montowanie elementów zbrojenia kadłuba

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Henryk Stańczyk Montowanie elementów zbrojenia kadłuba 721[02].Z1.05 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: mgr inż. Wojciech Giemza mgr inż. Bożena Kuligowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Henryk Stańczyk Konsultacja: mgr inż. Andrzej Zych Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02].Z1.05 „Montowanie elementów zbrojenia kadłuba”, zawartego w programie nauczania dla zawodu monter kadłubów okrętowych.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 4 3. Cele kształcenia 5 4. Materiał nauczania 6

4.1. Proces technologiczny wyposażania statku 6 4.1.1. Materiał nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku 13 4.2.1. Materiał nauczania 13 4.2.2. Pytania sprawdzające 29 4.2.3. Ćwiczenia 30 4.2.4. Sprawdzian postępów 32

4.3. Montaż ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku 33 4.3.1. Materiał nauczania 33 4.3.2. Pytania sprawdzające 42 4.3.3. Ćwiczenia 42 4.3.4. Sprawdzian postępów 45

5. Sprawdzian osiągnięć 46 6. Literatura 51


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o elementach zbrojenia

i wyposażenia kadłuba, a także procesach technologicznych montażu tego wyposażenia w różnych etapach budowy statku.

W poradniku znajdziesz: – wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, – cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, – materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej, które powinieneś pogłębić korzystając z literatury uzupełniającej, – zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści, – ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, – sprawdzian postępów, – sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej, – literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

721[02].Z1 Technologia budowy kadłuba okrętowego

721[02].Z1.01 Trasowanie blach i profili

721[02].Z1.02 Wykonywanie obróbki blach i profili

721[02].Z1.03 Wykonywanie prefabrykacji sekcji kadłuba

721[02].Z1.04 Montowanie kadłuba statku

721[02].Z1.05 Montowanie elementów

zbrojenia kadłuba

721[02].Z1.06 Przygotowanie statku

i pochylni do wodowania


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − stosować terminologię z zakresu konstrukcji i technologii budowy kadłuba statku, − posługiwać się normami, dokumentacją technologiczną, rysunkami konstrukcyjnymi

kadłuba okrętowego, − wykonywać szkice prostych elementów okrętowych, − identyfikować ogólne i lokalne linie oraz płaszczyzny bazowe kadłuba, − posługiwać się podstawowym sprzętem pomiarowym podczas prefabrykacji i montażu

okrętowych konstrukcji kadłubowych, − posługiwać się urządzeniami, przyrządami, narzędziami i pomocniczym oprzyrządowaniem

monterskim, w tym narzędziami pneumatycznymi, magnetycznymi i hydraulicznymi, − posługiwać się podstawowym sprzętem spawalniczym do cięcia i sczepiania, − wykonywać obróbkę blach i profili, − posługiwać się elementarnym sprzętem do prostowania cieplnego i oprzyrządowaniem

pomocniczym, − charakteryzować właściwości technologiczne podstawowych materiałów kadłubowych, − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska, − organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, − komunikować się z uczestnikami procesu pracy, − przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika

i pracodawcy, − przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych, − korzystać z różnych źródeł informacji.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: – określić etapy procesu technologicznego wyposażenia statku, – scharakteryzować elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba, – ustalić kolejność operacji montażu ślusarskiego wyposażenia kadłuba, – wykonać montaż zamocowania mechanizmów, – wykonać montaż gretingów, – wykonać montaż schodni, – wykonać montaż systemów rurociągowych, – posłużyć się dokumentacją montażu ślusarskiego wyposażenia kadłuba, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska podczas montowania elementów zbrojenia kadłuba statku.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Proces technologiczny wyposażania statku 4.1.1. Materiał nauczania Ogólne wiadomości o procesie technologicznym wyposażania statku

Proces technologiczny wyposażania jest częścią całego procesu produkcyjnego budowy statku, podczas której montuje się w kadłubie ogromną liczbę elementów i urządzeń, zarówno wykonywanych we własnym zakresie przez stocznię, jak i dostarczanych przez kooperantów. Do wyposażenia statku należą na przykład: – instalacja napędowa, – instalacja elektryczna, – urządzenia radionawigacyjne, – aparatura elektroniczna, pomiarowa i sterująca, – maszyny pokładowe (wciągarki, siłowniki, maszyny i urządzenia sterowe), – urządzenia mieszkalne, gospodarcze i służbowe, – urządzenia chłodnicze, – urządzenia statków specjalnych, badawczych i przemysłowych, – wyposażenie kadłuba okrętowego, w skład którego wchodzą instalacje rurociągowe

(z wyjątkiem obsługujących instalację napędową), urządzenia kotwiczne, cumownicze, przeładunkowe i ratunkowe, instalacje wentylacji, ogrzewania i klimatyzacji, zamknięcia luków ładunkowych i innych otworów na statku, ochrona pożarowa, a także szereg drobniejszych elementów. Przedstawiony wyżej podział jest oczywiście umowny, gdyż często poszczególne

elementy są wspólne dla urządzeń z kilku różnych grup [12]. Dość często stosuje się jeszcze bardziej ogólny podział wyposażenia, na: maszynowe, pokładowe i pozostałe. Normalizacja wyposażenia kadłuba

Uwaga: Podrozdziały: Normalizacja oraz Projektowanie wyposażenia kadłuba wykraczają poza program nauczania. Dodano je w poradniku po to, abyś miał ogólną orientację o przepisach które musi spełniać wyposażenie statku, a także w jakich rodzajach projektów ono się znajduje. W związku z tym, zagadnień tych nie uwzględniono w pytaniach sprawdzających, ćwiczeniach i sprawdzianie postępów.

Wśród poszczególnych urządzeń i instalacji wyposażenia kadłuba okrętu można rozróżnić takie, które muszą być projektowane i budowane ściśle wg prawideł konwencji międzynarodowych i przepisów instytucji klasyfikacyjnych (np. urządzenia kotwiczne, ratunkowe, instalacje zęzowe itp.), oraz inne, w stosunku do których pozostawia się więcej swobody konstruktorowi, a przepisy dotyczą tylko niektórych elementów danego urządzenia (np. wentylacja, ogrzewanie, wyposażenie wnętrz itp.). Armator lub konstruktor mogą wówczas dokonywać w szerokim zakresie wyboru i decydować o zastosowaniu danego typu czy konstrukcji.

Do przepisów dotyczących wyposażenia kadłuba należą: – Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, zwana Konwencją

SOLAS 1974/78 (w stosunku do wyposażenia ratunkowego, pożarowego, zamknięć otworów oraz instalacji zęzowych),

– Zalecenia i poprawki do tej konwencji wprowadzone przez Międzyrządową Morską Organizację Doradczą IMCO (w stosunku do wyposażenia ratunkowego i pożarowego),


– Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych Londyn 1966 (w stosunku do zamknięć otworów),

– Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, zwana Konwencją MARPOL 1973/78 (w zakresie instalacji zęzowych, postępowania z zanieczyszczeniami ropopochodnymi, śmieciami itp., pochodzącymi ze statków),

– Konwencja o zapobieganiu zderzeniom COLREG 1972 (regulacje w stosunku do oświetlenia i sygnałów dźwiękowych statku),

– przepisy instytucji klasyfikacyjnych dotyczące instalacji rurociągów zęzowych, balastowych, wodnych, sanitarnych, ładunkowych na zbiornikowcach, urządzeń kotwicznych, cumowniczych, przeładunkowych, ratunkowych, holowniczych i zamknięć otworów, a także częściowo wentylacji i ogrzewania,

– przepisy administracji morskiej dotyczące wyposażenia ratunkowego, wyposażenia wnętrz, warunków BHP, warunków sanitarnych itp.,

– odrębne przepisy dla statków śródlądowych wydawane przez niektóre instytucje klasyfikacyjne (w Polsce przez Polski Rejestr Statków), odpowiadające specyfice dróg wodnych śródlądowych w danym kraju,

– szeregu elementów i urządzeń wyposażenia kadłuba dotyczą normy państwowe (w Polsce PN) i normy branżowe (BN). Niektóre normy dotyczące elementów wyposażenia okrętowego muszą uwzględniać zalecenia Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO, która koordynuje prace normalizacyjne w skali ogólnoświatowej,

– oprócz norm państwowych i branżowych pewne elementy są objęte normami zakładowymi (ZN i N) oznaczanymi wg określonego schematu, np.: N9 – Stocznia Szczecińska; N6 – Stocznia Gdańska, N8 – Stocznia Gdyńska, a powtarzające się na wielu statkach konstrukcje opracowywane są w formie rysunków normowanych,

– niezwykle szeroki asortyment materiałów, elementów i urządzeń stosowanych przy budowie okrętów, a zwłaszcza budowie ich wyposażenia, ujęty jest dla ułatwienia projektowania i budowy w opracowywanych przez przemysł okrętowy tak zwanych wykazach unifikacyjnych i typizacyjnych, które zawierają informacje oparte na normach, rysunkach normowanych oraz katalogach [12].

Projektowanie wyposażenia kadłuba

Opracowanie dokumentacji projektowej i konstrukcyjnej wyposażenia kadłubowego podlega tym samym zasadom, które obowiązują w stosunku do innych elementów statku. 1) Projekt wstępny – zawiera ogólną koncepcję wyposażenia i stanowi podstawę do

uzgodnienia tych koncepcji z armatorem, jak również umożliwia wstępne opracowanie kosztorysowe,

2) Projekt techniczny – zawiera dokumentację potrzebną do zatwierdzenia konstrukcji przez instytucję klasyfikacyjną oraz przez władze administracji morskiej (Urząd Morski, Inspekcję Pracy, Stację Sanitarno-Epidemiologiczną itp.). Zakres dokumentacji klasyfikacyjnej podlegającej zatwierdzeniu w Polskim Rejestrze Statków określają szczegółowo „Zasady klasyfikacji PRS” w odniesieniu do każdego urządzenia czy instalacji. Projekt techniczny zawiera potrzebne obliczenia oraz umożliwia dokonanie przez stocznię zamówienia elementów i urządzeń, a także wykonanie pełnego kosztorysu budowy. Jest on podstawą do wykonania projektu roboczego,

3) Projekt roboczy – stanowi pełną dokumentację konstrukcyjną i wykonawczą, umożliwia sporządzenie szczegółowych zestawień materiałowych oraz wykonanie i montaż wyposażenia na statku [12]. Uzupełnienie projektu roboczego stanowią obowiązujące w stoczni tzw. standardy

budowy i wyposażania kadłuba, katalogi typowych węzłów konstrukcyjnych i dokumentacja technologiczna, np. karty technologii spawania, czy instrukcje technologiczne montażu


wyposażenia, przedstawiające szczegółowo sposób wykonawstwa poszczególnych prac wyposażeniowych. Po zakończeniu budowy na statek przekazuje się dokumentację zdawczą, która jest wykorzystywana podczas eksploatacji, np. podczas prac remontowych wyposażenia.

