Digitale actriceop filmfestival

Geschiedenisstudent wil smid worden.‘Timing is alles’

Prothesepsychologie:hoe kun je voelenwat je niet hebt?

Willem Bilderdijk was een veelschrijver enverslaafd aan opium

Pagina 11

Pagina 3 Pagina 7 Pagina 9

31 oktober 201337ste Jaargang • nr. 7

Literair taLent opgeLet! Win € 250 met mare-kerstverhaLenWedstrijdOok dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons. Mail uiterlijk 12 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.

‘Dit land lag bijna knock-out’Martin van Vliet, onze man in MaliVrijdag beslist de ministerraad of er Nederlandse militairen naar Mali worden gestuurd. Een Leidse pro-movendus werkt ter plekke als adviseur voor de VN-Vredesmissie. ‘Als het hier een puinzooi is, heeft dat ook voor ons gevolgen. Een veilig Europa begint hier.’

Door VincenT BonGers ‘Het contrast is groot. Een maand geleden zat ik nog tussen de twintigjarigen in de Leidse UB het laatste hoofdstuk van mijn proefschrift te tikken’, zegt Martin van Vliet (34) aan de telefoon vanuit een hotel in Bamako, de hoofdstad van Mali. ‘En nu zit ik hier.’

Van Vliet is naast Leids promo-vendus ook medewerker van de VN-Vredesmissie in het land. Hij is een van de adviseurs van Bert Koenders, de leider van de missie en oud-minister van Ontwikkelingssa-menwerking. ‘Ik onderhoud contact met politici en invloedrijke mensen in de samenleving zoals religieuze leiders. Ik stel daar dan rapporten en achtergrondanalyses over op. Het is keihard werken. We beginnen om acht uur ’s ochtends en gaan door tot elf uur ’s avonds. En dat zeven dagen in de week.’

Vrijdag neemt de ministerraad een besluit over het sturen van onder andere Apache-gevechtshe-likopters en commando’s om deze missie, die op 1 juli van start ging, te ondersteunen. Om die reden wil Van Vliet niets zeggen over de wen-selijkheid van Nederlandse militaire inzet. ‘Dat is aan de Nederlandse re-gering en het parlement.’

Het noorden van Mali viel vorig jaar maart in handen van moslimex-tremisten en rebellen. Sinds januari strijden de Fransen tegen de jihadis-ten, omdat Mali tot 1960 een kolonie was van Frankrijk. Inmiddels heeft de Malinese regering een tijdelijk vredesakkoord met de rebellen ge-sloten. Van Vliet: ‘Wij ondersteunen het proces om tot een duurzame vrede te komen. Sinds er sprake is

van mogelijke Nederlandse militaire steun, hebben we het nog drukker. Er is een vloedgolf aan journalisten over ons heen gekomen.’

Van Vliet is Mali-kenner en heeft het land al vaak bezocht. ‘Ik weet veel van de geschiedenis en de poli-tieke verhoudingen in Mali. En dat is zeldzaam. Eerst werd ik gevraagd om achtergrondartikelen te leveren. Vervolgens kwam het verzoek om zelf naar Mali te gaan. Dat wilde ik graag, ondanks dat ik drie maanden geleden getrouwd ben. Het is wel een wat eenzame honeymoon. En ik blijf nog elf maanden.’

Hij kwam er eigenlijk bij toeval ooit terecht, zegt hij. ‘Ik studeerde sociologie der niet-westerse samen-levingen en wilde in 2002 als on-derzoeksproject een half jaar door Bolivia fietsen. Dat werd afgewezen omdat het te gevaarlijk was. Toeval-

lig kwam ik in contact met iemand die onderzoek deed in Mali en wel een fiets voor mij kon regelen. En dus peddelde ik op de fiets door het zuiden. Van dorp tot dorp deed ik interviews om meer te weten te komen over de geschiedenis van het Malinke-volk. Later heb ik nog voor Het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie  gewerkt. Ik kreeg de opdracht om Mali te helpen de democratie te versterken. Dat is dus niet zo goed gelukt.’

Mali werd in het Westen lang als een modeldemocratie gezien. ‘Toen ik daar rondliep, heb ik gezien dat dit idee op los zand is gebaseerd. Het is een arm land. Een groot deel van de bevolking woont op het platteland. Bij verkiezingen gaat maar dertig tot veertig procent van de bevolking naar de stembus. Politici met een eigen, kleine machtbasis bepaalden alles.’

Daarnaast was er enorm veel cri-minaliteit. ‘Het land werd een draai-schijf voor de smokkel van cocaïne. Twintig procent van wat er in Eu-ropa werd gesnoven kwam via de Sahel. Wat dat betreft was Mali wel vergelijkbaar met Mexico. Dat is nu wel verbeterd.’

En er waren nog meer problemen. Een deel van de Toearegs, een Ber-bers nomadenvolk in het Noorden, wilden meer autonomie en een deel zelfs onafhankelijkheid. Dat pro-beerden ze met geweld te bereiken.

Van Vliet: ‘Ik was maandag in Timboektoe, in Noord-Mali. Daar zie ik tekenen van hoop. Sinds an-derhalve week zijn daar de scholen eindelijk weer open. Het was gaaf om de drommen lachende kinderen naar school te zien wandelen.’

> Verder lezen op pagina 6

Cursus tegen skiliftangstDe vliegangstbestrijders van de Stichting VALK gaan een training geven voor wintersporters die bang zijn voor stoeltjesliften.

Lucas van Gerwen van VALK, waarom? ‘We behandelden altijd al vliegangst, claustrofobie en con-trole-angst. Dit komt nu op ons pad omdat de directeur van SnowWorld Landgraaf een vliegangstbehande-ling kreeg. Hij is de enige in Neder-land met een zespersoons-stoeltjes-lift en hij durfde daar niet in.’

Hoeveel mensen hebben er last van? ‘Dat weten we niet. Maar drie miljoen Nederlanders hebben vlieg-angst, en ook hoogtevrees is een veel voorkomende klacht. Het zouden er dus best veel kunnen zijn.’

Is het niet een enorm first world problem? Je hoeft toch niet op win-tersport? ‘De noodzaak is minder dan bij vliegangst of spreken in het openbaar, inderdaad. Aan de ande-re kant: je hebt gezinnen die samen gaan wintersporten, waarbij één ou-der of kind beneden blijft omdat hij of zij de lift niet in durft.

‘Het is net als vliegangst een kap-stok van verschillende problemen. Mensen met controle-angst hebben er geen moeite mee om in een ski-lift te stappen, maar wel als dat ding ineens stil komt te hangen.’

Hoe ziet het programma eruit? ‘Het zijn twee volle dagen, in Lim-burg. Deelnemers krijgen veel uitleg over angst, we horen ze uit over hun symptomen en we leren ze ermee om te gaan. Daarna gaan we ze trainen en het doel is dat ze zondagavond zelfstandig de stoeltjeslift in gaan.’

Wat kost dat? ‘Inclusief hotel, eten en toegang tot SnowWorld €295,-’

Een skihal in Landgraaf is niet hetzelfde als boven een honderd meter diep ravijn hangen met een sneeuwstorm om je heen. ‘Die kun-nen we niet nabootsen, maar je hebt genoeg mensen die deze lift al niet in durven. We leren ze niet alleen hoe ze deze lift aankunnen, maar ook alle andere.’ BB

Een Franse militair in het Malinese stadje Diabaly, waar zojuist rebellen zijn verdreven. Foto Hollandse Hoogte

Bandirah Pagina 12

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl

Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl

Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Sybren Eppinga (stagiair) sybreneppinga@gmail.com

Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin SprecherFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den BergDrukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op LangedijkAdvertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45

Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Door Bart Braun ‘That’s not opinion, that’s science. And science is one cold hearted bitch with a fourteen inch strap-on’, om de televisieserie Dexter te citeren. Je zou het niet zeggen, in deze tijd van vaccinweigeraars, klimaatontkenners, Stapels en Baxen, maar de wetenschap krijgt nog steeds een hoop respect. Ondanks alles bestaat er nog steeds een besef dat een weten-schappelijke conclusie meer is dan een mening.De wetenschapper gaat, in theorie althans, zo objectief mogelijk te werk. Het onderzoekspro-ces wordt goed beschreven, zodat buitenstaanders kunnen kijken of de aanpak wel klopt. Ze

kunnen ook de proef over doen, en met eigen ogen de resultaten zien.In theorie, dus.

In de praktijk zou je als wetenschapper wel gek zijn om zomaar andermans proefjes over te gaan doen. Als je de uitkomst bevestigt – en dat is wel wat je verwacht dat er gebeurt- is dat leuk voor de eerste ontdekker. Maar jij hebt tijd en geld verspild

aan iets dat nauwelijks publiceerbaar is.Hulde, daarom, voor het Reproducibility Project, met als grote vraag: hoeveel

onderzoek is er eigenlijk reproduceerbaar? Sowieso niet alles: in de meeste wetenschappen vinden we resultaten goed genoeg als de kans dat ze niet kloppen met de hypothese vijf procent is, of kleiner. Vijf procent is ook

niet zoveel, natuurlijk. Maar als je tienduizend onderzoeken hebt die met de hakken over de sloot aan die p-waarde kwamen, dan hebben vijfhonderd daarvan de verkeerde conclusie getrokken.Er zijn redenen om aan te nemen dat er wel eens meer dan vijf procent van het onderzoek niet reproduceerbaar blijkt. Proefjes die je spannende nieuwe

hypothese niet bevestigden, worden minder vaak gepubliceerd. Er bestaan stoute onderzoekers die precies lang genoeg data verzamelen tot hun p-waarde

is bereikt, om er dan meteen mee op te houden, en dat is statistieksgewijs niet netjes. Zo af en toe zitten er Stapeltjes tussen, al weet niemand hoeveel dat er precies zijn.

Het Reproducibility Project gaat over psychologie, een soortgelijk initiatief voor biomedici begon iets later. Alle artikelen die in 2008 zijn verschenen in die vakbladen

gaan onder de loep, en het onderzoek erin wordt opnieuw gedaan. Daar zit Leids werk bij, waaronder een studie naar inhibitie bij tweetaligen en een proef die suggereerde dat

mensen linkser gaan stemmen als je ze laat praten met iemand die hun bewegingen en gezichtsuitdrukkingen imiteert.Niet iedereen nam het initiatiefnemer Brian Nosek van de University of Virginia in dank af. Een bekende onderzoeker vroeg hem om het niet te doen, omdat de psycho-logie al genoeg wordt bedreigd. Op korte termijn zal de wetenschap misschien een tikje krijgen, zeker als de reproduceerbaarheid van gepubliceerd werk tegen blijkt te

vallen. Op de langere termijn heeft de wetenschap echter geen keuze: je bedrijft weten-schap niet om te publiceren, je doet het om je vingers zo goed mogelijk achter de werkelijk-heid te krijgen. Om meer te melden te hebben dan alleen een mening. Aan zorgvuldigheid en reproduceerbaarheid ontkom je dan domweg niet. Reproduceren is naar werk, maar iemand moet doen. Misschien moet zelfs iedereen het doen, maar in elk geval moet iemand ervoor betalen.Tijd voor een experiment: als bij grote onderzoeksbeurzen een gedeelte van het geld wordt geoormerkt voor een reproductie van de mooiste resultaten door een andere groep, houden de conclusies dan langer stand? Ik denk het wel. Maar dat is maar een mening, natuurlijk.

Reproduceerbaar

Een koran voor SinterklaasEen half jaar geleden schreef ik een wat bozig artikel over Scientology. The Master draaide net in de bio-scoop, waarin Philip Seymour Hoffman een man speelt die enorm doet denken aan L. ron Hubbard: charisma-tisch, dominant, geniaal en gevaarlijk, menthol sigaret-ten rokend. Hubbard was de oprichter van Scientology.Mijn stuk lichtte die gelijkenis uit en stelde de vraag waarom de media geen serieus onderzoek deed naar wat ik een kolderieke en schijnbaar gevaarlijke religie vond. In nederland nemen we scientologen ongeveer net zo serieus als moeders die denken dat ze een in-digokind hebben. Maar is het niet raar dat een religie met zo weinig leden een groot pand in het centrum van de hoofdstad heeft? En een daaraan gelieerde basis-school, drugskliniek, mensenrechtencommissie?na publicatie drukten en paar van mijn vrienden hun zorg uit voor mijn veiligheid en privacy; sommige raad-den mij advocaten aan. Enkelen vonden het zorgwek-kend dat ik op een zondagochtend afsprak met de mevrouw externe relaties van Scientology. Ik was er heerlijk door opgehitst, maar dat bleek nergens voor nodig. We dronken thee, ik mocht mee naar de open-bare zondagdienst en tot slot kreeg ik een dvd mee over de gruwelen van de psychiatrie.Wat mij erg bijbleef, is dat ze vertelde dat de kerk in ons land is begonnen als huiskamergodsdienst in deze stad: Leiden. Ik kreeg een beeld van diep gelovige en-kelingen die in iemands huis hun levensovertuiging met elkaar deelden. Een levensovertuiging die de meesten van ons vooral kennen door een weerzinwekkende af-levering van Southpark. Weinigen staan erbij stil dat dit kwetsend is voor Scientologen, omdat zij denken deel uit te maken van de beste religie ter wereld, en daar-mee de wereld enorm vooruit helpen.Bijna geen enkele Leidenaar zal toentertijd hebben door gehad dat zijn buurman, medestudent, huisge-noot, Scientoloog (aan het worden) was. Dat vind ik een geheimzinnig idee. Wekelijks loop ik door de uni-versiteit en ongetwijfeld zal ik daarbij meerdere gelo-ven doorkruisen. Zoals menig mens dat veel te vaak formuleert, geloof ik niet in God, maar denk ik dat er

