manual de djudezmo

100
Notas gramaticales Djudeo-espanyol para castellanohablantes Avram Gamliel Rachel Bortnick

Upload: nathanael-hekal

Post on 25-Nov-2015

262 views

Category:

Documents


16 download

TRANSCRIPT

  • Notas gramaticalesDjudeo-espanyolpara castellanohablantes

    Avram GamlielRachel Bortnick

  • ESKRITURA DEL DJUDEO-ESPANYOL

    El sistema de escritura de la publicacin emblemtica Aki Yerushalayim fundada y dirigida por MosheShaul desde Jerusalem ha sido una inicitiva que permiti comunicarse en judeoespaol con un sistema deescritura simple y accesible para el comn de la gente inclusive usando una computadora con un tecladotradicional o nacionalizado por pas usando el alfabtcio romnico (letras desde la A hasta la Z).

    Este sistema fue y es muy discutido ya que tira por tierra los sistemas acadmicos e histricos de la escritura,sin embargo, debe balancearse este 'sacrificio acadmico' por la posibilidad de mantener viva una lengua quede otra forma posiblemente estuviera an ms en riesgo de desaparecer.

    NO SE USA Q, W, C (excepto en en nombres propios). La X solo para palabras como exodus, exilo, etc. Para el sonido de la 'C' que si suena como (s) se usa la S, y si suena como (k) se usa la K. Y es solamente consonante (yerno, yorar, etc.); no se usa sola. Se usa I para el conjuntivo ( "y" en Castellano), no se usa nunca en este caso la Y. Respecto de los sonidos del alfabeto exponemos algunos ejemplos:

    A - AlbertB - BaruhCH - CHarlie (en Ingls)D - DavidDJ - Joe (en Ingls)E - EsterF - FrankoG - GalantiH - HayimI - IsaacJ - Jacques (en Francs)K - CadenL - LeonM - MiriamN - NejamaO - OroP - PolaR - RosaS - SalamonSH - SHamuelT - TuviU - UrielV - VitaliY - YavuzZ - Zakuto

    Ejemplos de palabras: alhad (Domingo)djugeves (jueves)kaza (casa)kuando (cuando)tu i yo (tu y yo)meldar (leer)eskrivir (escribir)

  • En la actualidad, el judeoespaol se escribe comnmente con el alfabeto latino, especialmente en Turqua.Sin embargo, algunas comunidades todava lo escriben usando caracteres aljamiados (alfabeto hebreo deltipo rashi), prctica que era muy comn y posiblemente universal hasta el siglo XIX. Aunque los alfabetosgriego y cirlico se emplearon en el pasado para el judeoespaol, hoy da estn en desuso.

    Tras la dramtica prdida que para las comunidades sefardes europeas (particularmente las balcnicas)signific la Segunda Guerra Mundial, la mayor parte de los hablantes de judeoespaol eran judos turcos.De ah la importancia que tiene el uso de su alfabeto, que por la coincidencia en la existencia de sonidosestandarizados subsana de manera muy eficiente la fontica del judeoespaol:

    - [ ] "Ch" espaola: Mu o 'Mucho' - [ ] "Sh" inglesa: Bu kar 'Buscar'

    Y - [j] "i" semiconsonante o semivocal: Cidyo 'Judo'J - [ ] "J" francesa: Fijo 'Hijo'NY - [ ] "" espaola: Kunyada 'Cuada'H - [h] "H" aspirada espaola: Haber 'Socio'

  • PREZENTE DEL INDIKATIVO DE LOS VERBOS SER I ESTAR

    SER: se uza para kualidades intrinsikas, para identifiar, para la ora, los dias, etc...

    Egzemplos: Yo se la ija de Yusef i Sara, tu ken sos? El es profesor. Oy es martes. Son las ocho. Mozotrossemos amigos, djudyos, sefaradim, ...)

    Yo se/so Tu sos El/Eya es

    Mozotros semos Vozotros sosh Eyos/Eyas son

    Refranes:1. Dime kon ken vas, te dire ken sos. 2. La pasensya es pan i sensya.

    ESTAR: se uza para lugares

    Egzemplos: Yo esto aki. Ande estas tu? Estamoz en kaza. Para kondisyones temporales i deskriptivas: Est kansada/ kansado. Estamos en pies/asentados. Oy estkalor/friyo. Tanbien komo verbo ogziliaryo para konjugar el tiempo progresivo: Yo esto eskriviendo. Vozotros estashmeldando.