Etapy procesu technologicznego wyposażania statku

W celu maksymalnego skrócenia czasu budowy statku w coraz większym stopniu kładzie się nacisk na to, aby montaż elementów wyposażeniowych odbywał się równolegle z budową kadłuba we wszystkich jej etapach. W związku z tym można wyodrębnić trzy zasadnicze etapy wyposażania statku: 1) Zbrojenie i wyposażanie w fazie prefabrykacji, 2) Wyposażanie podczas montażu kadłuba na pochylni, 3) Wyposażanie kadłuba po wodowaniu. Zbrojenie i wyposażanie w fazie prefabrykacji

Zbrojeniem nazywamy montaż elementów wyposażenia w sekcjach kadłuba. Montaż ten jest wykonywany w warunkach warsztatowych przez brygady montujące sekcje. Prace związane z ze zbrojeniem i montażem sekcji stanowią jeden zespół technologiczny. Pojęcie zbrojenia zawęża się wyłącznie do sekcji z pominięciem bloków kadłuba. W związku z tym proces montażu elementów wyposażenia w bloku nazywa się wyposażaniem bloku, a nie zbrojeniem.

Zbrojenie wykonują monterzy kadłubowi. W związku z tym zakres zbrojenia sprowadza się do elementów, których montaż nie wymaga dodatkowych operacji i umiejętności ponad te, które normalnie wchodzą w zakres umiejętności montera kadłubowego. Elementami tymi będą: wszelkiego rodzaju uchwyty, zamocowania, wzmocnienia, przejścia itp., łączone z sekcją przy pomocy spawania lub śrub. Montaż rur, kabli, aparatury itp., nie wchodzi w zakres zbrojenia. Wynika to stąd, że ok. 70 do 80 % czasu związanego z tym montażem zużywa się na wyznaczenie tras i położeń oraz zamocowanie elementów podtrzymujących lub prowadzących systemy wyposażeniowe, a zaledwie 20 do 30 % na ułożenie samego systemu, to jest rurociągów czy kabli. Poza tym montaż tych instalacji w sekcjach wymagałby dzielenia ich na odcinki odpowiadające wymiarom sekcji oraz łączenia w trakcie montażu kadłuba, a poza tym byłoby konieczne wprowadzenie na halę prefabrykacji wielu pracowników wydziałów wyposażeniowych. W efekcie cały proces byłby nieuzasadniony ekonomicznie.

Nowoczesny proces technologiczny wyposażania zaczyna się już w fazie obróbki blach i profili, gdyż znaczną liczbę otworów dla przejść grodziowych czy kabli wypala się właśnie w trakcie tej obróbki.

W ramach prefabrykacji wstępnej spawa się szereg wzmocnień otworów, klamer i uchwytów kablowych lub rurowych, a na sekcjach płatowych montuje się przejścia grodziowe, włazy, fundamenty itp. W sekcjach zespołowych (przestrzennych) wstawia się częściowo rurociągi, drabiny, drzwi wodoszczelne itd., a bloki wyposaża się niemal całkowicie. Prace wyposażeniowe są wykonywane w warsztacie w bardziej dogodnych warunkach niż na pochylni. Transport materiałów i dostęp do poszczególnych sekcji jest łatwiejszy, warunki atmosferyczne nie utrudniają pracy, koszty realizacji są znacznie niższe, a prace mogą być dokładniej wykonane aniżeli np. na statku zwodowanym stojącym przy nabrzeżu.

Dokumentacja zbrojenia i wyposażania oraz związana z nią dokumentacja materiałowa, musi być bardzo starannie opracowana przez biuro technologiczne, na podstawie planu zbrojenia i wyposażania. Elementy wchodzące w skład jednego węzła konstrukcyjnego wyposażenia są montowane w różnych etapach budowy statku, co musi być uwzględnione


w dokumentacji konstrukcyjnej, opracowanej dla poszczególnych etapów. Podobnie i materiały będą zapotrzebowywane w różnych etapach i stąd będzie wynikała konieczność odpowiedniego podziału materiałów. Powoduje to niewątpliwie utrudnienia w kooperacji, niemniej jednak daje niewspółmiernie duże korzyści produkcyjne [2].

W tablicy 1 podano podział prac wyposażeniowych między poszczególne etapy prefabrykacji.

Tablica 1. Podział zbrojenia i wyposażenia między poszczególne etapy prefabrykacji [2]

Wyposażanie podczas montażu kadłuba na pochylni (w doku) Po połączeniu sekcji na pochylni (w doku) podczas montażu kadłuba pozostaje do

wykonania stosunkowo niewiele prac wyposażeniowych i są to prace przede wszystkim w rejonie łączeń bloków. W niektórych przypadkach stanowią one do 10 % całkowitej pracochłonności gotowego statku. Dzięki tej zmianie procesu technologicznego statki mogą być prawie całkowicie wyposażane na pochylni (w doku), a nawet, o ile na to czas pozwala, można przeprowadzić znaczną ilość prób zdawczo-odbiorczych przed wodowaniem statku. Przerzucenie części prac wyposażeniowych ze stanowiska przy nabrzeżu na pochylnie (doki) i do hali prefabrykacyjnej, pozwala na poważne skrócenie cyklu budowy statku oraz obniżenie kosztów robocizny, przy znacznym podniesieniu jakości wykonania [2].


Typowymi pracami wyposażeniowymi wykonywanymi na pochylni są: – trasowanie i ewentualne uzupełnianie brakującego zbrojenia (którego nie zamontowano

jeszcze w sekcjach i blokach) oraz konserwacja konstrukcji kadłuba, – montaż i spawanie metalowych elementów wyposażeniowych które powinny być

zainstalowane na statku przed położeniem izolacji w pomieszczeniach i przed pracami stolarskimi,

– montaż napędu głównego oraz mechanizmów i urządzeń siłowni, – montaż wentylacji, rurociągów, kabli głównych itp., – próby szczelności tych rurociągów, które w kolejnych fazach wyposażania zostaną

przykryte izolacją lub szalunkiem [9]. Wyposażanie kadłuba po wodowaniu (przy nabrzeżu)

Jak wspomniano wcześniej ogólną tendencją w światowym okrętownictwie jest dążenie do tego, aby ta faza wyposażania była ograniczona do niezbędnego minimum i obejmowała tylko te prace których nie można było wykonać w trakcie prefabrykacji i montażu kadłuba na pochylni (w doku). Pracami wyposażeniowymi wykonywanymi przy nabrzeżu po wodowaniu kadłuba, są np.: – prace izolacyjno-stolarskie, – montaż instalacji sanitarnych i elektrycznych wewnątrz pomieszczeń na szalunku, – montaż wyposażenia wnętrz pomieszczeń, – prace konserwacyjno-malarskie, – montaż wyposażenia pomieszczeń po ich pomalowaniu, np. mebli, sprzętów itp., – próby urządzeń w działaniu oraz wykańczanie i zdawanie poszczególnych węzłów

konstrukcyjnych i pomieszczeń statku, – prace po próbach, przegląd rewizyjny urządzeń i mechanizmów, – końcowe wyposażanie statku w drobne elementy, inwentarz i części zamienne, – prace wykończeniowe, ostateczne malowanie statku i przygotowanie go do przejęcia

przez armatora [9]. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie elementy i urządzenia należą do wyposażenia statku? 2. Jaki jest ogólny podział wyposażenia? 3. Jakie są zasadnicze etapy wyposażania statku? 4. Jakie prace nazywamy zbrojeniem? 5. Jakie prace zbrojeniowe wykonuje się podczas prefabrykacji wstępnej? 6. Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się podczas prefabrykacji sekcji? 7. Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się podczas montażu kadłuba na pochylni? 8. Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się po wodowaniu statku? 4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Podaj przykłady wyposażenia maszynowego i pokładowego wypełniając poniższą tabelę.

Wyposażenie

Pokładowe Maszynowe


Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wyposażenia statku, 2) wykonać wykaz wyposażenia i dokonać jego podziału na wyposażenie pokładowe

i maszynowe, 3) uzupełnić kolumny tabeli zgodnie z poleceniem wydłużając ją wg potrzeb, 4) porównać swoje wyniki z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Określ etapy procesu technologicznego wyposażania statku i rodzaj prac odpowiadający tym etapom, uzupełniając poniższą tabelę.

ETAP ZBROJENIA LUB WYPOSAŻANIA

RODZAJ PRAC

Obróbka blach Montaż mebli po malowaniu pomieszczeń Montaż wentylacji Wyposażanie w inwentarz i części zamienne Montaż fundamentów i drabin Montaż łodzi ratunkowych Montaż silnika głównego Montaż uchwytów rurarskich i kablowych


1) w oparciu poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie zasadnicze etapy wyposażania statku,

2) wykonać wykazy prac wykonywanych w ramach poszczególnych etapów, 3) uzupełnić lewą i prawą kolumnę tabeli zgodnie z poleceniem, 4) porównać swoje wyniki z rozwiązaniami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy: − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6. 4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) rozróżnić pojęcia: zbrojenie i wyposażanie? 2) rozróżnić wyposażenie pokładowe statku? 3) rozróżnić wyposażenie maszynowe statku? 4) rozróżnić etapy wyposażania statku?


5) określić rodzaj prac zbrojeniowych wykonywanych przy obróbce blach?

6) określić rodzaj prac wyposażeniowych wykonywanych podczas prefabrykacji sekcji?

