mpp03-512-ln14v.pdf

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14

Chnh sch ti kha cc nc ang pht

trin

inh V Trang Ngn 1 November 18, 2010

Ghi ch Bi ging 14

Chnh sch ti kha cc nc ang pht trin

Mi chnh ph u phi duy tr mt chnh sch ti kha bn vng, c ngha l c mt mc

thm ht ti kha trong tm kim sot ngn hn, i km vi nhng khon n cng c th tr

c. Cc nc ang pht trin ngoi ra cn nhng trch nhim nh lm gim ngho, tng

trng kinh t, m bo phc li x hi. lm c vic ny cn nhng chnh sch ti kha

v cc chng trnh u t cng hiu qu.

Bi tho lun ca chng ta hm nay s xoay quanh 3 tng chnh

1. Chnh sch ti kha cc nc ang pht trin thng c xu hng thun chu k.

2. V l do , nhiu nc ang pht trin s u t t hn mc ti u

3. Nguyn tc ti kha: lm th no chnh sch ti kha cc nc ang pht trin

khng qu thun theo chu k. im ct li vn l phi xy dng mt th ch tt.

V mt l thuyt, trong bui trc, chng ta tho lun v chnh sch m rng v chnh sch

thu hp ti kha

Trc ht hy xt trng hp suy thoi. Nu ng tng cu AD giao vi ng tng cung

ngn hn SRAS bn tri ng tng cung di hn LRAS, c ngha l vn c mt lng ti

nguyn cha c s dng ht, sn lng ang nm di mc sn lng tim nng. Thng

l khng phi vn vt cht (v trong ngn hn, vn l c nh), m l cc ngun lc c th thay

i c, nh l lao ng hay cc ngun ti nguyn c th linh hot a vo s dng khc.

Mt v d nh tho lun l chnh sch kch cu kch thch nn kinh t. Thng thng, c

ba cch bm cu vo nn kinh t.

YF Y1

AD1

LRAS

P2

AD2

SRAS1

P1 e1

E2


Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14


trin


1. Chnh ph tng chi tiu, tng cc khon chuyn nhng, hay gim thu

2. Khu vc t nhn chi tiu nhiu hn tit kim (C v I tng, S gim)

3. Xut khu tng nhiu hn nhp khu

M, khi ng USD b mt gi, xut khu tng ln, v tng cu tng ln. Tuy nhin, trong

cuc khng hong nm 2009, cc nc khc cng lm vo tnh trng tr tr, ai s l ngi mua

cc sn phm xut khu ca M? a phn cc nc hy vng thm nhp c vo th trng

Trung Quc, v tng tng cu ca mnh thng qua Trung Quc.

Th hai, chnh ph M cng tng cng khuyn khch ngi dn tiu dung nhiu hn l tit

kim. iu ny cng khng lc quan cho lm, khi m gi nh st gim, do hiu ng ca ci,

mi ngi u cm thy mnh ngho i. ng thi, ngi dn cng qu quen vi vic s dng

th tn dng. V vy nu c lng tit kim d tha no ngi ta cng s s dng tr n tn

dng. Trong thi k suy thoi, ngi dn cng lo lng v vic b mt vic, tht kh c kh nng

h s ra ngoi tiu xi nhiu hn hay i mua my git, iPad hay tivi.

Chnh v vy, trong thi k suy thoi, hu nh chnh ph ch cn mt gii php duy nht, tng

G hoc gim T, nhng phi mc ln dch chuyn ng AD sang phi. Nu chnh ph

c th lm c vic , chng ta gi l chnh sch ti kha ngc chu k.

