merkezi Çaprazlı Çerçevelerde arttırılmış deprem …[email protected], 3 [email protected],...

14
Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem Etkileri Bora AKŞAR 1 , Selçuk DOĞRU 2 1 Araş.Gör.Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı Anabilim Dalı, Gebze, Turkey 2 Doktora Öğrenci Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı A.B.D, Gebze, Turkey 1 [email protected], 2 [email protected] Bülent AKBAŞ 3 , Jay SHEN 4 , Bilge DORAN 5 3 Prof.Dr. Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı Anabilim Dalı, Gebze, Turkey 4 Doç.Dr. Iowa State Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Iowa, Amerika 5 Doç.Dr. Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, İstanbul, Turkey 3 [email protected], 3 [email protected], 5 [email protected] Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan alçak ve orta katlı MÇÇ’de arttırılmış deprem etkileri, kolonlarındaki eksenel kuvvet değişimleri üzerinden incelenecektir. Bu amaçla farklı çapraz düzenine sahip ikişer adet 4 ve 8 katlı MÇÇ, ASCE 7-10 ve AISC 341-10 yönetmeliklerine uygun şekilde tasarlanacak ve seçilen yer hareketleri altında doğrusal olmayan zaman geçmişi analizleri yapılacaktır. Doğrusal olmayan zaman geçmişi analizlerde orta ve şiddetli yer hareketlerine karşılık gelen aşılma olasılığı 10% ve 2% olan iki gurup yer hareketleri kullanılacaktır. Anahtar şözçükler: Merkezi çaprazlı çerçeveler, Arttırılmış deprem etkileri, Sismik tasarım Giriş Merkezi çaprazlı çerçeveler (MÇÇ) deprem yüklerinin karşılanmasında yaygın olarak kullanılan yatay yük taşıyıcı sistemlerdir. MÇÇ’de sismik yüklere karşı dayanım esas olarak elemanlardaki eksenel yük taşıma kapasitelerine bağlıdır. Çaprazlı sistem aslında kolonların başlık, kiriş ve çapraz elemanların da gövde elemanlarına karşılık geldiği düşey bir makas sistemdir. MÇÇ genellikle yüksek yanal rijitlik ve dayanıma sahip olmakla birlikte etkili bir çevrimsel davranışa da sahiptirler. Merkezi çaprazlı çerçevelerin diğer avantajları arasında ekonomik kesitlerin kullanılması ve tasarım hesaplarının diğer çelik taşıyıcılı sistemlere göre daha kolay yapılması gösterilebilir. Ancak MÇÇ düşük enerji sönümleme kapasitesine ve çevrimsel yükleme altında çapraz elemanın bağlantısında oluşan gevrek kırılmanın yanı sıra çaprazda meydana gelen erken çatlaklar sebebiyle de düşük sürekliliğe sahiptir (Akbaş ve diğerleri, 2012).Yakın geçmişte meydana gelen yıkıcı depremlerin çelik taşıyıcılı sistemlerde meydana getirdiği beklenilmeyen hasarlar, yönetmeliklerde önemli değişikliklere sebep olmuştur. Arttırılmış deprem ektilerinin çelik yapı tasarımında göz önüne alınması bu önemli değişikliklerden bir tanesidir. Arttırılmış deprem etkilerini tanımlamakta kullanılan büyütme katsayısı, Ωo, taşıyıcı sisteme bağlıdır ve çaprazlı sistemlerde 2.0-2.5 arasında değişmektedir. Ωo, esas olarak bir yapının yanal dayanımının yaklaşık olarak belirlenmesine yarar. Çelik yapılarda deprem yüklerini aktaran taşıyıcı sistemdeki (moment çerçeveler, çaprazlı çerçeveler, çelik perde duvarlar) kolonların eksenel basınç ve eksenel çekme dayanımlarının arttırılmış deprem etkilerini içeren yük 163 6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Upload: others