7) określić rodzaj prac wyposażeniowych wykonywanych podczas montażu kadłuba na pochylni (w doku)?

8) określić rodzaj prac wyposażeniowych wykonywanych po wodowaniu statku?


4.2. Elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku 4.2.1. Materiał nauczania

Jak wspomniano w poprzednim rozdziale wyposażenie kadłuba statku obejmuje ogromną liczbę urządzeń, mechanizmów, sprzętu, instalacji itp., rozmieszczonych w siłowni, na pokładzie, nadbudówce i innych pomieszczeniach. W niniejszym poradniku zostaną ogólnie scharakteryzowane tylko niektóre elementy wyposażenia ślusarskiego kadłuba statku, których montażem zajmują się monterzy kadłubowi, takie jak: fundamenty, gretingi i podłogi, schodnie, systemy rurociągowe, anody cynkowe i uchwyty na kadłubie statku.

Fundamenty

Fundament jest konstrukcją przestrzenną wykonywaną z blach i profili, na której montuje się urządzenia siłowniane, pokładowe itp. Większość urządzeń stanowiących wyposażenie współczesnego statku jest dostarczana do stoczni przez firmy kooperujące wraz z fundamentami, do których urządzenie przykręcone jest za pomocą śrub fundamentowych. Między fundamentem a urządzeniem producent montuje podkładki wyrównawcze. W tym przypadku rola pracowników stoczni montujących wyposażenie ogranicza się do dokładnego ustawienia urządzeń zgodnie z dokumentacją, wytrasowania i odpalenia naddatków fundamentu, przyspawania go do dna lub pokładu, oraz przy większych obciążeniach przyspawania wzmocnień podpokładowych, jak np. pod fundamentem wciągarki kotwicznej. Wyjątek w tym zakresie stanowi fundament silnika głównego. Fundament ten stocznia prefabrykuje we własnym zakresie, jak inne sekcje kadłuba. Wynika to z gabarytów tego elementu oraz faktu, że grubość podkładek między silnikiem a fundamentem można określić dopiero po wycentrowaniu silnika głównego do linii wałów.

Fundament silnika głównego prefabrykuje się na płycie montażowej, w łożu lub oprzyrządowaniu (obrotowym stole) prefabrykacyjnym. Przykład oprzyrządowania pokazano na rysunku 1.

Rys. 1. Stół do prefabrykacji fundamentów: 1 – mechanizm do pochylenia stołu, 2 i 3 – przyciski do mocowania płyt fundamentowych [7]


Na łożu (oprzyrządowaniu) układa się najpierw płytę fundamentową w pozycji odwróconej, a na niej ustawia się kolejno: wzdłużniki, poprzecznice i węzłówki boczne fundamentu. Po sczepieniu całości spawa się w pierwszej kolejności wzdłużniki z poprzecznicami i węzłówkami, następnie wzdłużniki z płytą fundamentową, a na końcu poprzecznice i węzłówki z płytą, jak to pokazano na rysunku 2.

Rys. 2. Kolejność spawania fundamentu podczas prefabrykacji [2]

Po spawaniu należy sprawdzić poprawność kształtu i usunąć odkształcenia jeśli przekraczają one ± 1,5 mm [2]. Górną powierzchnię fundamentu należy poddać zgrubnej obróbce mechanicznej przez struganie lub frezowanie, pozostawiając naddatek na obróbkę końcową po montażu na statku. Gretingi i podłogi

Pod ogólną nazwą gretingów rozumie się konstrukcje ażurowe typu: pomost, platforma oraz łączące je kładki, drabinki, schody z włączeniem ograniczających je poręczy i barier. Gretingi znajdują zastosowanie w siłowni statku, na pokładach, jak również w innych wysokich pomieszczeniach statku, dla zabezpieczenia bezpiecznego dojścia ludzi do obsługi mechanizmów, armatury i innych urządzeń statku położonych na różnych wysokościach. Kraty gretingów mają konstrukcję zgrzewaną z płaskowników (bednarki 30x2 mm), a obramowania z płaskowników-bednarek 30x4. Podłogi różnią się od gretingów tym, że zamiast krat konstrukcji ażurowej stosuje się konstrukcje w postaci poszycia z płyt żeberkowej blachy stalowej (tzw. ryflowanej), przykręconych wkrętami do konstrukcji wsporczej. Gretingi i podłogi składają się z konstrukcji nośnych i obramowań, do których mocuje się płyty i kraty, co pokazano na rysunku 3. Aby umożliwić manipulowanie zaworami rurociągów pod poszyciem podłogi, oraz dojście do włazów zbiorników dennych, wykonuje się w podłodze zdejmowane pokrywy lub klapy zejściowe otwierane na zawiasach. Konstrukcje gretingów i podłóg powinny przenosić następujące obciążenia, opisane w widocznych miejscach symbolem DOR: – gretingi komunikacyjne: 2 [kN/m2], – podłogi w siłowni głównej: 5 [kN/m2], – podłogi poza siłownią główną: 3 [kN/m2],

Konstrukcje gretingów i podłóg składają się z typowych, powtarzalnych rozwiązań ujętych w stoczniowych katalogach węzłów konstrukcyjnych. Jak największy zakres prac przy podłogach i gretingach należy wykonać w warsztacie (prefabrykacja i przedmontaż węzłów) [10].


Rys. 3. Przykład fragmentu konstrukcji gretingu: a) widok z góry, b) widok z góry konstrukcji nośnej po

zdjęciu krat gretingu 2 – śruba, 3 – nakrętka, 4 – bednarka 30x4, 5 – kątownik 100x75x8, 6 – kątownik 60x40x6 [10]

Schody (schodnie)

Schody należą do tzw. urządzeń komunikacyjnych na statku, podobnie jak drabiny, trapy, kładki, bariery, poręcze i uchwyty. Schody dzielą się na statku na główne i poboczne. Schody główne znajdują się na głównych ciągach komunikacyjnych i korzysta z nich wiele osób. Schody poboczne prowadzą do mniej licznie uczęszczanych części statku. Podział ten jest szczególnie istotny na statkach pasażerskich. Schody główne muszą być szersze, a ich kąt nachylenia do poziomu nie powinien przekraczać 45°. Schody poboczne mogą być węższe i mogą być nachylone pod kątem do 60°. Od kąta nachylenia schodów zależne są wysokości i głębokości stopni. Schody mogą być usytuowane wzdłuż lub w poprzek statku. Usytuowanie wzdłuż jest bezpieczniejsze dla użytkowników przy bocznych przechyłach statku i takie usytuowanie jest zalecane. Zaletą schodów usytuowanych poprzecznie jest to, że przecinają mniejszą liczbę poprzecznych pokładników. Konstrukcja schodów może być wykonana z różnych materiałów, jednakże powinna mieć szkielet stalowy. Wymaganie to wynika z zasad bezpieczeństwa pożarowego ujętych w prawidłach Konwencji SOLAS. Schody mogą mieć stopnie z drewna poddanego impregnacji ognioodpornej lub również pokrytego trudnopalnym materiałem. Jeśli chodzi o schody prowadzące do maszynowni, kotłowni, pompowni itp., to mają one konstrukcję całkowicie stalową, co pokazano na rysunku 4 [11]. Schody te mają konstrukcję umożliwiającą ich demontaż, głównie do operacji transportowych i zwyczajowo dla odróżnienia od schodów stałych nazywa się je schodniami.

Schodnie należą więc do demontowalnych urządzeń komunikacyjnych na statku, które służą do przemieszczania się między poszczególnymi poziomami, np. siłowni. Wykonane są jako wytrzymała konstrukcja stalowa spełniająca wymagania obowiązujących w tym zakresie


norm i przepisów określających np., że szerokość schodni nie może wynosić mniej niż 600 mm, a kąt ich nachylenia nie może przekraczać 60°. Powinny one mieć płaskie stopnie z materiału o powierzchni przeciwślizgowej, które pokazano na rysunku 5 [10]. Przy kącie pochylenia powyżej 60° stosuje się drabiny o szerokości 200 do 400 mm, ze stopniami z prętów o przekroju kwadratowym.

Rys. 4. Przykład konstrukcji schodów stalowych do maszynowni [12]

Rys. 5. Typy stosowanych stopni schodni: a), b) z blachy ryflowanej, c) z gretingu [10]


Instalacje rurociągów kadłubowych Dla zapewnienia działania urządzeń okrętowych, jak również dla zapewnienia warunków

bezpieczeństwa, sanitarnych i eksploatacyjnych, instaluje się na statku szereg instalacji rurociągowych. Pod tym pojęciem rozumie się zespół rurociągów, armatury oraz urządzeń przeznaczonych do wykonywania określonych funkcji. Zadaniem instalacji jest transport cieczy, pary wodnej i innych gazów znajdujących się na statku. W kadłubie statku zamontowane są tysiące metrów rur z armaturą (np. zaworami) o średnicach od kilkunastu do ponad 500 mm. Są to zwykle rury stalowe, często ocynkowane, ale też rury ze stopów nieżelaznych (mosiężne, brązowe itp.), a także z tworzyw sztucznych (głównie sanitarne), z gumy a nawet szkła, np. płynowskazy. Instalacje ze względu na wykonywane funkcje dzielą się na siłowniane i obsługujące kadłub, które określa się jako instalacje rurociągów kadłubowych. Do najważniejszych instalacji rurociągów kadłubowych należą [9]: – instalacje zęzowe, – instalacje balastowe, – rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe, – instalacje zaopatrzenia wodnego, – instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe, – instalacje gaśnicze (wodne, gazowe, pianowe) i wykrywcze, – instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników, – instalacje wentylacji i klimatyzacji.

W instalacjach kadłubowych z rurociągami stalowymi używa się armatury o korpusach żeliwnych i staliwnych oraz częściach z brązu i mosiądzu (gniazda i grzybki zaworowe). Armatura mocowana bezpośrednio do stalowego kadłuba nie może być wykonywana ze zwykłego żeliwa, lecz z wysokiej jakości żeliw stopowych. Dla przewodów z tworzyw sztucznych nadaje się armatura z tworzyw. Poszczególne odcinki rurociągów łączy się za pomocą złączy kołnierzowych, gwintowanych lub śrubunkowych. Przejścia rurociągów przez wodoszczelne konstrukcje kadłuba (grodzie, pokłady) wykonuje się za pośrednictwem łączników (tzw. przejść) grodziowych przedstawionych na rysunku 6.