Lu rng gim thu cha hn dn ti tng chi tiu C hay tng I. Bi v khi nhn c

chnh sch gim thu, ngi dn c th ch tit kim phn thu nhp tng thm, c bit l trong

thi k suy thoi. Chnh v vy, nhiu nh kinh t cho rng, thay v gim thu, c l cch tt

hn l pht cho mi ngi dn nhng tm tem phiu tiu xi, trn c ngy ht hn.

tng ct li y l, tng tng cu AD, ngi dn phi tiu xi, ch khng phi tit

kim. Lm cch no chnh ph c th kch thch chi tiu trong ngn hn, m khng phi tit

kim? R rng l thu, nh trng hp ca nc M, mi ngi nhn c mt khon hon

thu l $1000, hay nh trng hp ca Vit Nam, min gim thu trong su thng u nm,

cui cng ch lm ngi dn ly tin tr n c hay th tn dng. Chnh v vy, chnh sch gim

thu c th khng hiu qu bng vic tng chi tiu chnh ph G vo nhng khon nh l xy

ng, m trng hc, xy trm x, v.v

i vi trng hp nn kinh t ang lm pht, chnh sch ti kha cn phi tin hnh ngc

li. ng tng cu AD cn gim, hay dch sang tri. Khi ta ni chnh sch ti kha l

ngc chu k:

Gim chi tiu, hay tng thu

Khu vc t nhn gim chi tiu v u t (C v I)

Nhp khu phi tng nhiu hn xut khu.


Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14


trin


Khi cc nc tin hnh cc chnh sch ti kha m rng vo lc c lm pht, v tin hnh chnh

sch ti kha thu hp vo lc suy thoi, th ngi ta gi cc chnh sch ti kha l thun chu

k (procyclical). Ngc lai l chnh sch ti kha ngc chu k (countercyclical).

Ni cch khc, chnh sch ti kha ngc chu k l khi chnh ph gim chi tiu v tng thu khi

nn kinh t ang trng thi tt, hay tng chi tiu v gim thu khi nn kinh t ang trng

thi suy yu. Chnh sch ti kha ngc chu k l cn thit a nn kinh t ra khi tnh

trng suy thoi hoc lm pht.

Cc nc pht trin c th thc hin chnh sch ti kha ngc chu k thng qua cc cng c

bnh n t ng (autonomatic stabilizers). Gi l cng c bnh n t ng bi v chnh c ch

vn hnh ca cc cng c ny t ng m bo chnh sch ti kha ngc chu k. Chng

hn, khi suy thoi, tht nghip tng ln, khin bo him tht nghip v cc khon chuyn

nhng x hi tng ln theo. gip ngi dn, chnh ph tng cc khon tr cp, bo

him, h tr ngi ngho. C ngha l chi tiu chnh ph tng trong thi k suy thoi, gip

kch thch nn kinh t. Tng t, chnh sch thu cng c th ngc chu k, chng hn khi suy

thoi thu nhp c nhn gim lm doanh s thu c t thu ca chnh ph cng gim theo.

Tuy nhin, cc nc ang pht trin thng khng c cc cng c bnh n t ng. Bi v

him c cc khon bo him tht nghip. Cc khon chuyn nhng ch chim mt phn nh

trong ngn sch. Chi tiu ca chnh ph v tin lng chim phn ln chi tiu trong mt nc

ang pht trin. Thu trong cc nc ang pht trin cng thng l thu gin thu (thu

thng mi v thu tiu dng) thay v thu trc thu (thu thu nhp). Chng hn nc M,

hu ht mi ngi phi tr thu thu nhp. Gi s nu thu nhp l $60,000, thu l 28%, khi thu

nhp ch cn l $0, thu cng bng 0. Khi doanh thu thu ca chnh ph t ng gim khi

c suy thoi.

AD1

LRAS

YF Y1

AD2

P1

SRAS

P2

e1

E2


Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14


trin


Mt nghin cu ca Kaminsky, Reinhart v Vegh (2004) cho thy, v cc chnh sch ti kha, a

s cc nc OECD thng l ngc chu k, trong khi ngc li hon ton, cc nc ang

pht trin thng l thun chu k. cc nc ang pht trin, chnh ph chi tiu nhiu hn

cho cc khon u t v cc khon cng ch x hi vo thi thnh, v ct gim chi tiu vo thi

suy. Chnh ph rt kh ct gim nhu cu chi tiu cho y t, gio dc, v c s h tng vo nhng

lc kinh t pht trin. Chnh sch ti kha cc cc nc thu nhp trung bnh thng rt thun

theo chu k.

