turizmi, sağlık ve eko-turizm ve ulusla-rarası turizm pazarı yüksek gelir potanSiğili ve nite-likli turist içermesi yönüyle Mudanya için stratejik öncelikli hedef pazarları temsil etmektedir. Dolayısı ile sözkonusu gruplar için Mudanya’yı bir çekim mer-kezi haline getirilebilecek turistik ürün paketlerinin hazırlanması ve bu gruplara özel iletişim stratejileri ile tanıtılması gerekmektedir. Örneğin uluslararası turizm pazarının bir alt dilimi olan Yunan ziyaretçilere yönelik kendi dillerinde ve kültürlerine uygun tanıtım materyallerinin hazırlanması, potanSiğil grupların bir arada bulunduğu festival gibi özel alanlarda tanıtım aktivitelerinin yapılması, çeşitli ilgi gruplarının çatı kuruluşlarının önemli aktivitelerine katılım sağlan-ması gibi faaliyetler ile bu grupların Mudanya’ya yön-lendirilmesi mümkün olabilecektir.

4.2.4 Bileşen 4: Mudanya Ürününün İç Ve Dış Turizm Pazarında Nasıl Bir Konumlandırmaya Dayandırılacağı Kararının Verilmesi

Mudanya Turizm Master planının dördüncü bileşeni, Mudanya ürünü için iç ve dış pazardaki konumlan-dırma stratejilerinin belirlenmesidir. Konumlandırma kavramı, bir ürünün potanSiğil müşterileri tarafından nasıl göründüğünün cevaplandırılmasıdır. Markanın hedef pazarın zihninde nerede durduğu, nasıl algı-landığı, ne söylediği, rakiplerden nasıl farklılaştığını anlatmaktır. Konumlandırma stratejileri, bir marka-yı kimlerin neden alacağını da belirleyici bir etkiye sahiptir. Konumlandırma çalışmaları üç ayrı kavram üzerinde odaklanılmasını gerektirmektedir. Bunlar;

> Marka değeri> Rakiplerle kıyaslama> Konsept

Marka değeri, ziyaretçilerin markamız hakkında ne düşündüklerinden ve markamızın karakterini nasıl tanımlandıklarından oluşur. Marka değeri için esas alan göstergeler markanın fiziksel özellikleri, marka imajı, marka iletişimi ve marka farkındalığıdır. Bu dört gösterge, marka değerinin oluşmasında belirle-yici olmaktadır.

Markanın rakip markalarla kıyaslandığında nere-ye konulduğu sorusu odaklanılması gereken ikinci önemli karar alanını oluşturmaktadır. Bu noktada markamızın hedef pazarlar tarafından rakiplere göre üst kategoride mi yoksa alt kategoride mi değerlendi-rildiği sorusu gündeme gelmekte ve bu sorunun ceva-bı markamızı hangi nitelikteki kitlelerin tercih edece-ğini belirleme gücüne sahiptir. Bu durumun doğrudan bir diğer sonucu da sözkonusu kitlelerin markamız için yapmaya gönüllü oldukları harcama düzeyinin ortaya çıkmasıdır.

125124

Konumlandırma sürecinde konsept; potanSiğil ziya-retçilerin markamıza bir değer atfetmelerinde fikir veren olgulardır. Ürünün ambalaj tasarımına, nere-lerde satıldığına, hangi mecralarda tanıtıldığına ka-dar her bir detay dikkatle planlanmalıdır.

Yukarıda belirtilen üç karar alanı dikkate alınarak Mudanya’nın mevcut durumu ve geleceği değerlen-dirildiğinde; Mudanya markasına yönelik seçkin bir ziyaretçi kitlesinin oluşturulması ve yüksek harcama potanSiğilinin ortaya çıkartılabilmesi için Mudan-ya’nın marka değerini oluşturacak şekilde fiziksel özellikleri, algılanan Mudanya imajı ve Mudanya markasının tanınırlığı ile ilgili planlamaların yapıl-masına ve stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede Mudanya Destinasyon’unun fiziksel görünümünün tesadüflerle oluşması yerine önceden kararlaştırılmış bir şehir görüntüsünün ortaya çıka-rılması için çalışılmalıdır. Buradan hareketle şehirde-ki tüm görsel kirlilik unsurları tespit edilerek fiziksel iyileştirmeler yapılmalıdır. Diğer bir ifade ile şehir estetiği kavramı çerçevesinde estetik bir Mudanya süreci başlatılmalıdır. Binaların cephe görünümlerin-den, şehirde kullanılacak çöp kutularına, yürüyüş ve bisiklet yolları tasarlanmasından cadde ve sokaklar için özel peyzaj çalışmalarına kadar bir çok detayın yeniden ele alınması bir zorunluluk olmaktadır.

Özellikle iç turizm pazarında üst düzey ve prestij-li bir marka olarak bilinen Bursa turizm markasının prestijinden yararlanarak Mudanya markasını da üst düzey ve prestijin bir parçası haline getirmek müm-kün olacaktır. Bu çerçevede Bursa Destinasyonu tanıtımında Mudanya turizm unsurlarının da yeterli oranda yer almasını sağlayacak girişimlerde bulu-nulması gerekmektedir. Benzer turizm destinasyon-larıyla olan rekabet yarışında Mudanya’nın ön plana çıkabilmesinin temel gereklerinden biri, potanSiğil ziyaretçilerin zihninde Mudanya’nın özel bir konuma sahip olmasının sağlanmasıdır. Diğer bir ifade ile benzer destinasyonlar ile kıyaslandığında Mudan-ya’yı seçkin ve özel kılan faktörler, hedef kitlelerin algı dünyasına güçlü bir şekilde sunulmalıdır. Mu-danya destinasyonunun uzun vadeli pazar başarısı hedef kitlelerin algılamasında üst kategori bir turizm destinasyonu olarak kabul görmesine bağlıdır. Bu-radan hareketle cevaplanması gereken kritik soru, Mudanya’yı seçkin, özel, üst kategori olarak tanım-lanmasını sağlayacak unsurların ve stratejilerin ne-ler olabileceği sorusudur.

Bunun yanında tek tek Mudanya turizmi ürünleri ye-rine bütünsel bir pazarlama anlayışı ile şehir pazar-laması çalışmalarının yapılması, benzer destinasyon-

larla rekabet yarışında başarı kazanılabilmesi için eşsiz değerlerin ön plana çıkarılması ile Mudanya’nın marka değerinin geliştirilebileceği düşünülmektedir. Gerek iç gerek dış pazarda nitelikli ziyaretçilere hitap edecek turistik ürünlerin geliştirilmesi, Mudanya Tu-rizm Master Planının öncelikli aşamalarından birini oluşturmaktadır. Turizm pazarındaki tüm potanSiğil ziyaretçiler yerine bunlar arasından nitelikli ziya-retçilere hitap edebilmek konumlandırma sürecinin temel hedefidir. Bu çerçevede av turizmi için uygun alanların oluşturulması, dalış kulüpleri kurulması, golf turizmi, gastronomi, yelkencilik gibi sportif ya-rışmaların düzenlenebilmesi için Mudanya’da yapı-sal avantajların bulunduğunu söylemek mümkündür. Bunun yanında nadir bulunanlar sınıfına girebilecek butik işletmelere ev sahipliği yapmak, iç ve dış pa-zardan seçkin isimleri misafir etmek ve duyurusunu yapmak, iç ve dış pazarda üst gelir gruplarının üyesi bulunduğu kurumlara yönelik özel ilişkiler ve iletişim stratejileri geliştirmek (İngiliz Kraliyet ailesine Mu-danya İnciri takdim etmek, sanat dünyasının popüler isimlerini ağırlamak ve Mudanya’ya özgü incir, zeytin, zeytinyağı, Girit Danteli gibi hediyeler vermek) gibi stratejiler nitelikli turist gruplarına hitap edebilme imkanı sağlayabilecek diğer seçeneklerdir. Seçkin ve üst kategori bir turizm destinasyonu olarak algılana-bilmek için pazarlama iletişim kanallarının da seçkin ve üst kategori tanımlamasına uygun olması bir ge-rekliliktir. Bu anlamda Mudanya Destinasyon’unun tanıtımları için iletişim mecralarının belirlenmesinde seçici davranmak stratejik bakış açısının gereğidir. Seçkin ve üst kategori kabul edilen iletişim mecrala-rında Mudanya’nın tanıtımının yapılması, iç ve dış pa-zardaki potanSiğil ziyaretçilerin Mudanya markasına yönelik değerlendirmelerini de rakiplerine kıyasla olumlu yönde farklılaştırabilecektir.

4.2.5 Bileşen 5: Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi

Turizm, ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan güçlü bir toplum yaratmak için oldukça etkili araçların başında gelmektedir. Bunun sağlanabilmesi için, turizmin doğal ve kültürel temelleri sürdürmeyi amaçlayan ve bölgenin kaynaklarını tüketmeden kullanan bir yapıda olması gerekmektedir. Bunu sağlanmasının yolu iyi bir turizm planlamasının yapılmasıdır(Avcı, 2007, p. 490).

Günümüzde turizm planlaması yalnızca turist sayısı-nı ve turizm donanımını arttırmaya yönelik planlama yerine, turizm kaynaklarının da sınırlı olduğunu kabul eden ve bu sınırlı kaynakların optimum kullanımını sağlamaya yönelen bir faaliyettir. Bu planlama yak-laşımı iki temel noktaya odaklanmaktadır; birincisi, olumsuz etkilerin doğal çevre ve sosyal çevrede bo-

zulmaya yol açmaya başladığı eşik noktasının, yani bu ortamdaki taşıma kapasitesinin tanımlanması ve hesaplanması, ikincisi; turizm kaynaklarının gelecek kuşaklarca da kullanılmasını sağlamak, turizmden beklenen yararları sürekli kılacak biçimde, ekonomik hedeflerle çevre program ve stratejilerini bütünleştir-mektir (SONAT, 1991:171).

Kapasite, sözlük anlamıyla; “belirli bir şeyin içere-bileceği miktar”. Taşıma ise; “dayanma, karşılama” anlamına gelmektedir. Buna göre taşıma kapasitesi karşılama miktarı, ya da dayanma miktarı olarak ta-nımlanabilir. Dünya turizm örgütü ise taşıma kapa-sitesini “bölgede ağırlanabilir turist sayısı…” olarak tanımlamıştır (Simón, Narangajavana, & Marqués, 2004). Dünya turizm örgütü 1992’de taşıma kapasi-tesinin, çevre koruma ve sürdürülebilir gelişme için temel olduğunu belirtmiştir. Saarinen (2003;28), turizm taşıma kapasitesinin genel olarak çekim yer-lerinin doğal ve sosyo-kültürel kaynaklarına zarar vermeden gerçekleşen turizm hareketleriyle ilgili ol-duğunu belirtmiştir (Saarinen, 2003). Taşıma kapa-sitesi kavramının ilk uygulama alanı mühendislik ve mimarlıktır. Bu alandaki çalışmalarda, taşıma kapa-sitesi kavramından, fiziki yapıların kapasitesini belir-lemek amacıyla bir planlama aracı olarak yararlanıl-mıştır. Salem’e göre taşıma kapasitesi daha çok kent planlamacıları ile rekreasyon örgütlerinin, kavrama fiziki ve doğal çevrenin kapasitesini değerlendirmek ve yönetmek amacıyla farklı açılardan yaklaşmaları ile işlerlik kazanabilmiştir. Turizm taşıma kapasitesi, bir alanın turistleri, yeni turistik tesis, ve etkinlikleri belli bir düzeye kadar karşılama yeteneği olarak da tanımlanabilir.

Turizm endüstrisi için temel çekiciliğini oluşturan çevresel kaynakların, kendini yenileyebilmesi, ko-ruma-kullanma dengesi içinde uzun dönemli kulla-nılarak, gelecek nesillere aktarılması büyük önem taşımaktadır. Bu amacın gerçekleştirilmesinde taşı-ma kapasitesi kavramı önemli bir rol oynamaktadır (Demir & Çevirgen, 2006).

Taşıma kapasitesi türleri

Taşıma kapasitesi için kavram bolluğu vardır. Yazarla-rın taşıma kapasitesi türleri üzerinde ortak görüşleri bulunmamasına rağmen en az dört değişik tipte taşı-ma kapasitesi üzerinde durdukları görülmektedir. Bir çok yazar turizme uygun taşıma kapasitelerini ekono-mik, psikolojik, çevresel ve sosyal olarak sınıflandır-mıştır (Hall, 2001; Holden, 2002; Simón et al. , 2004).

a. Ekolojik Taşıma Kapasitesi

Ekolojik taşıma kapasitesi, turizmin fiziksel çevreye etkisinin derecesiyle ilgilidir. Ekolojik taşıma kapasi-tesinin çevre üzerinde istenmeyen değişimlere neden olacak insan faaliyetlerinin sınırını ifade ettiği belir-tilmektedir. Buradan hareketle, Walson, Ekolojik Taşı-ma Kapasitesinin belirli kullanım düzeyinde, bitkiler ve hayvanlardan, toprak, su, hava, kumsal erozyona kadar uzanan tüm eko sistemin hangi kullanım dü-zeyinde etkileneceği ve bu kullanımın maliyetinin ne olacağı konularıyla ilgili olduğunu belirtmiştir (Hall, 2001: 137).

Ekolojik taşıma kapasitesi, turizmin doğa üzerindeki etkisinin kabul edilebilir düzeyde olması için sınırla-rın belirlenmesi ile ilgilidir. Bu sınırın aşılması, geri dönülemez sonuçlar doğurabilir. Çevre ile turizmin, birbirlerine bağımlılıklarından dolayı turizm de olum-suz olarak etkilenecektir.

b. Toplumsal Taşıma Kapasitesi

Toplumsal taşıma kapasitesi yerel halkın olumsuz etki olarak görmediği turizm gelişmesini sağlamaktır (Saveriades, 2000). Yerel halkın turistlerin varlığına hoşgörü derecesi olarak da tanımlanabilen toplumsal taşıma kapasitesi (Fennel, 2002: 48), diğer bir çalış-maya göre de toplumun ziyaretçilerden etkilenmeme düzeyidir (Newsome, Milewski, Phillips, & Annear, 2002). Toplumsal taşıma kapasitesi, ev sahibi halkın hoşgörü seviyesini gösterir. Bölge toplumunun kabul etmeyeceği etkileri yapmayan, maksimum kullanım düzeyi olarak tanımlanabilir.

c. Psikolojik Taşıma Kapasitesi

Holden (2002) psikolojik taşıma kapasitesinin ziya-retçilerin bölge ile ilgili memnuniyet derecesini gös-terdiğini belirtmiştir (Holden, 2002). Savariades’a (2000) göre psikolojik taşıma kapasitesi, bir turizm alanının çekiciliğini kaybetmeye başlamadan önce turistlerin hoşgörü ile karşılayabilecekleri kalabalık-laşma düzeyidir (Saveriades, 2000). Psikolojik taşı-ma kapasitesi çoğunlukla turistlerin memnuniyetsiz-likten önceki kabul ettiği faaliyetlerin kalitesi olarak da tanımlanmaktadır (Fennel, 2002).

Turistlerin çekim yerinde kabul etmeye istekli olduk-ları en düşük haz düzeyidir. Ziyaretçiler daha önce-den zihinlerinde oluşan beklentiler ile çekim yerinde-ki olanakları karşılaştırırlar en düşük hazzın altında bir haz almaları halinde turistler başka seçenekli çe-kim yerlerini aramaya başlarlar.

127126

d. Ekonomik Taşıma Kapasitesi

Ekonomik taşıma kapasitesi, ekonominin turizme da-yanma derecesiyle açıklanır. Turizmin bölgeye yarar-ları ile maliyetleri arasındaki dengedir. Ekonominin turizme aşırı bağımlılığı, diğer ekonomik sektörlerin ihmal edilmesi ile ilgilidir. Her bir taşıma kapasitesi birbirinden bağımsız değildir, fakat bir kapasitenin belirlenmiş eşiği kısa sürede aşılırken, diğer kapa-siteler üzerine etkisi olmayabilir. Örneğin yürüyüş-çülerin sayısındaki artışla doğadaki bitki örtüsü çok çiğneneceğinden bozulup, bölgenin ekolojik dengesi değişebilir, ancak ziyaretçilerin memnuniyeti etkilen-meyebilir (Holden, 2002: 141). Burada seçimin hangi yönde olacağı önem kazanır. Ekolojik denge mi koru-nacak, ekonomik yönden elde edilecek gelir mi önemli olacak?

Hall (2001) bir bölge için taşıma kapasitesi belirlenirken 8 aşamalı bir sürecin takip edilebileceğini belirtmiştir;

> Kırsal kaynakları olan bölgenin ürettiği deneyimleri devam ettirmek için yönetim hedefleri ve standartlar konması,> Halihazırdaki kullanım seviyesinin tanımlanması,

> Bio-fiziksel, sosyo-kültürel, psikolojik ve yönetim-sel bileşenlerin tanımlanması,

> Her bir göstergenin bölge için ölçümü,

> Bölgedeki göstergelerin ilişkilerinin ve kullanım dü-zeylerinin tanımlanması,> Değişik etkilerin kabul edilebilir miktarına karar verilmesi,

> Taşıma kapasitesinin mevcut ziyaretlerden fazla mı, az mı ya da eşit mi olduğuna karar verilmesi,

> Yönetim stratejisinin taşıma kapasitesinin ihlal edil-memesini garanti edecek duruma getirilmesi.

Taşıma kapasitesi ile ilgili çeşitli çözüm önerileri şun-lardır (Simón et al. , 2004);

- Kişilere çevresel etki için çevre eğitimi verilmeli ve bilinç geliştirilmelidir.

- Yerel ya da ulusal yönetim politikası kanunlarla, izinlerle, lisanslarla desteklenerek tahrip kabul edi-lebilir sınırlara çekilmelidir.

- Ziyaretçi davranışını geliştirmek için ekonomik ödül-ler verilmelidir.

- En iyi turist tipini bulana kadar araştırma yapılmalıdır.

- Çevre sorunlarını önlemek için yeni teknolojiler yeri-ne el yapımı araçlar kullanılmalı, koruma için araştır-ma ve yatırım yapılmalıdır.

Mudanya için ele alınması gereken önemli unsurlar-dan biri olan taşıma kapasitesi ile ilgili çalışmaların yapılması bir zorunluluktur. Taşıma kapasitesi ile il-gili çalışmaların master plan çerçevesinde ilk uygula-nacak faaliyetlerden olması gerekmektedir. Bu çerçe-vede ana bileşenlerden olan ürün iyileştirme ve ürün geliştirme bileşenleri kapsamında belirlenen poli-tikaların ve eylemlerin ilçenin taşıma kapasitesine göre uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir. Çevre eğitimi, yeşil işletmecilik uygulamalarının desteklen-mesi, ziyaretçi davranışlarının geliştirilmesi, koruma için araştırmaların yapılması gibi faaliyetlere master planda yer verilmelidir.

128 129

5. MEKANSAL VE MEKANSAL OLMAYAN PLANLAMA

Bu bölümde Mudanya’nın üst düzey bir turizm mar-kası olarak konumlandırılarak ve orta/üst kategori ziyaretçilere hitap edebilmesi için mekansal ve me-kansal olmayan planlamalar ele alınmaktadır. Hem mekansal hem de mekansal olmayan planlamalar, Mudanya turizm master planının 5 ana bileşenine hizmet etmektedir. Diğer bir ifade ile, mekansal ve mekansal olmayan planlama çalışmaları; Mevcut Mudanya ürününün iyileştirilmesi, yeni ürünlerin ge-liştirilmesi, konumlandırma, segmentasyon ve taşı-ma kapasitesi olarak ifade edilen ana bileşenlere ve bu bileşenlere bağlı politikalara hizmet etmektedir.

5.1 MEKANSAL PLANLAMA

Mudanya’nın turizme dayalı gelişme stratejisi ve uzun vadeli hedefleri dikkate alındığında, Mudan-ya’daki fiziksel yapılanmanın bu hedefler doğrultu-sunda yeniden düzenlenmesi bir zorunluluktur. Bu-nunla birlikte, fiziksel yapılanma, coğrafi olarak çok büyük bir alanı, çok çeşitli yapıları, binlerce konutu ve hukuki durumları ilgilendirdiğinden dolayı yapıla-bilirliği çok zor olan bir konu başlığıdır. Bu nedenle çok büyük bir konu olan fiziksel planlama yerine, fiziksel planlamanın içerisinde yer alan bazı önemli alt başlıklar üzerinde odaklanmak “turizm hedefleri doğrultusunda yapılanma” konusunu “yapılabilir” hale getirecektir. Bu çerçevede, Mudanya’nın uzun vadeli turizm stratejisi doğrultusunda hangi mekan-sal planlamaların yapılması gerektiği konusu Turizm Master Planı’nın bir parçası durumundadır.

Mekansal planlama; fiziki, doğal, tarihi ve kültürel değerleri korumak ve geliştirmek, ülke, bölge ve şehir düzeyinde sürdürülebilir kalkınmayı destekle-mek, yaşam kalitesi yüksek, sağlıklı ve güvenli çev-reler oluşturmak amacıyla yapılan bir yerleşim plan-lamasıdır. Diğer bir ifadeyle, yaşanılan coğrafyadaki yerleşim sürecinin ve bu yerleşimin şekillenmesinin doğal akışına bırakılmayıp, önceden belirlenen bir tasarım doğrultusunda ortaya çıkmasını sağlamaya yönelik kararların alınmasıdır. Bu açıdan, mekansal planlama kavramı, kent tasarımı kavramı ile yakın-dan ilişkilidir.

Mekansal planlama kavramının temel unsurlarına yakından bakıldığında, bunları;

a) Kent tasarımı b) Tasarımdaki hedefler c) Önceden belirlenmiş bir tasarım doğrultusunda olmak olarak ifade etmek mümkündür.

