Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri

MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH (Mirzə Məhəmməd Şəfi Vazeh Kərbəlayı Sadıq oğlu)

Biblioqrafiya

Bakı – 2019

Mirzə Şəfi Vazeh

2

KBT Я19:Ш+Ш5(2=Аз)5-4,4 UOT 016:821.512.162 Tərtib edənlər: Xeyransa Abbasova

Gülbahar Misirova

Elmi redaktor: Kərim Tahirov, professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi

Ön sözün müəllifi: Akif Bayramov,

filologiya elmləri doktoru, professor

Redaktor: Gülbəniz Səfərəliyeva,

Əməkdar mədəniyyət işçisi

Mirzə Şəfi Vazeh (Mirzə Məhəmməd Şəfi Vazeh Kərbəlayı Sadıq oğlu): biblioqrafiya / Tərt. ed.: X.Abbasova, G.Misirova; elmi red. K.Tahirov; ön söz. müəl. A.Bayramov; red. G.Səfərəli-yeva.- Bakı, 2019.- 376 s.

Azərbaycan Milli Kitabxanasının “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriya-

sından tərtib etdiyi “Mirzə Şəfi Vazeh” biblioqrafik göstəricisi Azərbaycan poeziyası-nın görkəmli nümayəndəsi Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 225 illiyinə həsr edilmişdir. Biblioqrafiyada şairin kitabları, dövri mətbuatda, dərsliklərdə, məcmuələrdə çap olunmuş əsərləri, həyat və yaradıcılığı haqqında zəngin material toplanmışdır.

Kitab ədəbiyyatşünas alimlər, tədqiqatçılar, kitabxanaçı-biblioqraflar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

ISBN 978 9952 526 17 2

© M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2019

Bibl ioqrafiya

3

Выдающиеся деятели Азербайджана

МИРЗА ШАФИ ВАЗЕХ (Мирза Мухаммед Шафи Вазех Карбалаи Садыг оглы)

Библиография

Баку – 2019

Mirzə Şəfi Vazeh

4

Составители: Хейранса Аббасова Гюльбахар Мисирова

Научный редактор: Керим Тахиров,

профессор, Заслуженный работник культуры

Автор предисловия: Акиф Байрамов,

Доктор филологических наук, профессор Редактор: Гюльбяниз Сафаралиева,

Заслуженный работник культуры

Мирза Шафи Вазех (Мирза Мухаммед Шафи Вазех Карбалаи Садыг оглы): библиография / Сост.: X.Аббасова, Г.Мисирова; науч. ред. K.Тахиров; автор предисл. A.Байрамов; ред. Г. Сафаралиева.- Баку, 2019.- 376 стр.

Очередной библиографический указатель из серии «Выдающиеся деятели Азербайджана» издан Азербайджанской Национальной Библиотекой и посвящен 225-летию со дня рождения выдающегося представителя азербайджанской поэзии Мирзы Шафи Вазеха. В библиографии отражены ценные материалы о жизни и творчестве поэта, его книги, произведения, опубликованные в периодических изданиях, учебниках и сборниках. Книга предназначена для ученых-исследователей, библиотекарей и библиог-рафов и широкого круга читателей.

ISBN 978 9952 526 17 2

©Национальная Библиотека Азербайджана им. М.Ф.Ахундова, 2019

Bibl ioqrafiya

5

Hervorragende Persönlichkeiten Aserbaidschans

MIRZA SCHAFY WAZEH (Mirza Mohammed Schafiy Wazeh Karbalai Sadig oglu)

Bibliographie

Baku – 2019

Mirzə Şəfi Vazeh

6

Zusammengestellt von: Kheyransa Abbasova Gulbahar Misirova Wissenschaftlicher Redakteur: Karim Tahirov, professor,

Geehrter Kulturarbeiter

Der Autor des Vorworts: Akif Bayramov, professor, Doktor der Philologie

Herausgeber: Gulbeniz Safaraliyeva, Geehrter Kulturarbeiter

Mirza Schafy Wazeh: (Mirza Mohammed Schafy Wazeh Karbalai Sadig oglu) Bibliographie / Hrsg.: H.Abbasova, G.Misirova; wissenschaftliches red. K.Tahirov; vorwort A.Bayra- mov; red. G.Safaraliyeva.- Baku, 2019.- 376 s. Bibliographischer Index "Mirza Schafy Wazeh", erstellt von der Nationalbibliothek von Aserbaidschan aus der Reihe "Aserbaidschans herausragende Persönlichkeiten", gewidmet dem 225. Jahrestag des herausragenden Dichters von Aserbaidschan. Die Bibliographie enthält die Bücher, Zeitschriften, Lehrbücher und Sammlungen des Dichters mit reichem Material über sein Leben und seine Kreativität. Das Buch richtet sich an Literaturwissenschaftler, Forscher, Bibliothekare, Bibliographen und eine breite Leserschaft.

ISBN 978 9952 526 17 2

© Aserbaidschanische National Bibliothek, 2019

Bibl ioqrafiya

7

Göstərici haqqında

Bu il Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi, maa-rifçi və pedaqoq, şair Mirzə Şəfi Vazehin (Mirzə Məhəmməd Şəfi Vazeh Kərbəlayı Sadıq oğlu) anadan olmasının 225 illiyi qeyd olunur.

Məşhur Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazeh XIX əsr Azərbaycan realist ədəbiyyatının ən görkəmli nümayən-dələrindəndir. Azərbaycan poeziyasının ilk müntəxəbatını və “Tatar-rus lüğəti”ni yazmış M.Ş.Vazehin ədəbi irsi o dövr dünya poeziyasının ən maraqlı və təsirli hadisələrindən biri olmuşdur.

Mirzə Şəfi Vazeh haqqında ilk biblioqrafiya 1987-ci ildə (Azərbaycan və rus dilində) M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Kitabxanası tərəfindən nəşr olunmuşdur (tərt. ed. Həyat Zeynalova, Təzkirə Baybekova).

Son dövrlərdə Mirzə Şəfi Vazeh yaradıcılığına artan marağı və oxucu sorğularını nəzərə alaraq Milli Kitabxana “Azərbayca-nın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından M.Ş.Vazehin yubileyi münasibətilə daha əhatəli və sanballı biblioqrafiyanı tərtib etmiş-dir. Oxuculara təqdim olunan bu fundamental biblioqrafiya daha da təkmilləşdirilmiş, yeni bölmələr yaradılmış və materiallar əlavə olunmuşdur.

Biblioqrafiyada “Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri”, “Mirzə Şəfi Vazehin lirikasından”, “Mirzə Şəfi Vazehin hikmətli sətirləri”, “Görkəmli şəxsiyyətlər Mirzə Şəfi Vazeh haqqında”, “Əsərləri” bölmələrində şairin həyat və yaradıcılığını əks etdirən 1855-2019-cu illərdə Azərbaycan, rus və xarici dillərdə dərc olunan ədəbiyyat öz əksini tapmışdır.

Biblioqrafik göstəricidə ədəbiyyat xronoloji qaydada qrup-laşdırılmış, xronoloji çərçivə daxilində isə əlifba sırası gözlə-nilmişdir.

Vəsaitdə həmçinin Avropa və digər dünya ölkələri ilə ədəbi-mədəni əlaqələrin inkişafında özünəməxsus yer tutan şairin ədəbi

Mirzə Şəfi Vazeh

8

irsini əks etdirən “Mirzə Şəfi Vazeh dünya kitabxanalarında” bölməsi də verilmişdir.

Vəsaitdən istifadəni asanlaşdırmaq məqsədilə sonda köməkçi göstəricilər tərtib olunmuşdur.

Biblioqrafiya ədəbiyyatşünas alimlər, tədqiqatçılar, kitabxanaçı-biblioqraflar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Göstərici haqqında rəy və təkliflərini bildirən mütəxəssislərə və oxuculara əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildirərək, təklif və rəylərini M.F.Axundov adına Milli Kitabxanaya göndərmələrini xahiş edirik.

Ünvan: AZ-1000, Bakı şəh., Xaqani küç. 57. E-mail:contact@anl.az

Bibl ioqrafiya

9

Об указателе Известный азербайджанский поэт и просветитель Мирза

Шафи Вазех относится к крупнейшим представителям азер-байджанского реализма ХIX века. История его литературно-го наследия стала одним из самых интересных и волнующих эпизодов мировой поэзии того времени.

Мирза Шафи Вазех родился в конце XVIII века в городе Гяндже. В Тифлисе – культурном и литературном центре, куда Мирза Шафи переехал в 1840 году, он познакомился с Ф.Боденштедтом – ориенталистом из Германии, вел с ним частые беседы на литературные и философские темы. Ф.Боденштедт, увлеченный замечательной личностью и поэ-зией Мирза Шафи, записал под его диктовку многочислен-ные песни поэта. После отъезда из Тифлиса Боденштедт опубликовал свои впечатления о пребывании на Кавказе в книге «1001 день на Востоке» (1850), где он дал яркое описание своих встреч с поэтом «Гянджинским мудрецом» и привел ряд его стихотворений.

В 1851 году Ф.Боденштедт издал на немецком языке сборник Мирза Шафи под названием «Песни Мирза Шафи». Книга имела большой успех. Благодаря немецким переложе-ниям Ф.Боденштедта Мирза Шафи стал во второй половине ХIX века очень популярным в Европе.

Сыграв значительную роль в популяризации произве-дений Вазеха Боденштедт, воспользовавшись большим их успехом, впоследствии пошел на открытый плагиат и объя-вил их своими. Между тем, песни Вазеха были уже известны в дореволюционной России, благодаря переводам П.Ф.Яку-бовича, М.Л.Михайлова, В.Маркова, Н.Эйферта. И только советское литературоведение, проведя ряд исследований, в 1929 году восстановило авторство Вазеха.

Всевозрастающая популярность произведений Мирза

Mirzə Şəfi Vazeh

10

Шафи Вазеха, многочисленные сведения о его творчестве, опубликованные в дореволюционном и в настоящем време-ни, послужили поводом для создания указателя литературы.

Данное пособие является второй попыткой собрать и систематизировать литературу о Мирза Шафи за период с 1850 по 2019 году.

С этой целью были исследованы каталоги и картотеки крупнейших библиотек г. Баку, получены материалы из Государственной библиотеки бывшего СССР и универсаль-ных библиотек МДБ.

Кроме того, были выявлены ценные публикации о Вазе-хе из книг, посвященных его творчеству. Они приведены на отдельных страницах в виде библиографических ссылок во внутритекстовых или подстрочных примечаниях. Некоторые из этих материалов включены в пособие без указания страниц и даже без выходных данных, т.е. в том виде, в каком они были представлены в ссылках. Из-за отсутствия в библиотеках Баку данных материалов привести их визуаль-ное описание не представилось возможным.

Пособие состоит из трех основных разделов. Материалы внутри разделов подразделяются на книги и статьи.

В первом разделе – «Произведения Мирза Шафи Вазеха» представлено его поэтическое творчество, опубликованное отдельными изданиями, а также в сборниках и периодичес-кой печати. Стихи приводятся в хронологической последова-тельности издания. Во втором разделе – «О жизни и творчестве Мирза Шафи Вазеха» выделены подразделы, в которых собраны биогра-фические сведения, материалы о жизни и творчестве, работы о философском мировоззрении поэта и литература о связях с его современниками.

Пособие снабжено вспомогательным алфавитным указа-телем. Библиография предназначена для литературоведов, писателей, журналистов, преподавателей, студентов и библи-отечных работников.

Bibl ioqrafiya

11

Заранее выражаем благодарность специалистам и читателям за пожелания и предложения. Их можно высылать по адресу Азербайджанской Национальной Библиотеки им. М.Ф.Ахундова.

Адрес: АZ-1000, гор. Баку, ул. Хагани, 57. E-mail: contact@anl.az.

Mirzə Şəfi Vazeh

12

Über den Zeiger

In diesem Jahr jährt sich zum 225. Mal die Geburt der bekannten Dichterin, Erzieherin Mirza Schafy Wazeh (Mirza Mohammed Schafy Wazeh Karbalai Sadig oglu). Die berühmte aserbaidschanische Dichterin und Denkerin Mirza Schafy Wazeh ist eine der bekanntesten Vertreterinnen der aserbaidschanischen Realistik des 19. Jahrhunderts. Das literarische Erbe von Wazeh, das die erste Dichtung der aserbaidschanischen Dichtung und das “Tatarisch-russische Wörterbuch” verfasste, war zu dieser Zeit eines der interessantesten und einflussreichsten Ereignisse der Weltpoesie. Die erste Bibliographie von Mirza Schafy Wazeh wurde 1987 (in Aserbaidschanisch und Russisch) von der Aserbaidschanischen Staatsbibliothek veröffentlicht, die nach M.F Akhundov benannt ist (Herausgegeben von Hayat Zeynalova und Tozkira Baybekova). Unter Berücksichtigung des wachsenden Interesses an der Arbeit von Mirza Schafy Wazeh und der Anfragen der Leser hat die Nationalbibliothek zum Jahrestag von M. Wazeh eine umfassendere und bedeutendere Bibliographie aus der Reihe "Herausragende Persönlichkeiten Aserbaidschans" zusammengestellt. Diese grundlegende Bibliographie, die den Lesern präsentiert wurde, wurde weiter verbessert, neue Abschnitte wurden erstellt und Materialien wurden hinzugefügt. Die Bibliographie enthält das Leben und Schaffen des Dichters in den Kapiteln "Essays über das Leben und die Kreativität von Mirza Shafi Vazeh", "Mirza Shafi Vazehs Text", "Mirza Shafi Vazehs Schriften" und "Herausragende Persönlichkeiten". Die in Aserbaidschan, Russisch und Fremdsprachen veröffentlichte Literatur wurde im Laufe der Jahre 1855-2019 reflektiert.

Bibl ioqrafiya

13

Im bibliografischen Index ist die Literatur in chronologischer Reihenfolge gruppiert, und die alphabetische Reihenfolge wird innerhalb des chronologischen Rahmens erwartet. Das Buch enthält auch einen Abschnitt mit dem Titel "Mirza Schafy Wazeh in den Weltbibliotheken", der das literarische Erbe des Dichters widerspiegelt, der eine besondere Rolle bei der Entwicklung der literarischen und kulturellen Beziehungen zu Europa und anderen Ländern spielt. Am Ende wurden Hilfsindikatoren entwickelt, um die Verwendung der Mittel zu erleichtern. Die Bibliographie richtet sich an Literaturwissenschaftler, Forscher, Bibliothekar-Bibliographen und eine Vielzahl von Lesern. Wir möchten den Experten und Lesern, die ihre Ansichten und Vorschläge zum Index geäußert haben, unseren Dank aussprechen und sie bitten, ihre Vorschläge und Kommentare an die nach M.F Akhundov benannte Nationalbibliothek zu senden. Adresse: AZ-1000, Baku, Khagani Straße. 57. E-mail: contact@anl.az

Mirzə Şəfi Vazeh

14

Mütəfəkkir şair M.Ş.Vazeh

XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) qədər şəxsiyyəti və ədəbi fəaliyyəti dolaşıq ikinci bir yazıçı bəlkə də yoxdur. Bu hal əsr yarımdan artıqdır ki, davam edir. Həmin müddət ərzində Azərbaycan, rus, alman və s. dillərdə çap olunan elmi ədəbiyyatda, habelə dövri mətbuatda xalqımızın bu böyük oğlu haqqında çox yazılmış, özü də müsbət, tərifli sözlərlə bərabər, qeyri-elmi, yanlış, zidd hökmlər də meydana çıxmışdır. Qəribədir ki, Mirzə Şəfi irsinin müxtəlif nəşrlər artdıq-ca, tədqiqatlar çoxaldıqca, genişlənib dərinləşdikcə bu problem haqqında təsəvvürlərdəki təzadlar nəinki aradan qalxmamış, əksinə daha da kəskinləşmişdir.

Xalqımızın ictimai, bədii fikir tarixində mühüm yeri olan mütəfəkkir, istedadlı şair və ilk Azərbaycan maarifçiliyinin gör-kəmli simalarından sayılan Mirzə Şəfi Kərbəlayı Sadıq oğlu Vazeh 1794-cü ildə Gəncədə bənna ailəsində anadan olmuşdur. Atası el arasında usta Sadıq adı ilə tanınmışdı. Əslən gəncəli olan usta Sadıq Gəncə hakimi Cavad xanın sarayında memarlıq edirdi. O, böyük oğlu Əbdüləliyə də öz sənətini öyrətmişdi. Lakin kiçik oğlu Məhəmməd Şəfinin elmə meylini görüb onu ruhani etmək istəyirdi. Bu məqsədlə onu şah Abbas məscidi yanında olan mədrəsəyə qoymuşdu. Məhəmməd Şəfi isə molla olmaq fikrində deyildi, ancaq atasının sözündən çıxa bilmədiyindən mədrəsədə oxumaq məcburiyyətində qalmışdı. Burada ərəb, fars dilləri, şəriət elmləri və hüsn-xətt keçilirdi.

Cavad xanın sarayında memar işləyən atasını çox erkən itirən Mirzə Şəfi Vazeh qabaqcıl fikirli Hacı Abdullanın himayəsində Gəncə mədrəsəsində təhsilini davam etdirir. Mirzə Şəfinin müasiri olan alman şərqşünası A.Berje bu xüsusda yazmışdır: “Mirzə Şəfiyə hamilik edən Hacı Abdulla onda elm və maarifə böyük həvəs olduğunu görüb, təhsilini davam etdirməkdə ona maddi yardım göstərməkdən belə çəkinmirdi. Gəncə mədrəsə

Bibl ioqrafiya

15

müdərrisləri gənc Şəfinin fikirlərində dini etiqada dair dəyişikliyi görüb ona dərs verməkdən imtina etdikdə o, mədrəsəni tərk etmə-yə məcbur olur. Şairin yaradıcılığında ruhaniliyə qarşı nifrət və mənfi münasibətin oyanması da məhz buradan başlayır.”

Mirzə Şəfi Gəncə mədrəsəsindən yarımçıq çıxdığı zaman ərəb və fars dillərini bilirdi. O, şəxsi mütaliə yolu ilə Şərqin məşhur alim, mütəfəkkir və şairlərinin əsərlərini öyrənir, Xəy-yam, Nizami, Sədi, Hafiz kimi klassiklərin əsərləri ilə yaxından tanış olur. O, ilk şeirlərini qələmə alır.

Mirzə Şəfi Hacı Abdullanın köməyi ilə Cavad xanın qızı Püstə xanımın kənd və mülklərini idarə etmək üçün mirzəlik vəzifəsinə təyin olunur. Onun Mirzə Şəfi adlanması da bu vəzifə ilə əlaqədardır.

1826-cı ildə Rusiya-İran müharibəsi zamanı Püstə xanımın qardaşı Uğurlu xanla birlikdə İrana qaçması M.Ş.Vazehin işsiz qalmasına səbəb olur. Bir tərəfdən mirzəlik vəzifəsini itirməsi, o biri tərəfdən hamisi Hacı Abdullanın ölümü onun maddi vəziyyə-tini ağırlaşdırır. Bir müddətdən sonra yəni XIX əsrin 30-cu illə-rində Gəncədə Şah Abbas məscidi yanındakı mədrəsədə uşaqlara nəstəliq xətti ilə yazıb-oxumağı öyrədən Mirzə Şəfi xalq arasında bir şair kimi də tanınmışdır.

Gözəl xoşnəvis, yaxşı müəllim, dövrünün görkəmli şairi olan Mirzə Şəfi bu zaman Gəncədə İran mətbəələrində çap olunmaq üçün kitabların surətini hazırlayırdı.

F.Bodenştedt müəllimi haqqında “Şərqdə 1001 gün” əsərində yazırdı: “Mirzə Şəfi hər xırda şeydən ötrü hirslənən deyildi, o, təmkinli və sakit adam idi. Çox danışmağı sevməzdi, bir söz demək istəsə fikrini aydın və qısa deyərdi. Səliqəliliyi çox sevərdi”. O, Mirzə Şəfinin tanınmış xəttat, alim olduğunu təsdiq edərək yazırdı: “Mirzə Şəfinin tatar (Azərbaycan – Akif Bayram) və fars alimləri yanında xüsusi hörməti var idi”.

Dini fanatizmə qarşı mübarizliyi ilə seçilən Mirzə Şəfi Gən-cədə Mirzə Fətəliyə dərs verərkən tələbəsində yüksək zəka və yaradıcılıq qüvvəsi müşahidə edərək, belə bir istedadın süni olaraq dini təhsilə sərf olunmasına heyfsilənmiş, şagirdini xeyir-

Mirzə Şəfi Vazeh

16

xah məsləhətləri və təlqinləri ilə bu yoldan uzaqlaşdırmağa çalış-mışdır. Məhz buna görə də M.F.Axundzadənin Gəncədə M.Ş.Va-zehlə görüşüb tanış olması və ondan dərs alması onun həyatının mühüm bir hadisəsi kimi tədqiqatçılar tərəfindən daim xatırlanır.

M.F.Axundzadə öz tərcümeyi-halında sonralar yazırdı: “Gən-cə məscidinin hücrələrinin birində bu vilayət əhalisindən Mirzə Şəfi adlı birisi yaşayırdı: bu adam növbənöv elmlərdən başqa, nəstəliq yazısını da çox yaxşı yazırdı. Bu adam Mirzə Şəfidir ki, Almaniya məmləkətində onun həyatı və farsca şeirdə malik olduğu fəziləti haqqında məlumat yazılıbdır. Mən ikinci atamın buyruğu üzrə hər gün bu şəxsin yanına gedib nəstəliq yazısının məşqini edirdim. Belə ki, get-gedə mənimlə bu möhtərəm şəxsin arasında ülfət və ünsiyyət hasil oldu. Bir gün bu möhtərəm şəxs məndən soruşdu: “Mirzə Fətəli, elmləri təhsil etməkdə məqsədin nədir?” Cavab verdim ki, ruhani olmaq istəyirəm. Dedi: “Sən də onlar kimi, riyakar və şarlatanmı olmaq istəyirsən?” Təəccüb və heyrət etdim ki, bu nə sözdür?.. Mirzə Şəfi mənim halıma baxıb dedi: “Mirzə Fətəli öz həyatını bu qaragüruhun içərisində puç etmə, başqa bir məşğuliyyət qəbul et!”

Onun ruhanilikdən nifrət etməsinin səbəbini soruşduqda, o günə qədər mənim üçün örtülü qalan mətləbləri açmağa başladı. İkinci atamın həcdən qayıtmasına qədər Mirzə Şəfi bütün mətali-bi-irfaniyyəni mənə təlqin etdi və gözümün qabağından qəflət pərdəsini qaldırdı”. Mirzə Şəfinin təlqinləri gənc M.F.Axundza-dəni qəflət yuxusundan ayıldaraq onu ruhani təhsilindən uzaq-laşdırmışdır.

1840-cı ildə Mirzə Şəfi Gəncəni tərk edib, Tiflisə köçür və həmin ilin noyabrında keçmiş tələbəsi M.F.Axundzadənin köməyi ilə Tiflis qəza məktəbinə Azərbaycan və fars dilləri müəllimi vəzifəsinə təyin olunur. Tiflis qəza məktəbinin ştatlı nəzarətçisi, 1840-cı il mayın 3-də Zaqafqaziya məktəbləri müdirinə yazdığı raportunda “Yelizavetpol müsəlmanlarından” olan Mirzə Şəfinin müəllimlik vəzifəsinə namizədliyini təqdir edir, “yerli yüksək ruhani rütbəli mömin şəxslərin, eləcə də hörmətli tatarların hamısı ən yaxşı fikirlər” söylədiklərini xəbər verirdi. Sonda yazırdı: “Mən

Bibl ioqrafiya

17

özüm şəxsən həmin Mirzənin bu xüsusiyyətlərinə bir neçə dəfə inanaraq və məktəbə verə biləcəyi mənfəəti irəlicədən görərək onun ərizəsini zati-alinizə təqdim etməyi özümə şərəf hesab edir və həmin vəzifəni ona təhvil vermək haqqında sərəncam vermənizi xahiş edirəm”. Mirzə Şəfi 1840-cı ilin yazında Tiflisə köçsə də, qəza məktəbində müəllimlik vəzifəsinə təyinatı birdən-birə veril-məmişdir. O, xüsusi komissiya qarşısında “ərəb, fars və Azər-baycan dillərində tamamilə qənaətləndirici” sınaq imtahanı vermiş, andiçmə mərasimindən keçmiş, nəhayət, 1840-cı il noyabr ayının 24-də öz vəzifəsini yerinə yetirmək hüququ almışdır.

Şairin həyatının Tiflis dövrü zəngin hadisələrlə dolu olduğu kimi, yaradıcılığının da ən məhsuldar illəridir. Mirzə Şəfi burada azərbaycanlı, rus, gürcü, erməni və xarici ölkə ziyalıları ilə tanış olmuşdur. Rus ədəbiyyatından V.Velitmanın şeirlərini xoşladığı üçün onun “Ayın fəcrin nə üçün duman bürüdü?” şeirini fars dilinə tərcümə etmişdir.

1844-cü ildə Mirzə Şəfi tərəfindən Tiflisdə “Divani-hikmət” adlı ədəbi məclis təşkil olunmuşdur. Burada iştirak edənlərin çoxu onun yaxın dostları və şagirdləri idi. 1840-1841-ci illərdə Mirzə Şəfinin Gəncədə, sonra Tiflisdə təşkil etdiyi “Divani-hik-mət” ədəbi məclisi Zaqafqaziyada yeganə yüksək səviyyəli, beynəlmiləl tərkibli ədəbi cəmiyyət idi. Mirzə Şəfinin rəhbərlik etdiyi bu ədəbi məclisdə ‒ A.Bakıxanov, M.F.Axundzadə, L.S.Budaqov, İ.İ.Qriqoryev, İ.A.Slivski, F.Bodenştedt, Mirzə Yusif Vidadi, Mirzə Həsən Ordubadi, Hacı Yəhya Müztər və b. kimi həmfikir qələm sahibləri toplaşmışdı. Rus, gürcü, alman, tatar, azərbaycanlı ədəbiyyat xadimləri “Divani-hikmət”də ədəbi, fəlsəfi, ictimai-siyasi problemlər ətrafında qızğın mübahisələr aparır, şeir oxuyurdular. Bu ədəbi məclisin sorağı Zaqafqaziya hüdudlarını aşmışdı: Təbriz, Ərdəbil, Bakı, Şamaxı, Naxçıvan şairləri “Divani-hikmət”in üzvlərinə şeirlər həsr edir, Tiflisə yolu düşəndə cəmiyyətin yığıncağında iştirak etməyi özlərinə borc bilirdilər.

Məclis üzvləri arasında Almaniyanın Hannover şəhərinə ordan da Qafqazın baş hakimi general Neydqartın dəvəti ilə

Mirzə Şəfi Vazeh

18

Tiflisə gəlib burada müəllimlik edən Fridrix Martin fon Boden-ştedt də var idi. O, Mirzə Şəfidən Azərbaycan və fars dillərini öyrənirdi. “Şərqdə min bir gün” kitabında yazmışdır: “Dərs qurtardıqdan sonra Mirzə Şəfini alman şairlərindən Höte, Heyne və Şillerin, ingilis yazıçılarından T.Mor və C.Bayronun əsərləri ilə tanış edərdim. C.Bayron onun daha artıq xoşuna gəlirdi. O, bunlara heç bir izah tələb etmirdi. Mirzə onları təfsirsiz başa düşərdi.”

1846-cı ilin noyabr ayında təxminən, altı il Tiflisdə yaşayan-dan sonra Mirzə Şəfi Gəncəyə qayıdır və burada dövlət tərəfindən yeni açılmış qəza məktəbinə müəllim təyin olunur.

1850-ci ilin yanvarında M.Ş.Vazeh yenə Tiflisə qayıdır və gimnaziyaya Azərbaycan dili müəllimi təyin olunur. O, bu vəzifə-də ömrünün axırına qədər çalışmışdır. O, bu vəzifədə ömrünün axırına qədər çalışmışdır. Bu dövrdə Mirzə Şəfi dərsliyə böyük ehtiyacı görüb yaxın həmkarı, Tiflis gimnaziyasının fars dili müəllimi İ.Qriqoryevlə birlikdə müntəxəbat tərtib etməyi qərara alır. Onlar 1852-ci ilin aprelində “Kitabi-türki” (Tatarskaə Xrestomatiə Azerbaydjanskoqo nareçiə) dərsliyinin tərtibini başa çatdırırlar. Müntəxəbatın birinci hissəsinə Azərbaycan, ərəb və fars ədəbiyyatından hikmətli, nəsihətamiz səslər, lətifə və məz-həkələr, tərbiyəvi təmsillər, hekayələrlə yanaşı, Füzulinin seçmə lirik şeirləri (qəzəl, qəsidə), “Leyli və Məcnun” poemasından müəyyən parçalar daxil edirlər. Şərq tarixi, “Qarabağnamə” və “Dərbəndnamə”dən parçalar da müntəxəbatda özünə yer tapır. Bütün materiallar sadə, anlaşıqlı dildə, şagirdlərin yaşına, bilik səviyyəsinə, zövqünə və marağına uyğun seçilir. Kitabın ikinci hissəsində şagirdlərin lüğət ehtiyatını zənginləşdirmək məqsədi ilə “Tatar-rus lüğəti” verilmişdir.

Müntəxəbatın əlyazması Mirzə Şəfinin nəsx, nəstəliq, şikəstə-nəstəliq və şikəstə xətti ilə yazılmışdır. Kitab Mirzə Şəfi-nin sağlığında dərc olunmamışdır. İ.Qriqoryev 1855-ci ildə müntəxəbatın bir hissəsini Təbrizdə daş basması üsulu ilə çap etdirmiş, kitab Tiflis gimnaziyasının aşağı sinifləri və qəza mək-təblərində qiymətli təlim-tədris vəsaiti kimi istifadə edilmişdir.

Bibl ioqrafiya

19

“Kitabi-türki”nin tam geniş variantı 1856-cı ilin axırlarında nəşr edilsə də, ondan məktəblərdə dərslik kimi istifadə etməyə icazə verilməmişdir. Buna baxmayaraq, “Kitabi-türki” müntəxəbatı keçən əsrdə A.Bakıxanovun, Mirzə Kazım bəyin dərslikləri istis-na olunarsa, Azərbaycan dilində ilk kamil dərs vəsaiti olmuşdur.

Şair 1852-ci il noyabrın 28-də Tiflisdə vəfat etmiş və orada da dəfn olunmuşdur.

M.Ş.Vazehin rus və Qərbi Avropa dillərində nəşr olunmuş şeirlərinin Azərbaycanca və farsca orijinallarının əksəri əlimizdə yoxdur. Bu şeirlərin əlyazmaları F.Bodenştedt tərəfindən Almani-yaya aparılmışdır. Mirzə Şəfi 1844-cü ildə Tiflisdə F.Bodenştedtə dərs verdiyi zaman öz şeirlərini ona yazdırarmış, bundan əlavə şair əlyazması halında olan şeir məcmuəsini də ona hədiyyə vermişdir. F.Bodenştedt özü “Şərqdə min bir gün” əsərində bu xüsusda yazmışdır: “Hörmətli oxucum,“Şərqdə min bir gün” əsə-rinin bu hissəsi İrəvandan qayıtmağımı və Mirzə Şəfinin mənə bağışladığı şeir dəftərçəsini xatırladır. Mirzə Şəfinin alman şairi və tərcüməçisi F.Bodenştedt tərəfindən ələ keçirilmiş “Müdrikli-yin açarı” şeirlər dəftəri Almaniyada müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif adlarda nəşr edilmişdir. F.Bodenştedt alman dilinə tərcümə etdiyi bu şeirlərin bir qismini “Şərqdə min bir gün” əsərinə daxil edərək, Mirzə Şəfinin həyatı və yaradıcılığı haqqında məlumat vermişdir. “Şərqdə min bir gün” əsərindən sonra F.Bodenştedt müəlliminin şeirlərini 1851-ci ildə Berlində alman dilində kiçik kitab şəklində “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adı ilə nəşr etdiririr. Kitabça Almaniyada sürətlə yayılır, müəllifinə böyük şöhrət qazandırır. Şeirlərin böyük müvəffəqiyyət qazandığını görən F.Bodenştedt sonralar onları öz adına çıxmışdır.

Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsinin öyrənilməsində ilk olaraq professor M.Rəfilinin, Ə.Ə.Səidzadənin, S.Mümtazın və İ.K.Ye-nikolopovun tədqiqat işlərinin ciddi əhəmiyyəti olmuşdur.

Almaniyada XIX əsrin ikinci yarısından başlayaraq geniş surətdə yayılan Mirzə Şəfi şərqiləri öz nikbinliyi, fəlsəfi məzmu-nu, satirik fikirləri və lirizmi ilə o zamankı alman poeziyasından kəskin fərqlənmiş və bu şeirlərin müəllifinin F.Bodenştedt deyil, M.Şəfi olduğunu bir daha sübut etmişdir.

Mirzə Şəfi Vazeh

20

Mirzə Şəfinin klassik Şərq poeziyasının qəsidə, qəzəl, rübai, məsnəvi və s. formalarında yazdığı məzmunca dərin, bədii cəhət-dən gözəl şeirləri ictimai, siyasi və fəlsəfi mahiyyətdədir. Onun fikrincə, şair həyatın gözəlliklərini görməyi, əks etdirməyi bacar-malıdır. O, dövrünün mütəfəkkir sənətkarı kimi həyatın və varlı-ğın sirrini, onun mənasını açmağa çalışır. “Çadranı at” şeiri bu baxımdan diqqətəlayiqdir:

Tulla gəl çadranı... görünsün üzün, Gül də gizlədərmi de, bağda üzün?! Səni qadir allah, ey incə çiçək, Yaratmış dünyaya verməkçün bəzək. De, bunca lətafət, bunca məlahət, Solsun dar qəfəsdə neyçün, nəhayət!

Yəni insanın mənəvi və cismani gözəlliyi də bir həqiqətdir.

Bu həqiqəti cəmiyyətdən gizlətmək insanlığa ləkədir. Şairin yaşadığı dövrdə qadının saf məhəbbətini, onun sevil-

məsini qələmə alıb tərənnüm etmək dinə, şəriətə zidd sayılırdı. Mirzə Şəfi bu ədalətsizliyə öz etirazını bildirərək yazırdı:

Göy üzünü bəzəyirsə ol günəş necə, Qəlb evimi bəzəyirsən sən də, eləcə. Yetmişəm sayəndə mən bu səadətə, Könlüm bil ki, düçar olar sənsiz zülmətə.

M.Ş.Vazehin bəzi əsərlərində narazılıq, xalq etirazı, üsyan-

karlıq ruhu açıq-aydın ifadə olunur. Onun epik-lirik planda yazdığı “Sədi və şah” poeması üslubu, ideya-bədii təsiri etibarilə ictimai məna daşıyır. Əsərdə xalq iradəsinin nəticə etibarilə təntə-nəsi fikri cəsarətlə irəli sürülmüşdür. Epik səciyyəli əsərində Mirzə Şəfinin şahlıq haqqında maraqlı fikirlər irəli sürülmüşdür: “Şah ağılsız və axmaqdır, lakin camaat avam olduğu üçün o, padşahlıq edə bilər. Şairə görə xalq maariflənərsə, onun əqli və kamalı yerində olarsa, hakimiyyətin özbaşınalığına son qoyula bilər.”

Bibl ioqrafiya

21

M.Ş.Vazeh ədəbiyyatın bədii-estetik rolunu doğru dərk edib qiymətləndirən və onu əməli işində müvəffəqiyyətlə həyata keçir-məyi bacaran müqtədir sənətkarlarımızdandır. O, tərbiyədən kənar, insan zövqünə və amalına uyğun gəlməyən sənət əsərini məqbul hesab etməmişdir. Şairin ədəbiyyat haqqında fikirləri onun həyatla daha sıx bağlılığı ilə səciyyələnir.

1853-cü ildə “Brokhaus” ensiklopediyası “Mirzə Şəfi” məqa-ləsində Mirzə Şəfini məşhur bir şair kimi təqdim edir.

Avropada “Mirzə Şəfinin nəğmələri” məşhur bəstəkarların da diqqətini özünə cəlb etmişdir. Böyük rus bəstəkarı Anton Rubin-şteyn Mirzə Şəfinin 13 əsərinə musiqi yazmışdır.

XIX əsr rus mədəniyyətinin qabaqcıl nümayəndələri Mirzə Şəfi yaradıcılığı ilə N.Çernışevskinin tələbəsi, dostu və məsləkda-şı, inqilabçı-demokrat M.L.Mixaylovun və rus əsilli N.İ.Eyfertin tərcümələri sayəsində tanış olmuşlar. Bolqar alimi Sonni Bayeva-nın yazdığına görə: “XIX əsrin 50-60-cı illərində Avropada sürətlə yayılmış və dəfələrlə böyük tirajlarla bir çox dillərdə çap olunmuş Mirzə Şəfi Vazehin şeirləri Bolqarıstanda da geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanmışdır”.

Mirzə Şəfi nəğmələrinin sürətlə yayılmasının 1-ci səbəbi şeirlərin “xəyyamsayağı” yazılaraq dünyəvi mahiyyət daşıması, ikincisi isə, ümumiyyətlə bu dövrdə Şərqə marağın artması idi. Rus yazıçıları Qafqaz aləmini romantikcəsinə qavramaq sahəsin-də Qərbi avropalılarla rəğbətdə idilər. Bu, o dövr idi ki, bir tərəf-dən “xəyalpərəst ingilislər və polyaklar” dağlı qəbilələrin “Şimal nəhəngi” ilə ümidsiz mübarizəsini tərənnüm edirdilər; o biri tərəfdən Puşkinin, Marlinskinin, Lermontovun əsərləri Qafqazı və onun sakinlərini artıq poetik koloritlə bəzəmişdir. Qafqaz Qərbi və Rusiyanı öz ədəbi yaradıcılığı ilə deyil, Avropa ədəbi yara-dıcılığı üçün əlverişli olan materialı ilə cəlb edirdi.

F.Bodenştedt 1872-ci ildə Almaniyada çıxan “Daheim” jur-nalının VIII nömrəsində “Mirzə Şəfi nəğmələrdə və həqiqətdə” adlı məqalə çap etdirdi. Bu məqalə “Mirzə Şəfi irsindən” başlığı altında nəşr olunan sonrakı kitabların girişində verilmişdir. Məqa-lədə deyilir: “...Mən hər zaman əsərlərimin toplusunun müqəddi-

Mirzə Şəfi Vazeh

22

məsinə, Mirzə Şəfiyə gələndə isə - Mirzə Şəfi ilə olan dürüst və kifayət qədər dolğun ünsiyyətimi əks etdirən “Şərqdə min bir gün” əsərimə istinad etmişəm.

Buna baxmayaraq, mən öz təcrübəmə əsaslanaraq, görürəm ki, bir çoxları Mirzə Şəfi ilə bağlı tarixçəni uydurma hesab edir, digərləri isə, ələlxüsus da, şərqşünaslar mənim hekayətimi həqiqi sayaraq bu şeirlərin ilk dəfə alman dilində çap olunduğunu məndən öyrənənə qədər dünyada bu qədər maraq doğuran şeirləri orijinalda görmək istədiklərini bildirirlər.

Demək istəməzdim ki, Mirzə Şəfi nəğmələrinin fars və tatar (Azərbaycan) dilindən azmı-çoxmu tamamlanmış tərcümələr hesab edilməsi mənə xoş deyildir, çünki mən həmişə tatar (Azər-baycan) və ya fars şairi deyil, alman şairi olmaq istəmişəm və biləndə ki, Humbolt, Tirş, Doberlayn, Flayşer kimi şəxsiyyətlər və bizim elm aləminin digər korifeyləri bu kiçik kitabçada əvvəldən axıradək alman ürəyinin döyüntüsünü və alman ruhunu hiss ediblər, mən buna hər zaman sevinmişəm. Sonralar çoxsaylı oxucuların da fikirlərindən məlum oldu ki, bu şeirlər, aforizmlər hər kəsə sevinc və təskinlik gətirir və onlar bu şeirlərin şəxsən mənə məxsus olduğu yaxud tərcümə edildiyi haqda düşünmür və buna görə baş sındırmırlar. Lakin son zamanlar, bu məsələyə tam aydınlıq gətirmək zərurəti ortaya çıxıb. Güman ki, M.Ş.Vazehin tam külliyyatı tam tapılıb, aşkara çıxarılması Avropada xeyli vaxtdan bəri sevilə-sevilə oxunan “Nəğmələr” müəllifi M.Ş.Va-zehin bədii irsini təsdiqləyən son nöqtə olacaqdır.”

Mirzə Fətəli Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxana-sının direktoru, professor Kərim Tahirovun rəhbərliyi ilə Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən şairin irsinin qorunub saxlanması məqsədilə “Mirzə Şəfi Vazeh” adlı biblioqrafiya tər-tib edilmişdir. Bu fundamental biblioqrafik göstəricini vərəq-lədikcə kitabxana əməkdaşlarının gərgin əməklərinin bəhrəsinin şahidi oluruq. İlk səhifələrdə verilmiş “M.Ş.Vazehin lirikasından hikmətli sözlər”, “M.Ş.Vazehin lirikasından nümunələr”, “Gör-kəmli şəxsiyyətlər M.Ş.Vazeh haqqında” bölmələri bu müdrik insan haqqında gözəl fikirləri bir daha təsdiqləyir. Göstəricidə

Bibl ioqrafiya

23

şairin əsərləri, onun haqqında bu günə kimi yazılmış materiallar mövzuya uyğun bölmə və yarımbölmələr altında qruplaşdırılmış, şairin şeirlərinin Azərbaycan dilində orijinal variantını, eyni zamanda onların rus dilində tərcümələrini də səliqə ilə kitaba daxil etmişlər. Biblioqrafiyada ilk dəfə olaraq verilmiş “M.Ş.Vazeh dünya kitabxanalarında” bölməsində toplanan sənədlər ölməz sənətkarın irsinin bütün dünyada geniş yayıl-masına əyani sübutdur.

Bu fundamental tədqiqat əsəri çox gərgin və əziyyətli bir əməyin məhsuludur. Bu xeyirxah işdə əməyi olan əməkdaşlara uğurlar arzulayırıq. Bu biblioqrafiya gələcəkdə M.Ş.Vazeh tədqiqatçıları üçün ən etibarlı mənbə rolunu oynayacaq və uğurlu araşdırmalar üçün yaxşı zəmin yaradacaqdır.

Akif Əmirxan oğlu Bayramov, filologiya elmləri doktoru,

professor

Mirzə Şəfi Vazeh

24

Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri

Mirzə Şəfi Vazeh 1794-cü ildə Gəncə şəhərində Gəncə xa-

nının baş memarı Kərbəlayı Sadığın ailəsində anadan ol-muşdur.

- İlk təhsilini Gəncə şəhərində Şah Abbas məscidi ya-nında mədrəsədə almış, ərəb və fars dillərini mükəm-məl öyrənmiş, xəttatlıq sənətinə yiyələnmişdir.

1804 - Gəncə məscidində müxtəlif kitabların üzünü

köçürməklə məşğul olmuş və bu zamandan “Mirzə” adını daşımağa başlamışdır.

1820 - Şərqin panteist, sufi-fəlsəfi görüşləri ilə maraqlanan

Hacı Abdulla adlı şəxslə tanış olmuşdur. Hacı Abdul-la onu oğulluğa götürmüş və təhsilini yenidən davam etdirmişdir; - Gəncədə “Divani-hikmət” ədəbi məclisini təşkil etmişdir.

1820-1825 - Cavad xanın qızı Püstə xanımın mülkünü idarə

etmək və yazı-pozu işlərini görmək üçün onun yanında qulluğa girmişdir.

1821 - “Məktubun intizarında” aşiqanə-lirik poemasını

yazmışdır. 1830 - Şah Abbas məscidi yanında xüsusi məktəb açmış,

burada nəstəliq xətti ilə yazıb-oxumağı, xəttatlıq sənətini təlim etmişdir.

Bibl ioqrafiya

25

1832 - M.F.Axundovla tanış olmuş və ona kalliqrafiyadan dərs demişdir.

1840 - Gəncəni tərk edib Tiflisə köçmüşdür;

- M.F.Axundovun məsləhəti ilə Tiflis Qəza məktəbin-də Azərbaycan və fars dillərindən dərs demişdir.

1840-1844 - Gəncədə təsis etdiyi “Divani-hikmət” ədəbi məclisi-

nin fəaliyyətini Tiflisdə davam etdirmişdir. 1841 - M.F.Axundovla birlikdə Tiflisdə litoqrafiya açmaq

istəmiş, bu istəkləri nəticəsiz qalmışdır; - Tiflisdə şəhər gimnaziyasının müəllimi F.Boden-ştedtlə tanış olmuş, ona Azərbaycan və fars dillərini öyrətmişdir; - “Müdriklik açarı” adlı şeirlər dəftərini F.Bodenşted-tə hədiyyə etmişdir.

1846 - Gəncəyə qayıtmış və Gəncə qəza məktəbində Azər-

baycan dili və şəriət müəllimi işləmişdir. 1849 - Tiflis şəhər gimnaziyasında fars və Azərbaycan dili

fənni üzrə müəllim işləmişdir. 1850 - Tiflis şəhər gimnaziyasının baş müəllimi İ.Qriqor-

yevlə birlikdə Azərbaycan poeziyasının ilk “Müntə-xəbat”ını hazırlamışdır; - F.Bodenştedt Berlində nəşr etdirdiyi “Şərqdə min bir gün” adlı səyahət xatirələri kitabında M.Ş.Vazehin şeirlərindən nümunələr verilmişdir.

1851 - Almaniyada F.Bodenştedt “Mirzə Şəfinin nəğmələ-

ri” adlı ilk kitabı nəşr etdirmişdir. 1851-1863 - Almaniyada “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adlı kitab 12

dəfə nəşr edilmişdir.

Mirzə Şəfi Vazeh

26

1852 - “Azərbaycan ləhcəsinin tatar müntəxəbatı” dərsliyini nəşr etdirmək üçün Təbriz şəhərinə göndərilmişdir;

- Noyabr ayının 16-da Tiflisdə vəfat etmiş, müsəlman qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

1855 - “Azərbaycan ləhcəsinin tatar müntəxəbatı” dərsliyi

daşbasması üsulu ilə çap olunmuşdur. 1865 - Almaniyada “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adlı kitab 6

dəfə nəşr edilmişdir. 1866 - F.Bodenştedtin “Mirzə Şəfinin irsindən” kitabı

Almaniyada çap olunmuşdur. 1870 - Rus bəstəkarı Anton Rubinşteyn Mirzə Şəfinin söz-

lərinə on iki romans yazmışdır. 1878 - Rus şairi V.Markov “Görüşə” adlı kitabına şairin

şeirlərindən nümunələr daxil etmişdir. 1880 - “Nəğmələr” kitabı N.E.Eyfert tərəfindən tərcümə

olunaraq “Песни Мирзы Шафи с прологом Фрид-риха Боденштедта” adı ilə Moskvada nəşr edilmişdir.

1887 - Avstriya bəstəkarı Karl Milyargerin “Mirzə Şəfinin

şərqiləri” adlı operası ilk dəfə Berlin teatrında tama-şaya qoyulmuşdur.

1889 - “Mirzə Şəfinin Qərb-Şərq divanı” Almaniyanın

Leypsiq şəhərində nəşr edilmişdir. 1903 - “Mirzə Şəfinin nəğmələri”nin müdrik fikirlərdən

ibarət olan hissəsi İ.S.Prodan tərəfindən rus dilinə tərcümə edilərək “Песни и изречения мудрости” adı ilə Yuryev (indiki Tartu) şəhərində nəşr edilmişdir;

Bibl ioqrafiya

27

- “Nəğmələr” kitabı N.E.Eyfert tərəfindən tərcümə olunaraq “Песни Мирзы Шафи с прологом Фрид-риха Боденштедта” adı ilə yenidən Moskvada nəşr edilmişdir.

1907 - N.E.Eyfert tərəfindən tərcümə olunan “Песни

Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденштед-та” kitabı “Mirzə Şəfi. Nəğmə və romanslar toplusu” adı ilə Moskvada nəşr olunmuşdur.

1920 - Azərbaycan mətbuatında ilk dəfə Salman Mümtaz

şairin həyat və yaradıcılığı haqqında “Mirzə Şəfi” adlı məqaləsini “Qurtuluş” jurnalının birinci nömrəsində çap etdirmişdir.

1926 - Salman Mümtazın “Mirzə Şəfi Vazeh” adlı kitabı

Bakıda nəşr edilmişdir. 1929 - Əli Əjdər Səidzadənin “Gəncəli böyük mütəfəkkir

və şair Mirzə Şəfi Vazeh” adlı kitabı Gəncədə çap edilmişdir.

1937 - Şairin üç qəzəli Rəsul Rza tərəfindən tərcümə

edilərək “Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap edilmişdir. 1938 - İvan Enikolopov şairin həyat və yaradıcılığından

bəhs edən “Поэт Мирза Шафи” kitabını nəşr etdir-mişdir;

- Şairin şeirlərindən bir neçəsi rus şairləri V.Luqov-skoy və Y.Dolmatovski tərəfindən tərcümə edilərək Moskvada nəşr olunan “Azərbaycan poeziyası antolo-giyası” kitabına daxil edilmişdir.

1940 - Əli Əjdər Seyidzadənin “Mirzə Şəfi, yoxsa Boden-

ştedt” adlı kitabı rus dilində Bakıda çap edilmişdir.

Mirzə Şəfi Vazeh

28

1952 - Şairin altı şeiri Mir Mehdi Seyidzadənin tərcüməsin-də “Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap edilmişdir.

1958 - Azərbaycan ədəbiyyatşünas-alimi Mikayıl Rəfili

tərəfindən rus dilində “Mirzə Şəfi dünya ədəbiyyatın-da” kitabı Bakıda işıq üzü görmüşdür.

1961 - Mirzə Şəfi Vazehin “Nəğmələr” kitabı Bakıda nəşr

edilmişdir. 1964 - Balaş Azəroğlu şairin fars dilində yazdığı poema və

qəzəllərini tərcümə edərək “Azərbaycan” jurnalında çap etdirmişdir;

- Həmid Məmmədzadə tərəfindən Mirzə Şəfi Vazehin 1821-ci ilin əvvəllərində öz xətti ilə yazıya almış olduğu “Məktubun intizarında” poeması Gürcüstanın G.Gegelidze adına Əlyazmalar İnstitutunda aşkar olunmuşdur; - Rus şairləri Naum Qrebnev və L.Maltsev M.Ş.Vaze-hin şeirlərini alman dilindən rus dilinə tərcümə edərək “Lirika” adı ilə Bakıda nəşr etdirmişlər.

1967 - Əsərlərindən ibarət “Lirika” kitabı Moskvada “Xu-

dojestvennaya literatura” (Художественная лите-ратура) nəşriyyatında yenidən çap edilmişdir.

1968 - Gəncədə Mirzə Şəfi adına 16 nömrəli tam orta

məktəb fəaliyyətə başlamışdır. 1969 - Əli Əjdər Səidzadənin “Mirzə Şəfi Vazeh” kitabı

Bakıda rus dilində nəşr edilmişdir. 1975 - Akif Bayramovun “Klassik irsimizdən (Mirzə Şəfi

Vazehin bədii yaradıcılığı Azərbaycan və alman mənbələrində)” kitabı Bakıda nəşr olunmuşdur.

1980 - Akif Bayramovun “Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi”

kitabı Bakıda nəşr olunmuşdur.

Bibl ioqrafiya

29

- Əlisa Nicatın Mirzə Şəfi Vazehə həsr etdiyi “Nəğ-məyə dönmüş ömür” romanı Bakıda nəşr edilmişdir.

1981 - İyun ayının 8-də Azərbaycan KP MK-nın birinci

katibi Heydər Əliyev “Azərbaycanın maarifpərvər şairi M.Ş.Vazehin yaradıcılıq irsinin öyrənilməsini gücləndirmək haqqında” qərar imzalamışdır.

1982 - Nəbi Xəzrinin Mirzə Şəfi Vazehə həsr etdiyi

“Heykəlsiz abidə” əsəri Bakıda nəşr edilmişdir. 1983 - Mədəniyyət Nazirliyi M.F.Axundov adına Azər-

baycan Dövlət Kitabxanasına M.Ş.Vazehin ölkəmizdə və xaricdə nəşr edilmiş əsərlərinin, habelə onun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş ədəbiyyatın tam biblioqrafiyasının tərtib edilib dərc olunmasının təmin edilməsi barədə təklif vermişdir.

1987 - Fridrix Bodenştedtin “Mirzə Şəfi haqqında xatirə-

lər” kitabı alman dilindən tərcümə edilərək Bakıda nəşr edilmişdir; - Mirzə Şəfi Vazehin “Şeirlər məcmuəsi” (cüng) və “Nəğmələr” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir. - M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Kitabxanası “Mirzə Şəfi Vazeh” biblioqrafiyasını (Azərbaycan və rus dillərində) çap etdirmişdir.

1990 - Əlisa Nicatın Mirzə Şəfi Vazehə həsr etdiyi

“Gəncəli müdrik” adlı ikinci romanı Bakıda nəşr olunmuşdur.

1994 - M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Kitabxana-

sında “Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsinin kitabxanalar-da təbliği” adlı metodik vəsait nəşr olunmuşdur.

Mirzə Şəfi Vazeh

30

2004 - Mirzə Şəfi Vazehin “Nəğmələr” kitabı Bakıda yenidən nəşr olunmuşdur.

2005 - Vaqif Arzumanlının “Mirzəşəfişünaslıqda yeni mər-

hələ” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir; - Salman Mümtazın “Mirzə Şəfi Vazeh” adlı kitabı Bakıda yenidən nəşr edilmişdir.

2008 - Akif Bayramovun “Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi

Vazeh haqqında xatirələri” və “Nəğmələr şairi Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi” kitabları Bakıda təkrar nəşr edilmişdir.

2010 - Fəxrəddin Veysəllinin “Mirzə Şəfi Vazeh və Boden-

ştedt: yozmalar və faktlar” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir; - Zaman Əsgərlinin “Mirzə Şəfi Vazeh” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir; - Almaniyanın Payne şəhərində azərbaycanlı heykəl-təraş Teymur və Mahmud Rüstəmov qardaşları tərə-findən Mirzə Şəfi Vazeh və onun şagirdi Fridrix fon Bodenştedtə həsr olunmuş xatirə lövhəsi açılmışdır.

2012 - AMEA Gəncə bölməsinin binasının qarşısında büstü

qoyulmuşdur. 2014 - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham

Əliyev “Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalamışdır. - Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Gənclər Fondunun 5-ci qrant yardımı çərçivəsində XIX əsrin görkəmli şairi Mirzə Şəfi Vazehin internet portalı hazırlanmışdır. http://www.nuhun.net/news/ - Şairin “Nəğmələr” və “Şeirlər məcmuəsi” kitabları əsasında tərtib edilmiş “Məhəbbət təranələri” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir;

Bibl ioqrafiya

31

- Fridrix Bodeştedtin “Mirzə Şəfi haqqında xatirələr: Şərqdə min bir gün” kitabı Bakıda nəşr edilmişdir.

2017 - Gəncədə Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə inşa

edilən Mirzə Şəfi Vazeh muzeyi fəaliyyətə başlamış-dır. Muzeyin qarşısında şairin heykəli qoyulmuşdur. - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev noyabr ayının 10-da Gəncədə Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə inşa edilən Mirzə Şəfi Vazeh muzeyinin binasının açılışında iştirak etmişdir.

2018 - Şairin “Kitabi-türki” (“Türk dili kitabı)” dərsliyi

Bakıda “Elm və təhsil” nəşriyyatında çap edilmişdir.

2019 - Anadan olmasının 225 illik yubileyi tamam ol-muşdur;

- İlk dəfə olaraq şairin əsərlərinin külliyyatı Xalq Bank tərəfindən “Xalq Əmanəti” seriyasından nəfis şəkildə nəşr olunmuşdur;

- M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından böyük şairin indiyədək Azərbaycanda və xarici ölkə-lərdə müxtəlif dillərdə dərc olunmuş bütün kitabla-rını, dünya Milli və Universitet kitabxanalarında mühafizə olunan əsərlərini, AMEA-nın M.Füzuli adı-na Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan əlyazmalarını əhatə edən fundamental biblioqrafiyanı nəşr etmişdir;

- Milli Kitabxana tərəfindən “Mirzə Şəfi Vazeh” Elektron Məlumat bazası hazırlanaraq kitabxananın saytında yerləşdirilmişdir; - Mirzə Şəfi Vazehin 225, alman şairi Fridrix fon Bodenştedtin 200 illlik yubileylərinə həsr olunmuş “Tiflisdən Payneyə” filmi çəkilmişdir (ideya müəllifi Çingiz Abdullayev; ssenari müəllifi Yasəmən Quliyeva).

Mirzə Şəfi Vazeh

32

Основные даты жизни и творчества Мирза Шафи Вазеха

Мирза Шафи Вазех родился в 1794 году в Гяндже в

семье Кербалаи Садыга - главного зодчего гянджинского хана

- Начальное образование получил в Гяндже в

медресе при мечети Шаха Аббаса, превосходно овладел арабским и персидским языками, а также искусством каллиграфии.

1804 - Был переписчиком книг в Гянджинской ме-

чети и с того времени стал носить прозвище «Мирза» (писарь).

1820 - Состоялось знакомство с Гаджи Абдуллой –

многосторонне образованным человеком, интере-сующимся пантеизмом Востока, суфийской фи-лософией;

- Стал названым сыном Гаджи Абдуллы и продолжил свое обучение;

- Принимал участие в литературном меджлисе «Дивани-хикмет» в Гяндже.

1820-1825 - Поступил на службу к дочери Джавад-хана –

Пюста-ханым и стал управителем ее имущества и делопроизводителем.

1821 - Написал лирическую поэму «В ожидании

письма».

Bibl ioqrafiya

33

1830 - Открыл при мечети Шаха Аббаса особую школу, в которой преподавалось искусство каллиграфии.

1832 - Состоялось знакомство с М.Ф.Ахундовым.

Мирза Шафи Вазех обучает М.Ф.Ахундова искусству каллиграфии.

1840 - Покинул Гянджу и переехал в г.Тифлис;

- По совету М.Ф.Ахундова начал преподавать в Тифлисской уездной школе азербайджанский и персидский языки.

1840-1844 - Возродил в Тифлисе деятельность гянджинского

литературного меджлиса «Дивани-хикмет» . 1841 - Совместно с М.Ф.Ахундовым хотел открыть в

Тифлисе литографию, однако этим мечтам не суждено было сбыться; - Познакомился с учителем Тифлисской город-ской гимназии Ф.Боденштедтом и начал препо-давать ему азербайджанский и персидский языки; - Подарил Ф.Боденштедту тетрадь стихов под названием «Ключ мудрости».

1846 - Возвратился в Гянджу и начал преподавать в

Гянджинской уездной школе азербайджанский язык и основы шариата.

1849 - Стал преподавать в Тифлисской городской гим-

назии азербайджанский и персидский языки. 1850 - Совместно с педагогом Тифлисской городской

гимназии И.Григорьевым начал работу над со-ставлением первой «Хрестоматии азербайджан-ской поэзии»;

Mirzə Şəfi Vazeh

34

- Ф.Боденштедт издал в Берлине книгу «Тысяча и один день на Востоке», в которую включил образцы поэзии М.Ш.Вазеха.

1851 - Ф.Боденштедт издал в Германии первую книгу

«Песен Мирза Шафи». 1851-1863 - Книга «Песни Мирза Шафи» издается в Гер-

мании 12 раз. 1852 - Выехал в Тебриз для издания учебника «Хрес-

томатия азербайджанского наречия татарского языка»; - 16 ноября скончался в Тифлисе и был похоронен на тифлисском мусульманском кладбище.

1855 - Учебник «Хрестоматия азербайджанского наре-

чия татарского языка» был отпечатан оттисковым методом.

1865 - Книга «Песни Мирза Шафи» была издана в

Германии шесть раз. 1866 - Была опубликована книга Ф.Боденштедта «Из

наследия Мирза Шафи». 1870 - Русский композитор Антон Рубинштейн написал

на стихи Мирзы Шафи 12 романсов. 1878 - Русский поэт В.Марков включил в свою книгу

«На встречу» стихи Мирза Шафи. 1880 - Книга «Песни Мирза Шафи» была переведена

Н.Э.Эйфертом и издана в Москве под названием «Песни Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденштедта».

Bibl ioqrafiya

35

1887 - Берлинском театре впервые была поставлена опера австрийского композитора Карла Мильяр-гера «Песни Мирза Шафи».

1899 - Был издан диван «Запад-Восток». 1903 - В городе Юрьев (нынешний Тарту) в переводе

С.Продана на русский язык были изданы «Песни и изречения мудрости», основанные на «Песнях Мирза Шафи»; - «Книга песен» в переводе Н.Э.Эйферта вновь была издана в Москве под названием «Песни Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденш-тедта».

1907 - «Песни Мирзы Шафи с прологом Фридриха

Боденштедта» в переводе Н.Э.Эйферта были изданы в Москве под названием «Мирза Шафи. Песни и романсы»

1920 - Впервые в азербайджанской печати в журнале

«Спасение» («Гуртулуш») была опубликована статья Салмана Мумтаза «Мирза Шафи», посвя-щенная жизни и творчеству поэта.

1926 - В Баку была опубликована книга Салмана

Мумтаза «Мирза Шафи Вазех». 1929 - Была опубликована книга Али Аждара Сеидзаде

«Выдающийся гянджинский поэт и мыслитель Мирза Шафи Вазех».

1937 - Три газели поэта в переводе Расула Рзы были

опубликованы в «Адабиййат газети» (Литератур-ной газете).

Mirzə Şəfi Vazeh

36

1938 - Была издана книга Ивана Ениколопова «Поэт Мирза Шафи» о жизни и творчестве поэта;

- Несколько стихотворений поэта в переводах В.Луговского и Ю.Долматовского были включены в «Антологию азербайджанской поэзии», издан-ную в Москве.

1940 - В Баку была опубликована книга Али Аждара

Сеидзаде «Мирза Шафи или Боденштедт» на русском языке.

1952 - Шесть стихотворений поэта в переводе Мирмех-

ди Сеидзаде были опубликованы в «Адабиййат газети» (Литературной газете).

1958 - Была издана на русском языке книга азербайд-

жанского ученого-литературоведа Микаила Рафили «Мирза Шафи в мировой литературе».

1961 - В Баку была издана книга Мирза Шафи Вазеха

«Песни» . 1964 - В журнале «Азербайджан» в переводе Балаша

Азероглу были опубликованы газели и фарсоя-зычная поэма Мирза Шафи;

- В Институте рукописей им. Г.Геделидзе в Грузии Гамидом Мамедзаде была найдена поэма «В ожидании письма», собственноручно записан-ная Мирза Шафи в 1821 году; - В Баку была издана книга «Лирика», в которую вошли переводы стихов Мирза Шафи. Переводы были выполнены с немецкого языка Наумом Гребневым и Л.Мальцевым.

Bibl ioqrafiya

37

1967 - Книга «Лирика» была вновь опубликована в Москве в издательстве «Художественная литера-тура».

1968 - В Гяндже была открыта средняя общеобразова-

тельная школа № 16 им. Мирза Шафи. 1969 - В Баку была издана книга на русском языке Али

Аждара Сеидзаде «Мирза Шафи Вазех». 1975 - Была опубликована книга Акифа Байрамова «Из

классического наследия (творческое наследие Мирза Шафи Вазеха в азербайджанских и немец-ких источниках) в Баку.

1980 - В Баку была опубликована книга Акифа

Байрамова «Творческое наследие Мирза Шафи Вазеха». - В Баку был издан роман Алиса Ниджата «Жизнь словно песня», посвященная Мирза Шафи Вазеху.

1981 - 8 июня первый секретарь ЦК КП Азербайджана

Гейдар Алиев подписал указ «Об усилении изучения творческого наследия азербайджанского поэта-просветителя М.Ш.Вазеха.

1982 - В Баку было опубликовано произведение Наби Хазри «Памятник без монумента», посвященное Мирза Шафи Вазеху.

1983 - Министерство Культуры поручило Государст-

венной Библиотеке им. М.Ф.Ахундова подгото-вить полную библиографию творчества Мирза Шафи Вазеха, в которой отразились бы не только произведения поэта (опубликованные как в нашей стране, так и за рубежом), но и произведения, пос-вященные жизни и творчеству Мирза Шафи.

Mirzə Şəfi Vazeh

38

1987 - В Баку была опубликована книга Фридриха Боденштедта «Воспоминания о Мирза Шафи»; - В Баку был опубликован «Сборник стихов» и «Песни».Мирза Шафи Вазеха; - В Азербайджанской Государственной Биб-лиотеке им. М.Ф.Ахундова на азербайджанском и русском языках была опубликована книга «Мирза Шафи Вазех: библиография».

1990 - В Баку был издан роман Алиса Ниджата «Гянд-

жинский роман», посвященный Мирза Шафи Вазеху.

1994 - В Азербайджанской Государственной Библиоте-

ке им. М.Ф.Ахундова было издано методическое пособие «Пропаганда в библиотеках творческого наследия Мирза Шафи Вазеха».

2004 - В Баку была вновь издана книга Мирза Шафи Вазеха «Песни».

2005 - Издана книга Вагифа Арзуманлы «Новые стра-

ницы в исследовании творчества Мирза Шафи»; - Издана книга Салмана Мумтаза «Мирза Шафи Вазех».

2008 - В Баку изданы книги Акифа Байрамова «Воспо-

минания Фридриха Боденштедта о Мирза Шафи Вазехе» и «Литературное наследие поэта песен Мирза Шафи Вазеха».

2010 - Издана книга Фахраддина Вейсалли «Мирза

Шафи Вазех и Боденштедт: факты и вымыслы»; - Издана книга Замана Аскерли «Мирза Шафи Вазех»;

Bibl ioqrafiya

39

- В Германии в городе Пайне была открыта памят-ная доска, посвященная Мирза Шафи Вазеху и его ученику Фридриху Боденштедту. Доска была открыта азербайджанскими скульптурами Тей-муром и Махмудом Рустамовыми.

2012 - При входе в Гянджинское отделение НАНА был

воздвигнут бюст поэта. 2014 - Президент Азербайджанской Республики

Ильхам Алиев подписал указ «О праздновании 220-летнего юбилея Мирза Шафи Вазеха»; - В рамках программы 5-го гранта Форума Моло-дежи при Президенте Азербайджанской Респуб-лики был подготовлен интернет-портал, посвя-щенный выдающемуся поэту 19 века Мирза Шафи Вазеху http://www.nuhun.net/news/;

- В Баку была издана книга Ф.Боденштедта «Вос-поминания о Мирза Шафи Вазехе: Тысяча и один день на Востоке»; - Была издана книга Мирза Шафи Вазеха «Мело-дии любви»;

2017 - В Гяндже при поддержке Фонда Гейдара Алиева

был открыт музей Мирза Шафи Вазеха. При входе в музей был воздвигнут бюст поэта; - Президент Азербайджана Ильхам Алиев прини-мал участие при открытии в Гяндже музея Мирза Шафи Вазеха.

2018 - В Баку был издан учебник поэта Мирза Шафи

«Китаби-тюрки» (Книга тюркского языка), выпу-щенная издательством “Elm və təhsil”.

Mirzə Şəfi Vazeh

40

2019 - Исполнилось 225 лет со дня рождения поэта; - Первое полное собрание сочинений М.Ш.Вазеха на азербайджанском, немецком и русском языках было издано в рамках проекта «Xalq Əmanəti» («Народное достояние») Халг Банком;

- Азербайджанской Национальной Библиотекой имени М.Ф.Ахундова, из серии «Выдающиеся личности Азербайджана», издана фундаменталь-ная библиография великого поэта. Библиография охватывает все произведения поэта, изданные на разных языках в Азербайджане и за рубежом, а также материалы, хранящиеся в Институте руко-писей имени М.Фузули Национальной Академии Наук Азербайджана и национальных и универ-ситетских библиотеках мира; - Азербайджанской Национальной Библиотекой подготовлена электронная база данных «Мирза Шафи Вазех» и размещена на веб-сайте библио-теки. - В связи с 225 летием М.Ш.Вазеха и 200 летием немецкого поэта Ф.фон Боденштедта был снят фильм «Из Тифлиса в Пайне» (автор идеи Чингиз Абдуллаев, автор сценария Ясемен Гулиева).

Bibl ioqrafiya

41

Grunddaten von dem Leben und Schaffen von Mirsa Schafy Waseh

Mirsa Schafy Waseh wurde 1794 in Gändshä in der Familie

des Chefarchitekten Gändshä Chan Karbalai Sadig geboren. - Er erhielt seine erste Ausbildung in der Medresse in der Nähe der Shah Abbas-Moschee in Ganja, lernte Arabisch und Persisch und beherrschte die Kalligraphiekunst.

1804 - In der Gändshä Moschee beschäftigte er mit der

Übertragung verschiedener Bücher und trug seitdem den Namen „Mirsa”.

1820 - Er lernteeine Person namens Hadshi Abdulla

kennen, die sich für pantheistische und sufi-philosop-hische Treffen im Orient interessierte. Er wurde von Hadshi Abdulla adoptiert und umerzogen; - Er organisierte literarische Versammlung „Divani-Hikmät“ in Gändshä.

1820-1825 - Um das Eigentum des Dshawad Chans Tochter

Pusta Chanum zu verwalten und sich schriftlich und öffentlich zu engagieren, arbeitete er bei Ihnen.

1821 - Er schrieb das Liebesgedicht „in der Erwartung des

Briefes“. 1830 - Er eröffnete eine Privatschule in der Nähe der Schah

Abbas-Moschee, wo er selbst Schreiben, Lesen und Kalligraphiekunst studierte.

Mirzə Şəfi Vazeh

42

1832 - Er lernte M.F.Achundow kennenund unterrichte in Kalligraphie.

1840 - Er verließ Gändshä und zog nach Tiflis;

- Er unterrichtete in Aserbaidschanisch und Persisch an der Tiflis Schulemit Anraten von M.Achundow.

1840-1844 - Er setzte die Tätigkeit des in Gändshä gegründeten-

literarische Versammlung „Divani-Hikmät“ in Tiflis fort;

1841 - Zusammen mit M.F.Achundow wollte er eine Litho-

graphie in Tiflis eröffnen, aber diese Träume waren vergebens; - traf sich mit F. von Bodenstedt, dem Lehrer des städtischen Gymnasiums in Tiflis, und brachte ihm die Sprachen Aserbaidschanisch und Persisch bei; - Das Gedichtband „Weisheitsschlüssel“ wurde bei F. von Bodenstedt vorgestellt.

1846 - Er kehrte nach Gändshä und arbeitete als Lehrer der

aserbaidschanischen Sprache und in Scharia in der Gändshä Schule.

1849 - Er arbeitete als Lehrer für Persisch und Aserbaids-

chanisch am Tiflis Gymnasium. 1850 - Zusammen mit Grigorjew, dem Hauptlehrer des

Tiflis Gymnasiums, bereitete er den ersten „Münta-chabat“ („Die literarische Lektüre“) der aserbaidscha-nischen Poesie vor. - Am Erinnerungsbuch „Tausend und ein Tag im Orient“, die von F. von Bodenstedt in Berlin veröffentlicht war, wurde die Beispiele der Gedichte von M.Sch.Waseh gegeben.

Bibl ioqrafiya

43

1851 - In Deutschland veröffentlichte F. von Bodenstedt das erste Buch mit dem Titel „Die Lieder des Mirsa Schafy“.

1851-1863 - Das Buch „Die Lieder des Mirsa Schafy“ wurde

zwölfmal in Deutschland veröffentlicht. 1852 - Umdas Lehrbuch “Tatarlektüre des aserbaidschanis-

chen Dialekts“ zu veröffentlichen, wurde nach Täbris gesandt; - Er starb am 16. November in Tiflis, wurde auf einem muslimischen Friedhof begraben.

1855 - Das Lehrbuch des „Tatarlektüre des aserbaidscha-

nischen Dialekts“ wurde nach der Methode der Litho-graphie veröffentlicht.

1865 - Das Buch „Die Lieder des Mirsa Schafy“ wurde

sechsmal in Deutschland veröffentlicht. 1866 - Das Buch „Aus dem Nachlasse Mirsa Schafy’s“ von

F. Bodenstedt wurde in Deutschland erschienen. 1870 - Der russische Komponist Anton Rubinstein schrieb

zwölf Romanzen für Mirsa Schafy’s Worte. 1878 - Der russische Dichter V. Markow hat in sein Buch

„Zum Treffen“ Beispiele der Gedichte des Dichters aufgenommen.

1880 - „Die Lieder“ wurde von N.E.Ejfert übersetzt und

wurde unter dem Namen “Песни Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденштедта” ("Die Lieder von Mirsa Schafy mit dem Prolog Friedrich von Bodenstedt“), in Moskau erschienen.

Mirzə Şəfi Vazeh

44

1887 - Die Oper des österreichischen Komponisten Karl Miljarger „Mirsa Schafy's Lieder“ wurde erstmals im Berliner Theater aufgeführt.

1889 - „Die West-Ost-Diwan von Mirsa Schafy“ wurde in

Leipzig veröffentlicht. 1903 - Ein Teil derweise Ideen von „Die Lieder des Mirsa

Schafy“ wurde von I.S.Prodan ins Russische übersetzt und wurde unter den Namen „Песни и изречения мудрости“ („Die Lieder und die Aussprüche der Weisheit“) in Jurjev (heute Tartu) veröffentlicht; - „Die Lieder“ wurde von N.E.Eyfert übersetzt und wurde unter dem Namen “Песни Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденштедта” („Die Lieder von Mirsa Schafy mit dem Prolog Friedrich von Bodenstedt“), erneut in Moskau veröffentlicht.

1907 - Das von N.E.Eyfert übersetzende Buch “Песни

Мирзы Шафи с прологом Фридриха Боденштедта” („Die Lieder von Mirsa Schafy mit dem Prolog Friedrich von Bodenstedt“) wurde unter den Namen „Mirsa Schafy. Sammlung von Lieder und Roman-zen“ in Moskau veröffentlicht.

1920 - Zum ersten Mal in der aserbaidschanischen Presse

hat Salman Mumtasseinen Artikel über das Leben und Schaffen des Dichters unter den Namen „Mirsa Schafy“ an erster Ausgabe „Befreiung“ Magazins veröffentlicht.

1926 - Salman Mumtas'Buch „Mirsa SchafyWazeh“ wurde

in Baku erschienen.

Bibl ioqrafiya

45

1929 - Das Buch „Genialer Denker und Dichter Mirsa Schafy Wazeh von Gändschä“ von Ali Adzdar Sejidzadeh wurde in Gändschäveröffentlicht.

1937 - Drei Gaselen des Dichters wurde von Rasul Rsa

übersetzt und in „Literatur-Zeitung“ veröffentlicht. 1938 - Ivan Enikolopow veröffentlichte das Buch “Поэт

Мирза Шафи” (Dichter Mirsa Schafy), das über das Leben und Schaffen des Dichters darstellt ; - Einige der Gedichte des Dichters wurden von den russischen Dichtern V.Lukovskoj und Y.Dolma-towski übersetzt und ins Buch “Anthologie der Aserbaidschanischen Poesie“aufgenommen, das in Moskau veröffentlicht wurde.

1940 - Das Buch „Mirsa Schafy oder Bodenstedt“ von Ali

Adzdar Sejidsadehwurde in Baku in russischer Sprache veröffentlicht.

1952 - Sechs Gedichte des Dichterswurde in der Überset-

zung von Mir Mehdi Sejidsadeh in der „Literatur-Zeitung“ veröffentlicht.

1958 - Das Buch „Mirsa Schafy in der Weltliteratur“ wurde

von dem aserbaidschanischen Literaturkritiker – Gelehrten Mikajil Rafiliauf Russisch in Baku erschienen.

1961 - Mirsa Schafy Waseh‘s Buch „Die Lieder“ wurde in Baku veröffentlicht.

1964 - Balasch Asaroghlu übersetzte auf Persisch verfas-

sende Gedichte und Gaselen des Dichters, und veröf-fentlichte in der Zeitschrift „Aserbaidschan“. - Am Anfang 1821 wurde Mirsa Schafy Waseh’s

Mirzə Şəfi Vazeh

46

Poem „In der Erwartung des Briefes“, das in seiner eigenen Zeile geschrieben wurde, am Institut für Manuskripte namens G.Gegelidse in Georgia von Hamid Mammadsadeentdeckt; - Die russischen Dichter Naum Grebnew und L.Maltsew haben die Gedichte von Mirsa Schafy Waseh aus dem Deutschen ins Russische übersetzt und unter den Namen „die Lyrik“ in Baku veröffen-tlicht.

1967 - Das aus Werken zusammengesetzte Buch „die

Lyrik“ wurde in Moskau im Verlag „Die schöngeisti-ge Literatur“ (Художественная литература) in Moskau erscheint.

1968 - In Gändshä wurde die Sekundarschule Nummer 16

namens Mirsa Shafi eröffnet. 1969 - Das Buch „Mirsa Schafy Wazeh“ von Ali Adydar

Sejidsadehwurde auf Russisch in Baku erschienen. 1975 - Akif Bayramow’s Buch „Aus dem klassischen Erbe

(Mirsa Schafy Wazeh‘s künstlerisches Schaffen in aserbaidschanischen und deutschen Quellen)“ wurde in Baku veröffentlicht.

1980 - Akif Bayramow‘s Buch „Mirsa Schafy Waseh’s

literarischer Nachlass“ wurde in Baku veröffentlicht. - Der Roman „Das Leben mit Melodie“, der Alisa Nidshat Mirsa Shafi Vazeh gewidmet ist, wurde in Baku veröffentlicht.

1981 - Am 8. Juni unterzeichnete Erster Sekretär der

Kommunistischen Partei Aserbaidschans, Heydar Aliyev„ über die Stärkung der Forschung des

Bibl ioqrafiya

47

Schaffens des aufklärenden Dichters Mirsa Schafy einen Beschluß.

1982 - Mirsa Shafi Wazeh gewidmete „Das Monument ohne

Statue" von Nabi Chasri wurde in Baku veröffentlicht. 1983 - Das Kulturministerium schlug der Staatsbibliothek

Aserbaidschans namens M.F.Achundowvor, eine vollständige Bibliographie der In-und Ausland veröf-fentlichten Werke von M.Sch.Waseh sowie seinem Leben und Schaffen gewidmete Literatur zu veröffentlichen.

1987 - Friedrich von Bodenstedt’s Buch „Erinnerungen an

Mirsa Schafy“ wurde aus dem Deutschen übersetzt und in Baku veröffentlicht; - Mirsa Shafi Waseh‘s Buch „Sammlung der Gedichte“ und „Die Lieder“ wurden in Baku veröffentlicht. - Staatsbibliothek Aserbaidschans namens M.F.Ac-hundow veröffentlichte die Bibliographie „Mirsa Schafy Waseh“ (Englisch und Russisch)

1990 - Der zweite Roman von Alisa Nidshat „Weisheit von

Gändshä“, dem Mirsa Schafy Wasehgewidmet ist, wurde in Baku veröffentlicht.

1994 - Das methodische Material über die „Propaganda des

literarischen Erbes von Mirsa Schafy Wazeh in Bibli-otheken“ wurde in der Staatsbibliothek Aserbai-dschans namens M.F.Achundow veröffentlicht.

2004 - Mirsa Schafy Waseh‘s Buch „Die Lieder“ wurde in

Baku erneut veröffentlicht. 2005 - Vagif Arsumanli‘s Buch „Die neue Phase auf der Studie

Mirsa Schafy Waseh“ wurde in Baku veröffentlicht.

Mirzə Şəfi Vazeh

48

- Salman Mumtas' Buch „Mirsa Schafy Wazeh“ wurde in Baku erneut veröffentlicht.

2008 - Akif Bayramow’s Bücher „Erinnerungenvon

Friedrich von Bodenstedtan Mirsa Schafy Waseh“ und „Literarisches Erbe von dem Lieder-Dichter Mirsa Schafy Waseh“ wurde wieder in Baku veröffentlicht.

2010 - Fachraddin Vejselli’s Buch mit dem Titel „Mirsa

Schafy Wazeh und Bodenstedt: Schriften und Fakten“ wurde in Baku veröffentlicht; - Saman Asgarli‘s Buch „Mirsa Schafy Wazeh“ wurde in Baku veröffentlicht; - Die Gedenktafel, der Mirsa Schafy Wazeh und seinem Schüler Friedrich von Bodenstedt gewidmet war, wurde von dem aserbaidschanischen Bildhauern Tejmur und Mahmud Rustamowin Payne, Deutsch-land eröffnet.

2012 - Vor dem Gebäude der Gändshä Filiale der ANAW

wurde die Büste platziert. 2014 - Der Präsident der Republik Aserbaidschan, Herr

Ilham Aliyev, hat eine Verordnung zum 220-jährigen Jubiläum von Mirsa SchafyWazeh unterzeichnet; - Im Rahmen des 5. Stipendiums der Jugendstiftung unter dem Präsidenten der Republik Aserbaidschan wurde ein Internetportal des großen Dichters des 19. Jahrhunderts, Mirsa Schafy Wazeh, erstellt. http://www.nuhun.net/news/ - Das Buch „Liebesmelodie“, basierend auf den Werken „Lieder“ und „Sammlung der Gedichte“ wurde in Baku veröffentlicht; - Friedrich von Bodenstedt’s Buch „Erinnerungen an Mirsa Schafy: Tausend und ein Tag im Orient“ wurde in Baku veröffentlicht.

Bibl ioqrafiya

49

2017 - Das in Gändshä mit Unterstützung der Hejdar Alijew Stiftung erbaute Mirsa Schafy Wazeh Museum hat seine Tätigkeit aufgenommen. Vor dem Museum wurde ein Denkmal des Dichters aufgestellt; - Der Präsident der Republik Aserbaidschan, Herr Ilham Aliyev, nahm an der Eröffnung des Mirsa Schafy Waseh Museums teil, das mit Unterstützung der Hejdar Alijew Stiftung am 10. November in Gändshä errichtet wurde.

2018 - Das Lehrbuch des Dichters „Kitabi-Türki“ („Das

Buch der türkischen Sprache“) wurde im Verlag „Wissenschaft und Bildung“ in Baku veröffentlicht.

2019 - 225 jähriges Jubiläum ist vollendet; - Die Sammlung der Werke des Dichters wurde

erstmals von der Volksbank in einer Reihe „Xalq Əmanəti“ („Volksgut“) veröffentlicht.

- National bibliothek Aserbaidschans namens M.F.Achundow veröffentlichte Grundbibliographie der bisherige alle Bücher des großen Dichters aus der Serie „Die herausragenden Persönlichkeiten Aserbai-dschans“, die in verschiedenen Sprachen in Aserbaid-schan und im Ausland veröffentlicht war, die aufbewahrende Werke der National - und Universitäts bibliotheken der Welt, die Manuskripte im Institut für Manuskripte namens M.Füsuli der ANAW;

- Die elektronische Datenbank „Mirsa Schafy Waseh” wurde von der National bibliothek erstellt und auf der Website der Bibliothek abgelegt.

-Der Film "Von Tiflis nach Pinea", gewidmet 200 Jubiläen von Mirza Schafy Vazeh 225, deutscher Dichter Friedrich von Bodenstedt (idee Chingiz Abdullayev, der Autor Yasamen Quliyeva).

Mirzə Şəfi Vazeh

50

Mirzə Şəfi Vazehin lirikasından

Ağlım gecə-gündüz yazıq qəlbimi Daima danlayar, daima söyər. Qəlbimsə sevdaya bir həris kimi, Daima istəyər, daima sevər.

***

Yenə gəldi qızıl gülün dövranı İşıq saçıb dörd bir tərəf vurdu bərq Cilvələnib yer üzünün hər yanı, Dodaqların busəsinə oldu qərq.

*** Küləklər işlədir dəyirmanları, Maşını tərpədir suyun buxarı. Döyüşə sövq edir bu qəlbimizi, Coşan hissimizin sərt tufanları. Lakin min küləkdən, tufandan, sudan Bütün qüvvələrin hamısından inan, Bir güclü qüvvə var, bir güclü nəsim, - Sənin məlahətli, incə nəfəsin!