    Yo est Tu ests El/Eya est

    Mozotros estamos Vozotros estsh Eyos/Eyas estn

    Dichas idiomatikas: 1. Estar en buenas kon alguno.2. Estar para ... Est para salir. Unos dizen "est por salir".

    LOS DOS TYEMPOS PASADOS DE LOS VERBOS SER I ESTAR

    SER

    Pasado Imperfekto

    Yo era Tu eras El/Eya era

    Mozotros eramos Vozotros erash Eyos/Eyas eran

  • Pasado Simple

    Yo fui Tu fuites El/Eya fue

    Mozotros fuimos Vozotros Fuitesh Eyos/Eyas fueron

    Egzemplos: Eya era muy ermoza kuando era manseva. Antes de la gerra eran rikos. El fuego grande deSalonik fue en 1917.

    ESTAR

    Pasado Imperfekto

    Yo estava Tu estavas El/Eya estava

    Mozotros estavamos Vozotros estavash Eyos/Eyas estavan

    Pasado Simple

    Yo estuve/estuvi Tu estuvites El/Eya estuvo

    Mozotros estuvimos Vozotros estuvitesh Eyos/Eyas estuvyeron

    Egzemplos: Ande estavash kuando vos telefoni ayer? Estavamos en la guerta; no sintimos el telefon. Elmarido de mi amiga estuvo muy dezrepozado, ma agora ya esta mijor.

  • TENER

    Prezente

    Yo tengo Tu tienes/tyenes El/Eya tiene/tyene

    Mozotros tenemos Vozotros tenesh Eyos/Eyas tienen

    Egzemplo: En la Agada de Pesah esta eskrito "....Todo el ke tyene ambre, venga i koma. Todo el ke tyenede menester, venga i paskue...."Refran: Kon el chapeyo ke tengo, digo bonjur.

    Pasado Simple

    Yo tuvi/tuve Tu tuvites El/Eya tuvo

    Mozotros tuvimos Vozotros tuvitesh Eyos/Eyas tuvieron/tuvyeron

    Egzemplos: Anoche, tuvimos musafires (invitados) en kaza.

    Pasado imperfekto

    Yo tenia/teniya Tu tenias/teniyas El/Eya tenia/teniya

    Mozotros teniamos/teniyamos Vozotros teniash/teniyash Eyos/Eyas tenian

    Refran: Todo teniya Moshiko, sarna i sarampyon le manko!

    Prezente del Subjontivo

    Yo ke tenga Tu ke tengas El/Eya ke tenga

    Mozotros ke tengamos Vozotros ke tengsh Eyos/Eyas ke tengan

    Egzemplo: Auguro - Vidas largas ke tengash i tengamos.

  • Imperativo

    TenTene

    Egzemplos: Ten un poko de paras ensima. "Ten kargo!". Ten un poko de pasensya.

    Partisipio

    Tenido

    Egzemplo: "Ave tenido problemas kon mi komputadora."

    Perifrasis con Tener

    Tener ambreTener sedTener kalorTener kaenturaTener friyoTener razonTener kargoTen kargo! (Ten cuidado)Tener kargo de... (Tener cuidado de) Tener el uzo de... (Tener la costumbre de) Tener pasensiaTener menester (necesitar)

    TIEMPOS KOMPOZADOS

    TENER se emplea tanbien komo verbo augziliario para azer tiempos kompozados.

    Yo no tengo visto este filmo (Yo no he visto -nunca- esa pelcula).Ntese que "Yo no ave visto este filmo" significa Yo no he visto -an- esa pelcula y que hay ciertaintencin de verla.En el pasado kompozado: "Yo no tenia visto este filmo", es mas o menos lo mezmo de "Yo no avia visto estefilmo".

  • AVER

    Es un verbo especial que se usa de dos maneras:

    1. En tercera persona solamente:

    Prezente

    Ay (Hay)

    Egzemplo: En Dallas ay dos universitas grandes.

    Pasado Simple

    Uvo (Hubo)

    Egzemplo: Ayer uvo un aksidente de otomobil en este lugar.

    Pasado imperfekto

    Aviya (Haba)

    Egzemplo: Ayer aviya muncha djente en el sinema.

