modÜlÜn adi: bİlgİsayarla devre Çİzİmİ ve...

ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ ALANI

GÖRÜNTÜ VE SES SİSTEMLERİ DALI

12. SINIFLAR BİLGİSAYAR DESTEKLİ UYGULAMALAR DERSİ

30 KASIM- 4 ARALIK DERS NOTLARI

MODÜLÜN ADI: BİLGİSAYARLA DEVRE ÇİZİMİ VE SİMÜLASYONU

Opamplı Devre Tasarımı ve Analizini Yaparak Sonuçların Değerlendirilmesi

Opamplı Alçak Geçiren Filtre Devresinin Tasarım Alanında Grafiğinin Oluşturulması (Frekans Responsu-BGF)

İşlem Adımları

-Şekildeki devreyi kurunuz.

-Gadgets araç çubuğunda bulunan ( Generator ) butonuna tıklayınız.

-Açılan sinyal çeşitleri arasından SINE sinyalini seçiniz. SINE sinyalinin devre bağlantısını yapınız.

- ( Instant edit mode) Düzenleme moduna giriniz. SINE üzerine sol tıklayınız. İsmini Vg olarak

değiştiriniz. Amplitude değerini 10V ve Frekansını 1MHz olarak ayarlayınız.

-Çıkışta bulunan çıkış probunu ise Gadgets araç çubuğunda bulunan (Voltage Probe) düğmesi ile

oluşturunuz. Düzenleme moduna giriniz ve ismini Vo olarak değiştiriniz.

Alçak geçiren filtre devresi

-Gadgets araç çubuğu üzerinde bulunan ( Simulation Graph ) düğmesine tıklayınız. Açılan malzeme

kutusundan FREQUENCY grafik çeşidini seçiniz.

-Fare imlecini tasarım alanına götürünüz. Grafiği oluşturmayı düşündüğünüz yere sol tıklayınız ve sol tuşa

basılı tutarak bir dikdörtgen oluşturunuz. Bitiş noktasına geldiğinizde sol tuşu bırakınız. İçi boş olan bir grafik elemanı

tasarım alanınızda oluşacaktır.

Frekans Responsu grafiği oluşturmaya başlama

-Graph>Add Trace seçeneklerini çalıştırınız. Açılan Add Phasor Trace penceresinden Probe 1 aşağıya açılır

kutudan Vg’yi seçiniz ve OK butonuna basınız.

-Tekrar Graph>Add Trace seçeneklerini çalıştırınız. Yine Probe 1 aşağıya açılır kutudan Vo’yu seçiniz ve OK

butonuna basınız.

Add phasor trace penceresi

-Bu işlemleri yaparak grafiğimizde göstermek istediğimiz sinyalleri belirlemiş olduk. Grafiğimizin y eksenini

oluşturmuş olduk

Grafikte y ekseninin oluşturulması

-Grafiğin sinyalleri göstermesi için Graph>Simulate Graph seçeneklerini çalıştırınız. Grafik Şekildeki gibi

olacaktır. Bu grafikte de frekans responsu görülmez.

Frekans responsu grafiği oluşturuluyor

-Frekans Responsunu görebilmek için Graph>Edit Graph seçeneklerini çalıştırınız. Şekilde gösterildiği gibi

düzenlemeleri yapınız. OK butonuna basarak işleminizi onaylayınız.

Edit transient graph penceresi

-Graph>Simulate Graph seçeneklerini çalıştırınız. Böylece frekans responsu grafiğini oluşturmuş oldunuz.

Frekans responsu grafiği

-Templatte>Set Graph Colours seçeneklerini çalıştırarak grafiğiniz ile ilgili renk ayarlarınızı kendiniz

yapabilirsiniz.

-Graph Frequency Response seçeneklerini çalıştırarak grafiği zoomlayınız. Pencerenin altındaki araç

düğmelerini kullanarak grafiğin görüntüsünü istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz.



