mehmet aslan 1 , murat tuncel 1 , ebru yalçın 2 , berna oğuz 3 , mehmet köse 2 ,

KİSTİK FİBROZİSLİ HASTALARDASOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ, SİNTİGRAFİ ve

YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ BULGULARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN

ARAŞTIRILMASI

Mehmet Aslan1, Murat Tuncel1, Ebru Yalçın2, Berna Oğuz3, Mehmet Köse2,

Deniz Doğru2, Mithat Haliloğlu3, Nural Kiper2, Uğur Özçelik2, Pınar Kıratlı1

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara, 2008

Nükleer Tıp Anabilim Dalı1

Pediatrik Göğüs Hastalıkları Bölümü2

Radyoloji Anabilim Dalı3

GİRİŞ

KİSTİK FİBROZİS :

• Önceleri, ilk yıl içinde ölümcül seyreden bir çocukluk hastalığı olarak tanımlanırdı.

• Kesin ve kalıcı tedavi metodu halen mevcut değil.

• Hastalıkla ilgili bilgilerin artması yaşam süresi ve kalitesinde belirgin iyileşme.

• Kronik ilerleyici akciğer tutulumu

• Semptom-bulgu kontrolü ve önleyici tedaviler.

GİRİŞ

Kistik fibroziste akciğer tutulumu :

– Morbidite ve mortalitenin büyük kısmı

– Mukus tıkaçları, enfeksiyon ve inflamasyon döngüsüyle karakterize

– Dünyada klinik izlemde en yaygın kullanılan standart tetkik, solunum fonksiyon testleri.

• FEV1• %FEF 25-75

AMAÇ

Kistik fibrosizli hastalarda,

Pletismografi - Solunum fonksiyon testleri (pSFT), Ventilasyon-perfüzyon sintigrafisi (VPS) ve Torakal yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi

(tYÇBT)

bulguları arasındaki ilişkinin araştırılması.

METOD

• Prospektif çalışma– Etik kurul izni– Hasta ve velisinin bilgilendirilme ve onayı

• Kistik fibrozisli hasta grubu seçim kriterleri– 6-16 yaş – Klinik olarak hafif-orta şiddetli akciğer tutulumu– Aktif solunum yolu enfeksiyonu olmaması

• Tüm hastalara eşzamanlı pSFT, ventilasyon/perfüzyon sintigrafisi ve düşük doz torakal YÇBT yapıldı.

METOD

• SFT-Pletismografi

– Göğüs Hastalıkları polikliniğinde fizik muayene

– Çocuk Göğüs Hastalıkları solunum laboratuarı ünitesi

– FEV1, %FEF25-75, VC, TLC, RV/TLC ve Raw parametrelerinin kantitatif değeri tespit edildi.

METOD

• Ventilasyon Perfüzyon Sintigrafisi:– Perfüzyon için Tc99m-MAA verilmesi, ventilasyon için

Tc99m-DTPA ile soluma sonrası görüntüleme.– Radyasyon dozu: V: 0.15 mSv, P: 0,5 mSv– Gama kamera ile 6 standart pozda (anterior, posterior,

her iki lateral, her iki posterolateral) görüntüleme.

• Skorlama: (0-162)

Segment düzeyinde, vizüel defekt skorlama sistemi• Defekt şiddeti: 1=hafif, 2=orta, 3=ciddi • Segment alanı: 1= <%25, 2= %25-75, 3= >%75

METOD

• Torakal YÇBT :– Düşük doz, kontrastsız – Ek ekspiryum görüntülemesi– Radyasyon dozu: 0.5-1.1 mSv

• Skorlama : (0-102)• Her lob için

– Bronşiektazi (B)– Peribronşiyal kalınlaşma (PK)– Mukus tıkaç (MT)– Hava hapsi (HH)– Bül (Bul) ve – Atelektazi/konsolidasyon (A/K) dereceleri

METOD• tYÇBT skorlama

PARAMETRE

SKOR

0 1 2 3

Bronşektazi Yok Lümen > komşu damar yapı

Lümen 2-3x> damar

Lümen > 3x damar

Peribronşiyal kalınlaşma

Yok Bronş duvarı ≥ komşu damar

Bronş duvarı 2 katına kadar > damar

Bronş duvarı > 2x komşu damar

Mukus tıkacı Yok Hafif Belirgin -

Hiperlüsens Yok < 1/3 zone 1/3-2/3 zone >2/3 zone

Bül Yok < 1/3 zone 1/3-2/3 zone >2/3 zone

Atelektazi/ konsolidasyon

Yok < 1/3 zone 1/3-2/3 zone >2/3 zone

BULGULAR

• n = 17

• Ortalama yaş: 12 (st.dev.=2.3)• Yaş : min 8 – max 16

• Kız : 5, Erkek: 12

• 1 hasta difüzyon testini yapamamış, 1 hastaya ekspiryum görüntüleme yapılamadığından tYÇBT skorlaması yapılmamıştır.

