MAPAS SONOROS......Os arquivos sonoros son

unha fonte importante de

información cultural, igual que os libros,

documentos ou vídeos

Un lugar como espazo habitado e cargado de significado, como espazo de identidade, relacional e histórico, está construído de memoria, e unha importante parte desa

memoria, xa sexa individual ou colectiva, é o resultado da nosa escoita.

Cada contorna e cada situación - pero tamén cada acto e cada instante -, están vinculados inexorablemente a uns sons concretos que os caracterizan e identifícanos, ou os individualizan, fronte ás acústicas doutros espazos e contextos.

O son que nos rodea, que nos acompaña e que producimos consciente ou

inconscientemente converteuse así nunha información e nun material cada vez máis relevante para a creación artística, a antropoloxía, a filosofía, a arquitectura, o urbanismo, a ecoloxía, a historia, a psicoloxía... Neste contexto os mapas sonoros que ofrece

Escoitar.org propoñen unha dobre estratexia: por un lado asumir a complexidade sonora dos lugares comprendendo deste xeito en que medida o son pode informarnos dun lugar, e

por outra elaborar novas formas de coñecemento e de expresión que eviten o silencio e a frontalidade propias doutras vías de achegamento á realidade. Permitir outras cartografías sensibles é un dos obxectivos deste tipo de Mapas Sonoros.

Un arquivo sonoro en formato mapa interactivo (como o que aquí se ofrece) representa unha posibilidade para usos sociais, políticos, e ata de entretemento, pero é no ámbito educativo e cultural onde o seu valor increméntase, xa que eses sons caracterizan a nosa vida cotiá, elemento que conforma parte da

nosa identidade e diferénciannos doutras culturas.

coñecer os

lugares a través

dos seus sons

Algunhas cuestións que

respostan estes mapas

¿A que soa esta vila/cidade/lugar?

Existen sons neste lugar que os seus habitantes identifiquen como propios?

É “- - - - - - -” un lugar ruidoso?

Queres dar un Paseo Sonoro por este lugar?

Pódese escoitar o son deste lugar no google Google-Maps?

Que é unha postal sonora dun lugar?A que soa este pobo/cidade/lugar?

O olvido histórico da orella e as súas consecuenciasA obsesión occidental por favorecer os aspectos visuais da cultura provocou o menosprezo doutras capacidades

perceptivas, como o oído, relegando a un segundo plano aquelas experiencias existenciais consideradas menos significativas, en boa parte, polo seu carácter efémero. No

século XX asistimos un crecente interese polo fenómeno sonoro máis alá da música e da física acústica en que os

sons medioambientais se revelan como un interesante obxecto de estudo interdisciplinario (antropoloxía, ecoloxía sonora, bioacústica, ciencias cognitivas, arquitectura,

enxeñaría, creación artística...).

Ben sexan naturais ou unha construción produto do funcionamento das sociedades modernas, os sons que nos rodean forman parte inevitable das nosas vidas e da

nosa memoria colectiva, presentándose como un material inestimable para a comprensión das culturas e as

sociedades que os producen, utilízanos ou percíbenos.

Por esta razón, a actitude cara ao son dun lugar non só debe ser positiva, se non que se debe estudar para identificar aqueles compoñentes que merecen a pena conservar, ou, incluso, restaurar.

O son e a súa importancia culturalA primeira relación que os seres humanos temos co mundo é a través do noso oído: os

primeiros estímulos chegan da voz da nosa nai, o seu líquido amniótico amplifica os sons do exterior e deste proceso xorden os primeiros vínculos afectivos. Non temos pálpebras nos oídos, é dicir, non podemos deixar de escoitar de forma mecánica, (coma si podemos deixar de ver), é

por iso que estamos abocados a escoitar e a nosa orella traballa día e noite durante toda nosa a vida; sempre escoitamos, incluso cando durmimos. Para dar voltas e reviravoltas, e segundo

moitos estudos, as últimas células que se dan de baixa do noso corpo cando expiramos son as do oído. Por todo iso nacemos escoitando, vivimos escoitando e morremos escoitando.