12. SINIFLAR ÇOKLU ORTAM SİSTEMLERİ DERSİ


MODÜLÜN ADI: DVD Blue-Ray Player

BLUE-RAY OYNATICININ YAPISI

Blue-Ray Diskin Yapısı

Blue-Ray oynatıcılar günümüzde en son ve en komplike teknoloji ile üretilmektedir. Tek tabakalı bir Blue-Ray

disk 25 GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV (Yüksek Çözünürlüklü TV) kalitesinde görüntü veya on üç saat

civarında standart çözünürlüklü görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine

sahip. Blue-Ray ileride kolayca genişletilebilsin diye ayrıca çoklu-katman desteği de barındırıyor, her bir katmanda 25

GB veri ile ileride veri kapasitesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır.

Blue-Ray Disk Formatları

HDTV’nin hızlı yükselişi ile birlikte tüketicilerin yüksek çözünürlüklü görüntüleri kaydetme istekleri de

artmıştır ve Blue-Ray disklerin tasarımı bu düşünce ile ortaya çıkmıştır. Blue-Ray dijital yayıncılık tarafından kullanılan

MPEG-2 formatının doğrudan kaydını desteklemekte ve bu Blue-Ray’i dijital televizyonların küresel standartları ile

uyumlu kılmaktadır. Bunun anlamı HDTV yayınlar herhangi bir veri kaybı olmaksızın veya fazladan işleme gerek

duyulmaksızın doğrudan disklere kaydedilebilmektedir. Artan veri kapasitesi ile birlikte Blue-Ray 36 Mbps veri iletim

hızını kullanmaktadır. Bu hız HDTV’nin asıl resim kalitesini koruyarak kaydedilmesi ve seyredilmesi için gerekenden

fazladır.

Blue-Ray Oynatıcının Mekanik Yapısı

Mekanik kısımda üç adet motor kullanılmaktadır.

-Disk (Spindle) Motoru

-Kızak (Sled) Motoru

-Tepsi (Tray) Motoru

Disk motoru ve kızak motoru

Mekanik Yapının Çalışması:

Oynatıcının güç düğmesine basıldığı zaman oynatıcı çalışmaya başlar. Tepsi düğmesine (eject) basılınca tepsi

motoru mekanizmaya bağlı olan dişlileri döndürür. Tepsi dışarı çıkar ve Blue-Ray disk tepsiye yerleştirilir. Tepsi

düğmesine tekrar basılınca ya da tepsi hafifçe iteklenince disk tepsisi mekanizmanın içerisine girer.

İçerdeki sınır anahtarı tepsiye disk yerleştirildiği sinyali verince disk motoru ve kızak motoru çalışmaya başlar.

Disk motoru diski elektronik devre kartındaki kontrol birimlerinden gelen kontrol sinyallerine göre döndürür.

Kızağa bağlı olan lazer biriminin içten dışa doğru hareketine bağlı olarak motorlar farklı hızlarda döner.

Mekanizmanın üstten görünüşü

Lazer ve Lens (Mercek) Sistemi

Blue-Ray oynatıcıların lazer ve mercek sistemleri DVD oynatıcıya nazaran daha karmaşık yapıdadır. Blue-Ray

hem CD hem DVD hem de Blue-Ray diski oynatabilmektedir. Blue-Ray diskin üzerine yazılan oyuklar ve tümsekler

diğerlerine nazaran daha ufak olduğu ve aynı fiziksel yapıda daha fazla yer aldığından daha hassas mercekler

kullanılmaktadır.

Lazer ve mercek ünitesi genellikle bütün olarak bir metal kasa içerisine monte edilir. Metal kasanın açılması

sisteme ciddi hasar meydana gelmesine sebep olur.

Tracking (İzleme) Sistemi

Blue-Ray oynatıcılar genellikle CD, DVD ve Blue-Ray disk oynatabilme özelliklerine sahiptir. Blue-Ray diski

okuma işleminin en zor kısmı lazeri veri izine odaklanmış olarak tutmaktır.