*** Göy üzünü bəzəyirsə al günəş necə, Qəlb evimi bəzəyirsən sən də, eləcə. Yetişmişəm sayəndə mən bu səadətə, Könlüm bil ki, düçar olar sənsiz zülmətə.

Bibl ioqrafiya

51

*** Göydə dövrə vuran ulduzlara bax, Yenə nur saçırlar bizlərdən uzaq. Başımız üstündə o qızıl çətir, Bizim arzumuzdan toxunmuş nədir?! Durub bir-birindən uzaqda yanar, Gah batar, gah da ki, sayrışar onlar. Qəmli dursalar da, səmada titrək, Onlar da birləşər bir vaxt bizim tək.

***

Qoy o vaxta kimi ömür uzansın, Dövranın qanadı düşsün, dayansın. Şirin bir həsrətin, xoş xatirənin Qiyməti böyükdür, mənası dərin. İnan, çatmasa da əlim əlinə, Sənin yanındadır xəyalım yenə.

***

Fələyin çərxini saxlamaq olmaz, Böyük sevincin də ömrü olar az. Gəldim, məsud olam, yanına sənin Döndim, nəqş oldu ki, qəlbimə əksin,- Səadət yolunu göstərsin mənə, Bir də, çatmaq üçün əlim əlinə.

***

Vaxt var idi güclü, cavan qolumla, Səni bərk-bərk qucaqlayıb öpərdim. Gənclik getdi... Köhnə eşqin oduyla, Vurur qəlbim indiyədək... nə dərdim!

Mirzə Şəfi Vazeh

52

Mənim həyat üzüyümün qaşısan, O üzüyün bəzəyi sən, daşı sən. İnan, bütün nəğmələrim sənindir, Ürəyə bax... neyləyirsən yaşı sən.

***

Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır, Var olsun ol fikir, eşqə həyandır.

***

Yardan versə xəbər, Vazehə o badi-səhər, Qəbirdə olsa əgər, bil ki, gələr bir də dilə.

***

Bu kiçik məhəbbət təranələrim, Yaranmış ətrindən tər nanələrin. Əks-sədasıdır bu səslər, ey dost. Eşqin, səadətin və nalələrin...

***

Ağlımla qəlbimin özgə yolu var, Hər biri bir yolda puç edər məni. Birisi sevdadan uzaqlaşdırar, O biri sevdaya tuş edər məni.

***

Cəhalət içində olmuşdum sərsəm. Qocalıb getmişdim ürəyimdə qəm. Gümrah cavan etdi yenidən məni, Bir ney, bir məhəbbət, bir də ki, nəğməm.

*** Qəlbimin, ruhumun qanadıyla mən, Çıxdım aydınlığa zülmət gecədən. Gördüm şeiriyyətdə həqiqətimi Tapdım həqiqətdə şeiriyyətimi.

Bibl ioqrafiya

53

*** Selləri coşdurub, çaylar axdıran, Göydə buludlara şimşək çaxdıran, Sonsuz qüvvələri peyda eyləyən, Bəşər taleini vəsf edirəm mən.

***

Günəş işığını yayıb hər yana, Min rənglə nur səpir mavi ümmana. Onun şöləsindən bərq vuran sular, Az qalır alışa, az qalır yana.

***

Baxışın qəlbimə işıq, nur çilər, Onunla dünyanı ağıl dərk edər. Ən nəcib hisslərin açarıdır o, Ömrümün-günümün baharıdır o!

*** Misilsiz nemətdir seyr etmək səni, Baxdım, məftun etdi camalın məni. Uçdun, qanadlanıb üstümə birbaş, Sanki olmuş idik nə vaxtdı sirdaş.

Mirzə Şəfi Vazeh

54

Mirzə Şəfi Vazehin hikmətli sətirləri

İti qılınc sürüşərək düşsə yatağa Üzü yumşaq ipək üstdən sıçrar qırağa. Bu dünyada kəskinlikdən zor, gücdən artıq Səmər verər xeyirxahlıq və mehribanlıq.

***

Düzlüklə alçaqlıq çarpışan zaman Alçaqlıq nədənsə qazanır hər an. Çünki alçaqlarçün ən alçaq işlər, Alçaqlıq deyildir, hünərdir, hünər.

***

Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır, Var olsun ol fikir, eşqə həyandır. Susuz çeşməyə bənzər ol ürək kim, Nə eşqin dərdini, nə qəm duyandır.

***

Müdriklik adamı çox xoşbəxt edər, Lakin elm artdıqca, çoxalar kədər. Bu dünya üzündə xoşbəxtdir axmaq, Aqil həsəd etməz ona da, ancaq.

***

Mal-dövlət vərəsəlik olsa da, asan, Zəhmət çəkib bir ev tikmək müşgüldür yaman. Babaların, nənələrin şanı-şöhrəti, Nəvələrin qürurunu artırar qəti! Lakin, verər insanlara əsl ləzzəti, Öz əliylə qazandığı varı-dövləti.

Bibl ioqrafiya

55

*** Özünü şux göstər, özünü saxla, Getməsin üzündən təravət əsla. Amma düşünmə ki, ölüm nə gəzir? O, durar qapında bir gün müntəzir.

***

Şikayətmi edim, gülümmü, bilməm Dünyanın yarısı dərrakədən kəm. Edir utanmadan, eyləmədən ar, Mini bir axmağın sözünü təkrar.

Yox! Səni mədh edim, qoy ey yaradan, Ki tutmuş dünyanı bu qədər nadan Etməsəydin bizə bu mərhəməti, Olmazdı ağlın da qədri, qiyməti.

***

Bu dünyanın kədərini, qəmini, Sorsan, deyər yer üzündə hamıdan, Ahu-fəğan çıxararmı bu dərdi, Ürəklərin viran qalmış damından?

*** Kişisən, var isə səndə cəsarət, Olsun xislətində belə bir adət: Yaxşılıq edənə yaxşılıq eylə, Cavab ver yamana yamanlıq ilə.

*** Sən öz mənliyinin dar sarayından Kənara çıxmasan, ey dostum, inan, Anla ki, ömründə ola bilməzsən Düzlük evində də bir dəfə mehman.

Mirzə Şəfi Vazeh

56

*** Məni sevənlərə məhəbbətim var, Nifrət edənlərə min nifrətim var. Əgər əl çəksəm də, səadətimdən, Mən əl götürmərəm bu adətimdən.

***

Ey bəşərin xilasına edilən kömək, Ey göylərin ilk töhfəsi, sevimli əmək! Sənə xidmət edənlərə təsəllisən sən. Müdriklərin ilk arzusu, ilk istəyisən.

***

Gülüb cavabını qaytar mehriban, Birisi kinayə edərsə sənə. Bil ki, kinayəyə layiq olmayan Min bir kinayədən alçalmaz yenə.

***

Ələ qədəh alsan, gəl olma nadan, İçmə hiss etmədən, içmə duymadan. Özünü böyüdüb boş yerə şişmə, Bir də ki, alçalıb ayağa düşmə.

***

Tozu qaldırsa da nə qədər külək, Toz öz tozluğunu dəyişməyəcək. Gömülmüş olsa da, toza cəvahir, Yenə də, qiyməti öz üstündədir.

***

Əgər mənsəb pilləsiylə qalxmaq istəsən, Gərək mütləq iki şeyə əməl edəsən: Dinmək lazım gələn yerdə, susasan gərək, Susmaq lazım gələn yerdə, dillənəsən bərk.

Bibl ioqrafiya

57

*** Beşikdən ta qəbrə qədər yol var ki, şəksiz Əldə əsa, ya əsasız keçməliyik biz. Arasında bunun yalnız fərq var ki, bircə Kim həyatda həmin yolu keçəcək necə!

***

Başqasının barəsində pis söz eşitsən, Onu yayma heç bir zaman möhkəm saxla sən. Asandırsa başqasının evini yıxmaq, Çox çətindir amma, daşı daş üstə yığmaq.

***

Şeir deyən bir kimsənin sərrafdırsa əgər gözü, Tapar əsl fikir üçün lazım olan əsl sözü. Əsl şair olan kimsə, söz önündə qalmaz naçar, Əsl evin qapısına tapıb salar əsl açar.

***

Nə gülməyə çarə, nə danışmağa macal, Nə oturmağa cürət, nə də getməyə güc qalıb. Nə gözləməyə qüdrət, nə çəkməyə güc qalıb, Canım ovcumda, gözüm yoldadır.

***

Tulla gəl çadranı.... görünsün üzün, Gül də gizlədərmi de, bağdan üzün?! Səni qadir allah, ey incə çiçək, Yaratmış dünyaya verməkçin bəzək. De, bunca lətafət, bunca məlahət, Solsun dar qəfəsdə neyçün, nəhayət!

***

Lal dil yaxşıdır, yalançı dildən.

Mirzə Şəfi Vazeh

58

*** Fəqirlik yaxşıdır haram dövlətlilikdən və kasıblıq xoşdur zülmdən.

***

Evdən irəli qonşunu axtar və yoldan irəli yoldaş.

*** Şairin olmazsa sözündə məna, Şairlik sənəti yaramaz ona.

***

Acığın əvvəli dəlilikdir, axırı peşmançılıq.

*** Hər kəsin havası əqlinə qalibdir, həlak olur.

***

Özünü xalqdan sayma, nə qədər ki, acığın özünə qalibdir.

*** Səbirsiz fəqir yağsız çıraq kimidir.

***

Dünyanın və malın dostluğu hamı xataların başıdır.

*** Tələsməkdə peşmanlıq var, səbrdə salamat.

***

Diri it ölü aslandan yaxşıdır.

*** O kəs ki, özgənin sirrini sənə deyir, sənin sirrini dəxi özgəyə deyər.

***

Zalım ölüdür, əgərçi diridir.

Bibl ioqrafiya

59

*** Yaxşılıq eyləyən kişi diridir, hərçənd ölmüş ola.

***

Xalq ölüdür və elm əhli diri.

*** Alimin bir günü yaxşıdır cahilin hamı ömründən.

***

Ədəbsiz kişi cansız cəsəd kimidir.

*** Ağıllı düşmən nadan dostdan yaxşıdır.

***

Hikmətin başı allahdan qorxmaqdır

*** Tövbəsiz cavan ustasız ev kimidir.

***

Yatanın oyaqdan xəbəri olmaz. ***

İlan vurmuş ipdən qorxar. ***

Nemət şükür ilə bərqərar olur. ***

İki qılınc bir qına sığışmaz. ***

Kim ki, eyibsiz dost axtarsa, dostsuz qalar. ***

Eləmə o işi ki, sənə faydası yoxdur. ***

Kim ki, tikan əkər, ondan üzüm dərməz.

Mirzə Şəfi Vazeh

60

Görkəmli şəxsiyyətlər Mirzə Şəfi Vazeh haqqında

Görkəmli maarifpərvər şair, mütəfəkkir Mirzə Şəfi Vazeh

XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında xüsusi yer tutur. Onun öz kökləri ilə xalqa dərindən bağlı olan yaradıcılığı Azərbaycan klassik poeziyasının ən yaxşı ənənələrinə əsaslanır.

Şairin yaradıcılığı azadlıqsevərlik, yüksək humanizm idealla-rının təntənəsinə inam, əsarətə, zülmə və ədalətsizliyə nifrət ruhu ilə yoğrulmuşdur.

Heydər Əliyev, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

Vazeh Şərq poeziyasının çoxəsrlik ənənələrini layiqincə

yaşatmış və yüksək insanpərvərliyi, mənəvi gözəlliyi tərənnüm edən diqqətəlayiq irs qoyub getmişdir. Onun yaradıcılığı Azər-baycanın Avropa ilə ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafında özünəməxsus mühüm yer tutur.

İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Mirzə Şəfi bütün məsələlərini mənə təlqin etdi və qəflət pər-

dəsini mənim gözümdən açdı. Bu əhvalatdan sonra ruhaniliyə nifrət etdim və əvvəlki niyyətimi dəyişdim.

Mirzə Fətəli Axundov, filosof və ictimai xadim

Mirzə Şəfi Vazeh – XIX əsrin birinci yarısında ədəbiyyatımı-

zın inkişafına müstəsna dərəcədə nəcib təsir göstərən ən qabaqcıl müəlliflərimizdəndir.

Əli Əjdər Səid zadə, ədəbiyyatşünas-alim

Bibl ioqrafiya

61

Azərbaycan türklərini avropalılara tanıdan və nəzər-diqqətini Azərbaycan ədəbiyyatına cəlb etməyə müvəffəq olan ədib və şairlərimizdən ən görkəmlisi məşhur Mirzə Şəfidir.

Salman Mümtaz, şair, ədəbiyyatşünas, mətnşünas

XIX əsrin birinci yarısında Gəncənin ədəbi, elmi-ictimai və

fəlsəfi mühitinin ən böyük hadisəsi, yəqin ki, Mirzə Şəfi Vazeh-dir. O Mirzə Şəfi Vazeh ki, müasirləri tərəfindən, tamamilə haqlı olaraq, “Gəncə müdriki” adlandırılmışdır.

Nizami Cəfərov, akademik

Mirzə Şəfi Vazeh özünün xəyyamanə nikbin “Nəğmə”ləri ilə

keçən əsrdə Qərbi Avropada və Rusiyada böyük şöhrət qazanan görkəmli mütəfəkkir, şair, XIX əsrin birinci yarısında Azərbay-can ədəbiyyatında təşəkkül tapan yeni maarifçiliyin əsas nüma-yəndələrindən biridir.

Hüseyn Əhmədov, akademik

Mirzə Şəfi Vazeh taleyi qəribə və keşməkeşli şairdir. O, gənc

yaşlarından yaradıcılığa başlamış, istər Gəncədə, istər Tiflisdə əhatəsində yaşadığı şairlər arasında zərif insan hisslərini tərən-nüm edən lirik-fəlsəfi şeirlərin müəllifi kimi şöhrət qazanmışdır.

***

XIX əsrin birinci yarsında klassik Şərq poeziyasının mütə-rəqqi ənənələrinin inkişafında Azərbaycan-Avropa ədəbi əlaqələ-rinin genişlənməsində Mirzə Şəfi müstəsna rol oynamışdır. Şair “Divani-Hikmət” şeir məclisini təşkil etməklə ədəbi prosesin dirçəlişinə qüvvətli təsir göstərmiş, “Kitabi-türki” tərtib etməklə ana dilində dərsliklərin və uşaq mütaliə vasitələrinin inkişafını təmin etmişdir.

Xeyrulla Məmmədov, ədəbiyyatşünas-alim

Mirzə Şəfi Vazeh

62

Adı bütün Avropada iftixarla çəkilən, gəncəli söz ustadı Mirzə Şəfi! Siz bu gün xatirəmdə yenidən canlanırsınız. Sanki biz çay süfrəsi ətrafında əyləşib sizin gözəl nəğmələrinizi dinləyirik. İnsanlara sevinc, özünə əbədi şöhrət gətirmək üçün mənə bəxş etdiyiniz bu tər çiçəklərdən sizə gözəl bir çələng hördüm, qarşıma tökmüş olduğunuz bu zümrüd daşları sapa düzüb zərif bir boyun-bağı düzəltdim, ey mənim söz ustadım!

***

O öz mühitində dillərin və poeziyanın bilicisi kimi fərqlənir-di, həmçinin ruslarla, gürcülərlə, ermənilərlə hamıdan çox ünsiy-yətdə olurdu. Məni daha çox valeh edən ondakı kamil təbiilik, təmkinlik və mülayimlik idi. Onun ifadəli simasından görmək olurdu ki, ondakı sakitlik heç bir əzab çəkməyin deyil, ağır, lakin uğurla aparılmış daxili mübarizənin nəticəsidir. Ona müxtəlif bədbəxtliklər və əzablar üz vermiş, lakin bunlar onun qəddini əyə bilməmiş, lakin geniş alnında izlər qoymuşdur. Gənclik planları boşa çıxdıqdan sonra o, azadlığa can atmış, bunu həyatda səadəti hesabına əldə edə bilmədikdə öz ehtiyaclarını məhdudlaşdırmağa məcbur olmuşdur. O, həyatın bütün incə zövqlərini bilsə də başqalarının çox gözəl həyatına həsədsiz baxırdı. Mənim müəlli-mim kimi həyatda az tələbatı olan başqa bir adama mən heç vaxt rast gəlməmişəm. Mirzə Şəfi oxumağa çox tələbkar idi və o, yaxşı olan hər nəyi oxusa və eşitsə, onun ətinə, qanına keçərdi, şəxsi yaradıcılığını oyadardı. Yadıma gəlmir ki, o özü ilə dərsə kitab gətirsin, həmişə əzbərdən nəğmə deyər, diktə edər, sitat gətirərdi.

Fridrix Bodenştedt, alman şairi, tərcüməçisi və yazıçısı

Böyük Azərbaycan şairi Mirzə Şəfi Vazeh dünya ədəbiyyatı

tarixində qəribə taleyi olan şəxsiyyətlərdən biridir. Bu qəribəlik ondan ibarətdir ki, sağlığında bir misrası da çap olunmamışdır. Qəribəlik ondan ibarətdir ki, vəfatından sonra da uzun illər şair dünya dillərinə tərcümə olunsa da, vətənində unudulmuşdur. Bu

Bibl ioqrafiya

63

qəribəlik ondan ibarətdir ki, şairin özgə dillərdə nəşr edilən əsərləri də sonralar başqasının adına çıxmış, beləliklə Mirzə Şəfi Vazehin varlığı nəinki bir şair, hətta insan kimi də az qala yox olmuşdur.

Əlisa Nicat, yazıçı

Görkəmli şair, pedaqoq və maarifçi-filosof Mirzə Şəfi Vazeh

Şərq poeziyasının çoxəsrlik ənənələrini layiqincə yaşadaraq Azər-baycan ədəbiyyatının Avropada tanıdılmasında və sevilməsində böyük rol oynamışdır.

Pərvanə Məmmədli, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Mirzə Şəfi Vazeh Azərbaycan xalqının böyük şairi, filosofu və

mütəfəkkiri kimi Şərq və Qərb arasında məşhur bir şəxsiyyətdir. Onun poeziyası bir çox Avropa dillərinə tərcümə olunmuşdur.

***

XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında maarifçiliyin ilk nüma-yəndəsi olan Mirzə Şəfi Vazeh Abbasqulu Ağa Bakıxanovun müasiri, Mirzə Fətəli Axundovun isə sələfi idi. Mirzə Şəfi Vazeh lirik və fəlsəfi şeirləri ilə Qərbi Avropada və Rusiyada böyük şöhrət qazanmışdı. Onun Xəyyamanə şeirləri XIX əsrdə böyük rəğbətlə qarşılanmış və öz müəllifini Şərq klassikləri sırasına keçirmişdi. Lakin Azərbaycanca və farsca şeirlərinin əsli qalma-dığından Avropada və Rusiyada böyük şöhrət qazanmasına bax-mayaraq onun əsərləri yaxın Şərqdə və öz vətəni Azərbaycanda yayıla bilməmişdir.

Mübariz Yusifov, filologiya elmləri doktoru, professor

Mirzə Şəfi yoxsul həyat tərzi keçirmişsə də mənən olduqca

varlı bir sənətkardır. O, ədəbiyyat bağçamızda bir ağac əkdi - daim nurlu, göylərə ucalan, fırtınadan, küləkdən qəddi əyilməyən,

Mirzə Şəfi Vazeh

64

yarpağı tökülməyən, riyakarlığın nə olduğunu bilməyən ülvi, nəcib bir ağac.

Yeqzar Cəfərli, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü

Maarifpərvər mədəniyyət xadimi Mirzə Şəfi Vazeh mənalı ömrü boyu doğma Vətəninə və xalqına şərəfli xidmət etmiş, fitri istedadlı şair kimi nadir sənət inciləri, zəngin lirika yaratmış, mahir pedaqoq kimi gənc nəslin təlim-tərbiyəsinin və bədii-estetik zövqünün inkişafına bütün varlığı ilə çalışmış, ümumxalq məhəbbəti qazanmışdır.

Abbas Səmədov, filologiya elmləri doktoru, professor

Mirzə Şəfi Vazeh XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında öz incə

lirikası, mütərəqqi ideyaları ilə görkəmli yer tutur. Onun yüksək sənətkarlıqla yazılmış şeirlərində əsrinin qaranlıq mühitində sıxılan, azadlıq həsrəti ilə çırpınan bir ürəyin istəkləri, fəryadları eşidilir.

Həmid Məmmədzadə, ədəbiyyatşünas alim

Mirzə Şəfi Vazeh Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə istedadlı

lirik şair kimi daxil olmuşdur. Onun aşiqanə-lirik, fəlsəfi və satirik şeirlərində insanın zəngin mənəvi aləmi və ictimai həyatın ziddiyyətləri əksini tapmışdır.

Teymur Əhmədov filologiya elmləri doktoru, professor

XIX əsrdən indiyədək Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində

qəribə taleyi olan görkəmli Azərbaycan şairi və maarifçisi, istedadlı pedaqoq və kalliqraf, şeirlərində tamamilə liberal baxış-larla çıxış etmiş, şeir üslubuna gəldikdə isə, bunun əksinə olaraq, klassik məktəbin tərəfdarı olmuş, türk Azərbaycanında öz konser-

Bibl ioqrafiya

65

vatizmi ilə sosial tərəqqi elementlərini boğan keçmişə məhəbbət bəsləyənlərə qarşı mübarizə aparan, Şərq mühitinə bağlı, fəlsəfə-yə güclü meyli olan M.Ş.Vazeh kimi alman ədəbiyyatı, ədəbiy-yatşünaslığı ilə bağlı olan ikinci bir azərbaycanlı yoxdur.

Xanım Zairova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Yeni dövr ədəbiyyatını fərqləndirən cəhətlərdən biri budur

ki, həmin dövrün aparıcı ədəbi simaları yalnız Azərbaycan ədəbi mühitində deyil, Avropa və Asiyanın da coğrafi sərhədlərində tanınırdılar. Bu mənada M.Ş.Vazehin ədəbi irsi diqqəti daha çox cəlb edir.

Məhəmmədəli Mustafayev, ədəbiyyatşünas-alim

XIX əsrdə ehkamçı-gerilikçi-məzhəbçi “İslam mədəniyyə-

ti”ndən xeyli dərəcədə uzaqlaşıb dünyəvi elmlərin öyrənilməsinin tərəfdarı olub, ümumilikdə isə hər cür təhriflərdən uzaq İslam dininin və Şərq-Türk mədəniyyətinin mahiyyətindən kənara çıx-mayan Azərbaycan türk mütəfəkkirlərimizdən biri Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) olmuşdur.

Faiq Ələkbərli (Qəzənfəroğlu), fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

XIX əsrin əvvəllərindən etibarən Gəncənin ədəbi-mədəni

həyatında bir həqiqət Vazeh olmağa başladı. Bu, maarifçi-ədəbi mühitdə şöhrət qazanan Mirzə Şəfi həqiqəti idi. Valideynlərinin verdiyi adı (“Şəfi” Allahın adlarından biridir və “şəfa verən”, “sağaldan” deməkdir) doğrultmaq üçün böyük bir missiya üstlə-nən Mirzə Şəfi öz həmvətənləri ilə yanaşı, avropalıların da qəlbi-nin təbibinə çevrildi. O, cəmiyyətdə ən vacib mərəz olan cəhaləti aradan qaldırmaq üçün ömrünün sonuna kimi mücadilə etdi. Və bu mübarizədə qalib oldu ‒ ədəbi-mədəni, fəlsəfi dünyamıza Mirzə Fətəli Axundzadə kimi bir fenomen bəxş etdi...

Fariz Yunisli, jurnalist

Mirzə Şəfi Vazeh

66

Müəllimim bu günlərdə mənə “Mirzə Şəfinin nəğmələri” kitabını gətirdi....Orada valehedici çox şeylər vardır. (A.Fetə məktubundan)

L.N.Tolstoy, Görkəmli rus yazıçısı

Mirzə Şəfinin nəğmələri və həkimanə sözləri misilsiz poetik

bir canlanma ilə müvəffəqiyyət qazanırlar. Bu parçalarda müəlli-fin ruh yüksəkliyi, həyata açıq, şən baxışı ifadə olunmuşdur. Lakin buradan müəllifin müasir həyatın qaranlıq, xəstə cəhətləri-nə sadəlövh yanaşması düşünülməməlidir; əksinə, o bunları kifa-yət qədər duyur və öz şeirlərində onları əks etdirir. Onun şeirlə-rində möhkəm və parlaq ruh yüksəkliyi vardır.

V.Markov, Rus yazıçısı və tənqidçisi

Gəncə mədrəsəsinin ruhaniləri gənc Şəfinin fikrindəki də-

yişikliyi gördükdə ona dərs verməkdən imtina etdilər və beləliklə, o, mədrəsəni tərk etməyə məcbur oldu. Şairin yaradıcılığında ruhaniliyə qarşı nifrət və mənfi münasibətin oyanması da buradan başladı.

A.Berje, Rus şərqşünası

Dünyaya Nizami, Füzuli, Vaqif və nəhayət həmin Mirzə Şəfi

kimi misilsiz şairlər vermiş gözəl bir ədəbiyyatla yaxından tanış-lıq, nəinki Azərbaycanın özü, eyni zamanda bizim qonşu res-publikalar üçün də son dərəcə vacibdir.

Y.Bertels, Rus şərqşünası

Mirzə Şəfinin Bodenştedt tərəfindən Almaniyada xalq şeiri

nümunəsinə çevrilmiş əsərləri ilə Avropada Şərqin poeziya yara-dıcılığına yenidən maraq oyatmışdır.

N.Marr, akademik

Bibl ioqrafiya

67

Bolqar oxucuları Mirzə Şəfinin əsərləri ilə hələ 1883-1884-cü illərdə böyük klassik şairləri Petko Slaveykovun tərcümə etdiyi doqquz şeir vasitəsilə tanış olmuşlar.

Soni Boyeva, bolqar alimi

Mirzə Şəfi Vazeh

68

Выдающиеся личности о Мирза Шафи Вазехе

Наш домашний учитель на днях привез мне книгу с

песнями Мирза Шафи… Там есть прелестные вещи. Знаете ли вы их?

Из письма Л.Н.Толстого А.Фету

Мирза Шафи посвятил меня во все вопросы науки и снял

пелену неведенья с глаз моих. И после события сего я возне-навидел духовенство, переменил прежние намерения свои!

М.Ф.Ахундов, Великий Азербайджанский просветитель,

драматург,писатель

Вряд ли в истории литературы какого-либо другого народа может произойти подобный случай, как с той лич-ностью, о которой будет говорить… статья.

А.Берже, историк-востоковед

Он был самым мудрым из людей и совершенно не

тронут европейской культурой. Ф.Боденштедт,

писатель, поэт, переводчик

Настоятельно необходимо не только для самого Азербай-джана, но и для всех остальных республик нашего великого Союза, как можно ближе ознакомиться с этой прекрасной литературой, давшей миру таких несравненных поэтов как Низами, Физули, Вагиф и наконец, тот же Мирза Шафи.

Е.Э.Бертельс, востоковед

Bibl ioqrafiya

69

/произведения/ …Мирза Шафи Боденштедта – стихотво-рения, сделавшиеся почти народными в Германии, – возро-дили в Европе интерес к поэтическим творениям Востока.

Н.Я.Маар, академик, востоковед и кавказовед

Песни и изречения Мирза Шафи заслужили свой успех

неподдельным поэтическим одушевлением.., запечатлены бодрым, восторженным взглядом на жизнь. Но из этого не следует, что автор относится равнодушно к недугам и тем-ным сторонам современности; напротив, он чувствует их достаточно, что выражает в своей поэзии.

В.Марков, поэт, переводчик

Мирза Шафи… является старейшим представителем той

прогрессивной разночинной азербайджанской интеллиген-ции XIX в., которая выдвинула из своей среды М.Ф.Ахундо-ва и Зардаби. Появление этой блестящей плеяды просветите-лей-демократов было следствием присоединения Азербай-джана к России…

А.О.Маковельский, русский философ

Мирза Шафи… выдающийся азербайджанский поэт с

мировой известностью, занимающий видное место в истории культуры своего народа.

М.Рафили, поэт и литературовед,

доктор филологических наук

Mirzə Şəfi Vazeh

70

I Hissə

Ə S Ə R L Ə R İ

Kitabları

1855 (1272) 1. Müntəxəbat / Mirzə Şəfi Vazeh.- [n.y.y], 1272 h. / 1855.-

240 s.- 21х15 sм. Daş basması. Nəsx, nəstəliq və şikəstə xətləri ilə yazılmışdır.

Kitabın içindəkilər: Hikmətlər və nəsihətlər: Kitabi-“Dərbənd-namə”; Müntəxəbati-“Leyli və Məcnun” və qəzəliyyat; Hekayəti-“Tısbağa və əqrəb”. Tarixlər: əcəm padşahlarının zikrində 2-ci təbə-qənin zikri; Əcəm padşahları ki, olara “Kəyan” deyirlər; “Dərbənd-namə”dən “Zikri-cəngi-İbrahim xan”; Füzuli qəzəllərindən.

1926

2. Şeirlər / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. və müqəd. S.Mümtaz.- Bakı: Maarif, 1926.- 31 s.- Mətn kiril qrafikasındadır.

Kitabın içindəkilər: Vazeh, hacı və Şeyxinin deyişməsi; Min kəlami; Mirzə Şəfi Gəncəvi Vələhu eyzən; Min kəlami; Mirzə Şəfi ibn Sadıq və Vazeh təxəllüsü; Adsız şeir; Qəzəllər: Gəncəli Fazilə; Muxlis; Əsəd.

1961

3. Nəğmələr: [alman dilindən tərcümələr; Orijinal şeirləri; Qeydləri; İzahatlar və lüğət] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. və red. F.Sadıqzadə; almancadan tərc. A.Aslanov; müqəd. Z.Orucov; rəssam K.Kazımzadə.- Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1961.- 128 s.

Böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazehin bu kitabı Azərbaycan dilində ilk dəfə çap olunub. Kitabda şairin

Bibl ioqrafiya

71

azərbaycanca şeirləri, farsca yazdığı şeirlərinin orijinalı və sətri tərcümələri, almanca şeirlərinin bədii tərcümələri verilmişdir.

Kitabın içindəkilər: Aslanov A. Tərcüməçidən; Orucov Z. Mirzə Şəfi Vazeh. Alman dilindən tərcümələr: Məhəbbət təranə-ləri; Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar. Orijinal şeirləri: Azərbaycanca şeirlər; Farsca şeirlər. Qeydlər, izahlar və lüğət: F.Sadıqzadə: Qeydlər və izahlar; Lüğət.

1987

4. Nəğmələr / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. L.Qədirzadə; ön söz. H.Məmmədzadə; red. M.Müciri.- Bakı: Yazıçı, 1987.- 64 s.- Mətn ərəb qrafikasındadır.

Kitabda şairin azərbaycanca şeirləri, farsca yazdığı şeirlərinin sətri tərcümələri və almanca şeirlərinin bədii tərcümələri verilmişdir.

Kitabın içindəkilər: I Orijinal şeirlər: Azərbaycanca şeirlər; Farsca şeirlər (sətri tərcümələr F.Sadıqzadə və M.Mücirinindir). II Fars dilindən tərcümələr (B.Azəroğlu): Məktubun intizarında (poema); İki qəzəl. III Alman dilindən tərcümələr (A.Aslanov): Məhəbbət təranələri; Hikmətli sözlər, Zamandan şikayət və eti-razlar.

5. Şeirlər məcmuəsi: (Cüng) / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. H.Məmmədzadə; red. Ə.Mirəhmədov; filoloji. tərc. ed. H.Məm-mədzadə; bədii tərc. ed. B.Azəroğlu; AzSSR EA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı: Elm, 1987.- [268] s.- Mətn paralel olaraq azərb., rus və fars dillərindədir.- Kiril, ərəb qrafikasındadır.-(Azərbaycanın klassik irsi).

Kitabın içindəkilər: Məmmədzadə H. Müqəddimə; Мамед-заде Г. Предисловие. Mirzə Şəfi Vazehin cüngdəki farsca şeirlə-rinin sətri tərcüməsi: Birinci qəzəl (Ey mənim canım, gəl ki, sən-siz hicrandan canım dodağıma çatıbdır); İkinci qəzəl (Xoş ol kön-lün halına ki, o, eşqin məkanıdır); Poemanın tərcüməsi. Salman Mümtazın kitabında gedən iki azərbaycanca şeirin mətni, farsca şeirlərin və məktubun sətri tərcüməsi: Nə qədər kim fələkin sabitü səyyarəsi var; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman, Süsəni!;

Mirzə Şəfi Vazeh

72

Məktub. Poetik tərcümələr: İki qəzəl: Gəl ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır. Poema: Məktubun intizarında.

2004

6. Nəğmələr / Mirzə Şəfi Vazeh; alman dil. tərc. ed. Aslan Aslanov; tərt. ed. və red. F.Sadıqzadə.- Bakı: Şərq-Qərb, 2004.- 96 s.- (Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı).

Bu kitabda Mirzə Şəfinin doğma ana dilindəki şeirləri, farsca yazdığı şeirlərinin orijinalı və sətri tərcümələri, almanca şeirləri-nin bədii tərcümələri verilmişdir.

Kitabın içindəkilər: Aslanov A. Tərcüməçidən; Orucov Z. Mirzə Şəfi Vazeh. Alman dilindən tərcümələr: Məhəbbət təranə-ləri; Bu kiçik məhəbbət təranələrim; Ağlımla qəlbimin özgə yolu var; Şərab məclisində, gül məclisində; Günəş işığını yayıb hər yana; Yenə gəldi qızıl gülün dövranı; Qovuşan zamanda könül könülə; Sənin dodağından busə almasam; Küləklər işlədir dəyir-manları; Züleyxa; Cənnət qapıları günün birində; Göydə dövrə vuran ulduzlara bax; Sevinib dolandıq biz aşina tək; Munis gənc-liyinin əzəmətiylə; Cəhalət içində olmuşdum sərsəm; İstədim ki, bir dəmət düzəldim ey mələk, sənə; Qoy o vaxta kimi ömür uzan-sın; Biz də qucaqlaşıb, biz də yanarıq; Nüfuz eyləyərdik yerin tərkinə; Fələyin çərxini saxlamaq olmaz; Köhnə məhəbbət; Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar: Qəlbimin, ruhu-mun qanadıyla mən; Qoy sən həqiqəti söyləyən zaman; Şahların ziynətli hədiyyəsinə; Selləri coşdurub, çaylar axdıran; İti qılınc sürüşərək düşsə yatağa; Düzlüklə alçaqlıq çarpışan zaman; Müdriklik adamı çox xoşbəxt edər; Mal-dövlət vərəsəlik olsa da, asan; Özünü şux göstər, özünü saxla; Bu dünyanın kədərini, qəmini; Şikayətmi edim, gülümmü, bilməm; Məni sevənlərə məhəbbətim var; Ey bəşərin xilasına edilən kömək; Gülüb cava-bını qaytar mehriban; Sən öz mənliyinin dar sarayından; Ələ qədəh alsan, gəl olma nadan; Tozu qaldırsa da nə qədər külək; İbn Yəmin; Bir gün qoca molla dayanaraq lal; İtir ömrün bir zərrəsi hər bir nəfəslə; Kobud əllər toxunmasın gözəlliyə, olmaz

Bibl ioqrafiya

73

gərək; Əgər mənsəb pilləsiylə qalxmaq istəsən; Beşikdən ta qəbrə qədər yol var ki, şəksiz; Yer üzündə o adama olsun ki, əhsən; Başqasının barəsində pis söz eşitsən; Cansız bir baş qan qaraldıb korlayar meyli; Gülüstandan əsib gələn ətirli külək; Tale bir töhfəni edərsə halal; Şeir deyən bir kimsənin sərrafdırsa əgər gözü; Nəğməsindən məscid havası gələn şairlərin; Qulağı oxşa-yan boş hecalardan; Sərv ağacı; Tulla gəl çadranı... görünsün üzün; Bir Mirzə üz tutub soruşdu məndən; Şah Abbas; Tulla, Mirzə Şəfi boş, niyyətini; Şah manifest yazdı əliylə bir gün; Bir gün gedirdim mən bir dalda yolla; Nə qədər olsa da qəm, qüssə, kədər. Orijinal şeirləri: Azərbaycanca şeirlər; Qəzəl: Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Müxəmməs: Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni; Min ev yıxıb, tikirsiniz bir boş minarə; Hicran qəminin badeyi-gülgündür əlacı; Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müşairəsi. Farsca şeirlər: Qəzəl: Hər zaman kan qədd-o bala ze nəzər miqozərəd; Ey ke, həmhöcreye mai, vərəqe zohd beşuy; Şahede xərgəhneşin zolf ze rox kərd baz; Ta key del on delaram zin del rəmide darəd; Rübai: Gər mərdi ze ma zəni darəd dust; Can-o təne mən fədaye yek buseye yar; Ləb bər ləbe yar bordənəş, vəh, çe xoş əst!; Həsb-Hal.

2014 7. Məhəbbət təranələri / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. və red.

P.Məmmədli; üz qabığının rəssamı N.Babayev; Azərb. Resp. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi.- Bakı: Aspoliqraff, 2014.- 78, [2] s. Kitab Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin “Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 3 fevral 2014-cü il tarixli Sərəncamına əsasən çap olunur.

Bu kitabda Mirzə Şəfinin ana dilindəki şeirləri, farsca yazdığı şeirlərinin orijinalı və sətri tərcümələri, almanca şeirlərinin bədii tərcümələri verilmişdir. Kitab Mirzə Şəfinin “Nəğmələr” və “Şeirlər məcmuəsi” kitabları əsasında tərtib edilmişdir.

Kitabın içindəkilər: Orijinal şeirlər: Qəzəl; Süsəni; Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müşairəsi; Məktub; Məktubun inti-

Mirzə Şəfi Vazeh

74

zarında (Sətri tərcüməsi); Məktubun intizarında (Poetik tərcümə-si); Qəzəllər; Farsca qəzəllər; Rübailər; Həsb-hal; Həsb-hal (tər-cüməsi); Almancadan tərcümələr: Məhəbbət təranələri; Züleyxa; Köhnə məhəbbət; İbn Yəmin; Sərv ağacı; Şah Abbas; Şah mani-fest yazdı əliylə bir gün; Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar.

8. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Gəncə: Elm, 2014.- 89 s.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı; Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti başçısının Sərəncamı; Tərcüməçidən; Mirzə Şəfi Vazeh.- Alman dilindən tərcümələr: Məhəbbət təranələri; Züleyxa; Köhnə məhəbbət; Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar; İbn Yəmin; Sərv ağacı; Şah Abbas; Şah manifest yazdı əliylə bir gün. Orijinal şeirlər: Azər-baycanca şeirlər: Qəzəl: Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Müxəmməs: Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni; Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müsairəsi. Farsca şeirlər: Qəzəl-lər: Hər zəman kan qədd-o bala ze nəzər miçozərəd; Ey ke, həmhöcreye mai, vəraqe zohd beşuy; Şahede xərgğhneşin zolf ze rox kərd baz.- Rübailər: Gər mərdi ze ma zəni darəd dust; Can-o təne mən fədaye yek buseye yar; Ləb bər ləbe bordənəş, vəh, çe xoş əst!; Həbs-hal.

2018 9а.Kitabi-türki: türk dili kitabı / Mirzə Şəfi Vazeh; İ.İ.Qri-

qoryev; elmi red. A.Yusifli; transliterasiya və ön sözün müəl. X.Yusifli; AMEA, Gəncə Bölməsi, Nizami Gəncəvi Mərkəzi.- Bakı: Elm və təhsil, 2018.- 258, [2] s.- Kitabda rus dilində də yazılar verilmişdir.- Faksimile ərəb qrafikasındadır.

“Kitabi-türki” M.Ş.Vazehin ən mühüm əsərlərindən biridir. Bu kitab birinci növbədə M.Ş.Vazehin nəsr yaradıcılığının müs-təsna toplusudur. Kitab İ.İ.Qriqoryevlə birgə hazırlansa da, bura-dakı hikmətlər, nəsihətlər, məzhəkələr, hekayələr və s. Vazeh yaradıcılığın məhsuludur. Kitab ilk dəfə işıq üzü görür.

Bibl ioqrafiya

75

Kitabın içindəkilər: Yusifli X. Mirzə Şəfi Vazeh və onun “Kitabi-türki” əsəri; Hikmətlər və nəsihətlər; Məzhəkələr; Hekayətlər; Tarixlər; “Dərbəndnamə”dən; “Qarabağnamə”dən; Füzuli qəzəllərindən; “Leyli və Məcnun”dan.

2019

9. Bütün əsərləri: Birinci nəşr (dörd kitabda) / Mirzə Şəfi Vazeh; ideya: Xalq Bank; layih. rəhb. R.Həşimov; layih. red., nəşrin tərt. və ön sözün müəl. S.Babullaoğlu; tərc: Azərbaycan dili: Xəlil Rza, B.Azəroğlu, A.Aslanov, Azad Yaşar, P.Əzimli, Y.Savalan; alman dili: F.Bodenştedt, Karl H.Kiel; rus dili: N.Qrebnev, M.Sinelnikov, L.Maltsev, N.Məmmədov; F.Kaluqin, V.Luqovskoy, V.Markov, S.Nadson, İ.Prodan, A.Talıbova, İ. və A.Txorjevskilər, P.Çaykovski, N.Eyfert və P.Yakuboviç; ekspertlər: Akif Bayram, F.Veysəlli; məsl.: V.Hacıyev, İ.Fəhmi, Orhan Aras; red.-korrekt.: Ş.Tahirqızı (Azərbaycan dili), A.Talıbova (rus dili), Y.Savalan (alman dili); illüstr. N.Süleymanoğlu; bədii tərt. və dizayn T.Qorçu; komp. düzümü H.Aydınoğlu.- Bakı, 2019.- 464 s.- (Xalq Əmanəti).

Kitabın içindəkilər: Səlim Babullaoğlu. Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri”nin ilk nəşri üçün ön söz; Birinci kitab: Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var (Qəzəl); Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni (Müxəmməs); Min ev yıxıb, tikirsiniz bir boş minarə; Hicran qəminin badeyi-gülgündür əlacı; Naci və Nasehlə müşairə; Gəl ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım (Qəzəl); Sənin ol sərv boyun, bil, nə zaman yada düşər (Qəzəl); Bizə həmsöhbət olan özgə kitab almaz ələ (Qəzəl); Yar zülfünü yığdı, qara tərk etdi bəyazı (Qəzəl); Həsb-hal; Bizlərdən bir kişi sevərsə bir qadını (Rübai); Bircəcik busəsinə yarın fədadır canım; Yardan almaq nə xoşdur busə dalınca busə; Səndən könül muradım dostanə olmağımdır; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır (Qəzəl); Məktubun intizarında (Məsnəvi); İkinci kitab: Eşq dərdidir məni yaxan-yandıran; Müqəddəs eşqinə sığınıram mən; Ömrün gündüzləri sona yetəndə; Sənsən bu nəğmənin xaliqi; Günbatan ölkədən gələn ali cənabı vəsf edək; Hərə bir cür

Mirzə Şəfi Vazeh

76

yaşayır, hər kəsin öz taleyi var (Ömər əfəndiyə); Bülbül səsindən almalıdır gül təravəti; Mirzə Şəfi, sayəndə hər sevən könül, ürək; Öyrən, nə az danış, nə də çox söz de, Nəxşəbi; Mülkədarı qaldıran, məğrur edən imkanıdır; Gəldi dostlar, yenə qurduq məclis; Var ki, ey huri, o gözlərdə səadət nuri (Qəzəl); Rəhi-meyxana sözü dəftəri-əmalə gəlib; Həlim səsinlə söhbət aç gözəlliyindən aləmin; Çəkdi, aldı dəsti-asayiş əlindən qəlbini; Kim ki, qadınlarsız ola bilsəydi; Görüşmək, qovuşmaq, sevib-sevilmək; Rastlaşdıq, nə oldu, gör, indi mənə; Üçüncü kitab: Züleyxa: Nə göylərdə uçan şux mələklərə; Mənim hər nəğməmi dinlər gözəllər; Göy üzünü bəzəyirsə al günəş necə; Qamətinin yanında sərvin nə ölümü var; Etirazın, qəzəbin rəmzidir əvvəldən xar; Qədəmində bir zəriflik, mənə şərhi oldu müşkül; Dili-binəvamı eşqin elə bəxtiyar edir ki; Cənnət qapıları günün birin-də; Qorxma, ey körpə mələk, çıx rəhi-sevdam dolaş; Şikayət eyləyirdi bir qızılgül ahu-zar ilə; Hörüb çələngimi öz yığdığım çiçəklərdən (Qəzəl); Günəş işığını yayıb hər yana; Hər tərəfdən duyulur xoş nəfəsin; Nə gözəldi doğma yurdun, nə gözəldi hər bahar; Mən səadət gülü qoynunda boy atmış çəmənəm; Şikayət nəğmələr: Bülbül qəfəs içrə zar edirdi; Yenə əlvan donu əynində yaz əyyamı gəlir (Qəzəl); Cahil insan mülki-dünyadən müqəvva-tək gedər; Bitərmi çöldə bir ağac, bəhər verərmi bitsə də; Bəzən dərd-qəmdən də könül açılar; Heç də yaxşı qurtarmır hər təcrübə-nin sonu; Mirzə Şəfi, bəlkə də sən kor doğulmalıydın; Nə qədər olsa da qəm, qüssə, kədər; Adəm oğlu dərdə nökər yaranıb; Nə ki anlatılmaz əsla, fəqət ağladar doyunca; Dağda qaynayan bulaq; Suda, torpaqda, atəşdə, həvadə hökmi-Xaliq var; Boşla, Mirzə Şəfi, boş niyyətini; Mey və xoşbsxtliyin vəsfi: Şərab eyni şərab... içənlər fərqli; Əldə mey, könlümdə ustadım Hafiz; Kim hesab etsə meyin şövqünü ömrün fərəhi; Zöhhadə həram olsa da ecazi-piyalə (Qəzəl); Kimin dodağı islanıb bu rəngi al şərab ilə (Qəzəl); Şənlik qurulub hamı gəlib bəzmi-şərabə; Sən gülləri bir-bir tanıyırsan çiçəyindən (Qəzəl); Qışda mey içirəm, nəğmə qoşuram; Bil qədrini, gənc ömrünü sərf etmə fənaya; Bəxtəvər kimsənin olmaz gidi dünya hədəfi (Qəzəl); Sənə xoş gəlmir,

Bibl ioqrafiya

77

əzizim, bu şeirlər, çünki; Nə varındır əldə sat, ver hamısın şərabi-eşqə (Qəzəl); Gecə mey məclisi qurduq qoca ev sahibi ilə; Müdriklərə yox kimsə mey içməkdə bərabər; Meyi süzdün, düşünmədən içmə; Götürəndə badə Mirzə Şəfi bu qiyam içində; Nəğmələr, müdrik kəlamlar: Ey cavan, hikmətdən sənə dərs versəm; Əsil müdrik anlayır ki; Deyirlər ki, sevdinsə, həqiqətin böyüyün; Qoy sən həqiqəti söyləyən zaman; Şikayətmi edim, gülümmü, bilməm; Bir mirzə üz tutub soruşdu məndən; Qanqal şikayət eyləyərək bir qızılgülə; Məni sevənlərə məhəbbətim var; Ey Mirzə Şəfi, mənzilin olmuş bu uzaqlar; Zahid fəqət istər gözü bir möcüzə görsün; Ülvi bir sevgiyə hər kimsə ki, ruhən tapına; Qonur çalarlı gözlərin içində həm həya olur; Uca ruh önündə təzim elə ehtiramla mütləq; Qulağı oxşayan boş hecalardan; Oxşasa şair olan zahidə rəftarında; Çatmışsa xəyalındakı sonsuz-luğa şair; Gəzsin gərək insan göyün ulduzlu sarayın; Var aşiq bürünüb qarəyə matəm saxlar; Nə rəva sən yığasan şeirinə həmqafiyələr; Hər kimin eşqinə dair deyil əşarı əgər; Heç özünü kökləmə ahəngsiz bir havaya; Hər kim tökə bilmirsə gerçək yaşantısını; Çalış xoş olsun zarafat; Vərəq-vərəq toza batmış qədim kitablarda; Kobud əllər toxunmasın; Nədir, ey Mirzə Şəfi, sehri sənin sözlərinin; Hikmətli bir söz deyib; Şeir deyən bir kimsənin sərrafdırsa əgər gözü; Məncə, kifayət eyləyər ətri qızılgülün sənə; Çalışırdım ki, kamal əhli olum dünyada; Oğul deyərəm ona; Bir oyuna, qumara yatırma var-yoxunu; Boğmasan qəzəbini. Tiflis. Müxtəlif şeirlər: Nəyi məşhur eləmişdir şəhəri-Şirazi; İncə mirvarilərin mədəni Tiflis şəhəri; Tulla gəl çadranı, görünsün üzün; Səhər qəribə bir sevinc ilən gülümsəyirdi Kür; Şah bəyanat yazdı əliylə bir gün; Mənə gəlsən axşamüstü sənə kimsə olmaz əngəl; Son vəsiyyətdir dilimdən zahir olmuş cümlələr; Fatiməyə; Bunca naz eyləmək olmaz, düşün, ey nazəndə; Məhəbbətsiz insan ömrü; Mənə bəhs etmə zamandan və məkandan; Adət üzrə ta əzəl gündən bu dünya fırlanır; Doğru vaxtmda durub söz ki deyirsən məzəli; Dedik əhdimiz yetirsin bizi vəslə - sən də, mən də; Qayğımız olmaya, olsaq da belə təhlükədə; Eyni mənayə gələn sözlər usandırdı bizi; Gündən

Mirzə Şəfi Vazeh

78

səpilən şölə səmadan yerə vardı; Nəyə nur salsa günəş diinyada; Gözəl sultan Fatimə haqqında əhvalat; Şahın əmriylə çağrıldım; Mirzə Şəfi, sən ey xoşniyyət arı; Yenidən nəzmə çəkilən köhnə əhvalat; Şair kimi rahatca edirsiz onu təqdim; Mirzə Yusif, haradandır bu kəmali-bihəd; Mirzə Yusif hərədən bir şeyi nöqsan tutur; Mirzə Yusif, sənə bir qeyri sualım yoxdur; Mirzə Yusif gah Hafiz, gah Quran oxuyur; Yağar ulduzdan işıqlar yerə süzgün-süzgün (Qəzəl). Hafizə: Xəstə könlüm sinədə bir körpə quştək çırpınır; Gözəllik haqqında nəğmə; Rəqsetmə anı dövrə vurar hamı ta əzəl; Ay gözəl qönçə, köksümə sığın; Sənə ey qəmli könül, qəmdən uzaqlıq qəmdir; Qafil idim, mənə göstərdi səfa aləmini (Qəzəl); Orda, dağlar dalında ucalmış Elbrus dağı; Neynirəm bu bölünmüş səadəti; Tiflis, sehirli kubə, qədimyanə evləri; Axışıb hər yerə Qərbin yeni dəvətçiləri; Məstanəliyimdən hərə bir kəlmə danışdı; Hər gün qınayırlar məni, yoldan sapanam mən; Dolanır ki, bir rəvayət yaşayıb misirli Yusif. İnam və həyat: Buyurub saleh əməllər bizə peyğəmbərimiz; Mərifət əhli riya qatmaz ibadətlərinə; Riyaya meyl edənlərə həqiqət adi görsənir; Xoş əməl sahibi xoşniyyət olar; Səadət bəxş edən bir özgəsinə; Allah bizə verən ömrə; Etdi səmadan imtina, qopdu qəribə bir külək; Müctəhid oxuyur; Zahid ilə nədədir fərqimiz, ey Mirzə Şəfi; Bir dəfə axşamdan xeyli keçmişdi; Mən riyakarların dinləmərəm məsləhətin. Qarışıq şeirlər və kəlamlar: Sual və cavab; Bir vaxt şahın yanında böyük hörmətim vardı; Baş vəzirə; Dostluq; İnsan həyatı borca alıb, bəxşiş almayıb; Hansı bir yerdəki güc peydadır; Əksəriyyət ərz edir dünyada heç nə düz deyil; Mən bu dünya üzündə bir vilayət görmüşəm; Özünü dəyərli bilsən, hamıdan ağıllı saysan; Həyat verilmir adəmə aparmamış mübarizə; İstəyirsən ola müdrik kimi daim dəyərin; Gəncliyində ehtiyatın gözləyən; Bir bıçaq işlənsə qədərdən daha çox, kütləşər; Nagahan ruhunu sarsın ana olmaq həvəsi; Aç sirrini, yəni əfəl olmaz sevən oğlan; Silahının nişanına ürəkdən alsa kim səni; Şikayətin nə xeyri var, qəzəbli gəzmə, ey cavan; Qorxmayıram alçaqlığın; Şeirim səadətin sizə göstərdi tək yolun; Hüsnü tərif etmiş əşarım meyi-səhbanı vəsf (Qəzəl); Gərək bu

Bibl ioqrafiya

79

sevgi nəğməsi sətir-sətir nəfəslənə; Hamıya eləyən canıyananlıq; Seyri-qəlb etməlisən dərki-cahan etmək üçün (Qəzəl); Yolunla sakit get, səyyahlar kimi; Hər bir adamın üzündə; Bir günah ilə zərər versə bir insan özünə; Səbəb və təsir; Müdrik adam güclünün insafına sığınar; Yaxşıdır xeyirli əməllərinlə; İşığa tələsir onu görən kəs; Gücünü hər yerə sərf eləmə gəl; Çəkər aqil biri dünyanın üzündən nəzəri; Hanı yerüstü cənnət; Yeni il gəldi, gətirdim yeni əşar sizə (Qəzəl); Müdrikliyin gözəlliyə ruhən tutulması; Xaliq yaradıbdır iki növ bəndə; Qadın - rastıma çıxan bulaq qədər durudur; Qadını öz fikrindən daşındıracaq kişi; Gənc idim, dedim heç dəyişməsin mülki-kainat, mümkün olmadı....; Necə o körpə vücudunda bəzəkdir paltar; Tiflislə vidalaşma. Dördüncü kitab: Sevgi nəğmələri: Nə qədər xəfifdir, nə qədər şuxdur; Sərdabəylə bitir getdiyimiz yol; Möcüzələr doğulur, bilən yox bu əsrarı; İstədim ki, bir dəmət düzəldim ey mələk, sənə; Səninlə baş-başa şirin saatlar; Səni düşünməməkdir; Ağlımla qəlbimin özgə yolu var; Bir yerdə ki səmimi ürək tapmayacaqsan. Qara dətiz nəğmələri: Ay nurunda bərq vurur; Mən tamam dəyişdim, tanınmaz oldum; Ey dilbər, mən səni ilk gəncliyimdə; Səyyadtək tor qurub cığırda, izdə; Mənə bir bağlılıq duyan insanlar. Müxtəlif şeirlər: Niyə axır günlər çöldə-çəməndə; Belə iltifatla, şuxluqla mənə; O gün bağçada bir zərif gül tapdım; Nəcib qadınları nədənsə çox vaxt; Küləklər işlədir dəyirmanları; Zoğsuz tənək kimidir; Günəşə can atan salxıma bənzər; Gözəl qız, sənintək bilirəm mən də; Əski məhəbbət; Yaxşı yadımdadır, sütül vaxtımda. Üzüm və həyat:Göylərdən süzülər bir ilıq nəfəs; Deməyin yaraşmır saç-saqqalıma; Bir gün gedirdim mən bir dalda yolla; Mey haqda moizə oxusan, bil ki; Qılıncla, qan ilə səltənət quran; Sevgimi izhar edən zərif qəzəllərimi; Allahın təcəllası olmalıydı üzümüz; Dünən oturmuşdum, qəfil yanıma; Qoy yozsun Mirzə Şəfi; Günəşli diyarlarda doğulub, böyüyənlər ....; O uçan buludlar şərab barədə; Cavanlar içində çətin tapılar; Həyat və ölüm. Kəlamlar kitabı:Mömin daim zikr edər Allahın adlarnı; Biri bu həyatı mənasız sayar; Əgər balıqqulağı içində varsa inci; İldırım vuran kimi alışıb yandı ağac; Səyahətə bənzər

Mirzə Şəfi Vazeh

80

bu həyat bir az; Əgər ağıllıysa bic dırmaşdırar; Hünər də, təpər də içdən gəlməsə; Əgər mənsəb pilləsiylə qalxmaq istəsən; İtir ömrün bir zərrəsi hər bir nəfəslə; Beşikdən ta qəbrə qədər yol var ki, şəksiz..; Yer üzündə o adama olsun ki, əhsən; Heç kimsə əvəzsiz deyil dünyada; İti qılınc sürüşərək düşsə yatağa; Başqa-sının barəsində pis söz eşitsən; Bəlaya, uğura ürcah olsa da; Elə əməl işlə qoca dünyada; Sübut nə gərəkmiş haqq aşiqinə; Cansız bir baş qan qaraldıb korlayar meyli; Gülüstandan əsib gələn ətirli külək; Aqil adam hər kəslə davransa xoş, səmimi; Çılğın birisinin önünü kəsmək; Gülüb cavabını qaytar mehriban; Başını bulaya-raq dostum yenə soruşur; Saxta bir işgüzara diqqət etsən, görər-sən; Eşq olsun o kəsə ki, qəlbinin diqtəsiylə; Tale bir töhfəni edərsə halal; Şahların zinətli hədiyyəsinə; Mirzə Şəfi, haqqında fərqli şeylər deyirlər; Bu dünyada dəyərlər necə şişirdilibsə; Düzlüklə alçaqlıq çarpışan zaman; Müdriklik adamı çox xoşbəxt edər; Özünü şux göstər, özünü saxla; Mal-dövlət vərəsəlik olsa da asan; Mirzə Şəfi, din nədir; Bu dünyanın kədərini, qəmini; Görən hansı xalq uyğun yaşar seçdiyi dinə; Günəşə necə baxaq günün günorta çağı; Bir başdan, ya ürəkdən ələ qədər məsafə; Dünyada hər neməti zəhmətlə qazanmasan; Bir aqil qol qoymasa bir işə, bir əmələ; Az vaxtda çox şeylər qazanmaq üçün; Sınanmış yolla-ra üstünlük verər; Necə ağır olsa da sən nə yorul, nə usan; Zəhmət! Sən göylərin bir ətasısan; Toy-düyün və cehiz dərdinə qalar; Hindli müdrik deyirdi; Qayğısız ömr edən çox bəndələri; İri, nəhəng şeyləri sevmirəm, inanmıram; Qəlbimin, ruhumun qanadıyla mən; Həmişə ağıllı danışmaq yəqin; Cahillik dəbdə olub; Düzlük nəyinə gərək; İmanlı bir bəndəyə nədənsə bu camaat; Könül qırılıbsa, bunu gec, ya tez; Ciddi işə, əsərə doğru qiymət verənlər; Ey şeirimin ruhu, ey Tanrı payım; Özünü aldadır, özünü ancaq; Zənginlərin çoxusu elə zənn eyləyir ki; Sırf mükafat xətrinə nəciblik edən biri; Təsəlli verməyə can atan kəslər; Bir gün yoldan keçən dərviş nəğməylə; Süzülüb zamanın sıx xəlbirindən. Sərv ağacları və qızılgüllər: Yenə gəldi qızılgü-lün dövranı; Selləri coşdurub çaylar axdıran; Yenə də yasəmənin ətri tutub hər yanı; Gecənin qulağına; Sarı bülbül, niyə susdun,

Bibl ioqrafiya

81

ham şövqün, hünərin; Dəli-dolu, çağlayan dağ çayının səthində; Gündüz və gecə; Bunu mən deyirəm, Yusif də deyir; Dodaqlar-dan axar ruhdakı cövhər; Daima fürsət bil, qaçırma əldən; Məzarlar arasıyla gedirik məlul-məyus; Həqiqətə gedən yol; Yer üzünə hər insan; Sərv ağacı; Odlu nəğmələr; Göydə dövrə vuran ulduzlara bax; Mənzərə ilə vidalaşma. İnsanlar və hekayətlər: Teymur; Sufi; Abdulla oğlu İbrahim; Ömər; Səhraya çəkilən zahid; Dərviş; İbn Yəmin; Bir gün qoca molla dayanaraq lal; Sədi və şah; Sədinin müdrikliyi öyməsi; Şah Abbas; Ovsunçu; Turan şahı; Fətəli; Yusif və Züleyxa. Təsəlli nəğmələri: Ulduzlara; Yay gecəsi; Xəbərdarlıq; Təsəlli; Çayın gur axınında; Bir cocuğa; Dağ çiçəyi; Payız nəğməsi; Taxtdan, iqtidardan söhbət düşəndə; Zirvə və dərə; Bəraət; Nə olsun üzünə gülmür bəxt sənin; Bir sultan gəzərkən məmləkətini. Dünya bilməcələri: Yer və göy; Bilik və müdriklik; Alimlik iddiasına düşənə; Bir yeni dünya-görüşlüyə; Ürək və ruh; Gecədən gecəyə; Müdriklik məktəbləri; Əvvəl gur çaya, sonra. Mirzə Şəfi Vazeh. Qısa tərcümeyi-halı. Əcnəbi sözlər lüğəti.

Mirzə Şəfi Vazeh

82

Kitablarda, dərsliklərdə və dövri mətbuatda dərc edilmiş əsərləri

1920

10. Sərzpuş olmuş qəddin rüxsari-atəşgün ilə / Mirzə Şəfi Vazeh // Qurtuluş.- 1920.- № 1.- S.7.

1937

11. Gözəl yığdı saçını göstərdi gül üzünü…; Qurd zahid-liyə sövq eyləmə sən gəl, məni dur…; O gözəl boy-buxunun keçsə nəzərdən nə zaman…: [qəzəllər] / Mirzə Şəfi Vazeh; çevirəni Rəsul Rza // Ədəbiyyat qəzeti.- 1937.- 20 noyabr.- S.2.

1938

12. Nə qədər kim fələkin sabiti-səyyarəsi var…; Ey nəza-kət çəməni içrə Xuraman Süsəni…: [qəzəllər] / Mirzə Şəfi Vazeh // Ədəbiyyat qəzeti.- 1938.- 24 noyabr.- S.3.

1939

13. Çox gözdə sürmə, əldə həna, üzdə xal olur: [qəzəl] / Mirzə Şəfi Vazeh // Ədəbiyyat qəzeti.- 1939.- 12 oktyabr.- S.2.

1952

14. Bir gün sarayında göstərib hörmət…; Vazehin gö-zündə həqiqət oldu…; Xəsisliklə vurub ömrünü başa…; Yaz-maz Mirzə Şəfi mənasız əsər…; At örtüyü, gizlətmə gül üzü-nü…; Xalq içində vardır belə bir məsəl…: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Mirmehdi Seyidzadə // Ədəbiyyat qəzeti.- 1952.- 27 dekabr.- S.3.

1964

15. Gəl ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım…; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır…: [qəzəllər] / Mirzə Şəfi

Bibl ioqrafiya

83

Vazeh; fars dilindən tərc. ed. Balaş Azəroğlu // Azərbaycan.- 1964.- № 10.- S.102.

16. Məktubun intizarında: [poema] / Mirzə Şəfi Vazeh; fars dilindən tərc. ed. Balaş Azəroğlu // Azərbaycan.- 1964.- № 10.- S.99-101.

1967

17. Poeziya guşəsi: [şeir] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Xəlil Rza // Gənc müəllim.- 1967.- 12 sentyabr.- S.3.

1968

18. Məhəbbət təranəsi: [not] / sözləri Mirzə Şəfi Vazeh; musiqisi Ağabacı Rzayeva; tərc. ed. A.Aslanov // Romanslar: fortepiano ilə oxumaq üçün / Ağabacı Rzayeva.- Bakı, 1968.- S.8-11.

1969

19. Mirzə Şəfi Vazeh demişdir: [müdrik fikirləri və kəlam-ları] / Mirzə Şəfi Vazeh // Məndən söyləməkdir səndən eşitmək / tərt. ed. Gülhüseyn Hüseynoğlu.- Bakı, 1969.- S.14-15

1970

20. Mirzə Şəfi Vazehin məzhəkələri / Mirzə Şəfi Vazeh // Azərbaycan ədəbiyyatında hekayə (XX əsrə qədər) / Altay Məmmədov.- Kirovabad, 1970.- S.24-38.

1977

21. Sənin ol sərv boyun...; Bizə həmsöhbət olan...: [qəzəl-lər] / Mirzə Şəfi Vazeh; fars dilindən tərc. ed. Balaş Azəroğlu // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1977.- 1 oktyabr.- S.6.

1978

22. Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Ey nəza-kət çəməni içrə xuraman, Süsəni: [qəzəllər] // Sevdiyim şeirlər: 2 cilddə.- Cild 1.- Bakı, 1978. - S.131-132.

Mirzə Şəfi Vazeh

84

1979 23. Özünü şux göstər…; Beşikdən ta qəbrə qədər…; İtir

ömrün bir zərrəsi…: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh // Gəlimli, gedimli dünya / Tərt. ed.: B.Vahabzadə, R.Bəşirli.- Bakı, 1979.- S.121.

1981

24. Bülbülün bağrı yanır…; Sarı bülbül, niyə susdun…; Orda dağlar dalında…; Biz kənardan almırıq…; Ömrümüz keşməkeşli…; Mən bu dünya üzündə…; Bu dünyada hər kə-sin bir kiçik bayramı var…: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Xəlil Rza // Kommunist.- 1981.- 24 iyul.- S.3; 16 avqust.- S.3.

25. Dərviş / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed Xəlil Rza // Lenin yolu.- 1981.- 12 noyabr.- S.4.

26. Rəngi solğun, özü sərt…; Gecələr ulduzları…; İstər səadət olsun…; Nə qədər ki…; Məni məst etməsəydi…; Üzüm harda yetişər…; Dumanladıb gözünü…; Bu dünyada kimlər qaçar…; Hanı yerüstü cənnət?...; Zaman, məkan, rütbə…; Bu həyat zülmətindən…; Möcüzələr doğulur…: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Xəlil Rza // Kommunist.- 1981.- 16 avqust.- S.4.

1983

27. Bülbül, asudəki öz çap nə to dari yu, nə mən: [qəzəl]; Aforizmlər / Mirzə Şəfi Vazeh // Elm və həyat.- 1983.- № 9.- S.21-22.

28. Özünü şux göstər…; Beşikdən ta qəbrə qədər…; İtir ömrün bir zərrəsi…: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh // Gəlimli, gedimli dünya / tərt ed.: Bəxtiyar Vahabzadə, Rəhbər Bəşirli.-Bakı, 1983.- S.102.

1987

29. Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var: [qəzəl]; Süsəni: [müxəmməs]; Müşairə / Mirzə Şəfi Vazeh // Poetik

Bibl ioqrafiya

85

məclislər: XIX əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri nümayəndələri-nin yaradıcılığından seçmələr / topl. və tərt. ed. N.Qarayev.- Bakı, 1987.- S.10-12.

1988

30. Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Bizə həm-söhbət olan özgə kitab almaz ələ; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır; Gəl, ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım: [qəzəl]; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman, Süsəni: [müxəm-məs]; Məktubun intizarında: [poema]; Hikmətlər və nəsihət-lər; Məzhəkələr / Mirzə Şəfi Vazeh // Azərbaycan klassik ədəb-iyyatı kitabxanası: 20 cilddə.- Cild 8.- Bakı, 1988.- S.407-424.

1992

31. Dərviş; Şah yumşaldı bu sözdən; Dilində dua vardı; Rəngi solğun, özü sərt, gözləri müdrik qocalar; Bülbülün bağrı yanıq, nəğməsi nalan bu gecə; Nə qədər ki, əlimdə bu qızıl niyalə var; Orda, dağlar dalında ucalmış Kazbek dağı; Bir zaman çox dilədim: dəstə tutum, yara verim; Ömrümüz keşməkeşli, günləri-miz dolaşıq; Kim qadınsız yaşayırsa, azad olur min çövrdən; Qamətinin yanında sərvin nə ölümü var?; Məndə sənə çatası mü-qəddəs bir dilək var; Hanı Züleyxama tay bu cahanda?; Batacaq günəşin... doğacaq ülkər; Nədir göyü bəzəyən?; Sən mənə coş-qunluq, ürək verirsən; Murad istər o dünyadan; Şərab eyni şərab... içənlər ayrı; Sevənlər bu dünyada hamıdan xoşbəxt, ulu; Mənim eşqim, nəfəsim; Yalnız zəhmət çəkmək ilə; Qəlbim sevə-ni “Sevmə!” deyər ağlım həmişə; Altun günəşin şöləsi dumana səpər zər; Ariflərdən eşitmişəm, oğul, daim haqqa can at; Yer kürəsi – gözəl dünya; Biz qonağı əzizlərik; Qızıl günəş, yaşıl bahar; Mey məclisi, gül sərgisi, ruh ölkəsi aləm; Can ki, tapa cananı / Mirzə Şəfi Vazeh // Turan çələngi / Xəlil Rza Ulutürk.- Bakı, 1992.- S.678-706.

32. Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var: [qəzəl]; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman, Süsəni: [müxəmməs]; Məktu-

Mirzə Şəfi Vazeh

86

bun intizarında: [poema] / Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azər-baycan ədəbiyyatı müntəxəbatı: ali məktəblərin filologiya fakül-tələrinin tələbələri üçün: dərs vəsaiti / tərt. ed.: R.Həsənova; T.Əhmədov.- Bakı, 1992.- S.206-214.

33. Sərv ağacı; Bir gün qoca molla dayanaraq lal; Ey bəşərin xilasına edilən kömək; Məni sevənlərə məhəbbətim var; Bu dünyanın kədərini, qəmini; Mal-dövlət vərəsəlik olsa da, asan; Qoy sən həqiqəti söyləyən zaman; Züleyxa; Qovuşan zamanda könül-könülə; Şah Abbas; Şah manifest yazdı əliylə bir gün / Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı müntə-xabatı: ali məktəblərin filologiya fakültələrinin tələbələri üçün dərs vəsaiti / tərt. ed.: R.Həsənova; T.Əhmədov.- Bakı, 1992.- S.206-214.

2005 34. Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Bizə

həmsöhbət olan özgə kitab almaz ələ; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır: [qəzəl]; Məktubun intizarında: [poema] / Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan şeiri antologiyası / tərt. ed. və ön sözün müəl. Zaman Əsgərli.- Bakı, 2005.- S.89-97.

2009

35. Azadlıq rəmzidir şux sərv ağacı; Məni sevənlərə mə-həbbətim var; Qoy sən həqiqəti söyləyən zaman; Göy üzünü bəzəyirsə al günəş necə; Qovuşan zamanda könül-könülə: [şeirlər]; Sənin ol sərv boyun, bil, nə zaman yada düşər; Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Xoş olsun ol könül, eşqə mə-kandır; Gəl, ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım: [qəzəl]; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni: [müxəmməs]; Məktubun intizarında: [poema] / Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı: poeziya: ali məktəblərin filologiya fakültələrinin tələ-bələri üçün dərs vəsaiti: 2 cilddə / Tərt. ed. S.Əhmədova, T.Əh-mədov.- Cild 1.- Bakı, 2009.- S.544-553.

Bibl ioqrafiya

87

2011 36. Nəğmələr / Mirzə Şəfi Vazeh // Ədəbiyyat qəzeti.-

2011.- 27 may.- S.6.

2013 37. Süsəni (Müxəmməs); Eyki həm hücreyi mayi vərəq

zəhd bəşəvi...; Hər zaman kan qəd bala zə nəzər meygüzərd; Şahid xər ki nəşin zülf zərəx kirdbad.- Muşairə; Mirzə Məhəm-məd Həsən.- Nə qədər kir fələgin sabitü və səyyarəsi var; Mətləi hüsnünün gözəl kim nurşəklin göstərir: [qəzəllər].- Dərd eşqinin mərd sahib zor şəklin göstərir: [qəzəl (müxləs)].- Gözlərinin kim aşiqə məxmur şəklin göstərir; Bülbülün bağrı yanıq, nəğməsi nalan bu gecə; Gəl ey canım ki, hicrimdə dodağa çatdı bu canım; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır: [qəzəllər].- Məktubun intiza-rında: [poema]; Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var: [qəzəl]; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni: [müxəmməs]. Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müşairəsi; Azərbaycanca şeirlər: Hər zaman kan qədd-o bala be nəzər miqozərəd.; Ey ke, həmhöcreye mai, vərəqe zohd beşuy; Şahede xərgəhneşin zolf ze rox kərd baz: [qəzəllər və sətri tərcümələr].- Farsca şeirlər: Gər mərdi ze ma zəni darəd dust; Can - o tənə mən fədaye yek buseye yar; Ləb bər ləbe yar bordənəş, vəh, çe xoş əst!: [rübailər].- Həsb-hal; Həsb-hal tərcüməsi / Mirzə Şəfi Vazeh // Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında / Nəzakət Əliyeva.- Gəncə, 2013.-S.27-49; 207-220.

2014

38. Dərviş; Şah yumşaldı bu sözdən, dilində dua virdi; Rəngi solğun, özü sərt, gözləri müdrik qocalar; Bu dünyada hər kəsin bir bayramı var: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh // Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Xəlil Rza Ulutürk // Ədəbiyyat qəzeti.- 2014.- 21 fevral.- S.3.

Mirzə Şəfi Vazeh

88

2015 39. Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni: [müxəm-

məs]; Ağlımla qəlbimin özgə yolu var; Düzlüklə alçaqlıq çar-pışan zaman; Nə qədər olsa da qəm, qüssə, kədər / Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı: (Mühazirə materialları): dərs vəsaiti / Yaşar Rzayev.- Bakı, 2015.- S.58-60.

2016

40. Bu qədü qamətinə ətləsü xara yaraşur: [“Süsəni” adlı müxəmməsdən bir parça] / Mirzə Şəfi Vazeh // Azərbaycan mul-tikulturalizminin ədəbi-bədii qaynaqları.- Bakı, 2016.- S.139.

Bibl ioqrafiya

89

II Hissə

Həyat və yaradıcılığı haqqında

Kitablar və kitablarda çap

edilən materiallar

1925 41. Köçərli, F. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları: 2

cilddə / Firidun bəy Köçərli.- Cild 1, Hissə 2.- Bakı: Azərnəşr, 1925.- 276 s.- Mətn ərəb qrafikasındadır.

Kitabda M.F.Axundov ilə M.Ş.Vazehin tanışlığından da bəhs edilmişdir [S.476-477].

1926

42. Mümtaz, S. Azərbaycan ədəbiyyatı: XIII əsr hicri: Mir-zə Şəfi Vazeh / Salman Mümtaz.- Cild 9.- Bakı: Kommunist, 1926.- 30, [1] s.- Mətn Azərb. və fars dillərində ərəb qrafikası ilə verilmişdir.

1929

43. Səid-zadə, Ə. (Zaki). Gəncəli böyük mütəfəkkir və şair Mirzə Şəfi “Vazeh” / Əli Əjdər Səidzadə.- Gəncə: Gəncə okruq Komitəsinin Təbliğat və Təşkilat şöbəsinin nəşriyyatı, 1929.

44. Səid-zadə, Ə. (Zaki). Mirzə Şəfi Vazeh / Əli Əjdər Səidzadə.- Bakı: Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi yanında Azərbaycan Elmi Tədqiqat İnstitutunun nəşriyyatı, 1929.- 23 s.- Mətn köhnə latın qrafikasındadır.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi “Vazeh” (Mirzə Şəfi “Va-zeh”in yaşayış və yaradıcılığını arxiv materiallarına görə öyrəniş təcrübəsi); Mədxəl; Şəfinin çocukluğu və təhsili; Hacı Abdullanın sufizm təbliğatı və Mirzə Şəfi; Mirzə Şəfinin xüsusi yaşayışı;

Mirzə Şəfi Vazeh

90

Mirzə Şəfi və Mirzə Fətəli; Mirzə Şəfi şair, pedaqoq və mütər-cim; Bodenştedt və Mirzə Şəfi; Avropa Mirzə Şəfini necə tanı-yır?; Bodenştedt – Mirzə Şəfidən sonra.

1939

45. Qasımzadə, F. M.F.Axundov. Həyat və yaradıcılığı / Feyzulla Qasımzadə; SSRİ Elmlər Akademiyası Azərbaycan fili-alı, Nizami ad. Ədəbiyyat və Dil İnstitutu.- Bakı: Azərnəşr, 1939.- 140, [2] s.

Kitabın “M.F.Axundovun yaşadığı dövr” bölməsində M.Ş.Va-zehlə tanışlığından və onun M.F.Axundovun həyatında oynadığı roldan da bəhs edilir [S.21-23].

1944

46. Müxtəsər Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: müxtəsər oçerk / SSRİ EA Azərb. filialı, Nizami ad. Ədəbiyyat və Dil İnsti-tutu; red.: Məmməd Arif, Heydər Hüseynov; [ikinci cildin müəl.: Feyzulla Qasımzadə, Mir Cəlal (red.), Məmməd Arif; red. Hüseyn Mehdi].- Cild 2.- Bakı: EA AzF, 1944.- 395, [3] s.

Kitabın “Mirzə Şəfi Vazeh” bölməsində şairin həyat və yara-dıcılığından bəhs edilmişdir [S.39-45].

1960 47. Göyüşov, Z. Azərbaycan maarifçilərinin etik görüşləri:

XIX əsrin ikinci yarısı / Ziyəddin Göyüşov; red.: A.Makovelski, Firidun Köçərli; Azərb. SSR EA Fəlsəfə bölməsi.- Bakı: AzSSR EA, 1960.- 211, [1] s.

Kitabın “Azərbaycan maarifçilərinin etik görüşlərinin ideya zəmini” bölməsində M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığından da bəhs edilmişdir [S.29-39].

48. Qasımzadə, F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə dair tədqiqlər: pedaqoji institutların tələbələri üçün tədris vəsaiti / Feyzulla Qasımzadə.- Bakı: V.İ.Lenin ad. APİ-nin nəşriyyatı, 1960.- 160, [4] s.

Bibl ioqrafiya

91

Kitabda Mirzə Şəfi Vazeh haqqında da qeydlər verilmişdir [S.19, 45, 80-89].

1962

49. Qasımzadə, F. Mirzə Fətəli Axundovun həyat və yaradı-cılığı / Feyzulla Qasımzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1962.- 376, [4] s.

Kitabın “M.F.Axundovun dövrü” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin Azərbaycanda ilk maarifçilik cərəyanının yaranmasında-kı rolu, satiralarında ali rütbəli ruhaniləri və dövlət məmurları tənqid etməsi haqqında, “Həyatı və ədəbi mühiti” bölməsində isə onun Bodenştedt və M.F.Axundov ilə tanışlığı, Almaniyada geniş yayılmış “Mirzə Şəfi nəğmələri” adlı kitabından bəhs olunur [S.19-22, 39-44, 54].

1964

50. Azərbaycan tarixi: 3 cilddə / red.: İ.A.Hüseynov; Ə.S.Sumbatzadə; Ə.N.Quliyev [və b.]; müəl. hey. İ.A.Hüseynov [və b.]; Azərb. SSR EA Tarix İn-tu.- Cild 2: Azərbaycanın Rusi-yaya birləşdirilməsindən 1917-ci ilin fevral burjua-demokratik inqilabına qədər.- Bakı: AzSSR EA, 1964.- 1001, [3] s.

Kitabda Mirzə Şəfi Vazeh haqqında qeydlər də verilmişdir [S.123-128].

51. Qasımov, M. Azərbaycanda estetik fikir tarixindən / Mehbalı Qasımov, Cəfər Cəfərov; red S.Tarıverdiyev.- Bakı: Azərnəşr, 1964.- 80 s.

Kitabda Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığından da bəhs olun-muşdur [S.34-37].

1966

52. Talıbzadə, K. XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidi: 1905-1917-ci illər / Kamal Talıbzadə; red. M.C.Cəfərov; Azərb.SSR EA Nizami ad Ədəbiyyat və Dil İn-tu.- Bakı: AzSSR EA, 1966.- 535, [5] s.

Kitabın “XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi kökləri” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehdən də bəhs edilmişdir [S.12-15].

Mirzə Şəfi Vazeh

92

1971 53. Əhmədov, C. Azərbaycan ədəbiyyatının tədrisi tarixin-

dən / Camal Əhmədov; red. K.Talıbzadə.- Bakı: Maarif, 1971.- 204 s.

Kitabın “Rəşid bəy Əfəndiyevin ədəbiyyat tədrisi barədə gö-rüşləri” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin “Kitabi-türki” dərsliyin-dən də bəhs edilmişdir [S.109].

1972 54. Məmmədov, K. XIX əsr Azərbaycan şeirində dini əsarə-

tin ifşası: (Mühazirəçiyə kömək) / Kamran Məmmədov; red. N.T.Axundov; Azərb. SSR “Bilik” Cəmiyyəti.- Bakı: Elm, 1972.- 40 s.

Kitabda Mirzə Şəfi Vazehin dindarlara qarşı tənqidi fikir-lərindən də bəhs edilmişdir. [S.4-5].

1975

55. Bayramov, A. Klassik irsimizdən: (Mirzə Şəfi Vazehin bədii yaradıcılığı Azərbaycan və alman mənbələrində) / Akif Bayramov; red. F.Rəhmanzadə.- Bakı: Azərbaycan SSR “Bilik” Cəmiyyəti, 1975.- 40 [3] s.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığı Azər-baycan və alman mənbələrində; Mirzə Şəfi Vazehin bədii yaradıcılığı.

56. Məmmədov, K. XIX əsr Azərbaycan şeirində satira / Kamran Məmmədov; red. H.İsrafilov; Azərb.SSR EA Nizami adına Ədəbiyyat İnsitutu.- Bakı: Elm, 1975.- 272, [4] s.

Kitabın “XIX əsr Azərbaycan yazıçıları satira haqqında” böl-məsində M.Ş.Vazeh maarifçi-satirik şeirlərindən bəhs edilmişdir [S.84-91].

1978

57. Köçərli, F. Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə / Firidun bəy Köçərli; translit-ya və tərt. ed., müqəd., izahlar və qeyd. müəl. R.Qənbər qızı; red. Ə.Mirəhmədov; AzSSR EA, Nizami

Bibl ioqrafiya

93

ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Cild 1.- Bakı: Elm, 1978.- 595, [5] s. Kitabın “Mirzə Fətəli Axundov” bölməsində M.F.Axundov

ilə M.Ş.Vazehin tanışlığından da bəhs edilmişdir [S.426-427]. 58. Mirəhmədov, Ə. Yazıçılar, talelər, əsərlər / Əziz Mirəh-

mədov; red. S.Hüseynova.- Bakı: Azərnəşr, 1978.- 310, [2] s. Kitabda “Müəllim və tələbə” bölməsində M.F.Axundovun

M.Ş.Vazehlə olan tələbə-müəllim münasibətlərindən bəhs olunur [S.46-51].

1979 59. Axundov, Y. Azərbaycan sovet tarixi romanı / Yavuz

Axundov; elmi red. A.Zamanov.- Bakı: Yazıçı, 1979.- 236, [4]s. Kitabın “İnkişafının yeni mərhələsinin başlıca xüsusiyyətlə-

ri” adlı bölməsində Əlisa Nicatın M.Ş.Vazehə həsr etdiyi “Nəğ-məyə dönmüş ömür” romanı haqqında da məlumat verilmişdir [S.181-184].

60. Seyidov, Y. Yazıçı və dil: XIX-XX əsrlər / Yusif Seyid-ov; red. Z.Qiyasbəyli; rəssam. A.Kozlov; ön söz. S.Əlizadə.- Bakı: Yazıçı, 1979.- 288 s.

Kitabın “XIX əsr” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin yara-dıcılığında söz və dil məsələsindən bəhs olunur [S.31-35].

1980

61. Axundov, N. Sənədlərin dili ilə / Nazim Axundov; elmi red. K.Məmmədov.- Bakı: Yazıçı, 1980.- 178, [2] s.

Kitabın ““Kavkaz” qəzetində Azərbaycan ictimai və mədəni həyatının işıqlandırılması” bölməsində M.Ş.Vazehin mətbəə aç-maq, nəşriyyat işləri haqqında və “Azərbaycan dilinin əlifbası” kitabının hazırlanmasında yaxından iştirak etməsi haqqında da məlumat verilmişdir [S.40-73].

62. Bayramov, A. Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi / Akif Bay-ramov; elmi red. H.Məmmədzadə.- Bakı: Yazıçı, 1980.- 121 s.