Pero... Por que sendo a orella un órgano tan importante na nosa vida foi sempre relegada a un segundo plano?, Por que existe unha hexemonía tan marcada entre o ollo e a orella?, Por que os

libros de historia non inclúen un CD de audio cos sons e paisaxes sonoras do lugar que relatan?, Seica non é de sentido común que unha gravación dunha praza senlleira do lugar que

habitamos, realizada en 1920 achegaría moitas pistas de como eran os nosos maiores?. Por que estas gravacións non se fixeron a pesar de que naqueles anos xa existía unha tecnoloxía que o permitía (como a fotografía)?.

Así, os mapas sonoros que ofrece Escoitar.org ofrecen unha

oportunidade para reparar este olvido histórico, resolven este agravio,

esta relación xerárquica entre a vista e o oído. Permiten conservar

algúns dos sons importantes do lugar, poñelos en valor rescatando a

memoria acústica dos espazos e, ao mesmo tempo, ofrecendo a

posibilidade de configurar un arquivo sonoro do lugar público e

universalmente accesible. Abren unha porta ao mundo para coñecer a

identidade do lugar.

Os ruídos axítannos e ao mesmo tempo establecen vínculos invisibles. Certos sons incrústanse na nosa memoria, vincúlannos ao territorio, configuran a "paisaxe sonora" de cada lugar e de cada momento. O traballo que ofrece Escoitar serve para falar de sons significantes, da enerxía resoante que nos acompaña, dos fitos acústicos dos lugares. Da escoita como forma de coñecemento e representación.

O concepto de "Paisaxe Sonora" foi definido por Raymond Murray Schafer a finais dos 60s, como composición "Universal" da que todos somos compositores. Foi el quen propuxo

"empecemos a escoitar o ruído", e motivou a escoitar o mundo coma se fose unha composición. A Paisaxe Sonora quedou así definido como a contorna sonora concreto dun lugar real

determinado, e é intrinsecamente local e específico a cada lugar. No seu libro "A Sintonía do Mundo" Schafer formaliza a terminología das paisaxes sonoras que concibiu durante os seus estudos de campo co World Soundscape Project (WSP). Así, aos sons de fondo definiunos

como keynotes (tónica, en música), en analogía coa música, onde a tónica identifica a tonalidade fundamental dunha composición ao redor da cal se modula a música. Aos sons en primeiro plano

(feitos para chamar a atención) chamounos sinais acústicos. Os sons que son particularmente queridos por unha comunidade e os seus visitantes son chamados soundmarks (marcas de son). Os exemplos naturais deste último caso son as cataratas, os rios,algunha montaña con eco

especial, etc., mentres que os exemplos culturais inclúen campás distintivas e o son das actividades tradicionais.

A terminoloxía de Schafer axuda a expresar a idea de que o son dunha

localidade particular (as súas keynotes, sinais e marcas de son) poden

(como a arquitectura local ou outras marcas culturais) expresar a

identidade dunha comunidade de tal xeito que os asentamentos poden

ser recoñecidos e caracterizados pola súa paisaxe sonora. Así, os mapas

sonoros que ofrece Escoitar.org recollen estes sons de pertenza non só

para facelos públicos facilitando o seu escoita a través da rede ou de

oficinas de turismo locais, senón para implementar ao mesmo tempo

unha ferramenta que permita incorporar novos sons a ese mapa

identitario, un sistema que permita que os oíntes (a cidadanía) poida

participar na configuración deste mapa sonoro.

As paisaxes sonoras bríndannos a oportunidade de coñecer os lugares a través dos sons que xeran. Cada lugar posúe o seu propio carácter acústico, unha identidade acústica marcada e diferenciadora

Auralidade é o estudo

das sociedades a través do

seu imaxinario

sonoro

PAISAXE SONORA E AURALIDADE

Os Mapas Sonoros funcionan como unha páxina Web que contén un mapa da zona en alta resolución (utiliza en motor de Google-Maps) e que permite niveis de

zoom importantes (ata 100 metros de altura). Sobre ese mapa (terrestre, político ou satelital, todas estas opcións están dispoñibles), superpóñense capas de información

totalmente adaptadas ás necesidades do lugar. As capas que habitualmente se utilizan son:

*Unha listaxe de todos os sons que contén o mapa (cada descrición curta do son funciona como un link para ver o son geolocalizado no mapa e escoitalo.