Rys. 6. Przejścia grodziowe [12]: a) proste, b) kątowe, c) kątowe spawane


W przypadku konieczności prowadzenia rurociągu przez zbiorniki, których dane rurociągi nie obsługują, należy zastosować szczelny tunel, albo też użyć rur grubościennych bez rozbieralnych złączy. W niektórych wypadkach, jeśli rurociąg przechodzi przez zbiornik z tym samym czynnikiem, stosuje się odstępstwo od tej zasady (np. przy przechodzeniu rurociągu balastowego przez pośrednie zbiorniki balastowe). Średnice rurociągów dla poszczególnych instalacji ustala się według przepisów instytucji klasyfikacyjnych (np. dla instalacji zęzowej), lub też na podstawie potrzebnego natężenia przepływu.

Otwory wlotowe i wylewowe w zewnętrznym poszyciu kadłuba należy tak rozmieścić, aby nie istniała możliwość zasysania przez otwory wlotowe ścieków, spływających z otworów wylotowych. Otwory wlotowe, przez które jest zasysana woda morska, mają duże rozmiary i umieszczone są w dnie i w dolnej części burt statku. Zaopatrzone są one w kratę zapobiegającą przedostawaniu się zanieczyszczeń. Zawory umieszczane na skrzyni zaworu dennego zwanej skrzynią kingstonową – rysunek 7, są zaworami zaporowymi. Do skrzyni doprowadza się zwykle przewody pary i sprężonego powietrza, którymi można przedmuchać lub odmrozić skrzynię. Na statku znajdują się co najmniej dwie skrzynie kingstonowe Otwory wylotowe umieszcza się w burcie ponad linią zanurzenia statku. Służą one do odprowadzania za burtę wody zęzowej, balastowej i innych ścieków. Otwory te są zaopatrzone w zwrotno-zaporowe zawory wylewowe lub też klapy sztormowe – rysunek 8, których nie należy umieszczać w rejonie, w którym opuszcza się łodzie ratunkowe [12]. Rys. 7. Skrzynia kingstonowa z armaturą: 1 – zawór kingstonowy, 2 – zawór zaporowy, 3 – zawór parowy,

4 – przewód pary, 5 – kołnierz, 6 – uszczelka, 7 – anoda cynkowa, 8 – krata [12]


Rys. 8. Zawory wylewowe: a) burtowy prosty, b) przelotowy, c) klapa sztormowa [12]

Instalacja zęzowa

Zadaniem instalacji jest usuwanie za burtę wody gromadzącej się w dolnej przestrzeni statku zwanej zęzami. Ponieważ woda ta zanieczyszczona jest produktami ropopochodnymi (olejem i paliwem) wymaga oczyszczenia w systemie odolejaczy zgodnie z konwencją MARPOL, przed wypompowaniem do morza. Schemat instalacji zęzowej pokazano na rys. 9.

Rys. 9. Schemat instalacji zęzowej [4]

Przepisy klasyfikacyjne [13] wymagają, aby każdy statek z własnym napędem posiadał dwie pompy zęzowe samozasysające, tłokowe lub odśrodkowe z urządzeniami gwarantującymi zassanie (główna i rezerwowa). Jako pompa rezerwowa może być stosowana pompa balastowa. Poza głównymi pompami zęzowymi instalowana jest również niewielka

c


pompa tłokowa lub śrubowa zwana resztkową. Średnice rurociągów głównej magistrali zęzowej i odgałęzień ssących oblicza się wg wzorów podanych w przepisach PRS. Charakterystycznymi elementami instalacji zęzowej są kosze ssące i osadniki, które stanowią rodzaj filtrów zgrubnych, zabezpieczających przed zasysaniem większych zanieczyszczeń do instalacji. Instalacje balastowe

Zadaniem instalacji jest wyrównywanie przechyłów i przegłębień statku poprzez napełnianie, opróżnianie i przepompowywanie wody między zbiornikami balastowymi oraz zwiększanie zanurzenia podczas pływania bez ładunku. Zbiorniki pod linią wodną napełniane są grawitacyjnie a opróżniane pompą balastową, nad linią wodną odwrotnie. Rurociągi balastowe mogą być zarówno ssące jak i tłoczące, zależnie od kierunku pompowania. Rozmieszczenie odgałęzień ssących winno być takie, aby zbiorniki można było opróżnić przy przechyle do 5°. Woda balastowa z tzw. zbiorników przemiennych, przed usunięciem za burtę musi być poddana odolejaniu. Schemat instalacji balastowej pokazano na rys. 10.

tłoczenie za burtę

Rys. 10. Schemat instalacji balastowej [4] Rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe

Rurociągi te są nieodzownym uzupełnieniem zbiorników zawierających ciecze oraz przedziałów ochronnych. Przez rurociągi wlewowe doprowadza się ciecz (wodę pitną, olej paliwo itp.) z otworów wlewowych znajdujących się na pokładzie do zbiorników rozmieszczonych w głębi kadłuba statku. Otwory wlewowe opatrzone odpowiednią armaturą mieszczą się na zewnątrz statku w takim miejscu, z którego najwygodniej jest przyjąć płynny


ładunek z lądu na statek. Podczas napełniania zbiorników nad powierzchnią cieczy tworzy się tzw. poduszka powietrzna. Gdyby nie odprowadzić tego powietrza ze zbiornika uległoby ono sprężeniu, uniemożliwiając całkowite napełnienie zbiornika, co mogłoby nawet doprowadzić do rozerwania zbiornika. Dlatego też każdy zbiornik w swoim najwyższym miejscu posiada rurociąg odpowietrzający wyprowadzony ponad pokład powyżej wodnicy pływania. Wyloty rur odpowietrzających zaopatrzone są w głowice odpowiedniej konstrukcji, nie pozwalającej na przedostanie się wody morskiej do zbiorników. Rury odpowietrzające zbiorniki płynów palnych są wyprowadzne ponad górny otwarty pokład, gdzie wychodzące pary nie mogą stanowić niebezpieczeństwa. Ponadto końcówki wylotu odpowietrzeń są opatrzone odpowiednimi siatkami pożarowymi lub armaturą przerywającą płomień [9]. Zakończenia rur odpowietrzających pokazano na rysunku 11.

Rys. 11. Zakończenia rur odpowietrzających [12]

Na statku zachodzi potrzeba mierzenia poziomu cieczy aktualnie przewożonej w zbiornikach lub zbierającej się w zbiornikach ochronnych (koferdamach) bądź w studzienkach zęzowych. Pomiary te są możliwe dzięki instalowaniu możliwie prostych rurociągów zwanych sondażowymi biegnących z pokładu do zbiorników. Dzięki nim można opuścić sondę (miarkę) wskazującą poziom cieczy w zbiorniku. Na pokładzie rury te są zamykane odpowiednimi korkami. Miejsca wyprowadzenia odpowietrzeń i sond zbiorników paliwowych i olejowych winny być obramowane płaskownikiem, zwykle 80x8 mm lub 100x10 mm i zaopatrzone w ściek, podłączony do instalacji ścieków zaolejonych. Niezależnie od rur sondażowych stosuje się zdalny pomiar poziomu cieczy w zbiornikach za pomocą instalacji pneumatycznej lub elektrycznej. Na rysunku 12 pokazano rozmieszczenie omawianych rur uzbrojenia zbiorników oraz korek pokładowy rury sondażowej. Instalacje zaopatrzenia wodnego

Zadaniem tych instalacji jest zaopatrywanie statku w wodę słodką do picia i mycia się oraz morską, np. do spłukiwania WC, mycia pomieszczeń, basenów kąpielowych itp. W instalacjach wody morskiej stosuje się hydrofory, czyli zbiorniki ciśnieniowe umożliwiające okresowy pobór wody bez użycia pompy. Pracą pomp hydroforowych steruje presostat zainstalowany na hydroforze. System wody słodkiej zbudowany jest podobnie, przy czym posiada urządzenia do oczyszczania i uzdatniania wody pobieranej ze zbiornika wody słodkiej i krany oszczędnościowe w punktach poboru. Wg zaleceń IMM (Instytutu Medycyny Morskiej) na jedną osobę winno przypadać 100 l wody słodkiej na dobę, w tym 20 l wody pitnej. Schemat wodnej instalacji sanitarnej przedstawiono na rys. 13.


Rys. 12. Rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe: a) przykład rozmieszczenia w części rufowej

statku (1 – stopka sondy, 2 – korek pokładowy, 3 – głowica odpowietrznika, 4 – głowica wlewu), b) zakończenie rurociągu pomiarowego korkiem pokładowym (1 – rura, 2 – korek pokładowy, 3 – pierścień wyrównawczy, 4 – spoina) [9]


Rys. 13. Schemat instalacji wody do mycia [4] Instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe

Pod pojęciem instalacji sanitarnych należy rozumieć instalacje kanalizacyjne grupujące odpływy z WC, umywalek, wanien, zlewozmywaków. Rurociągami ściekowymi odprowadza się ścieki podłogowe i ścieki pokładowe. Niekiedy funkcje te nie są jednoznacznie rozdzielone. Z pokładów otwartych odprowadza się tzw. spływnikami wodę, która nie odpływa przez furty burtowe. Woda ta pochodzi od bryzgów fal, mycia pokładów i z opadów atmosferycznych. Z pokładów otwartych wyższych odprowadza się wodę na coraz to niższe pokłady, aby z najniżej położonego pokładu otwartego odprowadzić ją za burtę. Schemat spływników pokładowych (spigatów) pokazano na rysunku 14.

Woda brudna z kuchni i łazienek oraz ścieki podłogowe może być kierowana przez rury zbiorcze bezpośrednio za burtę, natomiast odpływy z WC do tzw. zbiornika fekalii, który opróżniany jest za pomocą pomp, lub eżektorów. Schemat drugiego z tych rozwiązań pokazano na rysunku 15.