Post on 16-Mar-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem Etkileri

Bora AKŞAR1, Selçuk DOĞRU2 1Araş.Gör.Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı Anabilim Dalı, Gebze, Turkey 2Doktora Öğrenci Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı A.B.D, Gebze, Turkey

[email protected], [email protected] Bülent AKBAŞ3, Jay SHEN4, Bilge DORAN5

3Prof.Dr. Gebze Teknik Üniversitesi, Deprem ve Yapı Anabilim Dalı, Gebze, Turkey 4 Doç.Dr. Iowa State Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Iowa, Amerika

5Doç.Dr. Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, İstanbul, Turkey [email protected], 3 [email protected], 5 [email protected]

Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan alçak ve orta katlı MÇÇ’de arttırılmış deprem etkileri, kolonlarındaki eksenel kuvvet değişimleri üzerinden incelenecektir. Bu amaçla farklı çapraz düzenine sahip ikişer adet 4 ve 8 katlı MÇÇ, ASCE 7-10 ve AISC 341-10 yönetmeliklerine uygun şekilde tasarlanacak ve seçilen yer hareketleri altında doğrusal olmayan zaman geçmişi analizleri yapılacaktır. Doğrusal olmayan zaman geçmişi analizlerde orta ve şiddetli yer hareketlerine karşılık gelen aşılma olasılığı 10% ve 2% olan iki gurup yer hareketleri kullanılacaktır. Anahtar şözçükler: Merkezi çaprazlı çerçeveler, Arttırılmış deprem etkileri, Sismik tasarım

Giriş

Merkezi çaprazlı çerçeveler (MÇÇ) deprem yüklerinin karşılanmasında yaygın olarak kullanılan yatay yük taşıyıcı sistemlerdir. MÇÇ’de sismik yüklere karşı dayanım esas olarak elemanlardaki eksenel yük taşıma kapasitelerine bağlıdır. Çaprazlı sistem aslında kolonların başlık, kiriş ve çapraz elemanların da gövde elemanlarına karşılık geldiği düşey bir makas sistemdir. MÇÇ genellikle yüksek yanal rijitlik ve dayanıma sahip olmakla birlikte etkili bir çevrimsel davranışa da sahiptirler. Merkezi çaprazlı çerçevelerin diğer avantajları arasında ekonomik kesitlerin kullanılması ve tasarım hesaplarının diğer çelik taşıyıcılı sistemlere göre daha kolay yapılması gösterilebilir. Ancak MÇÇ düşük enerji sönümleme kapasitesine ve çevrimsel yükleme altında çapraz elemanın bağlantısında oluşan gevrek kırılmanın yanı sıra çaprazda meydana gelen erken çatlaklar sebebiyle de düşük sürekliliğe sahiptir (Akbaş ve diğerleri, 2012).Yakın geçmişte meydana gelen yıkıcı depremlerin çelik taşıyıcılı sistemlerde meydana getirdiği beklenilmeyen hasarlar, yönetmeliklerde önemli değişikliklere sebep olmuştur. Arttırılmış deprem ektilerinin çelik yapı tasarımında göz önüne alınması bu önemli değişikliklerden bir tanesidir. Arttırılmış deprem etkilerini tanımlamakta kullanılan büyütme katsayısı, Ωo, taşıyıcı sisteme bağlıdır ve çaprazlı sistemlerde 2.0-2.5 arasında değişmektedir. Ωo, esas olarak bir yapının yanal dayanımının yaklaşık olarak belirlenmesine yarar. Çelik yapılarda deprem yüklerini aktaran taşıyıcı sistemdeki (moment çerçeveler, çaprazlı çerçeveler, çelik perde duvarlar) kolonların eksenel basınç ve eksenel çekme dayanımlarının arttırılmış deprem etkilerini içeren yük