wellicht ‘iets’ is. Daarbij ben ik ook nog opgegroeid in een atheïstisch amsterdams VPro-gezin, dus religie is voor mij iets heel vreemds. In het eerste jaar van mijn studie in Leiden ging ik om met een overtuigd christen. Lang, knap, rood gebaard en vaak met een toch wel vrome glimlach. Hij vertelde dat hij elke vrijdag vrijwilligerswerk deed; hoewel hij soms liever naar de bioscoop ging, voelde dit beter. Goudeerlijk deelde hij zijn moeite met bepaalde aspec-ten van het geloof. op een dag gaf hij mij een bijbel. Die had ik op school al een keer voor godsdienstles moeten aanschaffen, maar dat zei ik niet. We moesten er bei-den een beetje om lachen, want ik had al vaker gezegd dat hij mij “echt niet gelovig ging maken”.Maar toch. als het een koran was geweest, hadden jul-lie de wenkbrauwen opgetrokken. Had een bepaalde bekende devote moslim die ook aan deze universiteit studeert en onlangs door Mare werd geïnterviewd, ook mijn vage studievriend kunnen zijn? Wellicht, als hij mij tijdens een twitter-conversatie niet had gemeld op vakantie in Kabul een fotoshoot met al-Qaida te heb-ben ondernomen. Dan hadden wij misschien ook zulke speelse gesprekken over zijn geloof gehad.Had ik anders ook gelachen als hij mij voor Sinterklaas een koran had gegeven? Ik hoop het. Want de weinige moslima’s die ik tijdens mijn studie heb ontmoet vond ik heel leuke vrouwen. Maar we hebben het nooit over hun geloof gehad. En dat vind ik toch jammer. niet om-dat ik in mijn leven een religie mis, maar wel de open, nieuwsgierige, vrijblijvende gesprekken daarover. ook gesprekken over atheïsme, dan wel agnosticisme, zijn zeer welkom. Het is moeilijk een atheïst van een ag-nost of een hippe moslim of christen te onderscheiden, maar ik raad iedereen toch aan met hem of haar dit academisch jaar een gesprek aan te knopen. En niet te schrikken als je voor Sinterklaas van de atheïst een zak pepernoten/Fifty Shades of Grey/het eerste seizoen van Breaking Bad krijgt.

Emma anbeek van der Meijdenis masterstudent taalbeheersing

2 Mare · 31 oktober 2013

column

Geen commentaar

Colofon

In één nacht niet meer armDe zogenaamde opkomst van Afrika is gebaseerd op armoedige cijfers

In zijn boek Poor Numbers beschrijft Morten Jerven dat de sta-tistieken waarmee wij Afrika beoordelen vaak niet kloppen. ‘Pas als je inzoomt zie je dat het een kwestie van leven of dood is.’

Door Marleen van Wesel ‘Voor mijn promotieonderzoek plukte ik cijfers van het bruto binnenlands product van Afrikaanse landen uit verschil-lende internationale online databa-ses’, vertelt Morten Jerven, hoofd-docent International Studies aan de Simon Fraser University in Vancou-ver. ‘Toen ontdekte ik dat lang niet elke bron hetzelfde cijfer geeft. Ik besloot zelf maar eens naar Zambia te gaan. Mij leek dat de originele, kloppende cijfers te vinden moes-ten zijn bij plaatselijke kantoren. Die hadden ze immers verzameld. De bureaus bleken echter onderbe-mand, de elektriciteit viel voortdu-rend uit en sommige gegevens wa-ren niet te bemachtigen, omdat de auto die ze bracht nog moest worden gerepareerd.’

Jervens bevindingen resulteerden in zijn boek Poor numbers, waarin hij betoogt dat de ogenschijnlijke opkomst van Afrika slechts is geba-seerd op armoedige en onbetrouw-bare statistieken. Volgende week geeft hij een lezing in Leiden. ‘Hoe armer een land, in Afrika of waar ook ter wereld, hoe minder er ge-registreerd wordt, zeker over acti-viteiten op kleine schaal.’ Intussen blijven grote instanties data eisen. ‘Het lijkt belangrijker om gaten te

vullen, met wat dan ook, dan om werkelijk over de juiste informatie te beschikken.’

In 2010 veranderde Ghana in één nacht van een van de armste lan-den van Afrika naar een gemiddeld land, althans, volgens het bbp-cijfer. Vaak worden allerlei groeicijfers be-rekend aan de hand van een basis-jaar, van meestal twintig jaar terug, waarover relatief veel bekend is. Wanneer dat aangepast wordt, zoals bij Ghana, levert dat een compleet ander beeld op.

‘Maar voor de gewone man of vrouw is er in die nacht natuurlijk niets veranderd. Sterker nog, zo’n wijziging kan ervoor zorgen dat geldstromen van hulporganisaties toch maar naar Burkina Faso gaan, omdat het daar volgens de tabellen harder nodig is. Als je inzoomt naar de straten van een land, zie je dat het een kwestie van leven of dood is.’

‘De Millenniumdoelen hebben de situatie verslechterd. Aan een tafel in New York besloten de Verenigde Naties hoe er gemeten moest wor-den. Investeerders benaderden vervolgens die onderbemande kan-toortjes: oké, hier is wat extra geld; we hebben die en die cijfers nodig. Met zo’n rapportagedruk houden we onszelf uiteindelijk voor de gek.’

Sinds zijn boek verscheen, is Jerven door Afrikaanse statistici geweerd van een paar grote bijeen-komsten waar hij zou spreken, ook al is zijn rekenwerk driedubbel ge-checkt door teams van het IMF, de African Development Bank en de Verenigde Naties. ‘Vervelend en ir-ritant. Een keer zat ik al in de TGV

naar Parijs voor een OESO-congres toen ze belden. Nou ja, het ver-ontrustte me ook wel, dat er zulke harde dingen over mij in de media werden geroepen. Toch snap ik het. Het is mijn taak om kritische vragen te stellen, en het is hun taak om de geloofwaardigheid van hun cijfers te waarborgen. Hun eerste strategie, mij negeren, was alleen niet zo’n goede. Inmiddels luisteren ze wel. Ik ben toevallig net uitgenodigd in Botswana.’

Over de werkelijke opkomst van Afrika zegt hij heel voorzichtig: ‘Lusaka komt wel op, Accra ook,

maar dat is nog wat anders dan de opkomst van Zambia of Ghana, laat staan heel Afrika. We weten maar weinig over arme landen en het minst over de armste mensen die daar wonen.’

Morten Jerven, Poor numbers. How we are misled by African develop-ment statistics and what to do about it, Cornell University Press, 252 pgs. €19,99

lezing: donderdag 7 november 18.30 Afrika Studiecentrum, Pieter de la Court-gebouw

Hortusrovers

De Leidse Hortus Botanicus kampt met stelende bezoekers.

Gerda van Uffelen, hoofd collectiebe-heer, is dat een groeiend probleem?‘We krijgen elk jaar meer bezoekers, dus wordt het probleem ook groter. Het ge-beurt vaker; misschien ook omdat men-sen er makkelijker in zijn geworden. Wat de zaak nu aan het rollen bracht, is dat we een man hebben gesnapt die zijn hele rugzak vol met stukjes van planten had zitten.’

Zijn bepaalde soorten favoriet?‘Laatst zagen we een vader die zijn kin-deren bloemetjes liet plukken van de herfsttijloos. Niet zo handig, want die plant is verschrikkelijk giftig. Er verdwij-nen complete planten uit de kassen, en dat is nog eens extra vervelend als het om een plant gaat waar iemand onder-zoek naar doet. Sommige planten zijn echt bijzonder of zeldzaam, en die wil je delen met andere botanische tuinen. Het is heel vervelend als dan ineens de buurman er met zaden van de Amor-phophallus vandoor gaat, of met de nog onrijpe vrucht van de Jade vine.’

over de amsterdamse hortus gaat het verhaal dat daar de cocaplant stierf omdat junks een stekje kwamen ha-len. Komt het in leiden ooit zo ver dat iets echt uit de collectie verdwijnt?‘Het is wel eens gebeurd dat een plant in zijn geheel was meegenomen. Die zetten we de dan niet meer voor de grijp. Er is nu een bord in de maak dat mensen uitlegt dat ze van harte welkom zijn, maar dat de planten voor van alles worden gebruikt.’

Planten achter slot en grendel?‘Dat was vroeger ook al zo. Om de plek waar de allereerste Nederlandse tul-pen stonden, staat een extra hekje. Een deel van de collectie staat in afgesloten kassen, daar kan je alleen een blik op werpen. Daar zitten soorten bij die pas een officiële naam kunnen krijgen als ze een keer gebloeid hebben. Als ze voor die tijd gestolen worden, is dat dus erg zonde. Ze bloeien sowieso veel minder vaak dan de planten die je gewoon bij de bloemist koopt, dus het is ook zonde voor de dief.’

Het winkeltje bij de hortus verkoopt wel zaden en plantjes, maar die zijn vrij generiek. Courgettes, vergeet-me-nietjes, dat soort werk. Zou een span-nender, leidser aanbod helpen?‘We hebben te weinig handjes om de zeldzame dingen aan te bieden. Bo-vendien zijn we gebonden aan allerlei internationale verdragen die het verbie-den om geld te verdienen aan bedreigde soorten. Als je écht heel graag een stekje of zaadje van iets wil hebben, schiet dan een medewerker van de Hortus aan. Het kan niet altijd, maar soms wel.’

Ik heb wel eens een bloem van een oostindische kers opgegeten, moet ik bekennen. en een kastanje opge-raapt. Waar ligt de grens?‘Als iemand een kastanje of wat eikeltjes meeneemt, doen we daar niet moeilijk over. Maar hoe weet jij of iets een eet-bare bloem is, of zijn giftige broertje uit Brazilië? De Hortus is niet de plek om een boeket te plukken voor je moeder.’ BB

Sloppenwijk in Ghana. Foto Flickr

Foto Taco van der Eb

Het is echt zo: smeed het als het heet isDoor vInCent BonGers Jaap-Jan van Zwieten (20) haalt een witheet stuk staal waar blauwe sterretjes van af-schieten uit de smidse. Hij legt de ver-hitte stang op het aambeeld. Klang! Klang! Klang! Als de hamer het metaal raakt, regent het oranjegele vonken. Ze verlichten de roetvegen in zijn gezicht.

De tweedejaars geschiedenisstudent toont hoe je een punt smeedt aan staal.

‘Deze is echt superslecht’, zegt hij over het niet geheel geslaagd stukje vers-gepunt metaal. ‘Ik heb er geen serieus werk van gemaakt. Hij is verbrand. Maar dat is wel zo spectaculair voor de foto.’

Smid en werkgever Sjaak van de Ge-ijn kijkt geamuseerd toe. ‘Het is echt zo dat je het ijzer moet smeden als het heet is. Timing is alles. Het vuur is opgestookt tot 1200 graden en het

staal wordt dan witheet. Dan is het op het kneedbaarst. Als het oranjerood is, wordt het al een stuk moeilijker om het goed te vervormen. Ik laat hem aan het einde van de middag wat smeden. Zo kan hij het leren.’

Van Zwieten werkt elke vrijdag in de smederij van Van de Geijn. ‘Als leerling begint je bij de basis’, zegt hij. ‘Bij het smeden van puntjes. Het rondslaan van

vierkanten staven ijzer. Een paar keer heb ik mijn kunsten mogen beproeven op muurankers die voor de handel be-stemd waren, maar door mijn gebrek aan ervaring is dat niet erg lucratief.’

Hij loopt naar de andere kant van de smederij en toont een sierhek voor een deur van de Martinuskerk in Rot-terdam. ‘Ik houd me voornamelijk bezig met constructiewerk, zoals het zagen, boren, snijden en slijpen van materiaal. Ik heb hier leren lassen. Ook leuk. Dat pak je toch weer even mee.’

Hij legt uit hoe hij bij Van de Geijn is terechtgekomen. ‘Ik ben altijd al aan het knutselen geweest. In combinatie met mijn voorliefde voor geschiedenis zit je dan al snel replica’s te bouwen. Bij veel ambachten kun je met betrekke-lijk eenvoudig gereedschap al een eind komen. Hout, leer of bot, daar kun je zelf thuis nog wel aan prutsen. Metaal bewerken is wat dat betreft een andere tak van sport. Dat leer jezelf niet even aan.’

Van Zwieten, die in Gouderak woont, een plaatsje bij Gouda, ging in 2012 studeren in Leiden. ‘Ik liep van het Lip-sius naar het station en kwam langs deze smederij aan de Oude Varken-markt en vroeg of ze nog werk hadden. Er bleek genoeg te doen te zijn, echt een buitenkans.’

Van Zwieten begint naast zijn stu-die geschiedenis ook een opleiding tot smid. ‘Ik weet nog niet wat ik er verder mee ga doen. Ik heb ook een bijbaan-tje als reservist bij de landmacht. Dus vrijdag sta ik hier in de smederij en za-terdag ben ik soms op de hei aan het schieten. Maandag is het dan weer col-lege. Ik zie wel waar het eindigt.’

31 oktober 2013 · Mare 3

Mensen 071 -527 …

Frutti di Mare

Herbegraven heldDe ‘Redder van Leiden’, de in 1846 over-leden Diederik van Leyden Gael, wordt op zaterdag 2 november herbegraven op begraafplaats Groenesteeg. Dit is ter ere van het 200-jarig bestaan van de be-graafplaats. Door een anonieme schen-king redde hij de stad van de ondergang, nadat in 1838 bleek dat de gemeente-secretaris ongeveer de helft van de ge-meentebegroting verduisterd had. Rector magnificus Carel Stolker is een van de Leidse prominenten die in de stoet van ongeveer 130 mensen meeloopt. Hij loopt mee als zijn voorganger uit die tijd, Joannes Henricus Scholten. Ook burge-meester Henri Lenferink en cabaretier Jochem Myjer vertolken een rol bij de herbegrafenis. De stoet vertrekt om 13:30 uur vanaf de Hooglandse kerk. Om 14:40 uur komt de stoet aan bij begraafplaats Groenesteeg.