Mudanya Belediyesi’nin gelecek 10 yıla ve daha da ötesine yönelik kalkınma ve kent vizyonu, Mudan-ya’nın tüm paydaşlar tarafından “turistik bir kent” olarak tanımlanmasını ve bu tanım etrafında ortaya çıkacak iyileşmeleri gerekli kılmaktadır. Buradan hareketle, bugunkü koşullara bakıldığında Mudan-ya’nın turistik bir kent olarak tanımlanabilmesi için

> Mudanya nasıl bir kent tasarımına sahip olmalıdır? > Mudanya kent tasarımı hangi özel hedeflere yöne-lik olmalıdır? > Bugünkü kent görüntüsü ile Mudanya’nın turistik bir şehir olarak tanımlanmasını engelleyici temel uyumsuzluk faktörleri nelerdir? sorularına cevap üretilmesi gerekmektedir.

Turizm alanında ve turizm pazarlamasında ülkeler, şehirler yada belli coğrafyalar birer “ürün” olarak ele alınmakta ya da sonrasında da bu “ürünlerin” reka-bet gücünün nasıl arttırılacağı üzerinde durulmakta-dır. Bu anlamda, Mudanya, turizm pazarına sunulan ve diğerleriyle rekabet eden bir ürün durumundadır. Karar vericiler tarafından cevaplanması gereken te-mel soruyu şu şekilde biçimlendirmek mümkündür;

Mudanya Destinasyonu şu anda kimlere hitap etmek-tedir ve Mudanya’nın stratejik hedefleri ve turizm viz-yonu doğrultusunda kimlere hitap etmelidir?

Bir turizm ürünü olarak Mudanya’nın, turizm pazarın-da kimlere hitap etmek istediği sorusuna verilecek cevap, aynı zamanda, yapılacak mekansal planlama-nın da anahtarı durumundadır.

Mudanya’nın turizm vizyonu ve bir turizm kenti olarak kalkınma hedefleri dikkate alındığında orta ve üst ge-lir grubunda yer alan potanSiğil ziyaretçilerin, hedef kitle olarak belirlenmesi gerektiği ortaya çıkmakta-dır. Diğer bir ifadeyle, Mudanya’nın marka ve ürün konumlandırması orta ve üst gelir grubunun nitelikle-rine göre planlanmalıdır. Marka veya ürün konumlan-dırma sürecinin en önemli aşaması; hedef kitleye su-nulan fiziksel kanıtlardır. Bir şehrin üst düzey bir yer ya da üst düzey bir marka olup olmadığı ortamda var olan fiziksel kanıtlar yoluyla anlaşılır. Örneğin, şehir merkezindeki harabe yapıların varlığı, boyasız bina-lar, çöp görüntüleri, bakımsız park ve bahçeler ya da nitelikli mekanlar, iyi korunmuş kültürel miras, özel olarak tasarlanmış şehir peyzajı birer fiziksel kanıt fonksiyonu görmektedirler.

Mekansal planlama, bir şehri ziyaret edecek turist-lere o şehrin nasıl bir ürün ya da marka olduğunu gösteren fiziksel kanıtları üretme aşamasıdır. Bu nedenle, Mudanya kent tasarımının bir parçası olan mekansal planlama sürecinde Mudanya’nın üst dü-zey bir marka olduğunu vurgulayan fiziksel kanıtlar üretmeye odaklanılmalıdır.

2006 yılında Almanya’da hükümet düzeyinde yapılan tartışmalar ve konferanslar sonucunda (Almanca kı-saltması MKRO) “Mekansal Planlama Klavuzu ve Ey-lemler İçin Genel Çerçeve” belgesi ortaya konmuştur. Bu belgeye göre, mekansal planlama sürecinde karar verilmesi gereken konular şunlardır:

> Ulaşım planlaması> Altyapı planlaması > Kamu yararına olan hizmetlerin planlaması > Rekreasyon Planlaması > Doğal ve kültürel kaynakları öne çıkaran kültürel peyzaj planlaması> Fiziksel peyzaj planlaması

Kısaca, yukarıda ifade edilen başlıkların her birinde, Mudanya’yı ziyaret edecek ya da Mudanya’yı ziyaret etmesi istenilen potanSiğil kitle için uygun fiziksel kanıtlar üretilmelidir.

Bu çerçevede, Mudanya Destinasyonu’nun ana par-çaları olan 4 ayrı bölge için (Mudanya kent içi, Tirilye, Kumyaka, Mudanya çevresi) için mekansal planlama süreci yukarıda belirtilen altı konu başlığı altında or-ganize edilmektedir. Bu noktadan hareketle üst ve orta gelir grubundaki potanSiğil ziyaretçilere yönelik olarak Mudanya Destinasyonundaki mekansal planla-manın aşağıdaki şekilde oluşturulması mümkündür.

Ulaşım planlaması

Mevcut durumda Mudanya kent içi trafiğinin görünü-mü ve taşıma kapasitesi Mudanya turizm vizyonu-na hizmet etmekten oldukça uzaktır. Bu çerçevede Mudanya kent içi trafik yükü hafifletilmeli ve yeni güzergahlar oluşturulmalıdır. Bu kapsamda kent içi trafik akışını hızlandırmaya yardımcı olacak ve Mu-danya’dan Kumyaka ve Tirilye’ye transit geçiş sağla-yacak yeni güzergahların oluşturulması, kent içi yol genişletme çalışmaları yapılması ve ana arterlere park etme uygulamasının sonlandırılması gerekmek-tedir. Buna ek olarak Mudanya merkezden Kumyaka ve Tirilye Bölgesine ulaşan karayolu da Mudanya’nın stratejik turizm hedefleri doğrultusunda genişletil-meli ve iyileştirilmelidir.

İskele Meydanının şu anki düzenlenme ve işleyiş biçi-mi de kent içi trafik yükünü yapay bir şekilde artıran bir diğer faktördür. Meydanın mevcut planlaması ve kullanım şekli nedeniyle bir yandan yığılmalar meyda-na gelmekte diğer yandan da ziyaretçilerin Mudanya ile ilgili ilk temas noktası olan büyük bir alanda Mu-danya markasını alt düzeye düşürecek bir görüntü kir-liliği oluşmaktadır. Bu durumun engellenmesi adına yer altı kullanımını sağlayacak şekilde İskele Meydanı iki katlı olarak düzenlenmelidir. Tur otobüsleri,bele-diye otobüsleri ve dolmuşlar gibi kitle ulaşım araçları için bekleme ve yolcu alma durakları, meydanın yer altı kısmına alınmalıdır.

Mudanya’nın turizm vizyonuna hizmet edecek ana unsurlardan biri trafiğe kapalı caddelerin oluşturul-masıdır. Bu caddelerin temel özelliği kent içi cazibe merkezlerini birbirine bağlayan güzergahlar olmala-rıdır. Ziyaretçilerin bu güzergahlarda yürütülmesi ile Mudanya turizm ekonomisine daha fazla katkı yap-maları ve Mudanya’da geçirilen sürenin artırılması sağlanabilecektir. Bu kapsamda yürütücü birimler oluşturularak trafiğe kapalı alanların nereler olacağı ve bu alanlardaki mevcut trafiğin hangi alternatif yol-lara yönlendirileceği planlanmalı ve gerekirse yeni yollar açılmalıdır.

Şehir içinde bisiklet kullanımı sağlayacak ve bisik-leti başlıca bir ulaşım aracı haline getirecek biçimde bisiklet yolları planlanmalı ve ana arterlere entegre edilmelidir. Bu planlama yol genişletme çalışmaları-nı, karayollarında bisikletler için alan ayrılmasını ve bağımsız bisiklet yolları yapımını gerekli kılmaktadır.

Mudanya Destinasyon’unun tüm çekicilik unsurları ile birlikte turistlere sunulması ve kolay ulaşılabilir olmasını sağlamak, ziyaretçilerin bölgeye yönelik il-gisini artıracak bir unsur olacaktır. Şu andaki görünü-mü itibari ile Mudanya Destinasyonu rekabet gücünü artırabilecek olan deniz ulaşımı avantajlarından ya-rarlanılamamaktadır. Oysa Mudanya kent merkezi ile Destinasyonun ana parçaları olan Kumyaka ve Tirilye bölgelerini deniz ulaşımı yoluyla doğrudan birbirine bağlamak, Mudanya’nın daha nitelikli bir ürün/mar-ka olarak turizm pazarına sunulması imkanını sağla-yacaktır. Bu çerçevede Kumyaka ve Tirilye’de uygun iskeleler yapılarak Güzelyalı-Mudanya Merkez-Kum-yaka-Tirilye arasında tarifeli deniz otobüsü seferleri planlanmalıdır. Bu doğrultuda, özel sektör girişim-leri oluşana kadar, master planının uygulayıcısı olan Mudanya Belediyesi’nin uygun sayıda deniz otobüsü tedariki, bu planlamanın hayata geçirilmesini kolay-laştıracaktır.

Mudanya’nın uzun vadeli turizm hedeflerinden biri olan “üst düzey bir turizm markası olarak konumlan-mak” nitelikli turistlerin ziyaretini gerekli kılmaktadır. Yüksek gelir ve harcama potanSiğiline sahip olan ni-telikli turistler için Mudanya Destinasyon’unun kolay ve hızlı ulaşılabilirliğe sahip olması gerekmektedir. Bu özellikle sahip olunması Mudanya’nın rekabet gücünü doğrudan artırabilecek bir faktör olacaktır. Buradan hareketle nitelikli turistlerin önemli bir bö-lümünün kullandığı ana istasyon olan İstanbul ile Mudanya arasında deniz uçağı uygulamasının baş-latılması ve bunun için uygun iskelelerin yapılması gündeme alınmalıdır.

130 131

Altyapı planlaması

Mudanya’nın hedef kitleler tarafından üst düzey bir Destinasyon olarak tanımlanması ve algılanması için bu özel hedef doğrultusunda altyapı düzenlemeleri-ne ihtiyaç bulunmaktadır. Altyapıdan kaynaklanan yetersizliklerin bulunduğu Destinasyonlarda, rekabet gücünü artıracak unsurlar hayata geçirilemez. Altyapı düzenlemeleri ile desteklenmeyen turistik tesislerin ve faaliyetlerin ilgili bölgelerde belirlenen uzun vadeli turizm hedeflerine katkı sağlaması mümkün değildir. Örneğin üst düzey niteliklere sahip bir konaklama te-sisinin yol veya su ile ilgili bir sorununun bulunması, bu tesisin beklenen fonksiyonu görmesini doğrudan engelleyici bir durumdur. Dolayısı ile altyapı alanında yapılacak düzenlemeler uzun vadeli turizm vizyonu ve hedefleri doğrultusunda ele alınmak zorundadır.

Dünyada turistik şehirlerin hemen hemen tamamı meydanlarıyla bilinen ve hatırlanan şehirlerdir. Mey-danlar bu şehirlerin turistik çekiciliğini artıran ve akıl-da kalıcığı çok yüksek olan somut unsurlardır. Turis-tik meydanlar büyüklükleri, mimarisi, meydana özgü anıtsal yapıları, yaya trafiğine uygunluğu ve dinlen-me mekanları ile ön plana çıkmaktadır. Mudanya’nın hali hazırdaki görünümü ele alındığında, yukarıdaki özellikler doğrultısunda turistik olarak tanımlana-bilecek ve Mudanya’nın çekiciliğine ve bilinirliğine katkı sağlayabilecek herhangi bir meydan düzenle-mesi bulunmamaktadır. Bu bağlamda Mudanya Des-tinasyonunda özellikle dört noktada büyük ve turistik meydanların oluşturulması önem kazanmaktadır. Bu noktalar Güzelyalı, Mudanya İskelesi, Mütareke Mey-danı ve Tirilye Meydanı’dır. Turistik meydan özellikle-ri dikkate alınarak bu dört meydan alanında altyapı düzenlemeleri, genişletmeler ve gerekirse kamulaş-tırmalar, özel mimari tasarımlar, özel peyzaj tasarım-ları, meydana özgü cephe düzenlemeleri ve ağaçlan-dırmalar yapılmalıdır. Mudanya’nın orta ve uzun vadeli turizm hedefleri dik-kate alınarak taşıma kapasitesinin belirlenmesi ve ta-şıma kapasitesi temelinde elektrik, su, kanalizasyon ve iletişim teknolojileri altyapılarının planlanması gerekmektedir. Bu bağlamda yeni tesislerin nerelere yapılabileceği, mevcut sistem içerisindeki iyileştirme ihtiyaçları belirlenerek destinasyonun farklı nokta-ları için altyapı geliştirme çalışmaları yapılmalıdır. Burada kastedilen sadece mevcut turistik tesislerin atyapı ihtiyaçları olmayıp, yeni oluşturulacak rekre-asyon alanlarını, yeni turistik tesisleri, iskele, liman, hastaneler gibi Mudanya Destinasyonunu doğrudan güçlendirecek unsurları da kapsamaktadır. Altya-pı düzenlemeleri, Mudanya ve Mudanya turizminin uzun vadeli gelişme planlarına bağlı olarak yapıl-ması düşünülen mekansal planlamalarla birlikte ele alınmalıdır. Örneğin Mudanya Destinasyonunda golf

turizmi gelişimi planlanıyorsa şimdiden buna yönelik altyapı düzenlemelerinin gündeme alınması gerek-mektedir. Bu çerçevede Mudanya’nın su depolama, elektrik ve iletişim altyapılarına yönelik kapasitesi orta ve uzun vadeli turizm hedeflerine bağlı olarak yeniden ele alınmalı ve iyileştirilmelidir. Bu konudaki mekansal düzenlemelerin yapılabilmesi için Mudan-ya Destinasyonu kendi içinde alt parçalara ayrılarak altyapı eksiklikleri envanteri çıkartılmalı ve eksikle-rin giderilmesi için bir takvim öngörülmelidir.

Belli bir destinasyon için üstün bir turizm markası olarak konumlanmanın ve algılanmanın en önemli unsurlarından biri, o destinasyonun genel fiziksel gö-rünümü yoluyla ziyaretçilere verdiği ilk izlenimdir. Bu ilk izlenim aynı zamanda ziyaretçilerin bir destinas-yonla ilgili tercih kararlarını ve tavSiği davranışlarını da etkilemektedir. Mudanya Destinasyon’unun genel fiziksel görünümünün stratejik turizm hedefleri bağ-lamında yeniden düzenlenmesi temel gerekliliklerden biridir. Mudanya’nın mevcut fiziksel genel görünümü-nü analiz edildiğinde ziyaretçilere verilen ilk izlenimin stratejik turizm hedefleri ile örtüşmeyecek şekilde sorunlu olduğu görülmektedir. Fiziksel görünümü so-runlu kılan ana unsurlardan biri, Mudanya’daki mev-cut araç trafiğinin büyük bir kaos görüntüsü vermesi ve kilitlenme oluşmasıdır. Sözkonusu bu kaos görün-tüsünün ortaya çıkmasının başlıca nedenlerinden biri, yeterli otopark alanlarının bulunmamasıdır. Mu-danya’da bu sorunu daha da derinleştiren ana konu, yetersiz olan yolların büyük bir kısmının da otopark olarak kullanılmasıdır.

Bir yandan Mudanya Destinasyon’unun taşıma kapa-sitesi çerçevesinde otopark alanları oluşturulmalı, di-ğer yandan da düzenlenen otoparkların Mudanya’nın markalaşma hedeflerine hizmet etmesi gerekmek-tedir. Bu bağlamda Mudanya’nın çekicilik alanlarını fiziksel olarak genişletmek ve görünür kılmak hedefi ile otoparkların büyük ve yeraltı katlı otoparkı şeklin-de planlanması bir zorunluluktur. Mudanya’nın orta ve uzun vadedeki turizm hedeflerine bağlı olarak Mu-danya’nın araç trafiğinde mevcut duruma göre ciddi artışların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Bu durumun Mudanya markasına zarar vermemesi adına otopark planlamaları bu artış dikkate alınarak yapılmalıdır. Bu bağlamda Mudanya Destinasyonu’nun mevcut ve gelecekte geliştirilecek çekicilik noktaları dikka-te alınarak destinasyonun çeşitli noktalarına yük-sek kapasiteli katlı otoparklar yapılmalıdır. Otopark planlamaları ile yerüstündeki otopark yükü önemli ölçüde yeraltına alınabilmeli ve yerüsütünde Mudan-ya turizmi için kullanılabilir alanlar ortaya çıkarılmalı ve korunmalıdır. Bu çerçevede özellikle Güzelyalı’da, İskele Meydanı’nda, Mütarake Müzesi yakınlarında, Mudanya kent içi trafiğini rahatlatacak uygun nok-talarda, Tirilye’de ve Kumyaka’da yeraltı katlı oto-

parklar inşa edilmelidir. Yer üstünde planlanan oto-parkların ise cep otoparkları şeklinde düşünülmesi ve buna göre fiziksel alan düzenlemeleri yapılması gerekmektedir. Sözkonusu cep otoparklarının yerleri planlanırken trafiğe kapalı caddeler, çekicilik mekan-ları ve trafiğin akış hızının kesilmemesi gibi unsurlar esas alınmalıdır. Planlanan yeraltı katlı otoparkları ve yerüstü cep otoparkları yoluyla, belirlenen alanlar dışında araç parkının yapılmadığı ve park etmiş araç görüntüsünün minimuma indirildiği bir Mudanya or-taya çıkarılmalıdır. Üstün bir turizm markası hedefi doğrultusunda Mudanya’nın fiziksel görünümünü bo-zabilecek yerüstü katlı otoparklar düşünülmemelidir.

Dünya turizm pazarında destinasyonların markalaş-masına ve bilinirliğine hizmet eden önemli unsurlar-dan biri, etkinlik turizmine ilişkin faaliyetlerdir. Birçok destinasyon etkinlik turizmi organizasyonlarıyla mar-ka destinasyon haline gelmiş ve üst düzey gelir grup-ları için çekici bir niteliğe kavuşmuştur. Cannes Film Festivali, Rio Karnavalı, Milano Moda Haftası, Ce-nevre Otomobil Fuarı gibi örnekler bu konudaki tipik örnekler olmakla birlikte Mudanya için kıyaslama ya-pılabilecek küçük şehirlerin oluşturduğu başarılı mo-deller de bulunmaktadır. Örneğin uluslararası tema-tik film festivallerine ev sahipliği yapan Gerardmert şehrinin, 10 bin kişilik nüfus büyüklüğüne rağmen dünya turizm pazarındaki bilinirliği üst düzeydedir. Bu bilinirlikte Uluslararası Fantastik Filmler Festiva-li’nin katkısı temel faktördür. Benzer şekilde İspan-ya’daki San Sebastien Uluslararası Film Festivali 185 bin nüfuslu San Sebastien şehrini dünya turizm paza-rında ön plana çıkartmaktadır.

Buradan hareketle, dünyadaki uluslararası turizm hareketliliğinde önemli bir yeri olan ve çok büyük bir parasal hacim oluşturan etkinlik turizmine yönelik olarak Mudanya Destinasyonu’nda alt ve üst yapı planlamalarına ihtiyaç bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile Mudanya’nın etkinlik turizmi kapasitesinin zengin-leştirilebilmesi için özel etkinlik alanları oluşturulmalı ve yapılacak olan etkinlikleri destekleyici altyapı un-surları planlanmalıdır. Uluslararası nitelikte savaş ve barış temalı film festivali etkinlikleri ile Mudanya’nın ön plana çıkarılması mümkündür. Bu amaca dönük olarak film festivalinin organize edileceği merkezler, açık ve kapalı alanlar belirlenmeli, altyapı ve çevre düzenlemeleri yapılmalı ve bağlantı yolları planlan-lanmalıdır. Bunun yanı sıra Mudanya’nın sahip olduğu özel avantajların değerlendirilmesine yönelik inanç turizmini hedef alan etkinlikler, su sporlarına yönelik uluslarası organizasyonlar ve uluslararası müzik festi-vallerinin yapılabileceği alanları organize edilerek alt yapının bu turizm faaliyetlerine hizmet edecek hale getirilmesi gerekmektedir.

Kamu yararına olan hizmetlerin ve mekanların planlaması

Turist yoğunluğu bulunan destinasyonlar ziyaretçi-lerin beşeri ihtiyaçlarını yeterli ve nitelikli hizmetler ile karşılayabildikleri ölçüde ziyaretçi memnuniyetini maksimize etmekte ve üst düzey destinasyon olarak algılanmaktadır. Bunun tam tersine bu hizmetlerin planlanmaması ve nitelik problemleri, bir destinasyo-nun doğrudan doğruya alt kategori bir marka olarak algılanmasına neden olmakta ve nitelikli turistlerin ziyaretini engellemektedir. Bir turizm destinasyonun-da kamu yararına olan hizmetlerin sağlık, acil ulaşım, temel ihtiyaçlar, güvenlik, finans, bilgilendirme ve ile-tişim ile engellilerin hayatını kolaylaştırıcı hizmetleri kapsaması gerekmektedir.