Bu odaklı olarak tutma işlemi “izleme sistemi” nin görevidir. Blue-Ray çalışırken, izleme sistemi sürekli olarak

lazeri dışa doğru hareket ettirmek zorundadır. Sabit dönüş hızında, lazer diskin merkezinden dışa doğru hareket

ederken tümsekler lazeri daha hızlı geçerler.

Yani lazer diskin iç kısmındaki tümsekleri dış kısmındaki tümseklere göre daha hızlı geçer. Bu yüzden, lazer

dışa doğru hareket ettikçe, disk (spindle) motoru diskin dönüş hızını yavaşlatmalıdır.

Böylece, tümsekler lazer ışını altında sabit süre kalırlar ve veri diskten sabit bir oranda okunmuş olur.



12. SINIFLAR MİKROKONTROL DEVRELERİ DERSİ


MODÜLÜN ADI: Mikrodenetleyici Programlama

PROGRAMLAMA TEKNİĞİ

Program yazarken 4 temel kural izlenmelidir.

Yazılım hakkında daima açıklamalar yapılmalıdır. Yoksa kaçınılmaz olarak geri dönüldüğünde, neyin, neden

yapıldığını anlamak çok zor olur.

Programlar için evrensel bir (Header) başlık kullanılmalıdır. Bu, iş yükünü hafifletir, tutarlı bir format yaratır

ve hatırlanması gereken değişken sayısını azaltır.

Tüm alt rutinler tek bölgede toplanmalıdır. PIC’le çalışırken bu evrensel bölge, her bellek sayfasının üstünde

(00-FFh) olmalıdır.

Yazılımın ne yapmasını gerektiğini hatırlamak için bir akış diyagramı çizilmelidir.

Bank Değiştirme

“STATUS” kayıtçısının 5. ve 6. bitleri (RP0,RP1) bank değiştirmek için kullanılır.

Bank değiştirme işlemi o banktaki kayıtçıları kullanabilmek için yapılır. Şekilde PIC16F84 için Bank 0 ve Bank

1’de bulunan kayıtçılar ve bellekteki adresleri görülmektedir.

PIC16F84’ün sadece 2 bankı bulunduğundan bank seçimi sadece “STATUS” kayıtçısının 5. biti ( RP0) ile

yapılır.Yani 6. bitin değeri daima 0 olmalıdır. Zaten PIC enerjilendiği anda power-On-Reset (POR) gerçekleşir ve bu iki

bit 0 olur. Bu bitler aynı zamanda MCLR ucundan yapılan hâricî reset ve WDT reseti durumunda da 0 olur. Bank

geçişleri için aşağıdaki komut ikilisi kullanılır (PIC16F84 için).

BSF STATUS,5 ; Bank 1 seçilir.

BCF STATUS,5 ; Bank 0 seçilir.

PIC 16F84 denetleyicisinin bank ve kayıtçı yapısı

Portların Giriş ve Çıkış Olarak Yönlendirilmesi

Portlara bağlı bulunan bir giriş/çıkış elemanını kullanabilmek için portların giriş/çıkış olarak yönlendirilmesi

gerekir. PIC16F84’de A portunu TRISA kayıtçısı, B portunu TRISB kayıtçısı yönlendirir.

PortA/PortB’nin hangi bitleri giriş yapılacaksa TRISA/TRISB kayıtçılarının o bite karşılık gelen bitleri ‘1’ yapılır.

Aynı şekilde çıkış yapılacaksa TRISA/TRISB kayıtçılarının o bite karşılık gelen bitleri ‘0’ yapılır.

1. örnek: Port A’ nın ilk 4 biti giriş, 5. biti çıkış olarak kurulsun (PIC16F84’de A portu 5 bitlik bir porttur.).