163

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 2: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

kombinasyonları kullanılarak kontrol edilmesi gerekmektedir (AISC 341-10, 2010).Bu kontrolü yaparken, eğilme momentlerinin ihmal edilmesine yönetmelik izin vermektedir. Depreme dayanıklı yapı tasarımında dayanım şartlarının belirlenmesinde kullanılan ASCE 7-10’da (2010), tanımlanan depreme dayanıklı tasarım yönteminde; taşıyıcı sistem davranış katsayısı (R), yer değiştirme büyütme katsayısı (Cd) ve taşıyıcı sistem dayanım fazlalığı (veya büyütme) katsayısı (Ωo) gibi bazı katsayılar tanımlanmıştır. Bu tanımla, ASCE 7-10’a göre (2010) yapılacak olan tasarımın dayanım esaslı olduğu ve yapıların şiddetli yer hareketleri altında elastik ötesi davranış göstermelerinin beklendiği kabul edilmektedir. R, yapı sünekliğiyle ilişkili bir katsayıdır ve dayanım fazlalığı katsayısı ile süneklik katsayılarının çarpımına eşittir. Süneklik katsayısı, yapının tasarım depremi altında elastik kalması durumunda yapacağı yatay yer değiştirme ile gerçek dayanıma (Vmax) karşılık gelen kat ötelemesinin oranına eşittir. Cd, tasarım yer hareketine karşı gelen doğrusal olmayan kat ötelemesinin tasarım yer değiştirmesine oranı olarak tanımlanmaktadır, yani Cd katsayısı, R’nin katıdır. Ωo ise gerçek dayanımın (Vmax) tasarım dayanımına (V) bölünmesiyle elde edilir (Şekil 1). Kavramsal olarak, kolonlar (veya çaprazlar), V’ye karşılık gelen iç kuvvetler altında boyutlandırılmakta, kat stabilite kontolleri ise Vmax altında yapılmaktadır.

Şekil 1. Arttırılmış deprem yükünün (Ωo) şematik tanımı

Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan alçak ve orta katlı merkezi çaprazlı çerçeve MÇÇ’de arttırılmış deprem etkileri, kolonlarındaki ve çaprazlardaki eksenel kuvvet değişimleri üzerinden incelenecektir. Bu amaçla farklı çapraz düzenine sahip ikişer adet 4 ve 8 katlı MÇÇ, ASCE 7-10 ve AISC 341-10 yönetmeliklerine uygun şekilde tasarlanacak ve seçilen yer hareketleri altında doğrusal olmayan zaman geçmişi analizleri yapılacaktır. Doğrusal olmayan zaman geçmişi analizlerde orta ve şiddetli yer hareketlerine karşılık gelen aşılma olasılığı 10% ve 2% olan iki gurup yer hareketleri kullanılacaktır.

ASCE Deprem Yönetmeliğinde Arttırılmış Deprem Etkileri

ASCE 7-10’a (2010) göre, Sismik Tasarım Kategorisi D, E ve F olan yapılarda ve Sismik Tasarım Kategorisi A, B ve C olan yapılarda R>3 için özel depreme dayanıklı tasarım hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Yatay ve düşey deprem etkilerini içeren LRFD yük kombinasyonları, ASCE 7-10’da (2010) aşağıdaki gibi verilmiştir:

1.2D + 1.0E + 0.5L + 0.2S (1)

0.9D + 1.0E (2)

164

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 3: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Denklem 1 ve 2’deki yük kombinasyonları için E aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

E = ρQE ± 0.2SDS D (3) Denklem 3’deki ρQE, yatay deprem etkilerini içermektedir, 0.2SDS D ise düşey deprem etkisini göstermektedir ve düşey deprem etkilerini basit bir biçimde göze almaktadır. SDS, kısa periyottaki tasarım spektral ivmesini; D, ölü yük etkisini; L, hareketli yük etkisini; S, kar yükü etkisini göstermektedir. ρ, bağlılık (redundancy) katsayısıdır ve deprem yükü aktaran taşıyıcı sisteminin bağlılık derecesine bağlıdır ve 1-1.5 arasında bir değer almaktadır. Denklem 3’deki E, Denklem 1 ve 2’de yerine yerleştirilerek aşağıdaki gibi yeniden ifade edilebilir.