Turistik destinasyonların en temel özelliklerinden biri; gelen ziyaretçilerin destinasyon ve çevresi hak-kındaki bilgilenme ihtiyacını kolaylıkla karşılayabile-cek fiziksel mekanlara sahip olmalarıdır. Bu fiziksel mekanların bir diğer özelliği de ziyaretçiler tarafından kolaylıkla ulaşılabilir bir niteliğe sahip olmalarıdır. Ni-telikli hizmet sunabilecek şekilde tasarlanmış turizm enformasyon bürolarının oluşturulması ve fiziksel ulaşılabilirlik açısından Mudanya Destinasyon’unun uygun noktalarında konumlandırılması gerekmekte-dir. Sözkonusu enformasyon bürolarının basit büfeler şeklinde değil, ziyaretçilerin detaylı görüşmeler yapa-bileceği donanımlı ofisler şeklinde tasarlanması, Mu-danya’nın markalaşma hedefleri açısından önemlidir. Bu bağlamda özellikle deniz otobüsü iskelelerinde, otogarda ve Tirilye bölgesinde bu ofisler için planla-ma yapılmalıdır. Bu planlamanın bir diğer parçası da Mudanya’ya ulaşımın sağlandığı ana istasyonlar olan İstanbul Yenikapı ve Kabataş İskelelerinde turizm en-formasyon büroları ya da stantları oluşturmaktır. Bu mekansal düzenlemeler yoluyla ziyaretçilerin bilgi-lenme ihtiyaçlarını nitelikli ve belli stratejik hedeflere dönük olarak karşılamak mümkün olacaktır.

Mudanya’nın orta ve uzun vadedeki muhtemel zi-yaretçi sayısı dikkate alınarak, nitelikli hizmet vere-bilecek sağlık birimlerinin planlanmasına ve lokas-yonlarının belirlenmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu planlama, hem kamu hem de özel sektör aracılığı ile verilebilecek hizmetlere yönelik düşünülmelidir. Bu çerçevede tedavi hizmetlerinin verilebileceği hastaneler, sağlık merkezleri, eczaneler, ambulans hizmetleri (kara, hava, deniz), acil müdahale birim-leri oluşturulmalı ve bunların hizmet vereceği nok-talarda alt ve üst yapı düzenlemeleri yapılmalıdır. Bu amaçla bu tür yatırımları teşvik edecek nitelikte bedelsiz arsa/bina temini, tahsis önceliği gibi politi-kalar da somutlaştırılmalıdır.

132 133

Bir turizm destinasyonunun markalaşmasını des-tekleyici temel unsurlardan biri de ziyaretçilerin te-mel beşeri ihtiyaçlarının kolay ve nitelikli bir şekilde giderilebilmesi için uygun mekansal düzenlemelerin yapılmış olmasıdır. Bu planlamalar bir destinasyo-nun toplam kalitesi ve yaşanabilirliğini doğrudan artırıcı unsurlardır. Beşeri temel ihtiyaçlara yönelik mekansal düzenlemeler; içme suyu, tuvalet, duş, soyunma kabini gibi unsurlara yönelik planlamaları kapsamaktadır. Bu bağlamda Mudanya’nın orta ve uzun vadeli turizm kaşıma kapasitesi dikkate alına-rak destinasyonun çeşitli noktalarına estetik kaygılı ve nitelikli çeşmeler ve tuvalet alanlarının planlan-ması gerekmektedir. Özellikle turistik detinasyon-larda kullanılan kuru tuvalet uygulamalarının haya-ta geçirilmesi, görüntü, koku, depolama kirliliği gibi riskleri ortadan kaldıracak ve Mudanya’nın marka-laşma hedefleri ile tutarlı bir unsur olacaktır. Ayrıca Mudanya Destinasyonunda planlanan yürüyüş ve bisiklet rotalarının da içme suyu ve tuvalet uygula-maları ile birlikte tasarlanması gerekmektedir. Bu bağlamda ilgili, rotaların hangi noktalarında çeşme ve tuvaletlerin yapılandırılacağı noktalar haritalar üzerinde belirlenmeli ve mekansal düzenlemeler ya-pılmalıdır.

Mudanya Destinasyonunun doğal bir parçasının de-niz turizmi olduğu düşünüldüğünde, halk plajlarının tasarımı ve buralarda verilmesi gereken kamu hiz-metlerine yönelik mekansal düzenlemelerin de ayrıca ele alınması gerekmektedir. Bu kapsamda mevcut ve geliştirilecek plajlarda tuvaletler, soyunma kabinleri, duşlar gibi hizmetlerin verilmesine yönelik fiziksel mekanlar planlanmalıdır. Bu mekanların planlanma-sında Mudanya’nın markalaşma hedeflerine yönelik estetik kaygılar gözönünde bulundurulmalıdır.

Resim 33. Superloos tuvalet/Paris

Resim 34. Modern Çeşme/Viyana

Resim 35. Yürüyüş/bisiklet rotası tuvalet resmi

Kamu yararına hizmetlerin etkili bir şekilde yapı-labilmesi için gerekli olan bir diğer planlama, gü-venlik hizmetleri için mekansal düzenlemelerin yapılmasıdır. Turizm pazarında önemli rekabet kriterlerinden biri de destinasyon güvenliğidir. Sözkonusu destinasyonlardaki suç oranlarının az-lığı o destinasyonların “güvenli destinasyon/şe-hir” olarak tanımlanmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda Mudanya Destinasyon’unun güvenli bir destinasyon olarak tanımlanmasına imkan verecek şekilde mekansal düzenlemelerin planlanması ge-rekmektedir. Bu çerçevede turistik aktivite alanla-rında, doğa turizmi rotalarında, plajlarda, kentsel yaşamın kontrol edilebileceği noktalarda sabit ve mobil güvenlik noktalarının oluşturulması, mobe-se sisteminin fiziksel kurulumu, devriye güvenlik faaliyetleri için uygun rotaların planlanması ve gü-venlik ihtiyacına yönelik acil müdahale noktaları-nın yapılandırılması gündeme alınmalıdır.

Mudanya Destinasyonunundaki ziyaretçilere finansal alanlarda verilecek hizmetlerin kolaylıkla sunulma-sını sağlamak amacıyla finansal hizmetlere yönelik mekansal planlama düşünülmelidir. Bu bağlamda bankalar ve ATM’ler için uygun yerler gösterilerek il-gili finansal aktörler teşvik edilmelidir.

Yukarıda sayılan ve kamu yararına yönelik hizmet-lerin verileceği tüm mekansal planlamaların, engelli ziyaretçilerin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılması, destinasyonun rekabet gücünü önemli öl-çüde artıracaktır. Diğer bir ifade ile bir destinasyonun “engelsiz destinasyon” olarak planlanması, potasni-yel üst gelir grubundaki daha geniş bir kitleye hitap etmeye imkan sağlayacaktır. Dünyada engelli turizmi önemli bir niş pazar olarak ele alınmaktadır. TÜRSAB raporlarında, Avrupa’da 46 milyon olan engelli birey sayısının refakatçileri ve geçici engel yaşayanlarla (hamilelik gibi) birlikte 130 milyon kişiye ve bu paza-rın 80 milyar Euro büyüklüğüne ulaştığı belirtilmek-tedir. Yukarıda anlatılan kamu hizmetlerine yönelik mekansal planlamaların engelli ziyaretçilere göre ta-sarımı, bütün bir Mudanya Destinasyonun da “engel-siz Destinasyon”niteliğine kavuşmasının önemli bir parçasını oluşturacaktır. Tüm mekansal planlama ça-lışmalarında Dünya Engelliler Vakfı’nın oluşturduğu Engelsiz Tasarım Kılavuzu’ndaki (http://www. dev-turkiye. org/upload/files/Engelsiz-Tasarim-Klavuzu. pdf) engelsiz şehir kriterlerine uygun düzenlemele-rin yapılması gerekmektedir. Rekreasyon Alanları için Mekansal Planlama

Rekreasyon, yaşam kalitesini artırmak için kişilerin serbest ve/veya boş zamanlarında doğaya zarar ver-meden, gönüllü olarak yaptığı faaliyetleri kapsayan dinlenme ve keyif odaklı aktivitelerdir. Bu aktivite-lerin ve uygun alanların bir Destinasyondaki varlığı, potanSiğil ziyaretçiler için önemli çekicilik unsurları-dır. Diğer bir ifade ile herhangi bir turizm bölgesinin rekabet gücünü doğrudan artırıcı bir faktördür. Mu-danya Destinasyon’unun bu aktiviteler için uygun alanlara ve mekansal düzenlemelere sahip olması gerekmektedir. Bu çereçevede mekansal düzenle-meler yapılması gereken rekreasyonel faaliyet ko-nuları şunlardır:

> Rota düzenlemeleri (Bisiklet rotası, Trekking rotası, ATV rotası, Atlı doğa yürüyüşü)> Şehir içi tematik restaurantlar (Girit Mutfağı)> Kafe, restoran, eğlence mekanları > Eğitim ve eğlencenin birlikte yapıldığı özel kamp dü-zenlemeleri (Şirince’deki matematik köyü; basketbol okulu gibi… )

> Yapay plajlar> Çocuk ve aile eğlence merkezleri> Su sporları merkezi > Tematik Parklar (Dünyadaki tipik örnekler: Parc As-terix Eğlence Parkı; Futurescope Teknoloji ve Görsel Sanatlar Tematik Parkı)> Golf turizmi> Sportif olta balıkçılığı > Botanik turizmi

Mudanya için ulusal ve uluslararası turizm pazarı-na sunulabilecek dört farklı alanda rota geliştirmek mümkündür. Bunlar; bisiklet rotası, trekking rotası, atlı yürüyüş rotası ve ATV rotasıdır. İlgili rotaların gü-zergahlarının tespit edilmesi, rotanın fiziksel olarak hazırlanması, tamamlayıcı tesislerin inşa edilmesi, rota geliştirmenin temel konularıdır. Yolların fiziksel olarak açılması, temizlenmesi, genişletilmesi, yü-rüyüş ve bisiklet için elverişli hale getirilmesi ve bu koşulların korunması, mola yerlerinin düzenlenmesi, alışveriş ve yeme-içme alanlarının bu güzergahlara entegrasyonun yapılması Mudanya için turistik ürün geliştirme hedefine hizmet edecektir. Bu bağlamda Mudanya’da geliştirilebilecek iki ayrı bisiklet rota-sı bulunmaktadır. Bunlardan biri Mudanya merkez ile çevre mahalleler (köyler) arasında 20 km’lik orta zorluktaki bisiklet rotasıdır. Bu rota Yaylacık-İpekyay-la-Çepni-Yörükali-Mudanya merkez istasyonlarından oluşmakta olup aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

134 135

Harita 7. Mudanya Bisiklet Rotaları

İkinci rota ise Bursa’dan Mudanya’ya doğru planlanan 27,8 km’lik orta zorluktaki bisiklet rotasıdır. Bu rotanın bilinirliğinin yüksek olduğu ve geleneksel hale geldiği görülmektedir. Bu rota üzerinde yapılacak mekansal düzenlemeler sözkonusu rotanın bisiklet turizmi açısından çekiciliğini artıracaktır.

Resim 36. 7. Geleneksel Mudanya Bisiklet Turu

Mudanya Destinasyonunda geliştitilebilecek önemli rotalardan biri de atlı yürüyüş ve ATV ro-talarıdır. Bu çerçevede özellikle Mudanya Mer-kez-Yörükali-Eski Tren istasyonu-Mudanya köyleri arasındaki güzergahta yapılacak fiziksel düzen-lemeler ve mekansal desteklemeler ile Mudan-ya Destinasyonu yeni bir turistik ürün kazanmış olacaktır. Aşağıdaki şekilde önerilen atlı yürüyüş güzergahı gösterilmektedir.

Harita 8. Mudanya Atlı Yürüyüş Rotaları

Mudanya Destinasyonu için geliştirilebilecek diğer yeni bir turistik ürün ise ATV güzergahı olacaktır. Bu çer-çevede Mudanya Merkez ve Çepni köyleri arasında uygun doğal ve yapay mekansal düzenlemeler yapılarak güzergah uygun hale getirilmelidir. Önerilen ATV rotası aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

Harita 9. Mudanya ATV Rotaları

Mudanya Destinasyonunda rota geliştirme sürecinin bir diğer aşaması ise trekking parkurunun oluşturulma-sıdır. Bu çerçevede yapılması gereken mekansal planlamalar; belirlenen trekking parkurunda temel ihtiyaç-lara yönelik fiziksel alanların oluşturulmasını içermektedir. Trekking turizmine katılanların temel ihtiyaçları doğrultusunda tuvalet, içme suyu alanlarının oluşturulması, yeme-içme ve alışveriş alanlarının entegrasyonu planlanmalıdır. Önerilen trekking parkuru aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

136 137

Harita 10. Mudanya Trekking Parkurları

Üst düzey bir Destinasyon olarak tanımlanma ve üst kategori bir marka olarak algılanma hedefi ile tutarlı olacak şekilde Mudanya Destinasyon’unun belirli bölgelerinde büyük ve çarpıcı nitelikte parklar ve bahçeler oluşturul-ması gerekmektedir. Bu bağlamda tematik park ve bahçelerin oluşturulması, Mudanya’nın uzun vadeli turizm hedefleri açısından bir zorunluluktur. Bunun için öncelikle sözkonusu tematik parklar için fiziksel alanların tes-piti, imar düzenlemeleri, gerekirse kamulaştırmalar ve ihtiyaç duyulan altyapı unsurlarının oluşturulması bu alandaki faaliyetlerin temel basamaklarıdır. Örneğin botanik parklar, eğlence parkları, bilim ve teknoloji park-ları, aqua parklar, Japon Bahçesi, hobi bahçeleri gibi alanlarla Mudanya Destinasyonunun güçlendirilmesine ih-tiyaç bulunmaktadır. Mudanya Destinasyonunda şu anda özel ilgi gruplarının, eğlence turizmi motivasyonu ile hareket edenlerin, çocuklu ailelerin ilgisini çekecek unsurlar bulunmamaktadır. Bu haliyle Mudanya Destinas-yon’unun orta ve uzun vadeli turizm vizyonunun gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Tematik parklar alanında dünyadaki küçük şehirlerde yapılan ve Mudanya’ya örnek olabilecek tipik örneklere bakılarak (Parc Asterix Eğlence Parkı; FuturescopeTeknoloji ve Görsel Sanatlar Tematik Parkı gibi) Mudanya’da büyük bir aquapark oluşturulmalı ve dev akvaryumlar hazırlanmalıdır. Bunun yanında ulusal ve uluslararası turizm pazarında özel ilgi motivasyonu ile hareket eden gruplar için hobi bahçeleri ve botanik parklar yapılmalıdır. Bu rekreasyon alanlarının Mudanya Destinasyon’unun hangi noktalarında konumlandırılacağı, ne kadar büyüklükte fiziksel alanlara ihtiyaç duyulacağı, alt ve üst yapı düzenlemeleri, entegre tesisler gibi konuların bir takvime bağlanma-sı ve süreçlerin başlatılması gerekmektedir.

Resim 37. Tematik Park Örneği

Bunun yanı sıra özellikle çocuklara, gençlere ve ailelere yönelik özellikle eğitim ve eğlencenin birlikte yapıldığı özel kamp düzenlemelerinin (Şirince’deki matematik köyü gibi, basketbol okulu gibi… ) destinasyonun çe-şitli noktalarında planlanarak hayata geçirilmesi sağ-lanmalıdır. Böyle bir düzenlemenin yapılması yüksek gelir gruplarından aileleri çekeceği gibi, sözkonusu mekanlar aynı zamanda profesyonel düzeyde şirket eğitimleri için de çekim merkezi haline gelebilecektir. Bunun tipik örneği Kocaeli-Kandıra’daki Nar Eğitim Tesisleri. Mudanya Destinasyonu doğal bir biçimde deniz tu-rizmine yönelik bir destinasyon olduğundan yapısal bir avantaj olan deniz unsurundan en üst düzeyde yararlanmaya yönelik mekansal düzenlemeler yapıl-malıdır. Bu çerçevede Mudanya’nın mevcut görünü-mü durumu analiz edildiğinde plaj düzenlemelerinin bulunmadığı, su sporları ile ilgili aktivitelerin oldukça yetersiz olduğu ve deniz avantajına dayalı ürün geliş-tirmenin yapılmadığı görülmektedir. Buradan hare-ketle yapay plajlar, sportif olta balıkçılığı ve su spor-larına yönelik mekanlar geliştirilmelidir. Mudanya’da denize girme ve güneşlenme kapasitesinin artırılabil-mesi için yüksek nitelikli yapay plajlar ve tamamlayıcı tesisler inşa edilmelidir. Bu mekanların nerelerde ko-numlandırılacağı, gerekli alansal büyüklükler, kamu-laştırma ihtiyaçları gibi fizibilite çalışmaları için süreç başlatılmalıdır. Bu bağlamda Mudanya Destinasyo-nu’nda, su sporlarına yönelik kulüplerin profesyonel düzeyde kurulması için mekan tahsisleri yapılmalı ve teşvik edilmelidir.

Mudanya Destinasyonu hava kalitesinin Türkiye ve dünyadaki otoritelere onaylatılarak tescillenmesi ve buna dayalı hava kür merkezleri, astım hastanesi gibi sağlık turizmi unsurlarının planlanması gerekmekte-dir. Hava kalitesi açısından uygun alanların tespiti yapılmalı ve bu alanlarda mekansal planlama ve inşa faaliyetleri yapılması için gerek kamu gerekse özel sektör teşvik edilmelidir.

Günümüzde markalaşmış turizm destinasyonlarını öne çıkartan strateji unsurlarından biri de somut ol-mayan kültürel miras ögelerinin somut objeler üze-rinden dünya turizm pazarına sunulmasıdır. Örneğin somut olmayan kültürel mirasın önemli bir parçası olan yerel mutfaklara ait ürünlerin sunulduğu otan-tik restoranlar, destinasyonları rekabet yarışında öne çıkarmaktadır. Mudanya Destinasyonu sahip olduğu Girit Kültürü ve Girit Mutfağı unsurları bu anlamda önemli bir rekabet avantajına sahiptir. Ancak mevcut durumda bu avantaj Mudanya Destinasyonunu yurt içi ve yurt dışı Destinasyonlarda ön plana çıkartacak şekilde değerlendirilememektedir. Bu avantajın reka-

bet gücüne yansıması için Girit Mutfağı’na ait ürünle-rin ve yemeklerin sunumunun yapılabileceği yüksek nitelikli restoranların ortaya çıkarılacağı için mekan-sal düzenlemeler yapılmalı, mali ve teknik destekler sağlanmalıdır. Bunun yanında turistik destinasyonla-rın ayrılmaz bir parçası olan kafe-restoran ve eğlen-ce merkezi gibi yerlerin önceden belirlenmiş turistik şehir konsepti ile tutarlı olacak şekilde fiziksel görü-nümlerinin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda özellikle işyeri cephe düzenlemeleri, dış ve iç mekan mobilya standartları gibi konularda ana konsept ile tutarlılık esas alınacak şekilde mekansal düzenlemeler yapılmalıdır.

Doğal ve kültürel kaynakları öne çıkaran kültürel peyzaj planlaması

Kültürel peyzaj, turistik Destinasyonların kendileri-ne özgü kültürel ve tarihi değerlerini görünür kılmak amacıyla yapılan arazi düzenlemeleridir. Bu kavram tarihi ve kültürel dokunun ön plana çıkartılması için mevcut durumda bu dokuları sarmalayan karmaşa ögelerinin ortadan kaldırılmasını içermektedir. Diğer bir ifade ile kültürel peyzaj, hem tarihi ve kültürel anıt yapıların hem de çevrelerinin bir arada düzenlenmesi-ni esas almaktadır.

Mudanya Destinasyonunu ulusal ve uluslararası tu-rizm pazarlarında ön plana çıkartabilecek oldukça önemli kültürel ve tarihi miras ögeleri bulunmaktadır. T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Mudanya kent içinde 32 adet anıtsal yapı ve 239 adet sivil mimarlık örne-ği yapıyı tescil etmiştir. Bu ögelerin varlığı Mudanya Destinasyonu için önemli bir çekicilik potanSiğili ta-şımakla birlikte bunların mevcut durumu bu çekicilik potanSiğilinin rekabet gücüne dönüşmesini engelle-mektedir. Dolayısıyla Mudanya’nın uzun vadeli strate-jik turizm hedeflerine dönük olarak yapılması gereken mekansal planlama çalışmalarının önemli bir parçası, tarihi ve kültürel miras ögelerini görünür kılacak dü-zenlemelerin yapılmasıdır. Buradan hareketle kültü-rel peyzaj kapsamında yapılması gereken mekansal planlamalar, kültürel ve tarihi binaların restorasyo-nunu, gece ışıklandırmalarını, çevre düzenlemelerini, kamulaştırmaları, bağlantı yollarının düzenlenmesi-ni, bilgilendirme ofislerini ve tamamlayıcı tesislerin entegrasyonunu kapsamaktadır.

Mudanya Destinasyonu kültürel peyzaj kavramı eşli-ğinde analiz edildiğinde ön plana çıkan ve mekansal planlama çalışmalarının gerekli olduğu ögeleri “inanç turizmi ögeleri” ve “kültür turizmi ögeleri” olarak iki madde halinde sınıflandırmak mümkündür.

138 139

İnanç turizmine yönelik kültürel ve tarihi ögelerin ön plana çıkarılması çerçevesinde Mudanya Destinas-yon’unun farklı bölgelerinde bulunan inanç yapıları-nın tek tek analiz edilerek bunların rekabet gücüne hizmet edecek hale getirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda öne çıkan ve rekabet gücü oluşturma po-tanSiğili olan yapıları aşağıdaki şekilde belirtmek mümkündür:

• Dereköy Kilisesi• Kemerli Kilise• Fatih Camii• Apostoloi Kilisesi• Aya Yani Manastırı• Hagios Taxiarchoi Kilisesi• Baş Melekler Kilisesi• Mudanya Ortodoks Kilisesi• Tekke-i Atik Cami• Tekke-i Cedit Camii• Sinan Bey Camii• Hasan Bey Camii• Ömer Bey Camii• Şeyh Mehmet Mezarı• Mudanya Eski Camii

Bu yapılar analiz edildiğinde bir çoğunun metruk ya-pılar halinde bulunduğu, çevrelerinin harabe görü-nümünde olduğu, çevrelerinde turistlerin vakit geçir-mesini sağlayacak entegre tesislerin bulunmadığı, tuvalet gibi temel ihtiyaç alanlarının hazırlanmadığı ve yapıları tanıtıcı kitabelerin bulunmadığı anlaşıl-maktadır. Bu durum özellikle uluslararası turizm pazarında çok önemli rekabet gücü üretebilecek un-surların heba edildiğinin göstergesidir. Mudanya’nın turizm vizyonu ve uzun vadeli stratejik hedefleri doğ-rultusunda bu yapılar ve çevreleri ile ilgili bina

Resim 38. Taş Mektep

restorasyonu, çevre düzenlemesi, gece özel ışıklan-dırmaların yapılması, yerel ve otantik yeme-içme mekanlarının hazırlanması, hediyelik eşya dükkanla-rının oluşturulması, nitelikli tuvalet alanlarının hazır-lanması, butik konaklama tesislerinin oluşturulması, ulaşım imkanlarının kolaylaştırılması ve niteliğinin artırılması, çok dilli ve estetik kitabelerin hazırlan-ması, Mudanya merkezde tüm anıt yapıları da kapsa-yacak şekilde bilgilendirme ofislerinin hazırlanması çalışmaları yapılmalıdır.