C nhiu l do khin cho cc nc ang pht trin, chnh sch ti kha c xu hng thun

chu k. V d G tng khi tng cu AD ang rt cao. Mt l do ln l do u t nc ngoi.

Trong thi k kinh t pht trin, dng vn ln vo nn kinh t, to p lc cho t gi tng ln,

thc y xut khu. Kt qu l, cc ngun u t ny lm tng doanh thu thu cho chnh ph.

Chnh ph cm thy ngn sch xng xnh hn do hiu ng ca ci, tng u t cng, m

rng cc d n nh nc. Trong thi thnh, gi nhin liu tng ln, to p lc cho mc gi

chung, thu thu c cho chnh ph cng tng theo, v chnh ph tip tc tng chi tiu. p lc

chnh tr cng to ng c cho chnh ph tng chi tiu vo thi k kinh t pht trin tt.

Cho n khi nn kinh t lm vo tnh trng suy yu, cu chuyn ngc li xy ra khi dng vn

chy ra khi nn kinh t, dn ti mt hin tng m cc nh kinh t gi l c dng t ngt

(sudden stop). Chnh ph phi i mt vi lng vn u t gim t ngt, v buc phi gim

thm ht bng cch ct gim chi tiu, trong khi cc ngn hng trong nc gp kh khn vi cc

khon n khng tr c. Chnh v vy, khi nn kinh t suy yu, G gim, chnh sch ti kha l

rt thun chu k.

Ni ngn gn, chnh sch ti kha ca chnh ph cn phi ngc chiu gi, bi v tiu dng

v u t cng chy theo chiu gi. iu kh khn l vo thi suy thoi, chnh ph ch cn

li rt t la chn.

Trong nghin cu c tiu Li ngc dng ca Easterly, Irwin v Serven 2008, cc tc gi

phn tch thy rng, chnh sch ti kha thng c xu hng li ngc dng. Khi mt quc gia

ang thiu ngn sch th h s gim u t. cc nc ngho, chi tiu chnh ph ch yu

dnh cho hai khon: chi lng cho cng chc, v chi u t. Indonesia, khi t nc lm vo

suy thoi v chnh ph buc phi ct gim ngn sch, h th ct gim u t cn hn l ct

gim lng, v cc l do chnh tr. a phn cc chnh ph s thng b m nh bi v tp trung

rt nhiu vo lng tin c sn trong tay, chnh v vy, vic d nht l ct gim u t, c bit

cc nc ang pht trin.

Trong di hn, chi tiu chnh ph di dng u t, nh l xy cu ng, c s h tng, c

quan h cht ch vi tng trng. Nu khng c nhng d n cng ny, tht kh c th tng

thu trong di hn.


Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14


trin


Li ngc dng c ngha l c gng cn bng ngn sch m khng tng thu. i khi ct gim

u t l cn thit, nhng cc nc ang pht trin, iu t hi hn l chnh ph ct gim cc

khon chi tiu c th thc y tng trng tng lai. Cng rt quan trng l phi phn bit

gia nhng loi u t sn sinh ra doanh thu tng lai (v d thng qua vic thu ph), loi u

t m c th tng thu thc y tng trng, v nhng loi u t khng c c hai tc dng

.

Lm th no cc nc ang pht trin lm cho cc chnh sch ti kha bt theo chu k hn?

Mt s nguyn tc ti kha:

1. Cn bng ngn sch: L cch gi cho thu v chi ca chnh ph lun cn bng.

Li th ca chnh sch ny l gi ngn sch n nh. Tuy nhin trong thi k suy thoi, nguyn

tc ny rt kh a nn kinh t ra khi suy thoi, chnh sch ti kha cn bng ngn sch c th

l qu thu hp trong thi suy v qu m rng trong thi thnh. Nu vn l tr c n, th

tt nhin nh nc phi quan tm n gi tr hin ti ca ti sn v n. Nu u t qu t ch

cn bng ngn sch th c th c nhiu tin trong tay hm nay hn nhng s c t doanh thu

trong tng lai hn. Chnh sch ny thng l khng phi chnh sch tt nht.