    Ntese:

    1. AVIYA es ms usado que UVO. 2. AVIYA puede significar tambin Sola haber

    Futuro simple

    Avra (Habr)

    Egzemplo: Amanyana avra una konferensya en la universita.

    Futuro

    Va aver (Va a haber)

    Egzemplo: En invyerno va aver muncha luvya.

  • 2. Auxiliar

    En este caso va seguido del participio:

    A. No lo ave eskapado dayinda = No lo he terminado an.

    Ave Aves Ave

    Avemos Avesh Aven

    B. El filmo ya aviya empesado kuando arivimos. = La pelcula ya haba empezado cuando llegamos.

    Aviya Aviyas Aviya

    Aaviyamos Aviyash Aviyan

  • EGZEMPLOS DE BYERVOS KE SON DIFERENTES DEL ESPANYOL

    La kestion de la J

    abajo ABASHObajar ABASHARberenjena BERENDJENAdejar DESHARembajada EMBASADAembajador EMBASADORjabn SHAVONjarro DJARROjuego DJOGOjueves DJUGEVESpajaro PASHAR (nota el aksento)

    Pronunsasion de la "J" en los biervos sigyentes es komo la de Jacques en fransez:

    IJAMUJERVIEJOVIEJESOJO

    La kestion de la Z o S

    Abrazar ABRASARabrazo ABRASObesar BEZARbesos BEZOScabeza KAVESAcasa KAZAcocer KOZERcosa KOZAcoser KUZIRdecir DIZIRempezar EMPESARmanzana MANSANA

    La kestion de la B o V

    abrir AVRIRarriba ARIVAbarba BARVAbeber BEVERbobo/a BOVO/Acaballo KAVAYOrecibir RESIVIRvivir BIVIR

  • Byervos ke se paresen al espanyol, ma tienen sinyifikasion diferente en Ladino

    ABOKAR InclinarAKANTONAR Ponerse en una esquinaEMBARASADO/DA 1. sucio, desordenado 2. avergonzadoENKANTADO/DA asombradoKOMADRE parteraMERKADO compradoUZARSE, SER UZADO/DA A SolerUZO Hbito, costumbre

    Otros byervos

    ac AKIadelante ADELANTREdentro ALYENTROso/a ESTO/Acorto KURTOciudad SIVDAD

  • VERBOS

    1. (ar) KANTAR, ASENTAR2. (er) TENER, KOMER3. (ir) DURMIR, DIZIR

    KANTAR

    Prezente

    Yo kantoTu kantasEl/eya kanta

    Mozotros kantamosVozotros kantash Eyos/eyas kantan

    Imperativo

    Kanta (s.)Kant (pl.)

    ASENTAR/ASENTARSE

    Prezente

    Yo me asentoTu te asentasEl/eya se asenta

    Mozotros mos asentamosVozotros vos asentashEyos/eyas se asentan

    Imperativo

    Asenta/asentat (s.)Asent/asentavos (pl.)

    KOMER

    Prezente

    Yo KomoTu komesEl/eya kome

    Mozotros komemosVozotros komeshEyos/eyas komen

  • Imperativo

    Kome (s.)Kom (pl.)

    DURMIR

    Prezente

    Yo durmoTu durmesEl/eya durme

    Mozotros durmimos/dormimosVozotros durmish/dormishEyos/eyas durmen/dormen

    Imperativo

    Durme (s.)Durm (pl.)

    DIZIR

    Prezente

    Yo DigoTu dizesEl/eya dize

    Mozotros dizimosVozotros dizishEyos/eyas dizen

    Imperativo

    Di (s.)Diz (pl.)

    OTROS VERBOS

    BENDIZIRBEVERDARMATARMUCHIGAR (Incrementar)VINIRVISTIR

  • FRAGUAR/FRAGUARSE

    Construir, lo kontraryo es derrokar/se

    Indikativo

    Prezente

    Yo fraguo Tu fraguas El/Eya fragua

    Mozotros fraguamos Vozotros fraguash Eyos/Eyas fraguan

    Egzemplos:1. Kuando te fraguas una kaza, te salen munchos gastes. 2. Todo lo ke fraguan oy, no siempre es mijor de lo ke aziyan antes.