Mudanya Destinasyonunu ulusal ve uluslararası pa-zarlarda farklılaştıracak ve markalaşmasına yardımcı olacak bir diğer unsur kültür turizmi ögeleridir. Bu öge-ler; eski evler, hamamlar, konaklar, çarşılar, çeşmeler, istasyonlar gibi unsurlardan oluşmaktadır. Mudanya kent merkezinde bulunan 239 adet sivil mimarlık ör-neği tescilli yapının ve çevrelerinin, kültür turizmi ilgi gruplarına yönelik olarak ön plana çıkartılması gerek-mektedir. Mudanya Destinasyonu için rekabet gücü oluşturma potanSiğili olan bazı önde gelen yapıları aşağıdaki şekilde belirtmek mümkündür:

• Montania Otel• Taş Mektep• Eski Giritli Evleri• Müterake Müzesi• Tahir Paşa Konağı• Tekke-i Cedid Konağı• Hasan Ağa Hamamı• Tirilye Hamamı• Tarihi Alay Kahvesi• Mudanya Zeytin Hali• Yalılar• Konaklar

Resim 39. Eski Giritli Evleri

Resim 40. Mudanya Mütareke Evi Müzesi

141140

Resim 41. Tekke-i Cedid Konağı

Resim 42. Hasan Ağa Hamamı

Resim 43. Tirilye Hamamı

Resim 44. Tarihi Alay Kahvesi

Resim 45. Tekke-i Atik Camii

Resim 46. Mudanya Eski Evler

Resim 47. Mudanya Zeytin Hali

Mudanya Destinasyonundaki eşsiz unsurlar olan ko-naklar, yalılar, hamamlar, çarşılar, mektepler, istas-yonlar incelendiğinde, bu anıt yapıların kendi kader-lerine terkedildiği, çoğunun harabe bir görüntüye sahip olduğu, çevrelerinin gelişigüzel yapılarla işgal edildiği, etraflarının otopark alanları ve trafik güzer-gahları olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu tescilli yapıların her birinin bina restorasyonları yapılarak çevrelerindeki alanlar gerekirse kamulaştırılarak temizlenmelidir. Dolayısıyla bu yapıların geniş bir fiziksel alanda görünür hale getirilmeleri gerekmek-tedir. Bu binaların yakın çevrelerinin araç trafiğin-den arındırılması, etraflarındaki otopark alanlarının iptal edilerek yeraltına alınması ve bu binalara özel aydınlatmalar yapılması ve anıt yapıların bulunduğu caddelerin ve meydanların tarihi dokuyu yansıtacak şekilde düzenlenmesi, Mudanya Destinasyonunu hem ulusal hem de uluslararası pazarda marka ha-line getirebilecek uygulamalar olacaktır. Restoras-yonlar sonrasında bu yapıların asli fonksiyonlarını yansıtacak şekide tematik müzeler haline getirilme-si Mudanya Destinasyonunu turizm pazarında fark-lılaştıracak bir unsurdur.

Mudanya Destinasyon’unun özgün kültürel değerle-rinden biri de Eski Giritli Evleri ve bu evlerden olu-şan Giritli Mahalleleri’dir. Giritli Evlerinin ve Giritli Mahallelerinin stratejik bir bakış açısıyla ve Mudan-ya’nın uzun vadeli turizm hedefleri doğrultusunda kültürel peyzajının yapılması durumunda Mudan-ya’nın özel olarak Yunanistan pazarında ve daha geniş anlamda da Rum-Ortodoks kitlesine pazarlan-ması mümkün olabilecektir. Giritli Evleri ve Mahalle-rininin mevcut görünümüne bakıldığında bu önemli turizm ögesinin turizm pazarından bir rekabet unsu-ru olarak düşünülmediği ve yapılan iyileştirmelerin uzun vadeli bir strateji doğrultusunda olmadığı gö-rülmektedir. Bunun sonucunda Giritli Evleri ve Ma-halleleri giderek kaybolma tehlikesi ile yüz yüzedir. Mudanya’nın ulusal turizm pazarının yanı sıra ulus-lararası pazarlarda da kendisini sunmasına yardım-cı olabilecek bu tarihi ögeyi oluşturan evlerin tek tek ele alınıp tekil projelerle iyileştirilmesi yerine büyük bir proje kapsamında sokakların ve mahallelerin çevre düzenlemeleri ile birlikte korunmaya alınması gerekmektedir. Bu bağlamda Giritli Mahallelerinin trafiğe kapatılması, yakın çevredeki otopark siste-minin yeraltına alınması, bu sokakların geceleri özel ışıklandırmalarla canlandırılması, restore edilen evlerin turizm işletmeleri ya da müze olarak değer-lendirilmesi, caddelerin tarihi dokuyla tutarlı olacak biçimde düzenlenmesi gerekmektedir.

143142

Fiziksel peyzaj planlaması

Fiziksel peyzaj; kentsel mekanlarda yer alan kentsel donatı elemanlarının her birinin hedef kitlelere yö-nelik bir iletişim nesnesi olduğu ana fikrine dayan-maktadır. Bir turizm bölgesinin fiziksel peyzaj plan-laması önceden kararlaştırılmış bir tasarım konsepti doğrultusunda bütün kentsel donatı unsurlarının dü-zenlenmesidir. Fiziksel peyzaj planlamasındaki kritik kavramlar; verilmek istenen mesaj ve estetik kavram-larıdır. Bu noktadan hareketle Mudanya’nın, ulusal ve uluslararası turizm pazarında kendisini nasıl konum-landırmak istediği ve buna yönelik olarak hedef kit-lelere hangi mesajı vermek istediği soruları, fiziksel peyzaj planlaması sürecini şekillendirecektir.

Fiziksel peyzaj planlamasının unsurları; park ve bah-çe planlamaları ve görünümleri, özel peyzaj mimarisi ile ağaçlandırmalar, kavşaklarda mimari düzenleme-ler, refüj düzenlemeleri ve ağaçlandırılması, süs ha-vuzları, meydan düzenlemeleri ve ışıklandırmaları, sahil düzenlemeleri, kaldırım düzenlemeleri, cephe düzenlemeleri, temel kentsel donatılar (çöp kutuları ve çöp konteynerleri), banklar ve ışıklandırma direk-leri, çocuk oyun alanları ve spor sahalarının düzen-lenmesi ve işyerlerinde kullanılan dış mekan mobil-yaları gibi kent estetiği ile doğrudan ilişkili konuları kapsamaktadır.

Mudanya’nın fiziksel görünümüne bakıldığında mev-cut görüntünün Mudanya’nın markalaşmasına ve üst düzey konumlandırmasına katkı yapacak hiçbir unsur içermediği görülmektedir. Hali hazırda Mudanya için önceden karar verilmiş bir tasarım konsepti ve buna dayalı herhangi bir fiziksel peyzaj planlamasından bahsetmek mümkün değildir. Kentin fiziksel görünü-mü tesadüflere bağlı olarak ve görsel kirlilik meydana getirerek oluşmuştur. Bu nedenle Mudanya turizm vizyonu çerçevesinde Mudanya’ya çekilmek istenen hedef kitlelerin kimler olacağına ve sözkonusu hedef kitlelere iletilecek ana mesajın ne olacağına karar vermek gerekmektedir. Mudanya’nın turizm vizyonu ve uzun dönemli stratejik hedefleri doğrultusunda Mudanya’nın turizm pazarında üst düzey bir marka olarak konumlandırılacağı ve nitelikli ziyaretçileri he-deflediği dikkate alındığında kentin bütünsel olarak estetik bir görünüme kavuşturulması zorunlu hale gelmektedir. Bu çerçevede Mudanya’nın seçkin bir Destinasyon olarak algılanmasına hizmet edecek bir kent tasarım konseptine karar verilmelidir. Bunun başlangıç noktası olarak üniversitelerin peyzaj mi-marlığı bölümlerinde görev alan öğretim elemanları, Türkiye’nin ve Bursa’nın önde gelen peyzaj mimarla-rından oluşan bir heyetle arama konferansı düzenlen-melidir. Elde edilecek sonuçlara ve tasarım konsep-tine uygun olarak yukarıda anlatılan fiziksel peyzaj unsurları üzerinde düzenlemeler başlatılmalıdır.

5.2 MEKANSAL OLMAYAN PLANLAMA

Turizm master planı, herhangi bir Destinasyon için orta ve uzun vadeli turizm hedeflerinin o bölgedeki turizm vizyonu ve stratejik bir bakış açısı ile birlikte ele alınması anlamına gelmektedir. Bu bağlamda tu-rizm master planı temel bileşenler hakkındaki planla-malardan oluşmaktadır. Bunlar; ürün iyileştirme, yeni ürün geliştirme, marka konumlandırma, segmentas-yon ve hedeflemedir. Sözkonusu temel bileşenler hakkındaki planlamalar sadece fiziksel anlamdaki planlamaları ve iyileştirmeleri değil aynı zamanda fiziksel ya da mekansal olmayan planlama ve iyileş-tirmeleri de kapsamaktadır.

Mekansal olmayan planlama, turizm master planının paydaşları, uygulamacıları ve muhataplarına yapıla-cak tanıtımlar, kalite anlayışının geliştirilmesi, turis-tik harcamaların teşviki, yerel el sanatlarının destek-lenmesi, uluslararası etkinliklerin planlanmasından oluşmaktadır. Kısaca mekansal olmayan olanlama fiziksel iyileştirmelerden ziyade zihinsel hazırlıkları ve iyileştirmeleri konu edinmektedir.

5.2.1 Turizm Master Planının Paydaşlara Tanıtımı a. Doğrudan Paydaşlara ve Uygulamacılara Yapılacak Tanıtım

Mudanya Turizm Master Planı yoluyla Mudanya Desti-nasyon’unun ulusal ve uluslararası turizm pazarında üst kategori bir marka olarak algılanması ve bu algı-lamaya dayalı orta ve uzun vadeli başarılı sonuçların elde edilmesi hedeflenmektedir. Bununla birlikte bu hedeflere ulaşılabilmesi doğrudan doğruya turizm paydaşlarının desteğini zorunlu kılmaktadır. Diğer bir ifade ile Mudanya Turizm Master planı çerçevesinde ortaya konulan turizm vizyonunun ilgili tüm aktörler tarafından paylaşılması ve paylaşılan vizyon haline gelmesi kritik öneme sahiptir. Örneğin bu proje ile başarılmak istenen hedeflerin yerel halkın ve turizm işletmelerinin desteği olmaksızın başarılabilmesi mümkün değildir.

Turizm master planının başarıyla hayata geçirilebil-mesi için desteklerine ihtiyaç duyulan başlıca pay-daşların belirlenmesi ve bunlarla ilgili planlamaların yapılması gerekmektedir. Bu paydaşlar; yerel halk, yerel turizm işletmeleri, acenta ve tur operatörleri, yerel basın, STK’lar, idareciler ve halk arasında köp-rü görevi gören muhtarlar, ilgili kamu kurumları, yerel yönetimler, büyükşehir belediyesi, valilik, BEBKA, KOSGEB, TKDK gibi destekleyici kuruluşlardır. Bu bağ-lamda sözkonusu paydaşlara tanıtım yapılıp turizm vizyonu açıklanırken Mudanya Turizm Master Planının

esasen bir yerel kalkınma hamlesi olduğu ve bu pla-nın yerel halk için yüksek ekonomik ve sosyal getiriler üreteceği üzerinde durulmalıdır. Bu süreçte master plan hedeflerinin basın yoluyla yerel kamuoyuna daha etkin iletilebilmesi açısından yerel basının desteğinin alınması özellikle önemlidir. Dolayısıyla yerel basın ile iyi ilişkiler kurulması ve iletişim sürecinin sağlıklı yü-rütülmesi gerekmektedir.

Turizm faaliyetlerinin en önemli paydaşları, turistlere hizmet veren konaklama, yeme-içme, ulaştırma ve rekreasyon işletmeleridir. Bu işletmeler, bir destinas-yonun rekabet gücü açısından doğrudan belirleyiciler-dir. Bu nedenle herhangi bir turizm bölgesinin turizm vizyonu ve hedeflerine ulaşabilmesi için o bölgedeki turizm işletmelerin desteğini alması ve aynı turizm vizyonunun paylaşılması temel bir gerekliliktir. Aksi takdirde turizm master planındaki eylemlerin hayata geçirilmesinde sorun yaşanabilecektir. Dolayısıyla Mudanya Turizm Master Planındaki stratejik hedefle-rin ve eylemlerin planlanma nedenleri ve beklenen so-nuçları detaylı bir biçimde yerel turizm işletmelerine anlatılmalı ve destekleri alınmalıdır.

Bir destinasyona turist gelebilmesi ve destinasyon-ların etkin pazarlanabilmesi için her sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de dağıtım kanalları oldukça önemlidir. Turistik ürün dağıtım kanalları içinde yer alan seyahat acentaları ve tur operatörleri, Desti-nasyonların hedeflenen sonuçları elde edebilmesine olumlu veya olumsuz ciddi etkiler yapabilmektedir. Dolayısıyla öncelikli olarak yapılması gereken, Mu-danya destinasyonunun planlı ve programlı büyüme çabalarının ve hedeflerinin bu işletmelere doğru bir şekilde aktarılmasıdır. Bunun yanında bu işletmele-rin desteğinin alınabilmesi için Mudanya destinas-yonundaki planlamalar ve yapılacak iyileştirmelerin periyodik bir şekilde bu işletmelerle paylaşılması da gerekmektedir.

Turizm master planını ilgilendiren önemli kararların birçoğu belediye meclislerinin desteği ile hayata geçi-rilebilecektir. Bu desteğin alınması eylemlerin hayata geçirilmesi ve hedeflenen sonuçların elde edilebilme-si açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle siyasi herhangi bir düşünce gözetmeden turizm master pla-nı ile yapılmak istenenlerin açık bir şekilde belediye meclis üyelerine anlatılması ve onların desteğinin sağlanması gerekmektedir. Bunun yanında yerel hal-kın ve esnafın desteğinin sağlanması adına muhtar-ların da ikna edilmesi gerekmektedir. Belediye meclis üyeleri ile birlikte muhtarlara yönelik yapılacak olan master plan tanıtım çalışmaları hem muhtarların hem de yerel halk ve esnafın desteğinin alınması adına bü-yük bir kolaylık sağlayacaktır.

5.2.2 Hedef Kitleye Yönelik Tanıtım

Mudanya Turizm Master Planı çerçvesinde ortaya ko-nulan uzun vadeli turizm hedeflerine yönelik olarak iletişim teknolojilerinin kullanılması ve hedef kitle ile pazarlama iletişimine geçilmesine ihtiyaç bulunmak-tadır. Özellikle internet, sosyal medya ve televizyon ortamlarında yapılacak profesyonel tanıtımlarla Mu-danya’nın hedef kitlenin zihninde üstün bir marka olarak yerleştirilmesi ve algıların yönetilmesi müm-kün olabilecektir.

Mudanya’ya yönelik algıların yönetilmesinde klasik bir yöntem olan reklamlardan ziyade kalıcı etkiler bırakan tanıtım yöntemlerine ağırlık verilmelidir. Bu bağlamda Mudanya’yı ön plana çıkartacak ve merak uyandıracak diziler ve sinema filmlerine ev sahipliği yapılması üzerinde durulmalıdır. Bunun yanı sıra yerli ve yabancı basında Mudanya hakkında ilgi uyandırıcı haberler çıkartabilmek için toplumlar nezninde etkin olan kişilere (gazeteciler, sanatçılar, akademisyenler, STK yöneticileri gibi) yönelik ağırlama programları planlanmalıdır. Benzer şekilde, ulusal ve uluslara-rası TV programlarına konu olmak ve Mudanya’nın turizm üstünlüklerini anlatmak için de planlamalar yapılmalıdır.

Mudanya bölgesini turizm pazarında ön planda tuta-cak şekilde çok dilli bir web portalının hazırlanması ve bu portalın bölgedeki turizm faaaliyetleri için te-mel bir referans kaynağı olmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Bu web portalı aracılığı ile Mudanya Des-tinasyon’unun etkin tanıtımı, konaklama, yeme-içme, eğlence imkanlarının detaylı sunumları ve turizm iş-letmelerine rezervasyon imkanı sağlanmasına yöne-lik fonksiyonlar planlanmalıdır. İskoçya’nın turizm imkanlarının tanıtıldığı ve rezervasyonların yapıldığı resmi sitesi olan http://www. visitscotland. com/ Mudanya Destinasyonu için tipik bir örnek durumun-dadır. Gerek TV programlarının düzenlenmesinde ge-rekse bilişim teknolojilerinin kullanılmasında profes-yonel ajanslardan destek alma yönünde çalışmalar yürütülmelidir.

5.2.3 Mudanya Destinasyonu Kalite Yönetimi

Turizm pazarında üst kategori bir marka olarak ko-numlanabilmenin temel belirleyicilerinden biri desti-nasyonun kalite kavramı doğrultusunda şekillenme-si ve sürdürülebilir yüksek kaliteye sahip olmasıdır. Turizm master planı çerçevesinde ifade edilen uzun vadeli stratejik hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için Mudanya Destinasyon’unun tamamında nasıl bir kalite anlayışının mevcut olacağı, Mudanya’nın han-gi düzeyde bir kaliteyi temsil edeceği, yüksek kalite

144 145

kavramından ne anlaşılacağı üzerine çalışmalar ya-pılmalıdır. Mudanya destinasyonundaki kalite ile il-gili çalışmalar; yüksek kalitenin tanımını, turizm hiz-metlerindeki yüksek kalite standartlarını, hizmetlerin bu standartlara uygunluğunun nasıl denetleneceğini ve kalitenin sürdürülebilirliğinin nasıl sağlanacağını kapsamalıdır. Kısaca, Mudanya Destinasyon’unun sürdürülebilir yüksek kalite ile özdeşleştirilebilmesi için;

> Mudanya turizminde yüksek kalitenin tanımlanması> Mudanya turizmi için kalite standartlarının oluştu-rulması > Mudanya turizmi kalite standartlarının turizm pay-daşlarına tanıtılması > Mudanya turizmde yüksek kalitenin korunması için önlemler geliştirilmesi gerekmektedir.

Mudanya Destinasyonunda yüksek kalitenin sağlan-ması ve korunabilmesi açısından tüm paydaşların temsil edildiği bir kalite yönetimi komitesinin kurul-masına ve yürütmenin bu komisyon yardımıyla ya-pılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kalite yönetimi ko-mitesi, turizm master planının uygulayıcısı olan tüm paydaşları doğrudan sürece dahil etmek anlamına gelmektedir. Böylece Mudanya Destinasyonundaki yüksek kalite ile ilgili stratejik karar ve politikaların uygulayıcılara kolaylıkla benimsetilmesi mümkün olacaktır.

5.2.4 Mudanya Destinasyonunda Turistik İkincil Harcamaların Teşviki

Mudanya Destinasyonunda turizm gelirlerinin artırıl-ması ve yerel işletmelerin turizm gelirlerinden daha fazla pay alabilmeleri için özellikle turistlerin konak-lama mekanları dışında yaptıkları harcamaları teşvik edici düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Tu-ristik ikincil harcamalar olarak adlandırılan bu har-camaların Mudanya ekonomisine sağlayacağı ticari katkılar, turizm master planındaki eylemlerin hayata geçirilmesini ve kamuoyu desteğini kolaylaştıracaktır. Hali hazırda Mudanya’da konaklama işletmeleri dışın-da turistlerin ikincil harcama yapmalarını sağlayacak bir ortam bulunmamaktadır. Sahilde bulunan çok az sayıdaki balık restoranları ve kafeler dışında turistik harcama yapmayı teşvik edici fiziksel mekan bulun-mamaktadır. Dolayısı ile turistik harcamaları çeşit-lendirecek ve teşvik edecek nitelikteki çalışmalar için paydaş toplantıları yapılmalı, çarşı tasarımı, aktivite planlamaları, Girit Dantelleri gibi yöresel el sanatları-nın ve tarımsal ürünlerin turizme nasıl entegre edile-bileceğine dair kararlar verilmelidir. Kısaca Mudanya bölgesinde turistik ikincil harcamaları artırıcı nitelik-teki çalışmalar için bir süreç tasarlanmalıdır.