Kitab ədəbiyyat tariximizin mübahisəli bir məsələsinə ‒ M.Ş.Vazeh və F.Bodenştedt probleminə həsr olunmuşdur. Müə-llif ciddi axtarışlar apararaq onların bədii yaradıcılıq hüdudlarını

Mirzə Şəfi Vazeh

94

müəyyənləşdirməyə çalışmış, elm aləminə məlum olmayan bir sıra mənbələrə müraciət edərək, F.Bodenştedtin tərcüməçilik fəaliyyətinə düzgün qiymət verməklə, onun plagiatçılığını sübuta yetirən elmi dəlillər irəli sürmüşdür.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi və onun ədəbi irsi sovet məxəzlərində; Mirzə Şəfi ‒ F.Bodenştedt münasibətlərinin Alma-niyada öyrənilməsi; Mirzə Şəfi irsinin nəşrləri.

63. Qarayev, Y. Azərbaycan realizminin mərhələləri / Yaşar Qarayev; Azərbaycan SSR EA, Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu; red. K.Talıbzadə.- Bakı: Elm, 1980.- 258 s. Kitabın “Azərbaycanda maarifçilik hərəkatı və maarifçi rea-lizm dövrü” bölməsində M.Ş.Vazehin yaradıcılığındakı maarifçi-lik ənənələrindən də bəhs olunur [S.67-68].

64. Nicat, Ə. Nəğməyə dönmüş ömür: roman və hekayələr / Əlisa Nicat; red. C.Zeynal .- Bakı: Yazıçı, 1980.- 187 s.

Əlisa Nicatın “Nəğməyə dönmüş ömür” romanı Azərbayca-nın XIX əsr şair-filosofu Mirzə Şəfi Vazehin gənclik illərindən bəhs edir. Romanda Gəncə məscidinin hücrələrində yaşayıb, döv-lətli balalarına dərs deməklə güzəran keçirən böyük şairin acı taleyi, onun mürtəce din xadimləri ilə ciddi mübahisələri, Gəncə feodalı İbrahim xanın qızı ilə uğursuz sevgisi şairanə dillə qələmə alınmışdır.

Kitabın içindəkilər: Nəğməyə dönmüş ömür (roman); Heka-yələr; Kədərin işığı; Birinci “Fantaziya”; Cahargah; “Firuzənin ariyası”.

1982

65. Xəzri, N. Heykəlsiz abidə: [M.Ş.Vazehin həyat və yara-dıcılığı haqqında mənsur poema] / Nəbi Xəzri.- Bakı: Gənclik, 1982.- 184 s.

Kitabın içindəkilər: Qabil: Nəğməkar haqqında nəğməli he-kayət; Necə çələng toxuyum?; Məzar başında; Sənədli ricət: Mir-zə Şəfi nə cavab verəcək?; Zərli saray yaxud zülmət hücrə?; Hər söz bir güllə idi...; Məktubu göndərəndən sonra; Tənhalıqla qoşa qaldım dünyada; Sənədli ricət: Qış vaxtı; Sənədli ricət: İnsaniləş-

Bibl ioqrafiya

95

miş günəş; Gəncəçayın sahilində; Yuxumun dalınca; “Sən şair ol, mən tacir”; Təzə məktəbin ilk şagirdi; Günəşləşmiş insan; O taydan xəbər; Yaşıl darvazalı həyətdə; Qayça... ömürlük qulum-dur; Çinara dua; Atları yəhərləyin; Yolların yaddaşı; O, mənim oğlumdur; Yolunu gözləyirdilər; Çəhrayı çiçəkli dünya; Sənədli ricət: Qaratel; Sənədli ricət: Fridrix Fon Bodenştedtin şahidliyi; Qara dərili sandıqça; Sənədli ricət: Məzar başında; İki epiloq.

66. Saləddin, Ə. Azərbaycan şeiri və folklor: XIX-XX əsr-lər / Əli Saləddin; red V.Vəliyev; AzSSR EA, Nizami ad. Azərb. Ədəbiyyatı Muzeyi.- Bakı: Elm, 1982.- 161, [3] s.

Kitabın “XIX-XX əsrlər Azərbaycan poeziyasında şifahi ədəbiyyatın ideya-mövzu xüsusiyyətləri” və “Folklorun müxtəlif janrlarından istifadə üsulları” adlı bölmələrində M.Ş.Vazehin yaradıcılığında Azərbaycan folklorunun müxtəlif janrlarından istifadə üsullarından bəhs olunur [S.19-25; 98-108].

1983

67. Mirəhmədov, Ə. Azərbaycan ədəbiyyatına dair tədqiq-lər (XIX-XX əsrlər) / Əziz Mirəhmədov.- Bakı: Maarif, 1983.-362, [2] s.

“Kitab mədəniyyətimiz yeni mərhələdə” bölməsində M.Ş.Vazehin Azərbaycanda kitabın inkişafında rolundan da bəhs edilmişdir [S. 47, 51-51].

1984

68. Nicat, Ə. Mirzə Şəfi: iki hissəli bioqrafik roman / Əlisa Nicat; red. Ş.Quliyeva.- Bakı: Gənclik, 1984.- 274, [2] s.- Mətn kiril qrafikasındadır.

69. Talıbzadə, K. Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi: (1800-1920-ci illər): [monoqrafiya] / Kamal Talıbzadə; elmi red. Y.Qarayev.- Bakı: Maarif, 1984.- 337, [3] s.

Kitabın “Maarifçi-realist tənqid konsepsiyasının yaranması. M.F.Axundov” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin şeirlərinin təsir gücü, ictimai həyatda rolu və onun tənqidi istiqaməti haqqında fikirlərdən də bəhs edilmişdir [S.43-44].

Mirzə Şəfi Vazeh

96

1985 70. Əhmədov, H. XIX əsr Azərbaycan məktəbi / Hüseyn

Əhmədov.- Bakı: Maarif, 1985.- 297, [3] s. Kitabın “Azərbaycan dilində ilk dərsliklərin meydana

gəlməsi” bölməsində Mirzə Şəfi Vazeh ilə İ.Qriqoryevin birlikdə tərtib etdikləri “Kitabi-türki” adlı dərslik haqqında da məlumat verilmişdir [S.38-39].

1986

71. Hüseynov, Ç. Fətəli fəthi: [roman] / Çingiz Hüseynov; [red. M.Süleymanlı].- Bakı: Yazıçı, 1986.- 709, [3] s.

Romanın “Sirli yazılar” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehdən də bəhs olunur [S.75-83].

1987 72. Bodenştedt, F. Mirzə Şəfi haqqında xatirələr: “Şərqdə

min bir gün” kitabından / Fridrix Bodenştedt; alman dilindən tərc. ed. və ön söz müəl. Akif Bayramov; rəs. Ə.Məmmədov.- Bakı: Yazıçı, 1987.- 117, [2] s.

Bu kitabda Fridrix Bodenştedtin müəllimi Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri toplanmışdır.

73. Xəzri, N. Mənsiz dünya: ikihissəli psixoloji dram: [Dram teatrının 1987-1988-ci il teatr mövsümü üçün proqramı] / Nəbi Xəzri; [rəssam T.Əhmədova; red. İ.Rəhimli].- Bakı: [s.n.], 1987.- [“Kommunist” nəşriyyatının mətbəəsi].- [12] s.- portr., fotoşək.

74. Mirzə Şəfi Vazeh: biblioqrafiya / AzSSR Mədəniyyət Na-zirliyi; M.F.Axundov ad. Azərbaycan Dövlət Kitabxanası; tərt. ed. H.Zeynalova; red. Q.Süleymanzadə.- Bakı: Yazıçı, 1987.- 34, [2] s.

1990

75. Nicat, Ə. Gəncəli müdrik: roman / Əlisa Nicat; red. M.Çəmənli.- Bakı: Yazıçı, 1990.- 262 s.

“Gəncəli müdrik” romanı görkəmli Azərbaycan şairi və filo-sofu Mirzə Şəfi Vazehin həyat və mübarizəsindən bəhs edir.

Bibl ioqrafiya

97

1991 76. Mustafayev, M. XIX əsr Azərbaycan realist şeiri: dərs

vəsaiti / Mustafa Mustafayev; rəy.: X.Q.Məmmədov, M.İ.Həkim-ov; red. P.Ş.Əfəndiyev.- Bakı, 1991.- 104 s.

Kitabın “Poeziyada ictimai satira realist istiqamət kimi” böl-məsində Mirzə Şəfi Vazeh yaradıcılığından da bəhs edilmişdir [S.79-80].

1993

77. Heyət, C. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxış / Doktor Cavad Heyət; transkripsiya edən Ə.Qənbəroğlu; red.: C.Əlibəyov, Ə. Nəmini; rəssam. R.Rəhimov.- Bakı: Yazıçı, 1993.- 176 s.

Kitabın “Azərbaycan ədəbiyyatında yeni dövr” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir [S.134-136].

1994 78. Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsinin kitabxanalarda təb-

liği: metodik tövsiyələr / M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Kitabxanası; tərt. ed. M.Ələkbərov; red. V.Məhərrəmov.- Bakı, 1994.- 13 s.

1996

79. Qarayev, Y. Tarix: yaxından və uzaqdan / Yaşar Qara-yev; red. Ş.Alışanov; AzEA Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu.- Bakı: Sabah, 1996.- 712 s.

Kitabın “Axundovla başlayan bədii yaddaş – Azərbaycan türk intibahı” adlı bölməsində M.F.Axundov ilə M.Ş.Vazehin tanışlığından da bəhs olunur [S.226].

1998

80. Xəlilov, N. Azərbaycanda məktəb və pedaqoji fikir tari-xindən: [dərs vəsaiti] / Nəriman Xəlilov; red. Ə.Ağayev; rəy.: A.Səmədov, Ə.Cəlilov; H.Zərdabi ad. Gəncə Dövlət Pedaqoji İnstitutu.- Gəncə, 1998.- 236 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

98

Kitabın “XIX əsrdə Azərbaycanda dövlət tədris müəssisələri-nin əmələ gəlməsi və inkişafı” bölməsində Mirzə Şəfinin Tiflis qəza məktəbində müəllimlik fəaliyyətindən, İ.Qriqoryevlə birlik-də tərtib etdiyi “Kitabi-türki” adlı dərslikdən bəhs olunmuşdur. “XIX əsrdə Azərbaycanda maarifçilik hərəkatı” bölməsində isə M.Ş.Vazehin pedaqoji fəaliyyəti və təlim-tərbiyə haqqında fikir-ləri verilmişdir [S.54-55, 67-70].

2000

81. Əmrahoğlu, A. Epik sözün poetik gücü / Arif Əmrah-oğlu; red. Ş.Alışanov; rəyçi K.Əliyev; rəssam A.Ələkbərov.- Bakı: Elm, 2000.- 212 s.

Kitabın “Sənətkar və sənətkarlıq” bölməsinin “Fikir, davat və qələm mübarizi” adlı məqaləsində M.Ş.Vazehin M.F.Axundovun dünyagörüşünün formalaşmasındakı rolundan da bəhs edilmişdir [S.4].

82. Şükürov, S. Gəncəli Vazehin nağılı: Tarixdən notlar / Sadıq Şükürov; elmi red.: S.M.Mirzəyev, T.C.Musayev.- Gəncə, 2000.- 90 s.- fotoşək., portr.

2003 83. Rüstəmova, A. Azərbaycan ədəbiyyatı: müxtəsər oçerk:

[xaricdə yaşayan azərbaycanlılar üçün] / Аzadə Rüstəmova, Bəkir Nəbiyev, Yaşar Qarayev; red. T.Kərimli; АМЕА, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı: Elm, 2003.- 376 s.

Kitabın “XIX-XX yüzilliklər ədəbiyyatı” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehdən bəhs olunmuşdur [S.233-235].

2005

84. Arzumanlı, V. Mirzəşəfişünaslıqda yeni mərhələ / Vaqif Arzumanlı; elmi red. T.Kərimli.- Bakı: Qartal, 2005.- 284 s.

Kitabın içindəkilər: Bir neçə söz.- I fəsil: Mirzə Şəfinin dünya şöhrəti: 1.Mirzə Şəfi nəğmələri Avropanı gəzir. 2.Mirzə Şəfi Litva və eston ədəbiyyatında. 3.Mirzə Şəfi polyak və sloven dillərində.- II fəsil: Mirzə Şəfinin qəbrinin izi ilə. 1. Tiflisdəki

Bibl ioqrafiya

99

müsəlman qəbiristanlığının aqibəti. 2.Mirzə Şəfinin qəbri. 3.Ruh-ların fəryadı. Mirzə Fətəli barədə düşünək. III fəsil: Mirzə Şəfi irsinin araşdırılması sahəsində yeni təşəbbüslər. 1.Yeni araşdır-malar, yeni axtarışlar. 2.Mirzəşəfişünaslıq probleminə səthi və ehtiyatsız münasibət. 3.Elmi iradlara subyektiv əsaslarla cavab vermək cəhti. 4.Müəllif inadkarlığı və redaksiyanın himayədarlı-ğı. IV fəsil: Mirzə Şəfi irsindən yeni tapıntılar. 1.Mirzə Şəfinin orijinal əsərlərinə dair. 2.Yeni axtarışlar, uğurlu tapıntılar. 3.Ədəbiyyatşünas Hüseyn Kərimovun araşdırmalarından. V fəsil: Fridrix fon Bodenştedtin “Şərqdə min bir gün” əsərindən Mirzə Şəfiyə dair xatirələrinin Azərbaycan dilinə tərcümələri. 1.Hüseyn Kərimovun tərcümələri. 2.Akif Bayramovun tərcümələri. Əlavə-lər. Azərbaycan dilində. 1.Mirzə Şəfinin yaradıcılıq irsinin öyrə-nilməsini gücləndirmək haqqında qərar. 2.Aslan Aslanov. Tərcü-məsindən. 3.Ənvər Əhmədov. Mirzə Şəfi Vazehin Tiflis həyatın-dan. 4.Leon Nebenstal. Sevməyə daha çox əsas var. 5.Yohannes Mundhenk. Mirzə Şəfi və Fridrix Bodenştedt Azərbaycan ədəbiy-yatşünaslığında kitabına yazılmış ön söz (Hamburq, 1971). 6.Rövşən Mustafayev. Mirzə Şəfi və M.Mixaylov. 7.Vaqif Aslanov. M.Ş.Vazehin şeirlərinin almanca yeni nəşri. 8.Həmid Məmmədzadə. “Mirzə Şəfi Vazeh. Şeirlər məcmuəsi” kitabına müqəddimə. 9.Qulamhüseyn Əliyev. Xoş gəlmisən, Fridrix Bo-denştedt! 10.Akif Bayramov. Mirzə Şəfi Vazeh. 11.Cənnət Nağıyeva. Mirzə Şəfi Vazehin xətti ilə olan bir əlyazma haqqın-da. Vaqif Aslanov, Nəbi Xəzri. Mirzə Şəfi yoxsa Bodenştedt. Rus dilində. 1.Наум Гребнев. Песни Мирзы Шафи. 2. Акиф Бай-рамов. Мирза Шафи Вазех. 3. Вагиф Арзуманлы. Русские переводы поэзии Мирзы Шафи. 4. Агиль Гаджиев. От редак-тора. Mənbə, izahlar, şərhlər.- Şəkillər.

85. Köçərli, F. Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə / Firudun bəy Köçərli; tərt. ed., müqəd., izah və qeydlərin müəl. R.Qənbər-qızı; red. Ə.Mirəhmədov, B.Nəbiyev.- Cild 1.- Bakı: Avrasiya Press, 2005.- 560 s.- (Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı).

Kitabın “Mirzə Fətəli Axundzadə” bölməsində Mirzə Şəfi

Mirzə Şəfi Vazeh

100

Vazehin Mirzə Fətəli Axundovun dünya görüşünün formalaş-masında olan rolu haqqındada məlumat verilmişdir [S.402-403].

86. Mümtaz, S. Mirzə Şəfi Vazeh / Salman Mümtaz; nəşrə haz. A.Ramazanov; red. M.Adilov; AMEA, M.Füzuli ad. Əlyaz-malar İn-tu.- Bakı: Nurlan, 2005.- 31 s.

Salman Mümtazın orijinal əlyazma əsasında nəşr etdirdiyi kitabçanın təkrar nəşri Mirzə Şəfi Vazehin (1794-1852) şəxsiy-yəti ilə bağlı Qərb, ilk növbədə alman alimləri arasında müəyyən fikir ayrılığı fonunda daha da aktual əhəmiyyət kəsb edir.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazeh; Mirzə Şəfi Vazeh əsərləri; Mirzə Şəfinin kəlamından; Mərhum Mirzə Şəfi ibn Sadiq “Vazeh” təxəllüsün kəlamındandır; Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var; Gəncəli Fazil; Müxlis; Əsəd; Lüğətçə; Bəhaəddin Cami; Naməlum müəllif; Əli Bədrəddin Hərəvi; Mövlana Lütfi; Hüsni: Qəzəl.

2007

87. Azərbaycan tarixi: yeddi cilddə / AMEA, A.Bakıxanov ad. Tarix İn-tu; məsul red. M.İsmayılov.- Cild 4.- Bakı: Elm, 2007.- 503, [1] s.

Kitabın “Ədəbiyyat” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin həyatı, lirik, ictimai-fəlsəfi və əxlaqi-didaktik şeirlərindən bəhs edilir [S.162-163].

2008

88. Bayram, A. Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haq-qında xatirələri / Akif Bayram.- Bakı: Nurlan, 2008.- 108 s.

Kitab Mirzə Şəfi Vazehin həyat yolundan, yaradıcılığından və Fridrix Bodenştedt ilə yaşanmış xatirələrindən bəhs edir.

89. Bayramov, A. Nəğmələr şairi Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi / Akif Bayramov.- Bakı: Nurlan, 2008.- 158 s.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi və onun ədəbi irsi Azərbay-can və xarici məxəzlərində; Mirzə Şəfi – F.Bodenştedt münasi-bətlərinin Almaniyada öyrənilməsi; Mirzə Şəfi irsinin nəşrləri.

Bibl ioqrafiya

101

2010 90. Əsgərli, Z. Mirzə Şəfi Vazeh / Zaman Əsgərli; elmi red.

Bəkir Nəbiyev; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı: Nurlan, 2010.- 91, [1] s.

Kitabda məşhur Azərbaycan şairi, mütəfəkkiri və pedaqoqu Mirzə Şəfi Vazehin həyat və fəaliyyəti, yaradıcılıq yolu, poezi-yasının xüsusiyyətləri və s. haqqında məlumatlar verilmişdir.

Kitabın içindəkilər: Bir neçə söz; Uğursuz tale; Sədaqət və xəyanət; “Şeir məcmuəsi”nin səhifələrində; Daha bir qəzəl; Səy-yar nəğmələr; Doğma vətəndə; İncə duyğular, yüksək şeiriyyət; “Hikmətlər və nəsihətlər”; “Məzhəkələr” və “Hekayələr”.

91. Qarayev, N. XIX əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri / Nəsrəddin Qarayev; nəşrə hazır. və elmi red. V.Musalı; AMEA, M.Füzuli ad. Əlyazmalar İn-tu.- Bakı: Nurlan, 2010.- 324, [2] s.

Kitabın “Divani-hikmət” bölməsində M.Ş.Vazehin “Divani-hikmət” ədəbi məclisini təşkil etməsi və məclisin iştirakçıları haqqında məlumat verilmişdir [S.31-37].

92. Mustafayev, M. XIX əsr ədəbi irsi ədəbiyyatşünaslıqda / Məhəmmədəli Mustafayev; elmi red. N.Şəmsizadə.- Bakı: Xə-zər Universiteti, 2010.- 239, [1] s.

Kitabın “60-70-ci illər tənqid və ədəbiyyatşünaslığında XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi, şairin yaradıcılığı ətrafında uzun müddət davam edən müba-hisələrdən və “Şərq-Qərb” divanından bəhs edilmişdir [S.143-147].

93. Yadigar, F. Mirzə Şəfi Vazeh və Bodenştedt: yozmalar və faktlar / Fəxrəddin Yadigar (Veysəlli); elmi red. Q.H.Quliyev; rəyçi B. Həsənli.- Bakı: Təhsil, 2010.- 155, [1] s.

Kitabda Mirzə Şəfi və Fridrix fon Bodenştedt əlaqələri geniş şərh olunur, indiyə qədər ədəbiyyatşünaslığımıza bəlli olmayan məqamlar alman mənbələri əsasında araşdırılaraq təhlil olunur.

Kitabın içindəkilər: I. Fəsil. Mirzə Şəfi Vazeh haqqında bildiklərimiz: 1. Mirzə Şəfi Vazehin həyatı; 2. F. fon Bodenştedt Mirzə Şəfi Vazeh haqqında; 3. Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığı haqqında, II. Fəsil. F.fon Bodenştedtin Mirzə Şəfi haqqında

Mirzə Şəfi Vazeh

102

xatirələri: 1. M.Şəfinin məhəbbəti haqqında; 2. F.fon Bodenştedt M.Şəfinin dünyagörüşü haqqında; 3.M.Şəfi bayram edir; 4.M.Şə-fi və müasirləri haqqında; 5.M.Şəfinin fəlsəfi görüşləri haqqında; 6.M.Şəfinin müdriklik kəlamları; 7.Mirzə Şəfi və Mirzə Yusif. III. Fəsil. F. fon Bodenştedt haqqında: 1.Alman mənbələri F.fon Bodenştedt haqqında; 2.F.fon Bodenştedtin “etiraflarının” alt qatı; 3.F.fon Bodenştedtə vətənində verilən qiymət; 4.“M.Şəfi nəğmələri”nin Avropa həyatı. IV. Fəsil. Mirzə Şəfi və Fridrix fon Bodenştedt əlaqələri yenidən gündəmə gəlir: 1.Y.Mundhenk təzə nə deyir?; 2.Y.Mundhenk azərbaycandilli mənbələri araşdıra bilməyib; 3.Y.Mundhenkin gəldiyi nəticələr; V. Yekun nəticə.

2011

94. Mərdanov, M. Azərbaycan təhsil tarixi / Misir Mərdanov; elmi red. F.Rüstəmov.- Cild 1.- Bakı: Təhsil, 2011.- 295, [1] s.

Kitabın “XIX əsrdə Azərbaycanda təhsil” bölməsində M.Ş.Va-zehin maarifçilik fəaliyyətindən də bəhs edilmişdir [S.44-45].

2013

95. Əliyeva, N. Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında / Nəzakət Əliyeva; elmi red. Xəlil Yusifli; ön söz Səndik Paşayev; rəy.: N.Axundova, A.Yusifli.- Gəncə: Elm, 2013.- 236 s.

Kitab görkəmli Azərbaycan şair və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 220 illik yubileyinə həsr olunur.

Kitabın içindəkilər: Ön söz / Səndik Paşayev; M.Ş.Vazehin həyatı; Salman Mümtaz Mirzə Şəfi Vazeh haqqında; Süsəni (Müxəmməs); Eyki həm hücreyi mayi vərəq zəhd bəşəvi...; Hər zaman kan qəd bala zə nəzər meygüzərd; Şahid xər ki nəşin zülf zərəx kirdbad.- Muşairə; Mirzə Məhəmməd Həsən; Nə qədər kim fələgin sabitü səyyarəsi var: [qəzəl]; Mətləi hüsnünün gözəl kim nurşəklin göstərir: qəzəl; Dərd eşqinin mərd sahib zor şəklin göstərir: [qəzəl (müxləs)]; Gözlərinin kim aşiqə məxmur şəklin göstərir; Bülbülün bağrı yanıq, nəğməsi nalan bu gecə; Gəl ey canım ki, hicrimdə dodağa çatdı bu canım; Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır: qəzəllər; Məktubun intizarında: [poema].- Avro-

Bibl ioqrafiya

103

pada Mirzə Şəfi Vazehi Fridrix Bodenştedt tanıtmışdır; Neylə-yirsən yaşı sən; Nöhbikə; Azərbaycan ləhcəsində tatar müntəxə-batına erməni xəyanəti; Qafqazda Mirzə Şəfi Avropada Fridrix Bodenştedt; Y.Mundek Mirzə Şəfi haqqında; Mirzə Şəfinin ma-arifçiliyi; Mehdi Əliyev. Tanınmış təhsil təşkilatçısı, böyük müəl-lim; Professor Misir Mərdanov. Fridrix Bodenştedtin “Şərqdə min bir gün”: Fridrix Bodenştedtin “Şərqdə min bir gün” romanı-nın ön sözü; Şərqdə min bir gün: I fəsil. Qafqaz üzərindən Tiflisə.- II fəsil. Gəncənin müdrik adamı – Mirzə Şəfi.- III fəsil. Mirzə Şəfi Vazehin məhəbbət hekayəsi.- IV fəsil. Müdriklik məktəbi.- V fəsil. Müdriklik məktəbi (davamı).- VI fəsil. Gəzin-tilər, uzaqgörənliklər və möcüzələr.- IX fəsil. Müdriklik məktəbi.- X fəsil. Axalsix paşalığında gəzinti.- XI fəsil. Müdrik-lər yarışı.- XII fəsil. Tiflis yayın sonunda Müdriklər məktəbinə qayıdış.- XIII fəsil. Mirzə Şəfi tənqidçi kimi.- XIV fəsil. Tiflisdə tatar mənzili.- XV fəsil. Mirzə Şəfinin kitab çapına olan şəxsi fikirləri və hüsnxət yazısına olan göstərişləri.- Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında.- XVIII fəsil. Gəncə aliminin ikinci və so-nuncu məhəbbəti; Mirzə Şəfi nəğmələrinin yekunu; Məhəbbət hə-mişə ilğım olur.- XIX fəsil. Şərqdə qadınlar.- Tərcüməçinin qeyd-ləri / tərcümə etdi: Alman dili kafedrasının müdiri, b/m Ofelya Surxay qızı Müslümova.- Orijinal şeirləri: Azərbaycanca şeirlər: Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var: qəzəl; Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni: müxəmməs; Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müşairəsi.- Farsca şeirlər: Hər zaman kan qədd-o bala be nəzər miqozərəd.; Ey ke, həmhöcreye mai, vərəqe zohd beşuy; Şahede xərgəhneşin zolf ze rox kərd baz: [qəzəllər və sətri tərcümələr].- Gər mərdi ze ma zəni darəd dust; Can - o tənə mən fədaye yek buseye yar; Ləb bər ləbe yar bordənəş, vəh, çe xoş əst!: [rübailər].- Həsb-hal; Həsb-hal tərcüməsi.- Qeydlər və izah-lar.- Lüğət.- Ədəbiyyat.

96. Məhərrəmov, Z. Respublikanın Əməkdar müəllimi – Akif Bayram / Ziyəddin Məhərrəmov; red. Ş.Vəliyev.- Bakı: Elm və təhsil, 2013.- 79, [1] s.

Kitabın “Akif Bayram – 75” bölməsində Akif Bayramovun

Mirzə Şəfi Vazeh

104

Mirzə Şəfi Vazeh haqqında dövri mətbuatdakı çıxışları, M.Ş.Va-zeh və Bodenştedt arasındakı münasibətləri, “Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi sovet və alman məxəzlərində” adlı elmi işi, “Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələr” kitabı haqqında materiallar verilmişdir [S.4-18].

2014

97. Bayramov, A. Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri / Akif Bayramov; elmi red. Akif Bayramov; rəyçi Xəlil Yusifli; AMEA Gəncə Bölməsi; Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti.- Gəncə: Elm, 2014.- 160 s.

Kitab görkəmli Azərbaycan şair və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 220 illik yubileyinə həsr olunur.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı; Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti başçısının Sərəncamı; Mirzə Şəfi Vazeh; Proloq; Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri.

98. Bodenştedt, F. Mirzə Şəfi haqqında xatirələr: “Şərqdə min bir gün” kitabından / Fridrix Bodenştedt; red. D.Əhməd; layih. rəhb. Ş.Sadiq; naşir M.Xan; mətn tərt. R.Yerfi; dizayn və qrafika T.Fərzi; rəssam V.Səftərov.- Bakı: Hədəf Nəşrləri, XAN, 2014.- 134, [2] s.

Kitabın içindəkilər: Şərqin ən müdrik adamı; Almaniyadan gələn tələbə; Şəfi kimə vurulmuşdu; Bakıxanovun yanında içil-məyən içki; Şəfi erməni kişilərini eyibləyir; Mirzə Şəfi sual edir; Dilqəm Əhməd Şəfidən qalanlar; F.Bodenştedt. Proloq.

99. Gülxani, P. Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri (müasir ədəbi mühitə ümumi baxış) / Pənah Gülxani, Salatın Əhmədli; elmi red.: Q.Namazov, S.Rzasoy, R.Əhmədov.- Bakı: UniPrint, 2014.- 616 s.

Kitabın “1946-1960-cı illərdə Azərbaycan ədəbiyyatı” böl-məsində M.Ş.Vazehə həsr olunmuş bədii əsərlərdən də bəhs olun-muşdur [S.188].

Bibl ioqrafiya

105

100. Qurbanəliyeva, S. Mirzə Şəfi Vazeh və musiqi / Sevda Qurbanəliyeva.- Bakı: Elm və təhsil, 2014.

101. Mirzə Şəfi Vazeh 220 illik yubileyi münasibətilə metodik vəsait / Bərdə Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sis-temi; tərt. ed. Gülnarə Əliyeva.- Bərdə, 2014.- 15 s.

102. Nəğməyə dönmüş ömür: Mirzə Şəfi Vazeh – 220: Bib-lioqrafik göstərici / Sumqayıt Şəhər Səməd Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana.- Sumqayıt, 2014.- 43 s.

103. Səmədov, A. Mirzə Şəfi Vazeh – 220 / Abbas Səmədov; elmi red. Q.Namazov; baş red. E.Vəliyev; Azərb. Resp. Təhsil Na-zirliyi; Gəncə Dövlət Universiteti.- Gəncə: [GDU], 2014.- 143, [1] s.

Kitab Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 220 illik yubileyi-nə həsr edilmişdir. Kitabda Mirzə Şəfi Vazehin həyatı, bədii yara-dıcılıq yolu, “Divani-hikmət” ədəbi məclisi, əmək fəaliyyəti, xüsu-silə fitri istedadlı şair və mahir müəllim olması, poeziyası, Vətənə və xalqa şərəfli xidmət etməsi tarixilik, elmilik, müasirlik, pedaqoji və metodik prinsiplər əsasında təhlil edilib ümumiləşdirilir.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazehin həyatı; Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığı; Mirzə Şəfi Vazehin “Divani-hikmət” ədəbi məclisi; Salman Mümtaz (1885-1941). Mirzə Şəfi; Həsən bəy Məlikovun L.N.Tolstoya məktubu; Cənnətməkan filosof Mirzə Şəfi; Məktubun intizarında; Mirzə Şəfi Vazehi Bodenştedt Avro-pada tanıtmışdır; Məhəbbətdə yaş yoxdur; Eşq idi Züleyxanı dün-yasına qovuşduran; Azərbaycan ləhcəsində tatar müntəxəbatına erməni xəyanəti; Mirzə Şəfi Vazehin şeirlərinin M.V.Naci tərə-findən çıxarılmış surəti. Mirzə Şəfinin həyatından (1792-1852); Qafqazda Mirzə Şəfi Avropada Firidrix Bodenştedt; Y.Mundek Mirzə Şəfi haqqında; Mirzə Şəfinin maarifçiliyi; F.Bodenştedtin “Mirzə Şəfi haqqında xatirələr” kitabındakı bu şeirlərin alman dilindən tərcüməsi Akif Bayramova məxsusdur; Xaçatur Abovya-nın Mirzə Şəfi haqqında raportu.

104. Yusifov, M. Mirzə Şəfi Vazeh 220 / Mübariz Yusifov; dizayn Z.Məmmədov.- Bakı: Elm və təhsil, 2014.- 183, [1] s.- Mətn paralel olaraq Azərb., rus, ingilis, fransız və alman dillərində verilmişdir.

Mirzə Şəfi Vazeh

106

Kitabda Mirzə Şəfi Vazehin orijinalda qalan Azərbaycanca bir qəzəlinin, bir müxəmməsinin və fars dilindəki üç qəzəlinin şərhi verilmişdir. Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığına irfançılığın böyük təsiri olmuşdur. Buradakı poetik nümunələr də irfançılıq baxımından şərh edilir.

Kitabın içindəkilər: Mirzə Şəfi Vazehin həyatı və yaradıcılı-ğı; Жизнь и творчество Мирза Шафи Вазеха; Mirza Shafi Vazeh life and creation; La vie et la creativite de Mirze Shefi Vazeh; Das leben und schaffen von Mirsa Schaffy Vaseh.

2015 105. Bodenştedt, F. Mirzə Şəfi haqqında xatirələr: (“Şərqdə

min bir gün” kitabından) / F.M.Bodenştedt; layih. rəhb. Ş.Sadiq; alman dilindən tərc. A.Bayramov; red. D.Əhməd; mətn tərtibatı R.Yerfi; naşir X.Müşfiq; rəssam V.Səftərov; dizayn və qrafika T.Fərzi.- Bakı: XAN, 2015.- 134, [2] s.

Kitab 1844-cü ildə Qafqaz canişini general Netqardtın təklifi ilə Almaniyanın Hannover şəhərindən Tiflisə gələn Fridrix Bo-denştedtin “tatar” dilini öyrənmək üçün Mirzə Şəfi ilə görüşmə-sindən, aralarında yaranan səmimi münasibətdən və Mirzə Şəfi-nin sevgilərindən, qadınlar haqqında düşüncələrindən və onlara böyük hörmətindən bəhs edilir. Ümumiyyətlə, kitab, bu böyük söz adamı haqqında məlumat almaq və onu az da olsa tanımaq üçün yeganə mənbə hesab edilir.

Kitabın içindəkilər: Şərqin ən müdrik adamı; Almaniyadan gələn tələbə; Şəfi kimə vurulmuşdu; Bakıxanovun yanında içil-məyən içki; Şəfi erməni kişilərini eyibləyir; Mirzə Şəfi sual edir; Dilqəm Əhməd Şəfidən qalanlar; F.Bodenştedt Proloq.

106. Əhməd, D. Fərqlilər: yeni fotolar, yeni sənədlər / Dilqəm Əhməd.- Bakı: TEAS Press, 2015.- 215, [1] s.

Kitabda verilmiş “Yolayrıcı” və “Almaniyadan gələn tələbə” bölmələrində Mirzə Şəfinin həyatı və Bodenştedt ilə tanışlığı haq-qında məlumat verilmişdir [S.7-9].

107. Talıbzadə, K. Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi: 1800-1920-ci illər / Kamal Talıbzadə; elmi red. Ş.Vəliyev; [baş red.

Bibl ioqrafiya

107

S.Bektaşi; red. G.Cəfərova; burax. məsul S.İsmayılova]; Azərb. Resp. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, [Abdulla Şaiqin Mənzil Muzeyi].- Bakı: Şərq-Qərb, 2015.- 342, [2] s

Kitabın “Maarifçi-realist tənqid konsepsiyasının yaranması. M.F.Axundzadə” bölməsində M.Ş.Vazehin şeirlərinin təsir gücü, ictimai həyatda rolu və onun tənqidi istiqamətindən də bəhs edilmişdir [S.50].

2016

108. Cəfərov, N. Ədəbiyyatın müstəqilliyindən müstəqilliyin ədəbiyyatına / Nizami Cəfərov; elmi red. N.Həsənzadə; red. D.Osmanlı; Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi.- Bakı: Elm və təhsil, 2016.- 347, [1] s.

Kitabın “Gəncə müdriki”nin dünyagörüşü” bölməsi M.Ş.Va-zehin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuşdur [S.30-35].

2018 109. Əhməd, D. Fərqlilər: yeni fotolar, yeni sənədlər /

Dilqəm Əhməd.-Bakı: TEAS Press, 2018.- 215 s. Kitabın “Yolayrıcı” və “Almaniyadan gələn tələbə” bölmələ-

rində Mirzə Şəfinin həyatı və Bodenştedt ilə tanışlığı haqqında məlumat verilmişdir [S.7-9]; “Şəfi kimə vurulmuşdu” böməsində isə Mirzə Şəfi Vazehin sevgisindən bəhs edilmişdir [S.9-13].

110. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852): [İzomaterial]: şair, maa-rifçi: [böyük formatlı fotoportret] / Azərb. Resp. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi.- Bakı: Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi], [2018?].- 1 v.- 66x48 sm.

***

111. Mirzə Fətəli Axundzadə (Axundov) yaradıcılığından 200 [Elektron resurs]: [4 diskdə] / M.F.Axundzadə (Axundov) ad. Azərb. Mədəniyyət Muzeyi; ssenari müəll. M.Rəfili; quruluş-çu rejissor R.Təhmasib; quruluşçu operator D.Feldman; bəstəkar T.Quliyev; rollarda İ.Dağıstanlı-Axundov [və b.].- DVD.- 1 elektron. opt. disk (DVD); 12 см.+: 1 buklet kitab (Axundzadə:

Mirzə Şəfi Vazeh

108

[qısa həyat və yaradıcılığı Azərb. və ingilis dillərində]; 28 s., rəngli foto., il.; 21 sm.).- DVD-də Mirzə Fətəli Axundzadənin “Səbuhi” filmi verilmişdir. Filmdə Mirzə Şəfi Vazeh obrazı da yaradılmışdır.

Bibl ioqrafiya

109

Dərsliklərdə, məcmuələrdə və dövri mətbuatda dərc edilən məqalələr

1920

112. Mümtaz, S. Mirzə Şəfi / Salman Mümtaz // Qurtuluş.- 1920.- № 1.- S.7-8.

113. Sadıq. Mirzə Şəfi Vazeh: həyat və yaradıcılığı haqqında / Sadıq // Qurtuluş.- 1920.- № 1.- S.7-8.

1928

114. Qacar, M. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu / M.Qacar // Yeni kənd.- 1928.- 12 mart.

115. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh: [Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığının arxiv materiallarına görə öyrənilmə təc-rübəsi] / Əli Əjdər Seyidzadə // İnqilab və mədəniyyət.- 1928.- № 9 (69).- S.28-32.

1929

116. Əmin, A. Mirzə Fətəliyə yersiz bir hücum münasibətilə: [Ə.Ə.Seyidzadənin “Mirzə Şəfi” adlı məqaləsi haqqında] / Abid Əmin // Kommunist.- 1929.- 22;29 noyabr.

117. Seyidzadə, Ə. Gəncəli böyük mütəfəkkir və şair Mirzə Şəfi Vazeh / Əli Əjdər Seyidzadə // Kommunist.- 1929.- 5 noyabr.

118. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh: [Mirzə Şəfiçiliyin icti-mai fəlsəfi əsaslarının öyrənilmə lüzumu məsələsi ətrafında] / Əli Əjdər Seyidzadə // Kommunist.- 1929.- 5, 6 noyabr.- S.3.

119. Səid zadə, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh: [M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığının arxiv materiallarına görə öyrənmək təcrübəsi] / Əli Əjdər Səid zadə // İnqilab və mədəniyyət.- 1929.- № 9.- S.28-32.

Mirzə Şəfi Vazeh

110

1935 120. Mümtaz, S. Unudulmuş yarpaqlar: [Mirzə Şəfi Vazehin

Mirzə Fətəli Axundzadənin təhsilində və dünya görüşünün for-malaşmasında rolu haqqında] / Salman Mümtaz // Ədəbiyyat qə-zeti.- 1935.- 9 mart.- S.2.

1938

121. Araslı, H. Mirzə Şəfi Vazeh / Həmid Araslı // Ədəbiy-yat: 8-ci sinif üçün / Həmid Araslı, F.Qasımzadə, M.Rəfili.- Bakı, 1938.- S.161-162.

122. Rəfili, M. Azərbaycanlı Mirzə Şəfinin dönüb nemes Bodenştedt olması / Mikayıl Rəfili // Ədəbiyyat qəzeti.- 1938.- 12 dekabr.- S.3.

123. Rəfili, M. Mirzə Şəfi Vazeh və Fridrix Bodenştedt / Mikayıl Rəfili // Ədəbiyyat qəzeti.- 1938.- 15 yanvar.- S.2; 6 fevral.- S.2; 10 aprel.- S.2.

124. Rəfili, M. Mirzə Şəfinin Avropada müvəffəqiyyət qa-zanması: [“Mirzə Şəfinin şərqiləri” kitabının Almaniyada dəfələr-lə çap edilməsi haqqında] / Mikayıl Rəfili // Ədəbiyyat qəzeti.- 1938.- 24 noyabr.- S.3.

1939

125. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfi – Bodenşdent əsərləri içərisin-də iki mətbu rübainin kimin olduğu məsələsi / Əli Əjdər Seyidza-də // S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin Əsərlə-ri.- 1939.- Bur. II.

126. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfinin məlum olan şəkilləri və onu təsvir etmək məsələsi xüsusunda / Əli Əjdər Seyidzadə // İnqilab və mədəniyyət.- 1939.- № 10-11.- S.161-166.

127. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfinin məlum olan şərqiləri / Əli Əjdər Seyidzadə // İnqilab və mədəniyyət.- 1939.- № 10-11.- S.161-166.

128. Səidzadə, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh ilə Vədadi təxəllüslü bir şairin şeirləşməsi / Əli Əjdər Səidzadə // Ədəbiyyat qəzeti.- 1939.- 1 noyabr.- S.2.

Bibl ioqrafiya

111

1940 129. Qiymətli kitab: [Ə.Seyidzadənin “Mirzə Şəfi yainki Boden-

ştedt” kitabı haqqında] // Ədəbiyyat qəzeti.- 1940.- 22 dekabr.- S.4. 130. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfi və Fitrət: [M.Şəfi Vazehin

“Fitrət” təxəllüslü bir özbək şairi ilə məktublaşması haqqında] / Əli Əjdər Seyidzadə // İnqilab və mədəniyyət.- 1940.- № 10.- S.101-107.

131. Səidzadə, Ə. Mirzə Fətəli ilə Mirzə Şəfinin mətbəə açmaq üçün çalışmaları / Əli Əjdər Səidzadə // Ədəbiyyat qəzeti.- 1940.- 11 oktyabr.- S.1.

1941

132. Rəfili, M. Mirzə Fətəli Axundov: [bölmədə M.Ş.Vazeh ilə M.F.Axundovun tanışlığından və onun M.F.Axundovun həyatında oynadığı roldan da danışılır] / Mikayıl Rəfili; Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr ədəbiyyatı: Azərbaycan və dünya ədəbiy-yatı: orta məktəbin 9-cu sinfi üçün / M.Rəfili; F.Qasımzadə.- Bakı, 1941.- S.73.

1946 133. Qasımzadə, F. Böyük ustad / Feyzulla Qasımzadə //

Azərbaycan.- 1946.- № 5.- S.44-46. 134. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) // XIX əsr Azərbaycan

ədəbiyyatı proqramı / Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Döv. Qiyabi Pedaqoji və Müəllimlər İn-tu; tərt. ed. F.Qasımzadə; red. H.Səmədzadə.- Bakı, 1946.- S.20.

135. Rəfili, M. Mirzə Şəfi Vazeh / Mikayıl Rəfili; Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr ədəbiyyatı: orta məktəbin 9-cu sinfi üçün / M.Rəfili, F.Qasımzadə.- Bakı, 1946.- S.7-8.

1952

Mirzə Şəfi Vazehin vəfatının 100 illiyi

136. Alməmmədov, A. Görkəmli müəllim və şair / A.Al-məmmədov // Azərbaycan müəllimi.- 1952.- 27 noyabr.- S.4.

Mirzə Şəfi Vazeh

112

137. Antonyan, Q. İki qardaş xalqın ədəbi əlaqələri: [X.Abov-yan, M.F.Axundov, M.Ş.Vazeh və başqalarından bəhs olunur] / Qurken Antonyan // Ədəbiyyat qəzeti.- 1952.- 16 noyabr.- S.3.

138. Bağırov, M. Şair Mirzə Şəfi Vazeh / M.Bağırov // Kaspi bolşeviki.- 1952.- 28 noyabr.

139. Əsgərov, M. Mirzə Şəfi Vazeh / M.Əsgərov // Azərbay-can pioneri.- 1952.- 28 noyabr.- S.4.

140. Qasımzadə, F. Görkəmli maarifpərvər şair: [M.Ş.Vaze-hin həyat və yaradıcılığı, M.F.Axundov və Bodenştedtlə tanışlığı haqqında] / Feyzulla Qasımzadə // Kommunist.- 1952.- 28 noyabr.- S.2; Kirovabad fəhləsi.- 1952.- 30 noyabr.

141. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı proqramı / Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərbaycan Döv-lət Qiyabi Pedaqoji İnstitutu; red. F.Qasımzadə.- Bakı, 1952.- S.10.

142. Səidzadə, Ə.Ə. Bodenştedtin irtica yazıçısı olması xü-susda: [F.Bodenştedtin M.Ş.Vazehin əsərlərini öz adına çıxması-na ədəbiyyatda olan iki cür münasibət haqqında] / Əli Əjdər Səid-zadə // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri.- 1952.- № 6.- S.63-64.

143. Sultanov, M. Mirzə Şəfi Vazeh / M.Sultanov // Ədəbiy-yat qəzeti.- 1952.- 26 noyabr.- S.3.

144. Şair və mütəfəkkir // Azərbaycan gəncləri.- 1952.- 28 noyabr.- S.2.

1955 145. Makovelski, A.O. Mirzə Şəfinin dünyagörüşü məsələsi-

nə dair: [xülasə] / A.O.Makovelski // Azərb. SSR EA Tarix və Fəlsəfə İnstitutunun Əsərləri.- 1955.- C. 7.- S.211-212.

1956

146. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: ali məktəblər üçün dərslik / F.Qasımzadə.- Bakı, 1956.- S.105-119.

147. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı proqramı / Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Döv. Qiyabi Ped. İn-tu; çapa haz. K.Tarıverdiyeva.- Bakı, 1956.- S.9-10.

Bibl ioqrafiya

113

148. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi / S.M.Kirov ad. ADU (Qiyabi şöbə); tərt. ed. F.Qasımzadə.- Bakı, 1956.- S.6.

149. Seyidzadə, Ə. Mirzə Şəfi Vazehin əsərləri külliyyatı / Əli Əjdər Seyidzadə // Kommunist.- 1956.- 28 mart.- S.2; Ədəbiy-yat və incəsənət.- 1956.- 1 aprel.- S.1.

1957

150. Sadıqova, U. Görkəmli maarifpərvər şair: [M.Ş.Vazehin vəfatının 105 illiyi ilə əlaqədar] / U.Sadıqova // Kirovabad kom-munisti.- 1957.- 30 noyabr.- S.2.

1958

151. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında ədəbiyyat: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat (XIX-XX əsrlər): IX sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1958.- S.20-23.

152. Səidzadə, Ə. “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adlı alman ope-rettası haqqında: [Bodenştedtin 1851-ci ildə çap etdirdiyi “Die Lieder des Mirza-Schaffy” əsərinin təsiri altında Almaniyada 1886-cı ildə yazılan üçpərdəlik operetta haqqında] / Əli Əjdər Səidzadə // Azərb. SSR EA-nın Məruzələri.- 1958.- C.14, № 6.- S.494.

1959

153. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı proqramı / Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, V.İ.Lenin ad. Azərb. Döv. Pedaqoji İn-tu; çapa haz. K.Tarıverdiyeva; red. R.Rəsullu, Ə.Tağıyev.- Bakı, 1959.- S.7-8.

1960

154. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh / Feyzulla Qasımzadə // Sosialist Sumqayıtı.- 1960.- 26 noyabr.- S.2.

155. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh / Feyzulla Qasımzadə // Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: 3 cilddə / F.Qasımzadə.- Cild 2.- Bakı, 1960.- S.85-98.

Mirzə Şəfi Vazeh

114

156. Mirzə Fətəli Axundov: [M.Ş.Vazehin M.F.Axundovla tanışlığı haqqında da materiallar verilmişdir] // XIX əsr Azərbay-can ədəbiyyatının tarixi: 3 cilddə / cildin red.: Ə.Sultanlı; Ə.Mir Əhmədov; K.Talıbzadə.- Cild 2.- Bakı, 1960.- S.186-187.

157. Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının tarixi: 3 cilddə / cildin red.: Ə.Sultanlı; Ə.Mir Əhmədov; K.Talıbzadə.- Cild 2.- Bakı, 1960.- S.85-98.

158. Mirzə Şəfi Vazehin şeirləri: [şeirlər kitabının çapa hazırlanması münasibətilə] // Kirovabad kommunisti.- 1960.- 8 sentyabr.- S.3.

1961

159. Əsgərov, M. Nəğmələr: [M.Ş.Vazehin eyniadlı kitabı haqqında] / M.Əsgərov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1961.- 19 avqust.- S.2-3.

160. Məmmədov, Z. Mirzə Şəfi Vazehin estetik görüşləri / Z.Məmmədov // Azərbaycan.- 1961.- № 5.- S.201-207.

161. Ölməz nəğmələr: [Mirzə Şəfi Vazehin “Nəğmələr” kita-bı haqqında] // Bakı.- 1961.- 29 aprel.

1962 162. Aslanov, A. Mütəfəkkir şair: [vəfatının 110 illiyi müna-

sibətilə] / A.Aslanov // Kommunist.- 1962.- 16 noyabr.- S.3. 163. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh / Feyzulla Qasımzadə

// Ədəbiyyat və incəsənət.- 1962.- 17 noyabr.- S.3. 164. Səidzadə, Ə. Mirzə Şəfi irsini dərindən öyrənməli:

[vəfatının 110 illiyi münasibətilə] / Əli Əjdər Səidzadə // Azərbaycan müəllimi.- 1962.- 18 noyabr.- S.3.

1964

165. Klassiklərimiz rus dilində: [M.Gəncəvinin “Rübailə-ri”nin və M.Ş.Vazehin “Seçilmiş şeirləri”nin rus dilinə tərcüməsi haqqında] // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1964.- 12 dekabr.- S.3.

166. Mədəniyyət: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılı-ğı haqqında da məlumat verilmişdir] // Azərbaycan tarixi.- Cild 2.- Bakı, 1964.- S.124-127.

Bibl ioqrafiya

115

167. Məmmədzadə, H. Mirzə Şəfi Vazehin yeni əsərləri ta-pılmışdır: [1821-ci ilin əvvəllərində öz xətti ilə yazıya almış oldu-ğu bir cüng haqqında] / Həmid Məmmədzadə // Azərbaycan.- 1964.- № 10.- S.95-98.

168. Mirzə Şəfinin nəğmələri: [M.Şəfinin şeirlərinin rus dilinə ilk tərcümələri haqqında] // Azərbaycan pioneri.- 1964.- 26 may.- S.2.

169. Platonov, B. Mirzə Şəfinin əlyazması: [Həmid Məm-mədzadənin Tiflis Əlyazmalar İnstitutunda tapdığı Mirzə Şəfinin öz xətti ilə yazılmış “Məktubun intizarında” adlı poeması haq-qında] / Boris Platonov // Bakı.- 1964.- 18 dekabr.- S.4.

170. Şahbazov, F. Vazeh irsinin tapılması: [şairin irsinin öyrənilməsində Salman Mümtaz, Ə.Ə.Səidzadə, M.Rəfili, R.Qa-sımzadənin xidmətləri haqqında] / F.Şahbazov // Azərbaycan gəncləri.- 1964.- 25 oktyabr.- S.4.

1966

171. Abdullayev, A. XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq məktəblərdə Azərbaycan dili tədrisinin vəziyyəti və həmin fənnə dair yazılmış dərsliklərin xülasəsi: [bölmədə M.Ş.Vazehin İ.Qri-qoryevlə birlikdə hazırladığı “Kitabi türki” dərsliyindən və Tiflis gimnaziyasında Azərbaycan dili müəllimliyi fəaliyyətindən də bəhs olunur] / Ağa-Mamed Abdullayev // Azərbaycan dilinin tədrisi tarixindən / A.Abdullayev.- Bakı, 1966.- 71-76; 90-91.

172. Qasımzadə, F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmə-də M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumatlar ve-rilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qa-sımzadə, H.Araslı.- Bakı, 1966.- S.178-180.

173. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh / Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: Ali məktəblər üçün dərslik / F.Qasımzadə.- Bakı, 1966.- S.151-167.

1967

174. Kərimov, H. Mirzə Şəfini Bolqarıstanda sevirlər: [şairin şeirlərinin serb dilinə tərcümə edilməsi haqqında] / Hüseyn

Mirzə Şəfi Vazeh

116

Kərimov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1967.- 11 mart.- S.12. 175. Qasımzadə, F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmə-

də Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlu-matlar verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, H.Araslı.- Bakı, 1967.- S.178-180.

176. Qurbanov, B. Mirzə Şəfi lirikası: [rus dilində buraxıl-mış eyniadlı kitab haqqında] / Babək Qurbanov // Bakı.- 1967.- 23 noyabr.

177. Nağıyeva, C. Heyran xanımın Mirzə Şəfi Vazehin xətti ilə yazılmış şeirləri / Cənnət Nağıyeva // Azərb. SSR EA-nın Məruzələri.- 1967.- Cild 23, № 2.- S.80-83.

178. Şairin könül nəğmələri // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1967.- 16 dekabr.

1968 179. Elbrus, Ə. Bu, macəraçılıqdırmı?: [Əlisa Nicatın Mirzə

Şəfi Vazehə həsr edilmiş “Nəğməyə dönmüş ömür” romanı haq-qında] / Əhməd Elbrus // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1968.- 6 iyul.- S.14-15.

180. Əliyev, M. Tarixilik əvəzində macəraçılıq: [Ə.Nicatın M.Ş.Vazehin həyatından bəhs edən “Nəğməyə dönmüş ömür” romanı haqqında] / M.Əliyev // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1968.- 6 iyul.- S.14.

181. Sadıqov, M. Vazehi “Sovremennik”də oxuyarkən: [“Mirzə Şəfinin nəğmələri”nin rus dilinə tərcüməsi haqqında] / M.Sadıqov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1968.- 20 iyul.- S.4-5.

1969

182. Bünyadov, Z. Maraqlı tədqiqat əsəri: [Ə.Ə.Seyidzadə-nin rus dilində nəşr edilmiş “Mirzə Şəfi Vazeh” əsəri haqqında] / Ziya Bünyadov // Azərbaycan müəllimi.- 1969.- 19 noyabr.- S.4.

183. Cəlilov, Y. M.Ş.Vazehin xatirə muzeyi (Kirovabadda): [Gəncədə Cümə məscidinin hücrələrinin birində Mirzə Şəfinin Xatirə muzeyinin açılması haqqında] / Y.Cəlilov // Kirovabad kommunisti.- 1969.- 24 may.- S.3.

Bibl ioqrafiya

117

184. Kərimov, H. Eston alimi Vazeh və Vaqif haqqında / Hüseyn Kərimov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1969.- 8 mart.- S.5.

185. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: filologiya fakültələri üçün / Azərb. SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi, V.İ.Lenin ad. Azərb. Döv. Pedaqoji İn-tu; tərt. ed. F.Qasımzadə; red. M.Mustafayev.- Bakı, 1969.- S.7-8.

186. Şükürov, S. “Mirzə Şəfi Vazeh”də adı çəkilməyən üç sənəd: [Ə.Ə.Seyidzadənin rusca nəşr edilən “Mirzə Şəfi Vazeh” adlı kitabı haqqında] / S.Şükürov // Kirovabad kommunisti.- 1969.- 13 noyabr.- S.3.

1970

187. Şükürov, S. Qiymətli axtarışların nəticəsi: [Əli Əjdər Seyidzadənin “Mirzə Şəfi Vazeh” kitabı haqqında] / S.Şükürov // Bakı.- 1970.- 6 yanvar.- S.2.

188. Şükürov, S. M.Ş.Vazeh haqqında iki yeni sənəd: [Tiflis qəza məktəbinə tatar dili müəllimi vəzifəsinə təyin edilməsini bildirən raport və onun müəllimliyindən razı qalınmasını bildirən məktub haqqında] / S.Şükürov // Bakı.- 1970.- 21 yanvar.- S.4.

1971

189. Xəlil, Z. Mirzə Şəfi Vazehi oxuyarkən / Zeynal Xəlil // Azərbaycan.- 1971.- № 9.- S.3-38.

190. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdi] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1971.- S.18-21.

191. Məmmədov, K. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) / Kam-ran Məmmədov // Azərbaycan yazıçılarının həyatından dəqiqələr / K.Məmmədov.- Bakı, 1971.- S.40.

192. Nebentsal, L. Sevməyə daha çox əsas var: [M.Şəfinin şərqiləri və F.Bodenştedt haqqında] / Leon Nebentsal // Azərbay-can.- 1971.- № 8.- S.175-180.

Mirzə Şəfi Vazeh

118

1972 193. Alman alimi “Müdrik Gəncəli”dən söhbət açır:

[alman tarixçisi Leon Nebetsalın M.Ş.Vazehə həsr etdiyi “Sev-məyə daha çox əsas var” məqaləsi haqqında] // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1972.- 8 iyul.- S.2.

194. Bayramov, A. Şərqilərə dönmüş şeirlər: [K.Milyagerin “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adlı operası haqqında] / Akif Bayramov // Qobustan.- 1972.- № 4.- S.83.

195. Bodenştedt, F. Mirzə Şəfinin ilk məhəbbəti / Fridrix Bodenştedt; almancadan tərc. ed. H.Kərimov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1972.- 12 fevral.- S.6-7; 19 fevral.- S.12-13.

196. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1972.- S.16-19.

197. Məmmədzadə, H. Birgə çalışaq, axtaraq: [Leon Nebentsalın M.Ş.Vazehə həsr olunmuş “Sevməyə daha çox əsas var” məqaləsi haqqında] / Həmid Məmmədzadə // Azərbaycan.- 1972.- № 1.- S.202-204.

198. Saləddin, Ə. M.Ş.Vazeh yaradıcılığında şifahi ədəbiyya-tın ideya-mövzu xüsusiyyətləri / Əli Saləddin // S.M.Kirov ad. ADU-nun Elmi Əsərləri: Dil və ədəbiyyat seriyası.- 1972.- № 1.- S.41-46.

1973

199. Bayramov, A. Mirzə Şəfi irsinə dair bəzi qeydlər / Akif Bayramov // Azərbaycan.- 1973.- № 11.- S.193-197.

200. İsmayılov, E. Mən işığa gedirəm: [F.Mustafayevin rus dilində yazdığı M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığına həsr etdiyi eyniadlı povesti haqqında] / Eldar İsmayılov // Əmək.- 1973.- 24 fevral.- S.4.

201. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1973.- S.16-19.

Bibl ioqrafiya

119

202. Mirzə Şəfi Vazeh haqqında povest: [Faiq Mustafaye-vin “Mən işığa gedirəm” adlı povestinin rus dilində çapdan çıx-ması haqqında] // Bakı.- 1973.- 14 fevral.- S.4.

203. Mustafayev, F. Sənə bir dəstə gül vermək istədim...: [Ferens Listin Gəncə səfəri və Mirzə Şəfinin nəğmələrinə müraci-əti haqqında] / Faiq Mustafayev // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1973.- 7 noyabr.- S.14-15.

204. Süleymanov, Ş. Mirzə Şəfi Vazeh haqqında povest: [Faiq Mustafayevin “Mən işığa gedirəm...” povesti haqqında] / Ş.Süleymanov // Azərbaycan gəncləri.- 1973.- 3 fevral.- S.4.

1974

205. Arzumanov, V. Mirzə Şəfinin “Şərq-Qərb divanı”: [Lit-va poliqlotu Yurqis Yulius Zauerveynasın Mirzə Şəfinin “Şərq-Qərb divanı” kitabı haqqında] / Vaqif Arzumanov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1974.- 21 sentyabr.- S.3.

206. Bayramov, A. Mən işığa gedirəm: [F.Mustafayevin Mirzə Şəfinin bədii obrazını canlandırdığı eyniadlı povesti haq-qında] / Akif Bayramov // Azərbaycan.- 1974.- № 3.- S.202-205.

207. Bayramov, A. Mirzə Şəfi Vazeh irsinə dair bəzi qeyd-lər: [alman ədəbiyyatşünası Y.Mundekin “Mirzə Şəfi və Fridrix Bodenştedt Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında” adlı kitabı haq-qında]: (ikinci məqalə) / Akif Bayramov // Azərbaycan.- 1974.- № 1.- S.205-208.

208. Bodenştedt, F. Müdriklik məktəbi: Mirzə Şəfinin həya-tından səhifələr: [“Şərqdə min bir gün” əsərindən bir parça] / Fridrix Bodenştedt; alman dilindən tərc. ed. H.Kərimov // Azərbaycan qadını.- 1974.- № 12.- S.14-15.

209. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1974.- S.16-19.

210. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) / Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: ali məktəb-lər üçün dərslik / Feyzulla Qasımzadə; elmi red. M.Quluzadə.- Bakı, 1974.- S.166-182.

Mirzə Şəfi Vazeh

120

211. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: Pedaqoji institutlar üçün proqram / Azərb. SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi, V.İ.Lenin ad. Azərb. Döv. Pedaqoji İn-tu; tərt. ed. F.Qasımzadə; red. M.Mustafayev.- Bakı, 1974.- S.10.

212. Mundhenk, Y. Mirzə Şəfi haqqında / Y.Mundhenk // Azərbaycan.- 1974.- № 1.- S.205-208.

1975

213. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1975.- S.16-19.

214. Mustafayev, F. Sibir mədənlərinin dərinliyində...: [Mir-zə Şəfinin əsərlərinin rus dilinə tərcümə edən M.L.Mixaylov haqqında] / Faiq Mustafayev // Ulduz.- 1975.- № 2.- S.50-53.

215. Səfərov, Ş. Klassik irsimizdən: [Akif Bayramovun M.Ş.Vazehə həsr etdiyi eyniadlı kitabı haqqında] / Ş.Səfərov // Bakı.- 1975.- 27 iyun.- S.3.

1976

216. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1976.- S.16-19.

1977

217. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F. Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1977.- S.16-19.

218. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: Pedaqoji institutlar üçün proqram / Azərb. SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi, V.İ.Lenin ad. Azərb. Döv. Pedaqoji İn-tu; tərt. ed. F.Qasımzadə; red. M.Mustafayev.- Bakı, 1977.- S.10.

Bibl ioqrafiya

121

219. Nicat, Ə. Mirzə Şəfi və Rubinşteyn: [M.Ş.Vazehin şeir-lərinə romanslar bəstələmiş Anton Rubinşteyn haqqında] / Əlisa Nicat // Elm və həyat.- 1977.- № 1.- S.29.

220. Rəhmanzadə, F. Görüşlər, xatirələr...: [“Mirzə Şəfinin şərqiləri” operettası haqqında] / Fazil Rəhmanzadə // Ulduz.- 1977.- № 2.- S.58-59.

221. Rəhmanzadə, F. Gözəllik sorağında; “Mirzə Şəfinin şərqiləri” operettası / Fazil Rəhmanzadə // Gözəlliyə açılan pən-cərə / F. Rəhmanzadə.- Bakı, 1977.- S.4-15.

1978

222. Bayramov, A. Alman alimi Mirzə Şəfi haqqında: [alman alimi Reqina Rayxeltin Mirzə Şəfi və Bodenştedt münasibətlərin-dən bəhs edən “Qaranlıqdan işığa” adlı məqaləsi haqqında] / Akif Bayramov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1978.- 29 iyul.- S.7.

223. Bodenştedt Fridrix: [ensiklopedik məlumatda Mirzə Şəfi Vazehdən də bəhs olunur] // Azərbaycan Sovet Ensiklopedi-yası: 10 cilddə.- Cild 2.- Bakı, 1978.- S.217.

224. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığın-dan da bəhs olunur] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1978.- S.16-19.

225. Vazeh Mirzə Şəfi (1794-1852): [ensiklopedik məlumat] // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə.- Cild 2.- Bakı, 1978.- S.388

1979

226. Bayramov, A. Almanlaşdırılmış Mirzə Şəfi şeirləri / Akif Bayramov // Elm və həyat.- 1979.- № 7.- S.32-34.

227. Bayramov, A. Mirzə Şəfi irsi alman tədqiqatında / Akif Bayramov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1979.- 13 iyul.- S.6.

228. Bayramov, A. Mirzə Şəfi irsinə dair bəzi qeydlər / Akif Bayramov // Azərbaycan.- 1979.- №11.- S.193-197.

229. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında

Mirzə Şəfi Vazeh

122

da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1979.- S.16-19.

230. Məmmədov, K. Mirzə Şəfi Vazeh / Kamran Məmmədov // Azərbaycan yazıçılarının həyatından dəqiqələr / Tərt. ed. K.Məmmədov.- Bakı, 1979.- S.66-70.

231. Muradova, M. İranda nəşr edilmişdir: [Q.Təbrizinin və M.Ş.Vazehin əsərləri haqqında] / M.Muradova // Bakı.- 1979.- 17 noyabr.- S.3.

1980

232. Arzumanov, V. Mirzə Şəfi Litva və eston ədəbiyyatında / Vaqif Arzumanov // Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri: Ədəbiyyat, dil və incəsənət seriyası.- 1980.- №1.- S.30-35.

233. Bodenştedt, F. Mirzə Şəfinin Mirzə Yusiflə mübahisəsi: [“Şərqdə min bir gün” əsərindən parça] / Fridrix Bodenştedt; tərc. ed. Akif Bayramov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1980.- 8 avqust.- S.7.

234. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiy-yat: 9-sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı,1980.- S.16-19.

235. Şükürov, S. Mirzə Şəfi haqqında roman: [Əlisa Nicatın “Nəğməyə dönmüş ömür” romanı haqqında] / S.Şükürov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1980.- 19 sentyabr.- S.6.

1981

236. Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsində: [Azərb. KP MK-nın Azərbaycan maarifpərvər şairi M.Ş.Vazehin yaradıcılıq irsinin öyrənilməsini gücləndirmək haqqında qəbul etdiyi qərarın şərhi] // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1981.- 12 iyun.- S.3.

___________ 237. Arzumanov, V. Mirzəşəfişünaslıq probleminə səthi və

ehtiyatsız münasibət: [Akif Bayramovun “Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi” kitabı haqqında] / Vaqif Arzumanov // Azərbaycan.- 1981.- № 1.- S.172-179.

Bibl ioqrafiya

123

238. Bayramov, A. İradlar doğru olmalıdır: [V.Arzumanovun “Mirzəşəfişünaslıq probleminə səthi və ehtiyatsız münasibət” məqaləsi haqqında] / Akif Bayramov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1981.- 4 sentyabr.- S.6-7.

239. Əhmədov, C. Mirzə Şəfi Vazehin pedaqoji-metodik fəa-liyyəti: [Tiflisdə və Gəncə qəza məktəblərində dərs deməsi, “Di-vani hikmət” ədəbi məclisini yaratması, “Kitabi türki” dərsliyini yazması haqqında] / Camal Əhmədov // Azərbaycan müəllimi.- 1981.- 11 noyabr.- S.4.

240. Əhmədov, Ə. Mirzə Şəfi Vazehin Tiflis həyatından: [Tiflisdə qəza məktəbində işləməsi və Bodeniştedt ilə tanışlığı haqqında] / Ənvər Əhmədov // Elm və həyat.- 1981.- № 11.- S.15-17.

241. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1981.- S.16-19.

242. Mustafayev, R. Mirzə Şəfi və M.L.Mixaylov: [M.L.Mixaylovun Mirzə Şəfi yaradıcılığından etdiyi tərcümələr haqqında] / Rövşən Mustafayev // Elm və həyat.- 1981.- №7.- S.32-33.

1982

243. Abdullayev, K. İnsanlıq naminə: [N.Xəzrinin “Mirzə Şəfi Vazeh” pyesinin tamaşası haqqında] / K.Abdullayev // Ədəb-iyyat və incəsənət.- 1982.- 16 iyul.- S.5.

244. Arzumanov, V. Müəllif inadkarlığı və redaksiyanın himayədarlığı: [A.Bayramovun “Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi” kitabı haqqında mülahizələr] / Vaqif Arzumanov // Azərbaycan.- 1982.- № 1.- S.154-168.

245. Cavadlı, C. Mirzə Şəfi: [Nəbi Xəzrinin eyniadlı pyesi-nin M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında tamaşası haqqında] / Cavad Cavadlı // Azərbaycan müəllimi.- 1982.- 30 iyun.- S.4.

Mirzə Şəfi Vazeh

124

246. Əhmədov, C. Mirzə Şəfi Vazehin bədii irsində əxlaq və tərbiyə / Camal Əhmədov // Azərbaycan müəllimi.- 1982.- 3 fevral.- S.3.

247. Əsgərli, Z. Mirzə Şəfi Vazeh komissiyasında / Zaman Əsgərli // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1982.- 28 may.- S.6.

248. Xəlilov, Q. Mirzə Şəfi səhnədə: [M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında Nəbi Xəzrinin “Mirzə Şəfi” əsərinin tamaşası haqqnda] / Q.Xəlilov; R.Əzizov // Kommunist.- 1982 .- 25 aprel.- S.3.

249. Qabil. Nəğməkar haqqında nəğməli hekayət: [Nəbi Xəzrinin M.Ş.Vazehə həsr etdiyi “Heykəlsiz abidə” əsəri haqqın-da] / Qabil // Heykəlsiz abidə / Nəbi Xəzri.- Bakı, 1982.- S.3-10.

250. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1982.- S.16-19.

251. Mirzə Şəfi: [N.Xəzrinin pyesi əsasında hazırlanan eyni-adlı tamaşanın M.Əzizbəyov adına Akademik Dram Teatrında ilk tamaşası haqqında] // Kommunist.- 1982.- 28 mart.- S.3; Ədəbiy-yat və incəsənət.- 1982.- 2 aprel.- S.9.

252. “Mirzə Şəfi” səhnədə: [şair N.Xəzrinin eyniadlı pyesi-nin tamaşası haqqında] // Bakı.- 1982.- 30 mart.- S.4.

253. Nicat, Ə. Mirzə Şəfi və Rubinşteyn: [M.Ş.Vazehin ma-car bəstəkarı List Anton Rubinşteynlə olan yaradıcılıq münasibət-ləri haqqında] / Əlisa Nicat // Tarixin sübh çağı / Ə.Nicat.- Bakı, 1982.- S.49-52.

254. Rəhmanzadə, F. “Xoş gördük, şair...”: [“Mirzə Şəfi” tamaşası barədə qeydlər] / Fazil Rəhmanzadə // Bakı.- 1982.- 2 avqust.- S.4.

255. Şükürov, S. Qabriel Sundukyan Vazehi tanımışdımı?: [Firudin bəy Köçərlinin “Redaksiyaya məktub” məqaləsi haqqın-da] / S.Şükürov // Azərbaycan müəllimi.- 1982.- 15 yanvar.- S.4.

256. Tarverdiyeva, K. Mirzə Şəfi Vazeh / Kövsər Tarverdi-yeva // Azərbaycan qadını.- 1982.- № 3.- S.21.

Bibl ioqrafiya

125

257. Verdiyeva, Z. Mirzə Şəfi ilə görüş: [şair Nəbi Xəzrinin “Mirzə Şəfi” pyesinin tamaşası haqqında] / Zemfira Verdiyeva // Azərbaycan gəncləri.- 1982.- 5 iyun.- S.3.

1983

258. Arzumanov, V. Mirzə Şəfinin orijinal əsərlərinə dair / Vaqif Arzumanov // Elm və həyat.- 1983.- № 9.- S.19-21.

259. Əliyev, Q. Tarixi həqiqətlər və alim mövqeyi: [məqalədə M.Ş.Vazeh haqqında da məlumat verilmişdir] / Qulamhüseyn Əliyev // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1983.- 26 avqust.- S.3.

260. Xəndan, R.Z. Mənsur poema: [Nəbi Xəzrinin “Heykəl-siz abidə” romanı haqqında] / Xəndan Rafiq Zəka // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1983.- 12 avqust.- S.6.

261. Zülfüqarova, M. Böyük yolun başlanğıcı: [M.Ş.Vaze-hin büstü haqqında] / Maya Zülfüqarova // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1983.- 16 setyabr.- S.7.

1984

262. Aslanov, V. M.Ş.Vazehin şeirlərinin almanca yeni nəşri: [Şəmsi Süleymanlının Almaniyada çap etdirdiyi “Mirzə Şəfi Va-zehin şeirləri” adlı kitabı haqqında] / V.Aslanov // Kommunist.- 1984.- 28 avqust.- S.4.

263. Əhmədov, C. M.Ş.Vazehin pedaqoji fəaliyyəti və görüş-ləri haqqında / Camal Əhmədov // Azərbaycan məktəbi.- 1984.- № 3.- S.58-62.

264. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdi] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov.- Bakı, 1984.- S.16-19.

265. Məlikova, M. Mirzə Şəfi Vazeh / M.Məlikova // Azər-baycanın siyasi-hüquqi nəzəriyyələr tarixi / M.Məlikova, E.Bay-ramov.- Bakı, 1984.- S.111-114.

266. Məşədiyev, Q. Sənətkarın adına layiq: [Əlisa Nicatın “Mirzə Şəfi” pyesi haqqında] / Q.Məşədiyev, B.Hüseynov / Azərbaycan gənci.- 1984.- 27 dekabr.- S.4.

Mirzə Şəfi Vazeh

126

267. Mirzə Şəfinin şeirləri alman dilində: [AFR-də M.Ş.Vazehin 177 şeirindən ibarət məcmuəsinin nəşri haqqında] // Kitablar aləmində.- 1984.- № 3.- S.15.

268. Mirzə Şəfinin şeirlərini AFR-də oxuyurlar: [M.Ş.Va-zehin 177 şeirindən ibarət şeirlər məcmuəsinin buraxılması haq-qında] // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1984.- 20 aprel.- S.3; Bakı.- 1984.- 17 aprel.- S.4; Kommunist.- 1984.- 17 aprel.- S.3.

269. Mustafayev, R. Mirzə Şəfinin nəğmələri rus dilində / Rövşən Mustafayev // Qobustan.- 1984.- № 2.- S.38-40.

270. Nemətova, K. Mirzə Şəfinin Almaniyada nəşri: [Şəmsi Süleymanlı tərəfindən tərtib edilmiş Mirzə Şəfinin şeirlərindən ibarət kitab haqqında] / Kəmalə Nemətova // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1984.- 14 sentyabr.- S.3.

1985

271. Ağasiyeva, G. Mirzə Şəfi Sloveniyada: [“Mirzə Şəfinin nəğmələri” məcmuəsinin Yuqoslaviyada nəşri haqqında] / Gülarə Ağasiyeva // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1985.- 18 oktyabr.- S.3.

272. Arzumanov, V. Mirzə Şəfi polyak və sloven dillərində / Vaqif Arzumanov // Elm və həyat.- 1985.- № 8.- S.20-21.

273. Əsgərli, Z. Zikri Ərdəbili: [məqalədə Zikri Ərdəbilinin Mirzə Şəfi Vazehlə olan əlaqələrindən də bəhs olunur] / Zaman Əsgərli // Elm və həyat.- 1985.- № 2.- S.24.

274. Hüseynov, Ş. Mirzə Şəfi haqqında roman: [Əlisa Nicatın “Mirzə Şəfi” romanı haqqında] / Şahiəzər Hüseynov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1985.- 5 aprel.- S.6.

275. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif /F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov, A.M.Babayev.- Bakı, 1985.- S.13-17.

276. Savalan, Y. Mirzə Şəfi əsərlərinin yeni nəşri: [Dussel-dorf şəhərində çapdan çıxan “Mirzə Şəfi Vazehin şeirləri” kitabı haqqında] / Yusif Savalan // Azərbaycan müəllimi.- 1985.- 4 yanvar.- S.4.

Bibl ioqrafiya

127

1986 277. Ağasiyeva, G. Mirzə Şəfi Sloveniyada: [M.Ş.Vazehin

əsərlərini slovak dilinə tərcümə edilib yayılması haqqında] / Gülarə Ağasiyeva // Kitablar aləmində.- 1986.- № 1.- S.8-9.

278. Əsgərli, Z. M.Ş.Vazehin hikmət və nəsihətləri: [“Kitabi-türki” dərsliyi haqqında] / Zaman Əsgərli // Azərbaycan müəlli-mi.- 1986.- 17 oktyabr.- S.3

1987

279. Bayramov, A. Mirzə Şəfi Vazeh: [ön söz] / Akif Bay-ramov // Mirzə Şəfi haqqında xatirələr: “Şərqdə min bir gün” kitabından / Fridrix Bodenştedt.- Bakı, 1987.- S.3-6.

280. Əlimirzəyev, X. Mənsiz dünya: [Nəbi Xəzrinin M.Ş.Va-zehin həyatından bəhs edən “Mənsiz dünya” pyesinin tamaşası haqqında] / Xalid Əlimirzəyev // Kommunist.- 1987.- 25 noyabr.- S.4.

281. Əliyev, Q. Xoş gəlmisən, Fridrix Bodenştedt!: [“Mirzə Şəfi haqqında xatirələr” kitabının çapdan çıxması haqqında] / Qulamhüseyn Əliyev // Kommunist.- 1987.- 3 oktyabr.- S.4.

282. Xəzri, N. Sənədli ricət: [Mirzə Şəfi Vazeh haqqında] // Mənsiz dünya: iki hissəli psixoloji dram // Dram Teatrının 1987-1988-ci il teatr mövsümü üçün proqramı].- Bakı, 1987.- Üz qabığının arxasında.

283. Qasımzadə, F. XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatı: [bölmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Feyzulla Qasımzadə // Ədəbiyyat: 9-cu sinif / F.Qasımzadə, M.C.Cəfərov, A.M.Babayev.- Bakı, 1987.- S.13-15.

284. Məmmədzadə, H. Müqəddimə / Həmid Məmmədzadə // Şeirlər məcmuəsi / Mirzə Şəfi Vazeh.- Bakı, 1987.- S.3-10.

285. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) // Pedaqoji institutlar üçün proqram / AzSSR Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi, V.İ.Lenin ad. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu; tərt. ed. M.Mustafayev; red. G.Tarıverdiyeva.- Bakı, 1987.- S.7.

Mirzə Şəfi Vazeh

128

286. Mirzə Şəfi Vazeh // Poetik məclislər: XIX əsr Azərbay-can ədəbi məclisləri nümayəndələrinin yaradıcılığından seçmələr / Topl. və tərt. ed. N.Qarayev.- Bakı, 1987.- S.9.

1988

287. Allahverdiyev, M. Mənsiz dünya: [Nəbi Xəzrinin eyni-adlı pyesinin M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında tamaşaya qoyulması haqqında] / M.Allahver-diyev; R.Sadıxov // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1988.- 4 mart.- S.8.

288. Məmmədzadə, H. Mirzə Şəfi Vazehin bir əlyazması haqqında / H.Məmmədzadə // Azərbaycan SSR EA Xəbərləri. Ədəbiyyat və incəsənət seriyası.- 1988.- № 1, yanvar-mart.- S.7.

289. Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsrin birinci yarısında Azər-baycan ədəbiyyatı / cildi tərt. ed. R.Qənbərqızı, M.İsmayılzadə.- Bakı, 1988.- S.406.- (Azərbaycan klassik ədəbiyyatı kitabxanası: 20 cilddə: Cild 8).

290. Səmədov, A. Ədəbi irsimizə yeni hədiyyə: [A.Bayram-ovun Fridrix Bodenştedtin “Mirzə Şəfi haqqında xatirələr” kitabı-nın nəşrdən çıxması haqqında] / A.Səmədov // Azərbaycan müəl-limi.- 1988.- 3 iyun.- S.4.

1989

291. Dadaşova, E. Bəşəri hisslər tərənnümçüsü / E.Dadaşo-va; A.Məmmədova // Mədəni-maarif işi.- 1989.- № 2.- S.39-41.

292. Əsədov, R. “Mirzə Şəfinin mahnıları” kitab rəflərimiz üçün / R.Əsədov // Azərbaycan gəncləri.- 1989.- 4 fevral.- S.4.

1990

293. Mahmudov, E. Mirzə Şəfi irsinə hörmətlə: Ədəbi əlaqə-lər / E.Mahmudov // Sovet Gürcüstanı.- 1990.- 13 sentyabr.- S.4.

1991

294. Arzumanlı, V. Unutsaq, unudarlar: Mirzə Şəfinin məza-rının izi ilə: [Tiflisdə Botanika bağında yerləşən məzar haqqında] / Vaqif Arzumanlı // Həqiqət.- 1991.- 5 noyabr.- S.1.

Bibl ioqrafiya

129

1997 295. Əsgərli, Z. Vazehşünaslığın yolu / Zaman Əsgərli //

Azərbaycan müəllimi.- 1997.- 17 iyul.- S.3; 16 sentyabr.- S.2. 296. Mirəhmədov, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Əziz

Mirəhmədov, Zaman Əsgərli // Ədəbiyyat: 10-cu sinif üçün dərslik / Ə.Mirəhmədov, Z.Əsgərli.- Bakı, 1997.- S.26-32.

297. Mirəhmədov, Ə. XIX əsrin əvvəllərində ədəbiyyat: [bö-lmədə M.Ş.Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında da məlumat verilmişdir] / Əziz Mirəhmədov, Zaman Əsgərli // Ədəbiyyat: 10-cu sinif / Ə.Mirəhmədov, Z.Əsgərli.- Bakı, 1997.- S.26-32.

1998

298. Mirzə Şəfi Vazeh // Varlıq: Ensiklopedik toplu / Tərt. ed. Ə.Elşən; red.: B.Mahmudoğlu, V.Əliyev və b.- Bakı, 1998.- S.246.

1999

299. Mirəhmədov, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Əziz Mirəhmədov, Zaman Əsgərli // Ədəbiyyat: 10-cu sinif üçün dərslik / Ə.Mirəhmədov, Z.Əsgərli.- Bakı, 1999.- S.26-32.

300. Səmədov, A. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) / Abbas Sə-mədov, Əli Əliyev // Maarifpərvər Gəncə müəllimlərinin ədəbi-pedaqoji fəaliyyəti (1830-1920) / A.Səməd, Ə.Əliyev.- Gəncə, 1999.- S.26-33.

2000

301. Mustafayev, R. Mirzə Şəfi Vazeh və Rusiya / Rövşən Mustafayev // Fikir azaddır / R.Mustafayev.- Bakı, 2000.- S.246-259.

302. Şükürov, S. M.Ş.Vazehlə F.Bodenştedtin dialoqu; Ney-ləyirsən yaşı sən; Nohbikə; Ölünün arvadı olmağa nə var ki / Sa-dıq Şükürov // Gəncəli Vazehin nağılı: (tarixdən notlar) / S.Şü-kürov.- Gəncə, 2000.- S. 5-13.

303. Talıbov, Y. M.Ş.Vazehin həyatı və müəllimlik fəaliyyəti / Yusif Talıbov // Azərbaycanda məktəb və pedaqoji fikir tarixi / Y.Talıbov, F.Sadıqov, S.Quliyev.- Bakı, 2000.- S.198-204.

Mirzə Şəfi Vazeh

130

2001 304. Əhmədov, H. Mirzə Şəfi Vazehin pedaqoji fəaliyyəti və

fikirləri: [Gəncədə və Tiflisdə müəllimlik fəaliyyəti haqqında] / Hüseyn Əhmədov // Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi (dərs vəsaiti) / H.Əhmədov.- Hissə 1.- Bakı, 2001.- S. 102-109.

305. Əhmədov, T. Mirzə Şəfi Vazeh / Teymur Əhmədov // Ədəbi-bədii fikir tarixindən / Teymur Əhmədov.- Bakı, 2001.- S.3-24.

306. Mustafayev, R. Mirzə Şəfi Vazeh və Rusiya / R.Musta-fayev // Dirçəliş – XXI əsr.- 2000.- № 9, sentyabr. - S.88-97.

2002

307. Hüseynov, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh / Əbdül Hüseynov // XX əsrin 100 görkəmli azərbaycanlısı.- Bakı, 2002.- S.185-186.

2003

308. Həsənova, Ə. Mirzə Şəfini oxuyarkən / Ə.Həsənova // Ədəbiyyat qəzeti.- 2003.- 4 aprel.- S.6.

309. Mirəhmədov, Ə. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Əziz Mirəhmədov / Əziz Mirəhmədov, Zaman Əsgərli // Ədəbiyyat: 10-cu sinif ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik / Ə.Mirəhmədov, Z.Əsgərli.- Bakı, 2003.- S.17-21.