Bezoekersrecord HortusPrefect Paul Keßler van de Hortus Bo-tanicus verwelkomde vorige week de 125.000ste bezoeker van 2013. De bezoe-kerscijfers van de Hortus stijgen al jaren, maar zoveel gasten zijn er nog nooit in één jaar geweest. De heropening van de tropische kassen door koningin Máxima genereerde een hoop publiciteit voor de tuinen, en relatief nieuwe activiteiten als de Museumnacht en het Cacaofeest du-wen de bezoekcijfers mee omhoog. De groei gaat overigens ook gepaard met nadelen: zie pagina 3.

ProgrammeerprijsHet Leidse team ‘Geen Syntax’, met drie studenten wiskunde en informatie, heb-ben zaterdag in Utrecht de Benelux Al-gorithm Programming Contest (BAPC) ge-wonnen. In een veld van 34 teams van 10 universiteiten uit Nederland, Belgie en Luxemburg waren zij een uur sneller dan hun concurrenten in het oplossen van tien opgaven. ‘Geen Syntax’ was een van de vier Leidse teams die meededen aan de programeerwedstrijd. Twee jaar geleden won een team van de universi-teit Leiden voor het laatst de BAPC. Ook in 2007 en 2008 viel een Leids team in de prijzen.

ExamenbriefRuim 150.000 aankomende studenten hebben deze week een brief van minis-ter van Onderwijs Jet Bussemaker op de mat gekregen. In deze brief wijst de mi-nister op de voorbereidingen die leerlin-gen van 6 vwo, 5 havo en mbo 4 kunnen treffen voordat zij naar de hogeschool of universiteit gaan. Er is de laatste tijd een aantal maatregelen doorgevoerd die voor de scholieren van belang zijn bij het kiezen van een vervolgstudie. Zo moeten zij zich voor 1 mei 2014 aanmelden voor een studie. Daarnaast vindt de minister het van belangrijk dat studenten een goede studiekeuze maken. Met een bij-gevoegde folder met een 5-stappenplan wil ze de scholieren een handje helpen.

TaalsubsidieDe Leidse taalwetenschapper Lisa Cheng is een van de ontvangers van een EU subsidie van vijf miljoen euro. Cheng en haar collega’s gaan met het geld een Europees project over meertaligheid opzetten. Ze wil onder andere onder-zoeken of het beheersen van meerdere talen goed is voor de hersenen. Het is al de tweede grote subsidie die Cheng in korte tijd binnenhaalt. In 2014 gaat haar project over vraagzinnen, gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, van start.

RectificatieIn het bericht ‘Leenstelsel op de helling’ in de Mare van 24 oktober staat dat er op 9 november een speciale trein door Nederland rijdt waarin allerlei spoorcol-leges gegeven worden. Die datum is on-juist. Deze protestactie van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) en de Jonge-ren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) vindt een dag eerder plaats, op vrijdag 8 november. De trein stopt ook in Leiden.

Engels docent is een issue‘Beheersing niet van voldoende academisch niveau’Studentenpartijen LVS en BeP maken zich zorgen over het niveau van het Engels van docenten. Ze vrezen dat door de slechte taalbe-heersing de kwaliteit van het onderwijs daalt.

DooR VincEnT BongERs De partijen stelden er een rondvraag over aan

het college van bestuur tijdens de universiteitsraad.

Door de wens steeds meer te in-ternationaliseren worden er steeds meer vakken in het Engels aange-boden, aldus de partijen.

‘Het komt dikwijls voor dat de beheersing van de Engelse taal van de docenten niet van voldoende academisch niveau is. Met als ge-volg dat colleges met een beperkte

woordenschat gegeven worden.’ ‘We hebben via Facebook een

onderzoekje gedaan naar wat stu-denten vinden van het niveau van het Engels van docenten’, zei Marc Hogenhuis van de LVS. ‘We hadden 178 respondenten en van hen volg-de er 128 Engelstalig onderwijs. Van deze 128 gaf 45 procent aan dat er niveauverschil zit tussen colleges in het Engels en Nederlands. Dat is

best een grote groep. Dit moeten we toch even aankaarten.’

Maar het probleem ligt niet alleen bij de docenten. ‘Ook het Engels van de Leidse student is vaak ontoerei-kend om de stof in al haar nuan-ces adequaat op te nemen.’ Met als logisch gevolg minder rendement, zou je vermoeden. Maar dat blijkt nu juist niet uit de prestaties. De partijen hebben dan ook het idee dat onder de druk om studenten steeds sneller af te laten studeren, de normering naar beneden wordt bijgesteld. Daar komt nog bij, dat bij veel colleges die in het Engels worden gegeven ‘geen buitenlandse studenten aanwezig zijn.’

De partijen wilden van het colle-ge weten of zij op de hoogte zijn van de problemen en of er ook oplossin-gen zijn. Alleen een ‘cursus Engels’ is niet afdoende om het niveau bij te spijkeren, aldus de partijen.

Vice-rector magnificus Simone Buitendijk ‘wilde wel eens grondig kijken naar de Facebook-enquête. Ik vind het nu heel moeilijk om te reageren op deze cijfers. In de International Student Barometer scoren we juist heel goed op het Engels. Beter dan andere Neder-landse universiteiten. Het is een belangrijk issue maar we gaan niet in op de vragen alleen op basis van deze enquête die we nog niet heb-ben ingezien. Het is beter om wat meer tijd te nemen om te kijken of er echt een probleem is.’

De partijen gaan binnenkort met Buitendijk praten over de kwestie.

Gastschrijver Joke van Leeuwen won maandagavond de AKO-Li-teratuurprijs met haar boek Feest van het begin. ‘Nu is het even te druk en te onrustig, straks schrijf ik gewoon weer verder.’

‘Heel blij’ is gastschrijver Joke van Leeuwen (61). ‘Mijn boek bleef wat onder de radar. ‘Deze prijs betekent dat het wel gezien wordt.’ Aan de prijs is een sculptuur en een bedrag van 50.000 euro verbonden.

‘Ik ben niet iemand die daar van te voren erg over speculeert, maar als je een van de zes genomineerden bent maak je toch een betere kans dan de rest’, zegt Van Leeuwen ach-teraf over haar kansen.

Ze heeft ook een vrij nuchtere kijk op het ontzagwekkende aantal prijzen en onderscheidingen dat ze inmiddels voor haar oeuvre verza-meld heeft.

‘Ik schrijf in verschillende genres, dat vergroot de kans op een prijs nu

‘Ik ben niet zo pronkerig’

eenmaal. Ik heb in mijn huis in Ant-werpen ook geen prijzenkast hoor, pronken ligt niet in mijn aard. Maar in mijn werkkamer word ik wel door een en ander omringd.’

Al die prijzen voeren de druk voor een nieuw boek, waarover ze vorige week in Mare (zie mareonline.nl) al vertelde, niet echt op. ‘Momenteel is het even te druk en te onrustig, maar straks schrijf ik gewoon op mijn ma-nier weer verder.’

Het viel haar op hoe specifiek kranten beschreven hoeveel Vlaam-se en Nederlandse auteurs er in aan-merking kwamen.

‘Ik vond dat wat preciezig. Het gaat voor mij mooi niet op, want ik hoor bij allebei. Ik moest ook een beetje lachen om de Vlaamse kran-ten. Toen ik op de longlist stond werd ik niet genoemd tussen de Vlaamse auteurs, maar toen ik als enige overbleef op de shortlist was ik ineens “de Belgisch-Nederlandse Joke van Leeuwen”.’ MVW

Tijdens het ter perse gaan van deze Mare was de Tweede Kamer nog druk in de weer met het onderwijsdebat.

Dankzij het Herfstakkoord, waarin regeringspartijen PvdA en VVD een verbond sloten met wat kleinere partijen om zo een Eerste Kamer-meerderheid te halen, moet er met wat geld geschoven worden. Er gaat meer geld naar onderwijs, maar hoeveel, en hoe, en waarvoor precies, dat is onduidelijk.

In de aanloop van het debat kwam PvdA-onderwijswoordvoerder Mo Mohandis met een voorstel: een niet goed, geld terug-regeling voor het onderwijs.

Als een hogeschool of universiteit haar beloftes niet nakomt of anders-zins in gebreke blijft, moet een stu-dent een schadevergoeding kunnen krijgen. Volgens het Kamerlid wordt

Niet goed, geld terugzijn voorstel gesteund door de VVD, en kan het daarmee in elk geval op een meerderheid in de Tweede Ka-mer rekenen.

D66 heeft ook een plan. De libe-ralen willen eigenlijk sowieso af van de hogere tarieven voor een tweede studie, maar leggen nu de focus op een tweede master voor docenten. Een leraar die een extra master wil volgen zodat hij of zij nog een ander vak kan geven, zou dat tegen het ge-wone collegegeld moeten kunnen.

Het gewone collegegeld bedraagt dit jaar 1835 euro; de kosten voor een tweede masteropleiding kunnen tien keer zo hoog zijn.

D66 hoopte in het debat van woensdag een potje van tien mil-joen euro te reserveren, waar zo’n 1500 docenten uit zouden kunnen putten. BB

‘Door een storing bij KPN zijn stu-diefinancieringsgegevens en Mijn DUO niet beschikbaar’ meldt de website van Dienst Uitvoering Onderwijs.

Sinds zondagavond kunnen studen-ten niet meer gebruik van de site. Op woensdag was nog steeds sprake van de storing. Volgens de woordvoer-der van DUO is het nog onbekend wanneer de storing voorbij is.

Ook de medewerkers van DUO konden niet bij de gegevens van de studenten. ‘We hebben nauw con-tact met KPN. Er wordt heel hard gewerkt om de storing te verhelpen, maar over een precieze datum is nog niets bekend.’

Mijn DUO onbereikbaarDe uitbetaling van de studiefi-

nanciering was net op tijd de deur uit.‘De storing is bijzonder lastig, maar gelukkig was de studiefinan-ciering voor oktober al doorge-voerd. Dus gelukkig krijgen wij daar geen problemen mee’, laat de woord-voerder weten.

DUO biedt op de website alterna-tieven aan om wijzingen door te ge-ven. Bijvoorbeeld als studenten op zichzelf willen gaan wonen of hun studiefinanciering stil willen zetten, kunnen ze papier gebruiken.

Via de website kunnen zij de for-mulieren printen en opsturen. Voor spoedgevallen kunnen studenten bellen; dan wordt er een oplossing gezocht. sE

Foto: Mieke Meesen

4 Mare · 31 oktober 2013

Nieuws

Masterstudent moet volgend jaar al lenenMinister weigert verder uitstel sociaal leenstelselMinister van Onderwijs Jet Busse-maker is niet van plan het sociaal leenstelsel voor masterstudenten uit te stellen tot 2015.

Door Sybren eppinga In de beantwoor-ding van vragen van Tweede Kamer-lid Jasper van Dijk (SP) liet Bussema-ker dinsdag weten ‘geen voorstander te zijn van verder uitstel.’

De basisbeurs voor masterstuden-ten moet worden vervangen door het

sociaal leenstelsel, waarbij de beurs een lening wordt en de ov-studen-tenkaart verdwijnt. De bedoeling is dat studenten die vanaf 1 september 2014 met een masteropleiding begin-nen onder het leenstelsel gaan vallen. Dit geldt niet voor studenten die al eerder met hun master zijn gestart.

In de brief zegt de Bussemaker dat ‘elk jaar uitstel betekent dat de inves-teringen in de kwaliteit van onder-wijs ook pas een jaar later komen.’

Ook bachelorstudenten verlie-

zen hun basisbeurs. Voor de zomer stelde de minister de lening al met een jaar uit. Pas in september 2015 wordt de beurs voor bachelorstuden-ten afgeschaft.

Bussemaker heeft wel de steun no-dig van de oppositiepartijen om het wetsvoorstel door de Eerste Kamer te loodsen. Maar GroenLinks pleitte eind september voor uitstel van leen-stelsel voor masterstudenten om het plan beter uit te werken. De partij is in principe voorstander van het so-

ciaal leenstelsel, maar heeft strenge voorwaarden gesteld.

D66 steunt het plan om het nog een jaar door te schuiven. Maar ook rege-ringspartner PvdA stelt vraagtekens bij de snelle invoering van het leen-stelsel voor masterstudenten.

Zonder de steun van GroenLinks komt de minister in een lastig par-ket en ziet het ernaar uit dat zij in moet schikken. Het was aanleiding voor de SP om hier vragen over te stellen. Volgens Van Dijk kan het tot

onzekerheid leiden bij studenten en universiteiten. De minister ziet voor-alsnog geen reden om haar plannen aan te passen.

Binnenkort wordt in de Tweede Kamer een debat gevoerd over de in-voering van het sociaal leenstelsel in de masterfase. De kans blijft bestaan dat masterstudenten een jaar uitstel krijgen.

‘Zoals dat in een democratie ook hoort, is het uiteindelijke oordeel aan het parlement’, schrijft Bussemaker.

‘Snel meer personeel aantrekken’De universiteitsraad vindt het te-leurstellend dat de faculteit Wis-kunde- en Natuurwetenschappen weinig haast maakt met het aan-nemen van personeel.