*Unha capa de información corporativa ou “Acerca de”, para informar sobre o mapa.*Unha capa que funciona como “lenda do mapa” para coñecer que tipo de sons

respresenta cada icona sobre o mapa.*Os propios sons xeolocalizados (colocados no lugar exacto no que foron

gravados e escoitados)

É posible navegar por todos estes sons, escoitalos, descargalos, subir novos sons, buscalos polos seus características (paxaros, sons industriais, sináis acústicas, sons naturais, sons humanos, etc.), escoitar un podcast con estes sons, coma se dunha radio tratásese. Tamén é posible construír este mapa sobre unha pantalla táctil, montada nunha peana de aceiro e colocala nunha oficina de turismo, nun concello, nun museo, este sistema permitirá tocar coas mans o mapa, movelo, facer zoom sobre os sons e escoitalos a través duns cascos.

Para coñecer a dinámica e funcionamento deste tipo de mapas visitar a seguinte Web (Mapa

Sonoro de Vigo):

http://ouvirmos.escoitar.org

Ou ver o seguinte video (captura en movemento dunha pantalla navegando

polo mapa):

http://vimeo.com/9293540

COMO FUNCIONAN OS MAPAS?

A produciónFases da produción dun Mapa Sonoro

fase 1 fase 2 fase finalA produciónFases da produción dun Mapa Sonoro

1Traballos de prospección(traballo de investigación en hemerotecas e arquivos locais para localizar sons de pertenza)

1Gravación de sons (aproximadamente 40 paisaxes sonoras)

1Optimización do sistema cos contidos (sons) xa procesados e xeolocalizados no mapa

A produciónFases da produción dun Mapa Sonoro

2Entrevistas a pé de rúa para coñecer de primeira man o imaxinario sonoro dos habitantes

2Procesado e masterizado dos sons. Consulta á cidadanía sobre os sons e o seu significado cultural

2Publicación e posta en marcha do mapa sonoro

A produciónFases da produción dun Mapa Sonoro

3Localización de informantes e axentes locais con profundo coñecemento sobre a historia sonora do lugar

3Carga dos sons no mapa coa súa respectiva documentación fotográfica, técnica e relato histórico

3Accións públicas e presentación en prensa do proxecto

Software utilizado para a construcción do sistema/mapaPara este proxecto Escoitar.org programou desde cero a aplicación que permitirá realizar os mapas sonoros geolocalizados, publicando esta aplicación na comunidade internacional cunha licenza GPL. foi creada na contorna de programación Java en combinación coa API de Google (permite xeolocalizar contidos multimedia sobre os mapas públicos de Google-Maps). Para o desenvolvemento do software investíronse varios meses de traballo coa experiencia de varios programadores de talla internacional.

Equipos de gravación utilizadosEscoitar.org utiliza equipos de gravación profesionais (micrófonos binaurais, equipos para ambisonía, gravadoras portátiles profesionais, pértigas, zepelines e sistemas anti-vento, etc.) así como todos os sistemas necesarios para pór en marcha o mapa sonoro. Encárgase tamén de provocar as dinámicas necesarias e os contidos xerais (contextuales e tecnolóxicos), así como a información que o fagan posible. Para os traballos de prospección/localización de sons abriranse unha serie de colaboracións directas con historiadores locais e outros axentes que poden achegar importantes datos sobre a historia sonora do lugar.