310. Nağıyeva, C. Mirzə Şəfinin xətti ilə olan bir əlyazma haqqında: Mirzə Şəfi Vazeh – 210 / Cənnət Nağıyeva // Hikmət.- 2003.- № 1.- S.132.

2004

311. Aslanov, A. Tərcüməçidən: [ön söz əvəzi] / Aslan As-lanov // Nəğmələr / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. və red. F.Sadıqza-də.- Bakı, 2004.- S.4-7.

312. Orucov, Z. Mirzə Şəfi Vazeh / Zahid Orucov // Nəğmə-lər / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt. ed. və red. F.Sadıqzadə.- Bakı, 2004.- S.9-21.

313. Pənahova, A. Tarixi şəxsiyyətlər səhnə təcəssümündə: [N.Xəzrinin M.Ş.Vazehin həyatından bəhs edən “Mənsiz dünya”

Bibl ioqrafiya

131

psixoloji dramının səhnə təcəssümü haqqında] / A.Pənahova // Dirçəliş – XXI əsr.- 2004-2005.- № 82-83.- S.344-351.

2005

314. Qarabağlı, S. Mirzə Şəfinin nəğmələri / Səadət Qara-bağlı // Azərlər: Qeyrət-Millət-Vətən. -Bakı, 2005- S. 59-61.

315. Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan şeiri antologi-yası / Tərt. ed. və ön söz. müəl. Z.Əsgərli.- Bakı, 2005.- S.89.

2006

316. Əhmədov, H. Mirzə Şəfi Vazehin pedaqoji fəaliyyəti və fikirləri / Hüseyn Əhmədov // Seçilmiş pedaqoji əsərləri: on iki cilddə.- C.VII /H.Əhmədov .- Bakı, 2006.- S.102-109.

317. Əhmədov, S. Mirzə Şəfi Vazeh / Səbuhi Əhmədov // Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət / S. Əhmədov.- Bakı, 2006.- S.100-102.

318. Feyzullayeva, A. Mirzəşəfişünaslıqda yeni mərhələ: [Vaqif Arzumanlının eyniadlı kitabı haqqında] / A.Feyzullayeva // Elm.- 2006.- 30 iyun.

319. Hüseynov, H. Mirzə Şəfi Vazeh / Heydər Hüseynov; red. Q.Əzizxanlı // XIX əsr Azərbaycan ictimai və fəlsəfi fikir tarixindən .- Kitab 2.- Bakı, 2006.- S.139-155.

320. Məmmədov, X. Mirzə Şəfi Vazeh (1792-1852) / Xey-rulla Məmmədov // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı / X.Məm-mədov.- Bakı, 2006.- S.74-82.

321. Mümtaz, S. Mirzə Şəfi Vazeh; Mirzə Fətəli Səbuhi, Mirzə Şəfi Vazeh və Molla Abbas Aşüftə / Salman Mümtaz // Azərbaycan ədəbiyyatının qaynaqları / S.Mümtaz.- Bakı, 2006.- S.150-152; 239-243.

322. Ülvi, A. Mirzə Şəfi Vazehin sirli-sehrli irsinin narahat yaşantısından doğan qaynaqlar: [Vaqif Arzumanlının “Mirzəşəfi-şünaslıqda yeni mərhələ” kitabı haqqında] / Almaz Ülvi // Elm.- 2006.- 29 aprel; Xalq qəzeti.- 2006.- 19 may.- S.6.

Mirzə Şəfi Vazeh

132

2007 323. Arzumanlı, V. Mirzə Şəfinin qəbrinin izi ilə / Vaqif

Arzumanlı // Qarapapaqlar.- 2007.- № 8.- S.7-10. 324. Cəfərov, T. Vazeh Mirzə Şəfi (1794-1852) / T.Cəfərov

// Məktəblinin ədəbiyyat lüğəti.- Bakı, 2007.- S.207-208. 325. Hüseynov, H. Mirzə Şəfi Vazeh / Heydər Hüseynov //

Azərbaycanda XIX əsr ictimai və fəlsəfi fikir tarixindən / H.Hüseynov.- Bakı, 2007.- S.107-123.

2008

326. Hacıyeva, A. Qulam Məmmədli təzkirəsi: [bölmədə M.Ş.Vazehin tərcümeyi-halı da verilmişdir] / Aytən Hacıyeva // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin öyrənilməsində təzkirə-lərin rolu: dərs vəsaiti.- Bakı, 2008.- S.53.

327. Quluzadə, M. Yorulmaz tədqiqatçı: Akif Bayramov – 70: [məqalədə Mirzə Şəfi haqqında da yazılar var] / Musa Qulu-zadə // Xalq qəzeti.- 2008.- 17 fevral.- S.5.

328. Məmmədzadə, H. Redaktordan / H.Məmmədzadə // Nəğmələr şairi Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi / A.Bayramov.- Bakı, 2008.- S.5-8.

329. Süleymanlı, Ş. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Şamil Süleymanlı // Azərbaycan ədəbiyyatı ensiklopediyası: ən qədim dövrlərdən 1920-ci ilədək / Ş.Süleymanlı.- Cild 1.- Bakı, 2008.- S.172-177.

330. Ülvi, A. Mirzə Şəfi Vazeh irsinin narahat yaşantısından doğan qaynaqlar: [Vaqif Arzumanlının “Mirzəşəfişünaslıqda yeni mərhələ” kitabı haqqında] / Almaz Ülvi // Ədəbi duyğularım (portretlər, düşüncələr, qeydlər, söhbətlər) / A.Ülvi.- Kitab 2.- Bakı, 2008.- S.72-76.

2009

331. Bədəlov, N. Antikopirayt el qəhrəmanı: Mirzə Şəfi Vazeh / Nadir Bədəlov // El.- 2009.- № 75.- S.64-71.

332. Cəfərov, N. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Nizami Cəfərov; Teymur Kərimli; Zaman Əsgərli; Afət Bakıxanova //

Bibl ioqrafiya

133

Ədəbiyyat: ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün dərslik / N.Cəfərov; T.Kərimli; Z.Əsgərli; A.Bakıxanova.- Bakı, 2009.- 121-122.

333. Mirzə Şəfi Vazeh // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı: poeziya: [ali məktəblərin filologiya fakültələrinin tələbələri üçün dərs vəsaiti]: 2 cilddə / Tərt. ed. S.Əhmədova; T.Əhmədov.- Cild 1.- Bakı, 2009.- S.544.

334. Sultanlı, V. Ədəbi məclislər və nəzəri-estetik fikir: [M.Ş.Vazeh tərəfindən yaradılmış “Divani-hikmət” ədəbi məclisi haqqında] / Vaqif Sultanlı // Azərbaycan ədəbi tənqidi: dərs vəsaiti / V.Sultanlı.- Bakı, 2009.- S.62-63.

335. Veysəlli, F. Mirzə Şəfi fenomeninin aydınlığı və qaran-lığı / Fəxrəddin Veysəlli // 525-ci qəzet.- 2009.- 17 aprel.- S.6.

336. Zümrüd. Azərbaycanın dünyada məşhur olan ədibi: Mirzə Şəfi yaradıcılığı fransız, ingilis, rus və başqa dillərə tərcü-mə edilib: Mirzə Şəfi Vazeh – 215 / Zümrüd // Səs.- 2009.-13 oktyabr.- S.12.

2010 337. Bayramov, A. Vazeh və Bodenştedt: Yozmalar və

faktlar / Akif Bayramov // Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 28 may.- S.21.

338. Fərəcov, S. “Mirzə Şəfi nəğmələri”nin işığında / Savalan Fərəcov // Mədəniyyət.- 2010.- 26 noyabr.- S.14.

339. Veysəlli, F. Ön söz / Fəxrəddin Yadigar (Veysəlli) // Mirzə Şəfi Vazeh və Bodenştedt: yozmalar və faktlar / F.Veysəl-li.- Bakı, 2010.- S.4-9.

2011 340. Abbaslı, T. Gəncəli müdrik: Xalq Mirzə Şəfi Vazehi belə

adlandırırdı / Tahir Abbaslı // Mədəniyyət.- 2011.- 15 iyun.- S.13. 341. Abdullazadə, N. Uğursuz tale yaxud naləyə çevrilmiş

şərqilər: [Zaman Əsgərlinin çapdan çıxmış “Mirzə Şəfi Vazeh” adlı tədqiqat əsəri haqqında] / Nazilə Abdullazadə // 525-ci qəzet.- 2011.- 10 mart.- S.6.

Mirzə Şəfi Vazeh

134

342. Alim, M. İlahi ilham inciləri: Yeni tərcümələr / Məmməd Alim // Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 27 may.- S.6.

343. Bayramov, A. Mirzə Şəfi ədəbi irsi unudulmur / Akif Bayramov // Azərbaycan müəllimi.- 2011.- 9 iyul.

344. Xəlilli, Ş. Mirzə Şəfi və Bodenştedt / Şahin Xəlilli // Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 5 avqust.- S.6.

345. Məmmədov, Ş. Azərbaycan ədəbiyyatının qaynaqları: Mirzə Şəfi Vazeh: [professor Abbas Səmədovun eyniadlı kitabı haqqında] / Ş.Məmmədov // Azərbaycan müəllimi.- 2011.- 16 sentyabr.- S.23.

346. Nuriyev, A. Mirzə Şəfinin orjinal əsərlərinə dair yeni tapıntılar: Görkəmli şair və mütəfəkkirin ədəbi irsi bütün dövr-lərdə ədəbi-mədəni ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olub / Azər Nuriyev // Kaspi.- 2011.- 15 iyun.- S.11.

347. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: altı cilddə / AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu; baş red. şurası M. Kərimov (sədr); red. hey. B.Nəbiyev (məsul red.).- Cild 4.- Bakı, 2011.- S.137-179.

2012 348. Abbaslı, T. Məktəblər: kütləviləri və fərdiləri: İlk milli

mirzəmiz Mirzə Şəfi Vazeh ikincilərdən idi / Tahir Abbaslı // Mədəniyyət.- 2012.- 28 noyabr.- S.13.

349. Abbaslı, T. Səfərsiz dünya səyyahımız: Avropa onu 55 ildə 165 dəfə nəşr, milyon dəfələrlə yad edib / Tahir Abbaslı // Mədəniyyət.- 2012.- 13 iyun.- S.14.

350. Cəfərov, N. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Nizami Cəfərov // Ədəbiyyat: ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün dərslik / N.Cəfərov; T.Kərimli; Z.Əsgərli; A.Bakıxanova.- Bakı, 2012.- S.121-122.

351. Əhmədov, H. Ustad müəllim, təlim-tərbiyə nəzəriyyəçisi / Hüseyn Əhmədov // Azərbaycan məktəbi.- 2012.- № 4.- S.65-70.

352. Həsənoğlu, V. Mirzə Şəfi irsi / Vüsal Həsənoğlu // Kredo.- 2012.- 22 dekabr.- S.14.

Bibl ioqrafiya

135

353. Qacar, Ç. Müdrikliyin açarı: Mirzə Şəfi / Çingiz Qacar // Azərbaycan qədim və orta əsrlərdə: görkəmli şəxsiyyətlər / Ç.Qacar.- Bakı, 2012.- S.402-411.

354. Ömərov, V. XIX əsrin I yarısında Azərbaycan maarifçi-lik fəlsəfəsində azərbaycançılıq məsələləri: [məqalədə M.Ş.Vaze-hin əsərlərində azərbaycançılıq ideyalarının təbliği haqqında da məlumat verilmişdir] / V.Ömərov // Səs.- 2012.- 8 mart.- S.10.

2013

355. Məmmədov, K. Mirzə Şəfi Vazeh / Kamran Məmməd-ov // Azərbaycan yazıçılarının həyatından dəqiqələr / K.Məm-mədov.- Bakı, 2013.- S.64-65.

356. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) – 220 // Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi – 2014 / Azərbaycan Milli Kitabxanası.- Bakı, 2013.- S.381.

357. Mustafayev, R.F. Mirzə Şəfi Vazeh və Rusiya / Rövşən Mustafayev // Fikir azaddır: 2000-ci il.- Bakı, 2013.- S.261-275.

358. Sadıq, İ. Mirzə Şəfi Vazeh və kitab / İslam Sadıq // Təzadlar.- 2013.- 14 sentyabr.- S.11.

359. Veysəlli, F. Mirzə Şəfi sirləri hələ də açılmamış qalır / Fəxrəddin Veysəlli // 525-ci qəzet.- 2013.- 30 iyul.- S.4.

360. Veysəlli, F. Mirzə Şəfi Vazehin sirrləri: F.fon Boden-ştedt onu “Qafqazın məşhur şairi” adlandırırdı / Fəxrəddin Veysəlli // Xalq cəbhəsi.- 2013.- 22 noyabr.- S.14.

361. Yurdsevər, A. Mirzə Şəfi irsinə gürcü ehtiramı / Almaz Yurdsevər // 525-ci qəzet.- 2013.- 14 iyun.- S.7.

2014 Mirzə Şəfi Vazeh – 220

362. Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsi

haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı, 3 fevral 2014-cü il // Azərbaycan. - 2014.- 4 fevral.- S.2.

__________

Mirzə Şəfi Vazeh

136

363. Abbasova, S. Mirzə Şəfi Vazehin yaratdığı “Divani hikmət” bərpa edildi: [şairin 1842-ci ildə Gəncədə yaratdığı eyniadlı ədəbi məclis haqqında] / Sevda Abbasova // Gəncənin səsi.- 2014.- 18 sentyabr.- S.4.

364. Abdullayeva, S. Abdulla Şaiqin mənzil-muzeyində Mirzə Şəfi Vazehin yubileyi qeyd edilib / S.Abdullayeva // 525-ci qəzet.- 2014.- 26 iyun.- S.7; Mədəniyyət.- 2014.- 25 iyun.- S.5.

365. Abdullayeva, S. Mirzə Şəfi Vazehin 220 illiyi Beynəl-xalq Mətbuat Mərkəzində qeyd olunub / S.Abdullayeva // 525-ci qəzet.- 2014.- 26 sentyabr.- S.7.

366. Abidqızı, G. Tənha, unudulmuş, soyulub talan edilmiş şair / Göyərçin Abidqızı // Ədalət.- 2014.- 27 noyabr.- S.6; 28 noyabr.- S.6.

367. Azərbaycanın Avropa ilə ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafında özünəməxsus yeri olan şair – Mirzə Şəfi Vazeh: [Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətində Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 220 illiyinə həsr olunmuş yığıncaq haqqında] // Gəncə-nin səsi.- 2014.- 18 sentyabr.-S.2.

368. Cəfərli, Y. Avropanı fəth edən “Nəğmələr” / Yeqzar Cəfərli // Olaylar.- 2014.- 11 aprel.- S.10.

369. Cəfərov, N. “Gəncə müdriki”nin dünyagörüşü / Nizami Cəfərov // Azərbaycan.- 2014.- 10 aprel.- S.10.

370. Elçin. “Aqoniya”, yoxsa təkamül?: [XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı və həmin əsrdə yaşamış Mizə Şəfi Vazeh, Qasım bəy Zakir, Mirzə Fətəli Axundov kimi simalar haqqında müəllifin düşüncələri] / Elçin // Azərbaycan.- 2014.- № 2.- S.144-166.

371. Əhmədalılar, T. Mirzə Şəfi Vazeh / Tahir Əhmədalılar // Mədəniyyət.- 2014.- 28 noyabr.- S.11.

372. Əhmədov, H. Mirzə Şəfi Vazehin pedaqoji fəaliyyəti və fikirləri / Hüseyn Əhmədov // Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi: Ali pedaqoji təhsil müəssisələrinin bakalavriat səviyyəsində təhsil alan tələbələr üçün / H.Əhmədov.- Bakı, 2014.- S.93-100.

373. Əhmədov, T. Mirzə Şəfi Vazeh – 220 / Teymur Əhmədov // Respublika.- 2014.- 2 mart.- S.5; 2014.- 4 mart.- S.7; 2014.- 5 mart.- S.7.

Bibl ioqrafiya

137

374. Əhmədov, T. Mirzə Şəfi Vazeh / Teymur Əhmədov // Ədəbiyyat qəzeti.- 2014.- 28 fevral.- S.5.

375. Ələddinqızı, N. Azərbaycanla Avropa arasında körpü salan maarifçi: Cənab İlham Əliyevin Sərəncamına əsasən, Mirzə Şəfi Vazehin 220 illiyi qeyd olunacaq / Nəzakət Ələddinqızı // Səs.- 2014.- 5 fevral.- S.10.

376. Əliyeva, N. Mirzə Şəfinin maarifçiliyi / Nəzakət Əliyeva // Gəncənin səsi.- 2014.- 18 sentyabr.- S.3-4.

377. Əlizadə, Ə. Mirzə Şəfi irsinə hörmət / A.Əlizadə // Təhsil.- 2014.- № 11.- S.56-58.

378. Əsgərli, Z. Dünyanı gəzən nəğmələr / Zaman Əsgərli // Azərbaycan.- 2014.- 8 iyun.- S.6.

379. Gəncədə Mirzə Şəfi Vazeh yad edildi // Zaman.- 2014.- 16 aprel.- S.7.

380. Günel. Moskvada böyük mütəfəkkir xatırlandı: [şairin 220 illiyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə haqqında] / Günel // Təzadlar.- 2014.- 5 iyun.- S.15; 6 iyun.- S.11.

381. İdrisqızı, F. Mirzə Şəfi Vazehin yubileyinə yeni töhfə: [Gəncədə Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyinin keçirilməsinə hazırlıq haqqında] / Firəngiz İdrisqızı // Azərbaycan.- 2014.- 8 mart.- S.11.

382. Qurbanəliyeva, S. Mirzə Şəfi Vazeh poeziyası A.Ru-binşteynin yaradıcılığında: [Anton Qriqoryeviç Rubinşteynin M.Ş.Vazehin sözlərinə yazmış olduğu 12 mahnıdan ibarət vokal silsiləsi əsəri haqqında] / Sevda Qurbanəliyeva // Mədəni həyat.- 2014.- № 1.- S.76-79.

383. Məmmədli, P. Avropalıların könlünü fəth edən Gəncəli şair: [ön söz] / Pərvanə Məmmədli // Məhəbbət təranələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Bakı, 2014.- S.5-7.

384. Mirzə Şəfi Vazehin 220 illiyinə həsr edilmiş elmi ses-siya: [AMEA-nın M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda keçiri-lən sessiya haqqında] // Mədəniyyət.- 2014.- 30 may.- S.4.

385. Mirzə Şəfi Vazehin yubileyinə həsr olunmuş tədbir: [Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində] // Mədəniyyət.- 2014.-16 aprel.- S.4.

Mirzə Şəfi Vazeh

138

386. Mümtaz, S. Mirzə Şəfi Vazeh (İxtisarla) / Salman Mümtaz // Məhəbbət təranələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Bakı, 2014.- S.8-10.

387. Nəhmətova, K. Abdulla Şaiqin mənzil-muzeyində Mir-zə Şəfi Vazehin xatirəsi anıldı / Könül Nəhmətova // Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 4 iyul.- S.12.

388. Nizamiqızı, H. Tapdım həqiqətdə şeiriyyətimi...: [Bey-nəlxalq Muğam Mərkəzində təşkil edilən gecə haqqında] / Həmidə Nizamiqızı // Mədəniyyət.- 2014.- 26 sentyabr.- S.4.

389. Nurəddinoğlu, R. Gəncədə Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyi ilə bağlı elmi-praktik konfrans / R.Nurəddinoğlu // Səs.- 2014.- 25 aprel .- S.11.

390. Pənahoğlu, Ş. Mirzə Şəfi Vazehin “Kitabi türki” əsərində atalar sözləri / Şəmsi Pənahoğlu // Kredo.- 2014.- 12 aprel.- S.2.

391. Rəsulov, R. Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyi ilə bağlı YAP Gəncə şəhər fəallarının yığıncağı keçirilib / Rövşən Rəsulov // Səs.- 2014.- 12 fevral.- S.11.

392. Savalan. Gəncəli ustad – Mirzə Şəfi / Savalan // Mədə-niyyət.- 2014.- 10 dekabr.- S.7.

393. Tağıyeva, S. Mirzə Şəfi Vazeh – 220: [Almaniyada Frankfurt Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində şairin yubileyi münasibətilə keçirilən elmi konfrans haqqında] / Süsən Tağıyeva // İki sahil.- 2014.- 25 oktyabr.- S.14.

394. Tərlan. Mirzə Şəfi Vazehə həsr edilmiş elmi sessiya keçirilib: [AMEA-nın M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda] / Tərlan // Xalq cəbhəsi.- 2014.- 30 may.- S.15; 525-ci qəzet.- 2014.- 30 may.- S.7.

395. Tural. Mirzə Şəfi Vazeh İnternet portalının təqdimatı / Tural // Palitra.- 2014.- 10 dekabr.- S.7.

396. Yunisli, F. Mirzə Şəfi həqiqəti / Fariz Yunisli // Mədəniyyət.- 2014.- 28 iyun.- S.10.

397. Zairova, X. Qərbin və Şərqin şairi / Xanım Zairova // Ədəbiyyat qəzeti.- 2014.- 15 avqust.- S.15.

398. Zeynalov, S. Mirzə Şəfi Vazehin 220 illik yubileyi qar-şısında: [məzarının abadlaşdırılaraq və s. haqqında] / Samir Zeynalov // Respublika.- 2014.- 18 fevral.- S.3.

Bibl ioqrafiya

139

2015 399. Abbaslı, T. Canlı məktəb – Azərbaycan xalqının ilk

milli mirzəsi Mirzə Şəfi Vazeh / Tahir Abbaslı // Mədəniyyət.- 2015.- 28 noyabr.- S.12.

400. Əhməd, D. Şəfi kimə vurulmuşdu / Dilqəm Əhməd // Fərqlilər / D.Əhmədov.- Bakı, 2015.- S.9-13.

401. Əhmədov, T. Mirzə Şəfi Vazeh: (həyat və yaradıcılığı) / Teymur Əhmədov // Seçilmiş əsərləri: beş cilddə / T.Əhmədov.- Cild 2 .- Bakı, 2015.- S.75-99.

402. Məhərrəmov, Z. Heydər Əliyev Fondu “Mirzə Şəfi mü-əmması”na işıq salan tədqiqatı xaricdə nəşr etdirmişdir: [profes-sor Akif Bayramovun Mirzə Şəfiyə həsr edilmiş əsərlərinin nəşri haqqında] / Ziyəddin Məhərrəmov // Xalq qəzeti.- 2015.- 22 noyabr.- S.4.

403. Məhərrəmov, Z. Milli dəyərlərə qayğının parlaq təzahü-rü: [Akif Bayramın Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığına həsr etdiyi elmi araşdırma haqqında] / Ziyəddin Məhərrəmov // Respublika.- 2015.- 5 noyabr.- S.15.

404. Mürvətqızı, S. Mirzə Şəfi Vazeh və Fridrix Bondenştedt böyük dostluq və böyük arzular: [Xəzər Universitetində keçirilən eyniadlı tədbir haqqında] / Sevinc Mürvətqızı // 525-ci qəzet.- 2015.- 11 aprel.- S.23.

405. Rzayev, Y. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Yaşar Rzayev // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı (Mühazirə material-ları): dərs vəsaiti / Y.Rzayev.- Bakı, 2015.- S.53-60.

406. Seyidzadə, H.T. Klassik irsimizi dünyaya tanıdan alim: Akif Bayramov Mirzə Şəfi Vazeh irsinin yorulmaz tədqiqatçısıdır / Hacı Tofiq Seyidzadə // Kaspi.- 2015.- 9 dekabr.- S.13; Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 5 dekabr.- S.11.

407. Zairova, X. M.Şəfi yaradıcılığı alman ədəbiyyatşünaslı-ğında / Xanım Zairova // Azərbaycan-Alman ədəbi əlaqələri müasir filoloji kontekstdə / X.Zairova.- Bakı, 2015.- S.121-131.

2016

408. Məmmədov, R. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) / Razim Məmmədov // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: dərs vəsaiti

Mirzə Şəfi Vazeh

140

/ Razim Məmmədov, G.Ş.Ağabəy, M.Bağırova; Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti.- Bakı, 2016.- S.12-20.

409. Mirzə Şəfi Vazeh (1794-1852) // Azərbaycan multikul-turalizminin ədəbi-bədii qaynaqları.- Bakı, 2016.- S.139.

410. Veysəlli, F. Mirzə Şəfi mövzusu hələ qapanmayıb: [filologiya üzrə elmlər doktoru, alman dili üzrə tanınmış mütəxəssis ilə müsahibə] / Fəxrəddin Veysəlli; müsahibəni apardı S.Soltanlı // Mədəniyyət.- 2016.- 6 may.- S.15.

2017

411. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Gəncəyə səfə-ri: Prezident İlham Əliyev Gəncədə Mirzə Şəfi Vazeh muzeyinin açılışında iştirak edib // Xalq qəzeti.- 2017.- 11 noyabr.- S.5-6.

412. Gəncədə klassiklərə böyük ehtiram göstərilir: [Prezident İlham Əliyev Gəncəyə səfəri çərçivəsində Mirzə Şəfi Vazeh muzeyinin açılışında iştirak edib] // Azərbaycan.- 2017.- 11 noyabr.- S.4-5.

***

413. Dünyaminqızı, Q. Mətbuat tariximizin ilk tədqiqatçıları / Qərənfil Dünyaminqızı // Kaspi.- 2017.- 30 iyun. - S.15.

414. Gəncədə Mirzə Şəfi Vazeh adına muzey və park yaradılır // Mədəniyyət.- 2017.- 6 yanvar.- S. 5.

415. Gəncədə Mirzə Şəfi Vazeh adına park və muzeyin inşası yekunlaşır // Mədəniyyət.- 2017.- 14 iyul.- S.10.

416. Xəlilov, Z. Mirzə Şəfi Vazeh muzeyi ilə tanışlıq / Zabit Xəlilov // Respublika.- 2017.- 1 dekabr.- S.6.

417. Qasımzadə, F. Mirzə Şəfi Vazeh / Feyzulla Qasımzadə // XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı / F.Qasımzadə.- Bakı, 2017.- S.179-199.

418. Novruzzadə, S. Ömürlərini bizə fəda etmiş tarixi şəxsiy-yətlərimizi unutmaq olmaz / Səbinə Novruzzadə // Palitra.- 2017.- 19 yanvar.- S.6.

Bibl ioqrafiya

141

2018 419. Ələkbərov, F. Azərbaycan Türk fəlsəfəsindən yarpaqlar:

Mirzə Şəfi Vazeh / Faiq Ələkbərov // Türküstan.- 2018.- 21-30 iyul.- S.6; Türküstan.- 2018.- 31 iyul-6 avqust.- S.6.

420. Xalçalarla bağlı rəsm müsabiqəsinə yekun vurulub: [Yasamal rayon MKS-nin Mərkəzi Kitabxanasının təşəbbüsü ilə uşaqlar arasında keçirilən “Mirzə Şəfi Vazeh dövrünün Gəncə xalçaları” adlı rəsm müsabiqəsi haqqında] // Mədəniyyət.- 2018.- 3 avqust.- S.7.

421. Kitabxanaya kitab hədiyyə edirik: [Yasamal rayon M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanasında eyniadlı aksiyanın keçirilməsi haqqında] // Mədəniyyət.- 2018.- 22 avqust.- S.6.

422. Qaraoğlu, F. Tarixdə iz buraxanlar: Mirzə Şəfi Vazeh / Fazil Qaraoğlu // Bakı xəbər.- 2018.- 22 may.- S.15.

423. Yusifli, X. Mirzə Şəfi Vazeh və onun “Kitabi-türki” əsəri: [ön söz] / Xəlil Yusifli // Kitabi-türki (Türk dili kitabı) / Mirzə Şəfi Vazeh.- Bakı, 2018.- S.3-16.

2019 424. Abid qızı, G. Şərqin müasir Hafizi: Mirzə Şəfi – 225 /

Göyərçin Abid qızı // Ədalət.- 2019.- 29 mart.- S.6. 425. Aydınoğlu, T. Mirzə Şəfi Vazehin bütün əsərləri ilk

dəfə “Xalq əmanəti”ndə / Tahir Aydınoğlu // Xalq qəzeti.- 2019.- 25 iyun.- S.7; Ədəbiyyat qəzeti.-2019.- 29 iyun.- S.23.

426. Azəri, N. Xalqımızın mədəni irsinin dünyaya tanıdılması istiqamətində daha bir önəmli addım: “Xalq Əmanəti” layihəsinin on səkkizinci nəşri böyük Azərbaycan şairi Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılıq irsinə həsr olunub / Nadir Azəri // Yeni Azərbaycan.-2019.-25 iyun.- S.11.

427. Babullaoğlu, S. Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri”: “Xalq Əmanəti”nın növbəti nəşri böyük maraqla qarşılandı / Səlim Babullaoğlu // Kaspi.- 2019.- 29 iyun.- 1 iyul.- S.12-13.

428. Babullaoğlu, S. Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri”nin ilk nəşri üçün ön söz / Səlim Babullaoğlu // Bütün əsərləri / Mirzə Şəfi Vazeh; ideya Xalq Bank.- Bakı, 2019.- S.6-17.

Mirzə Şəfi Vazeh

142

429. Cəbrayıloğlu, E. 170 il yol gələn kitab: Xalq Bankın “Xalq Əmanəti” layihəsi Mirzə Şəfi Vazehin bütün əsərlərini oxuculara hədiyyə etdi / Etibar Cəbrayıloğlu // Ədalət.- 2019.- 26 iyun.- S.8.

430. Cəlilova, G. “Sandıq açıldı, Mirzə Şəfinin sirri aydın oldu” – Böyuk şairə həsr olunmuş kitab işıq üzü gördü, həm də üç dildə... / Günel Cəlilova // Bakı xəbər.- 2019.- 28 iyun.- S.15.

431. Hüseynzadə, F. Xalq üçün Mirzə Şəfi Vazeh əmanəti: Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri” “Xalq Əmanəti” kollektivi-nin təcrübəsində ən mürəkkəb işlərdən biri olub / Fuad Hüseyn-zadə // Palitra.- 2019.- 25 iyun.- S.12.

432. “Xalq Əmanəti” layihəsində Mirzə Şəfi irsi // Mədəniyyət.- 2019.- 28 iyun.- S.6.

433. “Xalq Əmanəti” layihəsinin növbəti nəşri Mirzə Şəfi Vazehə həsr olunub // Azərbaycan.- 2019.- 25 iyun.- S.7.

434. Qədir, C. Vazeh irsinə möhtəşəm abidə: Klassik şairimiz Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri” üçcildlik halında “Xalq Əmanəti” kimi təqdim olundu / Cavid Qədir // 525-ci qəzet.-2019.- 29 iyun.- S.17.

435. Məhərrəmova, T. Mirzə Şəfi Vazehin 225 illiyinə gözəl töhfə: “Xalq Əmanəti” nın növbəti nəşri böyük maraqla qarşılandı / Təranə Məhərrəmova // Kaspi.- 2019.- 25 iyun.- S.9.

436. Mirzə Şəfi Vazeh nəğmələri “Yubileylər silsiləsi”ndə: [Yasamal rayon Mərkəzi Kitabxanasında şairin 225 illik yubileyi-nə həsr olunmuş eyniadlı tədbirin keçirilməsi haqqında] // 525-ci qəzet.- 2019.- 20 fevral.- S.7.

437. Mirzə Şəfi Vazehin 225 illiyinə həsr olunmuş kon-frans: [mütəfəkkirin ev muzeyində keçirilən tədbir haqqında] // Mədəniyyət.- 2019.- 1 may.- S.6.

Bibl ioqrafiya

143

M.Ş.Vazeh bədii ədəbiyyatda

1968 438. Nicat, Ə. Nəğməyə dönmüş ömür: [roman] / Əlisa Nicat

// Azərbaycan.- 1968.- № 1.- S.41-76; № 2.- S.123-157; № 3.- S.70-110; Bakı.- 1968.- 1 mart.

1971 439. Xəlil, Z. Mirzə Şəfi Vazehi oxuyarkən: [şeir] / Zeynal

Xəlil // Azərbaycan.- 1971.- № 9.- S.37-38.

1972 440. Zeynalov, X. İlk məhəbbət: “Mirzə Şəfi Vazehi

oxuyarkən” silsiləsindən: Şairin Vətəni; Buz haqqında ballada; Çinarlar altında: [şeirlər] / X.Zeynalov // Azərbaycan.- 1972.- № 6.- S.61-63.

1980

441. Xəzri, N. Heykəlsiz abidə: [eyniadlı mənsur poemadan bir parça] / Nəbi Xəzri // Ədəbiyyat və incəsənət.- 1980.- 8 avqust.- S.4-7.

1981 442. Xəzri, N. Heykəlsiz abidə: [Mirzə Şəfiyə həsr olunmuş

mənsur poema] / Nəbi Xəzri.- Azərbaycan.- 1981.- № 2.- S.7-73.

1982 443. Qusarçaylı, R. Mirzə Şəfi: [şeir] / R.Qusarçaylı // Ədəbiy-

yat və incəsənət.- 1982.- 2 iyul.- S.4.

1983 444. Xurşud, Ş. Bəxtiyar deyil: [M.Ş.Vazeh haqqında dram

əsəri] / Ş.Xurşud // Sakitlik olmayacaq.- Bakı, 1983.- S.241-276.

Mirzə Şəfi Vazeh

144

445. Nicat, Ə. Nəğməyə dönmüş ömür: [roman]: Hissə 2 / Əlisa Nicat // Azərbaycan.- 1983.- № 1.- S.51-119.

1985

446. Axundov, Y. Sənətkarın ömür yolu: [Əlisa Nicatın “Mirzə Şəfi” bioqrafik romanı haqqında] / Yavuz Axundov // Azərbaycan.- 1985.- № 9.- S.183-185.

447. Ərdəbili, Z. Ey qaşının xəmi mehrabi-ibadət Vazeh: [qəzəl] / Zikri Ərdəbili // Elm və həyat.- 1985.- № 2.- S.25.

1995

448. Xəzri, N. Mənsiz dünya: (ikihissəli dram): [Mirzə Şəfi Vazehə həsr edilmişdir] / Nəbi Xəzri // Səma uca, torpaq dərin / N.Xəzri.- Bakı, 1995.- S.216-262.

2000

449. Nicat, Ə. Mirzə Şəfiyə: [şeir] / Əlisa Nicat // Karvan: Secilmiş əsərlər.- Bakı, 2000.- S.12-13.

2004

450. Xəlil, Z. Mirzə Şəfi Vazehi oxuyarkən: Giriş; Şair və Axund; Mirzə Şəfi, Mirzə Yusif və Tacir; İlk məhəbbət; Şairin vətəni; Buz haqqında ballada; Çinar qar altında: [şeirlər] / Zeynal Xəlil // Seçilmiş əsərləri / Z.Xəlil.- Bakı, 2004.- S.88-101.

2016

451. Nəzərli, T. Mirzə Şəfi Vazeh: [şeir] / Telman Nəzərli // Ədəbiyyat qəzeti.- 2016.- 23 aprel.- S.3.

Bibl ioqrafiya

145

Dissertasiyalar və avtoreferatlar

1994 452. Cabbarlı, S. XVIII-XIX əsrlər Azərbaycan əlyazma

topluları (məcmuə, cüng və bəyaz): filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiya: 10.01.11 / Sevər Cabbarlı; AzEA, Əlyazmalar İnstitutu.- Bakı, 1994.- 146 s.

Dissertasiyanın “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin öyrənilmə-sində əlyazma toplularının əhəmiyyəti” bölməsində AMEA Əl-yazmalar İnstitutunda saxlanılan Mirzə Şəfi Vazehə məxsus olan iki əlyazmadan da bəhs olunur [S.98-101].

453. Cabbarlı, S. XVIII-XIX əsrlər Azərbaycan əlyazma topluları (məcmuə, cüng və bəyaz): filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın avtoreferatı: 10.01.11 / Sevər Cabbarlı; AzEA, Əlyazmalar İn-tu.- Bakı, 1994.- 20 s.

1999

454. Qəhrəmanlı, N. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixçiliyi: (XIX-XX əsrlər): filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi al-maq üçün təqdim olunmuş dissertasiya: 10.01.03 – Azərbaycan ədəbiyyatı / Nazif Qəhrəmanlı; Azərbaycan EA, Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu.- Bakı, 1999.- 290 s.

Dissertasiyanın “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin ümumtürk ədəbi prosesi kimi öyrənilməsi. Ərəbdilli və farsdilli ədəbiyyatın tədqiqi” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsinin araşdırıl-masından da bəhs olunur [S.140].

455. Qəhrəmanlı, N. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixçiliyi: (XIX-XX əsrlər): filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın avtoreferatı: 10.01.03 /Nazif Qəhrəmanlı; AzEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı, 1999.- 46 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

146

2005 456. Qaraxanova, O. Fridrix Bodenştedt və Yaxın Şərq: filo-

logiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edil-miş dissertasiya: 10.01.03 – Dünya ədəbiyyatı (Alman ədəbiyyatı); 10.01.01 – Azərbaycan ədəbiyyatı / Oruc Qaraxanov; Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Dillər Universiteti.- Bakı, 2005.- 122 s.

Dissertasiyanın Giriş; “Qərb-Şərq kontekstində Alman-Azərbaycan ədəbi əlaqələrinin inkişaf tarixi”; “Fridrex Boden-ştedtin yaradıcılığında Şərq ədəbiyyatı məsələləri və Qafqaz mövzusu” bölmələrində Mirzə Şəfi Vazehin F.Bodenştedt ilə olan əlaqalərindən və əsərlərinin Almaniyada çap olunmasından da bəhs olunur [S.4-6; 22-25; 51-68; 69-94].

457. Qaraxanov, O. Fridrix Bodenştedt və Yaxın Şərq: filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı: 10.01.03 ; 10.01.01 / Oruc Qaraxanov; Azərb. Dillər Un-ti.- Bakı, 2005.- 20 s.

2009

458. Hüseynova, C. Əlisa Nicatın bədii nəsri: filologiya elmləri namizədi аlimlik dərəcəsi аlmaq üçün təqdim olunan dissertasiya: 10.01.01 – Azərbaycan ədəbiyyatı / Cəmilə Hüseyn-ova; Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, BDU.- Bakı, 2009.-136 s.

Dissertasiyanın “Ədəbi şəxsiyyətin bədii obrazı” bölməsində Əlisa Nicatın “Mirzə Şəfi” romanından bəhs olunur [S.48-69].

459. Hüseynova, C. Əlisa Nicatın bədii nəsri: filologiya elm-ləri namizədi аlimlik dərəcəsi аlmaq üçün təqdim olunan disserta-siyanın avtoreferatı: 10.01.01 / Cəmilə Hüseynova; Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi, BDU.- Bakı, 2009.- 25 s.

460. Mustafayev, M. XIX əsr Azərbaycan ədəbi-tarixi prose-si müasir ədəbi-nəzəri fikirdə və ədəbiyyatşünaslıqda: filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dis-sertasiya: 10.01.08 - Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Mətnşünaslıq / Mə-

Bibl ioqrafiya

147

həmmədəli Mustafayev; AMEA, Nizami adına Ədəbiyyat İnsti-tutu.- Bakı, 2012.- 265 s.

Dissertasiyanın “F.Qasımzadənin “XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” əsərində ədəbi-tarixi proses konsepsiyası” və “Ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığımızda yeni tədqiqat meyillə-ri” bölmələrində Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığından və onun irsinin araşdırılmasından da bəhs olunur [S.136-138; 176-178].

461. Mustafayev, M. XIX əsr Azərbaycan ədəbi-tarixi prose-si müasir ədəbi-nəzəri fikirdə və ədəbiyyatşünaslıqda: filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dis-sertasiyanın avtoreferatı: 10.01.08 / Məhəmmədəli Mustafayev; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı, 2012.- 58, [1] s.

2013

462. Ağazadə, Y. Azərbaycan ədəbiyyatında satirik poeziya-nın təşəkkülü və inkişafı: filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya: 5716.01- Azər-baycan ədəbiyyatı / Yədulla Ağazadə; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu.- Bakı, 2013.- 317 s.

Dissertasiyanın “Bədii gülüş XIX əsr Azərbaycan poeziya-sında sistemli ədəbiyyat hadisəsi kimi” bölməsində Mirzə Şəfi Vazehin tənqidi satirik fikirlərinə də yer verilmişdir [S.65, 67; 72-73].

463. Ağazadə, Y. Azərbaycan ədəbiyyatında satirik poezi-yanın təşəkkülü və inkişafı: filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı: 5716.01 / Yədulla Ağazadə; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı, 2013.- 46, [1] s.

2014

464. Zairova, X. Azərbaycan-Alman ədəbi əlaqələri müasir filoloji kontekstdə: filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya: 5716.01 – Azərbaycan ədəbiyyatı; 5718.01 – Dünya ədəbiyyatı (alman ədəbiyyatı) /

Mirzə Şəfi Vazeh

148

Xanım Zairova; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu.- Bakı, 2014.- 170 s.

Dissertasiyanın “Mirzə Şəfi yaradıcılığı alman ədəbiyyatşü-naslığında” bölməsində M.Ş.Vazehdən bəhs olunmuşdur [S.110-119].

465. Zairova, X. Azərbaycan-Alman ədəbi əlaqələri müasir filoloji kontekstdə: filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı: 5716.01; 5718.01 / Xanım Zairova; AMEA, Nizami ad. Ədəbiyyat İn-tu. Bakı, 2014.- 22 s.

Bibl ioqrafiya

149

III Hissə ‒ Rus dilində

III.1. Произведения

Книги

1862

466. Песни Мирзы Шафи / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Михайлова.- Москва, 1862.

1871 467. Песни Мирзы Шафи / Мирза Шафи Вазех; предис.

Н.Гребнева.- Москва, 1871.- 270 с. Содержание: Н.Гребнев. Песни Мирзы-Шафи; Из песен

остается на века / пер. Н.Гребнева; Речь громкая умом порой не блещет / пер. Н.Гребнева; Приветствовали вы мои суж-денья / пер. Н.Гребнева; Слышал я, что люди говорят / пер. Н.Гребнева; Если ты умен, иди к глупцам / пер. Н.Гребнева; Брань и хула людская – все ничтожно / пер. Н.Гребнева; Гре-шит нередко мудрость простотой / пер. Н.Гребнева; Уж луч-ше пусть не обретут признанья / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас / пер. Н.Гребнева; В потоке бурном / пер. Н.Гребнева; Как надо жить… / пер. Н.Гребнева; Сложна дорога жизни / пер. Н.Гребнева; Один глупец, постигший все науки / пер. Н.Гребнева; Что ты ни говори / пер. Н.Гребнева; Поднимет ветер пыль / пер. Н.Гребнева; Благоразумный важен и учен / пер. Н.Гребнева; Иным из нас богатство / пер. Н.Гребнева; Так песни пой, как будто / пер. Н.Гребнева; Тебя опять обманывают / пер. Н.Гребнева; К нам не извне приходит оза-ренье / пер. Н.Гребнева; На тропах счастья / пер. Н.Гребнева; Жизнь – это поле / пер. Н.Гребнева; Минует все: и радости и

Mirzə Şəfi Vazeh

150

страсти / пер. Н.Гребнева; Мы в суете… / пер. Н.Гребнева; Над миром глупость властвует / пер. Н.Гребнева; Счаст-ливец тот из нас… / пер. Н.Гребнева; То, что скажу я, может, и не ново / пер. Н.Гребнева; Где гнев кончался / пер. Н.Греб-нева; Плывут миры, уходят в никуда / пер. Н.Гребнева; Твер-дит хулитель, злостью обуян / пер. Н.Гребнева; С блестящей скорлупой жемчужина слилась / пер. Н.Гребнева; Я знаю уверения пророка / пер. Н.Гребнева; Не слушай злой молвы / пер. Н.Гребнева; Скорей печали, нежели венец; Изрек один мудрец / пер. Н.Гребнева; Те добрые деянья хороши / пер. Н.Гребнева; Не доверяй любовь словам своим / пер. Н.Греб-нева; Тот не любил / пер. Н.Гребнева; Вот голова твоя, мой друг / пер. Н.Гребнева; Я видел город / пер. Н.Гребнева; Кипарис / пер. Н.Гребнева; Одни из нас твердят / пер. Н.Гребнева; Сперва блистает молния во мгле / пер. Н.Греб-нева; От сотворенья так уж повелось / пер. Н.Гребнева; Увы, проходит жизнь / пер. Н.Гребнева; От колыбелей до могиль-ных плит / пер. Н.Гребнева; Людей незаменимых нет / пер. Н.Гребнева; Мы любим аромат пчелиных сот / пер. Н.Греб-нева; Ты от бездельника не жди услуг / пер. Н.Гребнева; Что ни пошлет беда / пер. Н.Гребнева; Мирза Шафи, что от тебя хотят? / пер. Н.Гребнева; На звезды мы глядим / пер. Н.Греб-нева; Когда любовь я пел / пер. Н.Гребнева; Однажды гово-рил чертополох / пер. Н.Гребнева; Великий дар небес / пер. Н.Гребнева; Я к свету шел / пер. Н.Гребнева; Талант поэта – дар небес / пер. Н.Гребнева; О соловей, что ж песня отзвуча-ла / пер. Н.Гребнева; И солнце, нам дающее тепло / пер. Н.Гребнева; Красу не оценить / пер. Н.Гребнева; Я молод был / пер. Н.Гребнева; Мирза Шафи, трудолюбивый шмель / пер. Н.Гребнева; Прекрасное нам даром не дают / пер. Н.Гребнева; Бог создал солнце / пер. Н.Гребнева; Для песен – рифмы сладкое звучанье / пер. Н.Гребнева; Звучание и звон колоколов / пер. Н.Гребнева; Никто не знает, где родится чудо / пер. Н.Гребнева; Хоть уплывешь за тридевять морей / пер. Н.Гребнева; Слыть праведными нет у нас причины / пер.

Bibl ioqrafiya

151

Н.Гребнева; Вот что сказал один мудрец / пер. Н.Гребнева; Считает лишь дурак / пер. Н.Гребнева; Лучше вина кувшина / пер. Н.Гребнева; По кладбищу мы как-то шли / пер. Н.Греб-нева; В один из дней / пер. Н.Гребнева; Поговорить собра-лись знатоки / пер. Н.Гребнева; В укромном месте / пер. Н.Гребнева; Хоть правду говорить небезопасно / пер. Л.Мальцева; Тот, кто к людям добр и нежен / пер. Л.Маль-цева; Немудрых мудрецов не перечислить / пер. Л.Мальцева; Склонись перед могущественной силой / пер. Л.Мальцева; От мысли весомой / пер. Л.Мальцева; Среди глупцов блеснув умом / пер. Л.Мальцева; Мирза Шафи, в чем тайна мастерст-ва? / пер. Л.Мальцева; Стараясь ладить с богом / пер. Л.Мальцева; Обещанный рай в наши души вложили / пер. Л.Мальцева; Земля от собственных щедрот / пер. Л.Маль-цева; Без надежд на примиренье / пер. Л.Мальцева; Земной мудростью владыка жить привык / пер. Л.Мальцева; Стре-мятся к свету те, кто видит свет / пер. Л.Мальцева; Прежде чем за дело браться; Мирза Шафи сказал однажды / пер. Л.Мальцева; Иной живет, стремясь красиво мыслить / пер. Л.Мальцева; Будь трижды проклят черный час, когда / пер. Л.Мальцева; Страшнее боли нет / пер. Л.Мальцева; Едва пробившийся на свет / пер. Л.Мальцева; Кто счастье пить по капле рад / пер. Л.Мальцева; Снова песни любви / пер. Л.Мальцева; Случайно как-то повстречав меня / пер. Н.Греб-нева; Великому визирю / пер. Н.Гребнева; В одной большой стране / пер. Н.Гребнева; Мы, люди, не в подарок жизнь берем / пер. Н.Гребнева; Лишь тот на свете обретет счастье / пер. Н.Гребнева; Счастливец тот, кто добротой богат / пер. Н.Гребнева; Всему бывает противоположность / пер. Н.Греб-нева; Идущее восторженным челом / пер. Н.Гребнева; Не будь жестоким / пер. Н.Гребнева; Есть представители людс-кого рода / пер. Н.Гребнева; Кто осторожность взял себе в закон / пер. Н.Гребнева; Коль хочешь мир познать / Н.Греб-нева; Есть некий дух / пер. Н.Гребнева; Ты для меня / пер. Н.Гребнева; Песня о красоте / пер. Н.Гребнева; Красавицы в

Mirzə Şəfi Vazeh

152

своей любви просты / пер. Н.Гребнева; Там за горами высит-ся Казбек / пер. Н.Гребнева; Хафиза / пер. Н.Гребнева; Смешной мой друг / пер. Н.Гребнева; О юноша, душою не криви / пер. Н.Гребнева; Того, кто грешной страстью / пер. Н.Гребнева; Мельканье лиц, пространств / пер. Н.Гребнева; К концу подходит жизнь / пер. Н.Гребнева; И в молодости, и на склоне лет / пер. Н.Гребнева; Джигит, не жертвуй сердцем / пер. Н.Гребнева; Всех к пропасти ведет / пер. Н.Гребнева; Время всему начертало границы / пер. Н.Гребнева; Когда тебе хотел я свить венок / пер. Н.Гребнева; Юнец, не будь труслив / пер. Н.Гребнева; Влюбленный поэт, в упоенье парящий / пер. Л.Мальцева; Всем и всюду угождая / пер. Л.Мальцева; Мужчины далеко не безупречны / пер. Л.Маль-цева; Споря с женщиной / пер. Л.Мальцева; Когда чуть-чуть сердца тревожа / пер. Л.Мальцева; Не все, что происходит с нами, – сладко / пер. Н.Гребнева; Однажды песню спел / пер. Н.Гребнева; Порой мужей угрюмых ум / пер. Н.Гребнева; Созданье мудреца – ума достойный плод / пер. Н.Гребнева; Не всем стремленьям сбыться / пер. Н.Гребнева; Тоскливой песней / пер. Н.Гребнева; Книжал тем лучше, чем острей / пер. Н.Гребнева; Игрок, поддавшийся азарту / пер. Н.Гребне-ва; Мудрец блуждать не станет / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас свое предназначенье / пер. Н.Гребнева; Восславим самый дельный / пер. Н.Гребнева; Учитель мой Хафиз / пер. Н.Гребнева; Оставь ханжам все / пер. Н.Гребнева; Ханжи клеймят нас неизменно / пер. Н.Гребнева; Уменье пить не всем дано / пер. Н.Гребнева; Два верных спутника / пер. Н.Гребнева; Я склонен полагать / пер. Н.Гребнева; Счастли-вейший из всех / пер. Н.Гребнева; Пусть над землею громы-хает гром / пер. Н.Гребнева; Несет вино всегда / пер. Н.Гребнева; Пьют соловьи росу / пер. Н.Гребнева; Когда зимой повсюду снег / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, заладил ты одно / пер. Н.Гребнева; Всему на свете свой черед / пер. Н.Гребнева; Лоз виноградных сок / пер. Н.Гребнева; Мне каяться пора / пер. Н.Гребнева; Блажен, кто счастьем наделен

Bibl ioqrafiya

153

/ пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, писать да петь / пер. Н.Греб-нева; Едва Мирза-Шафи / пер. Л.Мальцева; Я говорил дав-ным-давно / пер. Л.Мальцева; На землю грешный ангел / пер. Л.Мальцева; Вопрос и ответ / пер. Л.Мальцева; Нет, я не потеряю честь / пер. Л.Мальцева; Мулла, взгляни-ка на вино / пер. Л.Мальцева; Верны друзья, испытано вино / пер. Л.Мальцева; Среди цветов нам венчики укажут / пер. Л.Мальцева; Опять упрек бросают мне / пер. Л.Мальцева; Зная дар вина священный / пер. Л.Мальцева; Муджтахид поет / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи поет / пер. Н.Гребнева; Опять наш муджтахид / пер. Н.Гребнева; Мирза-Юсуф – начитанный пиит / пер. Н.Гребнева; В Мирзе-Юсифе недос-татков нет / пер. Н.Гребнева; Легко мне петь / пер. Н.Гребнева; Кура у ног моих / пер. Н.Гребнева; Я уходил / пер. Н.Гребнева; Как много в небе звезд / пер. Н.Гребнева; Идем к одной мы цели / пер. Н.Гребнева; Восходит солнце из-за гор / пер. Н.Гребнева; Земля надела вешний свой наряд / пер. Н.Гребнева; Постой мой друг / пер. Н.Гребнева; Когда ты предо мной / пер. Н.Гребнева; Доколе будет у тебя / пер. Н.Гребнева; За поцелуй моей любимой / пер. Н.Гребнева; Мухаммас / пер. Н.Гребнева; Откинь чадру назад / пер. Н.Гребнева; Тифлис / пер. Н.Гребнева; Шипы и розы / пер. Н.Гребнева; Тимур / пер. Н.Гребнева; Пустынник / пер. Н.Гребнева; Ибрагим, сын Абдуллы / пер. Н.Гребнева; Наво-днение / пер. Н.Гребнева; Дервиш / пер. Н.Гребнева.

1880 468. Песни Мирзы-Шаффи с прологом Фридриха

Боденштедта / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.И.Ейферта.- Москва: тип. Вильде, 1880.- XXIV.- 208 c.

1887

469. Песни Мирзы Шафи / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Маркова.- Москва, 1887.

Mirzə Şəfi Vazeh

154

1888 470. Песни Мирзы-Шаффи с прологом Фридриха

Боденштедта / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.И.Эйферта.- Москва, 1888.- 208 c.

1903 471. Песни Мирзы Шафи / Мирза Шафи Вазех; пер. со

160 нем. изд. И.С.Продан; предисл., пер. и биография Ф.Бо-денштедта; Юриев: тип. К.Маттисена, 1903. Вып.1. Песни и изречения мудрости.- Песни любви.- 1903.- XXIV.- 52 с.

1907

472. Сборник песен и романсов Мирзы Шафи / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.И.Эйферта. 2-е изд., стереотип. с изд. 1880 г.- Москва: Тип. Вильде, 1907.- XXIV.- 208 с.

1964 473. Избранные стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. и

предисл. Н.Гребнева.- Баку: Азернешр, 1964.- 200 с. Содержание: От переводчика; Из песен остается на

века; Речь громкая порой ничем не блещет; Приветствовали вы мои сужденья; Слышал я, что люди говорят; Если ты умен, иди к глупцам; Брань и хула людская – все ничтожно; Грешит не редко мудрость простотой; Где рай земной – вы спросите меня; Уж лучше пусть не обретут признанья; У каждого из нас своя земная; В потоке бурном, что ревет и злится; Содеявших добро порою ждет награда; Как надо жить: счастливо или честно?; Разумно рассуждать куда как мудрено; Сложна дорога жизни, но она; Один глупец, постигший все науки; Чтобы ты ни говорил, но рушить смысла нет; Поднимет ветер пыль и до небес взметет; Благоразумный важен и учен; Иным из нас богатство и почет; Так песни пой, как будто день далек; Тебя опять обманывают, брат!; К нам не извне приходит озаренье; На тропах счастья, на дорогах бед; Жизнь – это поле, где цветут

Bibl ioqrafiya

155

печали; Минует все: И радости и страсти; Мы в суете как бы гонясь за тенью; Над миром глупость властвует, и это; Счастливец тот из нас, прошедший испытанья; То, что скажу я, может и не ново; Где гнев кончался, там бывало; Плывут миры, уходят в никуда; Твердит хулитель, злостью обуян; Со скорлупой своей жемчужина слилась; Я знаю уверения пророка; Не слушай злой молвы, не повторяй дурного; Скорей печали, нежели венец; Изрек один мудрец, седой старик; Те добрые деянья хороши; Не доверяй любовь словам своим; Тот не любил, кто размерял свой пыл; Чтоб впредь и счастливее быть, и мудрей; Вот голова твоя, мой друг; Я видел город, город был велик; Кипарис; Мудрец все ясное любит; Одни из нас твердят, что бытие нетленно; Сперва на небе молния во мгле; От сотворенья так уж повелось; Увы, проходит жизнь, что нам дана; От колыбелей до могильных плит; Ушедший хоть и не был всех дороже; Мы любим аромат пчелиных сот; Ты от бездельника не жди услуг; Что ни пошлет беда, что ни пошлет удача; Мирза Шафи, что от тебя хотят?; На звезды мы глядим в полночный час; Когда любовь я пел, за мною шла; Однажды говорил чертополох; Великий дар небес – моя работа; Я к свету шел, и путь мой был тяжел; Талант поэта – дар небес нетленный; О соловей, чья песня отзвучала; И солнце нам дающее тепло; Красу не оценить; Я молод был и думал, как ни странно; Мирза Шафи, трудолюбивый шмель; Прекрасное нам даром не дают; Бог создал солнце, дал краям земным; Для песни – рифмы сладкое звучанье; Звучание и звон колоколов; Никто не знает, где родится чудо; Хоть ты не выйдешь из своих дверей; Слыть праведными нет у нас причины; Вот, что сказал один мудрец когда-то; Считает лишь дурак или злодей; Лучше вина без кувшина; По кладбищу мы как-то шли в потьмах; В один из дней очередной закон; Поговорить собрались знатоки; В укромном месте, где бывать грешно; Случайно как-то повстречав меня; Великому визирю; В одной большой стране; Мы, люди, не в подарок жизнь берем;

Mirzə Şəfi Vazeh

156

Лишь тот на свете обретет счастье; Счастливец тот, кто добротой богат; Всему бывает противоположность; С восторженным и радостным челом; Не будь жестоким к тем, что норовят; Есть представители людского рода; Кто осто-рожность взял себе в закон; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; Есть некий дух, он властвует везде; Ты для меня была счастьем и святыней; Песня о красоте; Красавицы, в своей любви просты; Там за горами высится Казбек; Хафи-за; Смешной мой друг, глупец мой дорогой; О юноша, душою не криви; Того, кто грешной страстью; Мельканье лиц, пространств, имен, времен; К концу подходит жизнь моя земная; И в молодости, и на склоне лет; Мой друг, не жертвуй сердцем молодым; Всех к пропости ведет одна дорога; Когда тебе хотел я свить венок; Будь, любящий юнец, не робок, не горяч; Не все, что происходит с нами – сладко; Однажды песню спел на склоне лет; Порой мужей угрюмых ум и знанья; Созданье мудреца – ума достойный плод; Не всем стремленьям сбыться и мечтам; Тоскливой песней тишину ветвей; Кинжал тем лучше, чем острей; Игрок, поддавшийся азарту; Мудрец блуждать не станет день-деньской; У каждого из нас свое предназначенье; Один пропойца, потерявший стыд; Восславим самый дельный; Учитель мой – Хафиз; Оставь ханжам все, чем они; Ханжи клеймят нас неизменно; уменье пить не всем дано; Два верных спутника – вино и слово; Я склонен полагать, что не умно; Счастливей всех пришедших в мир гостей; Пусть над землею громыхает гром; Несет вино всегда; Пьют соловьи росу – напиток ночи; Когда зимой повсюду снег и лед; Мирза Шафи, заладил ты одно; Всему на свете свой черед; Лоз виноградных сок, какой же в нем порок; Мне каяться пора, но не могу; Блажен, кто счастьем наделен; Мирза Муш-дтахид поет; Мирза Шафи поет; Мирза-Юсуф, начитанный пиит; Изъянов у Мирзы-Юсуфа нет; Легко мне петь и чаши осушать; Кура у ног моих; у самых ног; Я уходил, но прибегал опять; Как много в небе звезд, горящих неустанно;

Bibl ioqrafiya

157

Идем к одной мы цели – я и ты; Восходит солнце из-за гор; Весна одела землю в свой наряд; Постой, мой друг, сверни со своего пути; Когда ты предо мной, то предо мной туман; Доколе будет у тебя; За поцелуй моей любимой смело; Мухаммасы; Откинь чадру назад, откинь чадру!; Тифлис; Шипы и розы; Тимур; Пустынник; Ибрагим сын Абдулы; Наводнение; Дервиш; Библиография.

1967 474. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева,

Л.Мальцева (предисл. Н.Гребнева).- Москва: Художествен-ная литература, 1967.- 231 с.

1971

475. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева, Л.Мальцева (предисл. Н.Гребнева).- Москва: Художествен-ная литература, 1971.- 271 с.

1977

476. Избранное / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева.- Баку: Азернешр, 1977.- 199 с.

Содержание: Избранное. От переводчика. Из песен остается на века; Речь громкая порой ничем не блещет; Приветствовали вы мои сужденья; Слышал я, что люди гово-рят; Если ты умен, иди к глупцам; Брань и хула людская – все ничтожно; Грешит нередко мудрость простотой; Где рай земной? – вы спросите меня; Уж лучше пусть не обретут признанья; У каждого из нас своя земная; В потоке бурном, что ревет и злится; Содеявших добро порою ждет и града; Как надо жить: счастливо или честно?; Разумно рассуждать куда как мудрено; Сложна дорога жизни, но она; Один глупец, постигший все науки; Чтобы ты ни говорил, но рушить смысла нет; Поднимет ветер пыль и до небес взме-тет; Благоразумный важен и учен; Иным из нас богатство и

Mirzə Şəfi Vazeh

158

почет; Так песни пой, как будто день далек; - Тебя опять обманывают, брат!; К нам не извне приходит озаренье; На тропах счастья, на дорогах бед; Жизнь – это поле, где цветут печали; Минует все: и радости и страсти; Мы в суете как бы гонясь за тенью; Над миром глупость властвует, и это; Счастливец тот из нас, прошедший испытанья; То, что скажу я, может и не ново; Где гнев кончался, там бывало; Плывут миры, уходят в никуда; Твердит хулитель, злостью обуян; Со скорлупой своей жемчужина слилась; Я знаю уверения пророка; Не слушай злой молвы, не повторяй дурного; Ско-рей печали, нежели венец; Изрек один мудрец, седой старик; Те добрые деянья хороши; Не доверяй любовь словам своим; Тот не любил, кто размерял свой пыл; Чтоб впредь и счастливее быть и мудрей; Вот голова твоя, мой друг; Я видел город был велик; Кипарис; Мудрец все ясное любит; Одни из нас твердят, что бытие нетленно; Сперва на небе молния во мгле; От сотворенья так уж повелось; Увы, проходит жизнь, что нам дана; От колыбелей до могильных плит -; Ушедший хоть и не был всех дороже; Мы любим аромат пчелиных сот; Ты от бездельника не жди услуг; Что ни пошлет беда, что ни пошлет удача; Мирза Шафи, что от тебя хотят?; На звезды мы глядим в полночный час; Когда любовь я пел, за мною шла; Однажды говорил чертополох; Великий дар небес – моя работа; Я к свету шел, и путь мой был тяжел; Талант поэта – дар небес нетленный; О соловей, чья песня отзвучала; И солнце нам дающее тепло; Красу не оценить; Я молод был и думал, как ни странно; Мирза Шафи, трудолюбивый шмель; Прекрасное нам даром не дают; Бог создал солнце, дал краям земным; Для песни – рифмы сладкое звучанье; Звучание и звон колоколов; Никто не знает, где родится чудо; Хоть ты не выйдешь из своих две-рей; Слыть праведными нет у нас причины; Вот что сказал один мудрец когда-то; Считает лишь дурак или злодей; Лучше вина без кувшина; По кладбищу мы как-то шли в потьмах; В один из дней очередной закон; Поговорить

Bibl ioqrafiya

159

собрались знатоки; В укромном месте, где бывать грешно; Случайно как-то повстречав меня; Великому визирю; В одной большой стране; Мы, люди, не в подарок жизнь берем; Лишь тот на свете обретет счастье; Счастливец тот, кто добротой богат; Всему бывает противоположность; С восторженным и радостным челом; Не будь жестоким к тем, что норовят; Есть представители людского рода; Кто осторожность взял себе в закон; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; Есть некий дух, он властвует везде; Ты для меня была и счастьем и святыней; Песни о красоте; Красавицы, в своей любви просты; Там за горами высится Казбек; Хафиза; Смешной мой друг, глупец мой дорогой; О юноша, душою не криви; Того, кто грешной страстью не влеком; Мельканье лиц, пространств, имен, времен; К концу подходит жизнь моя земная; И в молодости и на склоне лет; Мой друг, не жертвуй сердцем молодым; Всех к пропасти ведет одна дорога; Когда тебе хотел я свить венок; Будь, любящий юнец, не робок, не горяч; Не все, что происходит с нами – сладко; Однажды песню спел на склоне лет; Порой мужей угрюмых ум и знанья; Созданье мудрец – ума достойный плод; Не всем стремленьям сбыться и мечтам; Тоскливой песней тишину ветвей; Кинжал тем лучше, чем острей; Игрок, поддавшийся азарт; Мудрец блуждать не станет день-деньской; У каждого из нас свое предназначенье; Один пропойца, потерявший стыд; Восславим самый дель-ный; Учитель мой – Хафиз; Оставь ханжам все, чем они; Ханжи клеймят нас неизменно; Уменье пить не всем дано; Два верных спутника – вино и слово; Я склонен полагать, что; Счастливей всех пришедших в мир гостей; Пусть над землею громыхает гром; Несет вино всегда; Пьют соловьи росу – напиток ночи; Когда зимой повсюду снег и лед; Мирза Шафи, писать да петь; Чтоб ни случилось, ясно мне одно; Муджтахид поет; Мирза Шафи поет; Мирза-Юсуф, начитанный пиит; Изъянов у Мирзы-Юсуфа нет; Легко мне петь и чаши осушать; Кура у ног моих. У самых ног; Я

Mirzə Şəfi Vazeh

160

уходил, но прибегал опять; Как много в небе звезд, горящих неустанно; Идем к одной мы цели – я и ты; Восходит солнце из-за гор; Весна одела землю в свой наряд; Постой, мой друг, сверни со своего пути; Когда ты предо мной, то предо мной туман; Доколе будет у тебя; За поцелуй моей любимой смело; Мухаммасы; Откинь чадру назад, откинь чадру!; Тифлис; Шипы и розы; Тимур; Пустынник; Ибрагим сын Абдулы; Наводнение; Дервиш; Библиография

1983

477. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева; ред. Т.Гусейнзаде; худ. Н.Бабаев.- Баку: Язычы, 1983.- 178 с.

478. Стихи / Мирза Шафи-Вазех; пер. и вступ. ст. Е.Цинцадзе.- Тбилиси: Мерани, 1983.- 75 с.

1986

479. Избранная лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева.- Баку: Язычы, 1986.- 239 с.

Содержание: В.Арзуманов. Русские переводы поэзии Мирзы Шафи; Из песен остается на века; Речь громкая порой ничем не блещет; Приветствовали вы мои сужденья; Слышал я, что люди говорят; Если ты умен, иди ты глупцам; Брань и хула людская – все ничтожно; Грешит нередко мудрость простотой; Где рай земной? - вы спросите меня; Уж лучше пусть не обретут признанья; У каждого из нас своя земная; В потоке бурном, что ревет и злится; Содеявших добро порою ждет награда; Как надо жить: счастливо или честно?; разум-но рассуждать куда как мудрено; Сложна дорога жизни, но она; Один глупец, постигший все науки; Что ты ни говори, но рушить смысла нет; Поднимет ветер пыль и до небес взметет; Благоразумный важен и учен; Иным из нас богат-ство и почет; Так песни пой, как будто день далек; Тебя опять обманывают брат!; К нам не извне приходит озаренье; На тропах счастья, на дорогах бед; Жизнь – это поле, где цветут печали; Минует все: и радости, и страсти; Мы в суете,

Bibl ioqrafiya

161

как бы гонясь за тенью; Как жить, чтоб не творить неправых дел; Добру и злу дано всегда сражаться; В саду зеленом бедный соловей; Утешения; То, что по долгу сердца и души; Когда тягалась с силой красота; Чтобы сад в свой час плодо-носил; Себе несчастий нам желать не надо; Бутон, нераспустившийся покуда; Чтоб в жизни что-то обрести; Нужда; Бен Йемин; Летняя ночь; Прежде, чем идти им в путь-дорогу; Над миром глупость властвует, и это; Счастли-вец тот из нас, прошедший испытанья; То, что скажу я, может, и не ново; Где гнев кончался, там бывало; Плывут миры, уходят в никуда; Твердит хулитель, злостью обуян; Со скорлупой своей жемчужина слилась; Я знаю уверения пророка; Не слушай злой молвы, не повторяй дурного; Порою то пророчеством бывало; знание и мудрость; Познанья путь и долог, и тяжел; Коль сердца нету, голова мертва; Не напрасно дураками числишь; Скорей печали, нежели венец; Изрек один мудрец, седой старик; Те добрые деянья хороши; Не трать напрасных слов; Тот не любил, кто размерял свой пыл; Чтоб впредь и счастливее быть и мудрей; Вот голова твоя, мой друг; Я видел город, город был велик; Кипарис; Мудрец все ясное любит; Одни из нас твердят, что бытие нетленно; Сперва на небе молния во мгле; От сотворенья так уж повелось; Увы, проходит жизнь, что нам дана; От колыбелей до могильных плит; Ушедший хоть и не был всех дороже; Мы любим аромат пчелиных сот; Ты от бездельника не жди услуг; Что ни пошлет беда, что ни пошлет удача; Мирза Шафи, что от тебя хотят?; На звезды мы глядим в полночный час; Когда любовь я пел, за мною шла; Однажды говорил чертополох; Великий дар небес – моя работа; Я к свету шел, и путь мой был тяжел; Талант поэта – дар небес нетленный; О соловей, чья песня отзвучала; Скажи, Мирза Шафи, тяжка ль твоя работа; Я сам не знаю, по каким законам; И в пору опаданья; Молла и его жена; И солнце, нам дающее тепло; Красу не оценить; Я молод был и

Mirzə Şəfi Vazeh

162

думал, как ни странно; Мирза Шафи, трудолюбивый шмель; Прекрасное нам даром не дают; Бог создал солнце, дал краям земным; Для песни – рифмы сладкое звучанье; Звучание и звон колоколов; Никто не знает, где родится чудо; Хоть ты не выйдешь из своих дверей; Слыть праведными реет у нас причины; Вот что один мудрец когда-то; Считает лишь дурак или злодей; Лучше вина без кувшина; По кладбищу мы как то шли впотьмах; В один из дней очередной закон; Поговорить собрались знатоки; В укромном месте, где бывать грешно; Случайно как-то повстречав меня; Великому визирю; В одной большой стране; Мы, люди, не в подарок жизнь берем; Лишь тот на свете обретет счастье; Счастливец тот, кто добротой богат; Всему бывает противоположность; С восторженным и радостным челом; Не будь жестоким к тем, что норовят; Есть представители людского рода; Кто осторожность взял себе в закон; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; Есть некий дух. Он властвует везде; Ты для меня была и счастьем, и святыней; Песня о красоте; Красавицы, в своей любви просты; Там за горами высится Казбек; Хафиза; Смешной мой друг, глупец мой дорогой; О юноша, душою не криви; Мужчины, как порою увлеченно; Меня красой пленяли неземной Фатьме; Над счастьем и несчастьем я не властен; Моя любимая, быть может; Бывает очень трудно остудить; Она сказала: Чтоб любовь познать; На мгновенье или на года; Все, что ценил я с самого начала; Того кто грешной страстью не влеком; Мелканье лиц, пространств, имен, времен; К концу подходит жизнь моя земная; И в молодости, и на склоне лет; Мой друг, не жертвуй сердцем молодым; Всех к пропасти ведет одна дорога; Когда тебе хотел я свить венок; Будь, любящий юнец, не робок, не горяч; Не все, что происходит с нами сладко; Однажды песню спел на склоне лет; Порой мужей угрюмых ум и знанья; Созданье мудреца – ума достойный плод; Не всем стремленьям сбыться и мечтам; Тоскливой

Bibl ioqrafiya

163

песней тишину ветвей; Кинжал тем лучше, чем острей; Игрок, поддавшийся азарту; Мудрец блуждать не станет день-деньской; У каждого из нас свое предназначенье; Один пропойца, потерявший стыд; Восславим самый дельный; Учитель мой – Хафиз; Оставь ханжам все, чем они; Ханжи клеймят нам неизменно; Уменье пить не всем дано; Два верных спутника – вино и слово; людская плоть сотворена; Мирза Шафи, твой взгляд к кувшину рвется; Мой ум и сердце по дорогам разным; Я, Мирза Шафи, постиг давно; Я склонен полагать, что не умно; Счастливей всех пришедших в мир гостей; Пусть над землею громыхает гром; несет вино всегда; Пьют соловьи росу – напиток ночи; Когда зимой повсюду снег, лед; Мирза Шафи, заладил ты одно; Всему на свете свой черед; Лоз виноградных сок, какой же в нем порок; мне каяться пора, но не могу; Блажен, кто счастьем наделен; Мирза Шафи, писать да петь; Что б ни случилось, ясно мне одно; Муджтахид поет; Мирза Шафи поет; Мирза-Юсиф, начитанный пиит; Изъянов у Мирзы-Юсуфа нет; легко мне петь и чаши осушать; Кура у ног моих, у самых ног; Я уходил, но прибегал опять; Как много в небе звезд, горящих неустанно; идем с одной мы цели – я и ты; Восходит солнце из-за гор; Весна одела землю в свой наряд; Постой, мой друг, сверни со своего пути; Когда ты предо мной, то предо мной туман; Доколе будет у тебя; За поцелуй моей любимой смело; Мухаммас; Откинь чадру назад!; Тифлис; Шипы и розы; Тимур; Пустынник; Ибрагим сын Абдулы; Наводнение; Дервиш.

1987

480. Песни / Мирза Шафи Вазех; худож. Е.Катакалидис.- Баку: Язычы, 1987.- 61с.

481. Поэтический сборник / Мирза Шафи Вазех; предисл. Гамид Мамедзаде; АН СССР, Ин-т лит. им. Низами.- Баку: Элм, 1987.- 27,240 с. (Классич. наследие Азербайджана).

Mirzə Şəfi Vazeh

164

1988 482. Песни Мирзы Шафи: Забытые и малоизвестные

русские переводы / предисл. А.Гаджиева; xудож. Ф.Эфенди-ев].- Баку: Язычы, 1988.- 94 с.

2007

483. Лирика / Мирза Шафи Вазех; сост. и авт. предисл. Агиль Гаджиев; пер. Николай Гребнева и Л.Мальцева.- Баку: Чашыоглу, 2007.- 280 с.

Содержание: Из песен остается на века / пер. Н.Гребне-ва; Речь громкая умом порой не блещет… / пер. Н.Гребнева; Приветствовали вы мои сужденья… / пер. Н.Гребнева; Слы-шал я, что люди говорят / пер. Н.Гребнева; Если ты умен, иди к глупцам / пер. Н.Гребнева; Брань и хула людская – все ничтожно / пер. Н.Гребнева; Грешит нередко мудрость прос-тотой / пер. Н.Гребнева; Уж лучше пусть не обретут приз-нанья / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас / пер. Н.Гребнева; В потоке бурном / пер. Н.Гребнева; Как надо жить… / пер. Н.Гребнева; Сложна дорога жизни / пер. Н.Гребнева; Один глупец, постигший все науки / пер. Н.Гребнева; Что ты ни говори / пер. Н.Гребнева; Поднимет ветер пыль / пер. Н.Гребнева; Благоразумный важен и учен / пер. Н.Гребнева; Иным из нас богатство /пер. Н.Гребнева; Так песни пой, как будто / пер. Н.Гребнева; Тебя опять обманывают / пер. Н.Гребнева; К нам не извне приходит озаренье / пер. Н.Гребнева; На тропках счастья / пер. Н.Гребнева; Жизнь – это поле / пер. Н.Гребнева; Минует все: и радости и страсти / пер. Н.Гребнева; Мы в суете… / пер. Н.Гребнева; Над миром глупость властвует / пер. Н.Гребнева; Счастливец тот из нас… / пер. Н.Гребнева; То, что скажу я, может, и не ново / пер. Н.Гребнева; Где гнев кончался / пер. Н.Гребнева; Плывут миры, уходят в никуда / пер. Н.Гребнева; Твердит хулитель, злостью обуян / пер. Н.Гребнева; С блестящей скорлупой жемчужина слилась / пер. Н.Гребнева; Я знаю уверения пророка / пер. Н.Гребнева; Не слушай злой молвы /

Bibl ioqrafiya

165

пер. Н.Гребнева; Скорей печали, нежели венец; Изрек один мудрец / пер. Н.Гребнева; Те добрые деянья хороши / пер. Н.Гребнева; Не доверяй любовь словам своим / пер. Н.Гребнева; Тот не любил / пер. Н.Гребнева; Вот голова твоя, мой друг / пер. Н.Гребнева; Я видел город / пер. Н.Гребнева; Кипарис / пер. Н.Гребнева; Одни из нас твердят / пер. Н.Гребнева; Сперва блистает молния во мгле / пер. Н.Гребнева; От сотворенья так уж повелось / пер. Н.Греб-нева; Увы, проходит жизнь / пер. Н.Гребнева; От колыбелей до могильных плит / пер. Н.Гребнева; Людей незаменимых нет / пер. Н.Гребнева; Мы любим аромат пчелиных сот / пер. Н.Гребнева; Ты от бездельника не жди услуг / пер. Н.Греб-нева; Что ни пошлет беда / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, что от тебя хотят? / пер. Н.Гребнева; На звезды мы глядим / пер. Н.Гребнева; Когда любовь я пел / пер. Н.Гребнева; Однажды говорил чертополох / пер. Н.Гребнева; Великий дар небес / пер. Н.Гребнева; Я к свету шел / пер. Н.Гребнева; Талант поэта - дар небес / пер. Н.Гребнева; О соловей, что ж песня отзвучала / пер. Н.Гребнева; И солнце, нам дающее тепло / пер. Н.Гребнева; Красу не оценить / пер. Н.Гребнева; Я молод был / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи – трудолюби-вый шмель / пер. Н.Гребнева; Прекрасное нам даром не дают / пер. Н.Гребнева; Бог создал солнце / пер. Н.Гребнева; Для песен – рифмы сладкое звучанье / пер. Н.Гребнева; Звучание и звон колоколов / пер. Н.Гребнева; Никто не знает, где родится чудо / пер. Н.Гребнева; Хоть уплывешь за тридевять морей / пер. Н.Гребнева; Слыть праведными нет у нас причи-ны / пер. Н.Гребнева; Вот что сказал один мудрец / пер. Н.Гребнева; Считает лишь дурак / пер. Н.Гребнева; Лучше вина кувшина / пер. Н.Гребнева; По кладбищу мы как-то шли / пер. Н.Гребнева; В один из дней / пер. Н.Гребнева; Погово-рить собрались знатоки / пер. Н.Гребнева; В укромном месте / пер. Н.Гребнева; Хоть правду говорить небезопасно / пер. Л.Мальцева; Тот кто к людям добр и нежен / пер. Л.Маль-цева; Немудрых мудрецов не перечислить / пер. Л.Мальцева;

Mirzə Şəfi Vazeh

166

Склонись перед могущественной силой / пер. Л.Мальцева; От мысли весомой / пер. Л.Мальцева; Среди глупцов блеснув умом / пер. Л.Мальцева; Мирза Шафи, в чем тайна мастер-ства… / пер. Л.Мальцева; Стараясь ладить с богом / пер. Л.Мальцева; Обещанный рай в наши души вложили / пер. Л.Мальцева; Земля от собственных щедрот / пер. Л.Мальце-ва; Мы с вечностью знакомы понаслышке / пер. Л.Мальцева; Без надежд на примиренье / пер. Л.Мальцева; Земной муд-ростью владыка жить привык / пер. Л.Мальцева; Стремятся к свету те, кто видит свет / пер. Л.Мальцева; Прежде чем за дело браться; Мирза-Шафи сказал однажды / пер. Л.Мальце-ва; Иной живет, стремясь красиво мыслить / пер. Л.Мальце-ва; Будь трижды проклят черный час, когда / пер. Л.Мальце-ва; Страшнее боли нет / пер. Л.Мальцева; Едва пробившийся на свет / пер. Л.Мальцева; Кто счастье пить по капле рад / пер. Л.Мальцева; Снова песни любви / пер. Л.Мальцева; Слу-чайно как-то повстречав меня / пер. Н.Гребнева; Великому визирю / пер. Н.Гребнева; В одной большой стране / пер. Н.Гребнева; Мы, люди, не в подарок жизнь берем / пер. Н.Гребнева; Лишь тот на свете обретет счастье /пер. Н.Греб-нева; Счастливец тот, кто добротой богат /пер. Н.Гребнева; Всему бывает противоположность /пер. Н.Гребнева; Идущее восторженным челом / пер. Н.Гребнева; Не будь жестоким /пер. Н.Гребнева; Есть представители людского рода /пер. Н.Гребнева; Кто осторожность взял себе в закон / пер. Н.Гребнева; Коль хочешь мир познать / пер. Н.Гребнева; Есть некий дух / пер. Н.Гребнева; Ты для меня была / пер. Н.Гребнева; Песня о красоте / пер. Н.Гребнева; Красавицы, в своей любви просты / пер. Н.Гребнева; Там за горами высится Казбек / пер. Н.Гребнева; Хафиза / пер. Н.Гребнева; Смешной мой друг / пер. Н.Гребнева; О юноша, душою не криви / пер. Н.Гребнева; Того, кто грешной страстью / пер. Н.Гребнева; Мельканье лиц, пространств / пер. Н.Гребнева; К концу подходит жизнь / пер. Н.Гребнева; И в молодости, и на склоне лет / пер. Н.Гребнева; Джигит, не жертвуй сердцем

Bibl ioqrafiya

167

/ пер. Н.Гребнева; Всех к пропасти ведет / пер. Н.Гребнева; Время всему начертало границы / пер. Н.Гребнева; Когда тебе хотел я свить венок / пер. Н.Гребнева; Юнец, не будь труслив / пер. Н.Гребнева; Влюбленный поэт, в упоенье па-рящий / пер. Л.Мальцева; Всем и всюду угождая / пер. Л.Мальцева; Мужчины далеко не безупречны / пер. Л.Маль-цева; Споря с женщиной / пер. Л.Мальцева; Когда, чуть-чуть сердца тревожа / пер. Л.Мальцева; Не все, что происходит с нами, - сладко / пер. Н.Гребнева; Однажды песню спел / пер. Н.Гребнева; Порой мужей угрюмых ум / пер. Н.Гребнева; Созданье мудреца – ума достойный плод / пер. Н.Гребнева; Не всем стремленьям сбыться / пер. Н.Гребнева; Тоскливой песней / пер. Н.Гребнева; Книжал тем лучше, чем острей / пер. Н.Гребнева; Игрок, поддавшийся азарту / пер. Н.Гребне-ва; Мудрец блуждать не станет / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас свое предназначенье / пер. Н.Гребнева; Восславим самый дельный / пер. Н.Гребнева; Учитель мой Хафиз / пер. Н.Гребнева; Оставь ханжам все / пер. Н.Гребнева; Ханжи клеймят нас неизменно / пер. Н.Гребнева; Уменье пить не всем дано / пер. Н.Гребнева; Два верных спутника / пер. Н.Гребнева; Я склонен полагать / пер. Н.Гребнева; Счастли-вейший из всех / пер. Н.Гребнева; Пусть над землею громы-хает гром / пер. Н.Гребнева; Несет вино всегда / пер. Н.Греб-нева; Пьют соловьи росу / пер. Н.Гребнева; Когда зимой по-всюду снег / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, заладил ты одно / пер. Н.Гребнева; Всему на свете свой черед / пер. Н.Гребне-ва; Лоз виноградных сок / пер. Н.Гребнева; Мне каяться пора / пер. Н.Гребнева; Блажен, кто счастьем наделен / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, писать да петь / пер. Н.Гребнева; Едва Мирза-Шафи / пер. Л.Мальцева; Я говорил давным-давно / пер. Л.Мальцева; На землю грешный ангел / пер. Л.Мальцева; Вопрос и ответ / пер. Л.Мальцева; Нет, я не потеряю честь / пер. Л.Мальцева; Мулла, взгляни-ка на вино / пер. Л.Мальцева; Верны друзья, испытано вино / пер. Л.Мальцева; Среди цветов нам венчики укажут / пер.