CLRF PORTA ; PORTA’yı sıfırla.

BSF STATUS, 5 ; Bank 1’e geç. Çünkü TRISA bank1’de.

MOVLW h’0F’ ; TRISA’ya yüklemek için değer hazırla.

MOVWF TRISA ; TRISA’ya değeri yükle. TRISA<0:3> giriş, TRISA<4> çıkış için ;ayarlandı.

BCF STATUS, 5 ; Bank 0’e geç. Çünkü PORTA bank1’de ve I/O işlemleri portlardan gerçekleşir.

2. örnek: PortA’nın tamamı giriş, Port B’nin tamamını çıkış olarak kurulsun (PIC16F84’de B portu 8 bitlik bir

porttur.).

CLRF PORTB ; PORTB’yı sıfırla.

BSF STATUS, RP0 ; Bank1’e geç.Çünkü TRISA ve TRISB bank1’de.

CLRF TRISB ; TRISB’ya değeri yükle.TRISB<0:7> ‘0’olacağından tüm bitler ; çıkış olarak kuruldu.

MOVLW h’FF’ ; A portunun tamamı

MOVWF TRISA ; giriş olarak ayarlandı.

BCF STATUS, 5 ; Bank 0’e geç. Çünkü PORTA ve PORTB bank 1’de ve I/O işlemleri; portlardan

gerçekleşir.

Her Adım İçin Akış Diyagramı Çizme

Akış diyagram oluşturma ve sembolleri konusunda akış diyagramları hakkında bilgi verilmişti. Burada Port

yönlendirmesine bir örnek olarak PIC’e enerji verildiğinde PORTB’nin 1.bitine bağlı ledi yakacak programın akış

diyagramını ve her sembolde işlenecek assembly komutları yazılsın.

Akış diyagramı çizmenin amacı karmaşık ve/veya çok uzun programlar yazarken işlem sırası oluşturup

düşünme kolaylığı sağlamasıdır.

Konfigürasyon Bitlerinin Yazılması

Konfigürasyon bitleri, PIC’e gerilim uygulandığında PIC’in uyması gereken koşulları belirlemede kullanılır. Bu

bitler aşağıdaki koşulları belirlemede kullanılır:

-Osilatör tipi

-WDT’in aktif/pasif yapma

-POR’i (Power-On-Reset) aktif/pasif yapma

-Kod korumayı aktif/pasif yapma

Bu konfigürasyon bitlerini program içerinde yazılabileceği gibi PIC programlayıcının kendi programındaki

“fuses” penceresinden de yapılabilir.

Konfigürasyon bitlerini belirleyen tanımlar:

_CP_ ON / OFF; kod koruma var/yok.

_WDT_ ON / OF; WDT aktif /pasif.

_ PWRT_ ON / OFF; Power-On-Reset var/yok.

_RC_OSC; RC osilatör kullanılıyor.

_LP_OSC; Alçak güç (low power) osilatör kullanılıyor.

_XT_OSC; Kristal osilatör kullanılıyor.

_HS_OSC; Yüksek hızlı (High speed) osilatör kullanılıyor.

Konfigürasyon cümlesi yazarken şunlara dikkat edilmelidir:

CONFIG ifadesinin yanındaki alt çizgi çift olmalıdır ‘___’.

Daha sonra yazılan ifadeler tek alt çizgili olmalıdır ‘_’.

Konfigürasyonlar arasında bir boşluk olmalıdır.

Boşluktan sonra & işareti kullanılmalıdır.

& işaretinden sonra ara vermeden konfigürasyon yazılır.