Dat bleek tijdens een raadsverga-dering met het college van bestuur. Daar werd de tweede bestuurlijke financiële rapportage (BFR) van dit jaar besproken.

De raad constateert dat er een groot verschil is tussen de hoeveel-heid begrote en daadwerkelijk in dienst genomen krachten. ‘De gere-aliseerde bezetting in het eerste half-jaar van 881 voltijdbanen loopt be-hoorlijk achter op het begrote aantal van 952’, staat er in de BFR. En dat terwijl er geld genoeg is. De faculteit verwacht rond de drie miljoen in de plus uit te komen dit jaar.

Het is teleurstellend dat de facul-teit eerdere ‘signalen van onderbe-steding aan middelen voor meer personeel naast zich neer heeft ge-legd,’ schrijft de raad in een advies aan het college over de BFR.

Eerder deed de faculteit Soci-

ale wetenschappen deed er ook wat lang over om nieuw personeel aan te trekken. Maar daar is een inhaalslag geweest. De raad had het college ook gevraagd aan het bestuur van sociale wetenschappen om er tempo achter te zetten. En met succes. ‘Dat zou-den we bij FWN ook graag zien’, zei Marc Hogenhuis van studentenpar-tij LVS namens de raad.

De raad wilde ook van het college weten welke stappen er worden on-dernomen om de verhouding van wetenschappelijk personeel in ver-gelijking met ondersteunend perso-neel te verbeteren.

‘Die verhouding is belangrijk’, zei vicecollegevoorzitter Willem te Beest.

‘Het staat in de bestuursafspra-ken met de faculteiten. Het komt steeds aan de orde. Maar we reali-seren ons dat het wetenschappelijk personeel niet zo hard groeit als we willen. Maar er is wel toename en die vond voornamelijk in de laat-ste drie maanden plaats. Dus er zit vooruitgang in. Het gaat de goede kant op.’ Vb

Buurt vreest studentenwoningenGemeente Leiden trof vorige week donderdag een aantal bewoners van de Pieterswijk in de rechtszaal.

‘Om precies te zijn gingen ze in beroep tegen de vergunning die de gemeente ons in juni verleende om studentenwoningen te bouwen aan de Langebrug’, vertelt Marco Veen-stra van SLS/DUWO.

‘Een aantal omwonenden was het daar toen al niet mee eens, maar de gemeente kwam met een verklaring van geen bezwaar, wat inhoudt dat de vergunning toch werd afgegeven.’

Bewoners zijn niet per se tegen de komst van studenten naar hun wijk, maar wel tegen de procedure die de gemeente heeft gevolgd, de hoogte van de nieuwbouw (ruim vijftien meter) en de hoeveelheid studenten. Ze geven de voorkeur aan een meer gemengde bewonerspopulatie.

SLS/DUWO is zich bewust van de argumenten van de buurtbewoners.

Veenstra: ‘We hebben ze nauw betrokken bij de plannen, die hier en daar ook aangepast zijn om hen tegemoet te komen. We hebben bovendien bewust gekozen voor

De politie controleert etnische minderheden vaker dan autoch-tone Nederlanders, bleek maan-dag uit onderzoek van Amnesty International naar discriminatie door de Nederlandse politie. De Universiteit Leiden doet ook on-derzoek naar de werkwijze van de politie en interacties op straat.

Joanne van der Leun, hoogleraar Criminologie, kijkt kritisch naar het Amnesty-rapport.

‘Met de resultaten die Amnesty op een rij heeft gezet kun je alle kanten op. Het zijn vrij sterke con-clusies. Er zijn zeker gevallen van etnisch profileren bekend, en men-sen ervaren dat vaak ook zo, maar dat is iets anders dan dat de politie structureel discrimineert’

Het is een gevoelig thema, zegt

Discriminatie, of niet?

Van der Leun, die samen met twee collega’s en enkele masterstudenten onderzoek doet naar het politie-werk in Den Haag en Amsterdam.

‘Het is een lopend onderzoek waar wij aan de hand van straatin-terviews en observaties kijken hoe de politie haar werk doet en hoe burgers met verschillende achter-gronden dat beleven. Het gaat om de dynamiek van het politiewerk. Die is complex’.

De hoogleraar zegt de huidige discussie ‘apart’ te vinden.

Eerst draaide het om de over-vertegenwoordiging van bepaalde groepen in de criminaliteitscijfers. Nu is het omgekeerd en is de selec-tiviteit van de politie het onderwerp van gesprek, aldus Van der Leun.

‘Ethnic profiling is een issue ge-worden. Het speelt overal. Er is

wel onderzoek naar gedaan, maar vooral in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Daar zijn er al boeken over vol geschreven. Maar welke methode ook gevolgd wordt, het blijft een onderwerp met veel interpretatieruimte.’

Zij vindt het prijzenswaardig dat de politie van Den Haag mee wilt werken aan het Leidse onderzoek. ‘Wij willen het ook nog in andere steden gaan doen’.

Uit het perceptieonderzoek blijkt dat allochtonen problemen kunnen ervaren met de politie.

Het is wachten op de definitieve onderzoeksresultaten, omdat de onderzoekers de wetenschappelijke weg bewandelen.

‘Zo’n discussie die nu wordt ge-voerd, beïnvloedt ook weer het we-tenschappelijk onderzoek’. Se

De bezwaren van medisch far-macologe Melly Oitzl tegen haar ontslag zijn ongegrond, aldus de rechter.

In mei 2011 maakte de bètafaculteit bekend dat ze de afdeling Medische Farmacologie van het farmacologie-instituut LACDR wilde opheffen. Een deel van de medewerkers kon terecht bij het Leids Universitair Medisch Centrum, maar daar was voor onderzoeker Melly Oitzl geen plaats. In plaats van herplaatsing volgde een strijd die eindigde voor de rechter. Die riep de beide partijen op om eerst te proberen via bemid-deling tot een compromis te komen, maar de universiteit zag daarvan af.

Deze maand kwam rechtbank in Alkmaar alsnog met een uitspraak. Oitzls beroep tegen het opheffen

Ontslag was rechtmatigvan haar functie is ongegrond, con-cludeerde de rechter. De Universi-teit Leiden heeft geen regels over-treden bij de reorganisatie, en ‘heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat de gemaakte keuzes op zakelijke en objectieve gronden berusten’, aldus de uitspraak.

Bij uitspraken van de rechtbank is het mogelijk om in hoger beroep te gaan, maar Oitzl is dat niet van plan. ‘We zijn nu al twee en een half jaar verder; voordat de zaak in ho-ger beroep voorkomt, duurt het nog twee jaar langer. Ik heb de energie en de financiën niet om dat te doen’, aldus de in Oostenrijk geboren we-tenschapper, ‘en mijn carrière krijg ik er niet mee terug.’ Oitzl blijft wel aangesteld als bijzonder hoogleraar cognitieve neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam. bb

Als je dan toch een bindend studie-advies invoert aan alle universitei-ten, zou het mooi zijn als er iets van bewijs is dat dat ook werkt.

In het onderwijsvakblad Studies in Higher Education verscheen eerder dit jaar een studie naar psychologie-studenten aan de Erasmus Universi-teit. Daaruit bleek dat de studenten het niet beter gingen doen na een ingevoerd bsa.

Wellicht kwam dat omdat ze zich meer richtten op het halen van veertig punten dan op het volgen van hun studie, opperden de onder-zoekers.D66-kamerlid en Leidenaar Paul van Meenen wilde van onder-

Bussemaker blijft voor bsawijsminister Bussemaker weten wat die ervan vond.

In een serie Kamervragen vroeg hij of de studie gevolgen zou heb-ben voor het beleid, en of Neder-land niet was doorgeslagen in het rendementsdenken.

Dinsdag kwamen de antwoorden, en die luiden respectievelijk ‘nee’ en ‘nee.’ Andere bsa-pilotstudies waren juist wel positief, en dat stu-dievoortgang van groot belang is voor de kwaliteit van het onderwijs. Persoonlijke ontplooiing en de vor-ming van maatschappelijk verant-woordelijkheidsbesef zijn niet in het gedrang, volgens de minister. bb

slechts drie of vier studenten per wooneenheid, zodat er meer sociale controle is. Daardoor is er wel plaats voor minder mensen. Met architec-ten en de afdeling stedenbouwkun-dige dienst van de gemeente hebben we er lang over nagedacht. Het plan zoals het er nu ligt, leidt volgens ons niet tot noemenswaardige moeilijk-heden. Er komen wel 250 studenten bij op een locatie, maar op de Pe-likaanhof wonen er een stuk meer en dat levert ook geen problemen op.’ Binnen vijf weken volgt de uit-spraak. MVW

Foto Taco van der Eb

31 oktober 2013 · Mare 5

Nieuws

Langzaam opgerekte rechtenHoe Turkse vrouwen morrelen aan de poort van het feminisme

Turkse vrouwen zetten al vanaf het begin van de vorige eeuw de eerste stapjes naar gelijke rechten. Met wisselend succes. ‘Pas is een tv-presentatrice ontslagen omdat zij volgens een minister een te diep decolleté zou hebben.’

Door Sybren eppinga Een groep Turkse officieren pleegde in 1908 een staatsgreep in het Ottomaanse Rijk. Met de zogeheten Jong-Turk-se Revolutie zetten zij de strenge sultan Abdülhamid II af. Het rijk werd in de veertiende eeuw gesticht door Osman I. In de hoogtijdagen van de zestiende en zeventiende eeuw strekte het gebied zich uit van Noord-Afrika, via het Midden-Oosten tot aan de Kaspische Zee en Wenen. Het rijk bleef nog tot 1922 in stand. Het huidige Turkije vormde het centrum van het Ottomaanse Rijk.

Idealistisch als de revolutionairen waren, pleitten ze voor gelijkheid voor alle burgers in het rijk. Vrou-wen begonnen te morrelen aan de poort van het feminisme. Maar tot op de dag van vandaag staat in Tur-kije de positie van de vrouw nog steeds ter discussie zegt promo-venda Nicole van Os (1964). ‘Twee weken geleden nog werd de Turkse tv-presentatrice Gozde Kansu ont-slagen omdat zij volgens een minis-ter van de conservatieve AK-partij een te diep decolleté zou hebben.’

Als studente antropologie in de jaren tachtig kwam tijdens een col-legereeks over de historie van het Midden-Oosten de Ottomaanse vrouw niet aan bod. ‘Onbegrijpelijk vond ik dat.’ Van Os promoveert donderdag op het feminisme, de filantropie en het nationalisme van vrouwen in het Ottomaanse Rijk in de periode van 1908-1918.

Door conflicten aan de grenzen met Rusland en de Balkan ver-toonde het rijk al vanaf het midden van de negentiende eeuw de eerste scheurtjes. Er ontstond ruimte om te moderniseren.

‘Het was een spannende tijd’, zegt Van Os. ‘De Jong-Turkse Revolutie was een keerpunt voor de hele sa-menleving. Er werden meer vrijhe-den geclaimd. Dus ook door Otto-maanse vrouwen. Zij wisten dat in Europa de positie van de vrouw een punt van discussie was.’

Het bood vrouwen de kans zich vrij te organiseren in verenigingen, voor moslims en niet-moslims. Er bestonden al vrouwenorganisaties, maar niet formeel. ‘Zo bleven ze niet meer alleen thuis, maar trokken ook naar buiten. Niet om met mannen te mengen, maar vooral om samen

te komen met andere vrouwen.’ Van een radicale verandering is Van Os’ ogen dan ook geen sprake. ‘De exter-ne contacten van de vrouwenclubs verliepen dan weer via mannen. Ze bleven nog binnen de bestaande en stereotiepe genderrollen.’

De verenigingen waren vooral iets van de stedelijke elite. Bij een orga-nisatie als de Filantropische Orga-nisatie van Osmaanse Vrouwen groeide het ledenaantal van 1909 tot aan 1912 van dertig naar zeven-tig vrouwen.

Maar wat deden de vrouwen ei-genlijk? ‘Zij zorgden voor soldaten en wilden goed onderwijs voor ar-men. Ze zagen de arme vrouwen als hun pupillen. Strijden voor stem-recht deden ze in ieder geval nog niet. Dat kwam later. Het waren pas de eerste stapjes.’ Het stemrecht werd in 1934 ingevoerd in Turkije.

Vlak na de revolutie liepen veel vrouwen zonder hoofddoek . Dat was tegen het zere been van de an-tirevolutionairen, die vonden dat er te veel vrijheden waren. Zo volgde in 1909 alweer een tegenrevolutie. Ook vrouwenorganisaties werden aange-vallen. Hun clubhuizen werden ver-nield. ‘Wat volgde was dat vrouwen

zich gingen matigen in hun gedrag.’De machthebbers in de samenle-

ving wisten niet zo goed wat zij met de groeiende participatie van vrou-wen aan moesten. ‘Hun gedachte was: willen we dit wel?’ Na 1913 werd actief een nationaal georiën-teerde economische politiek uitge-dragen. Door de combinatie met het uitbreken van de Eerste Wereldoor-log een jaar later zag de overheid de vrouwen als een nieuwe arbeidspoel. Zo moest het naaien van legerkledij door vrouwen bijdragen aan hun nationale Ottomaanse identiteit. Dit was moeilijker dan gedacht.

Vrouwenkleding bleef een hei-kel punt. De overheid sprak over een ‘nationale dracht.’ Buitenshuis moesten vrouwen zich bedekken volgens de voorschriften van de is-lam. Maar hoe? Het was voer voor discussie in kranten en tijdschriften.

‘De stad Istanbul heeft een storm-achtige ontwikkeling doorgemaakt. In die tijd woonden er een miljoen mensen. Nu zijn meer dan tien mil-joen. Alles is daar nu te zien, ook hele korte rokjes. Het is moeilijk te vergelijken met toen.’