(1.2 + 0.2SDS)D + 1.0ρQE + 0.5L +0.2S (4)

(0.9 - 0.2SDS)D + 1.0 ρQE (5) Denklem 4 ve 5’deki 0.2SDS terimi basit bir şekilde ölü yük katsayısını modifiye etmektedir. Arttırılmış deprem etkileri, E’nin yatay deprem etkilerini içeren kısmının Ωo ile çarpılmasıyla elde edilir. Böylece, Denklem 4 ve 5 aşağıdaki hali alır:

(1.2 + 0.2SDS)D + ΩoQE + 0.5L +0.2S (6)

(0.9 - 0.2SDS)D + ΩoQE (7)

Şunu unutmamak gerekir ki arttırılmış deprem etkileri sadece AISC 341-10’da (2010) kullanılması gerektiği belirtilen yerlerde kullanılmalıdır. Ayrıca, arttırılmış deprem etkilerinin belirlenmesinde kullanılan Ωo büyütme katsayısı taşıyıcı sisteme bağlıdır ve Tablo 1’de verilmiştir (ASCE 7-10, 2010).

Tablo 1. Büyütme Katsayısı, Ωo, in ASCE 7-10 (2010)

Taşıyıcı sistem Türü Ωo

Moment Çerçeveleri (süneklik düzeyi yüksek, normal ve düşük moment çerçeveler)t frames)

3

Merkezi Çaprazlı Çerçeveler (süneklik düzeyi yüksek ve normal merkezi çaprazlı çerçeveler)frames)

2

Dışmerkez Çaprazlı Çerçeveler 2

Süneklik Düzeyi Yüksek Çelik Levha Perdeli Duvarlar 2

Burkulması Önlenmiş Merkezi Çaprazlı Çerçeveler 2/2.5

Analitik Çalışma

Alçak ve orta yükseklikteki çelik binaları temsil eden 4 ve 8 katlı ikişer adet merkezi çaprazlı çerçeve ASCE 7-10, AISC 360-10 ve AISC 341-10 yönetmeliklerine uygun şekilde tasarlanmıştır. Farklı çapraz konfigürasyonlarının arttırılmış deprem etkilerine olan katkısını görebilmek amacıyla iki farklı çapraz düzeni oluşturulmuştur. Durum-A ters V capraz düzenine sahip olarak, Durum-B ise iki kat X çapraz düzenine sahip 4 ve 8 katlı modellerde tipik kat yüksekliği 4m dir. 8 katlı modellerde zemin kat 5 m olarak tasarlanmıştır. Her iki çaprazlı sistemde aks aralıkları 9m olarak tasarlanmıştır. Şekil 2 den 5’e tasarlanan merkezi çaprazlı çerçevelerde kullanılan kesitler verilmiştir. 8

165

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 4: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

katlı modelde bodrum perdelerinin ve bodrumu çevreleyen zeminin yapının zemin seviyesindeki yatay deplasmanı engellediği kabul edilmiş ve sismik taban zemin seviyesi alınmıştır.

Şekil 2. 4 Katlı Çerçeve Kesiti, Durum A

Şekil 3. 4 Katlı Çerçeve Kesiti, Durum B

Şekil 4. 8 Katlı Çerçeve Kesiti, Durum A

166

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 5: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Şekil 5. 8 Katlı Çerçeve Kesiti, Durum B