Na współczesnych statkach stosuje się dzisiaj powszechnie oczyszczalnie ścieków wykorzystujące biologiczną metodę oczyszczania, przy wykorzystaniu bakterii rozkładających odpady i zamieniających je na nieszkodliwą dla środowiska ciecz, która może być następnie bez ograniczeń usunięta za burtę [12].


Rys. 14. Schemat spływników pokładowych [12]

Rys. 15. Schemat instalacji opróżniającej zbiornik ściekowy za pomocą eżektora: 1 – zbiornik ściekowy, 2 – wyłącznik pływakowy, 3 – pływak, 4 – eżektor, 5 – zasuwa, 6 – klapa sztormowa [12]

Instalacje gaśnicze (pożarowe) Zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS i przepisami instytucji klasyfikacyjnych

statki wyposaża się w bogato rozbudowane instalacje pożarowe, składające się z instalacji wykrywczych, sygnalizacyjnych i kilku rodzajów instalacji gaśniczych. Rozwiązanie instalacji gaśniczej zależy przede wszystkim od środków gaśniczych uzytych w danej instalacji. Może to być woda, piana, dwutlenek węgla, proszki i płyny gaśnicze. Na każdym statku jedną z ważniejszych funkcji pełni instalacja wodna, wyposażona w zawory hydrantowe i możliwość podłączenia się z lądu za pomocą złącz mięzynarodowych [9]. Schemat takiej instalacji pokazano na rysunku 16.


Rys. 16. Schemat instalacji rurociągów pożarowych wodnych: 1 – rurociąg ssący, 2 – pompa, 3 – rurociąg

pożarowy, 4 – zawór hydrantowy [9] Instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników

Na zbiornikowcach wykonywana jest instalacja rurociągów ładunkowych, która służy do przyjmowania na statek i oddawania na ląd ładunku płynnego. Schemat takiej instalacji pokazano na rysunku 17. Załadunek zbiornikowca odbywa się z reguły przy użyciu pomp lądowych, natomiast do wyładunku służą specjalne pompy znajdujące się na statku. Pompy te mogą być umieszczone w odrębnym pomieszczeniu zwanym pompownią, lub pracować jako tzw. pompy zanurzone umieszczone na dnie zbiorników ładunkowych. Pompy ładunkowe dzielą się na: główne – obsługujące podstawowy układ rurociągów ładunkowych – oraz resztkowe, tj. takie, które przez specjalne rurociągi (resztkowe) wypompowują z ładowni drobne ilości (resztki) ładunku.

Na zbiornikowcach przewożących oleje ciężkie nieodzowne jest podgrzewanie ładunku dla zmniejszenia jego gęstości i ułatwienia, lub nawet wręcz umożliwienia przepompowania. Jako czynnika grzewczego używa się na ogół pary o ciśnieniu 0,3 do 1 MPa (zależnie od rozmiarów instalacji). Przewody grzewcze układa się zwykle na dnie zbiorników ładunkowych w formie wężownicy. Odlot skroplin należy odprowadzić do zbiornika obserwacyjnego celem stałej kontroli stopnia ewentualnego zanieczyszczenia skroplin olejem [9].

Rys. 17. Schemat rurociągów ładunkowych i balastowych w ładowniach i na pokładzie zbiornikowca [9]


Instalacje wentylacji i klimatyzacji Zadaniem instalacji wentylacyjnej na statku jest wymiana powietrza w siłowni,

ładowniach, pomieszczeniach mieszkalnych itp. Wentylację dzieli się na naturalną (wykorzystującą ruch powietrza) i sztuczną

(wymuszaną przez wentylatory). Zależnie od kierunku przepływu wyróżnia się z kolei wentylację nawiewową, wyciągową lub mieszaną. Intensywność wentylacji określana jest ilością wymian powietrza w pomieszczeniu w ciągu godziny. W wentylacji naturalnej stosowane są głowice nawiewowe i wyciągowe – rysunek 18.

a) b)

Rys. 18. Głowice wentylacyjne: a) nawiewowa, b) wyciągowa [9]

Na rysunku 19 pokazano perspektywiczny widok wentylacji sztucznej z rozprowadzeniem powietrza systemem kanałów. Zależnie od miejsc do których dostarczane jest powietrze można wyodrębnić wentylację pomieszczeń mieszkalnych, ładowni, siłowni itp.

Kanały wentylacyjne są zwykle stalowe a powietrze dostarczane jest poprzez kasetony (tzw. cabin unit) lub tez dyfuzory o przekroju kwadratowym lub okrągłym zwykle z tworzywa sztucznego.

Klimatyzacja w zakresie ruchu powietrza i jego rozprowadzania jest bardzo podobna do wentylacji. Zasadnicza różnica polega na tym, że w klimatyzacji powietrze dodatkowo poddawane jest obróbce, polegającej na jego: nawilżaniu lub osuszaniu oraz ogrzewaniu lub schładzaniu. Zakres tej obróbki zależy od wymagań armatora, ale także od strefy pływania statku i dzieli się na obróbkę pełną lub częściową. Współczesne statki wyposaża się w tzw. centrale klimatyzacyjne, których zadaniem jest obróbka powietrza i rozsyłanie go do odbiorców. Parametry powietrza mogą być regulowane centralnie lub indywidualnie przez każdego odbiorcę, np. w konkretnej kabinie załogowej. Uproszczony schemat centrali klimatyzacyjnej pokazano na rysunku 20.


Rys. 19. Instalacja wentylacyjna z wentylatorem i systemem kanałów [9]

Rys. 20. Uproszczony schemat centrali klimatyzacyjnej: 1 – chłodnica, 2 – nagrzewnica, 3 – filtr, 4 – tłumik,

5 – wentylator [9]

Przykłady rozwiązań nowoczesnych instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych HVAC można znaleźć, np. na stronie www.teknotherm.pl [14]. Znaki na kadłubach statków

Na poszyciu zewnętrznym kadłuba każdego statku znajdują się następujące znaki –rysunek 21: – zanurzenia, – wolnej burty zwany znakiem Plimsolla, – gruszki dziobowej oraz steru strumieniowego, jeżeli w takie jest wyposażony statek,

i napisy: – z nazwą statku, – z nazwą portu macierzystego.

http://www.teknotherm.pl


Rys. 21. Znaki zanurzenia: a) rufa, b) dziób, c) śródokręcie [10]

Litery i cyfry mogą być proste lub pochyłe, wykonane zgodnie z obowiązującymi normami. Litery i cyfry pochyłe dla napisów na prawej burcie są pochylone w lewo, a na lewej burcie w prawo. Rozróżnia się cztery typy liter i cyfr:

A – litery łacińskie, B – litery rosyjskie, C – cyfry arabskie, D – cyfry rzymskie. Cyfry arabskie określają odległość w decymetrach mierzoną w płaszczyźnie symetrii

kadłuba. Cyfry rzymskie określają odległość w stopach, mierzoną również w płaszczyźnie symetrii kadłuba [10].


Otwory na poszyciu i anody cynkowe Poszycie kadłuba statku posiada otwory dla umieszczenia armatury dennej i burtowej

niezbędnej do pobierania wody z morza i wydalania wody oraz nieczystości za burtę. Otwory te muszą być wzmocnione znormalizowanymi kołnierzami, które spawa się już podczas prefabrykacji – patrz rozdział 4.1.

Anody cynkowe chronią konstrukcję statku przed niszczącym działaniem korozji elektrolitycznej występującej w wodzie morskiej. Przykładowy sposób rozmieszczenia cynkowych anod antykorozyjnych pokazano na rysunku 22.

Rys. 22. Przykład rozmieszczenia anod cynkowych [10] Uchwyty do demontażu i malowania

Na poszyciu kadłuba montuje się uchwyty do zawieszania urządzeń podnośnych używanych przy demontażu śruby i steru oraz uchwyty ułatwiające proces konserwacji i malowania poszycia statku. Rodzaj i rozmieszczenie uchwytów określa konstruktor. Uchwyty do malowania kadłuba mocuje się zazwyczaj w odstępach co piąty wręg na części dziobowej i rufowej, symetrycznie po obu burtach.

Szersze omawianie tematyki rozdziału 4.2 przekracza ramy niniejszego poradnika. Wiadomości na te tematy powinieneś poszerzyć na zajęciach lekcyjnych i w oparciu o literaturę uzupełniającą zaproponowaną w rozdziale 6. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaki element ślusarskiego wyposażenia kadłuba nazywamy fundamentem? 2. Jaka jest technologia prefabrykacji fundamentu silnika głównego? 3. Jakie znasz urządzenia komunikacyjne na statku? 4. Jaka jest różnica między gretingiem a podłogą? 5. Jakie są najważniejsze instalacje rurociągów kadłubowych? 6. Jakie są zadania instalacji: zęzowej i balastowej na statku? 7. Jakie jest zadanie instalacji zaopatrzenia wodnego statku? 8. Jakie jest zadanie instalacji sanitarnej i ściekowej statku? 9. Jaka jest różnica między instalacją wentylacyjną i klimatyzacyjną? 10. Jakie znaki, napisy i uchwyty umieszcza się na zewnętrznym poszyciu kadłuba statku?


4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Określ technologiczną kolejność montażu elementów, podczas prefabrykacji fundamentu silnika głównego.

Pozycja / Operacja Kolejność technologiczna 1. Montaż węzłówek bocznych 2. Spawanie węzłówek z płytą 3. Montaż płyty w oprzyrządowaniu w pozycji odwróconej 4. Montaż (sczepianie) poprzecznic fundamentowych 5. Montaż (sczepianie) wzdłużników fundamentowych 6. Spawanie poprzecznic do płyty 7. Spawanie wzdłużników do płyty 8. Spawanie usztywnień fundamentu między sobą


1) odszukać w poradniku i literaturze oraz przypomnieć sobie informacje dotyczące prefabrykacji fundamentów silników głównych,

2) przeanalizować operacje związane z prefabrykacją fundamentów, 3) uzupełnić prawą kolumnę tabeli, wpisując numery operacji w kolejności technologicznej, 4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy: − przybory do pisania, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 2

Określ materiał, sposób montażu oraz dopuszczalne obciążenie robocze gretingów i podłóg w siłowni statku.