In 1994 ging Van Os zelf naar Tur-kije om daar voor tien jaar te wonen en te werken aan een universiteit in Istanbul. Naast haar baan had ze een dochter, waardoor haar promotie bleef liggen. In 2004 keerde ze met haar gezin terug naar Nederland. In haar Turkse tijd bleken vrou-wen nog steeds actief te zijn in het verenigingsleven.

‘Elk gat had een vrouwenorga-nisatie. Vroeger was het nog een stedelijk verschijnsel. Maar inmid-dels zijn ze wel weer opgericht voor hun eigen groep, dus moslims en seculieren.’

In haar ogen zijn de Ottomaanse vrouwen niet de radicale feminis-ten van de jaren ’60 in Europa en de Verenigde Staten. Toch trokken ze er meer op uit. ‘Ze rekten de ruimte voor de vrouw in de regio op.’ Zelf schaart zij zich ook niet onder de die hard feministen. ‘Ik was en ben een zelfbewuste vrouw. In mijn tijd in Nijmegen had je ook politieke les-biennes. Dat was echt radicaal. De Ottomaanse vrouwen waren mij dan weer te conservatief.’

Nicole van Os, Feminism, philan-thropy and patriotism: female asso-ciational life in the Ottoman empire. Promotie is 31 oktober

Op 1 november spreekt de auteur op de discussiemiddag: Gender en Sek-sualiteit in Turkije, Lipsius, zaal 011, 15.00

‘Er blijven risico’s voor aanslagen’> Vervolg van de voorpagina

‘Maar ik zag ook al de kapot gescho-ten winkels en gebouwen. De inwo-ners van deze stad hebben de laatste jaren zoveel ellende meegemaakt. Die kregen eerst een groep rebel-lerende Toearegs op hun dak. Die plunderden alle winkels en maak-ten zich schuldig aan verkrachtin-gen. Die werden vervolgens weer verdreven door de een aan Al Qaida gelieerde groepering: Al Qaida in de Islamitische Maghreb (AQIM). Dat zijn oorspronkelijk Algerijnse is-lamisten. Zij voerden de sharia in. Vrouwen moesten gesluierd, roken mocht niet meer. Malinese pop luis-teren op je mobieltje: streng verbo-den. Er werden keiharde lijfstraffen ingevoerd.’

De Fransen hebben hen begin 2013 verjaagd en de orde hersteld. Maar de noordelijke groeperingen

blijven gevaarlijk. Er zijn regelma-tig gewelddadige uitvallen. Het is in Timboektoe nu een stuk veiliger en de stad komt weer tot leven. Maar er blijven risico’s voor aanslagen.’

Ondanks alle problemen krabbe-len de Malinezen weer een beetje op. ‘Maar het land heeft bijna knock-out gelegen. Dan sta je niet gelijk weer fluitend touwtje te springen. Maar hun veerkracht is onvoorstel-baar. Dat is mooi om te zien.’

Maar hoe nu verder? Volgens Van Vliet is het belangrijk dat het conflict niet ontspoort in een open etnische strijd. ‘Een aanzienlijk deel van de Toearegs staat niet achter de rebellen en is niet gewelddadig. Ik merk ook dat bijvoorbeeld religieu-ze leiders dat steeds benadrukken. Ik sprak een imam in Timboektoe en die hamerde hier ook op. Het gaat er uiteindelijk om hoe ver-schillende groepen water en grond

delen. ‘Maar om dat goed te regelen moet er nog veel gebeuren.’

Van Vliet benadrukt dat een vei-lig Mali in ieders belang is.

‘Het is goed voor het Westen dat het land en de regio minder instabiel worden. Als het hier een puinzooi is, heeft dat voor ons ook gevolgen.

‘Een veilig Europa begint hier. Niet alleen wat betreft stromen vluchtelingen. Criminelen hebben voordeel aan instabiliteit. En on-veiligheid in de Sahel straalt ook uit richting Noord-Afrika. Het is voor iedereen beter dat het goed gaat in Mali. Daar speelt de internationale gemeenschap een rol in, vooral als het gaat om het verbeteren van de veiligheidssituatie. Maar de oplos-sing voor vrede in dit land ligt bij de Malinezen zelf.’

Door Vincent bongerSGozde Kansu werd ontslagen vanwege haar te diepe decolleté.

Turkse vrouwen in een ziekenhuis in Gulhane, 1912.

6 Mare · 31 oktober 2013

Achtergrond

Ook een virtuele hand of een kunstbeen kan aanvoelen als onderdeel van je lichaam. Hoe komt dat? En hoe ver kun je daar-mee gaan? Bernhard Hommel bestudeert de psychologie van de prothese.

Door Bart Braun Hier een eenvoudi-ge illusie, die rond Halloween nog makkelijker te organiseren is. Je hebt een rubberen hand nodig, en een lakentje. De rubberen hand leg je op tafel met de pols naar je toe, je echte hand leg je onder de tafel en verstop je achter het lakentje. Als nu de rubber hand en je echte hand tegelijk worden gestreeld met een kwastje, gebeurt er iets raars. Die hand op tafel, die dus van rubber is en niet van jou, gaat voelen alsof het wél jouw hand is.

De Zuid-Afrikaanse atleet Oscar Pistorius, de Blade Runner, beschouwt zijn springveren als verlengstuk van zichzelf.

Een virtuele hand op een computerscherm, aangestuurd door een data glove, ervaar je alsof hij van jezelf is. Hoe kan dat? En hoe ver kun je daarmee gaan?

De arm van je avatarWaarom nepledematen toch als echt worden ervaren

Op het eerste gezicht is het een flauw kunstje; leuk voor een paar minuten vermaak op een kinder-feestje. Bij nadere beschouwing is het raar. Je hebt het idee dat je een ‘zelf ’ bent, een afgesloten ‘hier’, met het universum als buitenkant. En dan komt er iemand met niet meer dan een fophand en twee kwastjes, en hij laat zien dat je jezelf en de rest helemaal niet zo goed uit elkaar kunt houden.

Hoe weet je eigenlijk dat iets bij je lichaam hoort? Hoe werkt dat? Voor je het weet, verdwaal je in een psychologisch-filosofisch oer-woud, en blijkt de illusie een paar behoorlijk relevante toepassingen te hebben. Hoe zit het met mensen die een kunstmatig ledemaat krijgen na een amputatie? En met je avatars in computerspelletjes of virtual realities?

Bij het aaien van de rubberen hand is het belangrijk dat de fophand en

de echte hand tegelijk en even snel geaaid worden, legt Bernhard Hom-mel uit. ‘Is het asynchroon, dan is de illusie er niet. Technisch is dat heel mooi te doen, met speciale machientjes die tegelijk borstelen of juist niet.’

Zelf doet de hoogleraar, samen met zijn promovendus Ke Ma, on-derzoek naar handen op een beeld-scherm. De proefpersoon krijgt een data glove aan, die aan een compu-ter doorgeeft welke bewegingen de hand maakt. Op het scherm zie je dan dezelfde bewegingen, of juist niet. In het eerste geval treedt de rubberen-hand-illusie op, en in het tweede niet. ‘Ook een kunstmatig le-demaat moet doen wat je verwacht’, vat Hommel het samen. ‘Als het syn-chroon loopt, denk je dat de virtuele hand jouw hand is.’

In een recent artikel in Frontiers in Psychology laten Ma en Hom-mel zien wat er gebeurt als de vir-tuele hand wordt bedreigd. Je kan meten of iemand daar nerveus van wordt, bijvoorbeeld door met kleine stroompjes de huidweerstand vast te stellen. Als iemand gaat zweten, ge-leidt de huid de stroom beter. ‘Uit de literatuur weten we dat als er een virtuele lamp omvalt op iemands virtuele hand, hij ook meer gaat zweten.’ Dat zou je sympathy pains kunnen noemen. Wie een filmpje kijkt van iemand die een schop in zijn kruis krijgt, krimpt vaak zelf ook een beetje ineen. Uit medele-ven, niet omdat je denkt dat het hier om joùw ballen gaat.

Hoe peuter je de hand-illusie en de empathie uit elkaar? ‘Misschien voel ik alleen maar empathie bij hef-tige gebeurtenissen. Wat maakt het mij uit als jij per ongeluk tegen een

stoel aanloopt? Is een omvallende lamp wel bedreigend genoeg?’ De virtuele hand in hun proefopstelling kreeg er een stuk harder van langs. Een slagersmes wordt in de hand gestoken, er komt bloed uit, en de trilmotortjes in de data-handschoen gaan af. De alternatieve behandeling is dat er een bal op je hand stuitert.

Als de data glove zo is afgesteld dat je schermhand de bewegingen van je vleeshand goed volgt, maakt het eigenlijk niet zo’n verschil of je nou met de bal of het mes te maken krijgt. In allebei de gevallen ga je meer zweten. Is de afstelling zo dat jouw bewegingen niet kloppen met wat je op het scherm ziet, ervaar je de schermhand niet als onderdeel van jezelf. Dan zweet je vooral bij de mesbehandeling, en laat de stui-terende bal je koud. ‘Als het eng is, voel je met andere mensen mee. Het balletje veroorzaakt alleen zweet als het over jezelf gaat.’

Ma en Hommel werken nu aan een vervolgstudie, waarin de virtu-ele hand vervangen is door een vir-tuele ballon, die opblaast en kleiner wordt naargelang je je hand samen-knijpt. Voelt dat ook nog als ‘van jou’? Hommel: ‘De vraag is waar de grenzen liggen. Sommige onderzoe-kers in dit vakgebied denken dat er een soort ingebakken body image is, een klaarliggend schema van han-den en voeten, enzovoort. Die rub-beren hand werkt als illusie, omdat die goed genoeg in dat schema past. Een andere visie is dat zo’n body image de uitkomst is van een leer-proces. Als je een baby bent, is het helemaal niet zo vanzelfsprekend wat jouw lichaam is en wat niet. Je ontdekt dat je twee handen hebt door te leren. Misschien telt alleen

maar: doet iets wat ik wil en ver-wacht dat het doet? Als ik geboren was met een uitschuifbare arm die twee meter lang kon worden, had ik misschien dat wel als lichaamsbeeld gehad.’

De vraag welke van die twee beel-den juist is, heeft verregaande im-plicaties. Voor mensen met ampu-taties, bijvoorbeeld. Die blijken hun kunsthanden en –benen na verloop van tijd als onderdeel van zichzelf te beschouwen, ook al weten ze dat dat eigenlijk niet klopt. Wat is er mini-maal nodig om dat effect te berei-ken? Hoe ver je daarin gaan? Oscar Pistorius, de Blade Runner, heeft geen gewone kunstbenen maar een soort springveren, die hij naar eigen zeggen als verlengstuk van zichzelf beschouwt. ‘Dat lijkt nog op een been’, aldus Hommel, ‘maar wat als je handen niet hoeft te vervangen door kunsthanden, maar door iets, als de bewegingen maar kloppen?’

Je kan natuurlijk kijken naar een hand op een scherm, en tegelijker-tijd een apparaat bedienen dat er-gens anders staat. Een chirurg die iemand anders opereert, zal ver-moedelijk succesvoller zijn als hij de robotwerktuigen die hij bestuurt als onderdeel van zichzelf beschouwt. Hoe zorg je daarvoor?

Dat de illusie ook werkt met een virtuele hand, geeft nog meer te denken. De reagerende ballon is nog maar de eerste stap, aldus de hoogleraar.

‘Je kan gebaren ook vertalen in kleuren, of muziek. Zou ik muziek dan deel van mijzelf, van mijn per-soonlijkheid kunnen beschouwen? Wie ben je, hoe bepaal je wie je bent? Hoe vrij ben je om jezelf te reconstrueren?’

31 oktober 2013 · Mare 7

Wetenschap

Literair taLent opgeLet!

Win € 250 met mare-kerstverhaLenWedstrijd

Schrijf een verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons.

Mail uiterlijk 12 december naar redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redac-tie@mare.leidenuniv.nl

Als we het artikel ‘Tentamenuitslagen zeker vier jaar gel-dig’ (Mare 24 oktober) mogen geloven was het afgelopen week weer bal in de Universiteitsraad. Hoe kon het be-staan dat een faculteit zomaar een modeltekst voor het Onderwijs- en Examenreglement van ‘centraal’ terzijde geschoven had!? Dat de gewraakte regeling reeds vier jaar geleden in het leven geroepen was, met welbevin-den van de Rechtenfaculteit, ach een kniesoor die daar op let.Regelmatig mogen wij uit Mare vernemen dat de UR zich juist keert tegen teveel centralisatie- en uniformerings-drang van het college van bestuur. Praesidium Libertatis is dan het devies van de Raad. Juist moet er gelet worden op de uniciteit van specifieke opleidingen en faculteiten, houdt de universitaire medezeggenschap het college voor. Maar o wee, wanneer ‘decentraal’ zich niet houdt aan de kaders die de Raad gesteld meent te hebben. Met de model-OER denkt de Raad recht te kunnen doen aan de diversiteit die onze universiteit rijk is. Wie kan ten-

slotte nou beter regels opstellen over het onderwijs en de examens - van Rechtsgeleerdheid tot Russisch, van Biologie tot Bestuurskunde - dan de bestuurders en me-dezeggenschappers op het bestuursbureau? Een model-OER is een handreiking van CvB en UR aan faculteiten en opleidingen, maar als het ideaal van de Universiteitsraad bewaarheid wordt, lijkt het eerder een knellend kader te worden. Met beleidsvrijheid kunnen de faculteiten bloeien en het maatwerk bieden dat opleidingen nodig hebben. Facul-taire medezeggenschap (Faculteitsraad, Opleidingscom-missies en –besturen) heeft daar een belangrijke positie in. De Universiteitsraad moet die positie respecteren en niet op de stoel van de facultaire medezeggenschap gaan zitten.