Binaların doğrusal analizleri LRFD hükümlerine göre AISC 360-10 standardına uygun olarak yapılmıştır. Normal katlarda eleman ağırlıklarını da içeren sabit yükler 5.0 kN/m2, hareketli yükler ise 2.4kN/m2 olarak alınmıştır. Çatı katlarında sabit ve hareketli yükler sırasıyla 4kN/m2 ve 1.4kN/m2 olarak sisteme etkitilmiştir. Modellerde kolon ve kirişler S355 yapısal çelik kalitesinde Avrupa geniş başlıklı kesitler kullanılmıştır. Çapraz elemanların tasarımında S275 yapısal çelik kalitesinde kutu kesitler kullanılmıştır. Çerçevelerin davranış spektrumu analizleri D sismik dizayn kategorisi için yapılmıştır. Ayrıca çerçevelerde eşdeğer deprem yükü yöntemine göre taban kesme kuvvetleri belirlenmiş ve davranış spektrumu analizlerinden elde edilen değerlerle karşılaştırılmış, gerekli durumlarda yükler arttırılmıştır. ASCE 7-10 hükümleri uyarınca çerçevelerin analizleri sonucu bulunan temel periyotlar (T), yaklaşık yöntemle belirlenen temel periyot (Ta) ve üst limit kat sayısı (Cu) ile kıyaslanmıştır. Temel periyodun (T) CuTa yı aşması durumunda analizlerde CuTa kullanılmıştır. Yapısal sistemin stabilitesi arttırılmış deprem etkileri altında kontrol edilmiş ayrıca kolon kiriş birleşimlerinde, azaltılmış kiriş kesiti göz önüne alınarak kuvvetli kolon/zayıf kiriş kontrolleri de yapılmıştır. Çerçevelerin temel periyotları (T), yaklaşık yöntemle hesaplanan periyotları (Ta), eşdeğer deprem yöntemine göre hesaplanan taban kesme kuvvetleri(V) ve davranış spektrumu ile elde edilmesi gereken minimum kesme kuvveti (Vt) Çizelge 3 de sunulmuştur.

167

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 6: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Çizelge 3. Moment çerçeveleri için temel periyotlar ve taban kesme kuvvetleri

Kat Tip T

(sn) Ta

(sn) Cu CuTa (sn)

Thesap (sn)

Toplam Kütle

(kN.sn2/m) V

(kN) Vt

(kN)

4-KAT Ters V 0.563 0.390 1.4 0.546 0.546 2173 4337 4364

X 0.593 0.390 1.4 0.546 0.546 2173 4337 4158

8-KAT Ters V 1.523 0.656 1.4 0.918 0.918 4485 5322 4946

X 1.582 0.656 1.4 0.918 0.918 4485 5322 4812 Bina katlarının yatay düzlemde rijit diyafram hareketi yaptığı kabul edilmiştir. Çelik moment çerçevelerinin tasarımında taşıyıcı sistem davranış katsayısı (R=8), taşıyıcı sistem dayanım fazlalığı (veya büyütme) katsayısı (Ωo=2) ve yer değiştirme büyütme katsayısı (Cd=5) alınarak taban kesme kuvveti, elemanlara etkiyen kuvvetler ve kat ötelenmeleri belirlenmiştir.

Şekil 6. Tasarım Depremi ve SDS (şiddetli deprem seviyesi) Seviyeleri için Davranış Spektrumları

Binaların Ss=2.0g ve S1=1.0g olan bir bölgede olduğu kabul edilmiştir. Tasarım spektrumu için SDS=1.333g, SD1= 0.666g ve uzun periyot bölgesine geçiş periyodu TL=12.0s alınmıştır. Aşılma olasılığı 10% ve 2% olan iki gurup yer hareketleri PEER kuvvetli yer hareketi veri tabanından seçilmiştir. Her gurup 3 adet depremden oluşmaktadır. Seçilen zeminin kayma dalgası hızı 300 m/s ile 770 m/s arasındadır. Seçilen depremler Şekil 6 da verilen davranış spektrumlarına uygun olarak ölçeklendirilmiştir. Seçilen depremlerin ölçeklendirilmiş ivme – zaman geçmişleri ve davranış spektrumları Şekil 7 den 10 a verilmiştir. Tasarım spektrumu ASCE 7-10 uyarınca belirlenmiş ve Şekil 6 da verilmiştir.

Çerçeveler ASCE 7-10 hükümleri uyarınca %2 göreli kat ötelenmesi sınırı göz önüne alınarak tasarlanmıştır. Tasarlanan bütün çerçevelerin kolonları temele basit bağlantı ile mesnetlendiği kabul edilmiştir.