W Kayıtçısının Kullanımı

PIC16F84'ün RAM bellek alanında görülmeyen bir de W registeri vardır. W register bir akümülatördür. W

registerine direkt olarak ulaşılmayabilinir. Ancak diğer registerlerin içerisindeki verileri aktarırken erişmek

mümkündür. Bir PIC'te gerçekleşen tüm aritmetik işlemler ve atama işlemleri için W register kullanılmak zorunluluğu

vardır. Örneğin, iki register içindeki veriler toplanmak istendiğinde ilk olarak registerlerden birinin içeriği W registere

aktarılır. Daha sonra da diğer registerin içerisindeki veri W registeri içerisindekiyle toplanır. Bu registerin kullanım

özellikleri yine programlama konusunda detaylı olarak ele alınacaktır.

W kayıtçısı kullanımı



12. SINIFLAR SESLENDİRME VE IŞIKLANDIRMA DERSİ


MODÜLÜN ADI: SESLENDİRME SİSTEMİ KURULUMU

Ses Sistemleri

Ses ve müzik yayınları mono (tek kanallı), stereo (iki kanallı) ya da quadrofonik (dört kanallı) olarak

yapılabilmektedir.

Mono

Tek yollu ses sistemidir. Tek yollu yayın yapar. Seste derinlik yoktur. Eski model ya da düşük kaliteli cihazlarda

karşımıza çıkar.

Stereo

İki yollu ses sistemidir. İki yollu yayın yapar. Ses kalitesi monodan daha iyidir. Kayıt esnasında iki mikrofon

kullanılır. Stereo ses sistemleri iki mono yükselticin birleştirilmesiyle yapılmaktadır.

Quadrofonik

Dört yollu ses sistemidir. Dört yollu yayın yapar. Stereo cihazdan dört kanallı yayın yaptırabilmek için

düzenleyici, stereodan quadrofoniğe dönüştürücü OP-AMP'lı devreler kullanılır (Örneğin oto radyo/teyplerinde dört

hoparlörlü yayın sisteminde, iki adet amplifikatör ve quadrofoniğe dönüştürücü devreden yararlanılmaktadır.). Bu

uygulamaya yapay quadrofonik sistem denir. Gerçek quadrofonik sistemde kayıt dört mikrofonla yapılır. Bu yöntem

uygulandığında hoparlörler dinleyiciye gerçeğe çok daha yakın ses verir. Gerçek quadrofonik kayıt ve dağıtım

sistemleri yüksek kaliteli cihazlarda karşımıza çıkmaktadır.

Quadrofonik seslendirme sistemi

AKUSTİK

Mekanik dalgaların, katı, sıvı ve gaz ortamları içinde yayılımını, özelliklerini, bulundukları ortamla olan

etkileşimlerini, canlılar üzerindeki fizyolojik ve psikolojik etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Ses açısından baktığımızda

“Kapalı bir mekânda seslerin dağılım şekline akustik denir.” tanımı karşımıza çıkar.

Ortamın Akustik Özellikleri

Bir ortamın akustik özellikleri incelendiğinde “akustik kalite” deyimi karşımıza çıkar. Ortamın akustik kalitesi

genellikle konuşmanın duyulma kolaylığından (ya da zorluğundan) yola çıkılarak iyi ya da kötü şekilde tanımlanır.

Kötü akustik, duymada zorluğa ya da kelime ve hecelerin birbirine karışmasına neden olur. Bu özellik konuşan kişinin

sesinin duvar, tavan ya da zemindeki geniş ve düz yerlerden aksederek dinleyici tarafından daha önce iletilen dalgalar

üzerinden algılanmasına neden olur. Genellikle iyi akustik, iyi ses yalıtımına, yankılanma süresine, arka plan sesine ve

konuşmanın anlaşılırlığına göre tanımlanır. Bazı mekânlarda sesin yankılanması istenirken bazı mekânlarda bu

istenmeyen bir durumdur. Örneğin bir futbol stadında sesin yankılanması istenen bir durum iken konferans

salonunda bu durum hiç istenmez. Kısaca ortamın akustik özellikleri ortamın kullanım amacına göre değişiklikler

göstermektedir.

modÜlÜn adi: bİlgİsayarla devre Çİzİmİ ve...

Documents