Materiał na: Sposób montażu DOR

greting podłogę gretingu podłogi gretingu podłogi


1) w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat gretingów i podłóg,

2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem, 3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− papier formatu A4, przybory do pisania, − poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.


Ćwiczenie 3 Określ wymagane parametry i materiał urządzeń komunikacyjnych, wybierając je

z poniższych danych i wpisując do tabeli. Minimalna szerokość: 200, 400, 600 mm, Maksymalny kąt pochylenia: 45, 60, 90°, Materiał stopni: greting, blacha ryflowana, pręt kwadratowy.

Urządzenie komunikacyjne

Minimalna szerokość

Maksymalny kąt pochylenia

Materiał na stopnie

Schodnia Drabina


1) w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat urządzeń komunikacyjnych na statku,

2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem, 3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, przybory do pisania, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika. Ćwiczenie 4

Wybierz z poniższego wykazu i wypisz na oddzielnej liście instalacje rurociągów kadłubowych: – instalacja zęzowa, – instalacja chłodzenia silnika głównego, – instalacja oleju smarnego, – instalacja balastowa, – rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe, – instalacja pary i wody zasilającej kotły pomocnicze, – instalacje zaopatrzenia wodnego, – instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe, – instalacje gaśnicze (wodne, gazowe, pianowe) i wykrywcze, – instalacja zasilania silników paliwem, – instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników, – instalacje wentylacji i klimatyzacji.


1) w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat 2) instalacji rurociągów kadłubowych, 3) sporządzić listę wybierając z wykazu instalacje rurociągów kadłubowych, 4) porównać swoją listę z wynikami kolegów.


Wyposażenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, przybory do pisania, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Wypisz nazwy i cechy elementów instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

a) b) c)


1) odszukać w poradniku i literaturze oraz przypomnieć sobie informacje dotyczące budowy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

2) przeanalizować rysunki: a, b, i c oraz określić przeznaczenie pokazanych urządzeń, 3) wypisać nazwy urządzeń, system w którym występują oraz ich przeznaczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, przybory do pisania, − poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić operacje technologiczne prefabrykacji fundamentu? 2) rozróżnić gretingi i podłogi na statku? 3) rozróżnić urządzenia komunikacyjne na statku? 4) scharakteryzować parametry schodni w siłowni okrętowej? 5) rozróżnić instalacje rurociągów kadłubowych? 6) określić przeznaczenie poszczególnych instalacji kadłubowych? 7) określić zadanie i budowę instalacji wentylacyjnej? 8) określić zadanie i budowę instalacji klimatyzacyjnej? 9) rozróżnić litery i cyfry na zewnętrznym poszyciu kadłuba? 10) określić rozmieszczenie anod cynkowych i uchwytów na kadłubie?


4.3. Montaż ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku 4.3.1. Materiał nauczania

Temat jest niezwykle obszerny, ze względu na ogromną ilość i różnorodność wyposażenia montowanego w kadłubie okrętowym. W związku z tym przedstawione zostaną tylko prace wykonywane przez monterów kadłubowych przy wyposażeniu przedstawionym w rozdziale 4.2. Montaż fundamentów

Fundament silnika głównego ustawia się według osi linii wałów wytyczonej struną stalową, której długość można ograniczyć tylko do długości fundamentu dla uniknięcia nadmiernego zwisu. Jeżeli fundament jest szeroki, można zastosować dwie listwy pomocnicze, ustawione w płaszczyźnie poprzecznej górną krawędzią na wysokości osi linii wałów – rysunek 23. Na listwach tych należy zaznaczyć oś wału i położenie dźwigarów fundamentowych [2].

Rys. 23. Montaż fundamentu silnika głównego [2] Na dnie wewnętrznym trasuje się linie spawania fundamentu, odmierzając wszystkie

odległości poprzeczne od osi linii wałów, a odległości wzdłużne od środka łożyska oporowego. Naniesienie tych linii znacznie ułatwia dalszy montaz. Należy zwrócić uwagę na to, aby elementy fundamentu znajdowały się w tej samej płaszczyźnie poprzecznej co elementy konstrukcji dennej. Po dokładnym ustawieniu wzdłużnym i poprzecznym odpala się zapas technologiczny, wyrównaje krawędzie, montuje na dnie i spawa. Spawanie wykonuje się zgodnie z instrukcją (rozpoczynając od spoin najdłuższych oraz stosując metodę odcinkowo-wsteczną) dla ograniczenia naprężeń i odkształceń spawalniczych. Należy zwrócić uwagę na to, aby fundament nie posiadał zwichrowań ani wzdłużnej strzałki ugięcia, co mogłoby w dużym stopniu utrudnić montaż silnika.

Fundamenty łożysk linii wałów ustawia się według osi wałów, mierząc ich odległość od środka łożyska oporowego [2].

Urządzenia pokładowe posiadają z reguły fundamenty dostarczane przez producenta wraz z urządzeniem, które jest do niego przykręcone. W tym przypadku montaż ogranicza się do wytrasowania położenia urządzeń, odpalenia naddatków, spawania fundamentu do pokładu oraz przyspawania (o ile są konieczne) wzmocnień podpokładowych.


Urządzenia pomocnicze siłowni podobnie jak pompy, montuje się na mocnych i sztywnych fundamentach tak, aby zapewnić dostęp do obsługi i przeglądów. Fundamenty mocuje się do elementów konstrukcyjnych kadłuba, takich jak wręgi, dno podwójne, pokłady itp. Fundament winien być jak najlżejszy, czyli należy unikać przewymiarowania fundamentów, tak aby nie zwiększać ciężaru całkowitego statku. Pompa winna być zamocowana na fundamencie w taki sposób, aby wykluczyć możliwość odkręcenia się nakrętek śrub mocujących np. w wyniku drgań. Pompy poziome powinny być ustawiane równolegle do PS. Przykłady typowych fundamentów pomp okrętowych przedstawia rysunek 24. Pompa może być zamontowana na fundamencie bezpośrednio, lub na podkładkach: sztywnych (stalowych względnie z tworzywa chemoutwardzalnego) albo elastycznych.

a) b)

Rys. 24. Fundamenty pomp: a) śrubowej pionowej na dnie podwójnym, b) hydroforowej na grodzi [7] Montaż gretingów i podłóg

Montaż konstrukcji nośnych podłóg i gretingów polega na wyznaczeniu położenia ich elementów, odpaleniu nierówności i naddatków materiału pozostawionych na końcach stójek i wsporników, dopasowaniu i sczepieniu, a następnie spawaniu. Stójki i wsporniki łączy się wzdłużnikami, poprzeczkami i kątownikami wspierającymi. Sposób połączenia wspornika z kątownikiem wspierającym pokazuje rysunek 25.

Rys. 25. Połączenie wspornika i kątownika wspierającego: a) konstrukcja stała, b) rozbieralna [10]

gródź


Konstruktor określa w dokumentacji rozstaw wsporników, przekroje wzdłużników i poprzeczek, oraz ich maksymalny rozstaw. Nie wolno samowolnie zmieniać tych parametrów. Jeżeli z sytuacji na statku wynika, że znormalizowana krata gretingowa nie mieści się, należy ją przyciąć (odpalić nadmiar) i zakończyć jej krawędź bednarką, jak to pokazano na rysunku 26. Rys. 26. Zakończenie krat gretingów po obcięciu: Rys. 27. Wzajemne zamocowanie krat gretingów:

1 – bednarka [10] 1 – śruba M10, 2-nakrętka M10 [10]

Przy układaniu krat gretingów należy zwrócić uwagę na ich estetykę, to znaczy tak rozkładać kraty, aby przebieg płaskowników w nich na większych przestrzeniach był jednolicie ciągły. Często armator wymaga, aby kraty były ocynkowane, dlatego przed montażem należy w warsztacie usunąć odkształcenia powstałe przy cynkowaniu. Kraty zamocowuje się wzajemnie między sobą – rysunek 27 oraz do konstrukcji nośnej i kątowników obramowujących. Gdy zachodzi potrzeba schodzenia pod greting w czasie eksploatacji statku, wykonuje się w nim klapy zejściowe otwierane na zawiasach.

Podobnie wykonuje się montaż podłóg. Najpierw montuje się i spawa stójki, a następnie wiązania konstrukcji nośnej. Odległość stójek od włazów należy ustalać tak, aby było zapewnione dogodne dojście do otwierania i zamykania włazów. Stójki podłogi montuje się do konstrukcji dna z pewnym wyprzedzeniem tak, aby służyły jako elementy konstrukcji do mocowania rurociągów zlokalizowanych pod podłogą. W miejscach, do których ma być zapewniony dostęp dla umożliwienia demontażu instalacji lub urządzeń zlokalizowanych pod podłogą, wykonuje się rozbieralną konstrukcję podłogi, skręcaną na śruby. Płyty podłogi z blachy żeberkowej (ryflowanej) przycina się na określony wymiar na gilotynie, odpowiednio je numerując. Dostarczone na statek płyty rozkłada się na uprzednio wyznaczone, ponumerowane miejsca, przy czym niektóre z nich wymagają dopasowania – dopalenia według miejsca. Płyty wokół mechanizmów i rurociągów należy odpowiednio dopalić, oszlifować i obramować bednarką. Na końcu wykonuje się wiercenie, rozwiercanie i gwintowanie otworów oraz przykręca płyty podłogowe wkrętami do konstrukcji wsporczej [10]. Montaż schodni

Urządzenia komunikacyjne statku (w tym schodnie) należy montować możliwie w najwcześniejszej fazie budowy kadłuba, gdy tylko zostaną ukończone prace kadłubowe w danym rejonie statku, aby mogli z nich korzystać pracownicy zatrudnieni na nim i to jeszcze przed wodowaniem. Przy montażu urządzeń komunikacyjnych wymaga się stosowania szczególnych środków ostrożności, zabezpieczających ludzi przebywających na statku. Każde urządzenie komunikacyjne niesprawne lub nieukończone powinno być oznakowane i zabezpieczone tak, aby wyraźnie było wiadomo, że nie jest ono dopuszczone do normalnego użytkowania. W czasie gdy schodnia jest zdjęta, zejście należy zabezpieczyć łańcuchami lub dwoma poprzeczkami: jedna umieszczoną na wysokości 500 mm, a drugą 1100 mm.