Her binanın taşıyıcı sisteminde dış çerçeveler sismik yüklere çalışan merkezi çaprazlı çerçeve, iç çerçeveler ise sadece düşey yüklere çalışan ve kirişlerin kolonlara basit bağlandığı çerçeveler olarak tasarlanmıştır.

Analiz Sonuçları 4 ve 8 katlı modeller üzerinde yapılan doğrusal olmayan zaman tanım alanındaki analizler sonucunda arttırılmış deprem etkileri çerçeve kolonlarındaki eksenel kuvvet artışları

168

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 7: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

üzerinden incelenmiştir. Tasarlanan çerçeveler toplamda 6 adet olmak üzere iki grup yer hareketine maruz bırakılmıştır. Çizelge 4 de bu yer hareketlerine ait detaylı bilgiler mevcuttur. 4 ve 8 katlı moment çerçeveleri PERFORM 3D doğrusal olmayan analiz ve performans değerlendirme programı ile modellenmişidir. Çerçeveler, uçlarında muhtemel plastikleşme bölgeleri bulunan kolon ve kiriş elemanları ile modellenmiştir. Kolonlarda eksenel kuvvet ve eğilme momenti etkileşimi göz önüne alınmıştır. Zaman geçmişi analizlerinde P-Δ etkisi göz önüne alınmıştır. Şekil 7 ve 8 de belirtilen depremlerden aşılma olasılığı %10 olan depremler GM1, GM2 ve GM3 olarak, aşılma olasılığı %2 olan depremler GM4, GM5 ve GM6 olarak adlandırılmıştır.

Çizelge 4. PEER Veri tabanından Alınan Yer Hareketlerinin Özellikleri

İsim NGA# Kayıt Ölçekleme Süre PGA Katsayısı (s) (cm/s2)

GM 1 (%10) 1612 Düzce 3.5588 41.0 531.89 GM 2 (%10) 4284 Basso,Tirreno 3.9035 29.00 572.00 GM 3 (%10) 451 Morgan Hill 0.8357 41.00 317.059 GM 4 (%2) 1111 Kobe 1.3103 41.00 620.973 GM 5 (%2) 4099 Park Field 2.2397 21.00 1047.708 GM 6 (%2) 4481 L’Aquila 1.7551 61.00 828.945

Şekil 7. Aşılma olasılığı %10 olan yer hareketleri için ivme zaman geçmişi grafikleri

Şekil 8. Aşılma olasılığı %2 olan yer hareketleri için ivme zaman geçmişi grafikleri

Şekil 9. Aşılma olasılığı %10 için PEER veri tabanından seçilen yer hareketleri için ölçeklendirilmiş davranış spektrumları

169

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 8: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Şekil 10. Aşılma olasılığı %2 için PEER veri tabanından seçilen yer hareketleri için ölçeklendirilmiş davranış spektrumları

Aşılma olasılığı %2 olan yer hareketleri altında çerçevelerdeki her bir kolonun ortalama eksenel basınç kuvveti büyütme katsayıları Ωo ve her bir katta, çaprazlı açıklıktaki kolonlardaki eksenel kuvvet artışı şekil 11 den 14’e, çaprazlı açıklıktaki zemin kat kolon kapasite kullanım değerleri ise Şekil 15 ve 16’da verilmişidir.

Şekil 11. 4 Katlı çerçeve çaprazlı açıklıktaki kolonlarda eksenel basınç kuvveti büyütme

katsayıları A-Durumu

Şekil 12. 4 Katlı çerçeve çaprazlı açıklıktaki kolonlarda eksenel basınç kuvveti büyütme

katsayıları B-Durumu

170

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 9: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Şekil 13. 8 Katlı çerçeve çaprazlı açıklıktaki kolonlarda eksenel basınç kuvveti büyütme

katsayıları A-Durumu

Şekil 14. 8 Katlı çerçeve çaprazlı açıklıktaki kolonlarda eksenel basınç kuvveti büyütme

katsayıları B-Durumu

171

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 10: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Şekil 15. 4 Katlı çerçevede çaprazlı açıklıktaki kolon kapasite kullanım oranı Durum-A

ve Durum -B

172

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 11: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Şekil 16. 8 Katlı çerçevede çaprazlı açıklıktaki kolon kapasite kullanım oranı Durum-A ve Durum –B