2. Nguyn tc vng: Dng doanh thu t thu ti tr cho cc khon chi tiu thng

xuyn ca chnh ph, v vay mn (di dng pht hnh tri phiu) ti tr cho cc

khon u t cng.

tng ca nguyn tc ny l ch vay mn nhng g c th t tr n trong tng lai. i vi

cc nc giu, chnh sch ny c th kh thi, mc d cc nh chnh tr s phi cc k tun theo

nguyn tc v k lut vi chi tiu ca mnh. Nhng cc nc ngho, chnh sch ny rt kh

thc hin (nh l li ngc dng), bi v chnh ph phi ct gim bt u t vo thi k kinh t

suy yu.

Chi tiu hin ti ca chnh ph v doanh thu thu trong mt chu k kinh t cho php chnh ph

tiu dng nhiu hn trong thi k khng hong. Nhng chnh ph cc nc ngho ch c th

vay n vo lc kinh t pht trin.

Nguyn tc ny c th ch cng khuyn khch cc nh lm chnh sch i tn cc khon chi

tiu thnh cc khon u t. Chng hn th tng Anh Gordon Brown tng c nhng

khon u t vo dch v x hi, m tht kh phn bit vi chi tiu ca chnh ph cho dch

v x hi. Chnh v vy, nguyn tc ny cn mt nh ngha rt r rng v chi tiu v u t.

3. Cc qu bnh n: tng c bn l dng doanh thu t du, gi vo ti khon tit kim

trong ngn hng, v s dng vo giai on kinh t kh khn. V d, qu bnh n du

ca Na-Uy hin nay c gi tr hn $300 t la. Chile c hai qu bnh n kim loi

ng tch ly c 17 t la ti sn trong nm 2008.


Nin kha 2010-2012

Kinh t hc V m

Ghi ch Bi ging 14


trin


Nguyn tc ny ni rng, cc ngun li nhun thu c t du c th u t vo cc tri phiu

quc t to ra ngun doanh thu di hn cho cc chi tiu cng k c khi gi nguyn liu thp.

Khi qu ny ln mnh, c th dng tin thu c t chi tiu vo thi kh khn, s khin

chnh sch ti kha bt thun chu k hn.

Tuy nhin nguyn tc ny i hi phi rt nguyn tc v ti kha: cc qu ny phi ngoi tm

vi ca cc nh chnh tr.

4. Nguyn tc 1% ca Chile: T nm 2001 Chile u n theo chu k iu chnh thng

d ngn sch ca mnh phi mc t nht 1% GDP.

Nguyn tc ny c to ra ph v tnh thun chu k ca cc chnh sch. Vn ca Chile l

chi tiu ln khi gi nguyn liu ng tng cao, v gim khi gi ng gim gi nguyn liu

ng thng mc 3-34% doanh thu ngn sch trong thi gian 1990-2006. Cc iu chnh theo

chu k c ngha l gi c nh ca nguyn liu ng c dng tnh ton doanh thu chnh

ph t ng. Ngoi ra chnh ph cng phi iu chnh chi tiu tnh c cc khon chi ph x

hi tng ln trong thi k suy thoi. Nguyn tc ny cng i hi mt h thng thm quyn

mnh m v s dng cc chuyn gi c lng nhng doanh thu di hn m khng khuyn

khch nh nc chi tiu qu nhiu.

Ni tm li, gi tr ca cc th ch ti kha l v cng ln, v iu quan trng l hiu qu ca

u t cng. Nguyn tc no trong s ny pht huy c tc dng hay khng ph thuc nhiu

vo vic cc th ch ti kha ny c minh bch, hiu qu, c lp v ng tin cy hay khng.

iu ny khng ch ph thuc vo cc nh phn tch, t vn v hoch nh chnh sch, m rt

nhiu nhng nh chnh tr thc thi chnh sch.

mpp03-512-ln14v.pdf

Documents