5.2.5 Ulusal ve Uluslararası Etkinlik Planlaması

Dünya turizm pazarında Destinasyonların markalaş-masına ve bilinirliğine hizmet eden önemli unsurlar-dan biri etkinlik turizmine ilişkin faaliyetlerdir. Birçok Destinasyon ulusal ve uluslararası etkinliklerle mar-ka Destinasyon haline gelmiş ve üst düzey gelir grup-ları için çekici bir niteliğe kavuşmuştur. Bu tür aktivi-telerin temel fonksiyonları Destinasyonların bilinirliği artırmak, markalaşmayı sağlamak ve marka imajını güçlendirmektir. Dolayısı ile Mudanya Destinasyon’u-nun ulusal ve uluslararası pazarlarda bilinirliğinin ar-tırılması için ne tür etkinliklerin planlanması gerektiği üzerinde çalışılmalıdır. Bu kapsamda ulusal ve ulus-lararası tematik film festivallerine ev sahipliği yap-mak, uluslararası spor organizasyonları düzenlenme-sine yönelik lobi faaliyetleri yürütmek, Mudanya’nın özel üstünlüklerine vurgu yapan geleneksel şenlikler organize etmek, bu kapsamda yapılabilecek faaliyet-lerden bazılarıdır. Bunun yanı sıra Mudanya marka-sının diğer hangi markalarla yan yana getirileceği ve zihinlerde ilişkilendirileceğine ilişkin planlamalar ya-pılmalıdır. Örneğin Mudanya Destinasyonunda hangi marka isimlerin ağırlanacağına, Mudanya reklamları-nın hangi prestijli mecralarda yayınlanacağına, Mu-danya’nın hangi prestijli olaylarla anılacağına yönelik kararlar verilmelidir. Bu kararlar bir komite yoluyla alınmalı ve periyodik toplantılarla, alınan kararları ve sonuçlarını tartışması gerekmektedir.

146 147

6. MUDANYA TURİZMİ İÇİN BİLEŞENLER, POLİTİKALAR VE EYLEMLER

Bu bölümde Mudanya Turizminin belirlenen hedefler doğrultusunda gelişimi için her bir bileşen ve politikalar çerçevesinde öncelikli olarak uygulanması gereken eylemlere, sorumlu kişi ve kuruluşlara yer verilmektedir.

BİLEŞEN 1: ÜRÜN İYİLEŞTİRME BAĞLAMINDA MEVCUT MUDANYA ÜRÜNÜNÜN İYİLEŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

Politika 1: Nitelikli turistik ve tamamlayıcı işletme sayısının artırılmasını sağlayacak teşvik politikalarının geliştirilmesi

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları BaşlangıçBitiş Tarihi Açıklama

1 Turizm işletme belgeli konaklama ve yeme-içme tesisi sayısı artırılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya’daki turizm işletmeleri, BEBKA, TKDK

2016-2023 Mudanya merkez ve kırsal alanlarda yapılacak olan turizm yatırımları için Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) ve Tarımsal Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Bursa İl Müdürlüğü’nün desteğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. Plan döneminde BEBKA ve TKDK’nın hibe desteklerinden en az 15 işletmenin yararlanması sağlanacaktır. Hali hazırda turizm işletme belgesi sahibi 5 adet konaklama tesisi ve 2 adet yeme-içme tesisi bulunan Mudanya’da plan döneminde turizm işletme belgeli konaklama tesisi sayısı 3 katına ve yeme-içme tesisi sayısı da 5 katına çıkarılacaktır.

2 Nitelikli tamamlayıcı işletme (eğlence, spor, eğitim vb. ) sayısı artırılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Ticaret ve Sanayi Odası, KOSGEB

2016-2023 Mudanya merkez ve diğer çekicilik alanlarında turistlere yönelik hizmet verecek eğlence, spor ve eğitim işletmelerinin kurulması için uygun koşullarda yer temini ve finansman imkanları sağlanacaktır. Plan dönenimde bu çerçevede en az 5 adet girişimcilik eğitimi düzenlenmesi ve turistlere yönelik hizmet verecek en az 10 tamamlayıcı işletmenin kurulması ve KOSGEB tarafından desteklenmesi sağlanacaktır.

Politika 2: Nitelikli işgücü sağlamaya yönelik eğitim kurumlarının sürece dahil edilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Lise, önlisans ve lisans düzeyinde turizm eğitimi veren eğitim kurumları ile anlaşmalar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Milli Eğitim Müdürlüğü, Uludağ Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi Bursa Orhangazi Üniversitesi, Mudanya Turizm İşletmeleri

2016-2023 Mevcut turizm işletmesi çalışanlarının eğitimi, yeni ve nitelikli işgücünün hazırlanması amacıyla lise ve üniversiteler ile işbirliği yapılarak eğitim programları düzenlenecek, Mudanya’daki turizm işletmelerinde turizm eğitimi almış personel çalıştırılmasına dikkat edilecektir. Plan dönemince bu çerçevede Mudanya’daki tüm turizm işletmesi çalışanlarından en az 250 kişiye iletişim, müşteri memnuniyeti, hijyen ve sanitasyon ile turizm ile ilgili diğer temel konularda eğitimler verilecektir.

Politika 3: Turizm ile ilgili altyapı eksiklikler envanteri çıkarılması ve eksikliklerin giderilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Turistik altyapı eksikliklerinin belirlenmesine yönelik bir komite kurulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm ile ilgili dernekler, konaklama, yeme-içme ve ulaştırma işletmeleri

2016-2017 Mudanya turizminin gelişmesini engelleyen altyapı eksikliklerinin belirlenmesi amacıyla Mudanya Belediyesi öncülüğünde ve turizm sektörü temsilcilerinin katılımı ile 5 kişilik turistik altyapı komitesi oluşturulacaktır.

2 Altyapı eksiklikler envanteri raporunun hazırlanması

Mudanya Belediyesi/Altyapı komitesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm ile ilgili dernekler, mimar ve mühendisler

2016-2017 2016 yılı sonuna kadar yerinde tespitler yapılarak ve tüm paydaşlar ile görüşülerek bir eksiklikler envanteri raporu hazırlanacaktır. Bu raporda yasal olarak bu altyapı eksikliklerinin giderilmesinden sorumlu olan kuruluşların kimler olduğu belirlenerek o kurumlar nezdinde eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmaların başlatılması sağlanacaktır. İlgili sorunların çözümü için kamuoyu oluşturmak amacıyla envanter raporu tüm Mudanya halkı ile paylaşılacaktır.

3 Turistik Destinasyon konseptine uygun altyapı faaliyetleri yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Karayolları Bölge Müdürlüğü, Bursagaz. TEDAŞ

2017-2023 Karayolu, deniz yolu, havayolu, su, kanalizasyon, gaz ve elektrik ile ilgili olarak paydaşlarla işbirliği yapılacak ve eksiklikler envanterine dayalı iyileştirme çalışmaları yapılacaktır. Plan dönemi boyunca altyapı eksiklikler envanterine giren eksikliklerin en az %80’ni giderilmiş olacaktır.

4 Mudanya trafik eylem planı hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

İlçe Emniyet Müdürlüğü, Üniversiteler, Karayolları Bölge Müdürlüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi

2016-2017 Mudanya merkez ve diğer çekicilik alanlarında yaşanan trafik yoğunluğu ve otopark ile ilgili soruların çözümü için işbirliği ortakları ile Mudanya Trafik Eylem Planı hazırlanacaktır. Plandaki eylemlerin uygulanabilmesini sağlamak amacıyla ilgili kurumların bütçelerinde tahsisat yapılması ve hibe yoluyla destek sağlanması için çalışmalar başlatılacaktır. Hazırlanacak olan eylem planı ve eylem planından beklenen sonuçlar konusunda halka ve esnafa bilgilendirme yapılarak destekleri alınacaktır.

5 Trafik eylem planı hayata geçirilecektir.

Mudanya Belediyesi

İlçe Emniyet Müdürlüğü, Üniversiteler, Karayolları Bölge Müdürlüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi

2017-2019 İlgili paydaşlarla birlikte hazırlanan Trafik Eylem Planındaki eylemlerin hayata geçirilmesi ve Mudanya trafiğinin turizm Destinasyonu konseptine uygun hale getirilmesi için bir takvim oluşturularak 3 yıllık süreçte eylemler hayata geçirilecektir.

Politika 4: Mudanya Belediyesi bünyesinde özel bir turizm birimi oluşturulması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Mudanya Belediyesi bünyesinde bir turizm birimi kurulacaktır.

Mudanya Belediyesi

--- 2016-2016 Mudanya turizmi ile ilgili faaliyetleri koordine etmek, sağlıklı verilerin toplanmasını sağlamak, kaymakamlık, valilik ve büyükşehir belediyesi ile olan ilişkileri geliştirmek amacıyla Mudanya Belediyesi bünyesinde en az lisans düzeyinde turizm eğitimi almış bir personelin istihdam edileceği bir turizm birimi oluşturulacaktır. Birimin görev ve yetkilerinin tanımlanması amacıyla turizm paydaşlarının görüş ve önerilerinin alınacağı bir toplantı organize edilecek ve öneriler doğrultusunda birimin görev tanımları, yetkileri ve sorumlulukları belirlenecektir.

148 149

Politika 5: Sahil bölgelerinde, Büyükşehir Belediyesi ile koordineli olarak etkin bir çevre yönetim ve denetim sistemi kurulması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Kontrolsüz alanlar için etkin bir katı atık sistemi kurulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa Büyükşehir Belediyesi

2016-2018 Çevre yönetim ve denetim sistemi için uygun yerlerin belirlenmesi ve kurulacak olan sisteme karar verilmesi amacıyla bir fizibilite çalışması yapılacaktır. Mudanya’nın merkez dışında yoğun turist alan bölgelerinde (Tirilye, Kumyaka, Siği gibi) çevre kirliliğine neden olabilecek görüntülerin ortadan kaldırılması amacıyla çevre yönetim ve denetim sistemi kurulacaktır.

Politika 6: Tanıtım ve pazarlama konusundaki eksikliklerin envanterinin çıkarılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Tanıtım ve pazarlama konusundaki eksikliklerinin belirlenmesine yönelik bir komite kurulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, turizm ile ilgili dernekler, konaklama, yeme-içme ve ulaştırma işletmeleri

2016-2017 Mudanya turizminin tanıtım ve pazarlama açısından sorunlarının belirlenmesi ve etkin tanıtım faaliyetleri yapmak amacıyla Mudanya Belediyesi öncülüğünde ve turizm sektörü temsilcilerinin katılımı ile 5 kişilik tanıtım ve pazarlama komitesi oluşturulacaktır.

2 Tanıtım ve pazarlama eksiklikler envanteri raporunun hazırlanması

Mudanya Belediyesi/Tanıtım ve pazarlama komitesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm ile ilgili dernekler, BEBKA, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

2016-2017 2016 yılı sonuna kadar tespitler yapılarak ve tüm paydaşlar ile görüşülerek bir tanıtım eksiklikleri envanteri raporu hazırlanacaktır. Bu raporda tanıtım ve pazarlama çalışmaları açısından sorumlu olan kuruluşların kimler olduğu belirlenerek o kurumlar nezdinde eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmaların başlatılması sağlanacaktır.

Politika 7: Acenta ve tur operatörleri ile olan iletişim yetersizliğinin giderilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Acenta ve tur operatörlerine yönelik info turlar düzenlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Mudanya turizm işletmeleri

2016-2023 Turizm faaliyetlerinin ve turistik ürünlerin en önemli dağıtım kanallarından biri olan yurt içi ve yurt dışı seyahat acentası ve tur operatörlerine yönelik olarak bilgilendirme turları yapılacaktır. Plan dönemi boyunca yurt içinde en az 100, yurt dışından ise en az 25 acenta ve tur operatörü Mudanya’da ağırlanacaktır. İletişim kurulan ve ağırlanan acenta ve tur operatörü yetkilileri ile iletişimin devam ettirilebilmesi ve kişisel dostlukların geliştirilebilmesi amacıyla Mudanya’ya özgü hediyelikler takdim edilecektir.

2 Turizm fuarlarına katılım sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya turizm işletmeleri

2016-2023 Berlin Turizm ve Seyahat Fuarı (ITB) ile Doğu Akdeniz Turizm ve Seyahat Fuar’larına (EMITT) her yıl Mudanya standı ile katılım sağlanacaktır.

Politika 8: Turizm işletmelerinin fiziksel görünümü için standartlar ve denetim prosedürlerinin oluşturulması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Turizm işletmeleri için denetim standartları geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

İlçe çevre ve şehircilik müdürlüğü, ilçe sağlık müdürlüğü, ilçe gıda tarım ve hayvancılık müdürlüğü

2016-2017 Turizm işletmelerinin hizmet kalitesinin yükseltilmesi, seçkin ve üst kategori bir turizm Destinasyonu tanımına uygun bir işletmecilik yapılabilmesi için konaklama, yeme-içme, estetik görünüm, hijyen ve sanitasyon konularını kapsayan kapsamlı bir standartlar paketi hazırlanacaktır.

2 Turizm işletmeleri için denetim prosedürleri geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

İlçe çevre ve şehircilik müdürlüğü, ilçe sağlık müdürlüğü, ilçe gıda tarım ve hayvancılık müdürlüğü

2016-2017 Konaklama, yeme-içme, estetik görünüm, hijyen ve sanitasyon konularını kapsayan standartlara uygunluğu belirlemek amacıyla işbirliği yapılan kuruluşlar ile birlikte denetim prosedürleri el kitapçığı hazırlanacaktır.

Politika 9: Büyükşehir Belediyesi ile güçlü iletişim kurulması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Büyükşehir Koordinasyon Merkezi kurulacaktır

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2017 Mudanya Belediye binasında Büyükşehir Belediyesi ‘ne bir koordinasyon ofisi tahsis edilecek ve bu koordinasyon ofisinde Büyükşehir Belediyesi görevlileri ile Mudanya Belediyesi görevlileri birlikte çalışacaklardır.

2 Ortak faaliyetler gerçekleştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023 Mudanya turizm birimi ve Büyükşehir koordinasyon merkezi işbirliği ile Mudanya merkezli ortak etkinlikler yapılacaktır. Plan dönemi boyunca her yıl bu çerçevede en az 2 etkinlik düzenlenecektir.

Politika 10: Turistik Destinasyon konseptine uyumlu cephe düzenleme standartlarının belirlenmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Turizm Estetik Komisyonu kurulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm İşletmeleri, Mimar ve Mühendis Odası

2016-2016 Mudanya Belediyesi öncülüğünde şehir ve bölge planlamacıları, peyzaj mimarları ve turizmcilerden oluşan bir estetik komisyonu kurulacaktır. Bu komisyonun çalışmaları için Mudanya Belediyesi bünyesinde bir ofis ayrılacaktır. Komisyon çalışmaları ile ilgili sekreterya hizmetleri imar ve şehircilik müdürlüğü tarafından yürütülecektir.

2 Benzer başarılı Destinasyonlar ziyaret edilecektir.

Mudanya Belediyesi

Turizm Estetik Komisyonu

2016-2018 Mudanya Belediyesi İmar İşleri Müdürlüğü koordinasyonunda Mimar ve Mühendis Odaları ve turizm işletmelerinden temsilcilerin katıldığı yurtiçi ve yurt dışı teknik geziler düzenlenecektir. Bu çerçevede Türkiye’de 3 yurt dışında 3 olmak üzere toplam 6 benzer destinasyona ziyaret gerçekleştirilecektir.

3 Cephe düzenleme standartları el kitabı oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm Estetik Komisyonu

2018-2018 İlgili paydaşların işbirliği ile oluşturulan komisyon bir araya gelerek benzer destinasyonlara ziyaretler gerçekleştirerek Mudanya için en uygun cephe düzenleme standartları ve denetim prosedürleri belirlenerek el kitabı haline getirilecek ve tüm paydaşlarla paylaşılacaktır.

150 151

Politika 11: Turizm çalışmaları için Mudanya Kamuoyu desteğinin sağlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Esnaf bilgilendirme toplantıları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Milli Eğitim Müdürlüğü, Üniversiteler

2016-2023 Plan dönemi boyunca her yıl en az 5 defa farklı esnaf gruplarına yönelik bilgilendirme toplantıları organize edilecektir. Bilgilendirmelerde Mudanya’nın turizm vizyonu ve benzer başarılı destinasyolardaki uygulamalar anlatılarak yapılacak çalışmalar için esnaf desteği sağlanacaktır.

2 Halk bilgilendirme toplantıları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Milli Eğitim Müdürlüğü, Üniversiteler

2016-2023 Plan dönemi boyunca her yıl en az 5 defa halka yönelik bilgilendirme toplantıları organize edilecektir. Bilgilendirmelerde Mudanya’nın turizm vizyonu ve benzer başarılı destinasyolardaki uygulamalar anlatılarak yapılacak çalışmalar için halk desteği sağlanacaktır.

Politika 12: Kültürel çekicilik unsurlarının bakım ve restorasyon planlamalarının yapılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Önceliklendirme çalışması yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

2016-2016 Paydaşların desteği ile Mudanya ilçe sınırları içerisinde yer alan kültürel çekicilik unsurları ile ilgili maliyet, turist çekme potansiyeli, yapının durumu gibi unsurlara dayalı olarak bir önceliklendirme çalışması yapılacak ve rapor haline getirilecektir. Bu raporda plan dönemi boyunca hangi yıl hangi eser ile ilgili bakım ve restorasyon çalışması yapılacağı belirlenmiş olacaktır.

2 Restorasyon ihale dosyaları hazırlanacak ve ihaleler gerçekleştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

2017-2023 Plan dönemi boyunca her yıl 1 eserin restorasyon ve bakımı için ihale dosyası hazırlanacaktır. Bu çerçevede plan dönemi boyunca toplam 7 eserin restorasyon ve bakımı için ihale dosyası hazırlanmış ve ihaleler gerçekleştirilmiş olacaktır.

3 Restorasyon ve bakım işleri gerçekleştirilecek ve eserler ziyarete açılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

2017-2023 Önceliklendirme çalışmasına dayalı olarak her yıl en az bir yapının bakım ve restorasyonu yapılarak ziyarete açılacaktır. Bu çerçevede Kültür ve Turizm Bakanlığı ile işbirliği yapılarak eserlerin müze olarak değerlendirilmesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından işletilmesi sağlanacaktır.

Politika 13: Turistik çekiciliklere yönelik bilgilendirme ve yönlendirme eksikliklerinin giderilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Kültürel çekiciliklere yönelik bilgilendirme levhaları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi

2016-2023 Potansiyel ve mevcut turistler açısından çekici bulunan ve bulunabilecek eserler için en az 3 dilde olmak üzere (Türkçe, İngilizce ve Yunanca) bilgilendirme levhaları hazırlanacak ve uygun şekilde yerleştirilecektir.

2 Yol üzeri tanıtım ve yönlendirme tabelaları hazırlanacak ve yerleştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Karayolları Bölge Müdürlüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi

2016-2023 Potansiyel ve mevcut turistler açısından çekici bulunan ve bulunabilecek eserlere ziyaretleri kolaylaştırmak amacıyla en az 3 dilde olmak üzere (Türkçe, İngilizce ve Yunanca) bilgilendirme levhaları hazırlanacak ve uygun şekilde yerleştirilecektir.

Politika 14: Hedef gruplara uygun tanıtım materyallerinin hazırlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Mudanya şehir rehberi hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, BEBKA

2016-2017 Benzer uluslararası başarılı Destinasyonların şehir rehberleri incelenerek faydalı bilgiler, alışveriş, gece yaşamı, gastronomi, spor, aktivite, etkinlikler ve festivaller ve kültürel ögeleri de içeren Mudanya Şehir Rehberi hazırlanacaktır. Hazırlanacak olan şehir rehberi Türkçe, İngilizce ve Yunanca olacaktır.

2 Sosyal medya hesapları açılacak ve etkin yönetilecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm İşletmeleri

2016-2017 Mudanya Destinasyonu bağlamında sosyal medya üzerinden yapılacak tanıtım çalışmaları için “gomudanya” konseptli twitter, facebook, instagram hesapları açılacak ve sık sık güncellenecektir. Sosyal medya hesapları üzerinden gelen yorumlar ve istekler Mudanya Turizm Birimine iletilerek arşivlenmesi ve gereğinin yapılması sağlanacaktır. Sosyal medya hesaplarının İngilizce olarak da hizmet vermesi sağlanacaktır.

3 Gomudanya web sitesi hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Turizm İşletmeleri

2016-2016 Mudanya turizm rehberine ve seçkin ve üst kategori bir Destinasyon hedefine uygun bir anlayışla Yunanca, İngilizce ve Türkçe olmak üzere 3 dilli bir bölgesel web sitesi hazırlanacaktır www. gomudanya. com. tr veya www. gomudanya. org. tr web adresleri Mudanya Belediyesi adına tescil ettirilerek Mudanya’yı bütünleşik bir şekilde tanıtan ve pazarlayabilen bir web sitesi hazırlanacaktır. Bu web sitesi üzerinden otel ve yeme-içme tesisleri ile ilgili rezervasyonlar yapılabilecek ve turistlere yönelik güncel bilgilere yer verilecektir.

152 153

BİLEŞEN 2: YENİ ÜRÜN GELİŞTİRME BAĞLAMINDA TURİZM PAZARI İÇİN YENİ BİR MUDANYA ÜRÜNÜ OLUŞTURULMASI

Politika 1: Potansiyel turizm girişimcilerine yönelik yatırım rehberlerinin hazırlanması

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları

BaşlangıçBitiş Tarihi Açıklama

1 Konaklama, yeme-içme, eğlence vb. işletmelere yönelik yatırım rehberleri hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üniversiteler

2016-2017 Konumlandırma ve hedef pazar stratejilerine uygun olarak geliştirilebilecek turizm türleri belirlenecek ve bu alanlarda kurulabilecek turizm işletmeleri için yatırım rehberleri hazırlanacaktır. Bu rehberlerin potansiyel iç ve dış yatırımcılar için bir başvuru dokümanı olması sağlanacaktır. Türkçe ve İngilizce olmak üzere 2 dilde hazırlanacaktır.