Sonuç

Bu çalışmada yapılan analizler altında sunulan sonuçlar, tüm kolonlarda ortalama büyütme katsayıları (Ω0), kolonlarda eksenel kuvvet ve moment seviyeleri şeklinde sunulmuştur. Sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

1. 4 katlı ters V çapraz düzenine sahip çerçevede en büyük eksenel kuvvet artışı 3. kat seviyesinde meydana gelmiştir.

2. 4 katlı ters V çapraz düzenine sahip çerçevede eksenel kuvvet artışı katsayısı etkitilen tüm depremler için 0.85 ile 2.69 seviyesi arasında değişmektedir.

3. 4 katlı X çapraz düzenine sahip çerçevede en büyük eksenel kuvvet artışı 4. kat seviyesinde meydana gelmiştir.

4. 4 katlı X çapraz düzenine sahip çerçevede eksenel kuvvet artışı katsayısı etkitilen tüm depremler için 1.01 ile 3.92 seviyesi arasında değişmektedir

5. 8 katlı ters V çapraz düzenine sahip çerçevede en büyük eksenel kuvvet artışı 7. kat seviyesinde meydana gelmiştir.

6. 8 katlı ters V çapraz düzenine sahip çerçevede eksenel kuvvet artışı katsayısı etkitilen tüm depremler için 0.77 ile 2.37 seviyesi arasında değişmektedir.

7. 8 katlı X çapraz düzenine sahip çerçevede en büyük eksenel kuvvet artışı 8. kat seviyesinde meydana gelmiştir.

8. 8 katlı X çapraz düzenine sahip çerçevede eksenel kuvvet artışı katsayısı etkitilen tüm depremler için 0.65 ile 3.85 seviyesi arasında değişmektedir

9. %2 aşılma olasılığına uygun olarak seçilen yer hareketleri altında ortalama büyütme katsayıları orta katlı çerçevelerde 1.13 ile 1.51 arasında değişmektedir.

10. 4 Katlı çerçevelerde her iki durum içinde etkitilen yer hareketleri altında kapasite aşılmamıştır.

11. 8 Katlı çerçevelerde her iki durum içinde etkitilen yer hareketleri altında %02 aşılma olasılığına sahip iki deprem için kapasite aşılmıştır.

173

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 12: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Teşekkür Bu çalışmayı (Proje # 114R044) destekleyen Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’na (TUBITAK) katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Bu çalışmada bahsi geçen görüşler sadece yazarlar aittir ve başka hiçbir organizasyon ve kişiyi temsil etmemektedir.

Referanslar AISC 341-05 (2005) Seismic Provisions for Steel Structural Buildings, American Institute of

Steel Construction, Chicago, IL.

AISC 341-10 (2010) Seismic Provisions for Steel Structural Buildings, American Institute of Steel Construction, Chicago, IL.

Akbas, B., Doran, B., Shen, J., Sabol, T.A., Seker, O., Toru, P. (2014). “Effect of various span lengths on seismic demand on column splices in steel moment frames.” Engineering Structures, 70, pp. 178-190.

ASCE 7-05 (2005) Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures, American Society of Civil Engineers, Reston, VA.

Asgarian, B., Sadrinezhad, A., Alanjari, P. (2010). “Seismic performance evaluation of steel moment resisting frames through incremental dynamic analysis.” Journal of Constructional Steel Research, 66, pp. 178-190.

Astaneh-Asl, A., Modjtahedi, D., McMullin, K., Shen, J., D’Amore, E. (1998). “Stability of damaged steel moment frames in Los Angeles.” Engineering Structures, 20(4-6), pp. 433-446.