    Pasado Simple

    Yo frag Tu fraguates El/Eya fragu

    Mozotros fragmos Vozotros fraguatesh Eyos/Eyas fraguaron

    Egzemplos:1. Frag unas kazikas de papel en djugando kon mi'rmaniko, i era el ke me las derrokava syempre. 2. Las urmigas, fraguaron debasho la tierra unos pasajes ke ni puide kreyerme.

    Pasado Imperfekto

    Yo fraguava Tu fraguavas El/Eya fraguava

    Mozotros fraguavamos Vozotros fraguavash Eyos/Eyas fraguavan

    Egzemplos:1. Las piramidas, se fraguavan en pasandosen los planos de padre a ijo. 2. Mos fraguavash lo mizmo, ke vos fraguatesh vozotros?

  • Subjontivo

    Prezente

    Ke yo frage Ke tu frages Ke el/eya frage

    Ke mozotros fragemos Ke vozotros fragesh Ke eyos/eyas fragen

    Egzemplos:1. No kijites ke te frage un sityo en Internet?2. El padre le disho a su ijo ke se kazava: "Lo mijor va ser, ke te fragemos una kaza para ti i tunovya i kuando tendras mos pagas lo ke te emprestimos, El Dyo es grande"!

    Imperfekto

    Yo fraguariya Tu fraguariyas El/eya fraguariya

    Mozotros fraguariyamos Vozotros fraguariyash Eyos/eyas fraguariyan

    Egzemplos:1. No seriya mas barato si el empyegado mos fraguariya una pare(d) entre las 2 entradas. 2. Si el motor del oto mos aze problemas, lo fraguariyamos i mos kedaria el oto, kaje muevo por otros 5 anyos.

    Futuro

    Yo fraguar Tu fraguars El/eya fraguar

    Mozotros fraguaremos Vozotros fraguaresh Eyos/eyas fraguarn

    Egzemplos:1. Ke dizes? Metemos todo muevo o fraguaremos ensima de lo ke tenemos? 2. Fraguaremos debasho, una kamareta de los chikos para ke puedan djugar ayi.

    Imperativo

    Fragua, no frages Fragu/fragud, no fragesh

    Egzemplo:No fragesh sin pensar, fragud kon planos

  • Partisipyo

    Prezente

    Fraguando

    Egzemplo:Tenyendo los planos en frente de eyos, en fraguando , ya lo vyeron ke avian ganado muncho tyempo.

    Pasado

    Fraguado/a

    Egzemplo:El palasyo del Sultan se lo aviyan fraguado al lado del riyo.

    Refranes:1. Fraguando , mas vale la kalida ke la kantida.2. Avagar, avagar el pasharo se fragua su nido.

    Notas

    1. Todos los kavsos de la "", "", se pronosyan 2. Los aksentos de enriva komo: "", "", "", "", "", "", "", "", "", "", mos amostran ke esta letra esla ke tyene el aksento.

  • DAR/DARSE

    Kontraryo de tomar/se (coger)

    Indikativo

    Prezente

    Yo do Tu das El/Eya da

    Mozotros damos Vozotros dash Eyos/Eyas dan

    Egzemplos:1. El ke me da la repuesta djusta, le do una medalya de oro. 2. Si tenemos, vos damos I si tenesh mos dash

    Pasado Simple

    Yo di Tu dates El/Eya dyo

    Mozotros dimos Vozotros datesh Eyos/Eyas daron

    Egzemplos:1. Al povereto, ya le di tanto ke puide para ke se vayga a merkar un kafiko kon un sanduich. 2. Ya les dates lo ke les reviene?

    Pasado Imperfekto

    Yo dava Tu davas El/Eya dava

    Mozotros davamos Vozotros davash Eyos/Eyas davan

    Egzemplos:1. A mi, el no me dava a djugar. 2. No me dishites ke te los davan los livros muevos ke salyeron?

  • Subjontivo

    Prezente

    Ke yo de Ke tu des Ke el/eya de

    Ke mozotros demos Ke vozotros desh Ke eyos/eyas den

    Egzemplos:1. Kyeres ke te de una mano i ke te se aga mas livyano para alevantarlo? 2. Les avlas a tus patrones para ke te den la pujita ke te prometyeron.