Schodnie montuje się tak, aby górny stopień znajdował się na poziomie pokładu (podłogi), jak to pokazano na rysunku 28.

Rys. 28. Przykład zamocowania schodni: 1 – schodnia, 2 – rura, 3 – kątownik, 4 – przekładka z tkaniny, 5 – śruba z nakrętką [10]

Sam montaż schodni jest stosunkowo prosty, gdyż polega na przykręceniu jej śrubami do

uchwytów w dolnej i górnej części. Między częściami stalowymi łączonymi na śruby umieszcza się przekładki z tkaniny nasączonej farbą przeciwkorozyjną. Po zamontowaniu schodni należy natychmiast montować poręcze i w pełni kończyć spawanie, równocześnie sprawdzając niezawodność zamocowań. Nie wolno pozostawiać barier lub poręczy w stanie zamontowanym, a nie pospawanym. Po spawaniu na gotowo należy próbować, czy są dostatecznie wytrzymałe, przez silne i krótkie uderzenie dłonią. Gdy stwierdzi się niedopuszczalną wibrację, należy wykonać odpowiednie usztywnienia. Montaż instalacji rurociągów kadłubowych

Zasadniczy montaż i próby instalacji rurociągowych w stoczni wykonują monterzy rurociągów. Główne zadania monterów kadłubowych w tym zakresie, polegają na: – wykonaniu zbrojenia kadłuba w elementy potrzebne do montażu rurociągów i armatury,

przede wszystkim na etapie prefabrykacji sekcji, co zostało omówione w poprzednim rozdziale,

– zamontowaniu w sekcjach dennych odcinków rur, głównie balastowych, przechodzących przez tzw. tunel rurowy zlokalizowany w PS, Odcinki rurociągów montuje się głównie na dwóch rodzajach uchwytów: typu D2 i typu

E, które pokazano na rysunku 29.


a) b)

Rys. 29. Uchwyty rurarskie: a) typu D2, b) typu E

Przy montażu uchwytów należy pamiętać, że można je spawać do usztywnień, natomiast nie wolno do zewnętrznego poszycia kadłuba, do grodzi wodoszczelnych i ścian zbiorników (wyjątkowo na krążkach). Dużą rolę w wyposażeniu rurociągowym kadłuba współczesnego statku odgrywają tzw. bloki (moduły) wyposażeniowe. Jest to zespół rur wraz z armaturą i urządzeniami montowany na wspólnym fundamencie i wstawiany na statek w określone miejsce, zgodnie z planem montażowym. W ten sposób prefabrykuje się na hali bardziej złożone fragmenty instalacji, takie jak np. blok pomp kotłowych, blok wyparownika itp. Przykład rurarskiego bloku wyposażeniowego pokazano na rysunku 30.

Rys. 30. Wyposażeniowy blok montażowy rurociągów [9]

Ogólne zasady montażu rurociągów – prace montażowe należy wykonywać wg rysunków zwanych planami montażowymi, – w przypadkach budzących wątpliwości co do przebiegu instalacji, należy korzystać

z modelu siłowni, lub rysunków w przestrzennych 3D,


– rurociągi należy prowadzić równolegle lub prostopadle do głównych płaszczyzn bazowych, takich jak: PS, PP, PO itp.,

– najpierw montuje się mechanizmy, urządzenia, bloki wyposażeniowe, a następnie rury, – w pierwszej kolejności montuje się rury o największych średnicach, rozpoczynając od

dna ku górze, – zaczynamy montaż od odcinków I kategorii z armaturą, a następnie II i III kategorii, – nie należy prowadzić rur nad urządzeniami elektrycznymi: tablicami, prądnicami itp., – gorących rurociągów nie należy montować w pobliżu kabli elektrycznych, – należy zachować technologiczność montażu, tzn. pamiętać, aby rury nie utrudniały

demontażu urządzeń i nie zasłaniały dróg transportowych. Montaż i próby rurociągów na statku 1. Transport – poziomy i pionowy. W przypadku stosowania pojemników należy na górze

ułożyć odcinki, które będą montowane w pierwszej kolejności, 2. Montaż odcinków do uchwytów wg zasad ogólnych, 3. Skręcanie kołnierzy lub złączek, a w tym:

– usunięcie zaślepek z zachowaniem czystości, – poprawny montaż uszczelek i skręcenie śrub.

4. Odbiór montażu przez KJ, a w tym:, – rozmieszczenia, kompletności i zgodności z dokumentacją, – jakość prac, czystość i oznaczenia, – technologiczność montażu, kompletność atestów i dokumentacji zdawczej, – tabliczki informacyjne i zdalne sterowania.

5. Próby szczelności, a w tym: – odłączenie instalacji od urządzeń i zbiorników, – zamknięcie armatury końcowej lub założenie zaślepek, – montaż zaworu odpowietrzającego w najwyższym i spustowego w najniższym

punkcie instalacji, – napełnienie rurociągu wodą przy otwartym zaworze odpowietrzającym, – wytworzenie pompą przenośną ciśnienia próbnego zgodnie z instrukcją, – kontrola spadku ciśnienia na manometrze, oględziny instalacji i usunięcie

ewentualnych przecieków, – spuszczenie wody po próbie, demontaż zaślepek i podłączenie instalacji do urządzeń

i zbiorników. W okresie zimowym do wody należy dodawać środki zapobiegające zamarzaniu, np. solanka, glikole itp.

6. Próby instalacji w działaniu łącznie z urządzeniami, a w tym kontrola szczelności złącz i dławic, zamocowań, drgań, działania armatury itp.

Montaż instalacji wentylacji i klimatyzacji Technologia montażu układu wentylacyjnego i klimatyzacyjnego jest następująca: – trasowanie rozmieszczenia uchwytów kanałowych i fundamentów wentylatorów, – montaż sprefabrykowanych odcinków instalacji wentylacyjnej na uchwytach

z uszczelnieniem i skręceniem połączeń między odcinkami, na podstawie planów montażowych,

– montaż wentylatorów promieniowych i osiowych na fundamentach, – podłączenie instalacji elektrycznej do wentylatorów, – montaż centrali klimatyzacyjnej w wyznaczonym pomieszczeniu zgodnie z dokumentacją, – podłączenie instalacji elektrycznej i kanałowej, – próby instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych polegają na sprawdzeniu działania

wentylatorów w ruchu, z ewentualnym pomiarem krotności wymian powietrza


w pomieszczeniach i regulacji. W przypadku instalacji klimatyzacyjnych sprawdza się działanie całego systemu z pomiarem parametrów obrobionego powietrza, takich jak: temperatura, wilgotność, ciśnienie, wydajność wentylatorów, praca centrali klimatyzacyjnej, układy regulacji automatycznej itp.

Montaż znaków na kadłubach statków

Dokładną rzeczywistą wysokość cyfr-znaków umiejscowionych na krzywiźnie poszycia ustala się w traserni, dopasowując je do zaoblenia burty – rysunek 31.

Rys. 31. Rzeczywista wysokość cyfr na zaoblonej Rys. 32. Znak wolnej burty wymagany przez PRS [13] części burty [10]

Znaki w postaci liter i cyfr wykonuje się najczęściej jako: – wycinane z blachy stalowej, przyspawane do poszycia kadłuba spoiną ciągłą i malowane, – spawane elektrodą w sposób ciągły i malowane, – spawane punktowo i malowane, – znaczone punktakiem i malowane.

Litery i cyfry wszystkich rodzajów po wykonaniu maluje się farbą wodoodporną białą lub żółtą na statkach o ciemnej barwie poszycia, albo czarną o barwie poszycia jasnej.

Znaki wolnej burty wykonuje się dla lewej i prawej burty, wycinając je z blachy o grubości 4 mm, z tym, że znaki dla drugiej burty wykonuje się według lustrzanego odbicia znaków dla burty pierwszej. Znak wolnej burty wymagany przepisami PRS pokazano na rysunku 32. Napisy nazwy statku i portu macierzystego wykonuje się tą samą techniką, stosując liternictwo według normy [10]. Montaż armatury dennej oraz burtowej, krat kingstonowych i anod cynkowych

Armaturę denną montuje się do kołnierzy wzmacniających na skrzyni kingstonowej, a wewnątrz skrzyni montowane sa anody zabezpieczające konstrukcję przed wzmożonym działaniem korozji.

Armaturę burtową montuje się do otworów w poszyciu kadłuba, które muszą być odpowiednio uzbrojone, co opisano w poprzednim rozdziale.

Kratę kingstonową wykonuje się jako konstrukcję stalową, spawaną i ocynkowaną oraz mocuje jak na rysunku 33.


Rys. 33. Przykład mocowania kraty kingstonowej rodzaju A: 1 – krata kingstonowa, 2 – płaskownik,

3 – obramowanie z płaskownika, 4 – podkładka zabezpieczająca śrubę, 5 – śruba [10]

Anody cynkowe zabezpieczające kadłub przed korozją rozmieszcza się według planu przedstawionego w poprzednim rozdziale i montuje w sposób pokazany na rysunku 34 [10].

Rys. 34. Szczegół mocowania anod cynkowych: 1-anoda środkowa, 2-anoda skrajna, 3-klin stalowy

zabezpieczający anody przed zerwaniem [10]


Montaż uchwytów do operacji demontażowych i malowania Uchwyty rozmieszcza się zgodnie z dokumentacją konstrukcyjną. Uchwyty do

malowania kadłuba mocuje się zazwyczaj w odstępach co piąty wręg na części dziobowej i rufowej, symetrycznie po obu burtach. Na rysunku 35 pokazano przykład rozmieszczenia i wykonania uchwytów.