Mirzə Şəfi Vazeh

168

Л.Мальцева; Опять упрек бросают мне /пер. Л.Мальцева; Зная дар вина священный / пер. Л.Мальцева; Муджтахид поет /пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи поет /пер. Н.Гребнева; Опять наш муджтахид / пер. Н.Гребнева; Мирза-Юсуф – начитанный пиит /пер. Н.Гребнева; В Мирзе-Юсифе недостатков нет / пер. Н.Гребнева; Легко мне петь / пер. Н.Гребнева; Кура у ног моих / пер. Н.Гребнева; Я уходил / пер. Н.Гребнева; Как много в небе звезд / пер. Н.Гребнева; Идем к одной мы цели / пер. Н.Гребнева; Восходит солнце из-за гор / пер. Н.Гребнева; Земля надела вешний свой наряд / пер. Н.Гребнева; Постой мой друг / пер. Н.Гребнева; Когда ты предо мной / пер. Н.Гребнева; За поцелуй моей любимой / пер. Н.Гребнева; Мухаммас / пер. Н.Гребнева; Откинь чадру назад / пер. Н.Гребнева; Тифлис / пер. Н.Гребнева; Шипы и розы / пер. Н.Гребнева; Тимур / пер. Н.Гребнева; Пустынник / пер. Н.Гребнева; Ибрагим, сын Абдуллы / пер. Н.Гребнева; Наводнение / пер. Н.Гребнева; Дервиш / пер. Н.Гребнева.

2014

484. Лирика / Мирза Шафи Вазех; Фонд Гейдара Алиева; сост. А.Гаджиев (предисл.), П.Исмаилова; пер. Н.Гребнева, Л.Мальцева; ред. М.Мехдиева; дизайн ALF.- Баку: Азербай-джан, 2014.- 259 с.: ил., фотогр. (Азербайджанские классики. XIX век).

Содержание: Поэт нелегкой судьбы; Из песен остается на века / пер. Н.Гребнева; Речь громкая умом порой не бле-щет… / пер. Н.Гребнева; Приветствовали вы мои сужденья… / пер. Н.Гребнева; Слышал я, что люди говорят / пер. Н.Греб-нева; Если ты умен, иди к глупцам / пер. Н.Гребнева; Брань и хула людская – все ничтожно / пер. Н.Гребнева; Грешит нередко мудрость простотой / пер. Н.Гребнева; Уж лучше пусть не обретут признанья / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас / пер. Н.Гребнева; В потоке бурном / пер. Н.Гребнева; Как надо жить… / пер. Н.Гребнева; Сложна дорога жизни / пер. Н.Гребнева; Один глупец, постигший все науки / пер.

Bibl ioqrafiya

169

Н.Гребнева; Что ты ни говори / пер. Н.Гребнева; Поднимет ветер пыль / пер. Н.Гребнева; Благоразумный важен и учен / пер. Н.Гребнева; Иным из нас богатство / пер. Н.Гребнева; Так песни пой, как будто / пер. Н.Гребнева; Тебя опять обма-нывают / пер. Н.Гребнева; К нам не извне приходит озаренье / пер. Н.Гребнева; На тропах счастья / пер. Н.Гребнева; Жизнь – это поле / пер. Н.Гребнева; Минует все: и радости и страсти / пер. Н.Гребнева; Мы в суете… / пер. Н.Гребнева; Над миром глупость властвует / пер. Н.Гребнева; Счастливец тот из нас… / пер. Н.Гребнева; То, что скажу я, может, и не ново / пер. Н.Гребнева; Где гнев кончался / пер. Н.Гребнева; Плывут миры, уходят в никуда / пер. Н.Гребнева; Твердит хулитель, злостью обуян / пер. Н.Гребнева; С блестящей скорлупой жемчужина слилась / пер. Н.Гребнева; Я знаю уверения пророка / пер. Н.Гребнева; Не слушай злой молвы / пер. Н.Гребнева; Скорей печали, нежели венец; Изрек один мудрец / пер. Н.Гребнева; Те добрые деянья хороши / пер. Н.Гребнева; Не доверяй любовь словам своим / пер. Н.Греб-нева; Тот не любил / пер. Н.Гребнева; Вот голова твоя, мой друг / пер. Н.Гребнева; Я видел город / пер. Н.Гребнева; Кипарис / пер. Н.Гребнева; Одни из нас твердят / пер. Н.Гребнева; Сперва блистает молния во мгле / пер. Н.Гребне-ва; От сотворенья так уж повелось / пер. Н.Гребнева; Увы, проходит жизнь / пер. Н.Гребнева; От колыбелей до могиль-ных плит / пер. Н.Гребнева; Людей незаменимых нет / пер. Н.Гребнева; Мы любим аромат пчелиных сот / пер. Н.Греб-нева; Ты от бездельника не жди услуг / пер. Н.Гребнева; Что ни пошлет беда / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, что от тебя хотят? / пер. Н.Гребнева; На звезды мы глядим / пер. Н.Греб-нева; Когда любовь я пел / пер. Н.Гребнева; Однажды гово-рил чертополох / пер. Н.Гребнева; Великий дар небес / пер. Н.Гребнева; Я к свету шел / пер. Н.Гребнева; Талант поэта - дар небес / пер. Н.Гребнева; О соловей, что ж песня отзвуча-ла / пер. Н.Гребнева; И солнце, нам дающее тепло / пер. Н.Гребнева; Красу не оценить / пер. Н.Гребнева; Я молод

Mirzə Şəfi Vazeh

170

был / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, трудолюбивый шмель / пер. Н.Гребнева; Прекрасное нам даром не дают / пер. Н.Гребнева; Бог создал солнце / пер. Н.Гребнева; Для песен - рифмы сладкое звучанье / пер. Н.Гребнева; Звучание и звон колоколов / пер. Н.Гребнева; Никто не знает, где родится чудо / пер. Н.Гребнева; Хоть уплывешь за тридевять морей / пер. Н.Гребнева; Слыть праведными нет у нас причины / пер. Н.Гребнева; Вот что сказал один мудрец / пер. Н.Гребнева; Считает лишь дурак / пер. Н.Гребнева; Лучше вина кувшина / пер. Н.Гребнева; По кладбищу мы как-то шли / пер. Н.Греб-нева; В один из дней / пер. Н.Гребнева; Поговорить собра-лись знатоки / пер. Н.Гребнева; В укромном месте / пер. Н.Гребнева; Хоть правду говорить небезопасно / пер. Л.Мальцева; Тот, кто к людям добр и нежен / пер. Л.Маль-цева; Немудрых мудрецов не перечислить / пер. Л.Мальцева; Склонись перед могущественной силой / пер. Л.Мальцева; От мысли весомой / пер. Л.Мальцева; Среди глупцов блеснув умом / пер. Л.Мальцева; Мирза Шафи, в чем тайна мастерст-ва… / пер. Л.Мальцева; Стараясь ладить с богом / пер. Л.Мальцева; Обещанный рай в наши души вложили / пер. Л.Мальцева; Земля от собственных щедрот / пер. Л.Мальце-ва; Мы с вечностью знакомы понаслышке / пер. Л.Мальцева; Без надежд на примиренье / пер. Л.Мальцева; Земной муд-ростью владыка жить привык / пер. Л.Мальцева; Стремятся к свету те, кто видит свет / пер. Л.Мальцева; Прежде чем за дело браться; Мирза-Шафи сказал однажды / пер. Л.Мальце-ва; Иной живет, стремясь красиво мыслить / пер. Л.Мальце-ва; Будь трижды проклят черный час, когда / пер. Л.Мальце-ва; Страшнее боли нет / пер. Л.Мальцева; Едва пробившийся на свет / пер. Л.Мальцева; Кто счастье пить по капле рад / пер. Л.Мальцева; Снова песни любви / пер. Л.Мальцева; Слу-чайно как-то повстречав меня / пер. Н.Гребнева; Великому визирю / пер. Н.Гребнева; В одной большой стране / пер. Н.Гребнева; Мы, люди, не в подарок жизнь берем / пер. Н.Гребнева; Лишь тот на свете обретет счастье / пер.

Bibl ioqrafiya

171

Н.Гребнева; Счастливец тот, кто добротой богат / пер. Н.Гребнева; Всему бывает противоположность / пер. Н.Греб-нева; Идущее восторженным челом / пер. Н.Гребнева; Не будь жестоким / пер. Н.Гребнева; Есть представители людского рода / пер. Н.Гребнева; Кто осторожность взял себе в закон / пер. Н.Гребнева; Коль хочешь мир познать / пер. Н.Гребнева; Есть некий дух / пер. Н.Гребнева; Ты для меня была / пер. Н.Гребнева; Песня о красоте / пер. Н.Гребнева; Красавицы, в своей любви просты / пер. Н.Гребнева; Там за горами высится Казбек / пер. Н.Гребнева; Хафиза / пер. Н.Гребнева; Смешной мой друг / пер. Н.Гребнева; О юноша, душою не криви / пер. Н.Гребнева; Того, кто грешной страстью / пер. Н.Гребнева; Мельканье лиц, пространств / пер. Н.Гребнева; К концу подходит жизнь / пер. Н.Гребнева; И в молодости, и на склоне лет / пер. Н.Гребнева; Джигит, не жертвуй сердцем / пер. Н.Гребнева; Всех к пропасти ведет / пер. Н.Гребнева; Время всему начертало границы / пер. Н.Гребнева; Когда тебе хотел я свить венок / пер. Н.Греб-нева; Юнец, не будь труслив / пер. Н.Гребнева; Влюбленный поэт, в упоенье парящий / пер. Л.Мальцева; Всем и всюду угождая / пер. Л.Мальцева; Мужчины далеко не безупречны / пер. Л.Мальцева; Споря с женщиной / пер. Л.Мальцева; Когда, чуть-чуть сердца тревожа / пер. Л.Мальцева; Не все, что происходит с нами, – сладко / пер. Н.Гребнева; Однажды песню спел / пер. Н.Гребнева; Порой мужей угрюмых ум / пер. Н.Гребнева; Созданье мудреца – ума достойный плод / пер. Н.Гребнева; Не всем стремленьям сбыться / пер. Н.Греб-нева; Тоскливой песней / пер. Н.Гребнева; Кинжал тем лучше, чем острей / пер. Н.Гребнева; Игрок, поддавшийся азарту / пер. Н.Гребнева; Мудрец блуждать не станет / пер. Н.Гребнева; У каждого из нас свое предназначенье / пер. Н.Гребнева; Восславим самый дельный / пер. Н.Гребнева; Учитель мой Хафиз / пер. Н.Гребнева; Оставь ханжам все / пер. Н.Гребнева; Ханжи клеймят нас неизменно / пер. Н.Гребнева; Уменье пить не всем дано / пер. Н.Гребнева; Два

Mirzə Şəfi Vazeh

172

верных спутника / пер. Н.Гребнева; Я склонен полагать / пер. Н.Гребнева; Счастливейший из всех / пер. Н.Гребнева; Пусть над землею громыхает гром / пер. Н.Гребнева; Несет вино всегда / пер. Н.Гребнева; Пьют соловьи росу / пер. Н.Гребне-ва; Когда зимой повсюду снег / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, заладил ты одно / пер. Н.Гребнева; Всему на свете свой черед / пер. Н.Гребнева; Лоз виноградых сок / пер. Н.Гребнева; Мне каяться пора / пер. Н.Гребнева; Блажен, кто счастьем наделен / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи, писать да петь / пер. Н.Гребнева; Едва Мирза-Шафи / пер. Л.Мальцева; Я говорил давным-давно / пер. Л.Мальцева; На землю греш-ный ангел / пер. Л.Мальцева; Вопрос и ответ / пер. Л.Маль-цева; Нет, я не потеряю честь / пер. Л.Мальцева; Мулла, взгляни-ка на вино / пер. Л.Мальцева; Верны друзья, испыта-но вино / пер. Л.Мальцева; Среди цветов нам венчики укажут / пер. Л.Мальцева; Опять упрек бросают мне / пер. Л.Мальце-ва; Зная дар вина священный / пер. Л.Мальцева; Муджтахид поет / пер. Н.Гребнева; Мирза-Шафи поет / пер. Н.Гребнева; Опять наш муджтахид / пер. Н.Гребнева; Мирза-Юсуф – на-читанный пиит / пер. Н.Гребнева; В Мирзе-Юсифе недостат-ков нет / пер. Н.Гребнева; Легко мне петь / пер. Н.Гребнева; Кура у ног моих / пер. Н.Гребнева; Я уходил / пер. Н.Гребне-ва; Как много в небе звезд / пер. Н.Гребнева; Идем к одной мы цели / пер. Н.Гребнева; Восходит солнце из-за гор / пер. Н.Гребнева; Земля надела вешний свой наряд / пер. Н.Греб-нева; Постой мой друг / пер. Н.Гребнева; Когда ты предо мной / пер. Н.Гребнева; За поцелуй моей любимой / пер. Н.Гребнева; Мухаммас / пер. Н.Гребнева; Откинь чадру назад / пер. Н.Гребнева; Тифлис / пер. Н.Гребнева; Шипы и розы / пер. Н.Гребнева; Тимур / пер. Н.Гребнева; Пустынник / пер. Н.Гребнева; Ибрагим, сын Абдуллы / пер. Н.Гребнева; Наводнение / пер. Н.Гребнева; Дервиш / пер. Н.Гребнева.

Bibl ioqrafiya

173

2019 485. Полное собрание сочинений: Издание первое: в

четырех книгах / Мирза Шафи Вазех; идея Халг Банк; руков. проекта Р.Гашимов; ред. проекта, сост., автор предисл. С.Бабуллаоглу; перевод: Азерб. язык: Х.Рза, Б.Азероглу, А.Асланов, А.Яшар, П.Азимли, Ю.Савалан; немецкий язык: Ф.Боденштедт, Карл Х.Киль; русский язык: Н.Гребнев, М.Синельников, Л.Мальцев, Н.Мамедов, Ф.Калугин, В.Луговской, В.Марков, С.Надсон, И.Продан, А.Талыбова, И. и А.Тхоржевские, П.Чайковский, Н.Эйферт, П.Якубович, П.Ахундова (предисл. и биография); эксперты: А.Байрам, Ф.Вейсаллы; консульт.: В.Гаджиев, И.Фахми, О.Арас; иллюстр. Н.Сулейманоглу; оформ. и дизайн Т.Горчу.- Баку, 2019.- 464 с.- (Xalq Əmanəti (Народное Достояние).

Содержание: Салим Бабуллаоглу. Предисловие к перво-му изданию “Полного собрания сочинений” Мирзы Шафи Базеха; Книга первая: Как много в небе звезд, горящих неустанно; Ты – султанша на троне в стране красоты, Суса-ни!; Что ты ни говори, но рушить смысла нет; Любовную тоску излечит лишь вино; Словопрения с Наджи и Насехом; Дышу я, словно при смерти, тоскуя по тебе; Высокая ростом, стройная телом, ты идешь перед взором моим; Постой, мой друг, сверни со своего пути; Черное покинуло белое – волосы ты собрала; Исповедь; Если один из нас полюбит женщину – навеки; За поцелуй любимой готов всю жизнь отдать; Не все, что происходит с нами, сладко; Одного я хочу – жить с тобою дружно; Да славится душа, в которой есть любовь; В ожидании письма. Книга вторая: Хоть любви невыносимы муки; Вблизи твоей любви святой; Быстрее дней под веяньем унылым; Лишь ты создаешь эту песню; О, странник, что пришел из Стран Заката; Судьба есть у каж-дого (Омару Эфенди); Много ль толку в лучшей розе сада; Мирза Шафи, сердца привлечь; О, Нехшеби! Пребывай в середине; Несметно богатый, он важен весьма; Неся слова благоговейно; Смертельную наносит рану; Мой сборник в

Mirzə Şəfi Vazeh

174

странствия пустился; Гони печаль житейской прозы; Мирза Шафи, твой ум велик настолько; Кто бы мог прожить без женщин; Встречаться, сливаться, любить, быть любимым; Лишь мы встретились, я, опьянен красотой. Книга третья: Зулейха: Ни ангелов, сияющих в лазурных небесах; Когда, чуть-чуть сердца тревожа; Как солнце небесам, ты свет; Что стройность ели; Шип – старинный символ злости; Как увижу твои ноженьки я; Чуть сердце рай с тобой узнало; К концу подходит жизнь моя земная; О, дитя, зачем, волнуя; И в пору опаданья; Из тех цветов, что рву повсюду; Восходит солнце из-за гор; Нас по одной дороге; Чуть заблещет на горе весна; Счастливей всех пришедших в мир гостей. Песни жалобы: Поет и горюет в саду соловей; Весна одела землю в свой наряд; Считает лишь дурак или злодей; Чтобы сад в свой час плодоносил; Себе несчастий нам желать не надо; Не всякий опыт нас ведет к победам; Мирза Шафи, ослепши в этой яме; Нужда; Один глупец, постигший все науки; Страшнее боли нет той боли, что жива; Едва пробившийся на свет; Есть некий дух; Мирза Шафи, писать да петь. Воспевание вина и счастья: Несет вино всегда; Учитель мой – Хафиз; Тому, кто хочет жить легко; Для того воспоминанья; Пьют соловьи росу – напиток ночи; Под солнцем иль луною – все равно; Среди цветов нам венчики укажут; Зимой пою и пью я, братья; Я склонен полагать, что не умно; Блажен, кто счастьем наделен; Опять упрек бросают мне; Я говорил давным-давно; Мы еще долго сидели; Зная дар вина священ-ный; Уменье пить не всем дано; Едва Мирза Шафи сольется. Песни, мудрые изречения: О, юноша, услышь мои уроки; Всему на свете свой черед; Слышал я, что люди говорят; Хоть правду говорить небезопасно; Плакать мне или смеять-ся; Случайно как-то повстречав меня; Однажды говорил чер-тополох; Люблю со мною милых; Мирза Шафи! Какими ты судьбами; Мудрец все ясное любит; Всему есть время: миг лови; Серые глаза хитры; Людская плоть сотворена; Проти-вен мне набор тех рифм слащавых ; Если пахнут мечетью

Bibl ioqrafiya

175

поэта стихи; Если поэту объять необъятное; Мудрец блуж-дать не станет день-деньской; Влюбленные, что вечно хны-чут; Для песни рифмы сладкое звучанье; Тот, кто краски, звуки, слово; Если хочешь ты в песню свой дух окунуть; Когда стихотворец не выскажет словом; Старайся, чтоб шут-ка была от души; Ах, поумнеть надежды слабы; Красу не оценить; Мирза Шафи, в чем тайна мастерства?; Я мудрство-ванье с умным видом; Если око видит верно и душа твоя чиста; Прекрасен розы аромат; Среди глупцов блеснув умом; Не уйти от колкой фразы; Кто все, что мог, поставил на кон; Где гнев кончался, там, бывало. Тифлис. Разные стихи: Есть города приятнее для глаз; Тифлисские девицы; Откинь чадру назад, откинь чадру!; Кура у ног моих, у самых ног; В один из дней очередной закон; Коль вечером ко мне придешь; Все ведайте!; Фатиме; Не будь сурова, милый друг; Без любви наша жизнь; Пространство не цени и время; Плывут миры, уходят в никуда; Состришь ты едко и толково; К возвышенной цеди согласно идем мы; Я, Мирза Шафи, постиг давно; Мирза Шафи, заладил ты одно; Бог создал солнце, дал краям земным; И солнце, нам дающее тепло; Рассказ о прекрасной султанше Фатьме; К дивану визирей; Мирза Шафи, трудолюбивый шмель. Мирза Юсуф: Мирза Юсуф тоску и страсть влюбленных; Зовете вы его поэтом?; Изъянов у Мирзы Юсуфа нет; Мирзу Юсуфа узнают; Легко мне петь и чаши осушать; Мирза Юсуф, начитанный пиит; Лучше вина без кувшина. Хафиза: Как сердце нестерпимо; Я с песней о тебе блуждал по свету; В пляске кружатся красот-ки; Нераспустившийся цветочек; Смешной мой друг, глупец мой дорогой; Один твой взгляд меня пленил; Там за горами высится Казбек; На крыше ты встала, меня проводив; Она сказала: “Счастья половиной...”; Старые сказки Тифлиса; Босые, в запыленных власяницах; Меня в минуты опьяненья; Мне каяться пора, но не могу; Юсуф и Хафиза. Вера и жизнь: Я знаю уверения Пророка; Стараясь ладить с Богом, лицемеры; Беснуясь, верят, дерзновенны; Счастливец тот,

Mirzə Şəfi Vazeh

176

кто добротой богат; Лишь тот на свете обретет счастье; Мы с вечностью знакомы понаслышке; На землю грешный ангел в наказанье; Муджтахид поет; Мирза Шафи поет; Один про-пойца, потерявший стыд; Лицемерье – лицемеру. Разные стихи и изречения: Вопрос и ответ; В одной большой стране; Великому визирю; Дружба; Жизнь есть ссуда, а не дар бессрочный; Всему бывает противоположность; Твердит хулитель, злостью обуян; Я видел город, город был велик; Шипы и розы ; Сказал, что ты умней меня; Прекрасное нам даром не дают; Чтоб впредь и счастливее быть и мудрей; Опасливый и в юные года; Кинжал тем лучше, чем острей; Бывает очень трудно остудить; Будь, любящий юнец, не ро-бок, не горяч; Коль сердце вскроют остриём; Юноша угрю-мый, ты живешь без целей; Нет, я не потеряю честь; Привет-ствовали вы мои сужденья; Когда любовь я пел, за мною шла; Мирза Шафи, твой взгляд к кувшину рвется; Всем и всюду угождая; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; О, странник, пройди этот путь до конца!; Сложна дорога жизни; Греха все люди носят бремя; Звучание и звон колоко-лов; Заемной мудростью владыка жить привык; Уж лучше пусть не обретут признанья; Стремятся к свету те, кто видит свет; Прежде чем за дело браться; Тот мудр средь смертных, чья рука; - Где рай земной? - вы спросите меня; Мирза Шафи сказал однажды; Грешит нередко мудрость простотой; Иной живет, стремясь красиво мыслить; Подобна источнику чис-тая дев; Споря с женщиной, мужчина; Я молод был и думал, как ни странно; Как платье окинуло тело Лейли; Прощание с Тифлисом. Книга четвертая: Песни любви: Маленьких любовных песен; В борьбе с нуждой мы все спешим; Никто не знает, где родится чудо; Когда тебе хотел я свить венок; Мы с тобою сходились в блаженном огне; Я стараюсь всеми силами; Ум и сердце не могут меня поделить; Сердцем правь своим всецело. Песни Черного моря: Спустился вечер; Все, что ценил я с самого начала; Я молод был в те дни былые; За красоткой по тропинке; Многими был мост ко мне протянут.

Bibl ioqrafiya

177

Разные стихи: В лесу и на лугу; Взглянула на меня светло; Редчайший цветок неопознанным рос; Живет молва о благо-родных жёнах; Мельницы под ветром мелют; Жизнь без любви, без жара; Как лозы к солнцу, к миру света; Да, я знаю, дорогая; Старая любовь; Подростком я узнал, блуждая. Виноград и жизнь: Жизнь-дыханья жар; Мое осуждают веселье; В укромном месте, где бывать грешно; Сколь хвалы вину ни вески; Чтобы узнать, как злым задором; Тебе дарю свой каждый стих; Нам всем быть должно образом Аллаха; Приходил ко мне намедни; Скажи, что не случайна; Как бод-рило нас, бывало; Сок златого винограда; Средь молодого люда; Жизнь и смерть. Книга изречений: Для мудрых Бога неохватна суть; Одни из нас твердят, что бытие нетленно; Со скорлупой своей жемчужина слилась; Так быстро задетое молнией древо; От сотворенья так уж повелось; Бывает часто разум крив; К нам не извне приходит озаренье; То, что скажу я, может, и не ново; Увы, проходит жизнь, что нам дана; От колыбелей до могильных плит; Блажен, кто миру молвить сможет; Ушедший хоть и не был всех дороже; Когда тягалась с силой красота; Злословью воли не давай; На тропах счастья, на дорогах бед; Усерден будь в делах земных; Пред той, что истинно любима; Коль сердца нету, голова мертва; Повеял ветер с цветника; Нет, откровенья мудрецов; Хоть трудно пламя угасить; Брань и хула людская – все ничтожно; Тебя опять обманывают, брат; Заядлый бездельник на вид дело-вит; Моя хвала тому, кто снова и опять; Смеясь, средь вин-ных гроздьев милых; Дары из шахского дворца; Мирза Шафи, что от тебя хотят?; С тех пор, как существует свет; Где правда борются и ложь; Дарует мудрость счастье, но стократ; Лицом будь свеж, под бурей рока; С легкостью берут наследство; Мирза Шафи, что думаешь о вере?; Жизнь – это поле, где цветут печали; Народ не выбирает веры; На звезды мы глядим в полночный час; Не сыщешь длинней ни в каком далеке; Чтоб в жизни что-то обрести; Без одобренья мудрецов; Теперь в бесчестье люди рьяны; Ум высоко взле-

Mirzə Şəfi Vazeh

178

теть боится; Как бы ты ни устал, или слаб, иль разбит; Вели-кий дар небес – моя работа; Родители с нежностью учат девицу; Изрек один мудрец, седой старик; Стольких пламень смёл горючий; Большого не ценю нимало; Поскольку на крыльях духовных летаю; Разумно рассуждать куда как мудрено; Всюду и везде царила; Кривым путем лихие люди; Кто верует, чья жизнь чиста; Нетерпенье жаркой крови; Дивуясь мастерству и пылу ; Талант поэта – дар небес нет-ленный; Спешить к усладе от услады; Как надо жить: счастливо или честно?; Содеявших добро порою ждет награда; Сколько б нас ни утешали; Однажды песню спел на склоне лет; Не все большие песнопенья. Кипарисы и розы: Снова время розы алой; Пусть над землею громыхает гром; Жасмин и сирень благовонья струят; Ночь. В нежное ухо ее соловей; О соловей, чья песня отзвучала; В потоке бурном, что ревет и злится; День и ночь; Юсуф говорит, и напрасен с ним спор; Уста – врата существованья; Никогда не упускай; По кладбищу мы как-то шли впотьмах; Дорога к истине туманна; У каждого из нас свое призванье; Кипарис; Огненные песни; На звезды, что кружатся в небе, взгляни; Перед разлукой; Люди и сказания: Тимур; Суфий; Ибрагим, сын Абдуллы; Омар; Пустынник; Дервиш; Бен Йемин; Молла и его жена; Саади и шах; Саади восхваляет мудрость; Шах Аббас; Заклинатель; Правитель Турана; Фатали; Юсуф и Зулейха. Песни утешения: К звездам; Летняя ночь; Нази-дание; Утешение; Валы реки озарены; К ребенку; Эдельвейс; Осенняя песня; Так чужды в жизни отстраненной; Высокое и низкое; Оправдание; Когда судьба с тобой в разладе; Когда-то один добродетельный шах. Загадки мира: Земля и небо; Знание и мудрость; Ученых много есть словес; Одному мыс-лящему по-новому; Сердце и дух; Из ночи в ночь; Школа мудрецов; Источник нагорный. Мирза Шафи Вазех. Краткая биография.

Bibl ioqrafiya

179

Произведения, опубликованные в книгах,

сборниках и периодических изданиях

1855 486. Песнь Мирзы Шаффи: Распахни покрывало! не

прячь ты себя..! / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Михайлова // Современник.- 1855.- № 4.- С.396.

1860

487. Пчелой прилежной: Песня Мирза Шаффи / Мирза Шафи Вазех; пер. с нем. перевода Боденштедта М.Михайло-ва // Развлечение.- 1860.- 6 февраля.- Т. 3, № 6.- С.72.

1874

488. Из Мирза Шаффи / Мирза Шафи Вазех // Дело.- 1874.- № 2.- С.162-163.

1877

489. Распахни покрывало! Не прячь ты себя; Мирза-Шаффи! Пчелой прилежной / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Л.Михайлова // Немецкие поэты в биографиях и образцах. Песни Мирзы Шаффи - СПб, 1877.- С. 620-621.

1878

490. Из песни Мирза Шаффи: К Дивану визирей мне шах велел явится; Для того воспоминанья полный сделаем глоток; Зимой пою и пью я, братья; В тот час, когда перед дверями рая; Небес могучий Эльбрус касается главой; Пла-кать мне, или смеяться; В наш век реальный, век практичный / Мирза Шафи Вазех; пер. Ф.Калугина // Будильник.- 1878.- № 32.- С.453.

Mirzə Şəfi Vazeh

180

491. Переводные и переделки: Песни Мирзы Шафи (пролог и 23 пьесы) практичный / Мирза Шафи Вазех // Мар-ков В. Навстречу: Очерки и стихотворения / [Соч.] Василий Марков.- Санкт-Петербург, А.Е. Ландау, 1878.- [8].- С.4-23.

1880

492. Навстречу: стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Мар-кова // Россия: вечерняя ежедневная газета.- 1880.- 4-14 октября.- С.4.

1879

493. Из песни Мирза Шаффи / Мирза Шафи Вазех; пер. П.Якубовича // Живописное обозрение.- 1879.- № 13.- С.274.

1882

494. Из песни Мирза Шаффи / Мирза Шафи Вазех; пер. и вступ. статья П.Якубовича // Русское богатство.- 1882.- № 3.- С.122.

1887

495. К ребенку: Плакать мне, смеяться ль, что так много; Вам не нравится, что вечно воспевал я все одно; Поет и горюет в саду соловей; Манифест собственноручно напи-сал персидский шах; Розы и шипы; Осенняя песня; Рассказ о прекрасной султанше Фатьме; Тимур; Усть претрудные до-роги там болота, тут гора; Кипарис; Дождь хлещет, рокочут удары сердитого грома / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Рамшева // Русская старина.- 1887.- Т.55, Кн. 9.- С.592-600.

496. Манифест собственноручно написал персидский шах / Мирза Шафи Вазех; пер. П.Якубова // Русская стари-на.- 1887.- Т. 56.- С.595.

497. Песни Мирза Шаффи: Мирза Шаффи! Пчелой при-лежной; Распахни покрывало! Не прячь ты себя!; / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Л.Михайлова // Русское старина.- 1887.- Т.54, Кн.5.- С.415-416.

Bibl ioqrafiya

181

1913 498. Песни Мирзы-Шафи / Мирза Шафи Вазех; пер.

Михайлов, М.А. // Полное собрание сочинений: в 4-х т. / Ф.Боденштедт; под ред. П.В.Быкова.- СПб: тип. А.Ф.Маркс, 1913.- Т.1: Стихотворения оргинальные и переводные.- С.246-247.

1933 499. К дивану визирей; Для того воспоминанья; Зимой

пою и пью я, братья; В тот час, когда перед дверями рая; Небес могучий Эльбрус; Плакать мне или смеяться; В наш век реальный; Стихи / Мирза Шафи Вазех // Бакинский рабочий.- 1933.- 5 августа.- С. 3.

1937 500. Высокая ростом, стройная телом, ты идешь перед

взором моим; Сколько на небе устойчивых звезд и бегущих светил золотых / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Луговского // Литературный Азербайджан.- 1937.- № 7.- С.11-12.

501. О, ты, что живешь вместе с нами – одежду от-шельника сбрось / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Луговского // Литературный Азербайджан.- 1937.- № 8-9.- С.17.

1938

502. Сколько на небе устойчивых звезд и бегущих све-тил золотых; О ты, что живешь вместе с нами, - одежду от-шельника сбрось; Высокая ростом, стройная телом, ты идешь перед взором моим; Ты, сидя в палатке, откинула косы, красу лица обнажив; Сусани / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Лугов-ского и Е.Долматовского // Антология азербайджанской поэ-зии; ред. В.Луговской.- Баку, 1938.- С.225-230.

1939

503. Газель о победе любви и о тоске по возлюблен-ной: Какое множество светил на небе зажжено, гляди / Мир-

Mirzə Şəfi Vazeh

182

за Шафи Вазех; пер. Вл. Гурвича // Литературный Азер-байджан.- 1939.- № 1.- С.65.

504. О соловей! От муки изнемог и я, как ты; Рубаи: Думал – роза она; Но смеяться не могут цветы никогда / Мирза Шафи Вазех; пер. Гурвича // Литературный Азербай-джан.- 1939.- № 6.- С.70.

505. Сколько на небе устойчивых звезд и бегущих светил золотых; О ты, что живешь вместе с нами; Высокая ростом, стройная телом, ты идешь перед взором моим; Ты, сидя в палатке, откинула косы, красу лица обнажив; Сусани / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Луговского и Е.Долматовского // Антология азербайджанской поэзии / под ред. В.Луговского и С.Вургуна.- Москва, 1939.- С.133-134.

1947

506. Из песен, посвященных Мирза-Юсуфу: Какой пытливый ум Мирза-Юсуфу дан; Из песен, посвященных Хафизе: Распахни покрывало, не прячь ты себя; О соловей! От муки занемог и я, как ты; Рубаи / Мирза Шафи Вазех // Хрестоматия по литературе народов СССР. Литература: тад-жикская, азербайджанская, узбекская, туркменская, киргиз-ская, казахская: Учебное пособие для вузов / Л.И.Климович.- Москва, 1947.- С.208-209.

1957

507. Из песен, посвященных Хафизе: Распахни покры-вало; Рубаи; Думал – роза она / Мирза Шафи Вазех // Киров-абадский рабочий.- 1957.- 6 октября.

508. Сусани: газель / Мирза Шафи Вазех; пер. Е.Долма-товского // Братство: Литературно-художественный сборник писателей Закавказья.- Ереван, 1957.- С.9.

1958

509. Мирза Шаффи! пчелой прилежной… / Мирза Шафи Вазех; пер. М.Михайлова; немецкого перевода Ф.Бо-

Bibl ioqrafiya

183

денштедта // Сочинения в трёх томах / Под общей ред. Б.Козьмина.- Москва, 1958.- Т. 1.- С.130.

1959 510. Из песен, посвященных Мирза-Юсуфу: Какой пы-

тливый ум Мирза-Юсуфу дан; Из песен, посвященных Хафи-зе: Распахни покрывало, не прячь ты себя; О словей! От муки занемог и я, как ты; Рубаи / Мирза Шафи Вазех // Хресто-матия по литературе народов СССР. Литература: таджикская, азербайджанская, узбекская, туркменская, киргизская, казах-ская: Учебное пособие для вузов / Л.И. Климович.- Москва, 1959.- С.120-121.

1960

511. Ах, сравню ль тебя с небесным ангелом; Как солнце небесам, ты свет; Как увижу твои ножки я; Мне розан жалобно сказал; Тому, кто хочет жить легко; Нас по одной дороге; Скинь чадру с головы! Что ты прячешь лицо?; Нераспустившийся цветочек; Клубится волною кипучею Кур; Над морем солнце блещет; Не будь сурова, милый друг; Велел создатель солнцу / Мирза Шафи Вазех // Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи (в переводе Ф.Боденштедта): Для голоса с малым симфоническим оркестром: Партитура А.Рубинштейн..- Ленинград, 1960.- С.61-66.

512. Из песен Мирза Шафи: Манифест собственно-ручно написал персидский шах… / Мирза Шафи Вазех; пер. из Фр.Боденштедта // Стихотворения / П.Ф.Якубович.- Ленинград, 1960.- С.371.

513. Сколько на небе устойчивых звезд; О ты, что живешь вместе с нами; Высокая ростом, стройная телом; Ты, сидя в палатке, откинула косы; Сусани /Мирза Шафи Вазех; // Антология азербайджанской поэзии: в 3-х т. / предисл. Р.Алиева и др.- Москва, 1960.- Т.2.- С.159-164.

Mirzə Şəfi Vazeh

184

1962 514. Коль песнь пою, - упоены…; Прощание с Тифлис-

ом; Не огорчай младую жизнь напрасно; Из серии Мирза Юсуф; Вакхические песни; Песня, посвященная Хафизу; Ты, сидя в палатке, откинула косы, красу лица обнажив; Газели: О ты, что живешь; Сколько на небе устойчивых звезд; Я – новая луна, совершающая свой путь / Мирза Шафи Вазех // Поэты Азербайджана: Сборник переводов / предисл. П.Анто-кольского; Вступ. статья, С.9-33, биогр. справки и подго-товка текста М.Рафили. Примеч. А.П.Векилова; общ. ред.: А.Н.Болдырева, А.П.Векилова; ред. стих. переводов А.Ада-лис.- Москва-Ленинград, 1962.- С. 276-284.

515. Сбрось чадру, не скрывай красоту весной; Когда ты правду скажешь; Я шел из черной ночи / Мирза Шафи Вазех; пер. В.Портнова // Бакинский рабочий.- 1962.- 16 ноября.

1963

516. В одной большой стране; Приветствовали вы мои сужденья, когда я пел; К нам неизвне приходит озаренье; Ты для меня была и счастьем, и святыней / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева // Литературная газета.- 1963.- 31 января.- С.3.

517. Звучание и звон колоколов; Что б ты ни говорил, но рушить смысла нет; С восторженным и радостным че-лом; Не будь жестоким к тем, что норовят; Есть представите-ли людского рода; Изрек один мудрец, седой старик; Однаж-ды говорил чертополох; Что ни пошлет удача; В один из дней очередной закон; Великий дар небес - моя работа; Когда любовь я пел, за мною шла; тот не любил, кто разме-рял свой пыл; Мирза Шафи, писать да петь; Оставь ханжам все, чем они; Откинь чадру свою, откинь чадру! / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева // Литературный Азербай-джан.- 1963.- № 3.- С.143-145.

Bibl ioqrafiya

185

518. Слово правды: Хафиза: Песень о красоте; Там за горами высится Казбек; Ханжи клеймят нас неизменно; Речь громкая порой ничем не блещет; Уменье не всем дано; Лучше вина без кувшина; Над миром глупость властвует, и это для всех столетий общая примета / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева // Баку.- 1963.- 5 сентября.

519. Хоть ты не выйдешь из своих дверей; Слово правды; Хафиза; Песнь о красоте; Там за горами высится Казбек; Ханжи клеймят нас неизменно; Несет вино всегда; Речь громкая порой ничем не блещет; Уменье пить не всем дано; Лучше вина без кувшина; Я видел город, город был велик; Над миром глупость властвует, и это; Твердит хули-тель, злостью обуян; Дервиш; Для песни рифмы сладкое звучанье; В потоке бурном, что ревет и злится / Мирза Шафи Вазех; примеч. и пер. с азерб. Н.Гребнева // Юность.- 1963.- № 8.- С.88-91.

1967

520. Из песен остается на века; Слышал я, что люди говорят; Если ты умен, иди к глупцам; Что ни пошлет беда, что ни пошлет удача; Мирза Шафи, что от тебя хотят?; Я молод был и думал / Мирза Шафи Вазех // Маяк.- 1967.- 5 декабря.

1968

521. Из песен остается на века; Уж лучше пусть не обретут признанья; Что ты ни говори, но рушить смысла нет; Поднимает ветер пыль и до небес взметет; Ты от бездельника не жди услуг; Я к цвету шел, и путь мой был тяжел; Для песен рифмы сладкое звучанье; От мысли весо-мой – легкость остроты; Иной живет, стремясь красиво мыслить; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; Влюб-ленный поэт, в упоенье парящий: Стихи из сборника «Лирика» (1967) / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Требнева и Л.Мальцева // Книжное обозрение.- 1968.- № 4.- С.12.

Mirzə Şəfi Vazeh

186

1969 522. Мирза Шаффи! Пчелой прилежной… - Распахни

покрывало! Не прячь ты себя…: стихи / Мирза Шафи Ва-зех; пер. М.Михайлова // Собрание стихотворений / М.Л.Ми-хайлов: вступ. статья, подготовка текста и примеч. Ю.Д.Ле-вина.- Ленинград, 1969.- С.132-133.

1970

523. Стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. с азерб. Н.Гребнева // Поэты Азербайджана.- Ленинград, 1970.- С.338-402.

Из содержания: Из песен остается на века; Речь громкая умом порой не блещет; Привествовали вы мои сужденья; Сложна дорога жизни, но она; Что ты ни говори, но рушить смысла нет; Иным из нас богатство и почет; Так песни пой, как будто день далек; Жизнь – это поле, где цветут печали; Над миром глупость властвует, и это; То, что скажу я, может, и не ново; Плывут миры, уходят в никуда; Я знаю уверения пророка; Изрек один мудрец, седой старик; Не доверяй любовь словом своим; Тот не любил, кто разъерял свой пыл; Я видел город, город был велик; Увы, проходит жизнь, что нам дана; Что ни пошлет беда, что ни ни пошлет удача; На звезды мы глядим в полночный час; Великий дар небес - моя работа; Я к свету шел, и путь мой был тяжел; О соловей, что ж песня отзвучала; Красу не оценить; Я молод был и думал, как как ни странно; Бог создал солнце, всем краям земным; Для песен рифмы сладкое звучанье; Звучание и звон колоколов; Лучше вина без кувшина; По кладбищу мы как-то шли в потьмах; Поговорить собрались знатоки; В укромном месте, где бывать грешно; От мысли весомой легкость остроты; Среди Глупцов блеснув умом; Старайтесь ладить с богом, лицемеры; Снова песни любви зазвенели на праздни-ке нашем; В одной большой стране; Кто осторожность взял себе в закон; Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени; Ты для меня была и счастьем, и святыней; Красавицы, в своей

Bibl ioqrafiya

187

любви просты; Там за горами высится Казбек; Того, кто грешной страстью не влеком; И в молодости, и на склоне лет; Оставь ханжам все чем они; Счастливейший из всех зем-ных гостей; Всему на свете свой черед; Мирза-Шафи, писать да петь; Мулла, взгляни-ка на вино; Вопрос и ответ; Мирза-Юсиф, начитанный Пиит; Кура у ног моих, у самых ног; Как много в небе звезд, горящих неустанно; Откинь чадру назад, откинь чадру!; Тифлис; Шипы и розы; Тимур; Дервиш / пер. Н.Гребнева и Л.Мальцева.

524. Распахни покрывало! Не прячь ты себя / Мирза Шафи Вазех; пер. с нем. М.Л.Михайлова // Бакинский рабо-чий.- 1970.- 7 января.

1971

525. Из песен посвященных Мирза-Юсуфу: Какой пыт-ливый ум Мирза-Юсуфу дан; Из песен, посвященных Хафи-зе: Распахни покрывало, не прячь ты себя; О соловей! От муки занемог и я, как ты; Рубаи / Мирза Шафи Вазех // Лите-ратура народов СССР: Хрестоматия для вузов / Л.И.Кли-мович.- Изд. 3-е перераб.- Ч.1: Литература: азербайджанская, таджикская, туркменская.- Москва, 1971.- С.106-107.

1976 526. Стихи о вине: Известно всем давно, что так оно

бывает / Мирза Шафи Вазех // Виноград и вино: некоторые мысли и высказывания ученых, отрывки из худож. Произ-ведений, афоризмы, тосты, пословицы и поговорки о винограде и вине / Сост. М.А.Пелях.- Кишинев, 1976.- С.96.

1983

527. Из песни Мирзы-Шафи: К дивану визире мне шах велел явиться; Для того воспоминанья; Зимой пою и пью я, братья; В тот час, когда перед дверями рая; Небес могучий Эльбрус касается главою; Плакать мне или смеяться; В наш

Mirzə Şəfi Vazeh

188

век реальный, век практичный / Мирза Шафи Вазех; пер. Ф.Калугина (Из журн. Будильник.- 1878.- № 32.- С.453) // Ба-кинский рабочий.- 1983.- 5 августа.

528. Стихи: Из песен остается на века; Если ты умен, иди к глупцам; Благоразумный важен и учен; Иным из нас богатство и почет / Мирза Шафи Вазех // Русский язык и литература в азербайджанской школе.- 1983.- № 5.- С.13-14.

1984 529. Сложна дорога жизни; Талант поэта; Дар небес;

Никто не знает, где родится чудо / Мирза Шафи Вазех // Советский Азербайджан.- 1984.- № 4.- С.20.

1986

530. Слово: [стихи; перепечатка из журнала «Дело» в пер. Шеллер-Михайлова] / Мирза Шафи Вазех // Молодежь Азербайджана.- 1986.- 14 января.- С. 3.

1989

531. Знание и мудрость; Наводнение; Стихи / Мирза Шафи Вазех // Антология педагогической мысли Азербай-джанской ССР.- Москва, 1989.- С.202-206.

2009

532. Сусани; Утешения; Нужда; Летняя ночь; Прежде, чем идти им в путь – дорогу; Кипарис; Мудрец все ясное любит…; Однажды говорил чертополох: [стихи]; Газели: Иным из нас богатство и почет…; Как много в небе звезд, горящих неустанно; Над миром глупость властвует, и это; Я знаю уверения пророка; Плывут миры, уходят в никуда; Твердит хулитель, злостью обуян; Великий дар небес – моя работа / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Гребнева // Антология Азербайджанской поэзии: в 3-х томах.- Т.1.- Баку, 2009.- С.321-334.

Bibl ioqrafiya

189

2016 533. Твой стройный стан лишь в шелк и атлас нужно

облачать… / Мирза Шафи Вазех // Литературно-художест-венные истоки Азербайджанского мультикультурализма / Сост. М.Нагисойлу, Ф.Алекберли, А.Багиров, И.Гулиев; пер. В.Бартольда.- Кн.1.- Баку, 2016.- С.133.

Mirzə Şəfi Vazeh

190

III.2. О жизни и творчестве

Мирза Шафи Вазеха

Книги

1929 534. Сеид-заде, А.А. ( Заки). Великий мыслитель и поэт

из Гянджи – Мирза Шафи Вазех (Жизнь и творчество): Ко «Дню Мирза Шафи», устроенному в г. Гяндже на тюркском и русском языках 1/Х-1929 г. / Али Аждар Сеид-заде.- Гянджа: Окружком АКП (б), 1929.- 14 с.

1938

535. Ениколопов, И. Поэт Мирза Шафи / Иван Енико-лопов.- Баку: Изд-во Азерб. филиала АН СССР, 1938.- 108 с. (АН СССР. Азерб. филиал. Труды Института истории языка и литературы.- Т. 1/40).

Cодержание: Введение: Ранние годы Мирзы-Шафи; Мирза-Шафи и Мирза Ф.А.Ахундов; Мирза-Шафи в Тифлис-ском училище; Тифлис времен Мирзы-Шафи; Знакомство Мирза-Шафи с Боденштедтом; Мирза-Шафи и Аббас Кули Ага Бакиханов; Женитьба Мирзы-Шафи; Мирза-Шафи и духовенство; Мирза-Шафи снова в Гяндже; Научная и лите-ратурная деятельность Мирзы-Шафи в Тифлисе; Песни Мир-зы-Шафи; Истинная роль Боденштедта; Заключение.

536. Энаколопашвили, И. Поэт Мирза-Шафи: [Биогра-фия и творчество] / Иван Энаколопашвили.- Баку: Изд-во Азерб. филиала Академии наук СССР, 1938 (Тип. «Кр. Вос-ток»).- 111 с.: ил.; 23 см.- (Труды Института истории языка и литературы / Академия наук СССР, Азерб. филиал; Т. 1/40).

Bibl ioqrafiya

191

1940 537. Сеид-заде, А.А. Мирза-Шафи или Боденштедт?: К

вопросу о происхождении, объеме и характере плагиаторства Фр.Боденштедта / Али Аждар Сеид-заде; под ред. предисл. Е.Э.Бертельс.- Баку: АГУ, 1940.- 216 с.

Содержание: Предисловие редактора; Ввдение. Мирза-Шафи и Боденштедт; Боденштедт и Мирза-Шафи (1844-1851 гг); К истории «Die Lieder des Mirza-Schfffy» и их переводов на другие языки. Причины успеха в Германии; Боденштедт о том же Мирза-Шафи (1873-1887 гг); Глава 1. Свидетельства современников по вопросу об авторстве Мирза-Шафи или Боденштедта. 1. Авторы, содействовавшие маскированию плагиаторства Боденштедта; а) В. Розен (1853 г.); б) Г.Бругш (1861 г.); в) Ад Берже и М.А.Гусейн-задэ (1870 г.); 2. Авто-ры, давшие материал для разоблачения плагиаторства Боден-штедта; а) Мирза-Мехти Наджи; б) М.Г.Эфенди Гаиб-Задэ (Гаибов); в) М.Ф.Ахундов (1877 г.); Глава 2. Объем и харак-тер плагиаторства Ф.Боденштдта. 1. «Die Lieder des Mirza-Schаffy» (1851 г.); А) Вопрос о четверостишии Mullah! Rein ist der Wein… (III, 4 “Lieder zum Lobt des Weines und irdischer Glückfeligkeit”, S.70.); а) Стихотворения, в которых Боден-штедт отразил существо Мирза-Шафи, и том, несколько это было бы возможно; б) Политическая поэзия; Б) О букваль-ных переводах из песен «своим происхож-дением обязан-ных» Мирза-Шафи; а) О четверостишии “Night mit Engeln im blauen himmelszelt” (I, 1. “Zuleikhf”. S.29.); 2. Был ли в дейст-вительности «Мирза Юсуф», упоминаемый Ф.Боденштедтом в связи с поэтическими состязаниями Мирза-Шафи Вазеха?; А) Можно ли считать правильным вывод И.К.Ениколопова о том, что Хаджи-Юсуф Шах-Назаров есть тот же Мирза-юсуф?; 3.О композиции Боденштедта; 4. aus dem Nachlasse Mirza-Schaffys» (1873 г.); Глава 3. Правда о взаимоотноше-ниях Мирза-Шафи с Мирза-Юсуфом: 1. На почве немецкой литертуры. А) Поэтическая полемика; Б) О веселом Мирза-

Mirzə Şəfi Vazeh

192

Шафи; В) Литературная типизация «полемики», с точки зрения действительных расхождений, возникших из условий азербайджанской литературы; 2. На почве азербайджанской литературы; А) Видади; а) Мирза-Вели и Мирза-Юсуф; б) Мирза-Вели Бахарлы и Молла-Вели Видади; Б) Вазех; а) Вагиф и Вазех; Глава 4. 30-е и 40-е годы XIX столетия в истории азербайджанской литературы; 1. Краткая общая ха-рактеристика периода; 2. Мирза-Шафи Садых-Оглы (Сады-ков) Вазех; А) Детство, учеба и молодые годы; Б) Мирза-Шафи как поэт; В) Мирза-Шафи в борьбе против духовен-ства; Г) Мирза-Шафи как калиграф; Д) Мирза-Шафи как педагог и его работы по литературе, языку и алфавиту; 3. Хаджи-Юсуф до и после переезда в Тифлис и знакомство с Боденштедтом; В) Хаджи-Юсуф как поэт; Г) Языковедные работы Хаджи Юсуфа; Д) Последние наши сведения о Хаджи-Юсуфе вне Кавказа; Послесловие автора.

538. Рафили, М. Мирза Шафи в мировой литературе: [к вопросу о литературном наследии Мирза Шафи и плагиате Фридриха Боденштедта] / Микаил Рафили.- Баку: Азернешр, 1958.- 120 с.

Содержание: Это было в Гяндже; Роковая слава; Похи-щение славы; Забытый поэт; Против неправды и насилий; Земля и небо; Человек и его тень; Луч во мраке; Все для на-рода; Ключи мудрости; Жизнерадостная поэзия; Краткая биография.

1958

539. Рафили, М. Мирза Шафи в мировой литературе / Микаил Рафили.- Баку: Азернешр, 1958.- 120 с.

Содержание: Это было в Гяндже; Роковая слава; Похи-щение славы; Забытый поэт; Против неправды и насилий; Земля и небо; Человек и его тень; Луч во мраке; Все для народа; Ключи мудрости; Жизнерадостная поэзия; Краткая биография.

Bibl ioqrafiya

193

1969 540. Сеид-заде, А.А. Мирза-Шафи Садык-оглы Вазех /

[Предисл Е. Бертельса] / Али Аждар Сеидзаде.- Баку: Азер-нешр, 1969.- 325 с.: портр.

Оглавление: Предисловие Е.Э.Бертельса к изданию 1940 года; Введение; Глава первая. Биография Мирза-Шафи Са-дык-оглы (Вазеха); Глава вторая. Произведения Мирза-Шафи Садык-оглы Вазеха; Глава третья. Садык-оглы (Вазех) как поэт и организатор литературного общества «диван-Хик-мет»; Глава четвертая. О работах Мирза-Шафи Садык-оглы в области азербайджанского языка и письменности; Глава пя-тая. Происхождение, характер и объем плагиата Фр.Боден-штедта I; Глава шестая. Происхождение, характер и объем плагиата Фр.Боденштедта II; Глава седьмая. О рассмотрении проблемы авторства Мирза-Шафи (Вазеха) на немецком и некоторых других западно-европейских языках в связи с изданиями Боденштедта; Глава восьмая. Из истории изуче-ния творчества и вопросов авторства Мирза-Шафи Вазеха в азербайджанской и русской литературах; Глава девятая. М.Ш.Вазех и М.Ф.Ахундов; Глава десятая. Социально-поли-тические и философские взгляды Вазеха; Заключение.

1972

541. Мустафаев, Ф. Я к свету шел...: [повесть о Мирзе Шафи Вазехе] / Фаик Мустафаев.- Баку: Гянджлик, 1972.- 197 с.

1980

542. Байрамов, А. Литературное наследие Мирзы Шафи Вазеха / Акиф Байрамов.- Баку: Язычы, 1980.- 121 с.

1983

543. Гусейнов, Ч. Фатальный Фатали: роман / Чингиз Гусейнов.- Москва: Сов. писатель, 1983.- 464 с.

В романе раскрыт образ Мирза Шафи.

Mirzə Şəfi Vazeh

194

1984 544. Боденштедт, Ф. Воспоминания о Мирза Шафи: (Из

кн. Тысяча одна ночь на Востоке: [Пер. с нем.] / Фридрих Боденштедт.- Баку: Язычы, 1987.- 117 с.

545. Мирза Шафи Вазех: библиография / Министерство Культуры Азерб. ССР, Азерб. Гос. Библиотека им. М.Ф.Ахундова; сост. Т.В.Байбекова, Н.А.Рахметова; ред. Л.Ю. Гафурова.- Баку, 1987.- 73 с.

546. Ниджат, А. Мирза Шафи: Биографический роман в 2-х ч. / Алиса Ниджат.- Баку: Гянджлик, 1984.- 275 с.: 4 л. ил.- (Знатные люди Азербайджана).

1990 547. Ниджат, А. Мудрец из Гянджи: роман [об азер-

байджанском поэте и философе Вазехе Мирзе Шафи] / Алиса Ниджат; [худож. Р.Зиядханов].- Баку: Язычы, 1990.- 261,[1] с.: ил.;

Bibl ioqrafiya

195

О Мирза Шафи Вазехе

в книгах

1916 548. Крымский, А. История Турции и ее литературы /

Агафангел Крымский.- Москва, 1910-1916. Т. 1-. (Труды по востоковедению, изданные Лазаревским институтом восточ-ных языков). От возникновения до начала расцвета. - 1916.- 279 с.

Из содержания: С немецкого языка стихи Боденштедта, под заглавием Песни Мирза Шафи, появлялись не раз и в русском переводе, например, П.И.Эйферт (М, 1880). Но ред-ко кто из русских читателей догадывается, что подлинного Мирза Шафи надо искать в российских переделках. Боден-штедт дал не перевод, а переделку, в которую внес очень много своего собственного; по – видимому, от подлинного Мирза Шафи осталось у Боденштедта совсем мало [С.140].

1939

549. Рафили, М. Мирза Фатали Ахундов / М.Рафили; [ред. Д.Джафаров].- Баку: Азернешр, 1939.- 348, [3] с.

В книге есть информация о знакомстве М.Ф.Ахундова и Мирза Шафи [С.10-20].

1940 550. Мацуев, Н. Художественная литература: русская и

переводная в оценке критики 1933-1937 гг.: Библиографичес-кий указатель / Н.Мацуев.- Москва: Художественная литера-тура, 1940.- 336 с.

Из содержания: Жизнь Мирза-Шафи; Жизнь и творчес-тво И.Ениколопова; Мирза-Шафи и Ф.Боденштедт [С.139-149]; А.Сеидзаде. О песнях Мирза Шафи (Мирза-Шафи и Ф.Боденштедт) [С.68].

Mirzə Şəfi Vazeh

196

1948 551. Гусейнов, Г. Статьи по истории развития философ-

ской и общественной мысли в Азербайджане / Г.Гусейнов.- Баку, 1948.

В разделе «Из истории развития передовой обществен-ной и философской мысли Азербайджана XIX века» упоме-нается М.Ш.Вазех [С.101-105].

1953 552. Чайковский, П.И. Полное собрание сочинений:

литературные произведения и переписка / П.И.Чайковский; общ. ред. Б.В.Асафьева.- Москва: Музгиз, 1953.- Т.6: [Пись-ма 1876-1877] / Подгот. Н.А.Викторовой и Б.А.Рабинови-чем.- 1961.- 397 с., 8 л. ил.: нот. ил.

Цитаты из текста:не вымышленное имя, а живший в XIX в. азербайджанский поэт Вазех Мирза Шафи, у которого Ф.Боденштедт брал в бытность свою в Тифлисе уроки вос-точных языков. Позже последний выпустил на немецком языке сборник переводов из Вазеха Мирзы Шафии др. авто-ров, выдавая себя за автора этих стихов.- С.315.

1958

553. Алиева, Д. Из истории Азербайджанско-Грузинских литературных связей / Диляра Алиева; ред. М.Ю.Гули-заде; АН Азерб. ССР, Инс. Лит. и Языка им. Низами.- Баку: Изд-во Акад. наук АзССР, 1958.- 174 с.

О Мирза Шафи Вазехе [С.80-82; С.102-116]. 554. Касим-заде, Ф. Аббаскули Ага Бакиханов (Гудси):

жизнь и творчество / Фуад Касим-заде; пер. с азерб. А.Сабри; ред. Ю.Гранин.- Баку: Детюниздат, 1958.- 71, [4] с., Об участии Аббаскули Ага Бакиханов в литературном кружке «Дивани Хикмет», организованном Мирза Шафи Вазехом [С.57-59].

555. Малая советская энциклопедия / Глав. ред. Б.А.Введенский.- 3-е изд.- Москва: Большая советская энци-

Bibl ioqrafiya

197

клопедия, 1958-1961.- 50 т.- Т.1: А.Буковина.- 1958.- 1277 стб., 38 л. ил., карт.

Цитаты из текста: Бакиханов, Мирза-Шафи Вазехи др., боровшаяся с восточным деспотизмом, отсталостью, с религиозными суевериями. Являлись родоначальником но-вой реалистичной литературы, философом-материалистом [С.101].

1959

556. Рафили, М. М.Ф.Ахундов / M.Рафили; под общ. ред. Дж.Джафарова].- Москва, 1959.

В книге даны сведения о жизни и деятельности Мирза Шафи Вазеха и его влиянии на М.Ф.Ахундова [С.23-27].

557. Раффи. Золотой петух. Безумец: романы / Раффи; пер. с арм. С.М.Хитаровой; предисл. Н.Б.Тер-Акопяна.- Москва: Гослитиздат, 1959.- 375 с.

В повести «Золотой петух» раскрывается образ Мирза Шафи [С.254-325].

1962

558. Джафаров, Дж. М.Ф.Ахундов: Кратко-библиогра-фический очерк / Дж.Джафаров.- Москва, 1962.

О встречах, дружбе двух поэтов и о влиянии, оказанном Мирза Шафи Вазехом на М.Ф.Ахундова [С.17, 18, 21].

559. Мамедов, Ш. Мировоззрение М.Ф.Ахундова / Ш.Мамедов.- M.: Изд. Московского Университета, 1962.- 261 с.

О влиянии Мирза Шафи на формирование мировоззре-ния М.Ф.Ахундова [С.36-37].

560. Народы Кавказа / Под ред. М.О.Косвена [и др.].- Москва: Изд-во Акад. наук СССР, 1960-1962.- Т.2.- Москва, 1962.- 684 с.

Цитата из текста: просветитель Мирза Шафи Вазех (1792-1852 гг.) всвоих лирических песнях и газеллях воспе-

Mirzə Şəfi Vazeh

198

вает разум и науку, бичует деспотизм, отсталость и религиоз-ный мир [С.172].

1968

561. Васина-Гроссман, В.А. Рассказы о музыке / В.А.Ва-сина-Гроссман.- Москва: Сов. Россия, 1968.- 79 с.: ил.- (Б-чка «В помощь художественной самодеятельности»; № 19).

В разделе Персидские песни есть сведения о песнях композитора А.Рубинштейна на слова Вазеха [С.51-57].

562. История эстетики: в 5 т. / [Введ. М.Ф.Овсянни-кова, с. 7-60; Ред. коллегия: М.Ф.Овсянников (глав. ред.) и др.].- Москва: Изд-во Акад. художеств СССР, 1962-1970.- Т.5.- 1968.- 585 с.

В книге есть сведения о Мирза Шафи Вазехе [С.245].

1971 563. Дадашзаде, М.А. История азербайджанской литера-

туры / Мамед Ариф Дадашзаде.- Баку: Элм, 1971. В разделе «Литература XIX века» есть сведения о жизни

и творчестве замечательного азербайджанского поэта Мирза Шафи Вазеха [С.97-101].

1973 564. Рафили, M. Избранное / Микаил Рафили; ред.

Дж.Г.Джафаров. - Баку: Азернешр, 1973. - 488 с. О встречах Бакиханова с Мирза Шафи в «Диване муд-

рости»; О Мирза Шафи Вазехе и его влиянии на молодого М.Ф.Ахундова [С.216-217; 256-261].

1975

565. Садыхов, М. Очерки русско-азербайджанско-поль-ских литературных связей XIX века / Муртуз Садыхов.- Баку, 1975.- 183 с.

Упоминание о поэте Мирза Шафи [С.35, 38-44, 150, 154-160].

Bibl ioqrafiya

199

1978 566. Мустафаев, Ф. Суд совести: Рассказы, эссе, очерки.-

Баку, 1978.- 87 с. Этюды и эссе о М.Ш.Вазехе: Во глубине сибирских руд,

[С.33-40]; Пробиться словом сквозь стены [С.40-49]; Хотел тебе венок сплести я [С.49-57].

1980

567. Раффи. Золотой петух. Безумец: романы / Раффи; пер. с арм. С.М.Хитарова.- Москва: Советский художник, 1980.-375 с.

В повести «Золотой петух» раскрывается образ Мирза Шафи [С.254-325].

1981

568. Гусейнов Ч. Неизбежность: Повесть о Мирзе Фата-ли Ахундове.- Москва: Политиздат, 1981.- 319 с., ил.- (Пла-менные революционеры).

О Мирза Шафи Вазехе [С.29-33]. 569. Ежегодник Большой советской энциклопедии / гл.

ред. Б.А.Введенский.- Москва: Большая советская энцикло-педия, 1957-1990. Вып. 25.- Москва: Сов. энциклопедия, 1981.- 623 с., [4] л. ил., портр.: ил., карты.

Цитаты из текста: О книге Акифа Байрамова Литера-турное наследие М.Ш.Вазеха [С.106].

570. Мирзоева, Ш. Из истории эстетической мысли Азер-байджана: XIX-нач. XX в. / Шукюфа Мирзоева; ред. М.Ю.Гули-заде; Акад. наук Азерб. ССР, Ин-т философии и права.- Баку: Элм, 1981.- 201 с.

Упоминания о Вазехе [С.38, 109, 110].

1982 571. Книговедение: Энциклопедический словарь / Ред-

кол.: Н.М.Сикорский (гл. ред.) и др.- Москва: Сов. энцикло-педия, 1982.- 664 с.: ил., 10 л. ил.

Mirzə Şəfi Vazeh

200

Цитаты из текста: сборник Песни Мирзы Шафи поэта Вазеха, переведённый на немецкий язык и впервые изданный в Германии в 1851 году немецким поэтом Ф.Боденштедтом, был затем переведён на другие европейские языки [С.6].

1986

572. Музей азербайджанской литературы им. Низами: Краткий путеводитель.- Баку: Ишыг, 1986.- 50 с.

Из книги: Большую ценность представляет творчество старшего современника М.Ф.Ахундова, поэта Мирзы Шафи Вазеха (1794-1852), выставленные в витринах книги Мирзы Шафи на родном языке, а также переводы. В экспозиции приводятся строки из письма Л.Н.Толстого к поэту А.А.Фе-ту, содержащие высокую оценку стихотворений Мирзы Шафи [С.9, 13].

1987

573. Дадашзаде, М.А. История Азербайджанской литера-туры: древнейших времен до середины 70-х годов ХХ в.: учеб. пособие для студ. филол. спец. ун-тов / Мамед Ариф Дадашзаде.- Баку: Маариф, 1987.- 214, [2] с.

В разделе «Литература XIX века» есть сведение о твор-честве великого поэта Азербайджана М.Ш. Вазеха [С.94-98].

1999 574. Немцы России = Die Deutschen Russlands: Энцик-

лопедия / Редкол. В.Карев (пред. редкол.) и др.- Москва: ЭРН, 1999.- Т.1. (А - И).- 1999.- 822 с.

В разделе «Ф.Ф.Боденштедт» упоминается его отноше-ния с М.Ш.Вазехом, о сборнике переводов восточной лирики Песни Мирзы Шафи [С.225].

2004

575. Федор, Ш. Воспоминания. Статьи / Шаляпин Фе-дор.- Москва: Изд-во Наталис: Рипол Классик, 2004.- 526, [1] с., [16] л. ил., портр.

Bibl ioqrafiya

201

Цитата из текста: Романс А.Г.Рубинштейна Клубится волною могучею Кур из цикла Двенадцать песен для голоса и фортепиано на слова Мирзы-Шафи в переводе Ф.Боден-штедта [С.34].

2005

576. Белова, З. Философия: учебное пособие / З.Белова; М-во науки и образования Рос. Федерации.- 3-е изд., доп.- Москва: Прометей, 2005 (Тип. МПГУ).- 211, [1] с.

Цитаты из текста: Жизнь, ее закон извечный привел бы нас к безумию тогда, когда бы этот мир бесчеловечный любовь не озаряла б иногда. (Мирза-Шафи) [С.100].

577. Гайдамович, Т. Русское фортепианное трио: исто-рия жанра: вопросы интерпретации / Т.Гайдамович.- Москва: Музыка, 2005 (ППП Тип. Наука).- 261, [2] с.: ил., нот.

Цитаты из текста: Во многих странах и городах как замечает Л.А.Баренбойм, пожалуй, ни одно из тогдашних сочинений Рубинштейна, за исключением Песен на стихи Мирза Шафи, не получило такой восторженной оценки на страницах западно европейской прессы, как Трио B-dur 29.-С.89, 277, 280, 68.

2010

578. Гулиев, Г. Азербайджанская литература: историчес-кий очерк / Гасан Гулиев; науч. ред., автор предисл. Б.Наби-ев.- Баку: Элм и тахсил, 2010.- 487, [1] с.

В разделе «Литература XIX века (1 половина)» есть све-дение о жизне и творчестве азербайджанского поэта Мирза Шафи Вазеха [С.98-103].

2013

579. Горохов, В. Об истории и историках: мысли, изрече-ния, афоризмы с древнейших времен до наших дней / Вале-рий Горохов; Московский гос. ун-т им. М.В. Ломоносова, Фак. гос. упр.- Москва: Кн. дом Ун-т, 2013.- 682 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

202

Цитата из текста: Мы можем надеяться, что начнем историю людей с Мирза-Шафи, (Вазех) (1792-1852) азербай-джанский поэт [С.383, 615].

2015

580. Васильева, Т. Основы светской этики. 4 класс: учебник / Татьяна Васильева.- Москва: Академкнига, 2015.-206 с.

Цитаты из текста: Зло приводит к уничтожению, а добро помогает людям жить, творить, украшать наш мир. Прочитаем стихотворения азербайджанского поэта Мирзы Шафи Вазеха. Злость человека – тягостная ноша, И наказа-ние его, и ад. Мирза Шафи Вазех [С.43].

Bibl ioqrafiya

203

Статьи из книг, сборников и периодической печати

1850

581. Из записок о Грузии: Говорится о популярности Мирза Шафи в Тифлисе, о русском анонимном переводе М.Ш.Вазеха // Сын Отчества.- 1850.- №4, 5 апреля.- С.7-9.

1887

582. Боденштедт, Ф. Вспоминание / Фридрих Боден-штедт // Русская старина.-1887.- Т.51.-С.123,440.

583. Боденштедт, Ф. Вспоминание / Фридрих Боден-штедт // Русская старина.-1887.-С.410.-Т.54.-С.440.

584. Боденштедт, Ф.Вспоминание: Ф. Боденштедта о пребывании в Росии в 1841 – 1845гг./ Фридрих Боденштедт; пер.В.В.Тимощук с немецкой рукописи автора.- Москва: Русская старина,1887.-Т.54.-С.407.

585. Н.С.Тургенев и его письма к Фр. Боденштедту: :[в статье имеются сведения о М.Ш. Вазехе]// Русская старина.-1887.-С.410.-Т.54.-С.442.-446.

586. Русская критика о Мирза Шафи // Русская старина.- 1887.- Т.54.-С.414-415.

587. Семевский, М.И. Воспоминания Фридриха Боденштедта. 1884-1887. Очерк его жизни и трудов:[В статье имеются сведения о М.Ш. Вазехе] / М.И.Семевский.- Русская старина: ежемесячное историческое издание.-СПб.,1887.- Т.54.- Кн.5.- С.407-422.

1893

588. Фридрих Боденштедт: Краткие биографические сведения: [имеются сведения о М.Ш. Вазехе] // Настольный энциклопедический словарь Граната.- 1893.- Т.5.- С.212.

Mirzə Şəfi Vazeh

204

1928 589. Боденштедт или Мирза Шафи: (Кто был автором

переводов, изданных на немецком языке под названием “Die Lider des Mirza Schaffy” b “Aus dem Nachlasse Mirza Schaf-fys”// Ленинград, Красная панорама.-1928.-октябрь.-С.52-59.

590. Г. Конец милой мистификации / Г. //Красная газета.-1928.-9 июля (вечерний выпуск).

591. Сеид-заде, А.А. Боденштедт или Мирза Шаффи / Али Аждар Сеид-заде // Красная панорама (Л.).- 1928.- октябрь.- С.52-59.

592. Чачиков, А. Разрушенная легенда: [о фактах автор-ства найденных стихов М.Ш.Вазеха и плагиаторе Ф.Боден-штедте] / Александр Чачиков // Вечерняя Москва.- 1928.- 16 июня.

1929

593. Боденштедт Фридрих Мартин: [Есть сведения о песнях М.Ш.Вазехе] // Литературная энциклопедия.- М., 1929.- Т.1.- С.749.

1934 594. Ениколопов, И. Мирза Шафи – забытый поэт Азер-

байджана / Иван Ениколопов // На рубеже Востока (Тиф-лис).- 1934.- № 18.

595. Ениколопов, И. Мирза Шафи и Ф.Боденштедт / Иван Ениколопов // Литературный Закавказье.- 1934.- № 6.- С.139-149.

1936

596. Сеид-заде, А.А. О песнях Мирза Шафи / А.А.Сеид-заде // Литературный Азербайджан.- 1936.- № 9-10.- С.56-57.

1938

597. Ениколопов, И. М.Ф.Ахундови Мирза Шафи / Иван Ениколопов // Заря Востока.- 1938.- 24 декабря.

Bibl ioqrafiya

205

598. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справка // Антология азербайджанский поэзии.- Баку, 1938.- С.224-225.

599. Рафили, М. О Мирза Шафи Вазехе / Микаил Рафили // Великий азербайджанский просветитель: жизнь и творчес-тво М.Ф.Ахундова.- Баку, 1938.- С.6-7.

600. Столетний плагиат: Поэт Мирза Шафи действи-тельно существовал: [о подготовке к изданию азерб. филиа-лом АН СССР монографии о Мирза Шафи, разоблачающий плагиат Фр.Боденштедта]//Литературная газета ( Москва).-1938.- 1 марта.- С.6.

1939

601. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справка //Литературная энциклопедия.-М., 1939.-Т.12.-С.749.

602. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справка // Антология азербайджанской поэзии.-М.: Гослитиз-дат, 1939.- С.132.

1940

603. Шукюр-заде, Э.Б. Книга о Мирза Шафи Вазехе: Ре-цензия на книгу Сеид-заде А.А. Мирза Шафи или Боден-штедт / Э.Б.Шукюр-заде // Бакинский рабочий.- 1940.- 23 декабря.

1941

604. Коган, Л. Азербайджанский философ-материалист XIX века: [Мирза Фатали Ахундов]: О влиянии Мирза Шафи Вазеха на М.Ф.Ахундова / Л.Коган // Бакинский рабочий.- 1941.- 11 июня.

605. Сигал, Н.А. Боденштедт – переводчик Лермантова: В статье говорится и о переводах стихов Мирза Шафи Вазеха / Н.А.Сигал // Ученые записки Ленинградского университета. Серия филологических наук.- 1941.- № 8.- С.328-349.

Mirzə Şəfi Vazeh

206

1944 606. Антонян, Г. Певец братства народов: К 140-летию

со дня рождения Х.Абовяна:О связях с Мирза Шафи Вазехом / Г.Антонян // Бакинский рабочий.- 1944.- 31 мая.

1947

607. Климович, Л.И. Мирза Шафи Вазех: Краткая биог-рафическая справка // Хрестоматия по литературе народов СССР. Литература: таджикская, азербайджанская, узбекская, туркменская киргизская, казахская: Учебное пособие / Л.И. Климович.- М.:Учпедгиз, 1947.- С.208

. 1948

608. Гаджибеклинский, К. Великий писатель и просве-титель: [к 70-летию со дня смерти М.Ф.Ахундова]:О связях с Мирза Шафи Вазехом / К.Гаджибеклинский // Молодежь Азербайджана.- 1948.- 11 марта.

609. Ениколопов, И. Новые данные о Мирзе Шафи / Иван Ениколопов // Доклады АН АзССР.- 1948.- Т.4.- №10.- С.449-450.

610. Касум-заде, Ф. Великий азербайджанский писатель и философ: к 70-летию со дня смерти М.Ф.Ахундова: [Упо-минание о встречах с Мирза Шафи Вазехом] / Фейзулла Касум-заде // Бакинский рабочий.- 1948.- 12 марта.

611. Мурадян, Н. Хачатур Абовян – глашатай дружбы народов: Упоминание о дружбе с М.Ш.Вазехом / Н.Мурадян // Коммунист.- 1948.- 22 август.

1949

612. Гусейнов, Г. Мирза Шафи Вазех / Г.Гусейнов // Из истории общественной и философской мысли в Азербайджа-не XIX века / Г.Гусейнов.- Баку, 1949.- С.160-181.

613. Рафили, М. Первый азербайджанский просветитель Бакиханов: [из истории русско-азербайджанских литератур-ных взаимоотношений]: Упоминание о знакомстве А.К.Баки-

Bibl ioqrafiya

207

ханова с М.Ш.Вазехом / М.Рафили // Литературный Азербай-джан.- 1949.- №9.- С.46-54.

1950

614. Шукурзаде, Э. Формулярный список о службе Мирза Шафи Вазеха / Э.Шукурзаде // Труды Азербайджан-ского государственного университета: Серия истории.- 1950.- № 1.- С.94-97.

1951

615. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справ-ка // Большая Советская Энциклопедия: 2-е изд.- 1951.- Т.6.- С.636.

1952

616. Джангиров, И. Поэт и гуманист: К 100-летию со дня смерти Мирза Шафи / И.Джангиров // Советский Карабах.- 1952.- 28 ноября.

617. Касум-заде, Ф. Мирза Шафи Вазех: [к 100-летию со дня смерти] / Фейзулла Касум-заде // Бакинский рабочий.- 1952.- 28 ноября.

618. Мирза Шафи Вазех: [к 100-летию со дня смерти] // Молодежь Азербайджана.- 1952.- 28 ноября.

619. Научная сессия, посвященная 100-летию со дня смерти Мирза Шафи Вазеха // Молодежь Азербайджана, Вышка.- 1952.- 30 ноября.

620. Памяти Мирза Шафи Вазеха // Бакинский рабо-чий.- 1952.- 28 ноября.

621. Сеид-заде, А.А. Еще раз о Ф.Боденштедте как о реакционном писателе / Али Аждар Сеид-заде // Известия АН АзССР.- 1952.- № 6.- С.57-64.- Рез. на азерб. яз.

1953

622. Алиев, М. Великий сын азербайджанского народа: [к 75-летию со дня М.Ф.Ахундова]: Упоминание о влиянии

Mirzə Şəfi Vazeh

208

Мирза Шафи на формиравания М.Ф.Ахундова / М.Алиев // Бакинский рабочий.- 1953.- 5 апреля.

623. Гулизаде, М. М.Ф.Ахундов и передовая русская культура: Упоминается влияние Мирза Шафи Вазеха на мировоззрение М.Ф.Ахундова / М.Ю.Гулизаде // Литератур-ный Азербайджан.- 1953.- № 2.- С.68-72.

1955

624. Маковельский, А. К вопросу о мировоззрении Мирза Шафи / Александр Маковельский // Труды института истории и философии АН АзССР.- 1955.- Т. 7.- С.192-211. Рез. на азерб. яз.

625. Сеид-заде, А.А. Хачатур Абовян и М.Ф.Ахундов: Упоминание о знакомстве и дружбе с Мирза Шафи Вазехом / Али Аждар Сеид-заде // Коммунист.- 1955.- 28 сентября.

1956

626. Сеид-заде, А.А. Связи Хачатур Абовяна с передо-выми представителями общественной мысли Азербайджана XIX века: [О связях Х.Абовяна с М.Ш.Вазехом / Али Аждар Сеид-заде // Известия АН АзССР.- 1956.- № 3.- С.57-71.- Рез. на азерб. яз.

627. Собрание произведений поэта Мирза Шафи Вазе-ха: [о работах по выявлению и научному изучению биогра-фии и творчества поэта] // Вышка.- 1956.- 28 марта.

628. Шукюр-заде, Э.Б. Некоторые архивные данные о Х.Абовяне / Э.Б.Шукюр-заде // Ученые записки Азербай-джанского государственного университета. Серия общест-венных наук.- 1956.- № 3.- С.113-116.

В документах, обнаруженных в Государственном архиве Груз. ССР упоминаются взаимоотношения Х.Абовяна с Мирза Шафи Вазехом и другими лицами и о ходатайстве по определению Мирза Шафи на должность учителя.

Bibl ioqrafiya

209

1957 629. Джангиров, И. Песни Мирза Шафи: [о жизни, дея-

тельности и подготовке к изданию его книг] / И.Джангиров // Кировабадский рабочий.- 1957.- 6 октября.

630. Рафили, М. О Мирза Шафи Вазехе / Микаил Рафили // М.Ф.Ахундов: Жизнь и творчество.- Баку, 1957.- С. 28-30.

631. Сеид-заде, А.А. Выступление: [о связях М.Ф.Ахунд-ова с Мирза Шафи] / Али Аждар Сеид-заде // Труды объеди-ненной научной сессии АН ССР и Академии Наук Закав-казских республик по общественным наукам. Стеногра-фический отчет.- Баку, 1957.- С.451.

1958

632. Гусейнов, Г. Мирза Шафи Вазех / Г.Гусейнов // Из истории общественной и философской мысли в Азербайджа-не XIX века / Г.Гусейнов.- 2-е изд.- Баку, 1958.- С.102-116.

633. Новые материалы о Песнях Мирзы Шафи: [о сообщении А.А.Сеидзаде, опубликованных в Докладах АН АзССР (1958, № 6.- С.XIV)] // Кировабадский рабочий.- 1958.- 25 июля.

634. Сеид-заде, А.А. О немецкой оперетте Песни Мирза Шафи / Али Аждар Сеидзаде // Доклады АН АзССР.- 1958.- № 6.- С.489-494.- Рез. на азерб. яз.

635. Ткешелашвили, Г.И. Мирза Шафи Садых оглы (Ва-зех) / Г.И.Ткешелашвили // Литературный Тбилиси.- Тбилиси, 1958.- С.64-66.

1959

636. Касумов, М. Мирза Шафи / М. Касумов // Очерки по истории прогрессивной философской и общественно-полити-ческой мысли азербайджанского народа XIX веке: Гл. II. 2.- Баку, 1959.- С.46-59.

637. Климович, Л.И. Мирза Шафи Вазех: Краткая биог-рафическая справка // Хрестоматия по литературе народов

Mirzə Şəfi Vazeh

210

СССР: Учебное пособие для вузов / Л.И.Климович.- М.: Учпедгиз, 1959.- С.120.

638. Ф.Р.Боденштедт (1819-1892): [Ф.Р.Боденштедт о своем знакомстве с Мирза Шафи Вазехом и уроках, которые брал у поэта] // Современники о Бакиханове / Сост. Иван Ениколопов.- Баку, 1959.- С.50-52.

1960

639. Баренбойм, Л. О партитуре Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи в переводе Ф.Боденштедта: [предис-ловие] / Л.Баренбойм // Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи: (в переводе Ф.Боденштедта): Для голоса с малым симфониическим оркестром: Партитура / А.Рубинштейн. - Л., 1960.- С.3-6.

640. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справка // Философская энциклопедия.- 1960.- Т.1.- С.220.

641. О творчестве Мирза Шафи // История Азербайджа-на: В 3-х т.- Баку, 1960.- Т.2.- С.116-119.

642. Сеид-заде, А. Мирза Шафи Вазех и Х.Абовян / А.Се-ид-заде // Хачатур Абовян и его связи с передовыми предс-тавителями Азербайджана XIX века.- Баку, 1960.- С.62-70.

Упоминание о Мирза Шафи Вазехе [С.42, 58, 70-73, 99].

1961 643. Оруджев, З.М. К вопросу о мировоззрении Мирза

Шафи / З.М.Оруджев // Ученые записки Азербайджанского Государственного Университета. Серия общественных наук.- 1961.- № 2.- С.3-13.

1962

644. Вазех Мирза Шафи: [Жизнь азербайджанского поэта Мирза Шафи Вазеха] // Краткая литературная энцикло-педия: в 9 томах.- М.: Сов. Энциклопедия, 1962.- Т.1.- С.825.

645. Касим-заде, Ф. О литературном кружке, организо-ванном Мирза Шафи Вазехом и его стихах, переведенных

Bibl ioqrafiya

211

Ф.Боденштедтом / Фейзулла Касим-заде; пер. А.Сабри; ред. Д.Минкевич // Очерки по истории азербайджанской литера-туры XIX века.- Баку, 1962.- С.69-70.

646. Лерман, А. М.Ф.Ахундов и Мирза Шафи / А.Лерман // М.Ф.Ахундов в русской печати. 1837-1962 гг.: библиография / Азерб. респ. б-ка им. М.Ф.Ахундова.- Баку, 1962.- С.81-82.

647. Мирза Шафи Вазех: Биографическая справка // Поэты Азербайджана.- М-Л, 1962.- С.275-276.

648. Мирза Шафи Вазех: Краткая биографическая справ-ка // Краткая литературная энциклопедия: в 9 томах.- 1962.- Т.1.- С.825.

649. Саледдин, А. Чародей стиха: К 110-летию со дня смерти Мирза Шафи Вазеха / А.Саледдин // Бакинский рабочий.- 1962.- 16 ноября.

650. Туманян, Л.А. Азербайджан в русской литературе 70-х – 80-х годов XIX в.: [На стр. 92 дан краткий обзор некоторых стихотворений поэта] / Л.А.Туманян // Ученые за-писки Азербайджанского педагогического института языков. Серия: филология.- 1962.- В.XV.- С.85-114.

651. Фаик, М. Песни вернулись на родину: [к 110-летию со дня смерти] / М.Фаик // Молодежь Азербайджана.- 1962.- 18 ноября.

1963 652. Возвращенные песни: Сообщение // Литературная

газета.- 1963.- 31 января.- С.3. 653. Гребнев, Н. Стихи Мирзы Шафи Вазеха: [о подго-

товке к изданию книги избранных произведений поэта] / Н.Гребнев // Юность.- 1963.- № 8.- С.88; Баку.- 1963.- 5 сентября.

1964

654. Гребнев, Н. От переводчика: Мирза Шафи Вазех… / Наум Гребнев // Избранные стихи / Мирза Шафи Вазех.- Баку, 1964.- С.5-10.

Mirzə Şəfi Vazeh

212

655. Курбанов, Ш. О переводах стихов Мирза Шафи Вазеха на многие иностранные языки // Великая дружба Азербайджанского и русского народов: с древних времен до наших дней документы, письма, статьи, воспоминания, худо-жественные произведения / сост. П.А.Азизбекова, Ш.Курбан-ов.- Кн.1.- Баку: АН Азерб. ССР, 1964.- XXXII.- С.198-199.