2 Alternatif turizm türlerine yönelik sektör raporları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üniversiteler

2016-2017 Eko-turizm, sağlık turizmi, termal turizm, gastronomi turizmi, çiftlik turizmi gibi alternatif turizm türlerinde Mudanya’nın durumunu belirleyen, fırsatları ve tehditleri değerlendiren ve rekabet gücünü ortaya koyan bir sektör raporu hazırlanacaktır. Bu sektör raporu aynı zamanda yatırımcılara yönelik doküman zenginliği de sağlayacaktır.

Politika 2: Geliştirilebilecek alternatif turizm türleri için envanter ve fizibilite çalışmalarının yapılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları

Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Eko-turizm için hizmet verebilecek turizm işletmelerine yönelik fizibiliteler hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üniversiteler

2016-2017 Kırsal alanlarda planlanacak ve geliştirilecek olan eko-turizm faaliyetlerine yönelik hizmet verecek konaklama, yeme-içme, hediyelik eşya ve köy pazarlarının kurulmasını sağlamak amacıyla fizibilite raporları hazırlanacaktır. Bankalar ve Kalkınma Ajansının istemiş olduğu formata göre hazırlanacak olan bu fizibilite raporlarına göre girişimcilerin finansman bulmaları da sağlanacaktır. Bu çerçevede en az 4 adet (konaklama, yeme-içme, hediyelik eşya ve köy pazarı) olmak üzere fizibilite raporu hazırlanacaktır.

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları

BaşlangıçBitiş Tarihi Açıklama

2 Termal ve sağlık turizmi için fizibilite raporları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üniversiteler, DSİ

2016-2017 Mudanya’nın termal kaynak envanteri çıkarılarak uygun türdeki tesisler için fizibilite çalışması yapılacaktır. Mudanya hava kalitesinin tescillenmesi ile birlikte sağlık turizmine ve özellikle de solunum yolu rahatsızlığı çekenlere yönelik sağlık merkezlerinin kurulmasına yönelik fizibilite çalışması yapılacaktır. Bu çerçevede termal kaynak envanteri ve tesis fizibilitesi raporu ve sağlık merkezi fizibilitesi olmak üzere 2 adet raporun hazırlanması sağlanacaktır.

3 Somut ve somut olmayan kültürel miras envanteri çıkarılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler 2016-2017 Mudanya’nın zengin tarihsel birikimini ortaya koymak maçıyla ilgili alanlarda çalışmaları bulunan üniversitelerle işbirliği yapılarak somut ve somut olmayan kültürel miras için bir envanter çalışması yapılacaktır. Bu envanter çalışmasında ziyaret edilebilecek çekicilikteki tüm somut mirasın ve gelenek-görenek, gastronomi, tören uygulamaları vb. gibi çekicilik oluşturabilecek diğer somut olmayan kültürel mirasın kayıt altına alınması sağlanacak ve turistlerin hizmetine sunulabilmesi için çalışmalara başlanacaktır.

Politika 3: Seyahat acentası ve özellikli gastronomi işletmelerinin kurulmasının teşvik edilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Girişimcilik eğitimleri verilecektir.

Mudanya Belediyesi

KOSGEB 2016-2017 Mudanya’da yerleşik seyahat acentası ve özellikli gastronomi işletmelerinin kurulmasını teşvik etmek amacıyla bu alanlarda girişimcilik yapmayı düşünenlere KOSGEB ile işbirliği yaparak girişimcilik eğitimleri düzenlenecektir. Bu çerçevede KOSGEB destekli 2 adet girişimcilik eğitimi kursu düzenlenmesi planlanmaktadır.

2 Yeni girişimcilere danışmanlık desteği verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler 2017-2023 Girişimcilik eğitimi alan ve seyahat acentası ile özellikli gastronomi işletmesi kuranların KOSGEB’ten finansal destek alabilmeleri için hazırlamak zorunda oldukları iş planlarına danışmanlık desteği verilecektir. Bu çerçevede verilecek danışmanlık desteği ile en az 5 işletmenin KOSGEB’den yeni girişimci desteği alacağı hesaplanmaktadır.

3 Yeni kurulan işletmelere yönetim danışmanlığı desteği verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler 2017-2023 Yeni kurulan işletmelerin başarılı olabilmesi için pazarlama, finans ve üretim alanlarında üniversitelerin katkısı ile danışmanlık desteği verilecektir. Bu çerçevede danışmanlık talebinde bulunan 5 yeni girişimci 5 de eski girişimci olmak üzere 10 işletmeye danışmanlık desteği verilmesi planlanmaktadır.

154 155

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

4 Tematik konaklama ve yeme-içme tesisleri yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Ticaret ve Sanayi Odası, BEBKA, KOSGEB, TKDK

2016-2023 Eko turizm mimarisine uygun konaklama işletmelerinin yapımı ile özellikle Girit Mutfağı’na yönelik ürünlerin sunumlarının yapılacağı tematik restoranların açılması teşvik edilecektir. Bu amaçla KOSGEB, BEBKA ve TKDK desteğinin alınmasına yönelik potansiyel girişimcilere proje hazırlama konusunda destek verilecektir.

Politika 4: Kırsalda yerel girişimci sayısının artırılmasının sağlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Eko-turizm eğitimi verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Üniversiteler

2016-2023 Yerel halka eko-turizm, eko-turizme sunulabilecek ürünlerin geliştirilmesi (Organik tarım vb. ) eğitimi verilecektir. 10 ayrı kurs düzenlenecek ve kırsal alanlarda yaşayan 200 kişiye eğitim verilecektir.

2 Yöre halkına girişimcilik eğitimlerinin verilmesi ve girişimleri için destek sağlanması

Mudanya Belediyesi

KOSGEB, Üniversiteler

2016-2023 Belirlenen eko turizm rotalarında yer alan köy ve beldelerdeki halka KOSGEB onaylı girişimcilik eğitimleri verilecek ve kendi işini kurmak isteyen girişimciler desteklenecektir. Plan dönemi boyunca 100 kişinin girişimcilik eğitimi alması ve kendi işini kurmak isteyen 50 girişimcinin desteklenmesi sağlanacaktır.

Politika 5: Eko-turizm alanlarının sürdürülebilirlik esası ile gelişiminin sağlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Yöre halkına doğa eğitimi verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Milli eğitim müdürlüğü, üniversiteler

2016-2023 Doğayı anlatmak için yöre halkı ve çocuklar eğitilecektir. Üniversiteler ve milli eğitim müdürlüğü desteği ile plan dönemi boyunca 1.000 yetişkin, 2.000 çocuğa doğa eğitimi verilecektir.

2 Gönüllülük sistemi oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kaymakamlığı, Muhtarlıklar

2016-2018 Doğa gönüllülerinin seçimi ve eğitimi yapılacaktır. Plan dönemi boyunca her doğa turizmi yapılabilecek yerlerden 5 er ve toplam 50 gönüllü doğa denetçisi seçilecek ve bu denetçiler kamu otoritesine denetim için yardımcı olacaklardır.

3 Doğa turizmi rotaları kullanılabilir hale hetirilecektir.

Mudanya Belediyesi

BEBKA, KOSGEB, TKDK

2016-2023 Bisiklet, trekking ve ATV turları için uygun alanlarda rotalar belirlenecek, rotaların kullanılabilir hale getirilmesi için yol genişletme çalışmaları, tuvalet ve içme suyu alanları ve bu rotalar üzerinde destekleyici tesisler yapılacaktır. Plan dönemi boyunca en az 2 bisiklet, 2 trekking, 1 ATV rotası kullanılabilir hale getirilecektir.

Politika 6: Mudanya Destinasyonu için alternatif turistik ürün paketlerinin hazırlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Bursa merkezli seyahat acentaları davet edilerek geziler yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri 2016-2016 Bursa merkezden davet edilecek olan seyahat acentaları ile Mudanya ve yakın çevresindeki çekicilik alanlarına geziler düzenlenerek acentalara tanıtım yapılacak ve görüşleri alınacaktır.

3 Alternatif turistik ürün paketleri uygulamaya geçirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Minibüsçüler Kooperatifi

2017-2023 Başlangıç uygulamaları için Mudanya Belediyesi ve Mudanya Minibüsçüler Kooperatifinden destek alınacaktır. İlk uygulamaların finansmanı Mudanya Belediyesi tarafından karşılanacak sonraki dönemlerde ise Mudanya merkezde kurulacak seyahat acentaları aracılığı ile faaliyetler organize edilecektir. Bu çerçevede toplam 10 acenta yöneticisi ağırlanacaktır.

Politika 7: Mudanya’nın turistik Destinasyon algısının güçlendirilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Algı araştırmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler 2016-2017 Mudanya Destinasyonu ile ilgili potansiyel ziyaretçi algılarının ölçülmesi amacıyla yurtiçinde ve yurt dışında algı araştırmaları yapılacaktır. Yurt dışında özellikle Yunanistan’daki Mudanya algısı, yurtiçinde ise özellikle kültür turlarına katılma potansiyeli bulunan turistlere yönelik algı araştırmaları yapılacaktır. Plan dönemi boyunca toplamda en 500 kişi ile görüşülmesi planlanmaktadır.

2 Algı güçlendirme çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri 2017-2023 Mudanya’nın olumlu yöndeki algılarının güçlendirilmesi ve pekiştirilmesi amacıyla yerli ve yabancı medya organlarında haberler yapılmasını sağlayacak çalışmalar yapılacaktır. Bu çerçevede ilgili basın organlarından ziyaretçiler ağırlanacak, bölgede çekilecek filmler teşvik edilecektir. Plan dönemi boyunca her yıl en az 20 yerli ve yabancı gazeteci ağırlanacak, 3 sinema veya dizi filmin Mudanya’da çekilmesi sağlanacaktır.

3 Güvenlik noktaları oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

İlçe Emniyet Müdürlüğü, İlçe Jandarma Komutanlığı

2016-2018 Turistik aktivite alanlarında, doğa turizmi rotalarında, plajlarda, kentsel yaşamın kontrol edilebileceği noktalarda sabit ve mobil güvenlik noktalarının oluşturulması, mobese sisteminin fiziksel kurulumu, devriye güvenlik faaliyetleri için uygun rotaların planlanması ve güvenlik ihtiyacına yönelik acil müdahale noktalarının yapılandırılması gündeme alınacaktır.

156 157

Politika 8: Kültürel ve sportif aktivite alanlarının oluşturulması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Aktivite alanları oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023 Mudanya turistik çekicilik alanlarında halı sahalar, spor alanları ve kültürel alanların yapılması sağlanacaktır. Bu konuda plan süresi boyunca 3 adet halı saha, 7 adet spor alanı ve 3 adet de kültürel alanın tamamlanması sağlanacaktır.

2 Arkeolojik alanlar ortaya çıkarılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa KTM, Üniversiteler

2016-2023 Mudanya kent merkezinde ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenmiş alanlarda yer alan arkeolojik alanların ortaya çıkarılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. Bu çerçevede Bursa Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ile işbirliği yapılacaktır.

Politika 9: Uzun vadeli planların yapılması ve politikalar belirlenmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Taşıma kapasitelerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa BB

2016-2018 Mudanya Destinasyonu için ulaşılmak istenen hedefler ve standartlar belirlenerek ekolojik, toplumsal, psikolojik ve ekonomik taşıma kapasiteleri belirlenecektir. Hedef belirleme çalışmalarına farklı aktörlerin katılımı büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede üniversiteler, kamu kurumları, ticaret ve sanayi odası ve Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği yapılacaktır.

2 Uzun vadeli stratejik hedefler belirlenecek ve eylem planları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası

2016-2018 Mudanya turizminin uzun vadeli stratejik gelişimi için hedefler belirlenerek trafik eylem planı, tanıtım eylem planı ve turistik altyapı eylem planları hazırlanacaktır.

Politika 10: Mudanya’da yapılabilecek tüm turistik aktivitelerin tanıtım materyallerinde yer almasının sağlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Basılı broşürlerde Mudanya ile ilgili bölümlerin yeniden yazılmasına destek verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

2016-2018 Bursa ile ilgili olarak hazırlanan tanıtım broşürlerinde Mudanya ile ilgili bilgilerin revize edilmesi için kültür ve turizm il müdürlüğü ile işbirliği yapılacaktır. Yapılan çalışmalardan elde edilecek verilerin Bursa Turizm broşürlerde yer alması sağlanacaktır.

2 Turizm işletmelerinin kullanacağı tanıtım broşürlerinin tek tip ve zengin bir içeriğe sahip olması sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası

2016-2018 Mudanya’nın etkin tanıtımı için hazırlanacak olan Mudanya Rehberi’nin Mudanya ile ilgili tüm tanıtım alanlarında ve işletmelerde bulunması sağlanacaktır. Şehir Rehberin ve hazırlanacak olan broşürlerin içeriğinin hazırlanmasında Mudanya turizm işletmelerinden, üniversitelerden ve Ticaret ve Sanayi Odası’ndan destek alınacaktır.

3 Web sitesi ve sosyal medya hesaplarındaki tanıtım içeriklerinin zenginleştirilmesi sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası

2016-2018 www. gomudanya. com ve hazırlanacak olan sosyal medya hesaplarından Mudanya’nın etkin tanıtımı için halihazırdaki turistik faaliyetler ile yeni geliştirilen turistik ürünlerin bu tanıtım platformlarından tanıtılması sağlanacaktır.

Politika 11: Ürün ve hizmetlerde çeşitlendirmeler yapılarak orijinal özelliklerin ön plana çıkarılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Turistik ürün ve hizmetlerde benzer Destinasyonlar araştırılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası

2016-2017 Mudanya’nın mevcut ve geliştirilebilecek turizm ürünleri için işbirliği yapılabilecek Destinasyonlar araştırılacaktır. Özellikle inanç, kültür ve deniz anlamında tamamlayıcılık özellikleri ile işbirliği yapılabilecek İznik, Bursa merkez gibi Destinasyonlarla nasıl bir işbirliği yapılabileceği araştırılacaktır.

2 Mudanya’daki mevcut turistlere yönelik araştırmalar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler

2016-2023 Mudanya’nın üst düzey bir Destinasyon olarak tanımlanabilmesi ve bu özelliğinin sürdürülebilmesi için periyodik olarak turistlere yönelik araştırmalar yapılacaktır. Bu çerçevede tüm yıl turizm işletmeleri ile işbirliği yapılarak turistlere yönelik araştırmalar yapılacaktır.

3 Turistik ürün ve hizmetlerde farklılaşma sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Ticaret ve Sanayi Odası, Marmara Birlik

2016-2023 Turistik ürün ve hizmetlerde benzer Destinasyonların araştırılmasından elde edilen verilere dayalı olarak ürün ve hizmetlerde farklılaşmalar sağlanacaktır. Bu çerçevede Mudanya Destinasyon’unun orijinal özellikleri belirlenerek bu özelliklerin turistik ürünlere dönüşmesi için yatırımlar yapılacaktır.

4 Tanıtım materyallerinde Mudanya’nın özgün değerlerine atıf yapan mottolar kullanılacak ve içerik oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri, Ticaret ve Sanayi Odası, Marmara Birlik

2016-2023 Tanıtım materyalleri ve dijital tanıtım platformlarında Mudanya’nın özgün özelliklerini vurgulayan mottolar kullanılacak ve potansiyel turistlerin algılarının bu yönde değiştirilmesi sağlanacaktır. Bu amaçla üniversitelerin ilgili bölümlerinden ve profesyonel firmalardan danışmanlık desteği alınacaktır.

Politika 12: Mudanya’ya özgü turistik ürünler için tescil ve coğrafi işaretleme çalışmalarının başlatılması

1 Tescili yapılabilecek olan ürünler ile ilgili tescile uygun bilgiler toplanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üretici Birlikleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

2016-2017 Üretici birlikleri ve kamu kurumları ile işbirliği yapılarak tescili yapılabilecek olan kültürel ve tarımsal ürünler belirlenecektir. Bu ürünlerle ilgili tescile uygun özelliklerin ortaya konulabilmesi için araştırma yapılacaktır.

2 Tescil başvuru dosyaları hazırlanarak başvurular yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üretici Birlikleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

2017-2018 İlgili kuruluşlarla işbirliği yapılarak tescil için belirlenen ürünler için başvuru dosyaları hazırlanacaktır. Bu konuda daha önceden deneyim sahibi olan hizmet sağlayıcılardan danışmanlık desteği alınacaktır. Plan dönemi boyunca bu çerçevede en az 5 başvurunun yapılması planlanmaktadır.

158 159

Politika 13: Çekicilik alanlarına denizyoluyla ulaşım imkanlarının araştırılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Tirilye, Kumyaka, Siği gibi çekicilik alanlarına Mudanya’dan deniz ulaşımı için fizibilite çalışması yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Ulaştırma İşletmesi Birlikleri

2016-2018 İstanbul’dan Mudanya’ya hali hazırda başarılı bir şekilde gerçekleşen deniz ulaşımının daha küçük deniz ulaşım araçları ile Mudanya’nın deniz kenarındaki diğer çekim alanlarına da ulaştırılması için fizibilite çalışması yapılacaktır. Bu çerçevede özellikle Mudanya’dan Tirilye, Kumyaka ve Siği’ye deniz ulaşımı yapılıp yapılamayacağına yönelik fizibilite raporu hazırlanacaktır.

2 Mudanya’dan kıyı bölgelerindeki çekicilik alanlarına denizden günlük turlar için fizibilite çalışması yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Ulaştırma İşletmesi Birlikleri

2016-2018 Mudanya Destinasyonu için önemli bir değer olan denizin daha etkin kullanılabilmesi ve çekiciliğe katkısının artırılması için günlük tekne turları düzenlenecektir. Bu amaçla denizden ulaşılabilecek çekicilik alanları için günlük tekne turları fizibilitesi yapılacaktır.

3 Kumyaka ve Tirilye’de deniz otobüsü iskeleri yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2018 Mudanya Güzelyalı’dan ve Mudanya merkezden Kumyaka ve Tirilye’ya deniz otobüsü seferleri planlanacaktır. Bunun için Kumyaka ve Tiriya’ya deniz otobüsü iskeleleri yapılacaktır.

Politika 14: Çocuklu turist ailelere aktivite zenginliği sağlayacak yatırımların yapılması ve teşvik edilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Çocuk aktivitelerine yönelik fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, BEBKA 2016-2018 Mudanya Destinasyonu için düşünülen en önemli hedef kitlelerden biri çocuklu ailelerdir. Mudanya’nın hali hazırdaki durumu buna uygun değildir. Bu çerçevede çocuklu ailelere yönelik yapılabilecek yatırımlar için fizibilite çalışması yapılacaktır. Temalı parklar, eğlence alanları, su ve deniz aktiviteleri gibi konularda üniversitelerin desteği ile fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

2 Fizibilitesi yapılan çocuk aktiviteleri yatırımlarının hayata geçirilmesi için projeler hazırlanarak finansal destek sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, BEBKA, KOSGEB, TKDK

2018-2023 Fizibilitesi uygun görülen çocuk aktivitelerine yönelik yatırımların hayata geçirilebilmesi amacıyla üniversitelerin desteği ile BEBKA, KOSGEB ve TKDK’ya yönelik projeler hazırlanarak yatırımların bu kurumlar tarafından finanse edilmesi sağlanacaktır.

BİLEŞEN 3: MEVCUT VE YENİ MUDANYA ÜRÜNLERİ İÇİN HANGİ MUHTEMEL PAZARLARA HİTAP EDİLMESİ GEREKTİĞİNİN BELİRLENMESİ

Politika 1: Mevsimsel olarak farklı tanıtım stratejileri geliştirilmesi

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

1 Mudanya’nın mevsimsel olarak değerlendirilebilecek özelliklerine yönelik araştırma yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Bursa BB

2016-2018 Mudanya’nın farklı mevsimlerde değerlendirilebilecek turizm ürünlerinin belirlenmesine yönelik olarak turizm işletmeleri, üniversiteler ve Bursa BB’nin katılımıyla araştırmalar yapılacaktır. Bu araştırmalar saha çalışmaları yanında mevcut turistlere yönelik olarak da yapılacaktır. Mudanya ilçe sınırları içerisinde tarım ürünlerinden turizme entegre edilebilecek ürünlerin değerlendirilmesine çalışılacaktır.

2 Alternatif turizm türlerine yönelik sektör raporları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Üniversiteler

2016-2017 Eko-turizm, sağlık turizmi, termal turizm, gastronomi turizmi, çiftlik turizmi gibi alternatif turizm türlerinde Mudanya’nın durumunu belirleyen, fırsatları ve tehditleri değerlendiren ve rekabet gücünü ortaya koyan bir sektör raporu hazırlanacaktır. Bu sektör raporu aynı zamanda yatırımcılara yönelik doküman zenginliği de sağlayacaktır.

Politika 2: Benzer Destinasyonlar ile ortak pazarlama çalışmaları yapılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Benzer ürün ve hizmetler sunan ve yakın coğrafyada yer alan Destinasyonlar belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri 2016-2017 Mudanya’nın mevcut ve potansiyel turistlere sunabileceği turizm ürünleri belirlenecektir. Bu Destinasyonlar ziyaret edilerek Mudanya ürünü ile entegre edilebilecek unsurları belirlenerek ortak pazarlama çalışmaları için iletişim kanalları güçlendirilecektir. Bu çerçevede Bursa’nın diğer ilçeleri, Yalova ve Balıkesir illeri ile işbirliği kanalları kurulacaktır.

2 Benzer Destinasyonlar ile ortak tur paketleri hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri 2017-2018 İşbirliği yapılacak Destinasyonlardan temsilcilerin bulunduğu bir komite oluşturulacaktır. Özellikle Yunan turistler için Balıkesir ve İznik ile birlikte ortak tur paketleri hazırlanacaktır. Bu tur paketlerinin bir günü Mudanya’da konaklamaya ayrılacaktır. Kültür turizmi odaklı olarak hazırlanacak olan bu tur paketleri ile Mudanya’nın özellikle inanç bazlı kültürel ögelerine yönelik turist çekilmesi planlanmaktadır.