Clifton, C.G. and Butturworth, J.W. (2000). “Moment Resisting Steel Framed Sesimic-Resisting Systems with Semi-Rigid Connections.” 12th World Conference on Earthquake Engineering, Auckland, New Zeland, Sunday 30 January - Friday 4 February 2000.

CSI, SAP2000: Structural and Earthquake Engineering Sotware, V14.1, Computers and Structures, Inc., 2014.

Della Corte G., De Matteis, G., Landolfo, R., Mazzolani, F.M.(2002).“Seismic analysis of MR steel frames based on refined hysteretic models of connections.” Journal of Constructional Steel Research , 58, pp. 1331–1345.

Di Sarno, L. (2012). “Seismic response of steel columns in MRFs under multi-axial earthquake components,” Proceedings of the 7th International Conference on Behaviour of Steel Structures in Seismic Area, Santiago, Chile.

Di Sarno, L., Elnashai, A. and Manfredi, G. (2011). “Assessment of RC columns subjected to horizontal and vertical ground motions recorded during the 2009 L’Aquila (Italy) earthquake.” Engineering Structures, 33(5), pp. 1514-1535.

Elnashai, A. and Di Sarno, L. (2008) Fundamentals of Earthquake Engineering, Wiley & Sons.

FEMA 355C (2000) State of the Art Report on Systems Performance of Steel Moment Frames Subject to Earthquake Ground Shaking, Federal Emergency Management Agency, Washington, DC.

174

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 13: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan

Foutch, D.A., Yun, S.Y., (2002). “Modeling of steel moment frames for seismic loads.” Journal of Constructional Steel Research, 58, pp. 529–564.

Fragiacomo, M., Amadio, C., Macorini, L.(2004). “Seismic response of steel frames under repeated earthquake groundmotions.” Engineering Structures, 26, pp. 2021–2035.

Karavasilis, T.L., Bazeos, N., and Beskos, D.E.(2006). “Maximum displacement profiles for the performance based seismic design of plane steel moment resisting frames.” Engineering Structures, 28, pp. 9–22.

Mele, E., Di Sarno, L., and De Luca A. (2004). “Seismic Behavior of Perimeter and Spatial Steel Frames.” Journal of Earthquake Engineering, 8(3), pp. 457-496.

Nazri, F.M. and Ken, P.Y. (2014). “Seismic performance of moment resisting steel frame subjected to earthquake excitations.” Front. Struct. Civ. Eng., 8(1), pp. 19–25.

Newell, J.D. and Uang, C. (2008). “Cyclic behavior of steel wide-flange columns subjected to large drift.” Journal of Structural Engineering, ASCE, 134(8), pp. 1334-1342.

PERFORM 3D, Nonlinear Analysis and Performance Assesment for 3D Structures, V5, 2015.

Reyes-Salazar, A., López-Barraza, A., Rivera-Leyva, J.O., Ramírez- Ramírez, J.A., and Bojorquez, E. (2008). “Seismic Behavior of Perimeter Moment Resisting Steel Frames.” The 14th World Conference on Earthquake Engineering, October 12-17, 2008, Beijing, China.

Shen, J., Sabol, T.A., Akbas, B. and Sutchiewcharn, N. (2010). “Seismic demand on column splices in steel moment frames.” Engineering Journal, AISC, 47, pp. 223-240.

Sommerville, P., Smith N., Punyamurthula, S., and Sun, J. (1997). Development of Ground Motion Time Histories for Phase 2 of the FEMA/SAC Steel Project, SAC Background Document, Report No. SAC/BD-97-04,.

Yun, S.Y., Hamburger, R.O., Allin C. and Foutch, D.A. (2002). “Seismic Performance Evaluation for Steel Moment Frames.” Journal of Structural Engıneering, 128, pp. 534-545.

175

6. ÇELİK YAPILAR SEMPOZYUMU

Page 14: Merkezi Çaprazlı Çerçevelerde Arttırılmış Deprem …akbasb@gyte.edu.tr, 3 jshen@iastate.edu, 5 doran@yildiz.edu.tr Öz Bu çalışmada, şiddetli yer hareketine maruz kalan