BULGULAR• Perfüzyon sintigrafisi 8

hastada, ventilasyon sintigrafisi 6 hastada normal

• 9 hastada her iki sintigrafi de anormal

• Ventilasyon ve perfüzyon sintigrafisi skorları arasında istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır (Mann Whitney U p: 0,980).

Hasta No

Yaş VS skoru

PS skoru

tYCBT total skoru

1 13 0 0 0

2 16 35 35 28

3* 13 23 14 25

4* 13 58 61 30

5 14 0 0 14

6 14 0 0 3

7 10 0 0 4

8 14 10 10 11

9 11 7 7 11

10* 9 3 0 2

11* 12 6 0 11

12 11 72 72 51

13* 15 2 3 13

14 8 2 2 22

15 13 0 0 7

16 10 0 0 2

17* 9 33 38 -

BULGULAR “VPS ve tYÇBT”

• Perfüzyon ve ventilasyon sintigrafisi skorları ile tYÇBT arasında iyi ilişki saptanmıştır. (Tablo: Spearman korelasyon katsayıları)

• VS ve PS skorları yüksek korelasyon göstermiştir. (Spearman kk: 0.912**)

** korelasyon 0.01 seviyesinde anlamlı (2-tailed)* korelasyon 0.05 seviyesinde anlamlı (2-tailed)

Torakal YÇBT Skorları / ParametreTotalSkor

Bronşektazi

Peribronşiyal kalınlaşma

Mukus tıkacı

Hava hapsi

Atelektazi/ konsolidasyon

Ventilasyon sintigrafisi skoru

0.742** 0.762** 0.791** 0.727** 0.575* 0.532*

Perfüzyon sintigrafisi skoru

0.826** 0.886** 0.857** 0.755** 0.578* 0.579*

BULGULAR ”VPS ve tYÇBT”Hasta No

VS skoru

PS skoru

Total tYCBT skoru

B.ekt.

skoru

Pbr Kal

Skoru

MukTk

skoru

H. hapsi skoru

Atl / kon

skoru

Bül skoru

1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2 35 35 28 8 3 6 8 3 0

3 23 14 25 8 5 0 10 2 0

4 58 61 30 9 2 5 9 5 0

5 0 0 14 6 0 0 8 0 0

6 0 0 3 0 0 0 3 0 0

7 0 0 4 0 0 0 4 0 0

8 10 10 11 5 2 0 4 0 0

9 7 7 11 3 0 1 7 0 0

10 3 0 2 0 0 0 2 0 0

11 6 0 11 0 0 0 10 1 0

12 72 72 51 17 8 12 13 1 0

13 2 3 13 2 0 0 9 2 0

14 2 2 22 6 2 0 13 1 0

15 0 0 7 0 0 0 7 0 0

16 0 0 2 0 0 0 0 2 0

17 33 38 - - - - - - -

BULGULAR“PLETİSMOGRAFİ -

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ”

– FEV1 ile TLC, %FEF25-75 ve VC arasında pozitif ilişki, (Spearman korelasyon katsayısı; 0.604, 0.587 ve 0.833)

– FEV1 ile Raw ve RV/TLC arasında negatif ilişki (Spearman korelasyon katsayısı; -0.720 ve -0.436)

görülmüştür.

Hasta No

FEV1

%N

TLC%N

%FEF25-75

%N

VC%N

Raw%N

RV/TLC%

1 100 108 119 109 108 22

2 106 131 84 124 181 27

3 116 110 112 118 100 17

4 65 112 31 93 244 36

5 78 102 53 99 204 24

6 93 90 120 99 182 14

7 107 131 75 127 123 25

8 109 119 124 119 121 23

9 98 105 94 106 140 22

10 95 119 67 127 164 18

11 77 93 63 87 189 27

12 47 100 54 50 206 61

13 90 101 96 104 126 21

14 109 127 78 125 160 25

15 96 87 108 100 199 11

16 82 - 65 - - -

17 72 89 104 67 159 42

BULGULAR ”pSFT ve Görüntüleme”

Ventilasyon Sintigrafi Skoru

Perfüzyon Sintigrafi Skoru

Torakal YÇBT Skoru

Total B.ektazi

P.bronş Kalınl.

Mukus Tıkacı

Hava Hapsi

Atelektazi/ konsolid.