3 Fuarlar, acentalar ve tur operatörleri için ortak tur paketlerini içeren tanıtım materyalleri hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, BEBKA

2018-2019 Ortak tur paketlerinin etkin bir şekilde pazarlanabilmesi için diğer Destinasyonlar ile birlikte fuarlara ortak katılımlar, acenta ve tur operatörlerine ortak ziyaretler ve info turlar düzenlenecektir. Turlar için ortak bütçe ile tanıtım broşürleri hazırlanacaktır. Ortak tur paketlerinin Destinasyonların elektronik tanıtım mecralarında da tanıtılması sağlanacaktır.

160 161

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

4 Aynı hedef gruba hitap edebilecek ortak etkinlikler düzenlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Balıkesir BB, İznik Belediyesi

2019-2023 Ortak turların pazarlamasının yapılacağı hedef gruplara yönelik etkinlikler düzenlenecektir. Bu etkinlikler ile işbirliği yapılan tüm Destinasyonlarda turist ağırlanması sağlanacaktır. Bu amaçla spor karşılaşmaları, festivaller, yarışmalar vb. organizasyonlar düzenlenecektir.

Politika 3: Spesifik hedef pazarların belirlenmesi ve odaklanma stratejilerinin geliştirilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Mevcut ve geliştirilmesi planlanan turistik ürünler için pazar araştırmaları yapılacaktır.

Üniversiteler ile işbirliği yapılarak ve Ekonomi Bakanlığı desteklerinden faydalanılarak Mudanya’daki turizm işletmeleri ile birlikte yurtdışında pazar araştırmaları yapılacaktır. Yapılan pazar araştırmalarının sonuçları rapor haline getirilerek ilgili tüm paydaşların kullanımına sunulacaktır.

2 Odaklanmaya değecek ve rekabet üstünlüğü sağlayacak hedef gruplara yönelik pazarlama çalışmaları yapılacaktır.

Pazar araştırmasından elde edilen bilgilere göre odaklanmaya değecek hedef gruplar belirlenecektir. Bu hedef gruplara yönelik olarak özelleştirilmiş pazarlama çalışmaları yapılacaktır. Bu amaçla hedef grupların katılım sağladığı sivil toplum kuruluşları ile birlikte Mudanya’da ortak etkinlikler düzenlenerek hedef grubun Mudanya’yı tanıması sağlanacaktır.

Politika 4: Belirlenen hedef gruplara yönelik sunumlar geliştirilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Turistik ürün sunumları, belirlenen hedef grupların beklenti ve isteklerine yönelik olarak yeniden tasarlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm işletmeleri, STK’lar

2016-2018 İletişim kurulan ve Mudanya’ya gelme potansiyeli bulunan hedef grupların beklenti ve isteklerine yönelik olarak turistik ürün ve hizmetler yeniden tasarlanacak ve hedef grupların beklenti ve isteklerine uygun hale getirilecektir. Bu amaçla turizm işletmeleri ile işbirliği yapılacak ve bu vizyonun ve stratejinin paylaşılması sağlanacaktır.

2 Hedef gruplar için yeni turistik ürün ve hizmet sunumları hazırlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm işletmeleri, STK’lar

2018-2019 Hedef gruplara sunulabilecek ürün ve hizmetler için ar-ge çalışmaları yapılacaktır. Bu çalışmalar ile hedef gruplara yönelik yeni ürün ve hizmet sunumları hazırlanacaktır. Bu amaçla seyahat acentaları ve tur operatörleri ile turistlerin sürekli düşünceleri ölçülecek ve değerlendirmeler yapılacaktır.

Politika 5: Yüksek gelir gruplarına yönelik iletişim stratejilerinin geliştirilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Ürün – Fayda stratejileri geliştirilecek ve hayata geçirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

2016-2018 Mudanya ürününün yüksek gelir gruplarındaki potansiyel ve mevcut turistler üzerinde bıraktığı imaj belirlenerek mevcut Mudanya ürününün turistlerin beklentilerini karşılayacak şekilde iyileştirilmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır. Bu çerçevede yüksek gelir grupları için Mudanya ürününün fiziksel ve işlevsel özelliklerinin farklılıkları belirlenerek bu farklılıkların tanıtılması sağlanacaktır.

2 İmaj-Kimlik Stratejileri geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

2016-2023 İmaj stratejisinin ilk hedefi, Mudanya markasını diğer markalardan ayırarak tüketici zihninde Mudanya marka izlenimi yaratmaktır. İmaj stratejileri ile psikolojik farklılıklar yaratılmaya çalışılacaktır. Başarılı bir imaj stratejisi için Mudanya markasını tanıtacak tüm iletişim kanalları için bir koordinasyon merkezi kurulacak ve bu merkez aracılığı ile iletişim çalışmalarının marka imajını geliştirecek şekilde planlanması sağlanacaktır.

3 Ürün-konumlandırma stratejileri geliştirilecek ve uygulanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm İşletmeleri, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

2016-2023 Mudanya markasının ve sunduğu turistik ürünlerin mevcut ve potansiyel tüketiciler nezdindeki algısı ölçülerek potansiyel hedef grupların zihninde Mudanya markası, hedeflenen grubun beklentilerine uygun bir imaj ile konumlandırılacaktır.

Politika 6: Yüksek gelir gruplarına yönelik turistik ürün paketlerinin hazırlanması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Sağlık turizmine yönelik turistik ürün ve hizmetler geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Bursa Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, özel sağlık işletmeleri, sağlık turizmi dernekleri, turizm işletmeleri

2016-2023 Sağlık turizmine yönelik hizmet veren sağlık işletmeleri, acentalar ve konaklama işletmeleri ile işbirliği yapılarak özellikle Bursa merkezine tedavi amacıyla gelen hastaların konaklamalarının bir bölümünü Mudanya’da yapmaları sağlanacaktır. Bu amaçla hazırlanacak olan tanıtım çalışmalarına teknik ve finansal yönden destek sağlanacaktır.

2 Nitelikli kültürel ve sanatsal aktivite alanları oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Üniversiteler, Turizm işletmeleri

2016-2023 Kamu kurumları ve üniversiteler ile görüşmeler yapılarak yıl içerisinde yaptıkları periyodik etkinlikler belirlenecektir. Bu periyodik etkinliklerin Mudanya’da gerçekleştirilebilmesi için ihtiyaç duyulan sanatsal ve kültürel aktivite alanları hazırlanacaktır. Bu amaçla yörenin mimari yapısına uygun tiyatro salonları, sinema salonları ve kongre merkezleri hazırlanacaktır. Plan dönemi boyunca bu amaçla en az 1 tiyatro salonu ve 2 sinema ve kongre salonunun hazırlanması sağlanacaktır.

162 163

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

3 Kara ve su sporlarına yönelik nitelikli spor organizasyonları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Spor federasyonları, Bursa BB, Üniversiteler, Turizm işletmeleri

2016-2023

Deniz ve kara üzerinde yapılabilecek sportif yarışmalar konusunda federasyonlarla görüşmeler gerçekleştirerek yetkililer Mudanya’da ağırlanarak düzenlenebilecek organizasyonlar belirlenecektir. Belirlenen organizasyonların Mudanya’da sorunsuz şekilde yapılabilmesi için ilgili kamu ve özel sektör temsilcilerinin katılımı ile planlamalar yapılacak ve en az 5 organizasyon gerçekleştirilecektir.

4 Tematik parklar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023

Tematik parklar alanında dünyadaki küçük şehirlerde yapılan ve Mudanya’ya örnek olabilecek tipik örneklere bakılarak (Parc Asterix Eğlence Parkı; Futurescope teknoloji ve görsel sanatlar tematik parkı gibi) Mudanya’da büyük bir aquapark oluşturulacak ve dev akvaryumlar hazırlanacaktır. Bunun yanında ulusal ve uluslararsı turizm pazarında özel ilgi motivasyonu ile hareket eden gruplar için hobi bahçeleri ve botanik parklar yapılacaktır. Bu rekreasyon alanlarının Mudanya Destinasyon’unun hangi noktalarında konumlandırılacağı, ne kadar büyüklükte fiziksel alanlara ihtiyaç duyulacağı, alt ve üst yapı düzenlemeleri, entegre tesisler gibi konuların bir takvime bağlanacak ve süreçler başlatılacaktır.

5 Etkinlikler için fiziksel alanlar inşa edilecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023

Mudanya’nın etkinlik turizmi kapasitesinin zenginleştirilebilmesi için özel etkinlik alanları oluşturulmalı ve yapılacak olan etkinlikleri destekleyici altyapı unsurları planlanacaktır. Uluslararası nitelikte savaş ve barış temalı film festivali etkinlikleri ile Mudanya’nın ön plana çıkarılması mümkündür. Bu amaca dönük olarak film festivalinin organize edileceği merkezler, açık ve kapalı alanlar belirlenecek, altyapı ve çevre düzenlemeleri yapılacak ve bağlantı yolları planlanlanacaktır. Bunun yanı sıra Mudanya’nın sahip olduğu özel avantajların değerlendirilmesine yönelik inanç turizmini hedef alan etkinlikler, su sporlarına yönelik uluslarası organizasyonlar ve uluslararası müzik festivallerinin yapılabileceği alanlar organize edilerek altyapı, turizm faaliyetlerine hizmet edecek hale getirilecektir.

BİLEŞEN 4: MUDANYA ÜRÜNÜNÜN İÇ VE DIŞ TURİZM PAZARINDA NASIL BİR KONUMLANDIRMAYA DAYANDIRILACAĞI KARARININ VERİLMESİ

Politika 1: Şehir pazarlaması kavramına uygun çalışmalar yapılması

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

1 Mudanya turizm vizyonu turizm paydaşları ile paylaşılacak ve destekleri alınacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, Sivil toplum kuruluşları, Mudanya halkı

2016-2017 Mudanya turizm vizyonunun paylaşılmasını sağlamak amacıyla turizmin farklı paydaşlarını kapsayan toplantılar yapılacak ve Mudanya’nın turizm vizyonunun paylaşılması sağlanacaktır.

2 Mudanya markasına katkı sağlayabilecek unsurlar belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler 2016-2017 Mudanya markasına katkı sağlayabilecek fiziksel objeler, yerler, tarihi geçmiş, sosyo-kültürel özellikler, işlevsel unsurlar ve yönetim özellikleri ile ilgili envanter çalışmaları yapılabilecek ve şehir pazarlamasında kullanılabilecek unsurlar belirlenecektir. Bu amaçla üniversiteler ile işbirliği yapılarak bir rapor hazırlanması sağlanacaktır.

3 Belirlenen çekicilik unsurları etrafında ihtiyaç duyulan yatırımlar tamamlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Kamu kurumları, BEBKA

2017-2023 Mudanya şehir pazarlaması için kullanılacak olan çekicilik unsurları, turistlerin tüm ihtiyaçları karşılanacak şekilde yeniden tasarlanacaktır. Bu kapsamda konaklama işletmeleri, otoparklar, nitelikli yeme-içme tesisleri ve aktivite alanları inşa edilecektir.

Politika 2: Yeni ve seçkin ürün olarak sunulabilecek turizm türleri için fizibilite çalışmalarının yapılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Sağlık turizmi ile ilgili fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Bursa Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, Özel sağlık işletmeleri, Sağlık Turizmi dernekleri, Turizm işletmeleri

2016-2023 Sağlık turizmine yönelik hizmet vermek amacıyla Bursa merkezine tedavi amacıyla gelen hastaların konaklamalarının bir bölümünü Mudanya’da yapmalarını sağlamak ve Mudanya hava kalitesini belgelemek amacıyla fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

2 Kültürel ve sanatsal aktivite yatırımları için fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Üniversiteler, Turizm işletmeleri

2016-2023 Periyodik etkinliklerin Mudanya’da gerçekleştirilebilmesi için ihtiyaç duyulan sanatsal ve kültürel aktivite alanları için fizibilite çalışmaları yapılacaktır. Plan dönemi boyunca tamamlanması planlanan en az 1 tiyatro salonu ve 2 sinema ve kongre salonunu için fizibilite raporları hazırlanacaktır.

3 Kara ve su sporları etkinlikleri için fizibilite çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Spor federasyonları, Bursa BB, Üniversiteler, Turizm işletmeleri

2016-2023 Deniz ve kara üzerinde yapılabilecek sportif yarışmalar konusunda federasyonlarla görüşmeler gerçekleştirerek yetkililer Mudanya’da ağırlanarak düzenlenebilecek organizasyonlar belirlenecektir. Belirlenen organizasyonların Mudanya’da sorunsuz şekilde yapılabilmesi için ilgili kamu ve özel sektör temsilcilerinin katılımı ile planlamalar yapılacak ve organizasyonlar gerçekleştirilecektir.

164 165

Politika 3: Geliştirilebilecek turizm türleri ile ilgili kısa, orta ve uzun vadeli SMART özellikli hedeflerin belirlenmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Kısa, orta ve uzun vadeli hedef belirleme çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya halkı, Turizm işletmeleri, Bursa BB, STK’lar

2016-2017 Mudanya turizm vizyonuna ulaşmayı sağlayacak kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin belirlenmesine yönelik paydaş toplantıları yapılacaktır. Bu çerçevede Mudanya Belediyesi Turizm Birimi koordinasyonunda 2016-2017 yılları arasında en az 4 dört toplantı yapılacak ve bu toplantıların sonucunda kısa, orta ve uzun vadeli turizm hedefleri belirlenecektir.

2 Hedeflere yönelik performans göstergeleri ve doğrulama kaynakları belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya halkı, Turizm işletmeleri, Bursa BB, STK’lar

2017-2018 Belirlenen kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin izlenebilmesi amacıyla SMART (Spesific, Measurable, Achievable, Realistic, Time bounded) Spesifik, Ölçülebilir, Ulaşılabilir, Gerçekçi ve Zaman sınırlı performans göstergeleri ve bu göstergelere ulaşılıp ulaşılamadığının denetlenebilmesi amacıyla doğrulama kaynakları belirlenecektir.

Politika 4: Mudanya’nın marka değerinin yükseltilmesi

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Seçkin ve üst kategorideki iletişim mecraları tercih edilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm işletmeleri

2016-2023 Seçkin ve üst kategori olarak tanımlanan hedef grupların iletişim mecraları belirlenerek bu mecralarda tanıtım ve pazarlama faaliyetleri yapılacaktır. Bu çerçevede mesleki dergilere reklam verme, mesleki etkinliklere sponsor olma, teknolojik yazılımlar geliştirme gibi faaliyetler yürütülecektir.

2 Uluslararası ağlar içinde yer almaya yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, STK’lar

2016-2023 Siyasi ve ekonomik işbirliği örgütlerine, turizm ile ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşlara üye olunabilecek uygun örgütlenmeler belirlenerek üyelikler gerçekleştirilecek ve bu ağlar içinde etkin bir çalışma sergilenecektir.

3 Mudanya halkının, ilgili kurum ve kuruluşların süreçlere katılımı sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Mudanya Halkı, Turizm işletmeleri, STK’lar, Kamu kurumları, Bursa BB

2016-2023 Mudanya halkının ve ilgili kurum ve kuruluşların karar süreçlerine katılımını sağlayacak çalışmalar yapılacak ve turizm ile ilgili kararların ortak bir şekilde alınması sağlanacaktır. Bu amaçla gerekirse halkoylamaları yapılacaktır.

4 Turizm sektöründeki eğitimli işgücü sayısı yükseltilecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Mudanya Milli Eğitim Müdürlüğü, BEBKA, KOSGEB

2016-2023 Mudanya’da turizme hizmet veren tüm işletmelerde daha fazla sayıda turizm eğitimi almış personelin çalışmasını sağlamaya yönelik faaliyetler yapılacaktır. Hali hazırda lise düzeyinde eğitimin verildiği okula gerekli makine-ekipman desteği verilerek öğrencilerin daha nitelikli yetişmesi sağlanacaktır. Mevcut turizm işletmesi çalışanlarının eğitilmesi amacıyla üniversiteler ile işbirliği yapılarak ve BEBKA’dan finansal destek sağlanarak çalışanlara yönelik eğitimler düzenlenecektir.

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

6 Hava taksi uygulaması başlatılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2018 Yurt dışından ve İstanbul’dan üst gelir gruplarından ziyaretçi çekilmesi amacıyla deniz uçağı seferleri başlatılacaktır. Bu amaçla bu konuda deniz uçağı iskeleleri yapılacak ve ilgili şirketlerle işbirliği yapılacaktır.

7 Yapay plajlar yapılacaktır. Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2019 Yapay plajlar, sportif olta balıkçılığı ve su sporlarına yönelik mekanlar geliştirilecektir. Mudanya’da denize girme ve güneşlenme kapasitesinin artırılabilmesi için yüksek nitelikli yapay plajlar ve tamamlayıcı tesisler inşa edilecektir. Bu mekanların nerelerde konumlandırılacağı, gerekli alansal büyüklükler, kamulaştırma ihtiyaçları gibi fizibilite çalışmaları için süreç başlatılacaktır.

8 Acil sağlık müdahelesi birimleri oluşturulacaktır.

Mudanya Belediyesi

Sağlık İl Müdürlüğü 2016-2018 Tedavi hizmetlerinin verilebileceği hastaneler, sağlık merkezleri, eczaneler, ambulans hizmetleri (kara, hava, deniz), acil müdahale birimleri oluşturularak bunların hizmet vereceği noktalarda alt ve üst yapı düzenlemeleri yapılacaktır. Bu amaçla bu tür yatırımları teşvik edecek nitelikte bedelsiz arsa/bina temini, tahsis önceliği gibi politikalar da somutlaştırılacaktır.

9 Kuru tuvaletler, soyunma kabinleri yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2018 Mudanya’nın orta ve uzun vadeli turizm taşıma kapasitesi dikkate alınarak Destinasyonun çeşitli noktalarına estetik kaygılı ve nitelikli çeşmeler ve tuvalet alanları planlanacaktır. Özellikle turistik detinasyonlarda kullanılan kuru tuvalet uygulamalarının hayata geçirilmesi, görüntü, koku, depolama kirliliği gibi riskleri ortadan kaldıracak ve Mudanya’nın markalaşma hedefleri ile tutarlı bir unsur olacaktır.

10 Şehir içi ulaşım amaçlı bisiklet yolları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2018 Mudanya’nın bisikletle dolaşılabilir bir şehir olabilmesi için şehir merkezindeki ana yollar üzerine bisiklet yolları yapılacaktır.

11 Mekansal planlamalar engellilere yönelik yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023 Tüm mekansal planlama çalışmalarında Dünya Engelliler Vakfı’nın oluşturduğu Engelsiz Tasarım Kılavuzu’ndaki (http://www. devturkiye. org/upload/files/Engelsiz-Tasarim-Klavuzu. pdf) engelsiz şehir kriterlerine uygun düzenlemeler yapılacaktır.

166 167

Politika 5: Mudanya Destinasyonunu fiziksel görünümünün şehir estetiği kavramı temelinde ele alınması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Estetik unsurlar birincil dereceden önemli olarak ele alınacaktır.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Mimar ve Mühendis Odaları, Üniversiteler

2016-2023 Mudanya’nın fiziksel görünümü için estetik planlamalar ve yol haritası hazırlanacaktır. Bu yol haritasında konaklama, yeme-içme tesisleri ile diğer binalar için estetik standartları belirlenecek ve örnek projeler hazırlanacaktır.

2 Nadir bulunanlar sınıfına girebilecek butik işletmelere ev sahipliği yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Yatırımcılar, BEBKA, TKDK, Mudanya Ticaret ve Sanayi Odası, KOSGEB

2016-2023 Otantik gemi otel, Montania otel gibi nadir bulunan işletmeler sınıfına girebilecek butik işletmelerin kurulması için yatırımcılar teşvik edilecek ve bu tesislere benzer yeni tesislerin kurulması için BEBKA ve TKDK gibi kurumlardan destek alınabilmesi için projeler geliştirilecektir.

3 Kent tasarımına ilişkin arama konferansı düzenlenecektir.

Mudanya Belediyesi

TMMOB, Üniversiteler 2016-2017 Üniversitelerin peyzaj mimarlığı bölümlerinde görev alan öğretim elemanları, Türkiye’nin ve Bursa’nın önde gelen peyzaj mimarlarından oluşan bir heyetle arama konferansı düzenlenecek ve Mudanya kent tasarımına ilişkin konsept çalışması yapılarak kitap haline getirilecektir.

4 Dört büyük meydan düzenlemesi düzenlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023 Güzelyalı, Mudanya İskelesi, Mütareke Meydanı ve Tirilye Meydanı’nda düzenlemeler yapılacaktır. Turistik meydan özellikleri dikkate alınarak bu dört meydan alanında altyapı düzenlemeleri, genişletmeler ve gerekirse kamulaştırmalar, özel mimari tasarımlar, özel peyzaj tasarımları, meydana özgü cephe düzenlemeleri ve ağaçlandırmalar yapılacaktır.

5 Şehir donatıları estetik hale getirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2017 Temel kentsel donatılar (çöp kutuları ve çöp konteynerleri), banklar ve ışıklandırma direkleri, çocuk oyun alanları ve spor sahalarının düzenlenmesi ve işyerlerinde kullanılan dış mekan mobilyaları gibi kent estetiği ile doğrudan ilişkili konularda çalışmalar yapılacaktır.