Arjen Liemburg, student geschiedenis, Universiteits-raadslid (2010-2011) en assessor Geesteswetenschappen (2011-2012)

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegeleiding Buurt-huis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Acht leerlingen basisonderwijs groep 7 en drie leerlingen groep 4 en 5 hel-pen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met ver-goeding van €5,- per les. Eén leer-ling voortgezet onderwijs en één MBO, rekenen en Engels hebben ook hulp nodig. Leiden-Noord zoekt begeleiders voor twintig leerlingen basisonderwijs groep 5 t/m 7, waarvan vijf met vergoeding. Voortgezet onderwijs, hulp voor: Marokaans meisje, Engels, 3havo; Afghaanse jongen, Nederlands, Spaans, brugklas; Irakese jongen, Engels, 2vmbo; Turkse jongen, bio-logie, 4gym; Marokkaans meisje, Engels, brugklas. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoo-men@owwleiden.nl.

Garages te huur @ Marien-poelstraat te LeidenPer direct kunnen we u een ruime garage (2670x5500 mm) aanbieden voor € 94,06 per maand. De locaties zijn Marienpoelstraat 81 en 85. Ge-

interesseerd? Bel telefoonnum-mer 071 527 5330 of mail naar housing@leidenuniv.nl

Daidokan Leiden: karate en zelf-verdediging voor vrouwen en meiden (14-100)! Fysieke be-perking geen bezwaar. Gratis instaples woe. 6/11, 19.15–21.15. Gymzaal ‘De Brug’, Wasse-naarseweg 499. Info/aanmelding: Corinna, 071-5231866, daidokan@xs4all.nl, www.shuriryu.nl.

Kom op dinsdagavond vrijblij-vend en gratis kennismaken met ‘t Leidsch Schaakgenootschap in het Denksportcentrum aan het Diamantplein te Leiden. Aanmel-den rond 19.30 en je kunt dezelfde avond een partij spelen!

De bekende Leidse theatersport-vereniging en improvisatiegroep Ontzettend Nodig zoekt nieuwe leden! Daarom is er nu een impro-visatie workshop op donderdag-avond 21 november van 20:00 t/m 22:00 uur voor slechts EUR 4,99 per persoon. Ben jij op zoek naar een nieuwe uitdaging? Wil jij leren improviseren zoals bijv. de Lama’s (bekend van TV)? Kom dan mee-

doen met ons! Informatie en lo-catie in Leiden krijg je toegestuurd via e-mail na inschrijving. Zie ook www.ontzettendnodig.nl. Opgeven via theatersport@ont-zettendnodig.nl of 06-52 537 237. Inschrijven daarna mogelijk voor verdere proeflessen.

Vrijwilligerswerk in het buiten-land? Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informa-tieweekend van 22-24 november 2013. Voor informatie en aanmel-ding: www.samen.org

Repetitor Tentamen Straf- en Strafprocesrecht, BA3, januari 2014. Onderwijs en tentamentrai-ning in 10 lessen van 2,5 uur door ervaren en succesvolle docent. (Strafprocesrecht, BI en BIII, NOVA en Open Universiteit). Mr L. Sloo-ter-Satter. lucienne@slooter.com of 071-5157777

Prof.dr. E. van Furth zal op vrij-dag 1 november om 16:00 uur een oratie houden bij de bevoegd-verklaring van de Stichting Ri-vierduinen bevoegd verklaard tot vestiging aan de faculteit der Ge-neeskunde met als leeropdracht Eetstoornissen. Dhr. C. Wang hoopt op dinsdag 5 november om 11.15 uur te promo-veren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Novel Approach To Characterize Deve-lopmental Changes In Pharma-cokinetics Across The Human Lifespan: Application To The Pre-diction Of Clearance in Children’. Promotor is Prof.dr. C.A.J. Knibbe.Dhr. N. Upadhyaya hoopt op dinsdag 5 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwe-tenschappen. De titel van het proefschrift is ’Solitary waves and fluctuations in fragile mat-ter’. Promotor is Prof.dr. M.L. van Hecke.Dhr. K.B. Trimbos hoopt op dins-dag 5 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wis-kunde en Natuurwetenschap-

pen. De titel van het proefschrift is ’Genetic patterns of Black-tailed Godwit populations and their im-plications for conservation’. Pro-motoren zijn Prof.dr. G.R. de Snoo en Prof.dr. T. Piersma (Rijksuniver-siteit Groningen)Mw. P.S. Barneveld hoopt op dinsdag 5 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Growing up with autism spectrum disor-ders: outcome in adolescence and adulthood’. Promotoren zijn Prof.dr. H. Swaab en Prof.dr. H.van Engeland (UMC Utrecht).Mw. X. Jiang hoopt op woens-dag 6 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ’Construction, Cha-racterization and Application of Flavivirus Infectious Clones’. Pro-motor is Prof.dr. W.J.M. Spaan. Mw. Y. Wang hoopt op woens-dag 6 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ’Novel modulators of lipoprotein metabolism: impli-cations for steatohepatitis and

atherosclerosis’. Promotoren zijn Prof.dr. P.C.N. Rensen en Prof.dr. J.A. Romijn (AMC, Amsterdam).Mw. T.R. Nuringtyas hoopt op woensdag 6 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proef-schrift is ’Pyrrolizidine Alkaloid Variation in Jacobaea plants: from plant organ to cell level’ Promoto-ren zijn Prof.dr. P.G.L. Klinkhamer en Prof.dr. R. Verpoorte. Dhr. J.I. van der Rhee hoopt op woensdag 6 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ’Clinical characte-ristics and management of mela-noma families’. Promotor is Prof.dr. W. Bergman. Dhr. R.J. Pederson hoopt op don-derdag 7 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Unity in Di-versity: English Puritans and the Puritan Reformation,1603-1689’. Promotor is Prof.dr. G. van den Brink.

Academische Agenda

Met ontsteltenis hebben wij kennis genomen van het overlijden van onze gewaardeerde collega

Thomas Blondeau35 jaar

Thomas studeerde literatuurwetenschappen aan de Universiteit Leiden en startte tijdens zijn studie als redacteur bij het Leids Universitair Weekblad Mare. Sinds 2006 was hij eindredacteur bij Mare. Wij zullen ons Thomas herinneren als een kritisch en integer journalist en een intelligente, begaafde schrijver. De Leidse universitaire gemeenschap zal hem zeer missen.

Namens het College van Bestuur,Carel StolkerRector Magnicus & VoorzitterUniversiteit Leiden

Met droefheid hebben wij kennis genomen van het geheel onverwachte overlijden van ons oud-lid

Thomas Blondeau

Tijdens zijn studie literatuurwetenschappen aan de Universiteit van Leiden ishij lid geweest van studentenvereniging VSL Catena te Leiden.

Onze gedachten en medeleven gaan uit naar zijn familie en kennissendie wij veel sterkte en kracht toewensen.

 Het dagelijks bestuur van Stichting Reünistenfonds Horus

8 Mare · 31 oktober 2013

Maretjes

8 Mare · 31 oktober 2013

Advertenties

Brief

Maretjes

Maretjes extra

Knellend kader

Professor OnderbroekDoemdenker en dichter Willem Bilderdijk was niet erg aardig

Veelschrijver Willem Bilderdijk was een conservatieve dwarsligger die verslaafd was aan opium en zijn vrouw sloeg. ‘Eenmaal gegrepen kom je niet van hem af. Ik had zelfs een visioen waarin hij opdook.’

Door Marleen van Wesel ‘Hij gebruik-te ontzettend veel opium. Tegen de hoofdpijn van de ontwennings-verschijnselen droeg hij een op-gewarmd schoteltje op zijn hoofd, vastgebonden met een theedoek. Hij liep in een achttiende-eeuwse kniebroek met gespen door Leiden, terwijl iedereen in de negentiende eeuw allang in een lange broek ge-kleed ging’, vertelt Peter van Zonne-veld (1948) over de dichter Willem Bilderdijk (1756-1831).

Vrijdag verschijnt zijn langver-wachte biografie De gefnuikte arend. Het begon in 1967, met een stuk dat Van Zonneveld voor de schoolkrant schreef. In 1976 tekende hij met vriend en schrijver Boudewijn Büch een contract bij de Arbeiderspers. ‘Ik schreef een paar hoofdstukken, Boudewijn deed eigenlijk helemaal niets. De titel hadden we toen al, die is als enige overeind gebleven. In 1981 stond het werk, met de aan-tekening “in voorbereiding” in de literatuurlijst van een bloemlezing.’

‘Drie jaar later werd ik geboren’, vertelt Rick Honings (1984). In 2006 studeerde hij in Leiden af op Bilder-dijk. Van het boek-in-voorbereiding was inmiddels niet meer over dan een vaag plan voor na Van Zonne-velds pensioen. ‘Waarschijnlijk was het er nooit van gekomen.’ Maar Ho-nings zette het werk in 2011 voort, in Berlijn, dankzij een beurs. En la-ter schreven ze samen verder in Am-sterdam en Leiden of daartussen, in een hoekje op Schiphol.

‘Bilderdijk was eindeloos crea-tief, ook in zijn geklaag’, verklaart Honings zijn fascinatie. ‘Er zijn een paar duizend brieven van hem be-waard…’ ‘2400. Ik heb ze wel eens geteld’, onderbreekt Van Zonneveld.Honings: ‘Maar hij was bepaald geen betrouwbare bron. Er zou maar wei-nig overblijven als je alle subjectieve elementen zou weglaten.’ Dat hebben de auteurs dan ook niet gedaan, wat een lijvige biografie van volgens Van Zonneveld ‘de kleurrijkste figuur van de negentiende eeuw’ oplever-de.Het grootste deel van zijn jeugd bracht Bilderdijk doemdenkend en lezend binnen door, geteisterd door een zeer pijnlijke horrelvoet die hij overhield aan een ongelukkige trap van een speelkameraadje. Van Zonneveld: ‘Hij groeide op tot een onevenwichtige man: erudiet, maar zijn sociale ontwikkeling was nul.’ Honings: ‘Dat droeg bij aan de mis-lukking van zijn eerste huwelijk. En toen een penvriendin hem schreef dat haar schootkatje overleden was, reageerde hij direct met een spot-dicht. Hij kon zich niet inleven in haar verdriet.’ Van Zonneveld: ‘Nee, hij was niet erg aardig.’

Voor alle gebeurtenissen is er wel een illustrerend gedicht te vinden in Bilderdijks oeuvre. Van Zonneveld: ‘Driehonderdduizend versregels heeft hij nagelaten. Hij sprak soms nachtenlang in verzen, die zijn arme vrouw dan moest neerpennen. Zijn tweede vrouw was dat, ruim twintig jaar jonger, die hij op handen droeg. Vooral omdat zij zichzelf helemaal wegcijferde. Het was eigenlijk geen heel bijzondere vrouw, geen schoon-heid.’ Honings: ‘De eerste was knap-per.’ ‘Een stoot was dat’, beaamt Van Zonneveld. ‘Maar ook een groupie.’

Voor zijn eerste vrouw was Bilder-dijk helemaal een onmogelijke man. Toen ze kort na een bevalling ziek was, mede door zijn vuistslagen, stelde de dokter voor om iemand anders te zoeken die de baby kon voeden. Omdat Bilderdijk dreigde de nek te breken van degene die een voedster zou halen, liet de meid er ’s nachts stiekem eentje door het raam klimmen. Later, toen zijn vrouw op-nieuw zwanger was, achtervolgde hij haar ’s nachts door het huis met een degen, omdat ze vergeten was thee voor hem te zetten. Honings: ‘Niet heel prettig om mee samen te leven.’ Van Zonneveld: ‘Toch moet hij een opgewekt seksueel leven gehad heb-ben. “Mijn gestel staat me niet toe zonder vrouw te leven”, zei hij.’

Vrouwen in de politiek vond hij dan weer verderfelijk en de vijftien-de-eeuwse gravin Jacoba van Beie-ren vond hij maar een hoer, omdat ze vier keer trouwde. ‘Ook was hij uitgesproken voor de slavernij. Hij was principieel voorstander van de ongelijkheid tussen mensen’, vertelt Honings. Van Zonneveld: ‘Hij was een stoorzender, een dwarsligger, met extreme, conservatieve stand-punten. Ondanks zijn kritiek op Ja-coba leefde hij zelf in zonde samen met zijn tweede vrouw.’ Honings: ‘Dat vond hij toch een andere situ-

atie. Die liefde was door God goed-gekeurd, meende hij.’

Ook een tikkeltje inconsequent was dat de prinsgezinde dichter aan-vankelijk hekeldichten over Napole-on schreef; toen deze aan de macht kwam werden dat odes en na 1813 moest hij weer niets van hem heb-ben. Van Zonneveld: ‘Het bestuur van Nederland was na de Franse revolutie één grote PVV, niemand had politieke ervaring. Met Napo-leon in Frankrijk en zijn broer op de Nederlandse troon maakte de chaos plaats voor eenheid in ge-zag. Dát vond Bilderdijk belangrijk.’ Honings: ‘Zijn tijdgenoten vonden hem wel een opportunist hoor.’ Hij gaf zelfs taallessen aan de nieuwe Nederlandse koning. Bekend is de anekdote dat Lodewijk Napoleon tot zijn volk gesproken zou hebben: “Iek ben konijn van Olland.”