656. Курбанов, Ш. О творчестве Мирза Шафи Вазеха / Ш.Курбанов // Этапы развития азербайджанско-русских ли-тературных связей в XIX веке / Шихали Курбанов.- Баку, 1964.- С.75-79.

657. Мамедзаде, Г. Об одном стихотворном сборнике Мирзы Шафи Вазеха: [обнаруженном в институте рукописей им. К.Кекелидзе при АН Груз. ССР] / Г.Мамедзаде // Баку.- 1964.- 18 декабря.

1965

658. Ахундова, А. Мирза Шафи Вазех: [Рецензия на кни-гу Вазех М.Ш. «Избранное»] / Алла Ахундова // Дружба народов.- 1965.- № 4.- С.281-282.

659. Ахундова, А. Мирза Шафи Вазех: [Рецензия на книгу Вазех М.Ш. Избранное] / Алла Ахундова // Народы Азии и Африки.- 1965.- № 6.- С.146-148.

660. Курганов, С. Мудрец из Гянджи: [о книге Вазех М.Ш. «Избранные Стихи»] / С.Курганов // Бакинский рабо-чий.- 1965.- 26 июня.

661. Мамедзаде, Г. Об одном стихотворном сборнике Мирзы Шафи Вазеха: [обнаруженном в институте рукописей им. К.Кекелидзе при АН Груз. ССР] / Г.Мамедзаде // Народы Азии и Африки.-1965.- № 6.- С.146-117.

1966

662. Лидин, В. Песни Мирза Шафи: [о разоблачении принадлежности стихов М.Ш.Вазеху Боденштедту] / Влади-мир Лидин // Друзья мои книги.- Москва, 1966.- С.302-303.

Bibl ioqrafiya

213

1967 663. Бархалов, Г. Судьба и песни Мирзы Шафи /

Г.Бархалов // Маяк.- 1967.- 5 декабря. 664. Гребнев, Н. Песни Мирза Шафи: Предисловие /

Наум Гребнев // Мирза Шафи Вазех. Лирика.- Москва, 1967.- С.3-10.

665. Лирика Мирзы Шафи: [вышла книга азербайджан-ского поэта] // Баку.- 1967.- 13 сентября.

666. Сеид-заде, А.А. О политической поэзии М.Ш.Вазеха / Али Аждар Сеид-заде // Доклады АН АзССР.- 1967.- № 12.- Т.23.- С.78-82.

667. Смиренский, Б. Песни, возвращенные автору / Борис Смиренский // Перо и маска.- Москва, 1967.- С.49-52.

1968

668. Геюшев, З. Морально-этические идеи в поэтических произведениях Мирзы Шафи / Зияддин Геюшев //Этическая мысль в Азербайджане: [исторические очерки].- Баку.- 1968.- С.172-194.

669. Исаков, С. Г. Первые переводы из литератур наро-дов Закавказья, Средней Азии и Ирана на эстонский язык: [в статье говорится о переводах стихов Вазеха на эстонский язык] / С.Г.Исаков // Ученые записки Тартусского универси-тета. Труды по востоковедению 1.- 1968.- Вып. 201.- С.312-333.

670. Мудрец из Гянджи: [о сборнике стихов «Лирика», выпущенном издательством «Художественная литература», и об исполнении Ф.Шаляпиным романсов, написанных Ру-бинштейном на слова Вазеха] // Книжное обозрение.- 1968.- 20 января.- С.12.

671. Мустафаев, Ф. Солнце в ночи: [к биографии поэта М.Ш.Вазеха] / Фаик Мустафаев // Литературный Азербай-джан.- 1968.- № 8.- С.114-120.

672. Мустафаев, Ф. Штрихи к портрету / Фаик Мустафаев // Комсомольская правда.- 1968.- 6 апреля.

Mirzə Şəfi Vazeh

214

673. Сеид-заде, А. Изучая цитату из Маркса…: [Выска-зывание К.Маркса о Фр.Боденштедте, плагиаторе Вазеха] / Али Аждар Сеид-заде // Баку.- 1968.- 9 октября.

1969

674. Буниятов, З. Истина, рожденная в споре: О книге Сеид-заде, А. Мирза Шафи Садых оглы Вазех / Зия Буниятов // Литературный Азербайджан.- 1969.- № 2.- С.151-153.

675. Джалилов, Ю. Мемориальный музей М.Ш.Вазеха / Ю.Джалилов // Кировабадский рабочий.- 1969.- 13 июня.

676. Джафаров, Д. М.Ф.Ахундов: [говорится о встречах и влиянии М.Ш.Вазеха на мировоззрение М.Ф.Ахундова] / Д.Джафаров // Сочинения: в 2-хтомах / Д.Джафаров.- Баку, 1969.- Т.1., Ч.1.- С.17-149.

677. Дом-музей М.Ш.Вазеха: [в Кировабаде] // Бакин-ский рабочий.- 1969.- 23 мая.

678. Ениколопов, И. Документы рассказывают о Мирзе Шафи: [азербайджанский поэт и мыслитель преподавал в 1-ой мужской гимназии в Тбилиси] / Иван Ениколопов // Вечерний Тбилиси.- 1969.- 17 мая.

679. Керимов, Г. Стихи Вазеха и Вагифа на эстонском языке / Г.Керимов, Н.Калантарова // Баку.- 1969.- 6 января

680. Курбанов, Ш. О творчестве Мирза Шафи Вазеха / Ш.Курбанов // Этапы развития азербайджанско-русских ли-тературных связей в XIX веке / Шихали Курбанов.- Баку, 1969.- С.68-72.

681. Мемориальный музей Мирза Шафи Вазеха: [в здании филиала республиканского Музея искусств] // Кировабадский рабочий.- 1969.- 21 мая.

1970 682. Мирахмедов, А. Труд о Вазехе / А.Мирахмедов //

Бакинский рабочий.- 1970.- 18 июня. 683. Мирза Шафи Вазех: Биографическая справка //

Поэты Азербайджана: Сборник / Вступит. статья и подгот.

Bibl ioqrafiya

215

текста А.Н.Болдырева; А.П.Векилова; ред. стихотов. пер. В.Шефнера.- Ленинград, 1970.- С.336-337.

684. Торжество красоты: К переизданию первого русс-кого перевода Мирзы Шафи: [об издании собрания стихот-ворений М.Л.Михайлова, в которое включены первые пере-воды стихов Вазеха] // Бакинский рабочий.- 1970.- 7 января.

1971

685. Ариф, М. Мирза Шафи Вазех / Мамед Ариф // Исто-рия азербайджанской литературы.- Баку, 1971.- С.97-101.

686. Ариф, М. Перечитывая Вазеха: [о выходе в свет в московском издании книги песен поэта] / Мамед Ариф // Баку.- 1971.- 19 ноября.

687. Вазех Мирза Шафи (1796-1852) // Большая Совеет-ская Энциклопедия: в 30 томах: 3-е изд.- Т. 4.- Москва, 1971.- С.232-233.

688. Гребнев, Н. Песни Мирза Шафи: Предисловие / Наум Гребнев // Мирза Шафи Вазех. Лирика.- Москва, 1971.- С.3-14.

689. Климович, Л.И. Мирза-Шафи Вазех: Краткая био-графическая справка // Литература народов СССР: Хресто-матия для вузов /Л.И.Климович.- Москва, 1971.- С.106.

690. Небенцаль, Л. Еще о Ф.Боденштедте: [переводчике Мирза Шафи Вазеха] / Л.Небенцаль; пер. с нем. Н.Гребнева // Литературный Азербайджан.- 1971.- № 9.- С.121-124.

1972 691. Песни Мирзы Шафи: [о выходе в свет сборника

«Лирика», выпущенного издательством «Художественная литература»] // Вышка.- 1972.- 25 мая.

1973

692. Мустафаев, Ф. Лист в Гяндже: [у М.Ш.Вазеха] / Фаиг Мустафаев // Молодежь Азербайджана.- 1973.- 4, 6 сентября.

Mirzə Şəfi Vazeh

216

693. Набиев, Б. Повесть о поэте: [рецензия на книгу Ф.Мустафаева «Я к свету шел»: Повесть о Мирза Шафи Вазехе] / Бекир Набиев //Баку.- 1973.- 6 апреля.

694. Повесть о Мирзе Шафи Вазехе: [об издании Ф.Мустафаева «Я к свету шел…»] // Бакинский рабочий; Вышка.- 1973.- 14 февраля.

1975

695. Нейматзаде, Г. Правда о Мирза Шафи / Г.Нейматза-де // Баку.- 1975.- 21 августа.

696. Ф.Р.Боденштедт (1819-1892): [Ф.Р.Боденштедт о своем знакомстве с Мирза Шафи Вазехом и уроках, которые брал у поэта] // Современники о Бакиханове / Сост. Иван Ениколопов.- Баку, 1975.- С.47-49.

1976 697. Курбанов, Ш. О творчестве Мирза Шафи Вазеха /

Ш.Курбанов // Этапы развития азербайджанско-русских ли-тературных связей в XIX веке / Шихали Курбанов.- Баку, 1976.- С.71-72.

698. Лидин, В. Песни Мирза Шафи: [о разоблачении при-надлежности стихов М.Ш.Вазеху Боденштедту] / Владимир Лидин // Друзья мои книги.- Москва, 1976.- С. 307-308.

1977 699. Гребнев, Н. От переводчика: Мирза Шафи Вазех… /

Наум Гребнев // Избранные / Мирза Шафи Вазех.- Баку, 1977.- С.3-8.

700. Редкая книга: [Мирза Шафи Вазеха, выпущенная на немецом языке в 1888 г.] // Баку.- 1977.- 9 февраля.

1979

701. Дадашзаде, М.А. Мирза Шафи: Очерк жизни и творчества / Мамед Ариф Дадашзаде // Азербайджанская литература: учебное пособие для филологических факультет-

Bibl ioqrafiya

217

ов университетов / М.А.Дадашзаде.- Москва, 1979.- С.99-103. 702. Мустафаев, Р. Мудрец из Гянджи / Р.Мустафаев //

Книжное обозрение.- 1979.- 22 июня.

1980 703. Мамедов, Ф. Значение свободомыслия: [о поэте-

мыслителе Мирза Шафи Вазехе] // Критика религиозной идеологии и проблемы атеистического воспитания: Сборник статей, вып.5.- Москва, 1980.- С.100-105.

704. Памятник поэту: [Мирза Шафи Вазеху в Кироваба-де. Автор памятника: скульптор Шариф Шарифов] // Бакин-ский рабочий.- 1980.- 30 декабря.

1981 705. Об усилении изучения творческого наследия азер-

байджанского поэта-просветителя Мирза Шафи Вазеха: Изложение постановления ЦК Компартии Азербайджана // Бакинский рабочий.- 1981.- 11 июня.

***

706. Болдырев, А. Поэзия Азербайджана: [о творчестве азербайджанского поэта Мирза Шафи Вазеха] / А.Болдырев, А.Векилов // Братство народов и литератур: азербайджанская литература в русской советской критике / С.Асадуллаев.- Баку, 1981.- С.39-40.

707. Изучать М.Ш.Вазеха: [информация о принятом постановлении ЦК КП Азербайджана об усилении изучения творческого наследия Мирза Шафи Вазеха] // Литературная газета.- 1981.- 15 июля.- С.3.

708. Мирзоева, Ш. О Мирза Шафи Вазехе – материа-листе; Мирза Шафи об идейности и форме содержания в искусстве и литературе / Шукюфа Мирзоева // Из истории эстетической мысли Азербайджана (XIX – начало XX века).- Баку, 1981.- С.54-58; 155-156

Mirzə Şəfi Vazeh

218

709. Новрузова, Дж. Одухотворенные музой Вазеха: [о создании скульптурного комплекса, посвященного поэту. Ав-торы Г.Бабаев и Ш.Шарифов] / Дж.Новрузова // Бакинский рабочий.- 1981.- 13 сентября.

1982 710. Аллахвердиев, М. Новая жизнь поэта: [о спектакле

Мирза Шафи Вазех в Азербайджанском государственном академическом драматическом театре им. М.Азизбекова по одноименной пьесе Наби Хазри] / М.Аллахвердиев // Бакин-ский рабочий.- 1982.- 22 июля.

711. Арзуманов, В. На языках многих народов: [о пере-водах поэзии Мирза Шафи] / В.Арзуманов // Литературный Азербайджан.- 1982.- № 4.- С.112-116.

712. Багиров, Г. Я к свету шел…: [спектакль Азербай-джанского Государственного Академического драматическо-го театра им. М.Азизбекова Мирза Шафи по одноименной пьесе Наби Хазри] / Г.Багиров // Баку.- 1982.- 1 мая.

713. Вдохновлено Вазехом: [тема поэзии Вазеха в серии иллюстраций к произведениям поэта кировабадского худож-ника Т.Джафарова и выставке работ в гор. картинной галерее и в серии чеканных работ по металлу Закира Гасанова. Азер-информ] // Вышка.- 1982.- 20 октября.

714. Закиев, Ф. Я люблю человечество… К 170-летию со дня рождения М.Ф.Ахундова: [о влиянии Мирза Шафи Вазеха на жизнь М.Ф.Ахундова] / Ф.Закиев // Вышка.- 1982.- 9 октября.

715. Мамедов, Д. Воспевая благородные чувства: Образ Вазеха на театральной сцене / Д.Мамедов // Вышка.- 1982.- 25 июля.

716. Мустафаев, Р. Кавказ в русской литературе / Р.Мустафаев // Книжное обозрение.- 1982.- 22 мая.

717. Мустафаев, Р. Мудрец из Гянджи: Рассказываем о судьбе песен Мирза Шафи Вазеха / Р.Мустафаев // Вышка.- 1982.- 31 января.

Bibl ioqrafiya

219

718. Пагава, К. Верный сын своего народа: к 70-летию со дня рождения М.Ф.Ахундова: [упоминается о дружбе с М.Ш.Вазехом] / К.Пагава // Заря Востока.- 1982.- 3 октября.

719. Скоро премьера: [о подготовке Азербайджанским государственным академическим драматическим театром им. М.Азизбекова пьесы Наби Хазри «Мирза Шафи»] // Баку.- 1982.- 22 июня.

720. Спектакль интернационального звучания: [о пьесе Наби Хазри, воссоздающей образ поэта-просветителя М.Ш.Вазеха в Азербайджанском государственном академи-ческом драматическом театре им. М.Азизбекова] (Азерин-форм) // Бакинский рабочий; Вышка.- 1982.- 13 июня; Баку.- 1982.- 14 июня.

721. Спектакль о Мирза Шафи Вазехе: [О премьере в Азербайджанском государственном академическом драмати-ческом театре им. М.Азизбекова по пьесе Наби Хазри] (Азер-информ) // Бакинский рабочий; Вышка.- 1982.- 28 марта; Баку.- 1982.- 27 марта; Молодежь Азербайджана.- 1982.- 30 марта.

722. Спектакль о поэте: [о спектакле Мирза Шафи по пьесе Наби Хазри в Азербайджанском государственном ака-демическом драматическом театре им. М.Азизбекова] // Литературный Азербайджан.- 1982.- № 5.- С.127 (Хроника).

1983

723. Байрамов, А. Мирза Шафи Вазех: Предисловие / Акиф Байрамов // Вазех М.Ш. Лирика.- Баку, 1983.- С.3-8.

724. Исмайлов, Р. Фрацузская печать о творчестве Мирза Шафи / Р.Исмайлов // Азербайджанско-французские литературные связи.- Баку, 1983.- С.109-111.

725. Мустафаев, Р. Высокое родство: Песни Мирзы Шафи в переводах П.Ф.Якубовича: [видного организатора и участника народовольческого движения] / Р.Мустафаев // Литературный Азербайджан.- 1983.- № 2.- С.116-117.

Mirzə Şəfi Vazeh

220

726. Мустафаев, Р. Прошедший сквозь время: [о судьбе Мирзы Шафи Вазеха] / Р.Ф.Мустафаев // Русский язык и литература в азербайджанской школе.- 1983.- № 5.- С.7-13.

727. Неизвестные переводы Мирзы Шафи Вазеха: [о готовящемся к печати поэтическом сборнике Неизвестные и малоизвестные русские переводы Мирза Шафи Вазеха] // Бакинский рабочий.- 1983.- 5 августа.

728. Хазри, Н. Пъедестал без памятника / Наби Хазри; пер. с азерб. С.Мамедзаде // Дружба народов.- 1983.- № 11. - С.86-130.

1984

729. В журнале и книге: [информация о поэме в прозе Наби Хазри «Пъедестал без памятника», опубликованная в журнале «Дружба народов»] // Бакинский рабочий; Вышка; Баку.- 1984.- 5 января.

730. Забытые переводы “Песен Мирзы Шафи”: [Пуб-ликация подготовлена Р.Мустафаевым] // Молодежь Азер-байджана. - 1984. - 13 ноября.

731. Мустафаев, Р. Песни Мирзы Шафи на страницах чеховского журнала «Будильник» / Р.Мустафаев // Тезисы IV Республиканской конференции.- Баку, 1984.

732. Мустафаев, Р. Поэма о поэте: [рецензия на повесть Н.Хазри «Пьедестал без памятника», посвященная М.Ш.Ва-зеху] / Р.Мустафаев // Литературная газета.- 1984.- 31 октября.

733. Мухтарова, Н. Прекрасное нам даром не дают… [о скульпторе Солтане Ахмедове, создающем памятник Мирза Шафи, который будет установлен на могиле поэта в Тбили-си] / Н.Мухтарова // Баку.- 1984.- 17 августа.

734. Стихи Мирза Шафи читают в ФРГ: [о сборнике стихов, выпущенном в ФРГ Шамси Сулейманлы] // Бакин-ский рабочий; Вышка.- 1984.- 17 апреля.

735. Халилов, Г. Гуманизм азербайджанских просвети-телей XIX века / Г.Халилов // Идеи гуманизма в обществен-

Bibl ioqrafiya

221

ной мысли Азербайджана: (Вторая половина XIX и начало XX века) / Г.Халилов; науч. ред. З.Геюшев.- Баку, 1984.- С.118-124.

736. Школе – 150 лет: [об открытии музея памяти М.Ш.Вазеха в Кировабадской городской средней школе № 1 создателем которой он был (Азеринформ)] // Вышка.- 1984.- 13 апреля.

1985

737. Под открытым небом: [Сообщение о мемориаль-ном комплексе выдающегося поэта в Кировабаде] // Бакин-ский рабочий.- 1985.- 18 апреля.

1986

738. Арзуманов, В. Русские переводы Мирзы Шафи / В.Арзуманов // Избранная лирика / М.Ш.Вазех.- Баку, 1986.- С.3-9.

739. Песни Мирзы Шафи: [о памятных местах Киров-абада, связанных с именем Вазеха] // Бакинский рабочий.- 1986.- 1 мая.- С.4.

1987

740. Боденштедт, Ф. Воспоминания о Мирзе Шафи: Ре-цензия: [на книгу Воспоминания о поэте / пер. с нем. А.Бай-рамова.- Б.: Язычы, 1987] / Ф.Боденштедт // Баку.- 1987.- 10 июля.- С.1.

741. Ильин, К. Миниатюрные книги Мирзы Шафи // Баку.- 1987.- 21 августа.- С.3.

742. Мамедзаде, Г. Предисловие: [творчество азербай-джанского поэта Мирза Шафи Вазеха] / Г.Мамедзаде // Vazeh M.Ş. Şeirlər məcmuəsi.- B.: Elm, 1987.- S. 12-16.

1988 743. Гаджиев А. Рецензия: [на книгу Вазеха М.Ш.

«Песни Мирзы Шафи в забытых и малоизвестных русских

Mirzə Şəfi Vazeh

222

переводах» / Сост. и комментарии Р.Мустафаева.- Б.: Язычы, 1988] // Вышка.- 1988.- 5 апреля.- С.4.

744. Зарбалиев, Ф. Мирза Шафи Вазех. Джунг: Рецен-зия: [на книгу Вазеха М.Ш. «Песни Мирзы Шафи в забытых и малоизвестных русских переводах» / Сост. и комментарии Р.Мустафаева.- Б.: Язычы, 1988] // Баку.- 1988.- 31 мая.- С.3.

745. Мирза Шафи в забытых переводах: Рецензия: [на книгу Вазеха М.Ш. «Песни Мирзы Шафи в забытых и малоизвестных русских переводах» / Сост. и комментарии Р.Мустафаева.- Б.: Язычы, 1988] // Бакинский рабочий.- 1988.- 19 апреля.- С.3.

1989

746. Мирза Шафи Вазех (1794-1852) // Антология педа-гогической мысли Азербайджанской ССР.- Москва, 1989.- С.201-202.

1990

747. Амиралиев, Р. На слова Мирза Шафи Вазеха: [П.И.Чайковский, как переводчик песен М.Шафи Вазеха на русский язык] // Баку.- 1990.- 28 апреля.

1993

748. Касумова, Т. Мирза Шафи Вазех: Я через песню истину нашел / Т.Касумова // Труд.- 1993.- 23 ноября.- С.4.

2002

749. Эльмиров, А. В поисках истины…: [о книге «Песни Мирза Шафи», выпущенная в 1984 году в Байдельберге] / А.Эльмиров // Вышка.- 2002.- 12-18 апреля.- С.12.

2005

750. Мирза Шафи Вазех /Азада Рустамова, Бекир Набиев, Яшар Караев // Азербайджанская литература (для азербайджанской диаспоры) / А.Рустамова, Б.Набиев, Я.Ка-раев.- Баку, 2005.- С. 272-274.

Bibl ioqrafiya

223

2006 751. Мирза Фатали Ахундзаде и Мирза Шафи Вазех /

Эллада Герайзаде // История азербайджанской литературы: Учебное пособие для студентов Бакинского славянского ун-иверситета с русским языком обучения (2-часть): курс лекций / Э.Герайзаде.- Баку, 2006.- С.63-64.

752. Мирза Шафи Вазех: [о жизни и творчестве извест-ного азербайджанского просветителя] / Эллада Герайзаде // История азербайджанской литературы: Учебное пособие для студентов Бакинского славянского университета с русским языком обучения (2-часть): курс лекций / Э.Герайзаде.- Баку, 2006.- С.17-23.

2007

753. Рустамзаде, П. Затворник из Гянджи / Панах Рустамзаде // World of Azerbaijan.- 2007.- № 22.- С.80-85.

2012

754. В Баку прошла выставка Мирза Шафи Вазех – 218: [о мероприятии в Центральной библиотеке Бинагады] // Эхо.- 2012.- 1 сентября.- С.11.

755. Камилла. Мирза Шафи Вазех – 218: Под таким названием состоялась выставка, посвященная поэту, извест-ному как Мудрец из Гянджи / Камилла // Зеркало.- 2012.- 4 сентября.- С.8.

2014 756. О проведении 220-летнего юбилея Мирзы Шафи

Вазеха: Распоряжение Президента Азербайджанской Респуб-лики; Баку, 3 февраля 2014 года // Бакинский рабочий.- 2014.- 4 февраля.- С.2.

***

757. Алиев, И. Копия рукописей Вазеха: [привезены из Германии] / И.Алиев // Зеркало.- 2014.- 10 апреля.- С. 8.

Mirzə Şəfi Vazeh

224

758. Алиева, С. Юбилей поэта в Азербайджане будет проведен / С.Алиева // Зеркало.- 2014.- 6 февраля.- С.8.

759. В столицу доставлены копии рукописей Мирзы Шафи Вазеха: [из Германии] // Ежедневные новости.- 2014.- 11 апреля.- С.10.

760. Готов сайт о жизни и творчестве Мирзы Шафи Вазеха: [в Гянджинском отделении НАНА] // Неделя.- 2014.- 16 мая.- С.3.

761. Мамедова, Л. Азербайджанские книги во Франк-фурте: В Германии проходит крупнейшая книжная ярмарка мира Frankfurter Buchmesse / Лятифа Мамедова // Эхо.- 2014.- 10 октября.- С.10.

762. Накануне юбилея: [о подготовке к юбилею Мирзы Шафи Вазеха в городе Гянджа] // Зеркало.- 2014.- 27 февра-ля.- С. 8.

763. Султанова, И. Юбилей поэта: В Азербайджане гото-вятся к проведению 220-летнего юбилея Мирзы Шафи Вазе-ха / И.Султанова // Эхо.- 2014.- 6 сентября.- С.9.

764. Участвуем на книжной выставке во Франкфурте // Неделя.- 2014.- 10 октября.- C.19.

765. Фейзуллаева, А. Мудрец из Гянджи: Песни Мирзы Шафи звучат на языках народов Азии и Европы / Аида Фейзуллаева // Каспiй.- 2014.- 17 мая.- С.19.

766. Юсифов, М. Жизнь и творчество Мирза Шафи Вазеха / Мубариз Юсифов // Mirzə Şəfi Vazeh 220 / М.Юсиф-ов.- Баку, 2014.- C.40-79. Текст на азерб., рус., англ., франс. и немец. языках.

2015 767. Гусейнова, Т. Мирза-Шафи! Твоих стихов cтруится

аромат - ...: Свои произведения известный азербайджанский поэт, мыслитель и просветитель Мирза Шафи Вазех создавал на азербайджанском и фарсидском языках / Тамилла Гусейн-ова // Эхо.- 2015.- 7 октября.- С.5.

Bibl ioqrafiya

225

768. Поставленные задачи выполнены: [заседание НАНА] // Вышка.- 2015.- 6 марта.- С.6.

2016 769. Мирза Шафи Вазех (1794-1852) // Литературно-

художественные истоки Азербайджанского мультикульту-рализма / Бакинский Международный Центр Мультикуль-турализма; науч. ред. К.Абдулла (предисл., послесл.); сост. М.Нагисойлу, Ф.Алекберли, А.Багиров, И.Гулиев; пер. В.Бартольда и др.- Книга 1.- Баку, 2016.- С.132-133

2017 770. Бабаева, Н. Палаты его поэзии будут стоять вечно /

Наталья Бабаева // Мир литературы.- 2017.- № 9 (123), ноябрь.- С.3.

771. Поездка Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Гянджу: Президент Ильхам Алиев принял участие в от-крытии музея Мирзы Шафи Вазеха в Гяндже: [10 ноября 2017 г.] // Бакинский рабочий. - 2017.- 11 ноября, № 206.- С. 6.

2018

772. Иманова, С. «Не верю я ни в какую ложь»... / Севиндж Иманова // Мир литературы.- 2018.- № 11 (135), ноябрь. - С.5-6.

2019

773. Архивы истории: Мирза Шафи Вазех: поэт, прос-лавивший восток // Новое время.- 2019.- 17 апреля.- С.13.

774. Бабуллаоглу, С. Предисловие: к первому изданию «Полного собрания сочинений Мирзы Шафи Вазеха» / Салим Бабуллаоглу; пер. с азерб. П.Ахундовой // Полное собрание сочинений / Мирза Шафи Вазех; в рамках проекта “Xalq Emaneti”.- Баку,2019.- С. 6-19.

775. Ислам, А. Путь, равный 170 годам: Уникальный трехтомник Xalq Bank посвящен Мирза Шафи Вазеху:

Mirzə Şəfi Vazeh

226

[Вазех, Мирза Шафи – 225] /Афет Ислам // Каспiй.- 2019. - 26 июня. - С.12-13.

776. Кязимова, С. Мудрец из Гянджи: Восемнадцатое издание «Народного достояния» посвящено Мирзе Шафи Вазеху / Самира Кязимова // Азербайджанские известия.- 2019. - 29 июня. - С.3.

777. Презентация полного собрания сочинений Мирзы Шафи Вазеха: [в рамках проекта “Xalq Emaneti”] // Неделя.- 2019.- 28 июня.- С.19.

Bibl ioqrafiya

227

Мирза Шафи Вазех в литературе

1893 778. Раффи (Мелик-Акопян А.) Гарем: Повесть / Раффи

(Мелик-Акопян А.) // Армянские беллетристы; пер. Е.Некра-совой / Раффи (Мелик-Акопян А.).- Москва, 1893.- Т.1.- С.129-161.

1941

779. Рафили, М. Сабухи: Сценарий: О дружбе и влиянии Мирза Шафи Вазеха на М.Ф.Ахундова / М.Рафили // Литера-турный Азербайджан.- 1941.- № 4.- С.18-49.

1966 780. Раффи (Мелик-Акопян А.). Гарем и другие расска-

зы / Раффи (Мелик-Акопян А.); пер. с арм. С.Хитаровой.- Ереван, 1966.- С.128-199.

1974

781. Мустафаев, Ф. Во глубине сибирских руд: [эссе о поэте Михаиле Ларионовиче Михайлове, переводчике стихов М.Ш.Вазеха] / Фаик Мустафаев // Баку.- 1974.- 22 ноября.

1975 782. Мустафаев, Ф. Пробиться словом сквозь стены (Эс-

се) / Фаик Мустафаев // Молодежь Азербайджана.- 1975.- 26 августа, 2 сентября.

1978

783. Халил, З. Читая Мирза Шафи Вазеха: стихи / Зейнал Халил; пер. В.Зайцева // Литературный Азербайджан.- 1978.- № 8.- С.108-116.

Mirzə Şəfi Vazeh

228

1981 784. Мустафаев, Ф. Пробиться словом сквозь стены:

Этюды о Мирза-Шафи Вазехе / Ф.Мустафаев // Силуэты времени / Ф.Мустафаев.- Баку, 1981.- С.134-164.

1983 785. Хазри, Н. Пъедестал без памятника: [поэма в прозе]

/ Наби Хазри; пер. с азерб. С.Мамедзаде // Дружба народов.- 1983.- № 11.- С.86-130.

1984

786. Пъедестал без памятника: [о пьесе Мирза Шафи Вазеха, к 60-летию со дня рождения Наби Хазри] / Р.Азизов // Слово о поэте / Р.Азизов.- Баку, 1984.- С. 50-58.

1991

787. Хазри, Н. Пъедестал без памятника: Повесть о М.Ш.Вазехе / Наби Хазри; пер. с азерб. С.Мамедзаде // Та далекая ночь / Н.Хазри.- Москва, 1991.- С. 94-162.

Bibl ioqrafiya

229

Ноты песен на слова М.Ш.Вазеха

1870

788. 24 песни и романса для пения с фортепиано. Тетр. 2: Соч. 34 / Антон Григорьевич Рубинштейн; Муз. А.Рубинштейна.- Москва: П.И. Юргенсон, 1870.- 13 с.

1878

789. Клубится волною: № 9 из Персидских песен А.Ру-бинштейна: для меццо-сопрано или баритона [с сопровожде-нием фортепиано: h-e2: op. 34] / A.Rubinstein.- Москва: собс-твенность издателя П.Юргенсона, ценз. 1878.- 3 с.

1880

790. 12 персидских песен и романсов: Для низкого голоса с фп.: Op. 34, № 7-12. - Москва: П. Юргенсон, ценз. 1880.- 17 с.

791. Не будь суровой: № 11 из Персидских песен А.Рубинштейна: для меццо-сопрано или баритона [с сопро-вождением фортепиано: h-e2]: op. 34 / A.Rubinstein.- Москвf: собственность издателя П. Юргенсона, ценз. 1880.- 3 с.

792. Персидские песни: для низкого голоса [с сопровож-дением фортепиано]: соч. 34, тетр. 1, № 1-6 / муз. А.Рубин-штейна; пер. П.Чайковского.- Москва: собственность издате-ля П.Юргенсона, [1905-1906], ценз. 1880.- 14 с., вокал. партии к № 1, 3, 5 (4 с.)

793. Нераспустившийся цветочек: Из персидских песен А.Рубинштейна: Op. 34: Для меццо-сопрано или баритона с ф-п.- Москва: Юргенсон, ценз. 1880.- 3 с.

794. Скинь чадру с головы: № 7 из Персидских песен А.Рубинштейна: для меццо-сопрано или баритона [с сопро-

Mirzə Şəfi Vazeh

230

вождением фортепиано: es1-es2]: op. 34, Heft 2 / A.Rubin-stein.- Москва: собственность издателя П.Юргенсона, ценз. 1880.- 3 с.

795. Создатель: № 12 из Персидских песен А.Рубин-штейна: для меццо-сопрано или баритона [с сопровождением фортепиано: des1-f2]: op. 34 / A.Rubinstein.- Москва: собс-твенность издателя П.Юргенсона, ценз. 1880.- 3 с.

1881

796. 12 персидских песен и романсов № 1: Зулейка: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1 с.).

797. 12 персидских песен и романсов № 2: Как на земле: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1 с.).

798. 12 персидских песен и романсов № 3: Как увижу твои ножки: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чай-ковского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1 с.).

799. 12 персидских песен и романсов № 4: Розан: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковского.- Москва: П. Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с.

800. 12 персидских песен и романсов № 5: Тому, кто хочет жить: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 5 с., 1 парт. (2 с.).

801. 12 персидских песен и романсов № 6: Нас по одной дороге: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайков-ского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 1 с., 1 парт. (1 с.).

802. 12 персидских песен и романсов № 7: Скинь чадру с головы: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайков-ского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1 с.).

803. 12 персидских песен и романсов № 8: Не распус-тившийся цветочек: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1).

Bibl ioqrafiya

231

804. Клубится волною: Из Персидскихпесен: Для высо-кого голоса с сопровожд. ф-п.; d.1-f.2: Op. 34, № 9.- Москва: Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с.

805. 12 персидских песен и романсов № 10: Над морем солнце: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайков-ского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с.

806. 12 персидских песен и романсов № 11: Не будь су-рова: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайковско-го.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с., 1 парт. (1 с.).

807. 12 персидских песен и романсов № 12: Велел соз-датель: Для высокого голоса с фп.: Op. 34 / Пер. П.Чайков-ского.- Москва: П.Юргенсон, ценз. 1881.- 3 с.

808. Персидские песни [Ноты]: для высокого голоса [с сопровождением фортепиано]: соч. 34, тетр. 2, № 7-12 / муз. Антона Рубинштейна; пер. П.Чайковскаго.- Москва: у П.Юргенсона, ценз. 1881.- 13 с., вокал. партии к № 7-9, 11 (4 с.); 34 см.- (Романсы и песни) / соч. А.Рубинштейна; № 7-12).

1896

809. Персидские песни: для высокого голоса [с сопро-вождением фортепиано]: соч. 34, тетр. 1, № 1-6 / муз. А.Ру-бинштейна; пер. П.Чайковского.- Москва; Лейпциг: собст-венность издателя П.Юргенсона, [1905-1918], ценз. 1896.- 13 c., вокал. партии к № 1-3, 5-6 (5 с.).

1911 810. Над морем солнце: № 10 из Персидских песен А.Ру-

бинштейна: для м[еццо]-сопрано или баритона [с сопровож-дением фортепиано: h-e2]: op. 34 / A.Рубинштейн.- В Мос-кве: собственность издателя П.Юргенсона, [1911-1914].- 3 с.

1924

811. Клубится волною: Из персидских песен А.Рубин-штейна: Для меццо-сопрано с ф.-п.: Соч. 34, № 9.- Москва: Гос. изд-во. Муз. сектор, 1924.- 3 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

232

812. Не будь суровой № 11: Из Персидских песен: Мец-цо-сопрано с ф.-п.: Op. 34.- Москва: Гос. изд-во. Муз. сектор, 1924.- 3, 1 с.

1925

813. Скинь чадру с головы...: Из персидских песен А.Рубинштейна: Op. 34, № 7: Меццо-сопрано с ф.-п.- Мос-ква: Гос. изд-во. Муз. сектор, 1925.- 3 с.ещё.

1930

814. Персидская песнь № 3 / В перелож. для духового оркестра А.Чеснокова.- Москва: Гос. изд-во. Музык. сектор, 1930.- 9 с.

1939

815. Клубится волною: (Из цикла Персидские песни): Для среднего голоса с сопровожд. ф.-п.: Соч. 34: h-e.2.- М; Л: Искусство, 1939.- 3, 1 с.

1941

816. Клубится волною: (Из цикла Персидские песни): Для среднего голоса с сопровожд. ф.-п.: Соч. 34: h-e.2.- М; Л: Гос. муз. изд-во, 1941.- 3, 1 с.

1944

817. Рубинштейн, Антон Григорьевич (1829-1894.). Романсы для пения с фортепиано Ред. М. Иорданский; Сост. сборника М. Рудановская.- Москва: Всесоюз. упр. по охране авт. прав. Отд. распространения, 1944.- 23 с.

1946

818. Клубится волною: Из цикла Персидские песни: Романс для среднего голоса с ф.-п.: Соч. 34.- М; Л: Гос. муз. изд-во, 1946.- 3, 1 с.

Bibl ioqrafiya

233

1948 819. Клубится волною: (из цикла Персидские песни):

для голоса и фортепиано: [h-e2: op. 34 № 9] / муз. А.Рубин-штейна.- Москва; Ленинград: Гос. муз. изд-во, 1948.- 3 с.

1960

820. Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи: Для голоса с малым симфоническим оркестром: Партитура / композитор Антон Рубинштейн; на слова Мирза Шафи; (в переводе Ф.Боденштедта); публикация, предисл. и ред. Л.Баренбойма.- Ленинград: Музыка,1960.- 66, [1] с.-Текст на нем. яз. В конце приложен текстна нем. яз. и на рус. яз. Из содержания: Ах, сравню ль тебя с небесным ангелом; Как солнце небесам, ты свет; Как увижу твои ножки я; Мне розан жалобно сказал; Тому, кто хочет жить легко; Нас по одной дороге; Скинь чадру с головы! Что ты прячешь лицо?; Нераспустившийся цветочек; Клубится волною кипучею Кур; Над морем солнце блещет; Не будь сурова, милый друг; Велел создатель солнцу

1963

821. Клубится волною: Из цикла Персидские песни: Для баритона в сопровожд. ф.-п.; h-e.2 / Послесл. Ю.Якушева.- Москва: Музгиз, 1963.- 4 с.

1968

822. Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи: Для голоса с малым симфоническим оркестром: Партитура / композитор Антон Рубинштейн; на слова Мирза Шафи; (в переводе Ф.Боденштедта); публикация, предисл. и ред. Л.Баренбойма.- Ленинград: Музыка,1968.- 66, [1] с.- Текст на нем. яз. В конце приложен текст на нем. яз. и на рус. яз. Из содержания: Ах, сравню ль тебя с небесным анге-лом; Как солнце небесам, ты свет; Как увижу твои ножки я; Мне розан жалобно сказал; Тому, кто хочет жить легко; Нас

Mirzə Şəfi Vazeh

234

по одной дороге; Скинь чадру с головы! Что ты прячешь лицо?; Нераспустившийся цветочек; Клубится волною кипу-чею Кур; Над морем солнце блещет; Не будь сурова, милый друг; Велел создатель солнцу

823. Персидская песня (Клубится волною) /сл. Мирзы Шаффи Вазеха; пер. П.И.Чайковского; композитор А.Рубин-штейн // Персидская песня: (Клубится волною…). Баллада: Для баса в сопровождении фортепиано / Антон Рубинштейн; слова Мирзы-Шаффи; нем. пер. Ф.Боденштедта; пер. П.И. Чайковского.- М.: Музыка, 1968.- С. 2-3.

1979

824. Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи: Для голоса с малым симфоническим оркестром: Партитура / композитор Антон Рубинштейн; на слова Мирза Шафи; (в переводе Ф.Боденштедта); публикация, предисл. и ред. Л.Баренбойма.- Ленинград: Музыка, 1979.- 66, [1] с.- Текст на нем. яз. В конце приложен текст на нем. яз. и на рус. яз. Из содержания: Ах, сравню ль тебя с небесным ангелом; Как солнце небесам, ты свет; Как увижу твои ножки я; Мне розан жалобно сказал; Тому, кто хочет жить легко; Нас по одной дороге; Скинь чадру с головы! Что ты прячешь лицо?; Нераспустившийся цветочек; Клубится волною кипучею Кур; Над морем солнце блещет; Не будь сурова, милый друг; Велел создатель солнцу

1980

825. Кура у ног моих / Сл. М.Ш. Вазеха; пер. Н.Гребне-ва; композитор Л.Вайнштейн // Я верю: сборник избранных песен для голоса с фортепиано / Л.Вайнштейн.- Баку: Ишыг, 1980.- С.26-27.

1988

826. Море моих песен: романс-баллада / сл. М.Ш.Вазех; композитор Рашид Эфендиев (Насибоглы).- Баку, 1988.- 6 с.: ноты.- Текст на рус. языке кирил.

Bibl ioqrafiya

235

2005 827. Искусство концертмейстера. Основные репертуар-

ные произведения пианиста-концертмейстера: Учебное посо-бие для музыкальных вузов. 3 курс (1 семестр) / В.Чачава.- Санкт-Петербург: Композитор, 2005.- 134 с.

В книге: 12 песен Мирзы-Шафи. Персидские песни. Пе-ревод Ф.Боденштедта. Перевод с немецкого Π.И.Чайковско-го- Клубится волною [С.127].

Mirzə Şəfi Vazeh

236

Звукозаписи

1976 828. Зулейха: романс русского композитора: из Персид-

ских песен / сл. Мирзы Шафи; пер. Ф.Боденштедта - П.Чай-ковского // Катульская Елена Клементьевна. Е.К. Катульская, сопрано [Звукозапись]: [концерт] / партия фп. Б.Юртайкин.- Арх. записи 1946-1951 гг. Реставрация 1976 г. / Ред. Г.Ковалевский.- Москва: Мелодия, [1976] (Апрелевк).

1982

829. Зулейха: из Персидских песен / сл. М.Шафи; пер. Ф.Боденштедта - П.Чайковского // Долуханова, Зара. Зара Долуханова, сопрано [Звукозапись]: [концерт] / [сопровожд.] В.Хвостин, фп.- Москва: Мелодия, 1982.

830. Как увижу твои ножки: из Персидских песен / сл. М.Шафи; пер. Ф.Боденштедта - П.Чайковского // Долуханова Зара. Зара Долуханова, сопрано: [концерт] / [сопровожд.] В.Хвостин, фп.- Москва:Мелодия, 1982.

831. Клубится волною кипучею Кур: из Персидских песен / сл. М. Шафи; пер. Ф.Боденштедта - П.Чайковского // Долуханова Зара. Зара Долуханова, сопрано: [концерт] / [сопровожд.] В.Хвостин, фп.- Москва: Мелодия, 1982.

832. Нас по одной дороге: из Персидскихпесен / сл. М.Шафи; пер. Ф.Боденштедта - П.Чайковского // Долуханова Зара сопрано: [концерт] / [сопровожд.] В.Хвостин, фп.- Москва: Мелодия, 1982.

***

833. Дано природой солнцу // Рубинштейн Антон Гри-горьевич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва : Мелодия, б.г.

Bibl ioqrafiya

237

834. Зулейка // Рубинштейн, Антон Григорьевич. Пер-сидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; перевод П.Чай-ковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п..- Москва: Мелодия, б.г.

835. Как солнце небесам // Рубинштейн Антон Григорье-вич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; пер. П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва : Мелодия, б.г.

836. Как увижу твои ножки // Рубинштейн Антон Гри-горьевич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

837. Клубится волною кипучею Кур // Рубинштейн Антон Григорьевич. Персидские песни: соч. 34 / Слова Мирза-Шафи; пер. П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва : Мелодия, б.г.

838. Клубится волною кипучею Кур: (из Персидских песен) / Антон Рубинштейн; слова Мирзы Шафи // Эйзен, Артур [Концерт] / исп.: А.Эйзен, бас; Секстет солистов Оркестра Большого театра СССР.- Москва : Мелодия, б.г.

839. Мне розан жалобно сказал // Рубинштейн Антон Григорьевич. Персидские песни: соч. 34 / Слова Мирза-Шафи; пер. П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

840. Над морем солнце // Рубинштейн Антон Григорь-евич. Персидские песни: соч. 34 / Слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

841. Нас по одной дороге // Рубинштейн Антон Григорь-евич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; пер. П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

842. Не будь сурова // Рубинштейн Антон Григорьевич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; пер. П.Чай-

Mirzə Şəfi Vazeh

238

ковского; исп: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

843. Нераспустившийся цветочек // Рубинштейн Антон Григорьевич. Персидские песни: соч. 34 / слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

844. Персидская песня // Шаляпин Федор Иванович. [Концерт].- Апрелевка: Апр. з-д, б.г.

845. Персидские песни: соч. 34 / Антон Рубинштейн; слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф-п.- Москва: Мелодия, б.г.- 1 грп.: 33 об/мин, моно.

846. Рубинштейн, А. Персидская песня (№ 9): из цикла Персидские песни / Антон Рубинштейн; слова Мирзы-Шафи; пер. К.Сакалаускайте // Сипарис, Римантас. [Концерт] / исп.: Р.Сипарис, бас; H.Znaidzilauskaité, ф-но; Оркестр Гос. акад. театра оперы и балета Лит. СССР, дирижер R.Geniušas.- Москва: Мелодия, б.г.

847. Скинь чадру с головы // Рубинштейн Антон Гри-горьевич. Персидские песни: соч. 34 / Слова Мирза-Шафи; перевод П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

848. Тому, кто хочет жить легко // Рубинштейн Антон Григорьевич. Персидские песни: соч. 34 / Слова Мирза-Шафи; пер. П.Чайковского; исп.: Б.Гмыря, бас, Лев Острин, ф.-п.- Москва: Мелодия, б.г.

Bibl ioqrafiya

239

Диссертации и авторефераты

1947 849. Сеидов, А.Ю. Основные представители педаго-

гической мысли Азербайджана в XIX века: (Тезисы докт. дис.) / А.Ю.Сеидов; Министерство просвещения АзССР, Азербайджанский государственный педагогический институт им. В.И.Ленина.- Баку, 1947.- 16 с.

В диссертации освещается также просветительско-педагогическая деятельность Мирза Шафи Вазеха.

1955

850. Касумзаде, Ф. (Касимов). История развития реалис-тическо-демократического направления в азербайджанской литературе XIX века: автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук / Фейзулла Касумзаде (Касумов); ФГУ им. С.М.Кирова.- Баку, 1955.- 43 с.

Вторая глава диссертации посвящена рассмотрению просветительского движения в азербайджанской литературе и анализу творчества ранних просветителей: А.Бакиханова, И.Куткашенского и Мирза Шафи Вазеха.

1957

851. Негмат-заде, Т. Вазех и его творчество: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата фи-лологических наук / Т.Негмат-заде.- Сталинабад, 1957.- 21 с.

1969

852. Садыхов, М. Азербайджан и русская литература первой половины XIX века: автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук / Муртуз Садыхов; АН АзССР, Институт литературы и языка им. Низами.- Баку, 1969.- 89 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

240

1971 853. Гараев, Н.С. Азербайджанские литературные медж-

лисы XIX века: автореферат диссертации на соискание уче-ной степени кандидата филологических наук / Н.С.Гараев; АН АзССР. Институт литературы им. Низами.- Баку: Элм, 1971.- 33 с.

В первой главе диссертации большое внимание уделено литературному меджлису Дивани-Хикмет, который был соз-дан в связи с деятельностью Мирза Шафи и раскрывается его творческая деятельность.

1978

854. Байрамов, А. Исследование о Мирзе Шафи Вазехе на основе сопоставительного анализа советских и немецких источников: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук / Акиф Байрамов; АН АзССР. Институт литературы им. Низами..- Баку, 1978.- 22 с.

855. Байрамов, А. Исследование о Мирзе Шафи Вазехе на основе сопоставительного анализа советских и немецких источников: диссертация... кандидата филологических наук: 10.01.03 / Акиф Байрамов; АН АзССР. Институт литературы им. Низами.- Баку, 1978.- 172 с.

1980 856. Гусейнова, С. Пути обогащения словарного запаса

студентов русского сектора вузов Азербайджанской ССР в процессе преподавания азербайджанского языка: диссер-тация... кандидата педагогических наук / Солмаз Гусейнова.- Баку, 1980.- 175 c.: илстр.

Из книги: Среди учебных книг выделялся учебник тюрк-ского языка, составленный учителем Тифлисской гимназии И.Григорьевым совместно с Мирзой Шафи Вазехом. С по-мощью этого учебника появилась возможность проводить большую словарную работу [С.14-15].

Bibl ioqrafiya

241

1981 857. Арзуманов, В. Азербайджанско-прибалтийские ли-

тературные связи: диссертация... доктора филологических наук: 10.01.03, 10.01.02 / Вагиф Арзуманов.- Баку, 1981.- 384 c.

Цитаты из текста: У эстонцев наиболее популярным и любимым восточным поэтом был Мирза Шафи Вазех (1794-1852). Творчество Мирза Шафи – один из ярких перио-дов ранней азербайджанской литературы. Перевод Песен Мирза Шафи, стихи Мирза Шафи вскоре вышли на француз-ском, английском, шведском, голландском, датском, испан-ском, португальском, русском языках. Я.Яунсудрабинь пере-вел несколько стихотворений Мирза Шафи. Три стихотворе-ния Мирза Шафи Я.Яунсудрабинь опубликовал, еще когда он жил в Баку [С.27, 78].

858. Мамедов, А.С. Свободомыслие азербайджанских просветителей и его роль в развитии национальной культу-ры: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата философских наук / А.С.Мамедов; МГУ им. М.Ф.Ломоносова.- Москва, 1981.- 14 с.

В диссертации исследуется антирелигиозное свободо-мыслие эпохи Просвещения, выражение в творчестве выдаю-щихся представителей общественно-политической и фило-софской мысли азербайджанского народа – Мирза Шафи Вазеха, А.К.Бакиханова, М.Казем-Бека, М.Ф.Ахундова и Г.Б.Зардаби.

1983

859. Агаев, И. Сатирический журнал Молла Насреддин и проблемы идейно-художественного развития азербайджан-ской литературы начала XX века: диссертация... доктора фи-лологических наук: 10.01.03 / Ислам Агаев.- Баку, 1983.- 307 c.

Цитаты из текста: Мир за Шафи Вазех (1794-1852), Бабабек Шакир (1769-1844), Мирза Бахыш Надим (1785-1880). Именно эти поэты принесли в азербайджанскую лите-ратуру [С.26].

Mirzə Şəfi Vazeh

242

860. Новрузов, Р. Художественный перевод как форма межнациональных литературных взаимосвязей (на материале русской и азербайджанской литератур XIX века): Диссерта-ция... кандидата филологических наук: 10.01.08. / Рафик Нов-рузов.- Баку, 1983.- 177 c.: ил.

Цитаты из текста: Переводы принадлежат известно-му переводчику Фридриху Боденштедту. Среди его много-численных переводов следует отметить переводы из Мирза Шафи Вазеха. Мирза Шафи, учитель городского училища, давал уроки восточных языков жившему и работавшему в 40-х годах в Тифлисе Ф.Боденштедту. Благодаря азербай-джанскому поэту вышла книга Боденштедта Тысяча один день на Востоке (1850). Основное место в ней заняли перево-ды стихотворений Мирзы Шафи. Переводы Мирзы Шафи принесли немецкому переводчику исключительный успех. В последующие годы они вышли отдельным сборником и выдержали многочисленные издания [С.74,113,169].

861. Тагиев, А. Критика антикоммунистических фальси-фикаций развития культуры и языков народов СССР (на примере азербайджанской социалистической нации): Диссер-тация... кандидата философских наук: 09.00.02. / Аликрам Тагиев.- Баку, 1983.- 184 c.: ил.

Цитаты из текста: Творческое наследие азербайджан-ского поэта, просветителя Мирза Шафи Вазеха. За годы Со-ветской власти проделана огромная работа по изучению, изданию и популяризации его наследия [С.47].

1984

862. Мехтиев, А.С. Классическая азербайджанская поэ-зия (XIX - начало XX века) и устное народное творчество: диссертация... доктора филологических наук: 10.01.03, 10.01.09. / Али Саледдин Мехтиев.- Баку, 1984.- 368 c.: ил.

Цитаты из текста: Полюбилась, что исполнялась ашугами на всех меджлисах. Беки и ханы щедро награждали деньгами исполнителей этой песни... Песни, подобные песне

Bibl ioqrafiya

243

о Фатьме, относящиеся Мирза Шафи. Была восстановлена справедливость. Ценную исследовательскую работу провели Г.Хусейнов, Ф.Касумзаде, А.О.Маковельский и другие [С.98, 131, 277].

863. Шарифов, К. Абд ал-Гани Нухави Халисакарызаде и его литературно-текстологическая деятельность: Диссерта-ция... кандидата филологических наук: 10.01.03/ Кямандар Шарифов.- Баку, 1984.- 186 c.: ил.

Цитаты из текста: Кудси (1794-1787), Мирза Шафи Вазеха (1794-1852), Исмаил-бека Куткашенского (1806-1861), Касум-бека Закира (1784-1857), Мирза Джафара Топ-чибашева (1790-1869), Мирза Казем-бека (1802-1870) и др. Это поколение, принеся в азербайджанскую науку и литера-туру новый дух, новый стиль…. Песни Мирза-Шафи вышли в Берлине на немецком, а затем и на других западных языках [С.18].

1987

864. Мустафаев, Р. Мирза Шафи Вазех и русская литера-турная общественность второй половины XIX века: автоф. дисст. кандитата филолог. наук: 10.01.03 /Ровшан Мустафа-ев.- Баку, 1987.- 23 с.

865. Мустафаев, Р. Мирза Шафи Вазех и русская литера-турная общественность второй половины XIX века: диссер-тация... кандидата филологических наук: 10.01.03 / Ровшан Мустафаев.- Баку, 1987.- 187 с.

1990

866. Мамеджанова, Н. Традиции поэтов некрасовской школы и азербайджанская литература: автореферат диссерта-ции на соискание ученой степени кандидата филологических наук: 10.01.01/ Наида Мамеджанова.- Баку, 1990.- 20 c.: ил.

Цитаты из текста:Другой поэт некрасовской школы М.Л.Михайлов. Речь идет главным образом о переведенных им стихотворениях азербайджанского поэта прошлого века

Mirzə Şəfi Vazeh

244

Мирза Шафи Вазеха. Таким образом, наблюдая распростра-нение и восприятие поэтов некрасовской школы в Азербай-джане [С.12, 18-19].

1992

867. Ганиева, Р. Восточный ренессанс и его традиции в тюрских литературах: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук: 10.01.03 / Резеда Ганиева.- Казань, 1992.- 38 c.: ил.

Автор неоднократно ссылается на философские, литера-турно-эстетические взгляды Вазеха [С.43].

2000

868. Алиев, А. Межпредметные связи как средство интенсификации изучения текстов на уроках русского языка в азербайджанской школе: диссертация... кандидата педаго-гических наук:13.00.02 / Афиз Алиев.- Махачкала, 2000.- 146 с.

В диссертации есть общие сведения о Мирзе Шафи Вазехе [С. 47, 68, 90].

2002

869. Алиев, Г. Художественное творчество в контексте взаимодействия культур: На материале хореографического искусства Азербайджана: диссертация... доктора культуроло-гических наук: 24.00.01 / Гумет Алиев.- Москва, 2002.- 277 с.

Цитаты из текста: Персидские песни А.Рубинштейна созданы на стихи азербайджанского поэта Мирзы Шафи... Азербайджанские песнистановятся популярными [С.145].

2003

870. Круглова, Л. Лирика М.Ю.Лермонтова в Германии: Проблемы восприятия и перевода: диссертация... кандидата филологических наук: 10.02.20 / Людмила Круглова.- Томск, 2003.- 200 с.

Bibl ioqrafiya

245

Цитаты из текста: Боденштедт брал уроки персид-ского и азербайджанского языков, занимался изучением восточных языков, собирал народные песни, записывал древ-ние сказания, легенды. Его учителем был известный восточ-ный поэт, ученый и философ Мирза-Шафи Садых-Оглы Ганджинский (1792-1852). Но широкую известность ему при-несла книга Песни Мирзы-Шафи, изданная впервые в 1851 г. Деккерским книжным домом и выдержавшая Мирзы-Шафи имени [С.34, 185].

2004 871. Беленькая, И. Темы Испании и Востока в русской

камерно-вокальной лирике XIX века: к проблеме своего и чужого: диссертация... кандидата искусствоведения: 24.00.01 / Изабелла Беленькая.- Владивосток, 2004.- 171 с.: ил.

Цитаты из текста: Песни на стихи азербайджанского поэта первой половины XIX века Мирзы Шафи Вазеха. Развитие восточных образов можно обнаружить в камерно-вокальном творчестве [С.51].

2009 872. Здорова, С.В. Проблема музыкально-эстетического

воспитания студентов гуманитарных вузов: диссертация... кандидата педагогических наук: 13.00.02 / Здорова Светлана Викторовна; [Моск. гор. пед. ун-т Ком. образования Прави-тельства Москвы].- Москва, 2009.- 250 с.: ил.

Цитаты из текста: Использовал в русском музыкаль-ном творчестве стихи великого азербайджанского поэта Мирзы Шафи Вазеха (в переводе П.И. Чайковского) [С.41].

2011

873. Минина, С. П. (филолог). И.С.Тургенев и Л.Пич: взаимодействие творческих индивидуальностей: диссерта-ция... кандидата филологических наук: 10.01.01 / Минина Светлана Павловна; [Место защиты: Ставроп. гос. ун-т].- Ставрополь, 2011.- 267 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

246

Цитаты из текста: Поэтов русской и украинской на-родной поэзии, переложения и подражания лирике азер-байджанского учёного и поэта Мирзы-Шафи Вазеха (1796-1852). В XIX веке [С.53].

874. Митина, А.О. Оркестровая песня в русской музыке XIX – начала XX века: диссертация... кандидата искусствове-дения: 17.00.02 / Митина Ассоль Олеговна; [Место защиты: Моск. гос. консерватория им. П.И.Чайковского].- Москва, 2011.- 231 с.: ил.

Цитаты из текста: А. Рубинштейн. Двенадцать песен на слова Мирзы Шафи, предисловие Л.А.Баренбойма к изда-нию: Рубинштейн А.Г. Двенадцать песен на слова Мирза Шафи (в переводе Ф. Боденштедта). В 1850 году в Германии Фридрих Боденштедт издал книгу на немецком языке 1001 день на Востоке (Tausend und ein Tag im Orient) и еще через год Песни Мирзы Шафи (Die Lieder des Mirza-Schaffy). Значительная часть первой и вся вторая книга содержали переводы на немецкий язык стихов азербайджанского поэта [С.2, 5, 86].

875. Рахимова, Д.А. Ориентализм в музыке С.В.Рахма-нинова: диссертация... кандидата искусствоведения: 17.00.02 / Рахимова Дильбар Абдурахмановна; [Место защиты: Рос. гос. пед. ун-т им. А.И. Герцена].- Санкт-Петербург, 2011.- 224 с.: ил.

Цитаты из текста: Вокальный цикл на стихи восточ-ного поэта. Это Персидские песни (1854) - цикл из 12 песен на стихи азербайджанского поэта Мирзы Шафи Вазеха [С. 41].

876. Скирдова, А. Лирические оперы А.Г.Рубинштейна в контексте эволюции жанра: диссертация... кандидата ис-кусствоведения: 17.00.02 / Скирдова Анна Александровна; [Место защиты: Рост. гос. консерватория им. С.В. Рахмани-нова].- Ростов-на-Дону, 2011.- 219 с. : ил

Цитаты из текста: Был создан вокальный цикл Две-надцать песен на стихи Мирза-Шафи в переводе Ф.Боден-

Bibl ioqrafiya

247

штедта, впоследствии получивший название Персидские песни 29 [С.80].

2013

877. Ващенко, И.В. Художественный мир Пауля Хейзе: на материале новеллистики: диссертация... кандидата фило-логических наук: 10.01.03 / Ващенко Ирина Вениаминовна; [Место защиты: Нижегор. гос. ун-т им. Н.А.Добролюбова].- Орск, 2013.- 191 с.

Цитаты из текста: Стихи, умело вкрапленные в ткань повествования, отчасти принадлежали перу Мирзы Шафи, отчасти самому Боденштедту. Успех этих стихотворений побудил Боденштедта издать их отдельно. Так родилась книга Песни Мирзы Шафи (Lieder des Myrza Schaffy, 1851), которая приобрела широкую международную популярность [С.38]/

Mirzə Şəfi Vazeh

248

IV Hissə Digər xarici dillərdə

Alman dilində

Əsərləri

1851

878. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Berlin: Deker, 1851.- 168 s.

1853

879. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 2-ci nəşri.- Berlin, 1853.- 184 s.

1954-1856

880. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- İxtisarla 3-cü, 4-cü nəşri.- Berlin, 1854-1856.- 192 s.

1957-1859

881. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- İxtisarla 5, 6-cı nəşri.- Berlin, 1857, 1859.- XXIV.- 200 s.

1860-1861

882. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 7-ci nəşri. Berlin, 1860.- XXIV.- 176 s.

883. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 8-10-cu nəşri.- Berlin, 1860-1861.- XXIV.- 176 s.

1862-1864.

884. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 11-14-cü

Bibl ioqrafiya

249

nəşri.- Berlin: Diamantausqabe, 1862-1864.- XXIV.- 198 s. 885. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Berlin:

Sedes-Ausqabe, 1862.- 218 s. (Kiçikformatlı nəşr).

1865 886. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 15-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe, 1865.- XXIV.- 224 s. 887. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 16-19-ci

nəşr.- Berlin: Diamantausqabe, 1865-67.- XXIV.- 198 s.

1867-1868 888. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 20-21-ci nəşr

Berlin, 1867-1868.- XXIV.- 198 с.

1869-1873 889. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 22-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe, 1869.- XXIV.- 224 s. 890. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 23-44-cü

nəşr.- Berlin: Diamantausqabe, 1869-1973.- XXIV.- 198 s.

1873-1874 891. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 45-ci nəşr

Berlin, 1873.- XXIV.- 198 s. 892. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 46-cı nəşr

Berlin: Folksausqabe, 1873-1874.- XXIV.- 224 s. 893. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 47-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe, 1874.- XXIV.- 224 s.

1875-1880 894. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 48-ci nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe, 1875.- XXIV.- 200 s. 895. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 49-cu nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe, 1874-75.- XXIV.- 198 s. 896. Mirzə Şəfi nəğmələri: şəkillərlə 50 illik yubiley nəşri:

[Kaulbaxa, 12 rəngli illüstrasiya. Rəssam Covanni Abonelli və

Mirzə Şəfi Vazeh

250

Adalbert Müller] / Mirzə Şəfi Vazeh.- Berlin, 1875.- XIV.- 200 s. 897. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 51-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe, 1875.- XXIV.- 224 s. 898. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 52-ci nəşr.-

Berlin: Folksausqabe. - 200 s. 899. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 53-cü nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 900. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 54-cü nəşr.-

Berlin: Folksausqabe.- 200 s. 901. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 55-ci nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 с. 902. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 56-cı nəşr.-

Berlin: Folksausqabe.- 200 с. 903. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 57-58-ci

nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 с. 904. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 59-cu nəşr.-

Berlin: Folksausqabe.- 200 с. 905. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 60-cı nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 906. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 61-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe.- 200 s. 907. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 62-ci nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 908. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 63-cü nəşr.-

Berlin: Folksausqabe.- 200 s. 909. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 64-cü nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 910. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 65-ci nəşr.-

Berlin: Folksausqabe.- 200 s. 911. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 66-cı nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 912. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 69-cu nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe.- 200 s. 913. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 70-ci nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe.- 200 s.

Bibl ioqrafiya

251

914. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 71-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

915. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 72-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

916. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 73-74-cü nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

917. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 75-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

918. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 76-cı nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

919. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 77-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

920. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 78-79-cu nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

921. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 80-ci nəşr.- Berlin: Miniatürausqabe.- 200 s.

922. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 81-84-cü nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

923. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 85-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

924. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 86-cı nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

925. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 87-ci nəşr.- Берлин: Folksausqabe.- 200 s.

926. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 88-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

927. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 89-90-cı nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

928. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 91-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

929. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 92-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

930. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 93-cü nəşr.- Berlin: Miniatürausqabe.- 200 s.

931. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 94-95-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

252

932. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 96-cı nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 с.

933. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 97, 98, 99, 100-cü nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

934. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 101-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

935. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 102-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

936. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 103-cü nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

937. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 104-105-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

938. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 106-cı nəşr.- Berlin: Miniatürausqabe.- 200 s.

939. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 107-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

940. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 108-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

941. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 109-110-cu nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

942. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 111-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.- 200 s.

943. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 112, 113, 114-cü nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.- 200 s.

944. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 115-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe, 1880-1884.- 200 s.

1884-1888 945. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 116-117-ci

nəşr.- Berlin: Diamantausqabe. 946. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 118-ci nəşr.-

Berlin: Folksausqabe. 947. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 119-cu nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe.

Bibl ioqrafiya

253

948. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 120-121-ci nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.

949. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 122-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.

950. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 123-124-cü nəşr.- Berlin: Diamantausqabe.

951. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 125-ci nəşr.- Berlin: Folksausqabe.

952. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 126-cı nəşr.- Berlin: Miniatürausqabe.

953. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Şəkillərlə 127-ci yubiley nəşri / Мирза Шафи Вазех.- Berlin: Diamantaus-qabe.- 206 s.

1890

954. Mirzə Şəfi nəğmələri: Fridrix Bodenştedtin proloqu ilə / Mirzə Şəfi Vazeh.- 153-cü nəşri.- Berlin: Dekker, 1890.- 216 s.

1892-1893 955. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 139-cu nəşr.-

Berlin: Folksausqabe, 1892.- XXIV.- 216 s. 956. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 140-cı nəşr.-

Berlin: Miniatürausqabe, 1892/93.- 216 s. 957. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 141-ci nəşr.-

Berlin: Diamantausqabe, 1892.- XXIV.- 200 s. 958. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 142-ci nəşr.-

Berlin: Folksausqabe, 1892.- XXIV.- 216 s. 959. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 134, 140-cı

nəşr.- Berlin: Diamantausqabe, 1892/93.- 200 s. 960. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 145-ci nəşr.-

Berlin: Folksausqabe, 1893-94.- XXIV.- 216 s.

1902 961. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 161-ci nəşr.-

Berlin, 1902.- 200 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

254

1909 962. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 162-ci nəşr.-

Berlin, 1909.- 200 s. 963. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 163-cü nəşr.-

Berlin: Folksausqabe, 1909.- 216 s.

1916 964. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 164-cü nəşr.-

Berlin, 1916.-187 s.

1917 965. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 165-ci nəşr.-

Berlin, 1917.- 187 s.

1919 966. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 167-ci nəşr.-

Berlin, 1919.- 106 s.

1920 967. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 168-ci nəşr.-

Berlin, 1920.- 187 s.

1922 968. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- 169-cu nəşr.-

Berlin, 1922.- 248 s. C.Abonellinin orijinalı.

1923 969. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Lyubek:

Berlin, 1923.- 157 s. 970. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Lyubek:

Knoblaux, 1923.- 211 s. 971. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Leypsiq:

Universal kitabxana reklamı, 1923.- 142 s.

Bibl ioqrafiya

255

1924 972. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh; E.Volbenin

yeni işləməsində.- Berlin: Alman kitabxanası, 1924.- 216 s. 973. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh; tərt.

Q.Qamm; giriş sözü A. Blaşke.- Vena: S.Koneqen, 1924.- 36 s.

1925 974. Mirzə Şəfi nəğmələri / Mirzə Şəfi Vazeh; son söz

K.Kvensel; 2-ci nəşrdən faksimile.- Leypsik: Хосе и Бекер, 1925.- 159 s.

2019 975. Gesamtwerke / Mirsa Schaffi Waseh; Hrsg. S.Babulla-

oghlu; überst. Ch. Rsa, F. von Bodenstedt, N. Grebnew und so weiter.; ill. N. Süleymanoghlu.- Baku, 2019.- 464 s.

Im Buch: Selim Babullaoghlu. Vom Verfasser zur ersten Auflage; “Der Gesamtwerke" von Mirsa Schaffi Waseh; Das erste Buch; Soviel Sterne im Gewölbe der Himmel existieren; Hoch an Wuchs, harmonischen Leibes gehst du vor meinem Blick (so!)... ; Ihr zerstört tausend Häuser und errichtet ein leeres Minarett; Die Arznei für Liebeskummer ist ein rosenfarbiger Becher; Unterhaltungen mit Nadschi und Naseh; Oh meine Seele, komm doch hervor; Als ich in meiner weitläufigen Phantasie herumging; Oh der du mit uns in Freundschaft verbunden bist; Die Schöne die im Zelt saß, ordnete ihre Locken; Unterhaltung; Wenn ein Mann eine Frau liebt; Mögen meine Seele und mein Herz; Mit der Geliebten Lippe an Lippe zu sein; Wie lange noch wird sich dein gutes Herz vor mir scheuen und fürchten..; Wie glücklich ist diese Seele, denn sie ist der Hort der Liebe; In der Sehnsucht des Briefes; Das zweite Buch; Mich hat der Schmerz der Liebe gebeugt; Mit züchtigem, mit treuem Sinn; Und steigen auch in der Jahre Lauf; Du bist der Erzeuger des Liedes; Den

Mirzə Şəfi Vazeh

256

jungen Fremdling aus dem Abendland besingen wir; Ein Jeder hat sein Schicksal hier im Leben. An Omar-Effendi; Welchen Wert, sprich, kann die Rose haben; Mirza-Schaffy! wie lieblich; Stets, Nechschebi! im Maß der Mitte bleibe; Er rühmt sich hohen Besitzes Du sandtest deine Jünger aus; Du weißt, dass deine Blicke tödten; Schon lang ist mein letztes Buch versetzt; Verscheuch den Gram durch Liebsgekose; Mirza-Schaffy! wie groß war dein Verstand; Wer ohne Weiber könnte sein; Sich sehn, sich lieben, sich wählen; Drum traut' ich meinen Augen kaum; Das dritte Buch Zuleicha; Nicht mit Engeln im blauen Himmelszeit; Sing' ich ein Lied, hüpft freudereich; Mein Herz schmückt sich mit dir, wie sich; Was ist der Wuchs der Pinie; Minnewerben; Seh' ich deine zarten Füßchen an; Hochauf fliegt mein Herz, seit es sein Glück aus deines; Wenn dermaleinst des Paradieses Pforten; Kind, was tust du so erschrocken; Es hat die Rose sich beklagt; Wohl weiß ich einen Kranz zu winden; Die helle Sonne leuchtet; Ich fühle deinen Odem; Wenn der Frühling auf die Berge steigt; Ich Glücklichster der Glücklichen! Derweil; Lieder der Klage; Im Garten klagt die Nachtigall; Wieder ist der Frühling ins Land gekommen; Es ist ein Wahn zu glauben, dass; Wie auf dem Feld nur die Frucht gedeiht; Wohl mag es im Leben; Nicht immer am besten erfahren ist; Mirza-Schaffy! Du müsstest blind sein; Ein schlimm'res Unglück als der Tod; Es hat einmal ein Tor gesagt; Die schlimmsten Schmerzen sind auf Erden; Der Quell, der hoch vom Berge springt; Es weht der Gottesodem Mirza-Schaffy! Nun werde vernünftig; Lieder Zum Lobe des Weines und irdischer Glückseligkeit; Aus dem Feuerquell des Weines; Mein Lehrer ist Hafis, mein Bethaus ist die Schenke; Die Weise guter Zecher ist; Jenem Tage zum Gedächtnis; Wie die Nachtigallen an den Rosen nippen; Wo man fröhlich in traulicher Runde ist; Woran erkennest du die schönsten Blumen; Im Winter trink ich und singe Lieder; Verbittre dir das junge Leben nicht; O

Bibl ioqrafiya

257

selig, wem von Urbeginn; Euch missfällt mein Dichten, weil ich; Trinkt Wein! Das ist mein alter Spruch; Wir saßen noch spät beisammen; Wähne niemand sich den Weisen; Trink nie gedankenlos; Wenn Mirza-Schaffy den Becher erhebt; Lieder und Sprüche der Weisheit; Komm, Jünger, her! Ich will dich Weisheit lehren; Es sucht der echte Weise; Höre, was der Volksmund spricht; Mag bei dem Reden der Wahrheit auch große Gefahr sein; Soll ich lachen, soll ich klagen; Ein Schriftgelehrter kam zu mir und sprach; Die Distel sprach zur Rose; Ich liebe, die mich lieben Mirza-Schaffy! Wo muss ich dich finden; Der Fromme liebt das Schaurige; Ein jegliches hat seine Zeit; Ein graues Auge; Sollst dich in Andacht beugen; Ich hasse das süßliche Reimgebimmel; Wenn die Lieder gar zu moscheenduftig; Wo sich der Dichter versteigt ins Unendliche; Der kluge Mann schweift nicht nach dem Fernen; Sänger gibt es, die ewig flennen; Meide das süßliche Reimgeklingel; Wer in Bildern und Worten in Liebestönen; Willst du den Geist im Gesang erspüren; Wer nicht vermag seine Lieder zu schöpfen; Gute Witze wollen erdacht sein; Such' keine Weisheit und Erfahrung; Vergebens wird die rohe Hand; Worin besteht, Mirza-Schaffy; Es ist leicht, eine kluge Grimasse zu schneiden; Wer seine Augen stets am rechten Orte hat ; Der Rose süßer Duft genügt; Als ich der Weisheit nachgestrebt; Zu des Verstandes und Witzes Umgehung; Wer alles aufs Spiel gesetzt; Des Zornes Ende; Tiflis. Verschiedenes; Wodurch ist Schiras wohl, die Stadt; Die schönen Mädchen von Tiflis; Schlag die Tschadra zurück! Was verhüllst du dich; Gelb rollt mir zu Füßen der brausende Kur; Es hat der Schach mit eigner Hand; Dass du am Abend zu mir kommst; Dies soll euch jetzt als neuestes Gebot; An Fatima; Tu nicht so spröde, schönes Kind; Ein liebeleeres Menschenleben; Sprich nicht von Zeit, sprich nicht von Raum; Es dreh'n die Welten sich im Kreise; Ist ein Witz dir zur rechten Stunde gekommen; Nach einem hohen

Mirzə Şəfi Vazeh

258

Ziele streben wir; So singt Mirza-Schaffy: Wir wollen sorglos; Endlich wird es mir zuwider; Gott hieß die Sonne glühen; Und was die Sonne glüht ; Die Geschichte von der schönen Chanin Fatme; Zum Diwan der Wezire musst' ich kommen; Mirza-Schaffy, liebliche Biene; Mirza-Jussuf; Eine alte Geschichte in neue Reime gebracht; Gemütlich nennt ihr diesen Dichter; Seht Mirza-Jussuf an, wie er gespreizt einhergeht ; Was Mirza-Jussuf doch; Lass, Mirza-Jussuf, dein Schmollen jetzt; Was ist doch Mirza-Jussuf ein vielbeles'ner Mann; Lieber Sterne ohne Strahlen; Hafisa; O wie mir schweren Dranges; Das Lied von der Schönheit; Wenn zum Tanz die jungen Schönen; Neig, schöne Knospe, dich zu mir; Ei, du närrisches Herz; Ein Blick des Augs hat mich erfreut; Es ragt der alte Elborus; Auf dem Dache stand sie, als ich schied; Sie sprach: O welch geteiltes Glück; Die alten Saklis von Tiflis; Es kommen die Missionäre; Sie meinten ob meiner Trunkenheit; Soll mich bekehren, weil ich nicht; Jussuf und Hafisa; Glaube und Leben; Ich glaub', was der Prophet verhieß; So sprach ich, als die Heuchler zu mir kamen; Sie glauben mit frommem Hadem; Wer glücklich ist, der ist auch gut; Wer glücklich ist, der bringt das Glück; Was Gott uns gab hienieden; Nachts kam im Traum zu mir ein Engel; Der Muschtahid singt; Mirza-Schäffy singt; Ich sah ihn neulich spät nach Hause kommen; Lass den Muckern ihre Tugend; Vermischte Gedichte und Sprüche; Frage und Antwort; Ich stand einst hoch in Gnade bei dem Schach; An den Großvesier; Freundschaft; Das Leben ist ein Darlehn, keine Gabe; Wo sich Kraft will offenbaren; Weltverbesserung; Ich kam in eine große Stadt; Rosen und Dornen; Niemand hört dir gläubig zu; Nie kampflos wird dir ganz; Zweierlei lass dir gesagt sein; Wer nie verließ der Vorsicht enge Kreise; Am leicht'sten schartig werden scharfe Messer; Geht mir mit eurem kalten Lieben; Ein Mann, der liebt, darf nicht zu blöde sein; Wer ins Herz dir zielt, dich zu

Bibl ioqrafiya

259

verletzen; Nun lass deine Klagen, du finstrer Gesell; Fürcht' nicht, dass ich das Gemeine; Als ich sang: Seid fröhlich mit den Frohen; Als ich Schönheit, Lieb' und Wein besungen; Sollen gut meine Lieder der Liebe gesungen warden; Die lieblich tun mit allen will; Willst Welt und Menschen recht verstehen; Geh so stille du magst deine Wege; In jedes Menschen Gesichte; Unterschied; Ursache und Wirkung; Der Weise kann des Mächtigen Gunst entbehren; Wohl besser ist's ohn' Anerkennung leben; Hin zum Lichte drängt das Licht; Sammle dich zu jeglichem Geschäfte; Der kluge Mann hält sich zurück; Das Paradies der Erde; Neujahrsbetrachtung; Dass Weisheit nach der Anmut strebt; Zwei Arten höh'rer Geister schuf Natur; Die reine Frau ist wie ein frischer Quell; Frauensinn ist wohl zu beugen; Als ich noch jung war, glaubt' ich, alles daure; Wie das Gewand um deine Glieder; Abschied von Tiflis; Das vierte Buch; Lieder der Liebe; Diese kleinen Liebeslieder; Wir wandeln Alle den Weg zur Gruft; Wie dem Vogel sein Gefieder; Einst wollt' ich einen Kranz dir winden; Du, die so manche Stunde mir versüßte; Ich suche durch Mühen; Mein Verstand und armes Herz; Gib nie dein Herz verloren; Lieder vom Schwarzen Meer; Die Gletscher leuchten; Wie kommt mir, was mich einst entzückte; Der Himmel schien mir aufgegangen; Wohl wandelt' ich heimliche Pfädchen; Andre schlugen mir die Brücke; Verschiedene; Warum duften die Blumen in Feld und Au; Wenn ich dich seh' so lieb und hold; Im Garten fand ich eine seltne Blume; Von hehren Frau'n viel weiß man zu erzählen; Wind und Wasser treiben Mühlen; Ein Leben ohne Liebe; Die Rebe dehnt sich sonnenwärts; Ja, ich weiß es, liebes Mädchen; Alte Liebe; Jung einst sang ich dies; Reben und Leben; Glutenhauch ist alles Leben; Sie sagen, ich lebe zu locker; Ein Mullah auf verbot'nen Wegen; Lautern Wein noch zu erläutern; Wenn wer Beweise noch bedürfte; Hier unter Rebenranken; Wir sollen Ebenbilder Gottes sein; Gestern kam zu

Mirzə Şəfi Vazeh

260

mir ein Schüler; Mirza-Schaffy, du weißt es; Was aus sonnigen Bezirken; Der Himmel predigt Allen; Unter dem Geschlecht von heute; Leben und Sterben; Buch der Sprüche; Der Weise nennt mit Ehrfurcht Gottes Namen; Der predigt von des Lebens Nichtigkeit; Wie Seel' und Leib sind Perl' und Muschel Eins; Ward vom Blitz ein Baum entzündet; Im Leben wie in der Dichtung; Wie kommt bei Vielen das schiefe Denken; Nicht von außen bloß kann man kommen; Zwei Dinge sind schädlich für Jeden ; Mit jedem Hauch entflieht ein Teil des Lebens; Den Dornpfad von der Wiege bis zum Grab; Wohl dem, der, wenn er menschlich ausgeduldet; Kein Mensch ist unersetzbar; Von weicher Seide prallt; Wer über And're Schlechtes hört; Der Schritt, den du getan; Handle so, wie du kannst wollen; Spar', wenn du liebst, des Mundes Hauch Kopf ohne Herz macht böses Blut; Du liebst die Luft, die zu dir weht; Die Freundlichkeit der Menschen höh'rer Art; Schwer ist's, feurige Geister zu zügeln; Zürnt, Freunde, nicht, wenn Spötter euch verlachen; Du schüttelst deinen Kopf und fragst gerührt; Wer Nichts zu tun hat, findet niemals Zeit; Heil Dem, der Gutes tut des Guten willen; Nehmt hin mit Weinen oder Lachen ; Die von Fürsten verliehene Herrlichkeit; Die Menschen reden allerlei von dir; Da in der Achtung dieser Welt; Wo Edles und Gemeines sich bekriegen; Weisheit macht glücklich, doch die größte Summe; Schaff', als ob des Lebens Rot; Leicht ist's, Ehr' und Wohlstand erben; Mirza-Schaffy, was hältst du von dem Glauben; Dass diese Erde ein Jammertal; Kein Volk bequemt sich einem Glauben an; Mehr freu'n wir uns der Sterne Pracht; Kein Weg ist so weit im ganzen Land; Die Mühe muss vor dem Besitze kommen; Was dumm erscheint im Anbeginn; Alles will heute im Fluge verdienen; Klugheit wagt keinen hohen Flug; Was du tun sollst, tu'; Arbeit, edle Himmelsgabe; Die Eltern, die von ihrer Tochter scheiden; Der weise Bidpai hat gesagt; Vielen ward ein trübes Los; Alles

Bibl ioqrafiya

261

Größte ist mir nichtig; Ich drang aus tiefer Nacht zur Klarheit; Klug zu reden ist oft schwer; Überall und allezeit; Menschen, deren Sinn nicht grade; Wer voll Vertrau'n und Glauben ist; Unmut, die dem Geiste eigen; Zum Lohn und Schmuck dem ernsten Werke; O Geist der Dichtung, göttliche Gabe, du; Von Vergnügen zu Vergnügen; Wenige Menschen nur finden die Brücke; Wer Tugend übt, dafür belohnt zu warden; Im Bestreben uns zu trösten; Ein Derwisch brachte mir vom Ganges; Wenig große Lieder bleiben; Zypressen und Rosen; Nun wieder die Zeit kam der Rosen; Die Wetter lasst stürmen und tosen; Jasmin und Flieder duften durch die Nacht; Es haucht ins feine Ohr der Nacht; Die Nachtigall, als ich sie fragte; Nur zitternd in des Bergstroms wilder Flut; Tag und Nacht; Das Leben ist ein flücht'ger Hauch; Die Lippen sind des Lebens Pforten; Nie versäume des Augenblicks; Als, zwischen Gräbern wandernd, wir; Zur Wahrheit führen rauhe, dunkle Bahnen; Jedweder hat auf Erden seine Sendung; Die Zypresse; Agni; Mondenglanz; Abschied von Nau-Assiäb; Morgenländische Gestalten und Geschichten; Timur; Der Sufi; Ibrahim, der Sohn Abdulla's; Omar; Der Wüstenheilige; Der Derwisch; Ben Jemin; Der Mullah; Sadi und der Schah; Sadi's Lob der Weisheit; Fürst Abbas; Der Beschwörer; Der Fürst von Turan; Feth-Ali; Jussuf und Suleicha; Lieder des Trostes; An die Sterne; Sommernacht; Mahnung; Trost; Auf des Stroms bewegter Flut; An ein Kind; Das Edelweiß; Herbstlied; Da wir doch nicht mittun dürfen; Hoch und niedrig; Rechtfertigung; Scheuch' des Kummers finstre Wolke; Ein König, wert und teuer; Welträtsel; Himmel und Erde; Wissen und Weisheit; Worte sind gar leicht zu finden; An einen neuen Weltanschauer; Herz und Geist; Aus Nacht in Nacht; Die Schulen der Weisen; Der Quell, der vom Berg springt; Mirsa Schaffi Waseh. Lebenslauf.

Mirzə Şəfi Vazeh

262

Haqqında

1850 976. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün / Fridrix Boden-

ştedt.- Berlin: Dekker sarayının qapalı mətbəəsinin nəşriyyatı, 1850.- Cild 2.- 402 s.

977. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün / Fridrix Boden-ştedt.- Təkmilləşdirilmiş 2-ci nəşr.- Berlin: Dekker sarayının qapalı məbəəsinin nəşriyyatı, 1854.- Cild 2.- 332 s.

978. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün / Fridrix Boden-ştedt.- Düzəlişlərlə 2-ci nəşri.- Berlin: Dekker sarayının qapalı məbəəsinin nəşriyyatı, 1859.- 514 s.

979. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün / Fridrix Boden-ştedt.- Bir cilddə toplanmış üç hissə. 5-ci nəşri.- Berlin: Dekker sarayının qapalı məbəəsinin nəşriyyatı, 1891.- 578 s.

1853

980. Yaloviç, Q. Poetik Şərq / Q.Yaloviç.- Leypsiq: Viqand, 1853.- 638 s.

1859

981. Bodenstedt, F. Tausend und ein Tag im Orient / Friderx Bodenstedt.- Berlin: Verlag der Königlichen Geheimen Über Hofbuchbruckerei, 1859.- 514 s.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

1865

982. Bodenstedt, F. Seçilmiş əsərləri: 12 cilddə / Fridrix Bodenştedt.- Berlin: K.Qexayme Oberxofbuxd, 1865-1869.

C.1. 1865.- S. 98-101; 208-209. Mirzə Şəfi. C.2. 1865.- S. 74-79; 130-137. Mirzə Şəfi.

Bibl ioqrafiya

263

1868 983. Berje, A. XVIII və XIX əsrlərdə Azərbaycan ədəbi dia-

lektinin inkişafında Zaqafqaziya nəğməkarlarının poetik rolu / A.Berje; giriş alman dilində, mətn Azərbaycan dilində.- Leypsiq: List və Frank, 1868.- 131 s.

1870

984. Берже, А. Мирза Шафи: Цайтшрифт дер Дойтшен Моргенлен дишен Гезелтшафт (ДМ) / А.Берже // (Немецкое об-во стран Ближнего Востока).- 1870.- №XXIV.

1872

985. Bodenstedt, F. Mirzə Şəfi nəğmələrdə və həqiqətdə. Tarixi-ədəbi eskizlərlə Şərqdə min bir gün / Fridrix Bodenştedt.- Daxayam (Leypsiq), 1872.- № 16.- S.244-248; № 17.- S.262-266.

986. Köniq, R. Nəğməkar Mirzə Şəfinin xatirəsinə / R Köniq.- Leypsiq, 1872.- 244 s.

1873

987. Mirzə Şəfi irsindən: F.Bodenştedtin proloqu və son sözü ilə Yeni nəğmələr kitabı: 7 cilddə / Ümumalman ədəbiyyatı cəmiyyəti.- Seriya 1: 1873-1874.- Berlin: Hofmans Separat-Konto, 1874/75.- Cild 1.- 223 s.

988. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı.- Berlin: Hofman, 1873.- 217 s.

1875

989. Блюменталь, О. Беседы о великих людях: 1 Класс / О.Блюменталь.- Лейпциг: Изд-во Гюнтер нахх, 1875.- 127 с.

1878 990. Mirzə Şəfi irsindən: F.Bodenştedtin proloqu və son

sözü ilə Yeni nəğmələr kitabı: 9-cu nəşr.- Berlin: Hofman, 1878.- 217 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

264

1883 991. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı.- Praxtaus-

qabe (Qiymətli kitablar nəşriyyatı).- Leypsiq: Brokhauz, 1883.- 217 s.

992. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı: 14-cü nəşri.- Berlin: Miniatürausqabe, 1883.- 217 s.

1884

993. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı: 15-ci nəşri.- Leypsiq: Brokhauz, 1884.- 259 s.

1887

994. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı: 15, 16-cı nəşri.- Berlin: Folksausqabe, 1887.- 217 s.

995. Mirzə Şəfi irsindən: Yeni nəğmələr kitabı: 17-ci nəşri.- Leypsiq: Brokhauz, 1887.- 27 s. Miniatür kitab.

1889 996. Mirzə Şəfinin Şərq-Qərb divanı.- Leypsiq, 1889.

1892

997. Merinq, S. Bodentştedtin Mirzə Şəfi tərcümələrində nəzm ustalığı / S.Merinq // Didaskaliya. Frankfurt na Mayne jurnalına əlavə.- 1892.- № 114.

998. Proels, Y. Mirzə Şəfi prototipi: Von Fels Sum Meer / Y.Proels // Spimans alman evləri üçün illüstrasiyalı jurnal (Ştutqart).- 1892.- № 11.

1896

999. Rudov, V. Hafiz və onun davamçısı Mirzə Şəfi / V.Rudov // Beynəlxalq ədəbiyyat xəbərləri (Leypsiq).- 1896.- № 3.

1922 1000. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün: Nəsrlə / Fridrix

Bodenştedt; işləyəni Q.Amonn.- Berlin: Alman ədəbiyyatı cəmiyyəti birliyi, 1922.- 315 s.

Bibl ioqrafiya

265

1930 1001. Zundermayer, K. F.Bodenştedt və Mirzə Şəfi nəğmə-

ləri / K.Zundermayer.- Kil, 1930.- 131 s.

1949 1002. Enqelman, T. Mirzə Şəfi Münhendə / T.Enqelman //

Svibelturm (Reqensburq).- 1949.- № 4.- S.225-228.

1971 1003. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza

Schaffy in der Aserbaidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.-Hamburg: Helmut Buske Verlag, 1971.-108 s. - (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanası Xarici ədəbiyyat fondu).

1977

1004. Rayxert, R. Qaranlıqdan işığa: M.Ş.Vazeh və F.Bodenştedt haqqında məqalə / R.Rayxert // Frae Velt.- 1977.- № 39.- S.31.

1980

1005. Vazeh Mirzə Şəfi: [qısa bioqrafik məlumatlar] // Qədim dövrlərdən müasir dövrə qədər xarici yazıçıların leksikonu: 3 cilddə / Tərt. ed.: Q.Ştayner və b.- Leypsiq: Biblioqrafik in-tut, 1980.- Cild 3.- S.483.

1983

1006. Die Gedichte von Mirza Schaffi Waseh / Haz. Ş.Süleymanlı; trl. F.Bodenstedt.- Düsseldorf, 1983.-150 s.- (Yer-ləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

1984

1007. Blumen. Und wie du sie bindest, so wird nun erst ein Leben daraus /Com. G. Bodeit.- Leipzig: Verlag fur die Frau, 1984.- 224 s. - (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının

Mirzə Şəfi Vazeh

266

Xarici ədəbiyyat fondu). Kitabın 187-ci səhifəsində M.Ş.Vazehin “Züleyxa” qəzəli

verilib. 1007a.Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit

einem / Friedrich Bodenstedt.-Heidelberg: R.v. Decker’s Verlag, 1984.- XIII, 187 s.

1008. Züleyxa: şeirlər: Blyumen ind vi du ze bindest, zo vird nun ayn leben darauz // Çiçəklər və buket…: antologiya / Tərt. ed. Herhard Bodayt.- 2-ci nəşr.- Leypsiq, 1984.- S.187.

2013

1009. Фукс, С. Мирза Шафи и музыка / Севиль Фукс.- Berlin, 2013.- 28 c.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxa-nasının Xarici ədəbiyyat fondu).

2015

1010. Friedrich Martin von Bodenstedt und Mirsa Schafi Waseh.Quellen und Materialsammlung. CD-ROM/com. S.Fuchs.-[s.i.], 2015.- 245 s.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

2019

1011. Babullaoghlu, S. Vorwort zur ersten Ausgabe von Wazehs Werken / S.Babullaoghlu // Gesamtwerke / M. Sch. Wazeh; idee Xalq Bank.- Baku, 2019.- S.6-17.

Bibl ioqrafiya

267

Belorus dilində

1928 1012. Bodenştedt yaxud Mirzə Şəfi: (Alman dilində “Die

Lider des Mirza Schaffy” və “Aus dem Nachlasse Mirza Schaffys” adlı nəşrlərdəki tərcümələrin müəllifi kim olub // Xarkov, Çervoniy Şlyax.- 1928.- № 11.- S.151-157.

Çex dilində

1977

1013. Vazeh Mirzə Şəfi: ədəbi yaradıcılığı haqqında qısa məlumat // Qədim dövrlərdən Böyük Oktyabr inqilabınadək SSRİ tarixi.- Praqa, 1977.- S.344.

Erməni dilində

1905

1014. Из песень Мирзы Шафи: Манифест собствен-норучно написал; Дружба; Пусть будет подарком; Уж лучше пусть не обретут признанья (şeirlər) / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. Q.Barxudaryan // Teatr.- Tiflis, 1905.- № 2.- S.131-132.

1932

1015. F.Bodenştedt, Mirzə Şəfi və X.Abovyan // Qrakan tert (Ədəbiyyat qəzeti) [Yerevan].- 1932.- 20 iyun.

1938

1016. …Ох если бы..; Песня о красоте; Ты украша-ешь; Откинь чадру назад; Когда я смотрю; Когда я пел любовь, вино, красоту; Две песни; Склонись ко мне нежный бутон; Соловей плачет; Изречения; Газель: (стихи) / Мирза Шафи Вазех; пер. А.Григоряна // Коммунист (Баку).- 1938.- 21 ноября.

Mirzə Şəfi Vazeh

268

1017. Рафили, М. Великий азербайджанский лирик Мирза Шафи / М.Рафили // Коммунист (Б.).- 1938.- 21 ноября.

1941

1018. Главному везиру; Дружба; Бог приказал сиять солнцу: (стихи) / Мирза Шафи Вазех; пер. А.Граши // Соиетакан граканутян ев арвест (Сов. литература и искусство).- 1941.- №5.- С.46-47.

1958

1019. Tarverdiyeva, K. Mirzə Şəfi vazeh haqqında / K.Tarverdiyeva // Abovyan və Axundov / K.Tarverdiyeva.- Yerevan, 1958.- S.21, 22, 26, 27, 31.

1961

1020. Ağayan, Ç.P. M.Ş.Vazeh haqqında / Ç.P.Ağayan // erməni və Azərbaycan xalqlarının çoxəsrlik dostluğu / Ç.P.Ağa-yan.- Yerevan, 1961.- S.65, 66, 71, 72, 430.

1021. Antonyan, Q. Mirzə Şəfi Vazehin həyat və yaradıcılığı haqqında / Q.Antonyan // Erməni-Azərbaycan dostluğu ədəbiy-yatda / Q.Antonyan.- Yerevan, 1961.- S.153-155.

Из содерж: Награды; На берегу Куры: (стихи) / Мирза Шафи Вазех; пер. С.Таронции С.76-77.

1022. Тысяча сердец / Мирза Шафи Вазех // Антология: Поэты мира: В. 2-х т.- Ереван: Айастан, 1961.- Т.1.

1962

1023. Скинь с себя одежду аскета: (стихи) // Мирза Шафи Вазех; пер. А.Григоряна // Коммунист (Баку).- 1962.- 16 ноября.

1024. Мирза Шафи Вазех: [к 100-летию со дня смерти] / Ред. статья // Коммунист (Б.).- 1962.- 16 ноября.

Bibl ioqrafiya

269

1964 1025. Ovakimyan, B.M. Xaçatur Abovyan və Azərbaycan

dili: [Mirzə Şəfi Vazehdən də bəhs edilir] / B.M.Ovakimyan // Ermənistan SSR EA Xəbərləri. İctimai elmlər seriyası.- 1964.- № 4.- S.61-63.

1974

1026. Şahsuvaryan, A.O. M.Ş.Vazeh haqqında / A.O.Şahsu-varyan // Azərbaycan yazıçıları Ermənistan və ermənilər haq-qında / A.O.Şahsuvaryan.- Yerevan, 1974.- S.10-11.

1978

1027. Xarazatneri aşxarum.- Bakı: Aderpetrat, 1978. Kitabdan: Скинь с себя одежду аскета; Сижу в шала-

ше… (şeirlər) / Tərc. ed. S.Qriqoryan [S.179-180].

1981 1028. Скинь с себя одежду аскета: (стихи) / Мирза

Шафи Вазех; пер. А.Григоряна // Коммунист (Баку).- 1981.- 22 августа.

1029. Шукюров, С. Заслуживающие внимание факты: [о письмах Маклера Сундукяну] / С.Шукюров // Коммунист (Б).- 1981.- 18 октября.

Упоминается о М.Ш.Вазехе. 1030. Tarverdiyeva, K. Mirzə Şəfi (1792-1852) / K.Tarver-

diyev // Qrakan Azərbaycan (Литературный Азербайджан).- 1981.- № 6.- S.98-101.

1984

1031. Стихи Мирзы Шафи читают в ФРГ: [о сборнике стихов, выпущенном в ФРГ Шамси Сулейманлы] // Комму-нист (Б.).-1984.- 17 апреля.

Mirzə Şəfi Vazeh

270

Eston dilində

1881 1032. У каждого свое предназначенье / Мирза Шафи

Вазех; пер. Якобсон П. Бутоны цветочка // Раквере.- 1881.- С.28-29.

Одна мечта, в которую поверить; Ты хочешь правильно понять людей и мир; Благоуханье розы.

1885 1033. В саду пел жалобно соловей / Мирза Шафи Вазех;

пер. Якобсон П. // Стихотворения.- Раквере.- 1885.- В.2.- С.21-23.

Она спросила: с кем делишь счатье?; Жаловалась роза; И солнце, нам дающее тепло; В человеческой жизни пустя любовь.

1034. Яркое солнце светит: Стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. неизвестен // Валгус.- 1885.- 4 мая.

1889 1035. Кто осторожно; Высития старый Эльбрус: Стихи

/ Мирза Шафи Вазех; пер. Ю.Лийв // Скала.- 1889.- 5 октября.

1894

1036. В саду жалобно пел соловей: Стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. Г.Ыйс // Олевик (Настоящее).- 1894.- 7 февраля.

1895 1037. Повсюду люди говарят: Стихи / Мирза Шафи

Вазех; пер. Э.Аун // Цветы шиповника.- Юрьев.- 1895.- В.2.-С.48.

1906

1038. Приходи, взгляни и реши тогда: Стихи / Мирза Шафи Вазех; пер. А.Хаава // Хаава А. Волны Тарту.- 1906.- С.108.- Оригинал не известен.

Bibl ioqrafiya

271

1968 1039. İsakov, S. Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında / S.İsakov //

Aldanmış kəvakib. Azərbaycan hekayələri.- Tallin, 1968.- S.5-20. Mirzə Şəfi Vazeh haqqında [S.19].

1976

1040. Vazeh Mirzə Şəfi: [qısa bioqrafik arayış] // Eston ensiklopediası.- 1976.- Cild 8.- S.329.

1978 1041. İsakov, S. Об истории эстонско-азербайджанских

литературных связей / S.İsakov // Keel ya kiryandus (Dil və ədəbiyyat).- 1978.- № 6.- S.351-358.

Mirzə Şəfi Vazeh haqqında [S.351-353].

Bolqar dilində

1883 1042. Doqquz şeir / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. P.Slave //

Çianka za pervo otdeleniya (birinci dərəcəli təhsil üçün müntəxə-bat).- Sofiya, 1883.- S.23.

1964

1043. Баева, С. Петко Славейков и азербайджанский поэт Мирза Шафи Вазех / С.Баева // Език и литература (Язык и литература).- 1964.- №6.- С.65-71.

1970 1044. Баева, С. П.Славейков – переводчик тюркских

стихотворений / С.Баева // Сборник института литературы.- София.- 1970.- С.147-152.

Mirzə Şəfi Vazeh

272

Fransız dilində

1977 1045. Azerbaidjan anthologie poetique / Pres. M.Ibrahim-

ov, A.Babayev.- Moscou: Editions du Progres, 1977.- 471 f. (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiy-yat fondu).

Kitabın 145-148-ci səhifəsində Vazehin qəzəlləri verilib.

Gürcü dilində

1888 1046. Müdrik fikirlərdən: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc.

ed. İ.Çavçavadze // İveriya.- 1888.- № 26.

1953 1047. Yenikolopaşvili, İ. Mirzə Şəfi, Mirzə Fəəli Axundov

və gürcü ictimaiyyəti / İ.Yenikolopaşvili // Mnaboti (Svetoç).- 1953.- № 5.- S.156-159.

1964

1048. Bejanişvili, Q. Mirzə Şəfinin məzarı / Q.Bejanişvili // Leteraturili Salartvelo.- 1964.- 14 avqust.

1965

1049. Bodenştedt, F. Şərqdə min bir gün / Fridrix Boden-ştedt.- Tbilisi: Sabçota Sakartvelo, 1965.- 250 s.

1050. Mirzə Şəfinin 100 şeiri / Mirzə Şəfi Vazeh // Şərqdə min bir gün / F.Bodenştedt; alman dilindən tərc. ed. A.Qelovani.- Tbilisi, 1965.- S.197-250.

1967

1051. Hikmət inciləri / Mirzə Şəfi Vazeh; alman dilindən tərc. ed. A.Qelovani // Tsinslava (Tercala).- 1967.- 9 dekabr.

Bibl ioqrafiya

273

1973 1052. Bejanişvili, Q. Azadlıq nəğməkarı: [Vazehin Tiflisdəki

həyat və fəaliyyəti haqqında] / Q.Bejanişvili // Tbilisi.- 1973.- 9 fevral.

1979 1053. Vazeh, Mirzə Şəfi: [qısa bioqrafik arayış] // Gürcüstan

Sovet Ensiklopediyası.- 1979.- Cild 4.- S.267.

1983 1054. Şeirlər / Mirzə Şəfi Vazeh.- Tbilisi: Merani, 1983.- 75 с.

İngilis dilində

1851

1055. Песни Мирзы Шафи (с прологом) / Мирза Шафи Вазех.- Берлин: Деккер, 1851.- 168 с.

1880 1056. Песни Мирзы Шафи (с прологом) / Мирза Шафи

Вазех; пер. Э.Д.Эстера из 84 нем. изд.- Гамбург: Греденер, 1880.- 233 с.

1901

1057. Реми, Ф. Влияние индийской и персидской поэзии на немецкую поэзию / Ф.И.Реми // Н.Й.: Изд-во Колумбий-ского ун-та, 1901.

Хартер Х. Боденштедт [С.64-71].

1971 1058. Azerbaijanian poetry. Classic modern traditional /

Edt. M.İbrahimov; com. O.Saryvelli.- Moscow: Progress Publish-ers, 1971.- 662, [2] p. - (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitab-xanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabın 185-191-ci səhifəsində M.Ş.Vazehin qəzəli verilib.

Mirzə Şəfi Vazeh

274

2010 1059. Qajar, Chingiz. The famous sons of ancient and

medieval Azerbaijan.- Baku: [s.n.], 200?.- 392 p.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabın 364-369-cu səhifəsində Mirzə Şəfi Vazehlə bağlı məlumat var

1060. Poetry of Azerbaijan. A drop in the ocean / Edt. E. Madatli.- Islamabad: Leaf Publications, 2010.- 345 p. (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabın 92-93-cü səhifəsində M.Ş.Vazehin qəzəli verilib.

İtalyan dilində

1884 1061. Песни Мирзы Шафи: [с прологом] / Пер. Ф.Бо-

денштедта и Д. Росси.- Берлин: Шлеттерский книжный магазин, 1884.- 112 с.

Qazax dilində

1969 1062. Когда вдали от тебя: [стихи] / Мирза Шафи Вазех;

Пер. Б.Исаев // Лениншил жас (Ленинская смена).- 1969.- 10 декабря.

1973

1063. Vazeh Mirzə Şəfi (1796-1852) [qısa bioqrafik arayış] // Qazaxıstan Sovet Ensiklopediyası.- 1973.- Cild 2.- S.584.

Qədim yəhudi dilində

1868

1064. Песни Мирзы Шафи / Пер. Й.Хоцнер.- Бреслау.- 1868.- 160 с.

Bibl ioqrafiya

275

Latış dilində

1870 1065. Песня и жизнь: [стихи] // Мирза Шафи Вазех;

пер. Я-рг.- Балтияс Вестнесис.- 1870.- № 34.

1896 1066. …Когда я молод был, свято верил… [стихи] /

Мирза Шафи Вазех; пер. Н.Пуриныш // Балтияс Вестнесис.- 1896.- № 116.

1067. Кому глаза даны: [стихи] / Мирза Шафи Вазех; пер. не указан // Балтияс Вестнесис.- 1896.- №39.

1068. Что богом послано мне здесь: [стихи] / Мирза Шафи Вазех; пер. не указан // Балтияс Вестнесис.- 1896.- №39.

Litva dilində

1971 1069. Arzumanov, V. Bir təbrikin tarixçəsi / V.Arzumanov //

Literatura ir myanas (Ədəbiyyat və incəsənət).- 1971.- 6 mart.- S.11.

1976 1070. Arzumanov, V. Ədəbi qardaşlıq / V.Arzumanov.- Vil-

nyus, 1976.- 94 s. M.Ş.Vazeh haqqında [S.6-9].

Macar dilində

1982 1071. Aranykert / Edt. K.Geza; fed. L.Keszittee.- Budapest:

A thenaeum Nyomda, 1982. -253 ö. - (Yerləşdiyi yer: Azərbay-can Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabın 180-182-ci səhifəsində Vazehin qəzəl və rübaisi verilib.

Mirzə Şəfi Vazeh

276

Özbək dilində 1974

1072. Gözəllik haqqında nəğmə… / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. M.Kuşmakov // Şark yuldizi.- 1974.- № 3.- S.217-220.

Таинственная есть душа; Везде она властвует; Много времени прошло, как смолкла песнь твоя, соловей; Мирза Шафи, пушистый шмель, бедняга; Лучше вино без посуды; Я все науки изучил, - заявил неуч; Ни дня не истратит, чтобы зернышко найти; Должен быть навык пить вино; Юноша, не приноси в жертву сердце молодое; Я хотел надеть на тебя венок.

Polyak dilində

1975 1073. Zlote kamienie. Dawne I nowe wierszeAserbejdzanu:

[Qızıl daşlar. Azərbaycanın klassik və müasir poeziyası].- Lodz: s.n., 1975.- 303 p.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxana-sının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabda Vazehin qəzəli verilib.

Tacik dilində 1969

1074. Kərimov, U. Bir addım irəli / U.Kərimov // Sadoi Şarq (Düşənbə).- 1969.- № 11.- S.148-152.

T.Nemətzadənin “Vazeh” kitabı haqqında (Düşənbə, 1967).

1970 1075. Səməd, V. Vazeh, Gəncəvi və XIX əsr Azərbaycan və

tacik ədəbi əlaqələrinin bəzi məsələləri: [V.İ.Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə] / Vəli Səməd // Tacikistan SSR-nin gənc tədqiqatçılarının III yubiley konfransının mate-rialları.- Düşənbə, 1970.- S.64-65.

1076. Tiflis: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. B.Xoci // Moarif və madaniyyat.- 1970.- 12 mart.

Bibl ioqrafiya

277

1077. Hafizə: [şeirlər] / Mirzə Şəfi Vazeh; tərc. ed. B.Xoci // Moarif və madaniyyat.- 1970.- 7 mart.

1978

1078. Vazeh Mirzə Şəfi [qısa bioqrafik arayış] // Tacikistan Sovet Ensiklopediyası.- 1978.- Cild 1.- S.635.

Türk dilində

1987 1079. Azerbaycan türk edebiyat tarihinde abide şahsiyet-

ler III.- Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği yayınları, 1987.- 78 s.- (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu)

Kitabın 7-10-cu səhifəsində M.Ş.Vazehlə bağlı məlumat var. 1080. Bin yılın yüz şairi. Azerbaycan şiiri antolojisi /Haz.:

Anar, Y.Akpınar.- Ankara: Kültür Bakanlığı Yayımlar Dai. Bşk., XXX, 305 s. - (Yerləşdiyi yer: Azərbaycan Milli Kitabxanasının Xarici ədəbiyyat fondu).

Kitabda M. Ş. Vazehin qəzəli verilib.

Türkman dilində 1970

1081. Belousov, R. Oğurlanan şöhrət / R.Belousov // Ədəbiyyat və sunqat (Ədəbiyyat və incəsənət).- 1970.- 7 oktyabr.

Mirzə Şəfi Vazeh

278

V Hissə

Mirzə Şəfi Vazeh dünya kitabxanalarında

ABŞ Konqres Kitabxanası (www.loc.gov)

1082. Bayramov, A. Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi / Akif

Bayramov.- Bakı: Yazıçı, 1980.- 119 s. 1083. Bayramov, A. Nəğmələr şairi Mirzə Şəfi Vazehin

ədəbi irsi / Akif Bayramov.- Bakı: Nurlan, 2008.- 156 s. 1084. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy /

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R.V.Decker, 1893.- 224 p. 1085. Bodenstedt, Friedrich. Tausend und ein tag im Orient

/ Friedrich Bodenstedt.- Bakı: Nurlan, 2008.- 106 s. 1086. Damrosch, L. Lieder von Bodenstedt nach Mirza-

Schaffy. Für tenor oder sopran mit begleitung des pianoforte. Leopold Damrosch.- [s.i.]: [s.n.], 1860.-1 ms. Score(11 p.)

1087. Howe, M. Nicht mit Engeln. For voice and piano / Mary Howe.- [s.i.]: [s.n.], 200?.- 4 p.

1088. Mirzə Şəfi Vazeh.- [s.i.]: [s.n.], 1964.- 198 s. 1089. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaf-

fy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.- 108 p.

1090. Seyidzadə, Ə.Ə. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu Vazeh / Əli Əjdər Seyidzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1969.- 323 s.

1091. Рафили, М. Мирза Шафи в мировой литературе. К вопросу о литературном наследии Мирза Шафи и плагиате Фридриха Боденштедта / Микаель Рафили.- Баку: Азерб. Гос. Изд-во, 1958.-120 с.

Bibl ioqrafiya

279

Rusiya Milli Kitabxanası (www. nlr.ru)

1092. Вазех Мирза Шафи / Пер. Н. Гребнева, Л.Мальце-

ва.- Москва: Худ. Лит., 1971.- 271 с. 1093. Вазех Мирза Шафи.- Баку: Азернешр, 1964.-199 с. 1094. Вазех Мирза Шафи. Избранная лирика.- Баку:

Язычы, 1986.-239 с. 1095. Вазех Мирза Шафи. Избранное / Пер. Н.Гребне-

ва.- Баку: Азернешр, 1977.- 199 с. 1096. Вазех Мирза Шафи. Лирика / Пер. Н. Гребнева,

Л.Мальцева.- Москва: Худож. Лит., 1967.-231 с. 1097. Вазех Мирза Шафи. Лирика / Пред. А.Байрамо-

ва.- Баку: Язычы, 1983.- 179 с. 1098. Песни Мирзы Шафи: Забытые и малоизвест.

рус. пер.- Баку: Язычы, 1988.- 95 с. 1099. Vazeh M. Ş. Şeirlər məcmuəsi / Mirzə Şəfi Vazeh.-

Bakı: Elm, 1987.- 27, [1], 240 s.

*** 1100. Bayramov, A. E. Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi.- Bakı:

Yazıçı, 1980.-181 s. 1101. Bayramov, A. Klassik irsimizdən: Mirzə Şəfi Vazehin

bədii yaradıcılığı Azərbaycan və alman mənbələrində / Akif Bayramov.- Bakı: Bilik cəmiyyəti, 1975.- 41 s.

1102. Байрамов, А. Исследование о Мирзе Шафи Вазехе на основе сопоставительного анализа советских и немецких источников /A. Байрамов.- Баку, 1978.- 22 с.

1103. Боденштедт, Ф. Песни Мирзы Шафи / Пер. Н.И.Эйферт.- Москва: тип. Вильде, 1880.-ХХIV, 208, [2], IXc.

1104. Вазех Мирза Шафи. Песни Мирзы-Шафи / Ф.Боденштедт; Пер. с 160-го нем. Изд. И.С.Продан. Вып. 1.-Юрьев: тип. К. Маттисена, 1903.-18 см.

1105. Мустафаев, Р. Ф. Мирза Шафи Вазех и русская литературная общественность второй половины XIX века:

Mirzə Şəfi Vazeh

280

(10.01.03; 10.01.01) / Азерб. Гос. Ун-т им. С.М.Кирова.- Баку, 1987.- 23 с.

1106. Мустафаев, Ф. М. Я к свету шел: Повесть о Мирзе Шафи Вазехе / Ф.М.Мустафаев.- Баку: Гянджлик, 1972.- 197 с.

1107. Рафили, М. Г. Мирза Шафи в мировой литературе / M.Г.Рафили.- Баку: Азернешр, 1958.- 120 с.

1108. Рубинштейн, А. Г. Избранные романсы и песни: для голоса и фп / А.Г.Рубинштейн.- Москва: Музыка, 2011.- 69 с.

1109. Сеидзаде, А.А. Великий мыслитель и поэт Ганджи-Мирза Шафи Вазех.- Ганджа: АПО Гандж / A.A.Сеидзаде. Окружк, 1929.-14 с.

1110. Сеид-заде, А.А. Мирза Шафи или Боденштедт?: К вопросу о происхождении, обьеме и характере плагиаторство Фр. Боденштедта / Пред. Проф. Е.Э.Бертельс.- Баку: Изд-во АГУ, 1940.-Тит.л, IV, 218 c.

Rusiya Dövlət Kitabxanası

(www.rsl.ru)

1111. Вазех, М. Ш. Избранная лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н. Гребнева.- Баку: Язычы, 1986.- 239 с.

1112. Вазех, М. Ш. Избранное / Мирза Шафи Вазех.- Баку: Азернешр, 1977.-199 с.

1113. Вазех, М. Ш. Лирика / Мирза Шафи Вазех; Пер. Н. Гребнева.- Москва: Худож. Лит.- 1967.- 231 с.

1114. Вазех, М. Ш. Лирика // Мирза Шафи Вазех; Пер. Н. Гребнева.- Москва: Худож. Лит.- 1971.-271 с.

1115. Вазех, М. Ш. Песни / Мирза Шафи Вазех.- Баку: Язычы, 1987.- 63 с.

1116. Вазех, М. Ш. Поэтический сборник / Мирза Шафи Вазех Пред. Г.Мамедзаде.-Баку: Элм, 1987.-241 с.

1117. Вазех, М. Ш. Стихи / Мирза Шафи Вазех.- Баку: Азернешр, 1964.-199 с.

1118. Вазех, М. Ш. Стихи / Мирза Шафи Вазех.- Тбили-си: Мерани, 1983.-75 с.

Bibl ioqrafiya

281

1119. Вазех, Мирза Шафи / Сост. А.Гаджиев; пер. Н.Гребнева.- Баку: Чашыоглу, 2007.- 280 с.

1120. Песни Мирзы Шафи: Забытые и малоизвест-ные.- Баку: Язычы, 1988.- 95 с.

*** 1121. Bodenstedt, F. İl canzoniere di Mirza-Saffi / Federico

Bodenstedt; тrad. G. Rossi.- Berlino, 1884.- 112 p. 1122. Seyidzadə, Ə.Ə. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu Vazeh / Əli

Əjdər Seyidzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1969.-325 s. 1123. Байрамов, А. Исследование о Мирзе Шафи Вазехе

на основе сопоставительного анализа советских и немецких источников. Автореф. Дис. На соиск. Учен. Степени канд. Филолг. Наук: (10.01.03) / Акиф Байрамов.- Баку, 1978.- 22 с.

1124. Байрамов, А. Исследование о Мирзе Шафи Вазехе на основе сопоставительного анализа советских и немецких источников. Дис. На соиск. Учен. Степени канд. Филолг. Наук: (10.01.03) / Акиф Байрамов.- Баку, 1978.-172 с.

1125. Байрамов, А. Литературное наследие Мирзы Шафи Вазеха / А.Байрамов.- Баку: Язычы, 1980.- 121 с.

1126. Бекер, Рейнгольд. Fruhlingszeit: Lied fur eine singstimme mit begleitung des piano: d.1-g.2: Op. 3.: Klemm, 7c.

1127. Боденштедт, Ф. Песни Мирзы-Шафи / Фридрих Боденштедт.- Москва: тип. Вильде, 1880.-208 с.

1128. Вазех Мирза Шафи. Песни Мирзы-Шафи / Ф.Боденштедт; пер. с 160-го нем. Изд. И. С. Продан. Вып. 1.-Юрьев: тип. К. Маттисена, 1903.-18 см.

1129. Ежегодник Большой Советской Энциклопедии / Ред. Б. А. Введенский.- Москва: БСЭ, 1957-1990.-26 см. Вып. 14: 1970.-печ. 1970.-608 с.

1130. Иванов, С. Лепестки души: Песни: для голоса в со-провожд. ф-п / Сергей Иванов.- Москва: Лазурь, 1994.- 63 с.

1131. Котельникова, И. Вокальные циклы русских композиторов для баритона / Ирина Котельникова.- Пермь: Перм. Гос. Ин-т культуры, 2017.- 147 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

282

1132. Мехтиев, А. Классическая азербайджанская поэзия и устное народное творчество: дисст. доктора филолг. наук: 10.01.03 / Али Мехтиев.- Баку, 1984.- 368 с.

1133. Мустафаев, Р. Мирза Шафи Вазех и русская лите-ратурная общественность второй половины XIX века: дисст. кандитата филолог. наук: 10.01.03. / Ровшан Мустафаев.- Баку, 1987.- 187 с.

1134. Мустафаев, Ф. Я к свету шел. Повесть о Мирзе Шафи Вазехе / Фаик Мустафаев.- Баку: Гянджлик, 1972.- 197 с.

1135. Ниджат, А. Мирза Шафи: Биогр. Роман. В 2-х ч. / Алиса Ниджат.- Баку: Гянджлик, 1984.- 275 с.

1136. Ниджат, А. Мудрец из Гянджи: Роман / Алиса Ниджат.- Баку: Язычы, 1990.- 261 с.

1137. Песни Мирзы-Шафи.- Москва: Тип. Вильде, 1880.-208 с.

1138. Рафили, М. Мирза Шафи в мировой литературе / Микаил Рафили.- Баку: Азернешр, 1958.-118 с.

1139. Рубинштейн, А.Г. Двенадцать песен на слова Мирза Шафи / А.Г.Рубинштейн.- Ленинград: Музгиз, 1960.- 66 с.

1140. Рубинштейн, А. Г. Персидская песня / А.Г.Рубин-штейн.- Москва: Музыка, 1968.- 8 с.

1141. Рубинштейн, А.Г. Nicht mit engeln im blauen Himmelszelt: fur singstimme mit begl. Des pianoforte: e. 1-f.2: Op.34, № 1 / А.Г.Рубинштейн.-Лейпциг: Fr. Kistner, 3 c.

1142. Сеидзаде, А.А. Великий мыслитель и поэт Ганджи-Мирза Шафи Вазех / А.А.Сеидзаде.- Ганджа: АПО Гандж Окружк, 1929.-14 с.

1143. Чайковский, П. Полное собрание сочинений / Пётр Чайковский.- Москва: Музгиз, 1953.

1144. Энаколопашвили, И. Поэт Мирза-Шафи / Иван Энаколопашвили.- Баку: Изд-во Азерб. Филиала Акад. Наук, 1938.-111 с.

Bibl ioqrafiya

283

Belarus Milli Kitabxanası (www.nlb.by)

1145. Вазех, М.Ш. Избранная лирика / Мирза Шафи

Вазех.- Баку: Язычы, 1986.- 239 с. 1146. Вазех, М.Ш. Избранное / Мирза Шафи Вазех.-

Баку: Азернешр, 1977.-199 с. 1147. Вазех, М.Ш. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер.

Н.Гребнева, Л. Мальцева.- Москва: Худож. Лит, 1967.-231 с. 1148. Вазех, М.Ш. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер.

Н.Гребнева.- Москва: Худож. Лит, 1971.-271 с. 1149. Вазех, М.Ш. Стихи / Мирза Шафи Вазех.- Баку:

Азернешр, 1964.-199 с.

*** 1150. Aus dem orient: kind, was thust du so erschrocken:

fur eine singstimme mit begleitung des pianoforte: op. 55. Copmonirt und fraulein Johanna Wagner gewidmet von Fr. Kucken.-Leipzig: Verlag von Bartholf Senff.-10 c.

1151. Мирза-Шафи Садык-оглы Вазех / Пред. Е. Бертельса.- Баку: Азернешр, 1969.- 325 с.

1152. Мустафаев, Р. Мирза Шафи Вазех и русская лите-ратурная общественность второй половины XIX века: автоф. дисст. кандитата филолог. наук: 10.01.03 / Ровшан Мустафа-ев.- Баку, 1987.- 23 с.

1153. Мустафаев, Ф. М. Я к свету шел: Повесть о Мирзе Шафи Вазехе / Ф.М.Мустафаев.- Баку: Гянджлик, 1972.- 197 с.

1154. Рафили, М. Мирза Шафи в мировой литературе / М. Рафили.- Баку: Азернешр, 1958.-120 с.

1155. Рубинштейн, А.Г. Персидская песня; Баллада: Слова Мирзы Шафи / А.Г.Рубинштейн.- Москва: Музыка, 1968.- 8 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

284

Moldav Milli Kitabxanası (www.bnrm.md)

1156. Вазех М.Ш. Избранная лирика / Мирза Шафи

Вазех.- Баку: Язычы, 1986.- 234 с.

*** 1157. Рубинштейн, А. Г. Клубится волною кипучею кур

из цикла «Персидские песни», сл. МирзаШафи.-Москва, 1 discdevinil, 33 rot/min; 20 cm.

Gürcüstan Parlament Milli Kitabxanası

(www. nplg.gov.ge)

1158. Вазех Мирза Шафи. Песни Мирзы-Шафи / Ф.Боденштедт; пер. с 160-го нем. Изд. И. С. Продан. Вып. 1.-Юрьев: тип. К. Маттисена, 1903.-18 см.

1159. Ениколопов, И. Документы рассказывают о Мирза Шафи / И. Ениколопов.- Вечерний Тбилиси, 1969, 17 мая.

1160. Рубинштейн, А.Г. Двенадцать песен на слова Мирза Шафи / А.Г.Рубинштейн.- Ленинград: Музгиз, 1960.-66 с.

***

1161. Вокальные произведения под аккомпанемент шестиструнной или семиструнной гитары. Выпуск 3.-Москва: Советский композитор, 1962.-51 с.

1162. Мустафаев, Р. Песни Мирзы Шафи: Забытые и малоизвестные руссские переводы / Ровшан Мустафаев.-Тбилиси: Универсал, 2008.-120 с.

1163. Рубинштейн, А.Г. Избранные романсы: для голоса в сопр. Фп / А.Г.Рубинштейн.- Москва: Музыка, 1979.- 40 с.

1164. Рубинштейн, А.Г. Избранные романсы: для голоса в сопр. Фп / А.Г.Рубинштейн.- Москва: Музыка, 1965.- 58 с.

1165. Рубинштейн, А.Г. Персидская песня; Баллада: Слова Мирзы Шафи / А.Г.Рубинштейн.- Москва: Музыка, 1968.-8 с.

Bibl ioqrafiya

285

Türkiyə Milli Kitabxanası (www. mkutup.gov.tr)

1166. Vazeh, M.Ş. Nağmeler / Mirze Şefi Vazeh; terc. A.

Aslanov; red. F. Sadıqzade.- Bakı: Şerq-Qerb, 2004.- 94 s.

Avstriya Milli Kitabxanası (www.onb.ac.at)

1167. Bodenstedt, F. Tausend und ein tag im orient: 2 /

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1865. 1168. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem

/ Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1870.-198 s. 1169. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem

/ Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1880.-199 s. 1170. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem

/ Friedrich Bodenstedt.-Berlin: Decker, 1875.- 198 s. 1171. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s /

Friedrich Bodenstedt.- Leipzig: F. a. brockhaus, 1883.-217 s. 1172. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem

/ Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1873.-224 s.

1173. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1854.

1174. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1877.-232 s.

1175. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1873.- 217 s.

1176. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Ober-Hofbuchdr, 1860.- 176 s.

1177. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1875.-227 s.

1178. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Ober-Hofbuchdr, 1869.-198 s.

1179. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy /

Mirzə Şəfi Vazeh

286

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Ober-Hofbuchdr, 1851. 1180. Friedrich Bodenstedt’s gesammelte schriften:

gesammt-ausgabe in xwolf banden: 2: Tausend und ein tag im orient; 2.- Berlin: Decker, 1891.-183 s.

1181. Bodenstedt, F. Lieder Mirza-Schaffy’s.- Wien: Carl Konegen, 1924.- 36 s.

1182. Bodenstedt, F. Kanids ela Miza-Jafi.- Dresden: Kaus-ch, 1897.-48 s.

1183. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Fried-rich Bodenstedt.- Berlin: Ober-Hofbuchdr, 1875.- 220 s.

1184. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaf-fy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.-108 p.

Almaniya Milli Kitabxanası

(www.dnb.de)

1185. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1877.-231 s.

1186. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A.Hofmann, 1876.- 231 s.

1187. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A.Hofmann, 1873.- 217 s.

1188. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1877.- 231 s.

1189. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1873.- 217 s.

1190. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Contumax Gmb H, 2010.

1191. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Heidelberg: Decker, 1984.-187 s.

1192. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Leipzig: Hesse& Becker, 1925.- 159 s.

1193. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Deutsche Bibliothek , 1924.- 216 s.

Bibl ioqrafiya

287

1194. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Wien: C. Konegen , 1924.- 36 s.

1195. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Leipzig: Ph. Reclam jun, 1923.- 142 s.

1196. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Lubech: Antaus-Verlag, 1923.- 157 s.

1197. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R.v. Decker’s verlag,1922.-248 s.

1198. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1920.- 187 s.

1199. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1919.- 106 s.

1200. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.-Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1917.- 187 s.

1201. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1916.-187 s.

1202. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1914.-216 s.

1203. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker’s verlag, 1893.-198 s.

1204. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1869.-198 s.

1205. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1851.-168 s.

1206. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1851.-167 s.

1207. Bodenstedt, F. Tausend und ein tag im orient / Friedrich Bodenstedt.- Dinslaken: Asklep Media, 2013.

1208. Bodenstedt, Friedrich. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1876.-233 s.

1209. Die gedichte von Mirza Schafi Wazeh / Überst. F.Bodenstedt.- Baku: Heydar Aliyev Stiftung, 2013.- 105 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

288

1210. Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri /Tərc. A.Bayram.- Bakı: Nurlan, 2008.- 106 s.

1211. Fruhlingszeit. Musik. Reinhold Becker. Text Mirza Schaffy.-Berlin: Electrola Gesellschaft H., 78 up M, 25 cm.

1212. Hauptmann, M. Mirza Schaffy / Moritz Hauptmann.-1988.

1213. Hauptmann, M. Mirza Schaffy. Op. 47, 6, gem chor a cappella / Moritz Hauptmann.-Mainz, 1988.- 4 s.

1214. Huber, H. Mirza Schaffy album / Huber Hans.- 1882. 1215. Lieder: From the Persian of Mirza-Schaffy. 1

schellackplatte. 78 Up M; 25 cm. 1216. Mirza Schaffy und seine lieder.-Lubech: Antaus-

Verlag, 1923.-211 s. 1217. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaf-

fy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.- 108 p.

1218. Roth, Louis. Die lieder der Mirza Schaffy, 1887. 1219. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider

des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.- 131 s. 1220. Tausend und ein tag im orient.- Berlin: Ges

Deutscher literaturfreunde, 1922.- 319 s. 1221. Tausend undein tag im orient.- Frankfurt am Main:

Societats, 1992.-323 s.

Britaniya Kitabxanası (www.bl.uk)

1222. Вазех, М.Ш. Избранная лирика / Мирза Шафи

Вазех.- Баку: Язычы, 1986.-234 с. 1223. Vazeh, M. Ş. Şeirlər məcmuəsi / M.Ş.Vazeh.- Bakı:

Elm, 1987.- 27, [1], 240 s.

*** 1224. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s /

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1874.-223 s.

Bibl ioqrafiya

289

1225. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1875.- 227 s.

1226. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1869.-198 s.

1227. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1851.-168 s.

1228. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1870.-198 s.

1229. Bodenstedt, F. İl canzoniere di Mirza-Saffi / Federico Bodenstedt; trad. G. Rossi.-Berlino, 1884.-112 p.

1230. Dictionnaire Mofid persan-arabe-russe-francais.-S. Petersbourg, 1869.-405 p.

1231. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaffy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.- 108 p.

1232. Sauerwein, G. J. West-ostliches stammbuch zu Mirza Schaffy’s siebzigstem geburtstage, 22.-Leipzig: W. Drugulin, 1889.-43 p.

1233. Sechs gesange fur eine singstimme mit begleitung des pianoforte. Op.7.-Lepzig und Brussel, 1886.

1234. Seyidzadə, Ə.Ə. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu Vazeh / Əli Əjdər Seyidzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1969.- 325 s.

1235. Shire Mirtsa –Shaffi. Ne’etku li-leshon ever ve-nosaf le-elah mavo me-et Yosef / Shire Mirtsa –Shaffi.- Breslau: Schletter’sche Buchhandlung, 1868.-160 p.

1236. Tausend und ein tag im orient.-Berlin: Ges Deuts-cher literaturfreunde, 1850.-376 s.

1237. The songs of Mirza Schaffy.-Hamburg: Karl Grade-ner, 1880.-228 p.

1238. Сеид-заде, А. А. Мирза Шафи или Боденштедт?: К вопросу о происхождении, обьеме и характере плагиаторство

Mirzə Şəfi Vazeh

290

Фр. Боденштедта / Пред. Проф. Е. Э. Бертельс.-Баку: Изд-во АГУ, 1940.-Тит.л, IV, 218 c.

Latviya Milli Kitabxanası

(www.lnb.lv)

1239. Tausend und ein tag im orient.- Frankfurt am Main: Societats-verl., 1992.-323 s.

Estoniya Milli Kitabxanası

(www. ester.ee)

1240. Вазех Мирза Шафи. Песни Мирзы-Шафи / Ф.Боденштедт; Пер. с 160-го нем. Изд. И. С. Продан. Вып. 1.-Юрьев: тип. К. Маттисена, 1903.-18 см.

Macarıstan Milli Kitabxanası

(www.oszk.hu)

1241. Mirza Shaffy dalai.-Budapest: Weiszmann Testverek, 1882.-167 o.

1242. Mirza Shaffy dalai.-Budapest: Aigner, 1894.-167 o. 1243. Mirza Shaffy dalai.- Budapest: Grimm, 1880.-160 o.

***

1244. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A.Hofmann, 1874.- 223 s.

1245. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1873.-217 s.

1246. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1871.-224 s.

1247. Lieder Mirza Schaffy’s.-Wien: Konegen, 1924.-36 p. 1248. Mirza Shaffy dalai.-Budapest: Aigner, 1881.-193 o. 1249. Szazszorszepek: Heine, Hafiz es Mirza Saffy

dalaibol.-Pest: Emich Ny, 1858.-155 p.

Bibl ioqrafiya

291

Polşa Milli Kitabxanası (www.bn.org.pl)

1250. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy’s /

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann, 1873.-217 s. 1251. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem

/ Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Kgl. Geh. Ober-Hofbuchdr, 1878.-216 s.

1252. Piosenki Mirzy-Szafii: z Frydryka Bodenstedta.-Warszawa, 1888.-79 s.

1253. Tausend und ein tag im orient.-Frankfurt am Main: Societats-verl., 1992.-323 s.

1254. Zulejka: op. 13 nr 4: na glos I fortepiano.- 5 s; 34 cm.

Serbiya Milli Kitabxanası (www.nb.rs)

1255. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza Schafty's :

neues Liederbuch mit Prolog und erläuternden Nachtrag / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann & Comp., 1880.- XXIV, 239 str

1256. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy : mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, 1869.- XXIV, 224 str.

1257. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy : mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, 1882.- XXIV, 199 str.

1258. Bodenstedt, F. Tausend und Ein Tag im Orient. Bd. 2 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker's Verlag, 1891.- VII, 183 str.

1259. Bodenstedt, F. Tausend und ein Tag im Orient. Bd. 3 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Königliche Geheime Ober-Hofbuchdruckerei, 1865.- 223 s.

1260. Bodenstedt, F. von. Die Lieder des Mirza-Schaffy / mit einem Prolog von Friedrich von Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, G. Schenck, 1917.- 187 s.

Mirzə Şəfi Vazeh

292

1261. Bodenstedt, F. von. Mirza Shaffy dalai / előhanggal irta Bodenstedt Frigyes; a 89. német kiadás után forditotta Sziklai Soma.-Budapest : Aigner Lajos, [s.a.] 193, VII str. ; 14 cm.

1262. Bodenstedt, F. von. Pesme Mirza-Šafije: većinom po Bodenstetu / od Jovana Jovanovića.-Beč: na svet izdao Đorđe Rajko-vić, 1871 (Beč: štamparija Jermenskoga manastira) VIII, 142 str.

1263. Bodenstedt, F. Tausend und Ein Tag im Orient. Bd. 1 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin : R. v. Decker's Verlag, 1891.- XVIII, 195 str.

Matica adına Serbiya kitabxanası

(www. bms.ns.ac.rs)

1264. Bodenstedt, F. Tausend und ein Tag im Orient. Bd. 3 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Königliche Geheime Ober-Hofbuchdruckerei, 1865.- 223 str.

1265. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy : mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, 1869.- XXIV, 224 str

1266. Bodenstedt, F. von. Mirza Shaffy dalai / előhanggal irta Bodenstedt Frigyes; a 89. német kiadás után forditotta Sziklai Soma.- Budapest: Aigner Lajos, [s.a.].- 193, VII str.

1267. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza Schafty's : neues Liederbuch mit Prolog und erläuternden Nachtrag / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann & Comp., 1880.- XXIV, 239 str

1268. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy : mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, 1882.- XXIV, 199 str

1269. Bodenstedt, F. von. Die Lieder des Mirza-Schaffy / mit einem Prolog von Friedrich von Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, G. Schenck, 1917.- 187 str

1270. Bodenstedt, F. Tausend und Ein Tag im Orient. Bd. 2 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker's Verlag, 1891.- VII, 183 str.

Bibl ioqrafiya

293

1271. Bodenstedt, F. Tausend und Ein Tag im Orient. Bd. 1 / von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker's Verlag, 1891.- XVIII, 195 str

Belçika Milli Kitabxanası

(www. kbr.be)

1272. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog von Fred. Bodenstedt / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: [s.n.] , 1866.

1273. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog von Fred. Bodenstedt / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker , 1909.- 162 p.

1274. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy'sNeues Liederburch mit Prolog und erläutern dem Nachtrag von Friedrich Bodenstedt / Friedrich Bodenstedt.- Berlin : A. Hofmann , 1874.- XXIV-223 p

1275. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffymit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Verlag der Königlichen Geheimen Ober - Holhuchdruckerei, 1860.- XXIV-176 p.

Finlandiya Milli Kitabxanası

(www.kansalliskirjasto.fi)

1276. Bodenstedt, F. von. Die Lieder des Mirza-Schaffy / mit einem Prolog von Friedrich von Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, G. Schenck, 1917.- 187 str

1277. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy.Friedrich Martin von Bodenstedt / mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.-Berlin, 1902.-161 s.

1278. Bodenstedt, F. Mirza Schaffs sånger Friedrich Martin von Bodenstedt; öfvers. af Göran Björkman Stockholm, 1884.

1279. Bodenstedt, Friedrich. Aus dem Nachlasse: Mirza Schaffy's neues Liederbuch Berlin, 1875.

Mirzə Şəfi Vazeh

294

1280. Bodenstedt, Friedrich. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's: Neues Liederbuch mit Prolog und erläuterndem Nach-trag: (Allgemeiner Verein für Deutsche Literatur) Berlin: Hof-mann 1874.-223 s.

Norveç Milli Kitabxanası

(www.nb.no)

1281. Bodenstedt, Friedrich, n.d. Tausend und ein Tag im Orient. 3rd ed. (s.l.): (s.n.)Berlin, 1859.-503 s.

İsveç Milli Kitabxanası

(www.kb.se)

1282. Aus dem Nachlass Mirza Schaffy’s: Neues Lieder-buch mit Prolog und erläuterndem Nachtrag von Friedrich Bodenstedt. 4e Aufl.Miniatur-Ausg.-Berlin, 1876.

1283. Bodenstedt, Friedrich. Die Lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt: 57. Aufl.-Berlin, 1876.

1284. Mirza-Schaffys sånger: med en prolog / Friedrich Bodenstedt; bemyndigad öfversättning från originalets 113:e upplaga.-Stockholm: Bonnier, 1884.- xxiv, 200 s.

1285. Sundermeyer, Kurt. Friedrich Bodenstedt und die "Lieder des Mirza-Schaffy": Diss.Kiel, 1930.

Holland Milli Kitabxanası

(www.kb.nl)

1286. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy / mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1894.-216 p.

1287. Bodenstedt,Friedrich.Ausdem Nachlasse Mirza Schaffy's: neues Liederbuch mit Prolog und erläuterndem Nachtrag Berlin: Hofmann, 1877.- xxiv, 231 p.

Bibl ioqrafiya

295

1288. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy [pseud.]: mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt Mirza-Schaffy.- Berlin: R.v.Decker, 1875.- xxiv, 198 p.

1289. Bodenstedt, F. Lieder Mirza-Schaffy / Mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1869.

1290. Bodenstedt, F. Tausend und ein Tag im Orient / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1853.

İsveçrə Milli Kitabxanası

(www.nb.admin.ch)

1291. Bodenstedt, Friedrich. Rubinštejn, Anton G.Zwölf Lieder des Mirza-Schaffy. Heft 1 [und] 2 Leipzig : Kistner; ca. 1880.

İspan Milli Kitabxanası

(www.bne.es)

1292. Bodenstedt, F. Il canzoniere di Mirsa Sciaffi / Friedrich Bodenstedt; Edt. Lanciano.- [s.i.], 1912.-163 p.

Florensiya Milli Mərkəzi Kitabxanası

(opac. bncf. firenze. sbn.it)

1293. Bodenstedt, F. Mirza Schaffy's eines Liederbuch / von Friedrich Bodenstedt; mit Prolog und erläuterndem Nachtrag.- Berlin: A. Hoffmann, 1876.- XXIV, 231 p.

1294. Bodenstedt, F. Il canzoniere di Mirza Sciaffì / di Fede-rico Bodenstedt; traduzione di C.Sapienza e D.Ciampoli Lancia-no: G. Carabba, 1912.-163 p.

Danimarka Milli Kitabxanası

(www.kb.dk)

1295. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza-Schaffy's [pseud.] / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: A. Hofmann & Co, 1874.-xiv, 217 p

Mirzə Şəfi Vazeh

296

1296. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud] / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. v. Decker, 1875.- xxiv, 216 p.

1297. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy, mit einem Prolog / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1883.- XXIV, 216 s

1298. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy, mit einem Prolog / Friedrich Bodenstedt.- Berlin,1890.- 216 s.

1299. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy, mit einem Prolog / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1859.-XXIV, 194 s.

1300. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy.Friedrich Martin von Bodenstedt / mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1902.-161 s.

1301. Bodenstedt, F. Hire Mirtsa-Shaffi, neʿtqu li-lshon ʿever ve-nosaf le-ele mavo, Die Lieder des Mirtza-Schaffy, ins hebräische übertragen und mit einem Prolog versehen Breslau [Wroclaw]: Schletter'sche Buchhandlung H. Skutsch.-1868.- xvi, 160 s. (hebrew)

1302. Bodenstedt, F. Tausend und Ein Tag im Orient / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, 1853-54.

1303. Bodenstedt, F. Tausend und ein tag im Orient / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Verlag der Königlichen geheimen oberhofbuchdruckerei (R. v. Decker), 1865.

1304. Johannes M. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaffy in der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Mundhenk Johannes.- Hamburg, 1971.- 108 p.

1305. Lebedeva, N. Die "Lieder des Mirza-Schaffy" op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Nationalismus:Archiv für Musikwissenschaft, 2010, Vol. 67(4), pp. 284-309.

Braziliya Milli Kitabxanası

(www.bn.gov.br)

1306. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy / Fried-rich von Bodenstedt.- Berlin [Alemanha Oriental]: Olobus Berlag, [18--?]. 230p.

Bibl ioqrafiya

297

Argentina Milli Kitabxanası (www.bn.gov.ar)

1307. Bodenstedt, F. Tausend und ein tag im orient / Fried-

rich Bodenstedt.- Berlín: Königlichen Geheimen, 1859.- 514 p.

Koreya Milli Kitabxanası (www.nl.go.kr)

1308. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy

/ neues liederbuch von Friedrich Bodenstedt.- Leipzig: K.A. Brockhaus, 1884.- xxiv, 239 p.,

1309. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's [pseud.] Neues Liederbuch mit Prolog und erläuterndem Nachtrag / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, A. Hofmann, 1878.

1310. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's; neues Liederbuch mit Prolog und erläuterndem Nachtrag / Friedrich Bodenstedt.- Berlin, A. Hofmann, 1880.

1311. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / mit einem prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin, R.v. Decker,1882.- xxiv, 199, [1] p.

1312. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / mit einem prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin, R. v. Decker, 1875.- xxiv, 216 p.

1313. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy mit einam Prolog / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: [s.n.], 1887.- 216 p.

1314. Bodenstedt, F. Die Lieder des Mirza-Schaffy: [i.e. F.Bodenstedt] / mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin : R. v. Decker,. 1920.- 187 p.

1315. Bodenstedt, F. he songs of Mirza Schaffy [i.e. F.Bodenstedt]: with a prologue / by Friedrich Bodenstedt; transla-tion, approved by the poet, from the 84th German ed. by E. d'Esterre [-Kelling].Hamburg: K. Grädener,1880.- xxix, 228 p.

Mirzə Şəfi Vazeh

298

Tatarıstan Milli Kitabxanası (kitabhane.tatarstan.ru)

1316. Вазех, М.Ш. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер.

Н.Гребнева, Л.Мальцева.- Москва: Художественная литера-тура, 1971.- 270, [2] c.

Bibl ioqrafiya

299

VI Hissə

Mirzə Şəfi Vazeh dünya universitet kitabxanalarında

Beinecke Rare Bookand Manuscript

Libraryat Yale University (NewHaven, CT) (https://orbis.library.yale.edu)

1317. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaf-

fy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.- 108 p.

1318. Seyidzadə, Ə.Ə. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu Vazeh / Əli Əjdər Seyidzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1969.- 325 s.

1319. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.- 131 s.

1320. The Kur is rolling its seething waves [sound recording]: from the cycle "Persian songs" / A. Rubinsteĭn. Do not sing, oh beauty / S. Rachmaninov; words by A. Pushkin. 1 sound disc : analog, 33 1/3 rpm, mono. ; 7 in.

Jacob-und-Wilhelm-Grimm-Zentrum at Humboldt

University (Berlin, Germany) (https://hu-berlin.hosted.exlibrisgroup.com)

1321. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy /

Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R. V. Decker, 1893.- 224 p. 1322. Die gedichte von Mirza Schafi Wazeh / Überst. F.

Bodenstedt.-Baku: Heydar Aliyev Stiftung, 2013.-105 s. 1323. Вазех, М.Ш. Лирика / Мирза Шафи Вазех; пер. Н.

Гребнева.- Москва: Худож. Лит., 1967.- 231 с.

Mirzə Şəfi Vazeh

300

The Geisel Library at the University of California, San Diego (San Diego, CA)

(http://roger.ucsd.edu)

1324. Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892.- Berlin: R. v. Decker, 1876 xxiv, 216 p.

1325. Die Lieder des Mirza-Schaffy: [pseud.] / mit einem prolog von Friedrich Bodenstedt

Brotherton Library at the University of Leeds

(Leeds, UK) (https://leeds.summon.serialssolutions.com)

1326. Die Lieder des Mirza Schaffy by Vazeḣ, Mirză Shăfi,

1796?-1852; Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892.-1902.- 161 s.

Butler Library at Columbia University (New York, NY)

(https://clio.columbia.edu)

1327. Vazeḣ, M.Ş. Seçilmiş lirika / Mirza Shafi Vazeh; tərc. N. Grebneva.- Bakı: Yazıçı, 1986.- 239 s.

***

1328. Bayramov, A. Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi irsi / Akif Bayramov.- Bakı: Yazıçı, 1980.

1329. Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's, pseud. 12th verm. Aufl.Berlin, Hofmann, 1881.-239 s.

1330. Əsgərli, Z. Mirzə Şəfi Vazeh / Zaman Əsgərli.-Bakı: Nurlan, 2010.- 91 s.

1331. Friedrich Bodenstedt und die "Lieder des Mirza-Schaffy".- 1930.- 131 s.

1332. Nicat, Ə. Mirzə Şəfi: iki ḣissəli bioqrafik roman / Əlisa Nicat.-Bakı: Gənclik, 1984.-274 s.

Bibl ioqrafiya

301

Chancellor Green Library at Princeton University (Princeton, NJ)

(https://library.princeton.edu)

1333. Песни Мирзы Шафи: Забытые и малоизвест. рус. Пер.- Баку: Язычы, 1988.- 95 с.

1334. Vazeh, M.Ş. Şeirlər məcmuəsi / Mirzə Şəfi Vazeh.- Bakı: Elm, 1987.- 27, [1], 240 s.

***

1335. Die Lieder des Mirza Schaffy, mit einem Prolog von Friedrich Bodenstedt.- Berlin, Decker, 1902.- 199 s.

Andrew Dickson White Library at Cornell University (Ithaca, NY)

(https://newcatalog.library.cornell.edu)

1336. Bodenstedt, F. Aus dem nachlasse MirzaSchaffy’s.-Leipzig:F.a.brockhaus,1883.-217s.

1337. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1880.- 199 s.

1338. Bodenstedt, F. Die lieder des Mirza-Schaffy mit einem / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: Decker, 1875.-198 s.

Harold B. Lee Library at Brigham Young University

(Provo, UT) (https://search.lib.byu.edu)

1339. Bodenstedt, F. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy

Neues Liederbuch. Book / Friedrich Bodenstedt (1819-1892) 1887, Leipzig: F.A. Brockhaus, German BYU Library Bookshelves /Floor 5-S

1340. Die Lieder des Mirza-Schaffy. Book / Friedrich Bodenstedt (1819-1892) 1920?, Berlin: R.v. Decker, German

1341. Sechs Lieder des Mirza-Schaffy von Friedrich Bodenstedt Für eine Singstimme mit Begleitung des Pianofor-

Mirzə Şəfi Vazeh

302

te: op. 8 Music score / Bronsart, Ingeborg von (1840-1913)1983, Huntsville, Tex.: Recital Publications, German.

Doe Memorial Library at the University of

California-Berkeley (Berkeley, CA) (http://eds.b.ebscohost.com)

1342. Aus dem orient: kind, was thust du so erschrocken:

fur eine singstimme mit begleitung des pianoforte: op. 55. Copmonirt und fraulein Johanna Wagner gewidmet von Fr. Kucken.-Leipzig: Verlag von Bartholf Senff.-10 c.

La Sorbonne Reading Room at the University

of Paris (Paris, France) (http://encore.biu.sorbonne.fr)

1343. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton

Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Nationa-lismus. (German)

1344. Lebedeva, Nadejda. Academic Journal Archiv fur Musikwissenschaft; 2010, Vol. 67 Issue 4, p. 284-309, 26 p

1345. Mirza-Schaffy.von Bodenstedt, Friedrich. Martin Library of the World's Best Literature, Ancient 3/1/2006, p.132-133

1346. The Poetry of Mirza-Schaffy. von Bodenstedt, Friedrich Martin Library of the World's Best Literature, Ancient 3/1/2006, p130-132 1 Black and White Photograph

1347. The songs of Mirza-Schaffy. Book Lippincott's Magazine of Popular Literature 3/1/2006, p. 97-107.

The Joe & Rika Mansueto Library at the University of

Chicago (Chicago,IL) (https://catalog.lib.uchicago.edu)

1348. Aus dem orient: kind, was thust du so erschrocken:

fur eine singstimme mit begleitung des pianoforte: op. 55.

Bibl ioqrafiya

303

Copmonirt und fraulein Johanna Wagner gewidmet von Fr. Kucken.- Leipzig: Verlag von Bartholf Senff.-10 c.

1349. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.-131 s.

Heidelberg University Library (Heidelberg, Baden-

Württemberg, Germany) (https://www.uni-heidelberg.de)

1350. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider

des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.-131 s.

Fisher Fine Arts Library at the University of Pennsylvania (Philadelphia, PA) (https://franklin.library.upenn.edu)

1351. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider

des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.-131 s.

Bapst Library at Boston College (Boston, MA) (https://bc-primo.hosted.exlibrisgroup.com)

1352. Die Lieder des Mirza-Schaffy: [pseud.] / Friedrich

Bodenstedt 1819-1892.-Berlin, R. v. Decker. 1876. 26 aufl.

*** 1353. Aus dem Nachlasse Mirza-Schaffy's [pseud.] / Fried-

rich Bodenstedt 1819-1892.-Berlin, A. Hofmann & Co. [1874?]

Lehigh University Library (https://asa.lib.lehigh.edu)

1354. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / Bodenstedt,

Friedrich, 1819-1892.- Berlin: R. v. Decker, 1879. xxiv, 216 p. 86 aufl.

Mirzə Şəfi Vazeh

304

American University Washington (https://wrlc-amu.primo.exlibrisgroup.com)

1355. Azerbaijan marks 220th anniversary birthday of

Mirza Shafi Vazeh / Amina Nazarli //Azer News (Baku, Azerbaijan), Sept 26, 2014.

1356. Bodenstedt, Friedrich Vazeḣ, Mirza Shafi. Die Lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog.-Berlin: R.v.Decker's Verlag,1881

1357. Die lieder des Mirza-SchaffyVazeḣ, Mirza Shafi, 1796?-1852 / Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892.1873.Aus dem nachlasse Mirza Schaffy's: Neues liederbuch mit prolog und erläuterndem nachtrag Bodenstedt, Friedrich,1876.

Baylor University Library

(https://baylor.summon.serialssolutions.com)

1358. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy's. Neues lieder-buch mit prolog und erläuterndem nachtrag Bodenstedt, Friedrich, 1876.

1359. Die Lieder des Mirza-Schaffyby Vazeḣ, Mirza Shafi, 1796?-1852.-1873.

1360. Mirza-Schaffy Album (13 Lieder), op. 13: for voice and pianoby Huber, Hans, 1852-1921; Vazeḣ, Mirza Shafi, 1796?-1852; Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892.- 2013.

Binghamton University Library

(https://bingprimo.hosted.exlibrisgroup.com)

1361. Aus dem nachlasse Mirza Schaffy's: Neues lieder-buch mit prolog und erläuterndem nachtrag / Friedrich Bodenstedt.- Berl., 1876.

1362. Die Lieder des Mirza-Schaffy / Friedrich Boden-stedt.- Berlin: Decker 1896.

Bibl ioqrafiya

305

1363. Die Lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog / Friedrich Bodenstedt.- Berlin: R.v.Decker's Verlag, 1881.

1364. Mundhenk, J. Friedrich Bodenstedt und Mirza Schaf-fy. In der aserbeidschanischen Literaturwissenschaft / Johannes Mundhenk.- Hamburg: Buske, 1971.-108 p.

1365. Seyidzadə, Ə.Ə. Mirzə Şəfi Sadıq oğlu Vazeh / Əli Əjdər Seyidzadə.- Bakı: Azərnəşr, 1969.- 325 s.

1366. Sundermeyer, K. Friedrich Bodenstedt und die Leider des Mirza Schaffy / Kurt Sundermeyer.- Kiel, 1930.-131 s.

1367. Воспоминания Ф.Боденштедтао Мирзе Шафи Вазехе: [Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirə-ləri] /A. Bayramov.- Bakı, Nurlan 2008.

Boston University Library

(https://buprimo.hosted.exlibrisgroup.com)

1368. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's, pseud.; 12th verm. Aufl..Bodenstedt,Friedrich; 1881.

1369. Die Lieder des Mirza-Schaffy [pseud.]; 21 Aufl. Bodenstedt, Friedrich Martin von; 1868.

Brandeis University Library

(https://search.library.brandeis.edu)

1370. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / Friedrich Bodenstedt Martin von 1819-1892.

1371. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's / Friedrich Bodenstedt Martin von 1819-1892.- 1877.

BYU Library (https://search.lib.byu.edu)

1372. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy Neues

Liederbuch Book / Friedrich Bodenstedt (1819-1892) Leipzig:

Mirzə Şəfi Vazeh

306

F.A.Brockhaus, 1887, xxi, 217 p.; 15 cm., 15 verm. Aufl., German.

1373. Die Lieder des Mirza-Schaffy. Book / Friedrich Bodenstedt (1819-1892).- Berlin: R.v. Decker, 1920?, 187 p.: col. ill.; 20 cm., 168. Aufl., German

1374. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus. Lebedeva, Nadejda 2010, Archiv fur Musikwissensc-haft, volume 67, issue 4, starting on page 284

1375. Music score / Bronsart, Ingeborg von (1840-1913) Mirza-Schaffy Album (13 Lieder), op. 13For voice and piano

1376. Music score / Huber, Hans (1852-1921) Huntsville, TX: Recital Publications, 2013, 1 score (45 p.); 28 cm, German Gedichte des Mirza-Shaffy; [Übersetzung von?] Friedrich Bodenstedt.

1377. Sechs Lieder des Mirza-Schaffy von Friedrich Bodenstedt Für eine Singstimme mit Begleitung des Pianoforte: op. 8

Brown University Library

(https://search.library.brown.edu)

1378. Lebedeva, Nadejda 2010, Archiv fur Musikwissen-schaft, volume 67, issue 4, starting on page 284

California Institute of Technology

(https://www.library.caltech.edu)

1379. Bodenstedt, Friedrich, 1819-1892. Die Lieder des Mirza-Schaffy pseud; Vazeḣ, Mirza Shafi, 1796?-18521930.-131 p.

1380. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Ru-binstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus

1381. Friedrich Bodenstedt. Die Lieder des Mirza-Schaffy, 1868. Lieder des Mirza Schaffy [i.e. Friedrich Bodenstedt] ; op. 13 Mirza-Schaffy-Album

Bibl ioqrafiya

307

Carnegie Mellon University (https://cmu.primo.exlibrisgroup.com)

1382. Author of Die Lieder Des Mirza-Schaffy The

Literary World; a Monthly Review of Current Literature (1870-1904), Jan 31, 1880, Vol.11(3), p.40

1383. Bodenstedt, Friedrich Martin von 2018 Encyclo-pædia Britannica, Inc. literature. His Die Lieder des Mirza Schaffy (1851; The Songs of Mirza Schaffy), a collection of poems

Clemson Libraries

(https://libraries.clemson.edu)

1384. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus

1385. N.Lebedeva. Archiv für Musikwissenschaft 67, Issue 4, pp. 284-309.

Columbia University Library (https://clio.columbia.edu)

1386. Vazeḣ, Mirza Shafi, 1796?-1852.- Berlin: R.v.

Decker, 1882. 1387. Die Lieder des Mirza-Schaffy, mit einem Prolog:

[electronic resource] / Friedrich Bodenstedt 1819-1892.- Berlin: R.v. Decker, 1890.

Duke University Library

(https://library.duke.edu/find)

1388. Mirza-Schaffy und seine lieder, aus Friedrich v. Bodenstedt: Tausend und ein tag im Orient / Friedrich Bodenstedt 1819-1892.- Lübeck, Antäusverlag, 1923.

Mirzə Şəfi Vazeh

308

1389. Sechs Lieder des Mirza-Schaffy von Friedrich Bo-denstedt : eine Singstimme mit Begleitung des Pianoforte : op. 8.

George Washington University

(https://wrlc-gwu.primo.exlibrisgroup.com)

1390. Die Lieder des Mirza-Schaffy mit einem Prolog Bodenstedt, Friedrich; Vazeḣ, Mirza Shafi 1881.

1391. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy Bodenstedt, Friedrich, 1891.

1392. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] Bodenstedt, Friedrich,1875.

Georgetown University Library

(https://wrlc-gu.primo.exlibrisgroup.com)

1393. Die lieder des Mirza Schaffy Vazeḣ, Mirzaa Shafi, 1796?-1852 / Friedrich Bodenstedt 1819-1892.1873.

1394. Die Lied erdes Mirza Schaffy miteinem Prolog Bodenstedt, Friedrich; Vazeḣ, Mirza Shafi, 1881.

1395. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / Friedrich Bodenstedt, 1875.

1396. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus.

Georgia Institute of Technology (https://www.library.gatech.edu)

1397. Die Lieder des Mirza-SchaffyVazeḣ, 1873xxiv, 224 s.

Indiana University Bloomington

(https://libraries.indiana.edu)

1398. Bodenstedt, F. 1819-1892 Die Lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] : mit einem Prolog / von Friedrich Bodenstedt. Berlin: R. v. Decker, 1875. xxiv, 198 p. ; 11 cm.

Bibl ioqrafiya

309

1399. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus. Archiv fur Musikwissenschaft. 2010, Vol. 67 Issue 4, p284-309. 26p.

1400. Die Lieder des Mirza-Schaffy [microform].- Berlin, 1851. Microfiche. Munich : Saur, 1990-1994. 1 fiche. (Bibliothek der deutschen Literatur; box 13, fiche 5930) Original held by: Bayerische Staatsbibliothek. gwq 1990 1994

Johns Hopkins Library

(https://catalyst.library.jhu.edu)

1401. Die Lieder des Mirza-Schaffymit einem Prolog von Friedrich von Bodenstedt: [Nachwort von Lieselotte Kurth-Voigt und William H. McClain]. Heidelberg: R. v. Decker's Verlag, G. Schenck, 1984.170. Aufl.187, xiii p.

Northwestern University Library

(https://search.library.northwestern.edu)

1402. Die lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / Friedrich Bodenstedt, 1819-1892.- Berlin, R.v. Decker, 1882, 108. aufl.

Princeton University Library (https://library.princeton.edu)

1403. Aus dem Nachlasse Mirza Schaffy's: neues Lieder-

buch mit Prolog und erläuterndem Nachtrag / von Friedrich Bodenstedt.

1404. Die Lieder des Mirza-Schaffy op. 34 von Anton Ru-binstein: Zwischen folklorismus, orientalismus und natio-nalismus.

1405. Lebedeva, Nadejda Journal Article-Full-Text Avai-lable Archiv fur Musikwissenschaft.- Vol. 67, No. 4, 2010, pp. 284 -336.

Mirzə Şəfi Vazeh

310

Purdue University Library (https://purdue-primo-prod.hosted.exlibrisgroup.com)

1406. Die Lieder des Mirza-Schaffy [pseud.] / mit einem

Prolog von Friedrich Bodenstedt; Bodenstedt, Friedrich; 1819-1892.

Stanford University Library (http://library.stanford.edu)

1407. The Lieder von Mirza-Schaffy, op. 34, by Anton

Rubinštejn: Between folklorism, orientalism, and nationalism Archiv für Musikwissenschaft, 67(4) 284-309.

Syracuse University Library

(https://syracuse.summon.serialssolutions.com)

1408. Die Lieder des Mirza Schaffyby Vazeḣ, Mirza Shafi, 1902.

1409. Die "Lieder des Mirza-Schaffy" op. 34 von Anton Rubinstein: Zwischen Folklorismus, Orientalismus und Natio-nalismus.

1410. Lebedeva, Nadejda Archiv für Musikwissenschaft, 01/2010, Volume 67, Issue 4.

Ginn Library

(https://tufts-primo.hosted.exlibrisgroup.com)

1411. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy / Friedrich Bodenstedt.- Leipzig: K. A. Brockhaus, 1891.

University of Illinois at Urbana-Champaign

(https://search.grainger.illinois.edu)

1412. Lebedeva, Nadejda. Archiv für Musikwissenschaft, 01/2010, Volume 67, Issue 4.

Bibl ioqrafiya

311

University of Minnesota (https://primo.lib.umn.edu)

1413. Die lieder des Mirza Schaffy. Friedrich Bodenstedt

1819-1892.- Berlin: R.v. Decker 1887.

University of Notre Dame (https://onesearch.library.nd.edu)

1414. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy / Friedrich

Bodenstedt.- Leipzig: K. A. Brockhaus, 1891.

Yale University Library (http://search.library.yale.edu)

1415. Lebedeva, Nadejda Archiv für Musikwissenschaft,

01/2010, Volume 67, Issue 4. 1416. Aus dem Nachlasse des Mirza-Schaffy / Friedrich

Bodenstedt.- Leipzig: K. A. Brockhaus, 1891.

Mirzə Şəfi Vazeh

312

Əlavələr Əlavə 1.

Mirzə Şəfi Vazehin AMEA M.Füzuli adına Əlyazmalar

İnstitutunda saxlanılan əlyazmaları

1. Cüng.- şifr: M-180, vər. 8 a.- Ərəb əlifbasında. 2. Əsərləri / Mirzə Şəfi Vazeh.- Berlin, 1875.- S.224.VIII-

1/5338.- Alman dilində. 3. İlimzamnamə.- Ф/с – 384.- 16577.- Ərəb əlifbasında. 4. Kitabi-türki / Mirzə Şəfi Vazeh, Qriqoryev.- Hicri

1272=1856.- S.106.- XIII-202 /4294(I).- Ərəb əlifbasında. 5. Mehri vəfasızların heç kim sözünə inanmaz: [bir beyti]

/ Mirzə Şəfi Vazeh.- Mücrim Kərim Vardani.Bəyazi.- 120vərəq.- A-347/793.- Ərəb əlifbasında.

6. Məcmuə / Mirzə Şəfi Vazeh.- Şifr: C-86.- Ərəb əlifbasında. 7. Mirzə Şəfi Vazeh.- Varşava.- 1888.- Ф/с – 481. 8. Mirzə Şəfinin alman dilində şeirlərindən bir parça

/Mirzə Şəfi Vazeh.- Ф/с – 578.- Alman dilində.

Əlavə 2.

S.Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət arxivində saxlanılan Mirzə Şəfi Vazehə aid sənədlər

1. Rzayeva Ağabacı İsmayıl qızı. “Məhəbbət təranələri”.

Mahnı. Sözləri Mirzə Şəfi Vazehindir. Kartitura. Fond № 43, Siy.2, Sax. Vah № 19. İlk tarixi 1956-ci il. Sənədlərin sayı: 4. Vərəqlərin sayı: 8.

2. Nəbiyev Bəkir Əhməd oğlu. S.Rüstəm, H.Ziya və M.Ş.Vazehin şeir, təmsil və fikirləri. B.Nəbiyev tərəfindən

Bibl ioqrafiya

313

toplanılmış.Fond № 386, Siy.4, Sax. Vah № 106. İlk tarixi 3 noyabr 1929-cu il. Sənədlərin sayı: 21. Vərəqlərin sayı: 22.

Əlavə 3.

Gürcüstan Kekelidze adına Əlyazmaları İnstitutunun Fondunda və Tiflis Dövlət Tarix arxivində saxlanılan

əlyazmaları

1. Əyazması.- Tiflis, Kekelidze adına Əlyazmaları İnstitutu Fondu P-107-137.

2. Əyazması.- Tiflis Dövlət Tarix Arxivi, fond 19, vahid saxlama qovluğu 172, siyahı 1.

Əlavə 4.