6 Yeraltı katlı otoparklar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB 2016-2023 Güzelyalı’da, İskele Meydanı’nda, Müterake Müzesi yakınlarında, Mudanya kent içi trafiğini rahatlatacak uygun noktalarda, Tirilye’de ve Kumyaka’da yeraltı katlı otoparklar inşa edilecektir. Yer üstünde planlanan otoparkların ise cep otoparkları şeklinde düşünülmesi ve buna göre fiziksel alan düzenlemeleri yapılması gerekmektedir

Politika 6: Bursa’nın sahip olduğu Destinasyon imajından faydalanılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Bursa Destinasyon’unun hedef kitlesi ve potansiyel pazarlarına yönelik araştırma yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm işletmeleri, kültür ve turizm il müdürlüğü

2016-2018 Hali hazırda Bursa Destinasyon’unun bilinirliğinin yüksek olduğu iç ve dış pazarlarda araştırmalar yapılarak Bursa Destinasyonunu tamamlayabilecek ve Bursa turlarına entegre edilebilecek turistik ürün ve hizmetler belirlenecektir. Belirlenen bu ürün ve hizmetlere yönelik geliştirme çalışmaları başlatılacaktır.

2 Bursa turları satan iç ve dış seyahat acentası ve tur operatörlerine yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Turizm işletmeleri, kültür ve turizm il müdürlüğü

2016-2023 Hali hazırda Bursa Destinasyonunu için turlar satan iç ve dış pazardaki seyahat acentası ve tur operatörleri belirlenerek onlara yönelik pazarlama çalışmaları yapılacaktır. Bu çerçevede acenta ve tur operatörleri Mudanya’da ağırlanacak ve Bursa turları içerisine en az 1 günlük de Mudanya konaklamasının eklenmesi sağlanacaktır.

3 Deniz yoluyla bağlantılı yapılan Bursa turlarına yönelik tanıtım çalışmaları yapılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Turizm işletmeleri

2016-2023 Deniz yoluyla yapılan Bursa turlarına yönelik promosyon ağırlıklı etkin tanıtım çalışmaları yapılarak turların Mudanya’ya zaman ayırması ve turistik çekicilikleri ziyaret etmesi sağlanacaktır. Bu amaçla BUDO ve İDO iskelelerinde ofisler açılarak tur otobüsleri içerisinde Mudanya Şehir Rehberi ve turizm broşürlerinin dağıtılması sağlanacaktır.

Politika 7: Mudanya’nın seçkin, özel ve üst kategori bir Destinasyon olarak tanımlanması için süreçlerin yapılandırılması

No Eylem Eylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

1 Belirli bölgelerde üst kategori ve seçkin tanımlaması ile tutarlı fiziksel yapılar ortaya çıkarılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Bursa BB, Mudanya Halkı, Turizm işletmeleri

2016-2023 Mevcut durumda üst kategori tanımlamasına uygun olabilecek yapıların bulunduğu Girit Mahallesi, Tirilye ve Dereköy gibi alanlarda mevcut yapıların benzer görünüm sağlayacak yeni yapılan veya restorasyonların yapılması sağlanarak kümelenme etkisi yoluyla yoğun bir görünüm elde edilecektir. Sağlanan bu görünüm tanıtım materyallerinde kullanılarak konumlandırma stratejilerinin desteklenmesi sağlanacaktır.

2 Mudanya’yı rakiplerinden farklılaştıran unsurlar belirginleştirilerek öne çıkarılacaktır.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, turizm işletmeleri, Turizm dernekleri

2016-2018 Girit mahallesi, Girit mutfağı, hava, gastronomi, deniz ulaşımı gibi Mudanya’yı diğer Destinasyonlardan farklılaştıran özellikler detaylı bir şekilde belirlenerek bu özelliklerin ön plana çıkarılmasını sağlayacak çalışmalar yapılacaktır.

3 Gerek iç gerek dış pazarda nitelikli ziyaretçilere hitap edecek turistik ürünler geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri 2016-2023 Hem iç hem de dış pazarda nitelikli turistlere hitap etmeyi sağlayabilecek av, dalış, golf, gastronomi, yelken, sağlık, kültür gibi alanlardaki turistik ürünlerin geliştirilmesi amacıyla fizibilite çalışmaları yapılarak uygun bulunanları için turistik ürün paketleri hazırlanacaktır.

168 169

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

4 İç ve dış pazardan seçkin isimler misafir edilerek kamuoyunda duyurulması sağlanacaktır.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, Uluslararası ve Ulusal Medya organları

2016-2023 Mudanya’nın turistik ürün ve hizmetlerinin potansiyel alıcılarına ulaşabilecek ve onları etkileyebilecek gazeteci, sanatçı, akademisyen gibi seçkin isimler Mudanya’da misafir edilecek ve Mudanya deneyimlerinin çeşitli medya platformlarında haber olması sağlanacaktır.

5 İç ve dış pazarda üst gelir gruplarının üyesi bulunduğu kurumlara yönelik özel ilişkiler ve iletişim stratejileri geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, İşadamı dernekleri, sivil toplum kuruluşları

2016-2023 İç ve dış pazarda üst gelir gruplarının üyesi bulunduğu işadamı dernekleri, kulüpler, siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları ile özel ilişkiler geliştirilecektir. İngiliz Kraliyet ailesine Mudanya İnciri takdim etmek, üst gelir gruplarının toplantılarının bir kısmının Mudanya’da yapılmasını sağlamak, toplantıların ve etkinliklerin bir kısmına sponsor olmak gibi etkinlikler ile bu gruplarla özel ilişkilerin geliştirilmesi sağlanacaktır.

6 Sanat dünyasının popüler isimleri Mudanya’da ağırlanacak ve Mudanya’ya özgü hediyeler takdim edilecektir.

Mudanya Belediyesi

Turizm işletmeleri, Uluslararası ve Ulusal Medya organları

2016-2023 Dünyanın farklı bölgelerinden kendi alanında popüler olan sanat camiası temsilcileri çeşitli etkinlikler ile Mudanya’ya davet edilerek Mudanya’ya özgü ürünler (incir, zeytin, zeytinyağı, Girit Danteli gibi) hediye edilecektir.

BİLEŞEN 5: TAŞIMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ

Politika 1: Taşıma kapasiteleri ile ilgili araştırmaların yapılması

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

1 Destinasyon için hedefler ve standartlar belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, Mudanya Turizm İşletmeleri, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa BB

2016-2016 Mudanya Destinasyonu için ulaşılmak istenen hedefler ve standartlar belirlenecektir. Hedef belirleme çalışmalarına farklı aktörlerin katılımı büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede üniversiteler, kamu kurumları, ticaret ve sanayi odası ve büyükşehir belediyesi ile işbirliği yapılacaktır.

2 Ekolojik taşıma kapasitesi belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü,

2016-2016 Ekolojik taşıma kapasitesinin belirlenmesi için Mudanya İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü ile işbirliği yapılarak hali hazırda turizm faaliyeti yapılan ve gelecekte turizme açılması planlanan turizm alanları ile ilgili ekolojik taşıma kapasiteleri belirlenecektir. Bu çerçevede mevcut kullanım seviyesi değerlendirilecek, bileşenler belirlenecek, ölçümler yapılacak ve kabul edilebilir miktarlara karar verilecektir.

3 Toplumsal taşıma kapasitesinin belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Kent Konseyi, Bursa BB

2016-2016 Yerel halkın turistlere karşı hoşgörü düzeyinin ne kadar olabileceğini belirlemeye yönelik olarak Mudanya Kent Konseyi ile birlikte çalışma yapılacak ve toplumsal taşıma kapasitesi belirlenecektir. Bu çerçevede mevcut kullanım seviyesi değerlendirilecek, bileşenler belirlenecek, ölçümler yapılacak ve kabul edilebilir miktarlara karar verilecektir.

4 Psikolojik taşıma kapasitesi belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Turizm İşletmeleri

2016-2023 Mudanya’yı ziyaret eden turistlerin memnuniyet düzeylerinin üst seviyede tutulması amacıyla 6 ay aralıklarla ziyaretçi memnuniyet ölçümleri yapılacak ve raporlar hazırlanacaktır. Plan dönemi boyunca bu çerçevede toplam 8 adet ziyaretçi memnuniyet raporu hazırlanmış olacaktır. Turizm alanının çekiciliğini kaybetmeye başlamadan önce turistlerin hoşgörü ile karşılayabilecekleri kalabalıklaşma düzeyi belilenecektir.

5 Ekonomik taşıma kapasitesi belirlenecektir.

Mudanya Belediyesi

Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odası, Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, Bilim Sanayi ve Teknoloji İlçe Müdürlüğü, Bursa BB

2016-2016 Mudanya ekonomisinin turizme bağımlılık oranının maksimum seviyesinin ne kadar olabileceğine yönelik olarak ilçedeki ticaret ve sanayi odası, ilçe müdürlükleri ve üniversitelerin desteği ile ekonomik taşıma kapasitesi belirlenecektir. Bu çerçevede mevcut kullanım seviyesi değerlendirilecek, bileşenler belirlenecek, ölçümler yapılacak ve kabul edilebilir miktarlara karar verilecektir.

170 171

Politika 2: Taşıma kapasitesi sorunlarının çözümüne yönelik önlemlerin alınması

No EylemEylemden Sorumlu Kuruluş

İşbirliği Ortakları Başlangıç-Bitiş Tarihi Açıklama

1Yerel halka ve öğrencilere çevre eğitimleri verilecektir.

Mudanya Belediyesi

Mudanya Belediyesi, Üniversiteler, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

2016-2023

Taşıma kapasitesi ile ilgili sorunların yaşanmaması ve turizm faaliyetlerinde sürdürülebilirliğin sağlanması için yerel halkın ve genç kuşakların bilinçlendirilmesi oldukça önemlidir. Bu çerçevede üniversiteler ve ilçe milli eğitim müdürlüğünün desteği ile yerel halka ve ilköğretim ve orta öğretim öğrencilerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. Plan dönemi boyunca bu kapsamda her yıl en az 4 konferans, 2 sergi ve 1 adet de ödüllü yarışma düzenlenecektir.

2

Ziyaretçilere yönelik ödüllendirme ve özendirme uygulamaları geliştirilecektir.

Mudanya Belediyesi

Ticaret ve Sanayi Odası, Turizm İşletmeleri, BEBKA

2016-2023

Ziyaretçi davranışlarını değiştirmek amacıyla teşvik edici ekonomik ödüller hazırlanacak ve ziyaretçilere etkin tanıtımı yapılacaktır. Bu ödüller ile ilgili seçimler ve finans için turizm işletmeleri, ticaret ve sanayi odası ile BEBKA’dan destek alınacaktır.

MUDANYA İÇİN ÖRNEK ŞEHİRLER

Herhangi bir şehrin hem ulusal hem de uluslararası turizm pazarında “nasıl arz edilmesi” gerektiği sorusu ve bu soruya verilecek cevaplar o şehrin uzun vadeli turizm planlamasında yol gösterici niteliktedir. Diğer bir ifadeyle, “bir şehir potanSiğil turistlere, yatırımcılara ve medya unsurlarına nasıl sunum şekliyle arz edilmelidir” sorusu Turizm Master Planı yapılırken cevaplandırılmalı ve Turizm Master Planı bu cevaplar üzerine bina edilmelidir.

Bir şehrin turizm pazarına nasıl bir “tasarımla” sunulabileceği sorusu özellikle “estetik” kavramının gündeme getirmektedir. Pazarlama biliminde “pazarlama estetiği” olarak adlandırılan bu kavram temel olarak ürünlerin ve mekanların görsel yönleri üzerinde durmaktadır. Örneğin, ürünlerin şekilleri, ambalajları, paketlenme bi-çimleri, kullanılan renkler ve resimler, dış ve iç mekan tasarımları gibi konular doğrudan doğruya “pazarlama estetiği” kavramı doğrultusunda ele alınmaktadır.

Herhangi bir şehrin turizm pazarına arz edilmesi sözkonusu olduğunda, pazarlama estetiği kavramını “şehir estetiği” kavramına dönüştürerek ele almak mümkündür. Dolayısıyla, şehir estetiği kavramı; bir şehrin/yöre-nin turizm pazarına sunulurken nasıl bir konseptle sunulacağına, nasıl bir ambalaj ile turistlere, yatırımcılara ve medya unsurlarına arz edileceğine karar verilmesini gerektirmektedir.

Şehir estetiği kavramı doğrultusunda çeşitli “paketleme/ambalaj” kararları verilirken şehrin kendine özgü ko-şulları ve sorunları önemli ve belirleyici olmakla birlikte, bu konuda başka şehirler tarafından gerçekleştirilen başarılı uygulamalar alınacak kararlar konusunda yardımcı olacaktır. Turizm pazarındaki başarılı örnekler, aynı zamanda, bazı konuların “yeniden keşfedilerek yapılmasını ve zaman kaybedilmesini” önleyebilecektir. Ayrıca, turistik şehir tanımlamasının hangi unsurlar üzerinden gerçekleştiğini ve hangi alternatif konseptlerin mevcut olduğunu kısa sürede görebilmek mümkün olacaktır.

Mudanya’nın turizm pazarına arz edilen bir ürün olarak taşıdığı temel özellikler; bir sahil kenti olması, tarih-ten getirdiği kültürel miras, doğal çekicilikler ve üstün nitelikli tarımsal ürünler olarak sıralanmaktadır. Bu alt başlıklar bağlamında, Mudanya için örnek teşkil edebilecek çeşitli şehirler bulunmaktadır.

Mudanya’nın bir sahil kenti olması dolayısıyla, sahil bandı düzenlemeleri ile ön plana çıkan şehirler ve bu şehirlerin sahil bandını nasıl tasarladıklarını görmek Mudanya için de önemli bir yardımcı unsur olacaktır. İzmir-Karşıyaka, Alanya, Fethiye ve Mersin sahil bandı düzenlemeleri ve sahil yürüyüş yollarının tasarımı Mu-danya için de birer örnek olabilecektir. Bunun ötesinde, Avrupa’daki özellikle Mudanya ölçeğindeki sahil şe-hirleri ve sahil bandı/yürüyüş yolları tasarımları da Mudanya’nın turistik bir şehir olarak ambalajlanmasında yardımcı olabilecek örnekleri oluşturmaktadır. Örneğin, Fransız sahil şehri Cassis bu konuda iyi bir fikir veri-cidir. Yine Fransa’nın Nice kentindeki sahil yürüyüş yolunun görünümü ve tasarım unsurları Mudanya için de uyarlanabilecek örnekler içermektedir. Amsterdam, özellikle su kanallarının kenarında oluşturduğu yürüyüş ve bisiklet yolları ve buradaki estetik unsurlarının düzenlenme biçimleriyle, Mudanya için sahil bandının es-tetik tasarımına ilham verebilecek bir diğer örnektir. İspanya’nın küçük sahil şehri olan Santander hem sahil yürüyüş yolları hem de park ve bahçe düzenlemeleri için Mudanya’ya örnek olabilecek bir modeldir.

Şehir parkları açısından bakıldığında Amsterdam’daki Voldenpark, Berlin şehir parkı Tiergarten, Viyana park ve bahçeleri, Münih’teki İngiliz bahçesi, Londra’daki Regent’s Park ve Paris’teki Luxembourg Bahçesi özellik-le peyzaj ve tasarım açısından Mudanya için birçok örneği içlerinde barındırmaktadır. Sözkonusu şehirlerde bulunan bu park ve bahçelerin büyük çoğunluğu doğal varlıklarıyla orada olmayıp sonradan oluşturulmuş alanlarda mimarlar tarafından tasarlanmış özel ürünler durumundadır.

Trafiğe kapalı yürüyüş ve alış-veriş alanlarının tasarımında Mudanya için nasıl bir konsept oluşturulması ge-rektiğine dair fikir oluşturucu güzel örnekler bulunmaktadır. Örneğin Almanya’nın Heidelberg kenti bu ko-nuda incelenmesi gereken en güzel örneklerden biridir. Trafiğe kapalı alanların tasarımı adına Almanya’daki bir başka örnek ise Dresden kentidir. Özellikle trafiğe kapalı alanlarda küçük meydan düzenlemeleri ve bu meydanlardaki binaların cephe düzenlemeleri konusunda Dresden Mudanya için iyi bir kıyaslama unsuru olabilecektir. Fransa’nın küçük turistik kasabası Colmar turistik bir bölgenin küçük bir alanda bile olsa nasıl tasarlanması gerektiğine dair fikir vericidir. Fransa’nın bir başka şehri olan ve UNESCO listesinde bulunan Strazburg hem trafiğe kapalı bölgelerin tasarımı hem de cephe düzenleme örnekleri açısından Mudanya için

172

yol göstericidir. Yine Mudanya ölçeğindeki küçük şehirlerden örnek vermek gerekirse, İsviçre’nin Gruyeres kenti trafiğe kapalı alanların tasarımı konusunda iyi bir örnek durumundadır. Avusturya’nın Hallstatt kasaba-sı trafiğe kapalı alanların nasıl bir estetik anlayışla süslenebileceğini göstermesi bakımından Mudanya için özellikle faydalı olacak bir örnektir.

Mudanya’nın, Turizm Master Planı çerçevesinde yeniden ele alınması sürecinde üzerinde durulması gereken önemli konulardan biri de trafik kirliliği konusudur. Mudanya’nın ulusal ve uluslararası turizm pazarında bili-nen bir turizm kenti olabilmesi için mevcut durumundaki trafik karmaşasını ve bu karmaşadan kaynaklanan kirliliği ortadan kaldırması bir zorunluluktur. Bu doğrultuda Mudanya’daki otopark sorunu “şehir estetiği” kavramıyla ele alınarak çözülmelidir. Bu yönde Mudanya için örnek olabilecek şehirler bulunmaktadır. Bun-lardan en başta gelenlerinden biri Viyana’dır. Viyana, hem şehir merkezi hem de mahallelere kadar yaydığı yeraltı katlı otopark sistemi açısından Mudanya’daki karar vericilerin özellikle incelemesi gereken bir örnektir. Bir diğer örnek Manhattan uygulamasıdır. “Buraya park etmeyi aklından bile geçirme” şeklindeki levha uygu-lamaları incelenmelidir. Benzer şekilde Berlin, yeraltı katlı otopark sistemlerinin yaygınlığı ve otopark kaynaklı görüntü kirliliğini ortadan kaldırıp, trafiği rahatlatmayı başarması açısından Mudanya yöneticilerinin incele-mesi gereken bir model sunmaktadır.

KAYNAKÇA

Akay, A. Ö. (2012). Girit Kökenli Mübadil Kadınlar Üzerine Sosyal Antropolojik Bir Araştırma

Avcı, N. (2007). Turizmde Taşıma Kapasitesinin Önemi. Ege Akademik Bakış, 7 (2), 485-501.

Brian, H. (1989). Trends in International Tourism Tourism Marketing and Management Handbook. London: Prentice Hall.

Demir, C. & Çevirgen, A. (2006). Turizm ve çevre yönetimi: sürdürülebilir gelişme yaklaşımı: Nobel.

Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) (2013). Tourism Highlights, 2012 Edition, http://www.unwto.org,Erişim Tarihi: 15.09.2015.

Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), (2014). Tourism Towards 2030 / Global Overview.Madrid: World Tourism Organization, Erişim Tarihi: 15.09.2015.

Erdoğan, H. N. (2010). Engelliler ve Ailelerinin Yaşadığı Sorunlar. özveri dergisi, 7 (2), 1635 - 1651.

Fennel, D. A. (2002). Ecoturismo. Contexto, São Paulo. [Links].

Fox, R. (2007). Reinventing The Gastronomic İdentity of Croatian Tourist Destinations. International Journal of Hospitality Management, 26(3), 546-559.

Hall, P. A. (2001). Varieties of capitalism: Wiley Online Library.

Henderson, J. C. (2009). Food tourism reviewed. British Food Journal, 111 (4), 317-326.

Holden, C. (2002). The Internationalization of Long Term Care Provision Economics and Strategy. Global Social Policy, 2(1), 47-67.

http://www.globalports.com, Erişim Tarihi: 15.09.2015.

http://www.izto.org.tr, Erişim Tarihi: 14.09.2015.

Long, L. M. (Ed.). (2004). Culinary Tourism. Lexington: University Press of Kentucky.

Merzifon OSB (2011). Merzifon Ankastre Kümelenmesi Raporu, Merzifon:İnnocentric

Mossberg, L. (2007). A marketing Approach to The Tourist Experience. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 7(1), 59-74.

Newsome, D. , Milewski, A. , Phillips, N. , & Annear, R. (2002). Effects of horse riding on national parks and other natural ecosystems in Australia: implications for management. Journal of Ecotourism, 1(1), 52-74.

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (2011). Şehzadeler Şehri Amasya Turizmi Geliştirme Çalıştayı Sonuç Raporu, http://www.oka.org.tr, Erişim Tarihi: 15.09.2015.

Rand, G. E. D. ve Heath, E. (2006). Towards a framework for Food Tourism As An Element of DestinationMarketing. Current Issues in Tourism, 9(3), 206-234.

Saarinen, J. (2003). Sustainability and the conflicting traditions of carrying capacity in tourism research.

Saveriades, A. (2000). Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Tourism management, 21(2), 147-156.

Simón, F. J. G. , Narangajavana, Y. , & Marqués, D. P. (2004). Carrying capacity in the tourism industry: a case study of Hengistbury Head. Tourism management, 25(2), 275-283.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) (2012). 2011 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.shgm.gov.tr,Erişim Tarihi: 15.09.2015

Sonat, A. (1991). Çevrenin Turizm Planlaması İçindeki Yeri. II. Ulusal Turizm Kongresi, Kuşadası:Belediye Yayınları-4, 169-177.

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (2010). Türkiye Turizm Sektörü Raporu, http://www.invest.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.09.2015

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı (2010). Turizm Belgeli Tesis İstatistikleri 2010,http://www.kultur.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.09.2015.

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı (2011). Konaklama İstatistikleri (Turizm İşletme Belgeli),http://www.kultur.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.09.2015.