Ondanks dergelijke klusjes was geld altijd een probleem. Bilderdijk maakte schulden, vergat rekenin-gen te sturen voor zijn verdiensten en leefde op de pof. Honings: ‘Dat hij geen hoogleraar in Amsterdam werd, leidde tot bitterheid.’ Van Zonneveld: ‘Ze hadden in plaats van hem dan ook een wiskundige be-noemd als hoogleraar Nederlands. Als die er niet was geweest hadden ze desnoods een “augurkenjood”

van de Botermarkt geplukt.’ Het was echt een keuze tégen hem, maar niet, zoals hij vermoedde, vanwege een enorm complot om zijn leven te vergallen. De academici waren de strijd tussen de patriotten en de prinsgezinden simpelweg zat. Er zat na Napoleon weer een Oranje op de troon en nu moest het land gewoon weer opgebouwd worden, zonder conflicten.’ Bilderdijk daarentegen was niet vies van ruzie. Honings:

‘De nieuwe grondwet noemde hij een “oorlogsverklaring tegen God”. Studenten in Leiden, waar hij uit-eindelijk wel privaatcolleges gaf, vaak gekleed in nachtgewaad met een kamerjas erover, waren weg van hem en noemden hem Professor Onderbroek.’

Collega’s zagen lijdzaam toe hoe studenten enthousiast dissertaties verdedigden met standpunten van hun excentrieke leermeester. Ho-nings: ‘Ze zagen in hem iemand die tegen de stroom in ging. En hij was er blij mee, sommige studenten be-schouwde hij als de troost van zijn oude dag. Maar het gebrek aan er-kenning bleef knagen. Hoewel dat eigenlijk wel meeviel. In de eerste helft van de negentiende eeuw werd hij vergeleken met Homerus, Shake-speare en Goethe. Pas later riepen de Tachtigers ronduit dat hij niet kon dichten.’ In de mooiste gedich-ten van de veelschrijver staan ook wel vreselijke passages, en juist tus-sen waardeloze verzen tref je soms iets heel moois. De gefnuikte arend gaat echter vooral over Bilderdijks leven. Over zijn werk is al veel ver-schenen. ‘Juist zijn leven, niet zozeer zijn werk, spreekt ook nu nog tot de verbeelding. Het was een span-nende man’, vindt Honings. Van Zonneveld: ‘Goethe werd ondanks zijn wilde jeugd uiteindelijk een genie in evenwicht. Bilderdijk bleef een ongeleid projectiel. Hij bemoei-lijkte het zichzelf met zijn karakter en zijn conservatieve religieuze ideeën. Goethe zag God in de na-tuur, dat was veel ruimdenkender. Maar in protestants-christelijke kringen is Bilderdijk tot vandaag de dag populair. Bij Jan Wolkers thuis, geen enorm belezen familie, stond zijn verzameld werk. De sta-pel werd weliswaar vooral gebruikt om de kinderen op te zetten tijdens kappersbeurten, maar toch. Dan zijn er nog de blinde bewonderaars, mensen die hem een eikel vonden en degenen die curieus raakten, zoals Boudewijn Büch. Rick en ik had-den dezelfde visie: we prijzen hem niet de hemel in, maar we verguizen hem evenmin. Als je eenmaal door Bilderdijk gegrepen bent, kom je

Dichter Willem Bilderdijk (1756-1831) Schilderij C.H. Hodges © Rijksmuseum Amsterdam

niet meer van hem af. Ik heb zelfs eens een visioen gehad, waarin hij opdook. Vanachter de gordijnen, in een kamer in Amsterdam.’ ‘Ik had hem ook best wel eens willen ont-moeten’, besluit Honings. ‘Hij kon ook wél aardig zijn.’

Rick Honings en Peter van Zonne-veld, De gefnuikte arend. Het leven van Willem Bilderdijk, Prometheus Bert Bakker, 650 pgs. € 49,95

Bilderdijk-biografen Rick Honings (links) en Peter van Zonneveld. Foto Maria van Rooijen

31 oktober 2013 · Mare 9

Achtergrond

From now on, waiting for ages to use one of the computer workstati-ons at the University Library (UB) is a thing of the past: a few weeks ago, the UB website added a new feature so you can check which computers are still available.

So far, the system at http://www.library.leiden.edu/news/free-work-stations.html only shows you which of the computers in the UB’s large computer room and the reading room of the East Asian Library are available.

“More will be added soon”, Kurt De Belder, the director of Leiden’s university libraries, assures us, “but

Check which computers at UB are available

we still need to map out the floor plans of the other libraries.” He expects all NUWS workstations to have been added by the end of the year, showing computer availability at all library locations.

“A lot of people have already res-ponded enthusiastically via Twitter. But don’t forget, the system is re-freshed every minute, so even if you have checked it at home, the situa-tion could have changed by the time you get here. Although you can al-ways use the UB app on your phone if you’re on your way over.”

However, the page does not show whether students have installed books around the computers like

towels draped on the best spots at the beach and gone off to do other things. “A survey we held last year revealed that students frequently find computers ‘reserved’ by books”, says De Belder.

When that emerged, the UB short-ened the automatic log-out time on the computers to twenty minutes, a reasonable amount of time for a loo break or a coffee.

De Belder adds: “Nowadays, we do rounds and collect books and other stuff left lying next to an un-used computer in a basket. People can always pick up their gear but at least students can make the most of the available computers.” MVW

Droneable, or not?Terrorism expert discusses targeted killings

For years, Amos Guiora advised the Israeli army on pre-emptive actions to kill opponents posing a threat to the nation. Recently, he was awar-ded a doctorate in Leiden. “There wasn’t enough reason to kill Bin Laden.”

by Vincent bongers On 22 March 2004, wheelchair-bound Hamas leader Sheikh Ahmad Yassin (67) was returning to his home in Gaza City after morning prayers. On the way, he was fatally wounded by mis-siles launched by an Israeli attack helicopter. When the smoke cleared and the warped remains of Yassin’s wheelchair could be seen, it became clear that his two bodyguards and several innocent bystanders had not survived the attack either. Global protests ensued.

And yet it was legitimate, claims Israeli-American Professor of Law and Terrorism expert Amos Guiora (1957). After serving in his native country Israel’s army for nineteen years and advising on targeted kill-ings, he now lectures at the Uni-versity of Utah. Last week he was awarded his doctorate in Leiden for his dissertation on the toleration of extremism.

Guiora is still intensely intrigued by the question of whether people who threaten the safety of a na-tion may be killed pre-emptively. “The actions against Sheikh Yassin and his successor Abdel-al Rantissi (who was killed in a similar fashion in April 2004, ed.) were justified. It was clear they were preparing at-tacks and there was hard evidence for it. Our attacks met stringent cri-teria. Obviously, you want to limit collateral damage and cause as few innocent causalities as possible. No one likes killing people. It was very hard to give advice on such matters

– that’s why I’m almost completely bald and my few remaining hairs are grey.”

Guiora is not forthcoming about which targeted killings he was con-sulted: “I’m not going to say which ones I agreed to and which ones I didn’t.

However, he is willing to reveal that Israel follows a careful proce-dure before anyone pulls the trigger. “There are three important ques-tions you must answer before you take action: is the target easy to iden-tify? Is it clear who he is and where he is? Is that person such a threat we can justify action or are there al-ternatives? And the final question: how big is the chance that innocent people will be hurt or killed and will it cause a lot of damage?”

Guiora objects strongly to the United States’ drone attacks. “Obama’s policy is not to have a pol-icy and that’s just not right. Ameri-ca’s definition of a legitimate target is far too general. They don’t need any evidence of immediate danger to make someone ‘droneable’ and I can’t condone that.”

Accordingly, he also considers the elimination of Bin Laden to be questionable.

“The fact that he was responsible for 9/11 and other horrific attacks was not enough reason to kill him. It is important that there was hard evidence that he was planning new attacks and consequently had to be neutralised, but they didn’t have any evidence of that.”

Though Guiora also discusses secular extremism his dissertation, he focuses more particularly on religious extremism. “I was also a judge in Gaza, where I had to deal with Palestinians who wanted to blow themselves up but hadn’t suc-ceeded. I talked to them, asked what prompted their actions: Why do you do this? Why do you want threaten

me and my children? And then they would say – without batting an eye-lid – that it was the will of the imam and, more specifically, the will of God.

“They are not just mindless pawns; they are often highly educa-ted people. I myself gave the order to arrest Abdel al-Rantisi in 1993 and I talked to him too. He had trained as a paediatrician, mark you. I as-ked how that tallied with leading an organisation that orders people to blow themselves up and kill inno-cent people. He replied that you had see things separately. They are two different worlds. That’s bullshit in my opinion. You can’t be a friendly paediatrician three days a week and

leader of Hamas for the remainder – it’s a full-time job, 25/7.”

People have been blind to the dan-gers of religious extremism for too long, says Guiora, especially in his native country. “I witnessed what happened after the murder of Prime Minister Rabin in 1995. The radical rabbis who incited Yigal Amir to murder were never prosecuted. We cannot keep turning a blind eye to deeds of these inciters.”

In his opinion, freedom of speech should be restricted to control radicals.

“I think we need to do it to protect a society. If an imam or some other cleric incites hatred and instigates violence, there should be a thor-

ough inquiry. The police or another authority should talk to him or her and put a stop to it. If that person continues, we need to prosecute, which means limiting the freedom of speech. If we don’t, we’ll keep making the same mistakes over and over again. We can’t continue to tol-erate intolerance.”

We still don’t take religious literal-ists seriously, according to Guiora. “You often hear people say: ‘Oh, they don’t mean it, let them talk’. But it’s obvious that certain groups are deadly serious and the recent, horrific attacks on the shopping centre in Kenya and the College of Agriculture Nigeria have made that pretty clear.”

10 Mare · 31 oktober 2013

English page

Achtste Leidse filmfestival: van stom tot sciencefictionHet Leiden International Film Festi-val (LIFF) toont zowel duellerende orgels als stommefilmklassiekers.

Door Vincent Bongers In 2006 beslo-ten vier Augustijnen dat Leiden best een filmfestival kon gebruiken. Het werd een groot succes. De achtste editie gaat op vrijdag 1 november van start met het vertonen van twee Charlie Chaplin-klassiekers in de Pieterskerk: The Pilgrim en The Im-migrant. Bijzonder is dat deze stom-me films begeleid worden door het Haagse Residentie Orkest. Zij spelen

speciaal voor deze gelegenheid door de Amerikaanse componist Timo-thy Brock geschreven filmmuziek.

Naast oud werk zijn er uiteraard ook veel nieuwe films te zien. De na-druk ligt dit jaar op werk van regis-seurstalent uit de Verenigde Staten. In de American Indie Competition dingen kleine, onafhankelijk gepro-duceerde Amerikaanse films mee naar de LIFF-publieksprijs.

Bijzonder is de Israëlische film The Congress. Robin Wright speelt zichzelf als een actrice die over the hill is. Om zichzelf en haar gehan-dicapte zoon te onderhouden, gaat

ze in op een lucratief aanbod van een grote Hollywoodstudio. Haar lichaam wordt gescand en gedigita-liseerd en de studio wordt eigendom van haar digitale emoties, bewegin-gen en karaktereigenschappen. Dat pakt natuurlijk verkeerd uit en ze raakt verzeild in een bonte menge-ling van live-action en animatie.

Er is ook een zeer Leids getinte première. Op zondag 3 november wordt de nieuwe videoclip van de Leidse band Glossy Jesus voor de single The Heat and The Cold War voor het eerste vertoond. Veel van de tachtig figuranten in de clip zijn

medewerkers en studenten van de universiteit.

Het overlijden van acteur James Gandolfini, vooral bekend als Tony Soprano, in juni van dit jaar, laat het festival niet onopgemerkt voor-bij gaan. Zijn een-na-laatste film Enough Said en de politieke persi-flage In the Loop worden onder an-dere vertoond. Maar ook de getroe-bleerde maffiabaas Tony duikt op. Het LIFF presenteert de eerste twee afleveringen van The Sopranos op groot scherm. Een warm weerzien voor fans, en een mooi instapmo-ment voor wie de serie nog niet kent.

FiLMtriAnonDe nieuwe wildernisDo. + vr. 19.00gravity 3DDo. + vr. 21.30Blue JasmineDo. + vr. 18.45BorgmanDo + vr. 21.30Hoe duur was de suikerDo. + vr. 18.45 Machete KillsDo. + vr. 21.30Leiden international Film Festival Za 2 t/m zo 10 nov.KiJKHUisgloriaDo. + vr. 18.30La vie d’AdèleDo. + vr. 21.00camille claudel. 1915Do. + vr. 19.00 + 21.30Leiden international Film Festival Za 2 t/m zo. 10 novemberLiDothor: the Dark World 3D dagelijks 18.45 + 21.30De nieuwe wildernis za. zo. 13.00 + 15.30 wo. 14.30za. zo. ma. di. wo. 19.00Jackass Presents: Bad grandpadagelijks 19.00 do. vr. za. zo. 21.30gravity 3D dagelijks 19.00 za. zo. ma. di. wo. 21.30We’re the Millers do. vr. 18.45About time do. vr. + ma. di. wo. 21.30insidious: chapter 2 dagelijks 21.30Feuten: Het feestjedagelijks 19.00 + 21.30

MUZieKQBUsPaul Armfield & BandVr 1 november 20.30 €10carlama orkestar: cd-presentatieZa 2 november 20.30 vanaf €10reverend James Leg & companyDi 5 november 20.30 €10sUB071the cut/Up + Ken&Mary Za 2 november De tWee sPiegHeLsrichie reichgelt quartetVr 1 november vanaf 21.00ineDitsZa 2 november vanaf 16.00robert rook trioZo 3 november vanaf 16.00Jamsessie o.l.v. Wouter KiersMa 4 november vanaf 21.00stADsgeHoorZAALode aan Leonard cohen, Avanlanche Quartet Vr 1 november 20.15 vanaf €17,50christianne stotijn, rick stotijn & Joseph BreinlZa 2 november 20.15 vanaf €20LoKHorstKerKconcert Practicum Musicae met werk van o.a. Brahms, chopin en Verhey.Do 31 oktober 17.00 gratis toegang

tHeAtertHeAter ins BLAUDe Veenfabriek: nieuwe Wereld symfonieVr 1 + za 2 november 19.30 €16.50icKamsterdam emio greco | Pieter c. scholten: Double Points VerdiWo 6 november 20.30 €18LeiDse scHoUWBUrgMarc-MarieHuijbregts: FlorissantZa 2 + zo 3 november 20.15 vanaf €10noord nederlands toneel: FelliniDi 5 november 20.15 vanaf €10raymonde de Kuyper & george van Houts: Who’s afraid of george and Mildred?Wo 6 november 20.15 vanaf €10

DiVersenrAAMsteeg2tentoonstelling DA4gAT/m 15 december op do 12.00-2100, vr t/m zo 12-17u €2,50LeiDs WeVersHUisexpositie: Kaartweven, wat is dat eigenlijk?12 oktober t/m 10 november

Charlie Chaplin meets Tony Soprano

Ach... we bekken gewoon lekkerNaast films kijken, kan er ook gedanst worden op het festival, bijvoorbeeld bij de Leidse gypsy-punkband Fat Angel.