RV/TLC 0.603* 0.562* 0.598*

0.542*

0.455 0.607*

0.498 0.464

• V/P sintigrafisi ve tYÇBT skorları ile pSFT parametreleri arasında ilişki sadece RV/TLC ile bulunmuştur

** korelasyon 0.01 seviyesinde anlamlı (2-tailed)* korelasyon 0.05 seviyesinde anlamlı (2-tailed)

BULGULAR ”pSFT ve Görüntüleme”

Hasta No

RV/TLC%

VS skoru

PS skoru

Total tYCBT skoru

B.ekt. skoru

PbrKal Skoru

MukTk skoru

Atl/kon skoru

1 22 0 0 0 0 0 0 0

2 27 35 35 28 8 3 6 3

3 17 23 14 25 8 5 0 2

4 36 58 61 30 9 2 5 5

5 24 0 0 14 6 0 0 0

6 14 0 0 3 0 0 0 0

7 25 0 0 4 0 0 0 0

8 23 10 10 11 5 2 0 0

9 22 7 7 11 3 0 1 0

10 18 3 0 2 0 0 0 0

11 27 6 0 11 0 0 0 1

12 61 72 72 51 17 8 12 1

13 21 2 3 13 2 0 0 2

14 25 2 2 22 6 2 0 1

15 11 0 0 7 0 0 0 0

16 - 0 0 2 0 0 0 2

17 42 33 38 - - - - -

BULGULAR• Görüntüleme skorları (VPS ve

YÇBT) ile FEV1, Raw ve %FEF25-75 arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır.

Hasta No

VS skor

PS skor

Tot tYCBT skor

FEV1%N

%FEF 25-75

%N

Raw%N

1 0 0 0 100 119 108

2 35 35 28 106 84 181

3 23 14 25 116 112 100

4 58 61 30 65 31 244

5 0 0 14 78 53 204

6 0 0 3 93 120 182

7 0 0 4 107 75 123

8 10 10 11 109 124 121

9 7 7 11 98 94 140

10 3 0 2 95 67 164

11 6 0 11 77 63 189

12 72 72 51 47 54 206

13 2 3 13 90 96 126

14 2 2 22 109 78 160

15 0 0 7 96 108 199

16 0 0 2 82 65 -

17 33 38 - 72 104 159

Uyumlu şiddette bulgular

SFT uyumsuz anormal

Görüntüleme

uyumsuz anormal

Hasta No 6

14y, E

Perf Sint Skoru : 0Vent Sint Skoru : 0

Tor YÇBT Skoru : 3

Plet-SFTFEV1 (%N) : 93%FEF25-75 (%N) : 120VC (%N) : 99TLC (%N) : 90RV/TLC (%) : 14Raw (%N) : 182

Hasta No 12

11y, E


Tor YÇBT Skoru : 51


Hasta No 2

16y, K




Hasta No 5

14y, E

Perf Sint Skoru : 0Vent Sint Skoru : 0(defekt skoru negatif ancak heterojen aerosol dağılımı raporlandı)



TARTIŞMA• Kistik fibrosizli hastalarda ventilasyon sintigrafisi,

perfüzyon sintigrafisi ve torakal YÇBT bulguları kendi aralarında uyumlu bulundu.

Her üç görüntüleme yönteminin yüksek korelasyonu bu tetkiklerin benzer amaçla alternatif olarak kullanılabileceğini işaret etmektedir. Aynı durum sintigrafi/BT seçimi açısından da geçerlidir.

TARTIŞMA

• Görüntüleme skorları, pSFT ile korele olmakla birlikte, yalnızca RV/TLC ile istatistiksel anlamlı ilişki bulunmuştur.

– Görüntülemesi normal SFT parametreleri ve kliniği kötü olgular !

– Belirgin patolojik görüntüleme bulguları olan pSFT’si normal sınırlarda, klinik olarak sessiz olgular !

Bulgular, KF'li hastaların akciğer tutulumunun izleminde SFT ve klinik muayenenin, “tutulumun şiddetini tespit ederek tedavinin yoğunluğunu planlamada” yetersiz kalabildiğini işaret etmektedir.

SONUÇ

• Bulguları arasında yüksek korelasyon bulunan torakal YÇBT veya V/P Sintigrafisi tetkiklerinden herhangi birinin rutin izleme eklenmesinin kistik fibrozisli hastaların izlemine olumlu katkı sağlayacağını öngören bulgular.

• Hasta sayısının artmasıyla daha kesin bilgilere ulaşılacağı ümit edilmektedir.

***

mehmet aslan 1 , murat tuncel 1 , ebru yalçın 2 , berna oğuz 3 , mehmet köse 2 ,

Documents