Berlin Milli Kitabxanasında saxlanılan əlyazması

1.Berlin Milli Kitabxanasında qorunan Mirzə Şəfi Vazehin əlyazmalarının surətləri // http://www.nuhun.net/kitablar/

Mirzə Şəfi Vazeh

314

KÖMƏKÇİ GÖSTƏRİCİLƏR

Mirzə Şəfi Vazehin kitablarının

əlifba göstəricisi

Bütün əsərləri ..... 9 Kitabi-türki: türk dili kitabı ..... 9a Məhəbbət təranələri ..... 7 Mirzə Şəfi nəğmələri ..... 8 Müntəxəbat ..... 1 Nəğmələr ….. 3, 4, 6 Şeirlər ….. 2 Şeirlər məcmuəsi ..... 5

M.Ş.Vazehin əsərlərinin əlifba göstəricisi A Abdulla oğlu İbrahim ..... 9

Aç sirrini, yəni əfəl olmaz sevən oğlan ..... 9

Adəm oğlu dərdə nökər yaranıb ..... 9

Adət üzrə ta əzəl gündən bu dünya fırlanır ..... 9

Adsız şeir ..... 2 Aforizmlər ...... 27 Ağlımla qəlbimin özgə yolu var ..... 6, 9, 39 Axışıb hər yerə Qərbin yeni dəvətçiləri ..... 9

Aqil adam hər kəslə davransa xoş, səmimi ..... 9

Alimlik iddiasına düşənə ..... 9

Allah bizə verən ömrə ..... 9

Allahın təcəllası olmalıydı üzümüz ..... 9

Altun günəşin şöləsi dumana səpər zər ..... 31 Ariflərdən eşitmişəm, oğul, daim haqqa can at ..... 31

Bibl ioqrafiya

315

At örtüyü, gizlətmə gül üzünü ..… 14 Ay gözəl qönçə, köksümə sığın ..... 9

Ay nurunda bərq vurur ...... 9

Az vaxtda çox şeylər qazanmaq üçün ..... 9

Azadlıq rəmzidir şux sərv ağacı ..... 35 B Baş vəzirə ..... 9

Başını bulayaraq dostum yenə soruşur ..... 9

Başqasının barəsində pis söz eşitsən ..... 6, 9 Batacaq günəşin... doğacaq ülkər ..... 31 Belə iltifatla, şuxluqla mənə ..... 9

Beşikdən ta qəbrə qədər yol var ki, şəksiz ..... 6, 9 , 28, 23 Bəxtəvər kimsənin olmaz gidi dünya hədəfi ..... 9

Bəlaya, uğura ürcah olsa da ..... 9

Bəraət ..... 9

Bəzən dərd-qəmdən də könül açılar ..... 9

Bil qədrini, gənc ömrünü sərf etmə fənaya ..... 9

Bilik və müdriklik ..... 9

Bir aqil qol qoymasa bir işə, bir əmələ ..... 9

Bir başdan, ya ürəkdən ələ qədər məsafə ..... 9

Bir bıçaq işlənsə qədərdən daha çox, kütləşər ..... 9

Bir cocuğa ..... 9

Bir dəfə axşamdan xeyli keçmişdi ..... 9

Bir gün gedirdim mən bir dalda yolla ..... 6, 9 Bir gün qoca molla dayanaraq lal ..... 6, 9 , 33 Bir gün sarayında göstərib hörmət ….. 14 Bir gün yoldan keçən dərviş nəğməylə ..... 9

Bir günah ilə zərər versə bir insan özünə ..... 9

Bir Mirzə üz tutub soruşdu məndən ..... 6, 9 Bir oyuna, qumara yatırma var-yoxunu ..... 9

Bir sultan gəzərkən məmləkətini ..... 9

Bir vaxt şahın yanında böyük hörmətim vardı ..... 9

Mirzə Şəfi Vazeh

316

Bir yeni dünya görüşlüyə ..... 9

Bir yerdə ki səmimi ürək tapmayacaqsan ..... 9

Bir zaman çox dilədim: dəstə tutum, yara verim ..... 31 Bircəcik busəsinə yarın fədadır canım .... 9

Biri bu həyatı mənasız sayar ..... 9

Bitərmi çöldə bir ağac, bəhər verərmi bitsə də ..... 9

Biz də qucaqlaşıb, biz də yanarıq ..... 6 Biz kənardan almırıq ….. 24 Biz qonağı əzizlərik ..... 31 Bizə həmsöhbət olan özgə kitab almaz ələ ..... 9, 21, 30, 34 Bizlərdən bir kişi sevərsə bir qadını ..... 9

Boğmasan qəzəbini .... 9

Boşla, Mirzə Şəfi, boş niyyətini ..... 9

Bu dünyada dəyərlər necə şişirdilibsə ..... 9

Bu dünyada hər kəsin bir kiçik bayramı var ….. 24, 38 Bu dünyada kimlər qaçar ….. 26 Bu dünyanın kədərini, qəmini ..... 6, 9, 33 Bu həyat zülmətindən ….. 26 Bu kiçik məhəbbət təranələrim ..... 6 Bu qədü qamətinə ətləsü xara yaraşur ..... 40 Bunca naz eyləmək olmaz, düşün, ey nazəndə ..... 9

Bunu mən deyirəm, Yusif də deyir ..... 9

Buyurub saleh əməllər bizə peyğəmbərimiz ..... 9

Bülbül qəfəs içrə zar edirdi ..... 9

Bülbül səsindən almalıdır gül təravəti ..... 9 Bülbül, asudəki öz çap nə to dari yu, nə mən ..... 27 Bülbülün bağrı yanıq, nəğməsi nalan bu gecə ..... 24, 31, 37, 95 C Cahil insan mülki-dünyadən müqəvvatək gedər ..... 9 Cahillik dəbdə olub ..... 9

Can ki, tapa cananı ..... 31 Can-o təne mən fədaye yek buseye yar ..... 6, 8, 37, 95

Bibl ioqrafiya

317

Cansız bir baş qan qaraldıb korlayar meyli ..... 6, 9 Cavanlar içində çətin tapılar ..... 9

Cəhalət içində olmuşdum sərsəm ..... 6 Cənnət qapıları günün birində ..... 6, 9 Ciddi işə, əsərə doğru qiymət verənlər ..... 9 Ç Çalış xoş olsun zarafat ..... 9

Çalışırdım ki, kamal əhli olum dünyada ..... 9

Çatmışsa xəyalındakı sonsuzluğa şair ..... 9

Çayın gur axınında ..... 9

Çəkdi, aldı dəsti-asayiş əlindən qəlbini ..... 9

Çəkər aqil biri dünyanın üzündən nəzəri ..... 9

Çılğın birisinin önünü kəsmək ..... 9 Çox gözdə sürmə, əldə həna, üzdə xal olur ..... 13 D Dağ çiçəyi ..... 9

Dağda qaynayan bulaq ..... 9

Daima fürsət bil, qaçırma əldən ..... 9

Dedik əhdimiz yetirsin bizi vəslə - sən də, mən də ..... 9

Deməyin yaraşmır saç-saqqalıma ..... 9

Deyirlər ki, sevdinsə, həqiqətin böyüyün ..... 9

Dəli-dolu, çağlayan dağ çayının səthində .... 9

“Dərbəndnamə”dən ..... 9a “Dərbəndnamə”dən “Zikri-cəngi-İbrahim xan” ..... 1 Dərd eşqinin mərd sahib zor şəklin göstərir ..... 37, 95 Dərviş ..... 9, 25, 31, 38 Dili-binəvamı eşqin elə bəxtiyar edir ki ..... 9

Dilində dua vardı ..... 31 Dodaqlardan axar ruhdakı cövhər ...... 9

Doğru vaxtmda durub söz ki deyirsən məzəli ..... 9

Dolanır ki, bir rəvayət yaşayıb misirli Yusif ..... 9

Mirzə Şəfi Vazeh

318

Dostluq ..... 9

Dumanladıb gözünü ….. 26 Dünən oturmuşdum, qəfil yanıma ..... 9

Dünyada hər neməti zəhmətlə qazanmasan ..... 9

Düzlük nəyinə gərək ..... 9

Düzlüklə alçaqlıq çarpışan zaman ..... 6, 9, 39 E Elə əməl işlə qoca dünyada ...... 9

Eşq dərdidir məni yaxan-yandıran .... 9

Eşq olsun o kəsə ki, qəlbinin diqtəsiylə ..... 9

Etdi səmadan imtina, qopdu qəribə bir külək ..... 9

Etirazın, qəzəbin rəmzidir əvvəldən xar ..... 9

Ey bəşərin xilasına edilən kömək ..... 6, 33 Ey cavan, hikmətdən sənə dərs versəm ..... 9

Ey dilbər, mən səni ilk gəncliyimdə ..... 9

Ey ke, həmhöcreye mai, vərəqe zohd beşuy ..... 6, 8, 37, 95 Ey Mirzə Şəfi, mənzilin olmuş bu uzaqlar ..... 9

Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni .... 5, 6, 8, 9,12, 22, 30, 32, 35, 37, 39, 95 Ey şeirimin ruhu, ey Tanrı payım ..... 9

Eyki həm hücreyi mayi vərəq zəhd bəşəvi ..... 37, 95 Eyni mənayə gələn sözlər usandırdı bizi ..... 9 Ə Əcəm padşahları ki, olara “Kəyan” deyirlər ..... 1 Əcəm padşahlarının zikrində 2-ci təbəqənin zikri ..... 1 Əgər ağıllıysa bic dırmaşdırar ..... 9

Əgər balıqqulağı içində varsa inci ..... 9

Əgər mənsəb pilləsiylə qalxmaq istəsən ..... 6, 9 Əksəriyyət ərz edir dünyada heç nə düz deyil ..... 9

Əldə mey, könlümdə ustadım Hafiz ..... 9

Ələ qədəh alsan, gəl olma nadan ..... 6

Bibl ioqrafiya

319

Əsəd ..... 2 Əsil müdrik anlayır ki ..... 9

Əski məhəbbət ..... 9

Əvvəl gur çaya, sonra ..... 9. F Farsca şeirlər ..... 3 Fatiməyə ..... 9

Fələyin çərxini saxlamaq olmaz ..... 6 Fətəli ..... 9 Füzuli qəzəllərindən ..... 1, 9a G Gecə mey məclisi qurduq qoca ev sahibi ilə ..... 9

Gecədən gecəyə ..... 9

Gecələr ulduzları ….. 26 Gecənin qulağına ..... 9

Gəl ey canım ki, hicrində dodağa çatdı bu canım .... 5, 9, 15, 30, 35, 37, 95

Gəldi dostlar, yenə qurduq məclis ..... 9

Gənc idim, dedim heç dəyişməsin mülki-kainat, mümkün olmadı ..... 9

Gəncəli Fazilə ..... 2 Gəncliyində ehtiyatın gözləyən ..... 9

Gər mərdi ze ma zəni darəd dust ..... 6, 8, 37, 95 Gərək bu sevgi nəğməsi sətir-sətir nəfəslənə ..... 9

Gəzsin gərək insan göyün ulduzlu sarayın ..... 9

Görən hansı xalq uyğun yaşar seçdiyi dinə ..... 9

Görüşmək, qovuşmaq, sevib-sevilmək ..... 9

Götürəndə badə Mirzə Şəfi bu qiyam içində ..... 9

Göy üzünü bəzəyirsə al günəş necə ..... 35 Göy üzünü bəzəyirsə al günəş necə ..... 9

Göydə dövrə vuran ulduzlara bax ..... 6

Mirzə Şəfi Vazeh

320

Göydə dövrə vuran ulduzlara bax ..... 9

Göylərdən süzülər bir ilıq nəfəs ..... 9

Gözəl qız, sənintək bilirəm mən də ..... 9

Gözəl sultan Fatimə haqqında əhvalat ..... 9

Gözəl yığdı saçını göstərdi gül üzünü ..... 11 Gözəllik haqqında nəğmə .... 9

Gözlərinin kim aşiqə məxmur şəklin göstərir ..... 37, 95 Gücünü hər yerə sərf eləmə gəl ..... 9

Gülüb cavabını qaytar mehriban ..... 6, 9 Gülüstandan əsib gələn ətirli külək ..... 6, 9 Günbatan ölkədən gələn ali cənabı vəsf edək ..... 9

Gündən səpilən şölə səmadan yerə vardı ..... 9

Gündüz və gecə ..... 9

Günəş işığını yayıb hər yana ..... 6, 9 Günəşə can atan salxıma bənzər ..... 9

Günəşə necə baxaq günün günorta çağı ..... 9

Günəşli diyarlarda doğulub, böyüyənlər ..... 9 H Hamıya eləyən canıyananlıq ..... 9

Hanı yerüstü cənnət ..... 9, 26 Hanı Züleyxama tay bu cahanda? ..... 31 Hansı bir yerdəki güc peydadır ..... 9

Heç də yaxşı qurtarmır hər təcrübənin sonu ..... 9

Heç kimsə əvəzsiz deyil dünyada ..... 9

Heç özünü kökləmə ahəngsiz bir havaya ..... 9

Hekayətlər ..... 9a Həqiqətə gedən yol ..... 9

Həlim səsinlə söhbət aç gözəlliyindən aləmin ..... 9

Həmişə ağıllı danışmaq yəqin ..... 9

Hər bir adamın üzündə ..... 9

Hər gün qınayırlar məni, yoldan sapanam mən ..... 9

Hər kim tökə bilmirsə gerçək yaşantısını ..... 9

Bibl ioqrafiya

321

Hər kimin eşqinə dair deyil əşarı əgər ..... 9

Hər tərəfdən duyulur xoş nəfəsin ..... 9

Hər zaman kan qədd-o bala ze nəzər miqozərəd ..... 6, 8, 37, 95 Hərə bir cür yaşayır, hər kəsin öz taleyi var ..... 9

Həsb-hal ..... 6, 7, 8, 9, 37, 95 Həsb-hal tərcüməsi ..... 95 Həyat verilmir adəmə aparmamış mübarizə ...... 9

Həyat və ölüm ..... 9 Hicran qəminin badeyi-gülgündür əlacı ..... 6, 9 Hikmətlər və nəsihətlər ..... 9a, 30 Hikmətli bir söz deyib ..... 9

Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar ..... 3, 7, 8 Hindli müdrik deyirdi ..... 9

Hörüb çələngimi öz yığdığım çiçəklərdən ..... 9 Hünər də, təpər də içdən gəlməsə ..... 9

Hüsnü tərif etmiş əşarım meyi-səhbanı vəsf ..... 9 X Xaliq yaradıbdır iki növ bəndə ..... 9

Xalq içində vardır belə bir məsəl ..... 14 Xəbərdarlıq ..... 9

Xəsisliklə vurub ömrünü başa ….. 14 Xəstə könlüm sinədə bir körpə quştək çırpınır ..... 9

Xoş əməl sahibi xoşniyyət olar .... 9

Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır ..... 5, 9, 15, 30, 34, 35, 37, 95 İ İbn Yəmin ..... 6, 7, 8, 9 İldırım vuran kimi alışıb yandı ağac ..... 9

İmanlı bir bəndəyə nədənsə bu camaat ..... 9

İncə mirvarilərin mədəni Tiflis şəhəri ..... 9

İnsan həyatı borca alıb, bəxşiş almayıb ..... 9

İri, nəhəng şeyləri sevmirəm, inanmıram ..... 9

Mirzə Şəfi Vazeh

322

İstədim ki, bir dəmət düzəldim ey mələk, sənə ...... 6, 9 İstər səadət olsun ….. 26 İstəyirsən ola müdrik kimi daim dəyərin ..... 9

İşığa tələsir onu görən kəs ..... 9

İti qılınc sürüşərək düşsə yatağa ..... 6 İti qılınc sürüşərək düşsə yatağa ..... 9

İtir ömrün bir zərrəsi ..... 6, 23, 28 İtir ömrün bir zərrəsi hər bir nəfəslə ..... 9 K Kim hesab etsə meyin şövqünü ömrün fərəhi ..... 9

Kim ki, qadınlarsız ola bilsəydi ..... 9

Kim qadınsız yaşayırsa, azad olur min çövrdən ..... 31 Kimin dodağı islanıb bu rəngi al şərab ilə ..... 9

Kitabi-“Dərbəndnamə” ..... 1 Kobud əllər toxunmasın gözəlliyə, olmaz gərək ..... 6, 9 Köhnə məhəbbət ..... 6, 7, 8 Könül qırılıbsa, bunu gec, ya tez ..... 9

Küləklər işlədir dəyirmanları ..... 6, 9 Q Qadın - rastıma çıxan bulaq qədər durudur ..... 9

Qadını öz fikrindən daşındıracaq kişi ...... 9

Qafil idim, mənə göstərdi səfa aləmini ..... 9

Qamətinin yanında sərvin nə ölümü var? ..... 9, 31 Qanqal şikayət eyləyərək bir qızılgülə ..... 9

“Qarabağnamə”dən ..... 9a Qayğımız olmaya, olsaq da belə təhlükədə ..... 9

Qayğısız ömr edən çox bəndələri ..... 9

Qədəmində bir zəriflik, mənə şərhi oldu müşkül ..... 9

Qəlbim sevəni “Sevmə!” deyər ağlım həmişə ..... 31 Qəlbimin, ruhumun qanadıyla mən ..... 6, 9 Qılıncla, qan ilə səltənət quran ..... 9

Bibl ioqrafiya

323

Qışda mey içirəm, nəğmə qoşuram ..... 9

Qızıl günəş, yaşıl bahar ..... 31 Qonur çalarlı gözlərin içində həm həya olur ..... 9

Qorxma, ey körpə mələk, çıx rəhi-sevdam dolaş ..... 9

Qorxmayıram alçaqlığın ..... 9

Qovuşan zamanda könül könülə ..... 6, 33, 35 Qoy o vaxta kimi ömür uzansın ..... 6 Qoy sən həqiqəti söyləyən zaman ..... 6, 9, 33, 35, Qoy yozsun Mirzə Şəfi ..... 9

Qulağı oxşayan boş hecalardan ..... 6, 9 Qurd zahidliyə sövq eyləmə sən gəl, məni dur ….. 11 L “Leyli və Məcnun” və qəzəliyyat ..... 1 “Leyli və Məcnun”dan ..... 9a Ləb bər ləbe yar bordənəş, vəh, çe xoş əst! ..... 6, 8, 37, 95 M Mal-dövlət vərəsəlik olsa da, asan ..... 6, 9, 33 Mey haqda moizə oxusan, bil ki ..... 9

Mey məclisi, gül sərgisi, ruh ölkəsi aləm ..... 31 Meyi süzdün, düşünmədən içmə ..... 9

Məhəbbət təranələri ..... 3, 4, 6, 7, 8, 18 Məhəbbətsiz insan ömrü ..... 9

Məktub ..... 7 Məktubun intizarında ..... 4, 5, 7, 9, 16, 30, 32, 34, 35, 37, 95 Mən bu dünya üzündə ….. 24 Mən bu dünya üzündə bir vilayət görmüşəm ..... 9

Mən riyakarların dinləmərəm məsləhətin ..... 9

Mən səadət gülü qoynunda boy atmış çəmənəm ..... 9

Mən tamam dəyişdim, tanınmaz oldum ..... 9

Məncə, kifayət eyləyər ətri qızılgülün sənə ..... 9

Məndə sənə çatası müqəddəs bir dilək var ..... 31

Mirzə Şəfi Vazeh

324

Mənə bəhs etmə zamandan və məkandan ..... 9

Mənə bir bağlılıq duyan insanlar ..... 9

Mənə gəlsən axşamüstü sənə kimsə olmaz əngəl ..... 9

Məni məst etməsəydi ….. 26 Məni sevənlərə məhəbbətim var ..... 6, 9, 33, 35 Mənim eşqim, nəfəsim ..... 31 Mənim hər nəğməmi dinlər gözəllər ..... 9

Mənzərə ilə vidalaşma ..... 9

Mərifət əhli riya qatmaz ibadətlərinə .... 9

Məstanəliyimdən hərə bir kəlmə danışdı ..... 9

Mətləi hüsnünün gözəl kim nurşəklin göstərir ..... 37, 95 Məzarlar arasıyla gedirik məlul-məyus ..... 9

Məzhəkələr ..... 9a, 30 Min ev yıxıb, tikirsiniz bir boş minarə ..... 6, 9 Min kəlami ..... 2 Mirzə Məhəmməd Həsən ..... 37, 95 Mirzə Şəfi Gəncəvi Vələhu eyzən ..... 2 Mirzə Şəfi ibn Sadıq və Vazeh təxəllüsü ..... 2 Mirzə Şəfi Vazeh demişdir ..... 19 Mirzə Şəfi Vazehin məzhəkələri ..... 20 Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin müsairəsi ..... 8, 6, 7, 37, 95 Mirzə Şəfi, bəlkə də sən kor doğulmalıydın ..... 9

Mirzə Şəfi, din nədir ..... 9

Mirzə Şəfi, haqqında fərqli şeylər deyirlər ..... 9

Mirzə Şəfi, sayəndə hər sevən könül, ürək ..... 9

Mirzə Şəfi, sən ey xoşniyyət arı ..... 9

Mirzə Yusif gah Hafiz, gah Quran oxuyur ..... 9

Mirzə Yusif hərədən bir şeyi nöqsan tutur .... 9

Mirzə Yusif, haradandır bu kəmali-bihəd .... 9

Mirzə Yusif, sənə bir qeyri sualım yoxdur ..... 9

Möcüzələr doğulur ..... 26 Möcüzələr doğulur, bilən yox bu əsrarı ..... 9

Mömin daim zikr edər Allahın adlarnı ..... 9

Bibl ioqrafiya

325

Muxlis ..... 2 Munis gəncliyinin əzəmətiylə ..... 6 Murad istər o dünyadan ..... 31 Müctəhid oxuyur ..... 9

Müdrik adam güclünün insafına sığınar ..... 9

Müdriklərə yox kimsə mey içməkdə bərabər ..... 9

Müdriklik adamı çox xoşbəxt edər ..... 6, 9 Müdriklik məktəbləri ..... 9

Müdrikliyin gözəlliyə ruhən tutulması ..... 9

Müqəddəs eşqinə sığınıram mən ..... 9

Mülkədarı qaldıran, məğrur edən imkanıdır ..... 9 Müşairə ..... 29, 95 N Naci və Nasehlə müşairə ..... 9 Nagahan ruhunu sarsın ana olmaq həvəsi ..... 9

Necə ağır olsa da sən nə yorul, nə usan ..... 9

Necə o körpə vücudunda bəzəkdir paltar ..... 9

Neynirəm bu bölünmüş səadəti ..... 9

Nə göylərdə uçan şux mələklərə ..... 9

Nə gözəldi doğma yurdun, nə gözəldi hər bahar ..... 9

Nə ki anlatılmaz əsla, fəqət ağladar doyunca ..... 9

Nə qədər xəfifdir, nə qədər şuxdur ..... 9

Nə qədər ki ….. 26 Nə qədər ki, əlimdə bu qızıl niyalə var ..... 31 Nə qədər kim fələkin sabitü səyyarəsi var .... 5, 6, 8, 9, 12, 22, 29,

30, 32, 34, 35, 37, 95 Nə qədər olsa da qəm, qüssə, kədər ..... 6, 9, 39 Nə olsun üzünə gülmür bəxt sənin ..... 9

Nə rəva sən yığasan şeirinə həmqafiyələr ..... 9

Nə varındır əldə sat, ver hamısın şərabi-eşqə ..... 9

Nəcib qadınları nədənsə çox vaxt ..... 9

Nədir göyü bəzəyən? ..... 31

Mirzə Şəfi Vazeh

326

Nədir, ey Mirzə Şəfi, sehri sənin sözlərinin ..... 9

Nəğmələr ..... 36 Nəğməsindən məscid havası gələn şairlərin ..... 6 Nəyə nur salsa günəş dünyada ..... 9

Nəyi məşhur eləmişdir şəhəri-Şirazi ..... 9

Niyə axır günlər çöldə-çəməndə ..... 9 Nüfuz eyləyərdik yerin tərkinə ..... 6 O O gözəl boy-buxunun keçsə nəzərdən nə zaman ..... 11 O gün bağçada bir zərif gül tapdım ..... 9

O uçan buludlar şərab barədə ..... 9

Odlu nəğmələr ..... 9

Oğul deyərəm ona ..... 9

Oxşasa şair olan zahidə rəftarında ..... 9

Orda, dağlar dalında ucalmış Elbrus dağı ..... 9

Orda, dağlar dalında ucalmış Kazbek dağı ..... 24, 31 Ovsunçu ..... 9 Ö Ömər ..... 9

Ömrümüz kəşməkeşli, günlərimiz dolaşıq ..... 24, 31 Ömrün gündüzləri sona yetəndə ..... 9

Öyrən, nə az danış, nə də çox söz de, Nəxşəbi ..... 9

Özünü aldadır, özünü ancaq ..... 9

Özünü dəyərli bilsən, hamıdan ağıllı saysan ..... 9

Özünü şux göstər ….. 6, 9, 23, 28 P Payız nəğməsi ..... 9 R Rastlaşdıq, nə oldu, gör, indi mənə ..... 9

Rəhi-meyxana sözü dəftəri-əmalə gəlib ..... 9

Bibl ioqrafiya

327

Rəqsetmə anı dövrə vurar hamı ta əzəl .... 9

Rəngi solğun, özü sərt, gözləri müdrik qocalar ..... 26, 31, 38 Riyaya meyl edənlərə həqiqət adi görsənir ..... 9 Rübailər ..... 7 S Saxta bir işgüzara diqqət etsən, görərsən ..... 9

Sarı bülbül, niyə susdun, ham şövqün, hünərin ..... 9, 24 Selləri coşdurub, çaylar axdıran ..... 6, 9 Sevənlər bu dünyada hamıdan xoşbəxt, ulu ..... 31 Sevgimi izhar edən zərif qəzəllərimi ..... 9

Sevinib dolandıq biz aşina tək ..... 6 Seyri-qəlb etməlisən dərki-cahan etmək üçün ..... 9

Səadət bəxş edən bir özgəsinə ..... 9

Səbəb və təsir ..... 9

Sədi və şah ..... 9

Sədinin müdrikliyi öyməsi ..... 9

Səhər qəribə bir sevinc ilən gülümsəyirdi Kür ..... 9

Səhraya çəkilən zahid ..... 9

Sən gülləri bir-bir tanıyırsan çiçəyindən ..... 9

Sən mənə coşqunluq, ürək verirsən ..... 31 Sən öz mənliyinin dar sarayından ..... 6 Səndən könül muradım dostanə olmağımdır .... 9

Sənə ey qəmli könül, qəmdən uzaqlıq qəmdir ..... 9

Sənə xoş gəlmir, əzizim, bu şeirlər, çünki ..... 9

Səni düşünməməkdir ...... 9

Sənin dodağından busə almasam ..... 6 Sənin ol sərv boyun ..... 9, 21, 35 Səninlə baş-başa şirin saatlar ..... 9

Sənsən bu nəğmənin xaliqi ..... 9

Sərdabəylə bitir getdiyimiz yol ..... 9

Sərv ağacı ..... 6, 7, 8, 9, 33 Sərzpuş olmuş qəddin rüxsari-atəşgün ilə ..... 10

Mirzə Şəfi Vazeh

328

Səyahətə bənzər bu həyat bir az ..... 9

Səyyadtək tor qurub cığırda, izdə ...... 9

Silahının nişanına ürəkdən alsa kim səni ..... 9

Sınanmış yollara üstünlük verər ..... 9

Sırf mükafat xətrinə nəciblik edən biri ..... 9

Son vəsiyyətdir dilimdən zahir olmuş cümlələr ..... 9

Sual və cavab ..... 9

Suda, torpaqda, atəşdə, həvadə hökmi-Xaliq var ..... 9

Sufi ..... 9

Sübut nə gərəkmiş haqq aşiqinə ..... 9

Süsəni ..... 7, 29, 37, 95 Süzülüb zamanın sıx xəlbirindən ..... 9 Ş Şah yumşaldı bu sözdən, dilində dua virdi ..... 31, 38 Şahid xər ki nəşin zülf zərəx kirdbad ..... 37, 95 Şahın əmriylə çağrıldım ..... 9

Şair kimi rahatca edirsiz onu təqdim ..... 9

Şeirim səadətin sizə göstərdi tək yolun ..... 9

Şənlik qurulub hamı gəlib bəzmi-şərabə ..... 9

Şərab eyni şərab... içənlər fərqli ..... 9, 31 Şərab məclisində, gül məclisində ..... 6 Şikayət eyləyirdi bir qızılgül ahu-zar ilə ..... 9

Şikayətin nə xeyri var, qəzəbli gəzmə, ey cavan ..... 9

Şah Abbas ..... 6, 7, 8, 9, 33 Şah manifest yazdı əliylə bir gün ..... 6, 7, 8, 9, 33 Şahede xərgəhneşin zolf ze rox kərd baz ..... 6, 8, 37, 95 Şahların ziynətli hədiyyəsinə ..... 6, 9 Şeir deyən bir kimsənin sərrafdırsa əgər gözü ..... 6, 9 Şikayətmi edim, gülümmü, bilməm ..... 6, 9 T Ta key del on delaram zin del rəmide darəd ..... 6 Taxtdan, iqtidardan söhbət düşəndə ...... 9

Bibl ioqrafiya

329

Tale bir töhfəni edərsə halal ..... 6, 9 Tarixlər ..... 9a Teymur ..... 9

Təsəlli ..... 9

Təsəlli verməyə can atan kəslər .... 9

Tiflis, sehirli kubə, qədimyanə evləri ..... 9

Tiflislə vidalaşma ..... 9

Tısbağa və əqrəb .... 1 Toy-düyün və cehiz dərdinə qalar ..... 9

Tozu qaldırsa da nə qədər külək ..... 6 Tulla gəl çadranı... görünsün üzün ..... 6, 9 Tulla, Mirzə Şəfi boş, niyyətini ..... 6 Turan şahı ..... 9 U Uca ruh önündə təzim elə ehtiramla mütləq ..... 9 Ulduzlara ..... 9 Ü Ülvi bir sevgiyə hər kimsə ki, ruhən tapına ...... 9

Ürək və ruh ..... 9 Üzüm harda yetişər ….. 26 V Var aşiq bürünüb qarəyə matəm saxlar ..... 9

Var ki, ey huri, o gözlərdə səadət nuri ..... 9

Vazeh, hacı və Şeyxinin deyişməsi ..... 2 Vazehin gözündə həqiqət oldu ….. 14 Vərəq-vərəq toza batmış qədim kitablarda ..... 9 Y Yağar ulduzdan işıqlar yerə süzgün-süzgün ..... 9

Yaxşı yadımdadır, sütül vaxtımda ..... 9

Mirzə Şəfi Vazeh

330

Yaxşıdır xeyirli əməllərinlə ..... 9

Yalnız zəhmət çəkmək ilə ..... 31 Yar zülfünü yığdı, qara tərk etdi bəyazı ..... 9 Yardan almaq nə xoşdur busə dalınca busə ..... 9

Yay gecəsi ..... 9

Yazmaz Mirzə Şəfi mənasız əsər ….. 14 Yenə də yasəmənin ətri tutub hər yanı ..... 9

Yenə əlvan donu əynində yaz əyyamı gəlir ..... 9

Yenə gəldi qızıl gülün dövranı ..... 6, 9 Yeni il gəldi, gətirdim yeni əşar sizə ..... 9

Yenidən nəzmə çəkilən köhnə əhvalat ..... 9

Yer kürəsi – gözəl dünya ..... 31 Yer üzündə o adama olsun ki, əhsən ..... 6, 9 Yer üzünə hər insan ..... 9

Yer və göy ..... 9

Yolunla sakit get, səyyahlar kimi ..... 9

Yusif və Züleyxa ..... 9 Z Zahid fəqət istər gözü bir möcüzə görsün ..... 9 Zahid ilə nədədir fərqimiz, ey Mirzə Şəfi ..... 9

Zaman, məkan, rütbə ….. 26 Zəhmət! Sən göylərin bir ətasısan ..... 9

Zənginlərin çoxusu elə zənn eyləyir ki ..... 9

Zirvə və dərə ..... 9 Zoğsuz tənək kimidir ..... 9

Zöhhadə həram olsa da ecazi-piyalə ..... 9 Züleyxa ..... 6, 7, 8, 33

Bibl ioqrafiya

331

M.Ş.Vazeh haqqında yazan müəlliflərin əlifba göstəricisi

A Abbaslı T. ..... 340, 348, 349, 399 Abbasova S. ..... 363 Abdullayev A. ….. 171 Abdullayev K. ..... 243 Abdullayeva S. ..... 363, 365 Abdullazadə N. ..... 341 Abidqızı G. – Abid qızı G. ..... 366, 424 Adilov M. ….. 86 Ağabəy G. …..407 Ağasiyeva G. ..... 271, 277 Ağayev Ə. ….. 80 Ağazadə Y. ..... 462, 463 Axundov N. ….. 54, 61 Axundov Y. ..... 59, 446 Axundova N. ..... 95 Alim M. ..... 342 Alışanov Ş. ...... 79, 81 Allahverdiyev M. ..... 287 Alməmmədov A. .....136 Antonyan Q. ..... 137 Araslı H. ..... 121, 172 Arif M. ….. 46 Aslanov A. ….. 311 Aslanov V. ..... 262 Arzumanlı V. ….. 84, 205, 232, 237, 244, 258, 272, 294, 323 Arzumanov V. (bax: Arzumanlı V.) Aslanov A. ….. 162 Aydınoğlu T ..... 425

Mirzə Şəfi Vazeh

332

Azəroğlu B. ..... 5 Azəri N. ..... 426 B Babayev A. ..... 275, 283 Babayev N. ..... 7 Babullaoğlu S. ..... 9, 427, 428 Bağırov M. ..... 138 Bağırova M. ..... 407 Bakıxanova A. ..... 332, 349 Bayram A. (bax: Bayramov A.) Bayramov A. ..... 55, 62, 72, 88, 89, 97, 194, 199, 206, 207, 222,

226, 227, 228,238, 279, 328, 337, 343 Bədəlov N. ..... 331 Bəşirli R. ..... 23, 28 Bektaşi S. ..... 107 Bodenştedt F. ..... 72, 98, 105, 195, 208, 233 Bünyadov Z. ..... 182 C Cabbarlı S. ..... 452, 453 Cavadlı C. ..... 245 Cəbrayıloğlu E. ..... 429 Cəfərli Y. ..... 368 Cəfərov C. ..... 51 Cəfərov M.C. .....151, 190, 196, 213, 216, 224,

234, 241, 250, 264, 275, 283 Cəfərov N. ..... 108, 332, 350, 369 Cəfərov T. ..... 324 Cəfərova G. ..... 107 Cəlilov Ə. ..... 80 Cəlilov Y. ..... 183 Cəlilova G. ..... 430

Bibl ioqrafiya

333

Ç Çəmənli M. ..... 75 D Dadaşova E. ..... 291 Dünyaminqızı Q. ..... 413 E Elçin ..... 370 Elbrus Ə. ..... 179 Elşən Ə. ..... 298 Ə Əfəndiyev P. ..... 76 Əhməd D. ..... 98, 105, 106, 109, 400 Əhmədalılar T. ..... 371 Əhmədli S. ..... 99 Əhmədov C. ..... 53, 239, 246, 263 Əhmədov Ə. ..... 240 Əhmədov H. ..... 70, 304, 316, 351, 372 Əhmədov R. ..... 99 Əhmədov S. ..... 317 Əhmədov T. ..... 32, 33, 35, 305,333, 373,374, 401 Əhmədova S. ..... 35, 333 Ələddinqızı N. ..... 375 Ələkbərov A. ...... 81 Ələkbərov M. ..... 78 Ələkbərov F. ..... 419 Əlibəyov C. ..... 77 Əlimirzəyev X. ..... 280 Əliyev Ə. ..... 300 Əliyev İlham ..... 410, 411 Əliyev K. ..... 81 Əliyev Q. ..... 259, 281 Əliyev M. ..... 180

Mirzə Şəfi Vazeh

334

Əliyev V. ..... 298 Əliyeva G. ..... 101 Əliyeva N. ..... 37, 95, 376 Əlizadə Ə. ..... 377 Əlizadə S. ..... 60 Əmin A. ..... 116 Əmrahoğlu A. ..... 81 Ərdəbili Z. ..... 447 Əsədov R. ..... 292 Əsgərli Z. ..... 34, 90, 247, 273, 278, 295, 296, 297,

299, 309, 315, 332, 349, 378 Əsgərov M. ..... 139, 159 Əzizxanlı Q. ..... 319 F Feyzullayeva A. ..... 318 Fərəcov S. ..... 338 Fərzi T. ..... 98, 105 G Göyüşov Z. ..... 47 Gülxani P. ..... 99 Günel ..... 380 H Hacıyeva A. ..... 326 Heyət C. ..... 77 Həkimov M. ..... 76 Həsənli B. ..... 93 Həsənoğlu V. ..... 352 Həsənova Ə. ..... 308 Həsənova R. ..... 32, 33 Həsənzadə N. ..... 108 Hüseynoğlu G. ..... 19 Hüseynov Ç. ..... 71

Bibl ioqrafiya

335

Hüseynov Ə. ..... 307 Hüseynov H. ..... 46, 319, 325 Hüseynov İ. ..... 50 Hüseynov Ş. ..... 274 Hüseynova C. ..... 458, 459 Hüseynova S. ..... 58 Hüseynzadə F. ..... 431 X Xan M. ..... 98 Xəlil Z. ..... 439, 450 Xəlilli Ş. ..... 344 Xəlilov Q. ..... 248 Xəlilov N. ..... 80 Xəlilov Z. ..... 416 Xəndan R.Z. ..... 260 Xəzri N. ..... 65, 73, 282, 441, 442, 448 Xurşud Ş. ..... 444 İ İdrisqızı F. ..... 381 İsmayılov E. ..... 200 İsmayılov M. ….. 87 İsmayılova S. ….. 107 İsmayılzadə M. ..... 289 İsrafilov H. ..... 56 K Kazımzadə K. ….. 3 Kərimli T. ..... 83, 84, 332, 349 Kərimov H. ..... 174, 184 Kozlov A. ..... 60 Köçərli F. ..... 41, 47, 57, 85

Mirzə Şəfi Vazeh

336

Q Qabil ..... 249 Qacar Ç. ..... 353 Qacar M. ..... 114 Qarabağlı S. ..... 314 Qaraxanova O. ..... 456,457 Qaraoğlu, F. ..... 422 Qarayev N. ..... 29, 91, 286 Qarayev Y. ..... 63, 69, 79, 83 Qasımov M. ..... 51 Qasımzadə F. ..... 45, 46, 48, 49, 121, 132, 133, 134,135, 140,

146, 148, 151, 154, 155, 163, 172, 173, 175, 185, 190, 196, 201, 209, 210, 211, 213, 216, 217, 218, 224, 229,234, 241, 250, 264, 275, 283, 417

Qədir C. ..... 434 Qədirzadə L. ..... 4 Qəhrəmanlı N. ..... 454, 455 Qənbər qızı R. ..... 57, 85 Qənbəroğlu Ə. ..... 77 Qiyasbəyli Z. ..... 60 Qriqoryev İ.İ. ..... 9a Quliyev Ə. ..... 50 Quliyev Q. ..... 93 Quliyev S. ..... 303 Quliyeva Ş. ..... 68 Quluzadə M. ..... 210, 327 Qurbanəliyeva S. ..... 100, 382 Qurbanov B. ..... 176 Qusarçaylı R. ..... 443 M Mahmudoğlu B. ..... 298 Mahmudov E. ..... 293 Makovelski A. ..... 47, 145

Bibl ioqrafiya

337

Mehdi H. ..... 46 Məhərrəmov V. ..... 78 Məhərrəmov Z. ..... 96, 402, 403 Məhərrəmova T. ..... 435 Məlikova M. ..... 265 Məmmədli P. ..... 7, 383 Məmmədov Ə. ..... 72 Məmmədov X. ..... 76, 320 Məmmədov K. ..... 54, 56, 61, 191, 230, 355 Məmmədov M. ..... 20 Məmmədov R. ..... 408 Məmmədov Ş. ..... 345 Məmmədov Z. ..... 104, 160 Məmmədzadə H. ..... 4, 5, 62, 167, 197, 284, 288, 328 Mərdanov M. ..... 94 Məşədiyev Q. ..... 266 Mir Cəlal ..... 46 Mirəhmədov Ə. .... 5, 57, 58, 67, 85, 156, 157, 296, 297, 299, 309 Mirzəyev S. ..... 82 Mundhenk Y. ..... 212 Muradova M. ..... 231 Musalı V. ..... 91 Musayev T. ..... 82 Mustafayev F. ..... 203, 214 Mustafayev M. ..... 76, 92, 185, 211, 218, 285, 460, 461 Mustafayev R. ..... 242, 269, 301, 306, 357 Müciri M. ..... 4 Mümtaz S. ….. 2, 42, 86,112, 120, 321, 386 Mürvətqızı S. ..... 404 Müşfiq X. ..... 105 N Nağıyeva C. ..... 177, 310 Namazov Q. ..... 99, 103 Nebentsal L. ..... 192

Mirzə Şəfi Vazeh

338

Nemətova K. ..... 270, 387 Nəbiyev B. ..... 83, 85 Nəmini Ə. ...... 77 Nəzərli T. ..... 451 Nicat Ə. ..... 64, 68, 75, 219, 253, 438, 445, 449 Nizamiqızı H. ..... 388 Novruzzadə S. ..... 418 Nurəddinoğlu R. ..... 389 Nuriyev A. ..... 347 O Orucov Z. ….. 3, 6, 312 Osmanlı D. ..... 108 Ö Ömərov V. ..... 354 P Paşayev S. ..... 95 Pənahoğlu Ş. ..... 390 Pənahova A. ..... 313 Platonov B. ..... 169 R Ramazanov A. ..... 86 Rəfili M. ..... 111, 121, 122, 123, 124, 132, 135 Rəhmanzadə F. ..... 55, 220, 221, 254 Rəhimov R. ..... 77 Rəsullu R. ..... 153 Rəsulov R. .....391 Rüstəmov F. ..... 94 Rüstəmova A. ..... 83 Rzasoy S. ..... 99 Rzayev Y. ..... 39,405

Bibl ioqrafiya

339

S Sadıxov R. ..... 287 Sadıq ..... 113 Sadıq İ. ..... 358 Sadıqov F. ..... 303 Sadıqov M. ..... 181 Sadıqova U. ..... 150 Sadıqzadə F. ….. 3, 6, 312 Sadiq Ş. ..... 98, 105 Saləddin Ə. ..... 66, 198 Savalan ..... 392 Savalan Y. ..... 276 Seyidov Y. ..... 60 Seyidzadə Ə.Ə. (bax: Səidzadə Ə.Ə.) Seyidzadə H.T. .....406 Səfərov Ş. ..... 215 Səftərov V. ..... 98, 105 Səidzadə Ə.Ə. (Zaki) ..... 43, 44, 115, 117, 118, 119, 125, 126,

127, 128, 130, 131, 142, 149, 152, 164 Səmədov A. ..... 80, 103, 290 Soltanlı S. ..... 409 Sultanlı Ə. ..... 156, 157 Sultanlı V. ..... 334 Sultanov M. ..... 143 Süleymanlı M. ..... 71 Süleymanlı Ş. ..... 329 Süleymanov Ş. ..... 204 Süleymanzadə Q. ..... 74 Ş Şahbazov F. ..... 170 Səmədov A. ..... 300 Şəmsizadə N. ..... 92, 134 Şükürov S. ..... 82, 186, 187,188, 255, 302

Mirzə Şəfi Vazeh

340

T Tağıyev Ə. ..... 153 Tağıyeva S. ..... 393 Talıbov Y. ..... 303 Talıbzadə K. ..... 52, 53, 63, 69, 107, 156, 157, Tarıverdiyev S. ..... 51 Tarıverdiyeva K. ..... 147, 153, 256, 285 Tərlan ..... 394 Tural ..... 395 U Ulutürk X.R. ..... 31 Ü Ülvi A. ..... 322, 330 V Vahabzadə B. ..... 23, 28 Verdiyeva Z. ..... 257 Veysəlli F. ..... 335, 339, 359, 360, 410 Vəliyev E. ..... 103 Vəliyev Ş. ..... 96, 107 Vəliyev V. ..... 66 Y Yadigar F. (Veysəlli) ..... 93 Yerfi R. ..... 98, 105 Yunisli F. ..... 396 Yurdsevər A. ..... 361 Yusifli A. ..... 9, 95 Yusifli X. ..... 9a, 95, 97, 423 Yusifov M. ..... 104

Bibl ioqrafiya

341

Z Zairova X. ..... 397, 407, 464, 465 Zamanov A. ..... 59 Zeynal C. ..... 64 Zeynalov X. ..... 440 Zeynalov S. ..... 398 Zeynalova H. ..... 74 Zülfüqarova M. ..... 261 Zümrüd ..... 336

Tərcüməçilərin əlifba göstəricisi

Aslanov A. ..... 3, 6, 9, 18 Azəroğlu B. ..... 9, 15, 16, 21 Bayramov A. ..... 72, 105, 233 Müslümova O. ..... 95 Rza X. ….. 9, 24, 25, 26, 38 Rza R. ...... 11 Seyidzadə M. ..... 14 Yaşar A. ..... 9

Əzimli P. ..... 9

Savalan Y. ..... 9 Məmmədov N. ..... 9

Mirzə Şəfi Vazeh

342

Алфавитный указатель книг

Мирзы Шафи Вазеха

Избранная лирика ….. 479 Избранное ….. 476 Избранные стихи ….. 473 Лирика ….. 474, 475, 477, 483, 484 Песни ….. 480 Песни Мирзы Шафи ….. 466, 467, 469, 471, 482 Песни Мирзы-Шаффи с прологом Фридриха Боденштедта .. 468, 470 Полное собрание сочинений ..... 485 Поэтический сборник ….. 481 Сборник песен и романсов Мирзы Шафи ….. 472 Стихи ….. 478

Алфавитный указатель произведений

А Ах, поумнеть надежды слабы ..... 485 Ах, сравню ль тебя с небесным ангелом ..... 511 Б Без любви наша жизнь ..... 485 Без надежд на примиренье ..... 467, 483, 484 Без одобренья мудрецов ..... 485 Бен Йемин..... 485 Беснуясь, верят, дерзновенны ..... 485 Благоразумный важен и учен ... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 528 Блажен, кто миру молвить сможет ..... 485 Блажен, кто счастьем наделен ..... 467, 473, 479, 483, 484, 485

Bibl ioqrafiya

343

Бог создал солнце, дал краям земным ..... 467, 473, 476, 479, 484, 485, 523 Большого не ценю нимало ..... 485 Босые, в запыленных власяницах ..... 485 Брань и хула людская – все ничтожно ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Будь, любящий юнец, не робок, не горяч ..... 485 Будь трижды проклят черный час, когда ..... 467, 483, 484 Бутон, нераспустившийся покуда ..... 479 Бывает очень трудно остудить ..... 479, 485 Бывает часто разум крив ..... 485 Быстрее дней под веяньем унылым ..... 485 В В борьбе с нуждой мы все спешим ..... 485 В лесу и на лугу ..... 485 В Мирзе-Юсифе недостатков нет ..... 483, 483, 484 В наш век реальный, век практичный..... 490, 499, 527 В один из дней очередной закон ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 517 В одной большой стране ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 516, 523 В ожидании письма ..... 485 В пляске кружатся красотки ..... 485 В потоке бурном, что ревет и злится ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 519 В саду зеленом бедный соловей ..... 479 В тот час, когда перед дверями рая..... 490, 499, 527 В укромном месте, где бывать грешно ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 523 Вакхические песни ..... 514 Валы реки озарены ..... 485 Вам не нравится, что вечно воспевал я все одно ..... 495 Вблизи твоей любви святой ..... 485 Велел создатель солнцу ..... 511, 820, 822, 824

Mirzə Şəfi Vazeh

344

Великий дар небес – моя работа ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 517, 523, 532

Великому визирю ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Верны друзья, испытано вино ..... 467, 483, 484 Весна одела землю в свой наряд..... 473, 476, 479, 485 Взглянула на меня светло ..... 485 Влюбленные, что вечно хнычут ..... 485 Влюбленный поэт, в упоенье парящий ..... 467, 483, 484, 521 Вопрос и ответ ..... 467, 483, 484, 485, 523 Восславим самый дельный ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Восходит солнце из-за гор ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Вот голова твоя, мой друг..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Вот что один мудрец когда-то..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Время всему начертало границы ..... 467, 483, 484 Все ведайте! ..... 485 Все, что ценил я с самого начала..... 479, 485 Всем и всюду угождая ..... 467, 483, 484, 485 Всему бывает противоположность ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Всему есть время: миг лови ..... 485 Всему на свете свой черед ..... 467, 474, 479, 483,

484, 485, 523 Всех к пропасти ведет одна дорога ..... 468, 473, 476, 479, 483, 484 Встречаться, сливаться, любить, быть любимым ..... 485 Всюду и везде царила ..... 485 Высокая ростом, стройная телом, ты идешь перед взором моим….. 485, 500, 502, 505, 513 Высокое и низкое..... 485 Г Где гнев кончался, там бывало..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Где правда борются и ложь ..... 485 Где рай земной – вы спросите меня..... 473, 476, 479, 485

Bibl ioqrafiya

345

Гони печаль житейской прозы ..... 485 Греха все люди носят бремя ..... 485 Грешит не редко мудрость простотой ..... 473, 476, 479,

483, 484, 485 Д Да славится душа, в которой есть любовь ..... 485 Да, я знаю, дорогая ..... 485 Дар небес .....529 Дарует мудрость счастье, но стократ ..... 485 Дары из шахского дворца ..... 485 Два верных спутника – вино и слово ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 День и ночь ..... 485 Дервиш ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 519, 523 Джигит, не жертвуй сердцем ..... 467, 483, 484 Дивуясь мастерству и пылу ..... 485 Для мудрых Бога неохватна суть ..... 485 Для песен - рифмы сладкое звучанье ..... 467, 483, 484, 473,

476, 479, 485, 519, 521, 523

Для того воспоминанья полный сделаем глоток ..... 485, 490, 499, 527

Добру и злу дано всегда сражаться ..... 479 Дождь хлещет, рокочут удары сердитого грома..... 495 Доколе будет у тебя ..... 467, 473, 476, 479 Дорога к истине туманна ..... 485 Дружба ..... 485 Думал – роза она ..... 504, 507 Дышу я, словно при смерти, тоскуя по тебе ..... 485 Е Едва Мирза-Шафи ..... 467, 483, 484, 485 Едва пробившийся на свет ..... 467, 483, 484, 485 Если один из нас полюбит женщину – навеки ..... 485

Mirzə Şəfi Vazeh

346

Если око видит верно и душа твоя чиста ..... 485 Если пахнут мечетью поэта стихи ..... 485 Если поэту объять необъятное ..... 485 Если ты умен, иди к глупцам ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 520, 528 Если хочешь ты в песню свой дух окунуть ..... 485 Есть города приятнее для глаз ..... 485 Есть некий дух, он властвует везде ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Есть представители людского рода ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 517 Ж Жасмин и сирень благовонья струят ..... 485 Живет молва о благородных жёнах ..... 485 Жизнь – это поле, где цветут печали ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 523 Жизнь без любви, без жара ..... 485 Жизнь есть ссуда, а не дар бессрочный ..... 485 Жизнь и смерть ..... 485 Жизнь-дыханья жар ..... 485 З За красоткой по тропинке ..... 485 За поцелуй любимой готов всю жизнь отдать ..... 485 За поцелуй моей любимой смело ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Заемной мудростью владыка жить привык ..... 485 Заклинатель ..... 485 Заядлый бездельник на вид деловит ..... 485 Звучание и звон колоколов ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 517, 523 Земля и небо ..... 485 Земля надела вешний свой наряд ..... 467, 483, 484 Земля от собственных щедрот ..... 467, 483, 484 Земной мудростью владыка жить привык..... 467, 483, 484

Bibl ioqrafiya

347

Зимой пою и пью я, братья ..... 485, 490, 499, 527 Злословью воли не давай ..... 485 Знание и мудрость ..... 479, 485, 531 Зная дар вина священный ..... 467, 483, 484, 485 Зовете вы его поэтом? ..... 485 И И в молодости и на склоне лет ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 523 И в пору опаданья..... 479, 485 И солнце нам дающее тепло..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Ибрагим, сын Абдулы..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Игрок, поддавшийся азарт..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Идем к одной мы цели – я и ты..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Из Мирза Шаффи ….. 488 Из ночи в ночь ..... 485 Из песен остается на века ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 520, 521, 523, 528 Из песни Мирза Шаффи ….. 490, 493, 494 Из серии Мирза Юсуф ..... 514 Из тех цветов, что рву повсюду ..... 485 Известно всем давно, что так оно бывает ..... 526 Изрек один мудрец, седой старик ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 517, 523 Изъянов у Мирзы-Юсуфа нет..... 473, 476, 479, 485 Иной живет, стремясь красиво мыслить ..... 467, 483, 484,

485, 521 Иным из нас богатство и почет ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 523, 528, 532 Исповедь ..... 485 К К возвышенной цеди согласно идем мы ..... 485 К Дивану визирей мне шах велел явится..... 485, 490, 499, 527 К звездам ..... 485

Mirzə Şəfi Vazeh

348

К концу подходит жизнь моя земная ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485

К нам не извне приходит озаренье ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 516

К ребенку: Плакать мне, смеяться ль, что так много ..... 485, 495 Как бодрило нас, бывало ..... 485 Как бы ты ни устал, или слаб, иль разбит ..... 485 Как жить, чтоб не творить неправых дел..... 479 Как лозы к солнцу, к миру света ..... 485 Как много в небе звезд, горящих неустанно..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485, 523, 532 Как надо жить: счастливо или честно? ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Как платье окинуло тело Лейли ..... 485 Как сердце нестерпимо ..... 485 Как солнце небесам, ты свет..... 485, 511, 820, 822, 824 Как увижу твои ноженьки я ..... 485 Как увижу твои ножки я ..... 511, 820, 822, 824 Какое множество светил на небе зажжено, гляди ..... 503 Какой пытливый ум Мирза-Юсуфу дан ….. 506, 510, 525 Кинжал тем лучше, чем острей..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Кипарис ..... 467, 473, 476, 479, 483, 485, 495, 532 Клубится волною кипучею Кур ..... 511, 820, 824,

831, 837, 838 Когда зимой повсюду снег и лед ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Когда любовь я пел, за мною шла ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 517 Когда стихотворец не выскажет словом ..... 485 Когда судьба с тобой в разладе ..... 485 Когда тебе хотел я свить венок ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Когда ты правду скажешь ….. 515

Bibl ioqrafiya

349

Когда ты предо мной, то предо мной туман ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484

Когда тягалась с силой красота ..... 479, 485 Когда чуть-чуть сердца тревожа ..... 467, 483, 484, 485 Когда-то один добродетельный шах ..... 485 Коль вечером ко мне придешь ..... 485 Коль песнь пою, - упоены…..... 514 Коль сердца нету, голова мертва..... 479, 485 Коль сердце вскроют остриём ..... 485 Коль хочешь мир познать, что скрыт в тени..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485, 521, 523 Красавицы в своей любви просты ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 523 Красу не оценить ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 523 Кривым путем лихие люди ..... 485 Кто бы мог прожить без женщин ..... 485 Кто верует, чья жизнь чиста ..... 485 Кто все, что мог, поставил на кон ..... 485 Кто осторожность взял себе в закон ..... 467, 476, 479,

483, 484, 523 Кто счастье пить по капле рад ..... 467, 483, 484 Кура у ног моих, у самых ног ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 523, 825 Л Легко мне петь и чаши осушать ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Летняя ночь..... 479, 485, 532 Лицемерье – лицемеру ..... 485 Лицом будь свеж, под бурей рока ..... 485 Лишь тот на свете обретет счастье .... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485 Лишь мы встретились, я, опьянен красотой ..... 485 Лишь тот на свете обретет счастье ..... 485 Лишь ты создаешь эту песню ..... 485

Mirzə Şəfi Vazeh

350

Лоз виноградных сок, какой же в нем порок ..... 467, 473, 479, 483, 484

Лучше вина без кувшина ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 518, 519, 523

Люблю со мною милых ..... 485 Любовную тоску излечит лишь вино ..... 485 Людей незаменимых нет ..... 467, 483, 484 Людская плоть сотворена..... 479, 485 М Маленьких любовных песен ..... 485 Манифест собственноручно написал персидский шах ..... 495, 496, 512 Мельканье лиц, пространств, имен, времен ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Мельницы под ветром мелют ..... 485 Меня в минуты опьяненья ..... 485 Меня красой пленяли неземной Фатьме ..... 479 Минует все: и радости и страсти ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Мирза Шафи поет..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Мирза Шафи сказал однажды ..... 467, 483, 484, 485 Мирза Шафи! Какими ты судьбами ..... 485 Мирза Шафи, в чем тайна мастерства? ..... 467, 483, 484, 485 Мирза Шафи, заладил ты одно ..... 467, 473, 479, 483, 484, 485 Мирза Шафи, ослепши в этой яме ..... 485 Мирза Шафи, писать да петь ..... 467, 476, 479, 483, 484,

485, 517, 523 Мирза Шафи, сердца привлечь ..... 485 Мирза Шафи, твой взгляд к кувшину рвется ..... 479, 485 Мирза Шафи, твой ум велик настолько ..... 485 Мирза Шафи, трудолюбивый шмель ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485 Мирза Шафи, что думаешь о вере? ..... 485 Мирза Шафи, что от тебя хотят? ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 520

Bibl ioqrafiya

351

Мирза Юсуф тоску и страсть влюбленных ..... 485 Мирза-Шаффи! Пчелой прилежной .. 487, 489, 497, 509, 522 Мирза-Юсуф – начитанный пиит ..... 467, 473, 476, 479,

483, 485, 523 Мирзу Юсуфа узнают ..... 485 Мне каяться пора, но не могу ..... 467, 473, 479, 483, 484, 485 Мне розан жалобно сказал ..... 511, 820, 822, 824, 839 Многими был мост ко мне протянут ..... 485 Много ль толку в лучшей розе сада ..... 485 Мое осуждают веселье ..... 485 Мой друг, не жертвуй сердцем молодым ..... 473, 476, 479 Мой сборник в странствия пустился ..... 485 Мой ум и сердце по дорогам разным ..... 479 Молла и его жена ..... 479, 485 Моя любимая, быть может ..... 479 Моя хвала тому, кто снова и опять ..... 485 Муджтахид поет ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Мудрец блуждать не станет день-деньской ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Мудрец все ясное любит ..... 473, 476, 479, 485, 532 Мужчины далеко не безупречны ..... 467, 483, 484 Мужчины, как порою увлеченно ..... 479 Мулла, взгляни-ка на вино ..... 467, 483, 484, 523 Мухаммасс ..... 467, 479, 483, 484 Мухаммасы ..... 473, 476 Мы в суете как бы гонясь за тенью ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484 Мы еще долго сидели ..... 485 Мы любим аромат пчелиных сот .. 467, 473, 476,

479, 483, 484 Мы с вечностью знакомы понаслышке ..... 483, 484, 485 Мы с тобою сходились в блаженном огне ..... 485 Мы, люди, не в подарок жизнь берем ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484

Mirzə Şəfi Vazeh

352

Н На звезды мы глядим в полночный час ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 523 На звезды, что кружатся в небе, взгляни ..... 485 На землю грешный ангел ..... 467, 483, 484, 485 На крыше ты встала, меня проводив ..... 485 На мгновенье или на года..... 479 На тропах счастья, на дорогах бед ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Наводнение..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 531 Навстречу ….. 491, 492 Над миром глупость властвует, и это..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 518, 519, 523, 532 Над морем солнце блещет..... 511, 820, 822, 824 Над счастьем и несчастьем я не властен ..... 479 Назидание ..... 485 Нам всем быть должно образом Аллаха ..... 485 Народ не выбирает веры ..... 485 Нас по одной дороге ..... 485, 511, 801, 820, 822, 824, 832, 841 Не будь жестоким к тем, что норовят..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 517 Не будь сурова, милый друг..... 485, 511, 820, 822, 824, 842 Не все большие песнопенья ..... 485 Не все, что происходит с нами – сладко ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Не всем стремленьям сбыться и мечтам ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Не всякий опыт нас ведет к победам ..... 485 Не доверяй любовь словам своим .467, 473, 476, 483, 484, 523 Не напрасно дураками числишь ..... 479 Не огорчай младую жизнь напрасно..... 514 Не слушай злой молвы, не повторяй дурного..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Не сыщешь длинней ни в каком далеке ..... 485 Не трать напрасных слов..... 479

Bibl ioqrafiya

353

Не уйти от колкой фразы ..... 485 Небес могучий Эльбрус касается главой..... 490, 499, 527 Немудрых мудрецов не перечислить ..... 467, 483, 484 Нераспустившийся цветочек..... 485, 511, 793, 820,

822, 824, 843 Несет вино всегда ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 519 Несметно богатый, он важен весьма ..... 485 Неся слова благоговейно ..... 485 Нет, откровенья мудрецов ..... 485 Нет, я не потеряю честь ..... 467, 483, 484, 485 Нетерпенье жаркой крови ..... 485 Ни ангелов, сияющих в лазурных небесах ..... 485 Никогда не упускай ..... 485 Никто не знает, где родится чудо ..... 467, 473, 479, 483,

484, 485, 529 Но смеяться не могут цветы никогда ..... 504 Ночь. В нежное ухо ее соловей ..... 485 Нужда ..... 479, 485, 532 О О соловей, что ж песня отзвучала ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 523, 504, 506, 525 О юноша, душою не криви ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 О, дитя, зачем, волнуя ..... 485 О, Нехшеби! Пребывай в середине ..... 485 О, странник, пройди этот путь до конца! ..... 485 О, странник, что пришел из Стран Заката ..... 485 О, ты, что живешь вместе с нами – одежду отшельника сбрось ….. 501, 502, 505, 513, 514 О, юноша, услышь мои уроки ..... 485 Обещанный рай в наши души вложили ..... 467, 483, 484 Огненные песни ..... 485 Один глупец, постигший все науки ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Один пропойца, потерявший стыд ..... 473, 476, 479, 485

Mirzə Şəfi Vazeh

354

Один твой взгляд меня пленил ..... 485 Однажды говорил чертополох ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484,

485, 517, 532 Однажды песню спел на склоне лет ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Одни из нас твердят, что бытие нетленно..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485 Одного я хочу – жить с тобою дружно ..... 485 Одному мыслящему по-новому ..... 485 Омар ..... 485 Она сказала: “Счастья половиной...” ..... 485 Она сказала: Чтоб любовь познать ..... 479 Опасливый и в юные года ..... 485 Оправдание ..... 485 Опять наш муджтахид..... 467, 483, 484 Опять упрек бросают мне ..... 467, 483, 484, 485 Осенняя песня..... 485, 495 Оставь ханжам все, чем они ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 517, 523 От колыбелей до могильных плит ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 От мысли весомой – легкость остроты ... 467, 483, 484, 521, 523 От сотворенья так уж повелось ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Откинь чадру назад, откинь чадру! ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 517, 523 П Перед разлукой ..... 485 Песни Мирзы-Шафи ….. 498 Песня о красоте ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 518, 519 Песня, посвященная Хафизу..... 514 Плакать мне, или смеяться..... 485, 490, 495, 499, 527 Плывут миры, уходят в никуда ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 523, 532

Bibl ioqrafiya

355

По кладбищу мы как то шли впотьмах ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 523

Повеял ветер с цветника ..... 485 Поговорить собрались знатоки .... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 523 Под солнцем иль луною – все равно ..... 485 Поднимет ветер пыль и до небес взметет ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 521 Подобна источнику чистая дев ..... 485 Подростком я узнал, блуждая ..... 485 Поет и горюет в саду соловей..... 485, 495 Познанья путь и долог, и тяжел..... 479 Порой мужей угрюмых ум и знанья ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Порою то пророчеством бывало..... 479 Поскольку на крыльях духовных летаю ..... 485 Постой, мой друг, сверни со своего пути ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485 Правитель Турана ..... 485 Пред той, что истинно любима ..... 485 Прежде чем за дело браться..... 467, 483, 484, 485 Прежде, чем идти им в путь – дорогу ..... 479, 532 Прекрасен розы аромат ..... 485 Прекрасное нам даром не дают .... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Приветствовали вы мои сужденья ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Приветствовали вы мои сужденья, когда я пел..... 473, 476,

479, 483, 484, 485, 516 Приходил ко мне намедни ..... 485 Пространство не цени и время ..... 485 Противен мне набор тех рифм слащавых ..... 485 Прощание с Тифлисом ..... 485, 514 Пустынник ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Пусть над землею громыхает гром .. 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Пчелой прилежной ….. 487, 489, 509, 522

Mirzə Şəfi Vazeh

356

Пьют соловьи росу – напиток ночи .... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Пьют соловьи росу – напиток ночи ..... 479, 485 Р Разумно рассуждать куда как мудрено ..... 473, 476, 479, 485 Распахни покрывало! Не прячь ты себя..! ..... 486, 489, 497,

506, 507, 510, 522, 524, 525 Рассказ о прекрасной султанше Фатьме ..... 485, 495 Редчайший цветок неопознанным рос ..... 485 Речь громкая порой ничем не блещет ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 518, 519, 523 Розы и шипы..... 495 Родители с нежностью учат девицу ..... 485 Рубаи ….. 504, 506, 507, 510, 525 С С блестящей скорлупой жемчужина слилась ..... 467, 483, 484 С восторженным и радостным челом..... 473, 476, 479, 517 С легкостью берут наследство ..... 485 С тех пор, как существует свет ..... 485 Саади восхваляет мудрость ..... 485 Саади и шах ..... 485 Сбрось чадру, не скрывай красоту весной ….. 515 светил золотых ….. 500, 502, 505, 513, 514 Себе несчастий нам желать не надо ..... 479, 485 Сердце и дух ..... 485 Сердцем правь своим всецело ..... 485 Серые глаза хитры ..... 485 Скажи, Мирза Шафи, тяжка ль твоя работа ..... 479 Скажи, что не случайна ..... 485 Сказал, что ты умней меня ..... 485 Скинь чадру с головы! Что ты прячешь лицо? ..... 511 Склонись перед могущественной силой ..... 467, 483, 484 Сколь хвалы вину ни вески ..... 485 Сколько б нас ни утешали ..... 485

Bibl ioqrafiya

357

Сколько на небе устойчивых звезд и бегущих Скорей печали, нежели венец..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Слово ..... 530 Слово правды ..... 518, 519 Словопрения с Наджи и Насехом ..... 485 Сложна дорога жизни ..... 485 Сложна дорога жизни, но она ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 523, 529 Случайно как-то повстречав меня .467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Слыть праведными нет у нас причины ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Слышал я, что люди говорят ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 520 Смертельную наносит рану ..... 485 Смешной мой друг, глупец мой дорогой ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 485 Смеясь, средь винных гроздьев милых ..... 485 Снова время розы..... 485 Снова песни любви зазвенели на празднике нашем ..... 467,

483, 484, 523 Со скорлупой своей жемчужина слилась..... 473, 476, 479, 485 Содеявших добро порою ждет и града..... 473, 476, 479, 485 Созданье мудрец – ума достойный плод..... 467, 473, 476, 483, 484 Сок златого винограда ..... 485 Состришь ты едко и толково ..... 485 Сперва блистает молния во мгле .. 467, 473, 476, 479, 483, 484 Спешить к усладе от услады ..... 485 Споря с женщиной ..... 467, 483, 484, 485 Спустился вечер ..... 485 Среди глупцов блеснув умом ..... 467, 483, 484, 485, 523 Среди цветов нам венчики укажут ..... 467, 483, 484, 485 Средь молодого люда ..... 485 Старайся, чтоб шутка была от души ..... 485 Старайтесь ладить с богом, лицемеры..... 467, 483, 484, 523

Mirzə Şəfi Vazeh

358

Старая любовь ..... 485 Стараясь ладить с Богом, лицемеры ..... 485 Старые сказки Тифлиса ..... 485 Стольких пламень смёл горючий ..... 485 Страшнее боли нет ..... 467, 483, 484, 485 Стремятся к свету те, кто видит свет ..... 467, 483, 484, 485 Судьба есть у каждого (Омару Эфенди) ..... 485 Сусани ..... 502, 505, 508, 513, 532 Суфий ..... 485 Счастливей всех пришедших в мир гостей ..... 473, 476,

479, 485 Счастливейший из всех земных гостей..... 467, 483, 484, 523 Счастливец тот из нас, прошедший испытанья ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 Счастливец тот, кто добротой богат ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Считает лишь дурак или злодей ….. 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Т Так быстро задетое молнией древо ..... 485 Так песни пой, как будто день далек ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 523 Так чужды в жизни отстраненной ..... 485 Талант поэта – дар небес нетленный ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 529 Там за горами высится Казбек ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484,

485, 518, 519, 523 Твердит хулитель, злостью обуян ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 532, 532 Твой стройный стан лишь в шелк и атлас нужно облачать ….. 533 Те добрые деянья хороши ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Тебе дарю свой каждый стих ..... 485

Bibl ioqrafiya

359

Тебя опять обманывают брат! ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485

Теперь в бесчестье люди рьяны ..... 485 Тимур ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 495, 523 Тифлис ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 523 Тифлисские девицы ..... 485 То, что по долгу сердца и души ... 467, 473, 476, 479, 483, 484 То, что скажу я, может, и не ново ..... 485, 523 Того, кто грешной страстью не влеком ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 523 Тому, кто хочет жить легко ..... 485, 511, 820, 822, 824, 848 Тоскливой песней тишину ветвей .467, 473, 476, 479, 483, 484 Тот кто к людям добр и нежен ..... 467, 483, 484 Тот мудр средь смертных, чья рука ..... 485 Тот не любил, кто размерял свой пыл ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 517, 523 Тот, кто краски, звуки, слово ..... 485 Ты – султанша на троне в стране красоты, Сусани! ..... 485 Ты для меня была и счастьем и святыней ..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 516, 523 Ты от бездельника не жди услуг ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 521 Ты, сидя в палатке, откинула косы, красу лица обнажив..... 502, 505, 513, 514 У У каждого из нас свое предназначенье..... 467, 473, 476,

479, 483, 484 У каждого из нас свое призванье ..... 485 У каждого из нас своя земная..... 473, 476, 479 Увы, проходит жизнь, что нам дана ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 523 Уж лучше пусть не обретут признанья ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 521 Ум высоко взлететь боится ..... 485

Mirzə Şəfi Vazeh

360

Ум и сердце не могут меня поделить ..... 485 Уменье пить не всем дано ..... 467, 473, 476, 479,

472, 483, 485, 519 Усерден будь в делах земных ..... 485 Уста – врата существованья ..... 485 Усть претрудные дороги там болота, тут гора..... 495 Утешения..... 479, 485, 532 Ученых много есть словес ..... 485 Учитель мой – Хафиз..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485 Ушедший хоть и не был всех дороже..... 473, 476, 479, 485 Ф Фатали ..... 485 Фатиме ..... 485 Х Ханжи клеймят нам неизменно ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 518, 519 Хафиза..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 518, 519 Хоть любви невыносимы муки ..... 485 Хоть правду говорить небезопасно … 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Хоть трудно пламя угасить ..... 485 Хоть ты не выйдешь из своих дверей..... 519 Хоть уплывешь за тридевять морей ..... 467, 483, 484 Ч Черное покинуло белое – волосы ты собрала ..... 485 Что б ни случилось, ясно мне одно..... 479 Что б ты ни говорил, но рушить смысла нет..... 517 Что ни пошлет беда, что ни пошлет удача..... 467, 473, 476,

479, 483, 484, 517, 520, 523 Что стройность ели ..... 485 Что ты ни говори, но рушить смысла нет ..... 467, 479, 483,

484, 485, 521, 523

Bibl ioqrafiya

361

Чтоб в жизни что-то обрести..... 479, 485 Чтоб впредь и счастливее быть, и мудрей ..... 473, 476,

479, 485 Чтоб ни случилось, ясно мне одно..... 476 Чтобы сад в свой час плодоносил..... 479, 485 Чтобы ты ни говорил, но рушить смысла нет..... 473, 476 Чтобы узнать, как злым задором ..... 485 Чуть заблещет на горе весна ..... 485 Чуть сердце рай с тобой узнало ..... 485 Ш Шах Аббас ..... 485 Шип – старинный символ злости ..... 485 Шипы и розы ..... 467, 473, 476, 479, 483, 484, 485, 523 Школа мудрецов ..... 485 Э Эдельвейс ..... 485 Ю Юнец, не будь труслив ..... 467, 483, 484 Юноша угрюмый, ты живешь без целей ..... 485 Юсуф говорит, и напрасен с ним спор ..... 485 Юсуф и Зулейха ..... 485 Юсуф и Хафиза..... 485 Я Я – новая луна, совершающая свой путь ..... 514 Я видел город, город был велик ..... 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 519, 523 Я говорил давным-давно ..... 467, 483, 484, 485 Я знаю уверения пророка …… 467, 473, 476, 479, 483,

484, 485, 523, 532 Я к свету шел, и путь мой был тяжел ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 519, 523

Mirzə Şəfi Vazeh

362

Я молод был в те дни былые ..... 485 Я молод был и думал, как ни странно ..... 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485, 520, 523 Я мудрствованье с умным видом ..... 485 Я с песней о тебе блуждал по свету ..... 485 Я сам не знаю, по каким законам..... 479 Я склонен полагать, что не умно ….. 467, 473, 476, 479,

483, 484, 485 Я стараюсь всеми силами ..... 485 Я уходил, но прибегал опять..... 467, 473, 476, 479, 483, 484 Я шел из черной ночи ….. 515 Я, Мирза Шафи, постиг давно..... 479, 485

Bibl ioqrafiya

363

Алфавитный указатель авторов писавщих о М.Ш.Вазехе

А Абдулла К. ….. 769 Агаев И. ….. 859 Алекберли Ф. ….. 769 Алиев А. ….. 868 Алиев Г. ….. 869 Алиев И. ….. 757 Алиев М. ….. 622 Алиева Д. ….. 553 Алиева С. ….. 758 Аллахвердиев М. ….. 710 Амиралиев Р. ….. 747 Антонян Г. ….. 606 Арзуманов В. . ….. 479, 711, 738, 857 Ариф М. ….. 685, 686 Асафьев Б. ….. 552 Ахундова А. ….. 658, 659 Б Бабаева Н. ….. 770 Бабуллаоглу С. ….. 485, 774 Багиров А. ….. 769 Багиров Г. ….. 712 Байбекова Т. ….. 545 Байрамов А. ….. 542, 723, 854, 855 Баренбойм Л. ….. 639, 820, 822 Бархалов Г. ….. 663 Беленькая И. ….. 871 Белова З. ….. 576 Бертельс Е. ….. 537, 540

Mirzə Şəfi Vazeh

364

Боденштедт Ф. ….. 544, 582, 583, 584, 740 Болдырев А. ….. 706 Буниятов З. ….. 674 В Вайнштейн Л. / композитор ….. 825 Васильева Т. ….. 580 Васина-Гроссман В.А ….. 561 Ващенко И.В. ….. 877 Введенский Б. ….. 555 Г Г. …..590 Гаджибеклинский К. ….. 608 Гаджиев А. ….. 743 Гайдамович Т. ….. 577 Ганиева Р. ….. 867 Гараев Н.С. ….. 853 Гафурова Л. ….. 545 Герайзаде Э. ….. 751, 752 Геюшев З. ….. 668 Горохов В. ….. 579 Гранин Ю.….. 554 Гребнев Н. ….. 475, 653, 654, 664, 688, 699 Гулиев Г. ….. 578 Гулиев И. ….. 769 Гули-заде М. ….. 570, 623 Гусейнов Г. ….. 551, 612, 632 Гусейнов Ч. ….. 543, 568 Гусейнова С. ….. 856 Гусейнова Т. ….. 767 Д Дадашзаде М.А. ….. 563, 573, 701 Джалилов Ю. ….. 675

Bibl ioqrafiya

365

Джангиров И. ….. 616, 629 Джафаров Д. ….. 549, 558, 564, 676 Е Ениколопов И. ….. 535, 594, 595, 597, 609, 678 З Закиев Ф. ….. 714 Зарбалиев Ф. ….. 744 Здорова С.В. ….. 872 Зиядханов З. ….. 547 И Ильин К. ….. 741 Иманова С. ….. 772 Исаков С. Г. ….. 669 Ислам А. ..... 775 Исмайлов Р. ….. 724 К Камилла ….. 755 Караев Я. ….. 750 Касим-заде Ф. ….. 554, 610, 617, 645, 850 Касумов М. ….. 636 Касумова Т. ….. 748 Керимов Г. ….. 679 Климович Л.И. ….. 607, 637, 689 Коган Л. ….. 604 Косвен М. ….. 560 Круглова Л. ….. 870 Крымский А. ….. 548 Курбанов Ш. ….. 655, 656, 680, 697 Курганов С. ….. 660 Кязимова С. ..... 776

Mirzə Şəfi Vazeh

366

Л Лерман А. ….. 646 Лидин В. ….. 662, 698 М Маковельский А. ….. 624 Мальцев Л. ….. 484 Мамеджанова Н. ….. 866 Мамедзаде Г. ….. 657, 661, 742 Мамедзаде С. ….. 728 Мамедов А.С. ….. 858 Мамедов Д. ….. 715 Мамедов Ф. ….. 703 Мамедов Ш. ….. 559 Мамедова Л. ….. 761 Мацуев Н. ….. 550 Мехтиев А.С. ….. 862 Минина С. П. ….. 873 Минкевич Д. ….. 645 Мирахмедов А. ….. 682 Мирзоева Ш. ….. 570, 708 Митина А.О. ….. 874 Мирзоева Ш ….. 570 Мурадян Н. ….. 611 Мустафаев Р. ….. 702, 716, 717, 725, 726, 731, 732, 864, 865 Мустафаев Ф. ….. 541, 566, 671, 672, 692, 781, 782, 784 Мухтарова Н. ….. 733 Н Набиев Б. ….. 578, 693, 750 Небенцаль Л. ….. 690 Негмат-заде Т. ….. 851 Нейматзаде Г. ….. 695 Ниджат А. ….. 546, 547

Bibl ioqrafiya

367

Новрузов Р. ….. 860 Новрузова Дж. ….. 709 О Оруджев З.М. …… 643 П Пагава К. ….. 718 Р Рафили М. ….. 538, 539, 549, 556, 564, 599, 613, 630, 779 Раффи ….. 557, 567, 778, 780 Рахимова Д.А. ….. 875 Рахметова ….. 545 Рубинштейн А.Г./ композитор ….. 788,789, 791, 792, 794, 795,

808, 810, 813, 817, 819, 846, 819, 820, 822, 823, 824, 835, 836, 837, 838, 839, 840, 841, 842, 843, 845, 846, 847, 848

Рустамзаде П. ….. 753 Рустамова А. ….. 750 С Садыхов М. ….. 565, 852 Саледдин А. ….. 649 Сеид-заде А.А. ( Заки). ….. 534, 537, 540, 591, 596, 621,

625, 626, 631, 634, 642, 666, 673 Сеидов А.Ю. ….. 849 Семевский М.И. ...... 587 Сигал Н.А. ….. 605 Скирдова А. ….. 876 Смиренский Б. ….. 667 Султанова И. ….. 763

Mirzə Şəfi Vazeh

368

Т Тагиев А. ….. 861 Ткешелашвили Г.И. ….. 635 Туманян Л.А. ….. 650 Ф Фаик М. ….. 651 Федор Ш. ….. 575 Фейзуллаева А. ….. 765 Х Хазри Н. ….. 728, 785, 787 Халил З. ….. 783 Халилов Г. ….. 735 Ш Шарифов К. ….. 863 Шукюр-заде Э.Б. ….. 603, 614, 628 Ч Чайковский П.И. ….. 552 Чачава В. ….. 827 Чачиков А. ….. 592 Э Эфендиев З. / композитор ….. 826 Эльмиров А. ….. 749 Энаколопашвили И. ..... 536 Ю Юсифов М. ….. 766 Я Якушев Ю. ….. 821

Bibl ioqrafiya

369

Алфавитный указатель переводчиков

Адалис А. ….. 514 Бартольд В. ….. 533, 769 Боденштедт Ф. ….. 509, 511, 512, 820, 822, 824,

827, 828, 829, 830, 831, 832 Гребнев Н. ….. 479, 516, 517, 518, 519, 523, 532, 823 Гурвич Вл. ….. 503 Долматовский Е. ….. 502, 505, 508 Зайцев В. ….. 783 Калугин Ф. ….. 490, 527 Климович Л. …..506 Луговский В. ….. 500, 501, 502, 505 Мальцева Л. ….. 521, 523 Мамедзаде С. ….. 785 Марков В. ….. 492 Михайлов М. ….. 486, 487, 489, 497, 509,

522, 524 Портнов В. ….. 515 Рамшев М. ….. 495 Сабри А. ….. 554, 645 Требнев Н. ….. 521 Хитаров С. ….. 567 Чайковский П. ….. 792, 796, 797, 798, 799, 800, 801, 802,

803, 805, 806, 807, 808, 809, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 839, 840, 841, 842, 843, 845, 847, 848

Якубович П. ….. 493, 494, 496

Mirzə Şəfi Vazeh

370

MÜNDƏRİCAT

Göstərici haqqında ..................................................................... 7 Об указателе ............................................................................. 9 Über den Zeiger ........................................................................ 12 Bayramov Akif. Mütəfəkkir şair M.Ş.Vazeh ........................ 14 Həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri ...................................... 24 Основные даты жизни и творчества Мирза Шафи Вазеха ...................................................................................... 32 Grunddaten von dem Leben und Schaffen von Mirsa Schafy Waseh ................................................................ 41 Mirzə Şəfi Vazehin lirikasından .............................................. 50 Mirzə Şəfi Vazehin hikmətli sətirləri ....................................... 54 Görkəmli şəxsiyyətlər Mirzə Şəfi Vazeh haqqında ................. 60 Выдающиеся личности о Мирза Шафи Вазехе ................... 68 I Hissə: Əsərləri Kitabları ................................................................................... 70 Kitablarda, dərsliklərdə və dövri mətbuatda dərc edilmiş əsərləri ...............................................................................82 II Hissə: Həyat və yaradıcılığı haqqında Kitablar və kitablarda çap edilən materiallar .......................... 89 Dərsliklərdə, məcmuələrdə və dövri mətbuatda dərc edilən məqalələr ..................................................................... 109 M.Ş.Vazeh bədii ədəbiyyatda ................................................ 143 Dissertasiyalar və avtoreferatlar ............................................ 145 III Hissə: Rus dilində III.1.Произведения Книги ..................................................................................... 149 Произведения, опубликованные в книгах, сборниках и периодических изданиях ............................... 179

Bibl ioqrafiya

371

III.2. О жизни и творчестве Мирза Шафи Вазеха Книги ..................................................................................... 190 О Мирза Шафи Вазехе в книгах ......................................... 195 Статьи из книг, сборников и периодической печати .................................................................................... 203 Мирза Шафи Вазех в литературе ....................................... 227 Ноты песен на слова М.Ш.Вазеха ...................................... 229 Звукозаписи .......................................................................... 236 Диссертации и авторефераты ............................................. 239 IV Hissə: Digər xarici dillərdə Alman dilində ......................................................................... 248 Belorus dilində ....................................................................... 267 Çex dilində ............................................................................. 267 Erməni dilində ........................................................................ 267 Eston dilində .......................................................................... 270 Bolqar dilində ......................................................................... 271 Fransız dilində ........................................................................ 272 Gürcü dilində ......................................................................... 272 İngilis dilində ......................................................................... 273 İtalyan dilində ........................................................................ 274 Qazax dilində ......................................................................... 274 Qədim yəhudi dilində ............................................................. 274 Latış dilində ........................................................................... 275 Litva dilində ........................................................................... 275 Macar dilində ......................................................................... 275 Özbək dilində ......................................................................... 276 Polyak dilində ........................................................................ 276 Tacik dilində .......................................................................... 276 Türk dilində............................................................................. 277 Türkman dilində ..................................................................... 277

Mirzə Şəfi Vazeh

372

V Hissə: Mirzə Şəfi Vazeh dünya kitabxanalarında ABŞ Konqres Kitabxanası .................................................... 278 Rusiya Milli Kitabxanası ...................................................... 279 Rusiya Dövlət Kitabxanası .................................................. 280 Belarus Milli Kitabxanası ..................................................... 283 Moldav Milli Kitabxanası ..................................................... 284 Gürcüstan Parlament Milli Kitabxanası ................................. 284 Türkiyə Milli Kitabxanası ..................................................... 285 Avstriya Milli Kitabxanası .................................................... 285 Almaniya Milli Kitabxanası .................................................. 286 Britaniya Kitabxanası ............................................................ 288 Latviya Milli Kitabxanası ..................................................... 290 Estoniya Milli Kitabxanası ................................................... 290 Macarıstan Milli Kitabxanası ................................................ 290 Polşa Milli Kitabxanası ......................................................... 291 Serbiya Milli Kitabxanası ..................................................... 291 Belçika Milli Kitabxanası ..................................................... 293 Finlandiya Milli Kitabxanası ................................................. 293 Norveç Milli Kitabxanası ....................................................... 294 İsveç Milli Kitabxanası ......................................................... 294 Holland Milli Kitabxanası ......................................................... 294 İsveçrə Milli Kitabxanası ....................................................... 295 İspan Milli Kitabxanası ......................................................... 295 Florensiya Milli Mərkəzi Kitabxanası ................................... 295 Danimarka Milli Kitabxanası ................................................. 295 Braziliya Milli Kitabxanası .................................................... 296 Argentina Milli Kitabxanası .................................................. 297 Koreya Milli Kitabxanası ....................................................... 297 Tatarıstan Milli Kitabxanası .................................................. 298 VI Hissə: Mirzə Şəfi Vazeh dünya universitet kitabxanalarında Beinecke Rare Bookand Manuscript ..................................... 299 Libraryat Yale University (NewHaven, CT) ........................ 299

Bibl ioqrafiya

373

Jacob-und-Wilhelm-Grimm-Zentrum at Humboldt University (Berlin, Germany) ................................................ 299 The Geisel Library at the University of California, San Diego (San Diego, CA) ................................................... 300 Brotherton Library at the University of Leeds (Leeds, UK) ............................................................................ 300 Butler Library at Columbia University (New York, NY) ....................................................................................... 300 Chancellor Green Library at Princeton University (Princeton, NJ) ....................................................................... 301 Andrew Dickson White Library at Cornell University (Ithaca, NY) ........................................................................... 301 Harold B. Lee Library at Brigham Young University (Provo, UT) .......................................................... 301 Doe Memorial Library at the University of California-Berkeley (Berkeley, CA) ...................................... 302 La Sorbonne Reading Room at the University of Paris (Paris, France) ........................................................... 302 The Joe & Rika Mansueto Library at the University of Chicago (Chicago,IL) ...................................... 302 Heidelberg University Library (Heidelberg, Baden-Württemberg, Germany) ............................................ 303 Fisher Fine Arts Library at the University of Pennsylvania (Philadelphia, PA) ........................................... 303 Bapst Library at Boston College (Boston, MA) .................... 303 Lehigh University Library ..................................................... 303 American University Washington .......................................... 304 Baylor Libraries .................................................................... 304 Binghamton University .......................................................... 304 Boston University .................................................................. 305 Brandeis University ............................................................... 305 BYU Library .......................................................................... 305 Brown University Library ...................................................... 306 California Institute of Technology ........................................ 306

Mirzə Şəfi Vazeh

374

Carnegie Mellon University ................................................... 307 Clemson Libraries .................................................................. 307 Columbia Univer. Lib. .......................................................... 307 Duke Univ Li. ........................................................................ 307 George Washington University .............................................. 308 Georgetown uni. L. ................................................................ 308 Georgia Institute of Technology ............................................ 308 Indiana University Bloomington ............................................ 308 Johns Hopkins lib. .................................................................. 309 Northwestern univ. Library ................................................... 309 Princeton University Library ................................................. 309 Purdue uni. Libraries .............................................................. 310 Stanford Libraries .................................................................. 310 Syracuse univ. ........................................................................ 310 Ginn Library ........................................................................... 310 University of Illinois at Urbana-Champaign ......................... 310 University of Minnesota ........................................................ 311 University of Notre Dame ...................................................... 311 Yale univ. Library .................................................................. 311 Əlavələr ................................................................................ 312 Köməkçi göstəricilər M.Ş.Vazehin kitablarının əlifba göstəricisi ........................... 314 M.Ş.Vazehin əsərlərinin əlifba göstəricisi ............................. 314 M.Ş.Vazeh haqqında yazan müəlliflərin əlifba göstəricisi ............................................................................... 331 Tərcüməçilərin əlifba göstəricisi ............................................ 341 Алфавитный указатель книг М.Ш.Вазеха ......................... 342 Алфавитный указатель произведений ............................... 342 Алфавитный указатель авторов писавщих о М.Ш.Вазехе .......................................................................... 363 Алфавитный указатель переводчиков ................................ 369

Bibl ioqrafiya

375

MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH (Mirzə Məhəmməd Şəfi Vazeh Kərbəlayı Sadıq oğlu)

Biblioqrafiya

Nəşriyyat redaktoru: Mehriban Cəfərova Korrektor: Aygül Əliyeva Kompyuter yığımı: Sara Şəmsəddinova Günel Əfəndiyeva

Çapa imzalanmışdır: Sifariş № 19

Tiraj: 300 Pulsuz

Mirzə Şəfi Vazeh

376

Дизайнер: Мятанят Ялигызы

Formatı 60x90 1/16. Həcmi 23,5 ç.v. Sifariş №55. “Zərdabi-Nəşr” MMC Nəşriyyat Poliqrafiya müəssisəsi iş (012) 498-79-62, mob. (050; 070) 344 76 01

e-mail: zerdabi_em@mail.ru