Rys. 35. Wykonanie uchwytów na poszyciu statku: 1 – uchwyt demontażowy,

2 – uchwyt do prac malarskich [10]


Uchwyty powinny być wykonane i przyspawane bardzo starannie. Po przyspawaniu poddaje się je próbie obciążenia według wskazań dokumentacji. Uchwyty demontażowe obciąża się ciężarem 1,25 DOR (DOR – dopuszczalne obciążenie robocze) przez okres 0,5 godziny. Pomyślne wykonanie prób obciążenia potwierdza się w sporządzanym protokóle odbioru. Wielkość dopuszczalnego obciążenia roboczego dla poszczególnych uchwytów, określa się liczbą wykonaną punktakiem, lub przez naspawanie cienką elektrodą. 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaka jest technologia montażu fundamentu silnika głównego? 2. Jak wykonuje się konstrukcję nośną gretingów? 3. Jak wykonuje się kraty gretingowe i płyty podłogowe? 4. Jak zabezpiecza się zejście gdy montaż schodni nie jest zakończony? 5. Jakie operacje wykonuje się przy montażu schodni? 6. Jakie uchwyty stosuje się przy montażu instalacji rurociągów kadłubowych? 7. Jakie znaczenie mają moduły wyposażeniowe rurociągów w procesie wyposażania

statku? 8. Jakie operacje wykonuje się przy montażu instalacji wentylacyjnej? 9. Jakie znaki montuje się na zewnętrznym poszyciu kadłuba statku? 10. Jak montuje się cynkowe anody antykorozyjne na kadłubie? 11. Jakie rodzaje uchwytów są montowane do poszycia kadłuba? 12. Jakim próbom poddaje się uchwyty demontażowe i jak oznacza się ich DOR? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych zamocowań mechanizmów, np. montaż fundamentów silnika głównego lub mechanizmów pomocniczych siłowni, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.


1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.


– papier formatu A4, przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.


Ćwiczenie 2 W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych gretingów lub podłóg,

np. w siłowni statku lub na pokładzie, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.






– papier formatu A4, – przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska. Ćwiczenie 3

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych schodni, np. w siłowni statku lub na pokładzie, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.






– papier formatu A4, – przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.


Ćwiczenie 4 W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych elementów zbrojenia

kadłuba, np. montaż kołnierzy wzmacniających do montażu armatury dennej lub burtowej, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.






– papier formatu A4, – przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska. Ćwiczenie 5

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych odcinków instalacji rurociągów kadłubowych, np. montaż odcinków rur balastowych w sekcji lub odcinków instalacji zęzowej, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:





– papier formatu A4, – przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.


Ćwiczenie 6 W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych elementów ślusarskiego

wyposażenia kadłuba statku, np. montaż znaków, anod cynkowych lub uchwytów na poszyciu zewnętrznym kadłuba, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:


2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym i wykonywaniu operacji montażowych na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji technologicznych z określeniem kolejności ich wykonywania, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.


– papier formatu A4, – przybory do pisania, – instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne, – stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska. 4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) rozróżnić rodzaje zamocowań mechanizmów na statku? 2) rozróżnić gretingi i podłogi na statku? 3) określić podobieństwa i różnice w montażu gretingów i podłóg? 4) określić technologię montażu schodni w siłowni i na pokładzie? 5) wykonać montaż odcinków instalacji rurociągów kadłubowych? 6) rozróżnić rodzaje uchwytów do montażu rurociągów? 7) skorzystać z dokumentacji technicznej dotyczącej montażu

ślusarskiego wyposażenia kadłuba? 8) ustalić kolejność operacji montażu ślusarskiego wyposażenia

kadłuba? 9) rozróżnić rodzaje instalacji rurociągów kadłubowych? 10) zastosować przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas montowania elementów zbrojenia kadłuba?


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia! ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Fundamenty na których będą montowane pompy poziome należy umieszczać w siłowni

a) równolegle do PS. b) prostopadle do PS. c) równolegle do grodzi. d) w dowolny sposób, zależnie od miejsca które jest do dyspozycji.

2. Na pokazanym obok fundamencie

można zamontować w siłowni a) silnik pomocniczy. b) chłodnicę płytową. c) pompę pionową. d) silnik główny.

3. Zespół oznaczonych krzyżykami prostokątów

na schemacie systemu balastowego obok, to a) regulatory poziomu balastów. b) filtry wody balastowej. c) osadniki systemu balastowego. d) skrzynie zaworowe.


4. Do ślusarskiego wyposażenia kadłuba nie należą a) wiatrochrony dziobowe. b) przejścia grodziowe. c) uchwyty demontażowe na poszyciu zewnętrznym. d) osadniki instalacji zęzowej.

5. Hydranty stanowią wyposażenie instalacji pożarowej

a) proszkowej. b) CO2. c) parowej. d) wodnej.

6. Rysunek obok przedstawia

a) zasuwy kingstonowe. b) burtowe zawory wylewowe. c) zawory bezpieczeństwa kotła. d) zawory hydrantowe.

7. Elementami zbrojenia kadłuba są

a) zawory denne. b) fundament silnika głównego. c) odcinki rurociągów balastowych. d) uchwyty odcinków rurociągów balastowych.

8. Elementy zbrojenia kadłuba montuje się

a) już podczas prefabrykacji wstępnej. b) dopiero podczas prefabrykacji sekcji. c) dopiero podczas prefabrykacji bloków. d) dopiero podczas montażu kadłuba na pochylni.

9. Do typowych prac wyposażeniowych na pochylni należy

a) przegląd rewizyjny urządzeń i mechanizmów. b) wykonywanie prac izolacyjno-stolarskich. c) montaż wentylacji. d) wyposażanie statku w części zamienne.

10. Kotły pomocnicze montuje się w siłowni podczas wyposażania a) na etapie prefabrykacji. b) na pochylni. c) po wodowaniu. d) przed próbami morskimi statku.

11. Zamieszczony obok rysunek przedstawia

a) technologię trasowania zapasu montażowego. b) montaż fundamentu silnika głównego. c) kolejność montażu elementów fundamentu. d) kolejność spawania fundamentu.


12. DOR podłogi poza siłownią główną wynosi a) 2 [kN/m2]. b) 3 [kN/m2]. c) 4 [kN/m2]. d) 5 [kN/m2].

13. Kąt pochylenia schodów głównych na statku, nie może przekraczać

a) 45°. b) 55°. c) 60°. d) 90°.

14. Urządzenie na rysunku obok, to

a) głowica stosowana w klimatyzacji naturalnej. b) głowica nawiewowa wentylacji naturalnej. c) głowica wyciągowa wentylacji naturalnej. d) głowica nawiewowa wentylacji sztucznej.

15. Schodnie należy montować tak, aby ich pierwszy górny stopień znajdował się a) nieco powyżej poziomu pokładu. b) nieco poniżej poziomu pokładu. c) na poziomie pokładu. d) w pozycji określonej na podstawie doświadczenia montera.

16. Rurociąg pomiarowy (sondażowy) montuje się

a) w najwyższym punkcie zbiornika. b) w najniższym punkcie zbiornika. c) w środkowym punkcie zbiornika. d) w miejscu najdogodniejszym do zamocowania.

17. Obciążenie próbne uchwytów demontażowych na zewnętrznym poszyciu kadłuba wynosi

a) DOR. b) 1,25 DOR. c) 1,50 DOR. d) 1,75 DOR.

18. Znak Plimsolla montuje się

a) na dziobie. b) na rufie. c) na śródokręciu na jednej z burt. d) na śródokręciu na obu burtach.

19. Rysunek obok przedstawia

a) montaż chłodnic na fundamencie. b) montaż armatury burtowej. c) zbrojenie skrzyni kingstonowej. d) blok wyposażeniowy rurociągów.


20. Poz. 3 na rysunku poniżej, to a) anoda cynkowa skrajna. b) anoda cynkowa środkowa. c) anoda cynkowa wzdłużna. d) klin ochronny anod cynkowych.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Montowanie elementów zbrojenia kadłuba Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:


6. LITERATURA 1. Doerffer J.: Technologia wyposażania statków. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1975 2. Doerffer J.: Technologia budowy kadłubów okrętowych. Wydawnictwo Morskie,

Gdańsk 1967 3. Domański Z, Danielewicz J.: Rysunek techniczny maszynowy i okrętowy. Wydawnictwo

Morskie, Gdańsk 1982 4. Michalski R.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Uczelniane PS, Szczecin 1987 5. Misiur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. WSi P, Warszawa 1991 6. Orszulok W, Wiewiórski S.: Wyposażenie pokładowe statku handlowego. Wydawnictwo

Morskie, Gdańsk 1982 7. Palasik L.: Monter kadłubowy. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969 8. Perepeczko A.: Okrętowe pompy, sprężarki i wentylatory. Wydawnictwo Morskie,

Gdańsk 1976 9. Szarejko J, Roguski R.: Zarys Budowy Okrętu. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974 10. Szarejko J.: Poradnik ślusarza okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1977 11. Śledziewski E, Augustyn J.: Konstrukcje spawane. WSiP, Warszawa 1992 12. Wewiórski S.: Wyposażenie kadłuba okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1971 13. Przepisy Budowy i Klasyfikacji Statków Morskich Polskiego Rejestru Statków,

Gdańsk 2007 14. Zasoby Internetu: www.teknotherm.pl. 15. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki,

sporządzona w Londynie 2 listopada 1973 wraz z Protokołem uzupełniającym podpisanym w Londynie 17 lutego 1978 – MARPOL 1973/78 (Dz. U. z 1987r, Nr 17, poz.101)

16. Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, sporządzona w Londynie 1 listopada 1974 (Dz. U. z 1984 r., Nr 61, poz.318 i 319) wraz z Protokołem uzupełniającym sporządzonym w Londynie 17 lutego 1978 – SOLAS 1974/78 (Dz. U. z 1984 Nr 61, poz. 320 i 321 oraz z 1986r Nr 35,poz.177)

17. Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych, sporządzona w Londynie 5 kwietnia 1966 r. (Dz. U. z 1969, Nr 33, poz. 282)

18. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zderzeniom na morzu, sporządzona w Londynie 20 październik a 1972 – COLREG 1972 (Dz. U. z 1977 r., Nr 15, poz.61 i 62 oraz z 1984 r. Nr 23, poz. 106)

19. Ustawa o bezpieczeństwie morskim z 9 listopada 2000 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 109, poz.1156)

20. Ustawa o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 16 marca 1995 r. (Dz. U. z 1995, Nr 47, poz. 243).

http://www.teknotherm.pl

montowanie elementów zbrojenia kadłuba

Documents