Zanger Peter Ramondt. Fat Angel heeft veel soorten muziek ge-speeld. Hoe zit dat?‘We waren iets van veertien toen we begonnen met muziek maken. We zaten in de metal/hardrock hoek. Dat begon ons wel een beetje te vervelen. Het werd blues en rock ‘n roll. Daar kwam wat soul en andere muzieksoorten bij.

‘We zagen vervolgens de New Yorkse gypsy-punkband Gogol

Bordello op Lowlands en dachten: we gaan Balkanmuziek spelen. Een van onze vrienden kreeg toen een ukelele voor zijn verjaardag en vroeg of hij mee kon spelen. Het is heel vrouwelijke muziek. Het no-digt uit tot dansen. Het werkt nog beter met een paar biertjes op na-tuurlijk. We willen de ultieme feest-band worden.’

De titel van jullie ep Party Ex-travaganza laat weinig te raden over. Of zit er een diepere be-tekenis achter een nummer als Sinaasappèl?‘Ach, nee. Dat bekt gewoon lekker.’

Wat was jullie gaafste optreden tot nu toe?‘Werfpop openen was heel vet. Het is natuurlijk je eigen stad, al had-den we graag wat later gespeeld. Vogelpop in Drenthe, ergens in the middle of nowhere, was ook heel gaaf. De vibe was heel goed. Met z’n allen het podium op en feesten maar.

‘We stoppen pas bij totale we-relddominantie natuurlijk. Nee, we willen vooral graag veel spelen. Het liefst ook wat grotere gigs. Noor-derslag en Lowlands zou natuurlijk fantastisch zijn.

‘Maar eigenlijk zijn we niet zo

van het doelen stellen. Groter groeien is fijn maar we laten ons alles maar een beetje overkomen.

‘Het zou mooi zijn als je van muziek kunt leven maar dat is niet heel erg reëel. In januari gaan we de studio in. Dus daar kijken we wel naar uit.’

Fat AngelZaterdag 2 novemberLIFF festivalcafé, Toegang gratis

Het LIFF duurt van 1 tot en met 10 november. Tickets €8 per film. Een passe-partout kost €75.

Orgelvreters maken Marsmuziek

ook een film over de machtsverhou-dingen in Rusland. Daar komt nog bij dat op Mars een vergelijkbare gemeenschap is opgebouwd. Daar voegen zich de ruimtereizigers van aarde dan nog bij… Kortom: het kan geen kwaad om van te voren even te lezen waar het over gaat.’

Hoe maak je muziek voor een stomme film?‘We zijn Aelita gaan bekijken en hebben de Hammonds erbij gezet. We zetten de film regelmatig stil om wat akkoorden en sferen uit te tes-ten. Alleen duurt ie twee uur: zoveel muziek maken in twee maanden is niet te doen. Dus we improviseren en laten ook andere muzikanten er hun eigen draai aan geven.’

Andere muzikanten?‘Dat is onze aanpak: de twee Ham-monds aanvullen met steeds wisse-lende muzikanten. We hebben voor

het optreden in Leiden een drum-mer en een bassist die ook gitaar en pedal steel speelt. Daarnaast is er een violiste die ook klarinet en saxofoon ter hand neemt. ‘We heb-ben nog nooit met ze gespeeld. Deze week gaan we repeteren. Dat wordt nog spannend. Op 20 december spe-len we dan in Tivoli, Utrecht dan weer een “normale” show.’

Je bent ook bekend van rocktrio DeWolff, waarin je ook Hammond speelt. Wat is er zo gaaf aan?‘Pfff, heb je even? Ik kan er de hele dag over praten. Het is een heel me-chanisch apparaat uit de jaren vijftig met tandwielen die je goed in de olie moet zetten. Vergelijk het met een oldtimer. In moderne auto’s kun je nauwelijks nog ergens bij en is veel gecomputeriseerd. Bij een oldtimer

kan je zelf dingen repareren. Dat is bij een Hammond ook zo. Omdat het zo’n mechanisch apparaat is, kun je de sound ook niet namaken met een synthesizer of computer. Het is een instrument met een eigen karakter. Je hoort het ook in zoveel soorten muziek. Van metal tot liftmuziek. Het is verbazingwekkend hoeveel er op de radio langskomt waar Ham-mond in zit. Al is het maar een veeg of een akkoord op de achtergrond.

‘Hij weegt 120 kilo en de verster-ker is ook best zwaar. Als je zo’n instrument steeds vanuit de bus het podium op moet sleuren, wordt de liefde alleen maar groter. Dan krijg je er steeds een sterkere band mee.’

Aelita+orgel Vreten, Leidse Schouwburg 9 november, €15

Het duo Orgel Vreten geeft normaal gesproken stomende op-tredens met vechtende Hammond-orgels. Op het filmfestival bege-leidt de band de eerste Russische sciencefictionfilm ooit: Aelita: Koningin van Mars (1924)

Orgelvreter Robin Piso, kende je Aelita al?‘Nee, maar doordat we er een sound-track voor hebben geschreven ken ik de film nu door en door. Het ziet er heel goed uit, iets anders dan je ge-wend bent. Het was voor die tijd een heel vooruitstrevende film. De de-cors zijn groots en de kostuums heel gedetailleerd. Het is een stomme film, dus je hebt geen houvast aan de stemmen van de personages. Dat maakt het niet al te eenvoudig om te snappen wie nu wie precies is. Dan gaat er ook nog iemand dood en ver-momt een ander zich als die over-ledene. Behalve sciencefiction is het

Aelita: Koningin van Mars is de eerste Russische sciencefictionfilm ooit.

Orgel Vreten, met Robin Piso (links) en Thijs Schrijnemakers.

31 oktober 2013 · Mare 11

Cultuur Agenda

‘De jongsten moeten schoonmaken’

Huis: ‘Huize Tippelzone’, Kaiserstraat 22cBewoners: 20Kamer: 10m2 Betaalt: 275 euro

Wat klein hier.‘Ik ben de nieuwste in huis en woon hier sinds begin september. Iedereen die bij ons nieuw is, komt in de kleinste kamer terecht. Ik heb het eigenlijk nooit opge-meten, maar ik gok erop dat het tien vierkante meter is.

‘Het verven ga ik wel doen als ik naar een grotere kamer ga. Er zijn een paar mensen in huis die ook rustig aan het zoeken zijn naar iets nieuws. Het is wachten tot ik kan doorverhuizen.’

Heb je wat aan de inrichting gedaan?‘Nee, niks. De hoogslaper stond er al. Mijn huisgenoten hebben allemaal een mooie ingebouwde. Die heb ik helaas

niet. De vorige bewoner heeft ook nog een kast gebouwd. Van een huisgenoot kon ik nog een oude koelkast krijgen.

‘Het enige dat ik hier van mezelf heb staan, zijn een bureaustoel, een uit-schuifbaar tafeltje en mijn televisie.’

Echt luxe is het niet. Mis je niks?‘Thuis heb ik een grote bank staan. Toen ik hier kwam heeft de oud-bewoner een kleine bankje laten staan. Die heb ik maar overgenomen. Als ik doorschuif, komt de grote bank er zeker.’

Is het je eerste kamer in Leiden?‘Dit jaar ben ik ingeloot voor genees-kunde in Leiden. Hiervoor heb ik in Groningen bewegingswetenschappen gestudeerd. Ik kom uit Deventer. Dus ik had echt een kamer nodig. Het reizen was niet te doen geweest. Het was mijn derde keer hospiteren. Precies op tijd.’

Wat vind je ervan om met zoveel mensen in huis te wonen?‘Het is leuk hoor. Met twintig huisgeno-ten is er altijd wel iemand met wie je een praatje kan maken.

‘We chillen voornamelijk bij elkaar op de kamer. We hebben ook een fu-sie, maar die gebruiken we meestal ’s avonds. Er hangt ook een beamer en kunnen we met z’n allen een film kijken.’

Maar nooit last van je huisgenoten?‘Ze zijn eens ’s avonds naar binnen ge-komen toen ik lag te slapen. Maar het is niet zo dat ik mijn deur op slot moet doen, omdat ze iedere nacht aan mijn bed staan.’

Hebben jullie een actief huis?‘Ja we zijn redelijk actief. We hebben ie-dere dinsdag huiseten. En we gaan ook met elkaar uit, maar dat is niet verplicht

of zo. Iedereen kijkt wel of hij dan mee kan. Het is heel relaxed. Dat vind ik ook prettig’

Heb je als nieuweling nog taken in huis?‘Ja, maar dat valt reuze mee. We moeten met de vijf jongsten in huis het glas en het vuil wegbrengen.

‘Ook moeten we genoeg schoon-maakspullen in huis halen. Maar dat is allemaal goed te doen.’

Zijn er nog andere kosten naast de huur?‘Ja, we betalen ook €24 per maand aan de huisrekening. Daar kopen we de dan de schoonmaakspullen.’

En dan gaan jullie lekker poetsen?‘Nee, dan huren we een schoonmaak-ster in.’

Door SyBrEn EppInga

Bolwerkers

Foto Taco van der Eb

Michel Cronie (20), geneeskundestudent

B. I. y. p. Day

na Casual Friday, Warmetruiendag en Bring your Kids To Work Day is er iets nieuws bedacht om afgestudeerde werkenden uit de dagelijkse sleur van slappe koffie (en bijhorende, zo mo-gelijk nog slappere roddels), clip on-dassen en urenlange Q-Music-horror te krijgen: Bring In your parents Day.

Dat zou een wereldwijd event moe-ten worden, uit de grond gestampt door de without a doubt stierverveel-de mensen van LinkedIn, die vinden dat ouders ‘een waardevol onderdeel kunnen uitmaken van het professio-nele netwerk van hun kinderen’. Het is de bedoeling dat volgende week donderdag werknemers everywhere hun moeder en/of vader mee naar het werk nemen, zodat ouders “zich in staat stellen een beter beeld te vormen van wat hun kinderen precies doen, zodat ze hen optimaal kunnen ondersteunen’.

Want daar wringt blijkbaar net het schoentje. Een derde van de ouders in nederland heeft namelijk geen flauw idee van wat hun kinderen eigenlijk precies voor baan hebben. De top 10 van de door hen minst begrepen ba-nen wordt aangevoerd door actuaris-sen, UI designers en sales executives. En eerlijk waar: ik heb ook amper een idee wat die mensen doen.

Maar het onbegrip - zeker bij ou-ders - begint al aan de universiteit. Zelf heb ik twee bachelors op zak: literatuurwetenschap en sociolo-gie. Met zo’n curriculum wordt de op vlak van ongemakkelijkheid alom gevreesde ‘En, wanneer krijg jij nou eens eindelijk een vriendje?’-vraag op familiefeestjes genadeloos van de eerste plek verstoten door ‘En wat is dat nou eigenlijk, sociologie?’ en/of ‘Maar wat word je dan, met zo’n di-ploma literatuurwetenschap?’

op die eerste volgen doorgaans bij wijze van antwoord alleen maar wat gehakkelde onsamenhangende zinnen over ‘de samenleving enzo’ van mijn kant. gevolgd door pijnlijk duidelijke blikken van verwarring en onbegrip, en hier en daar wat hoofd-schuddend gebrom over ‘daar zoveel collegegeld voor betalen’. Literatuur-wetenschap is al iets duidelijker, hoe-wel iedereen er uiteindelijk gewoon van uitgaat dat ik vier jaar lang boe-ken moest lezen, spelling en gramma-tica moest leren en de hele opleiding een soort bootcamp vormde om de volgende J. K. rowling te worden.

nu volg ik de master – even diep ademhalen – comparativeliterature-andliterarytheory, wat ook echt dikke pret is om aan je 89-jarige bezorgde grootmoeder uit te moeten leggen. al vijf jaar aan het studeren in dat o zo verre nederland en dan eindig ik vast alsnog in een kartonnen doos. Van een boekhandel. Met moeilijke woorden op waarvan ik dan, dat dan weer wel, weet wat ze betekenen. oh ironie.

Ik hoor het over een paar jaar al door de gangen schallen van het be-jaardentehuis, stampvol grootouders van mensen met lekker duidelijke be-roepen als dokter en advocaat: ‘Help, mijn kleindochter is een comparative literary theorist!’

TaLITHa DEHaEnE

12 Mare · 31 oktober 2013

Kamervragen

Bandirah