Como se constrúen os orzamentos

Elaborar un mapa sonoro dun lugar con sons propios dese espazo, aqueles que definen a súa identidade e carácter acústico require, aproximadamente, un mes e medio de traballo (despois dos traballos de prospección). Eses sons de pertenza e paisaxes sonoras típicas do lugar serán localizados a través dun traballo de prospección dun musicólogo e un antropólogo. Unha vez localizados e consensuados cos axentes do lugar procederase ao seu gravado, procesado e xeolocalización no mapa público.

O orzamento constrúese en base a:A) Traballos de prospección para localizar estes sons (entrevistas a pé de rúa, con axentes

locais ou investigación en arquivos locais por antropólogos e misicólogos).B) Gravación e proceso destas paisaxes sonoras (Aproxx. 40 gravacións). Escoitar.org

achega todos os equipos de grabación profesionais (micrófonos binaurais, equipos para ambisonía, gravadoras portátiles profesionais, pértigas, zepelines e sistemas anti-vento, etc.)C) Construción do sistema Web en formato “mapa interactivo”.

D) Posta en marcha e presentación pública do sistema (xestión de dominios, hosting e formación dalgún axente local para o mantemento e actualización do mapa con novos sons).

En relación á documentación do proxecto, proponse a creación de documentación

especial para acompañar ao proxecto e presentalo en sociedade. Trípticos, carteis. O equipo Escoitar.org pode encargarse deste apartado (non incluído neste orzamento). Tamén se propón a publicación en formato libro/CD que non só relate o proceso de

construción do mapa sonoro, senón que conteña un CD Audio cos sons do mapa. Este libro será testemuña de todo o proceso e poderanse invitar a artistas sonoros ou intelectuais

relacionados con escóitaa para escribir textos sobre o tema.

O mapa sonoro pode presentarse e mostrarse tanto en formato Web como

en pantalla táctil (punto de

información interactivo modo

Quiosco), como se pode ver na foto de

abaixo.

Pódense combinar ambos os sistemas

e ata facer montaxes

interactivas de gran tamaño combinando pantalla táctil sobre

peana (como interface) e

proxección sobre parede ou sobre

edificio.

Acerca de Escoitar.orgEscoitar.org é un grupo de activistas sonoros que traballan na posta en valor

da experiencia acústica (denostada historicamente en favor da visual).

O seu principal obxectivo é o fomento e a promoción do fenómeno sonoro e a escóita activa (son promotores en España da corrente Estudos Aurais). Entre outras actividades traballa na conservación da memoria sonora, a posta en valor do patrimonio cultural inmaterial, o fomento da participación dos oíntes na configuración do patrimonio sonoro e os traballos de campo, rexistro e contextualización dos sons ambientais do país.

Actualmente traballa en varios proxectos, algúns deles no contexto de Galicia (Fonotopías de Galicia. Gravación de sons en perigo de extinción) ou o deseño dun mapa sonoro de Galicia público e universalmente accesible.

Co-editores de proxectos como Artesonoro.org, Mediateletipos.net ou noTours.org, presentaron os seus proxectos en México (Fonoteca Nacional), Holanda (Interference), Alemaña (ZKM), Italia (Academia das Artes), EEUU (ArtBasel) ou en espazos peninsulares como Matadero-Madrid, Medialab-Prado, Laboral, Artium, CGAC, MARCO, Bòlit Girona ou Casa Encendida.

noTours, o sistema de audioguías de Escoitar.org (coas súas dúas versións, as de interior e as de exterior -gps+brúxula dixital-) foron utilizadas en países como Estonia, Rumanía, Portugal e Francia, e en espazos da península como El Retiro de Madrid ou a Bienal de Arte Contemporáneo de Pontevedra.

Son responsables do portal de Arte Sonora Artesonoro.org e da publicación Mediateletipos.net

Forman parte do Centro de Creación Experimental de Cuenca

A súa cara empresarial (Escoitando.org) ofrece este produtos. 986 135496 / 678 507673 (Chiu L.)

Escultura Escoitadora de Escoitar.org na Facultade de Belas Artes de Cuenca (decembro 2009)

algunhas

intervencións de

Escoitar.org

fomentando e promocionando a escoita activa...

______________________

______________________

______________________