    Imperfekto

    Yo dariya Tu dariyas El/eya dariya

    Mozotros dariyamos Vozotros dariyash Eyos/eyas dariyan

    Egzemplos:1. Saves! Si me dariyas la permisyon, te merkava los 2 bilyetos de entrada. 2. Por seguro ke ya mos dariyan un pranso muy grande! No mos vimos por 15 anyos!

    Futuro

    Yo dar Tu dars El/eya dar

    Mozotros daremos Vozotros daresh Eyos/eyas darn

    Egzemplos:1. Lo izyeramos kuando daremos buelta del viyaje. 2. Me dars la otorizasyon para ke te pudyera azerlo yo?

    Imperativo

    Da, no des D/dd, no desh

    Egzemplos:1. No me des dolor de kavesa. 2. " Dame la mano!" el novyo le disho a su novya.

  • Partisipyo

    Prezente

    Dando

    Egzemplo:El pashariko ke tengo, en dandole a komer, mashalla ya se engrandesyo.

    Pasado

    Dado

    Egzemplo:Te akodras del diya ke te lo aviya dado el regalo?

    Refranes:1. Dar i tomar, sale korkova.2. Me das un punto de apoyo i te lo podre alevantar el mundo entero.

  • REFRANES SEFARDES

    El amigo ke no ayuda y el kuiyo que no korta, ke se piedran poco emporta.(El amigo que no ayuda y el cuchillo que no corta, que se pierdan poco importa)

    Kien kome i suda, no tiene kalyentura.(Quien come y suda, no tiene calentura).

    El pe e esta en la mar i eyos ya fizieron bazar.

    Pujados ke no amenguados.(Muchos y no tristes).

    Munos me dieron i munos me daran, guay! kuando de mi no ay.(Muchos me dieron, muchos me darn, "ay de m" cuando no d).

    Kien muno se lo pyensa non se va en Yeru alayim.(Quien mucho lo piensa no va a Jerusaln).

    El meoyo del adam es una tela de sevoya.(El cerebro del hombre es una tela de cebolla).Hace alusin a la debilidad humana.

    Kada uno konose las koles de su guerta.(Cada uno conoce las coles de su huerta)

    Fyero ke da al vidro, guay del vidro! Vidro ke da al fyero, guay del vidro!(Fierro que golpea al vidrio, Ay del vidrio!, Vidrio que golpea al hierro, Ay del Vidrio!)Alude a una pelea o situacin perdida de una manera u otra.

    Pan ke ayga en el sesto, ke sea blanko, ke sea preto.(Pan que haya en el cesto, que sea blanco, que sea moreno)

    abat lo aharvaron, Alhad yoro.(El sbado lo golpearon, el domingo llor)Hace alusin al respeto, irnicamente, que los judos tienen por el sbado.

    Kaveza abokada no le akoza filo de espada.

    El ke muno se aboka, el kulo amostra.

    El ke se ea kon kriyaturas se alevanta pi ado.(Quien se acuesta con nios amanece meado)Hace alusin a evitar involucrarse en negocios o planes con jvenes.

    El ke se ea kon gatos se alevanta areskunyado(Quien se acuesta con gatos, araado se levanta)

    La ida esta en mi mano, la vinida no se kuando.

    No digas mal del dia fista ke escurese.

    Kien del rey se kome la gayina flaka, godra la paga.

    Kien de ajenos vestira, en medyo de la kaye le kitaran.

  • El mosafir no kome, ma la mesa se kompone.Mosafir (del turco misafir): viajero

    La tizna dize a la kaldera, vate! vate!, ke sos preta.

    El dia ke no barri, vino kien no asperi.

    Amigos i hermanos semos, a la bolsa no tokemos.

    Lo ke fazes kon tu mano, no lo faze ni tu ermano.

    Kada kualo kere yevar el agua a su muelino, i de ar en seko el del vizino.

    El ke se kema kon la orba, asopla en el yo urt.(Quien se quema con la sopa, sopla en el yogurt).

    Gayegos semos i no mos entendemos.(Gallegos somos y no nos entendemos).

    Nadie save del mal de la oya, mas ke la kuara ke la menea.

    Aremyenda tus panyos, los yevaras sien anyos.

    Lo ke tienes de fazer el Martes, fazelo el dia de antes.

    No digas h t! al perro, ke te modre.

    Kada gargajo a su paladar es savrozo.

    Lo ke no pari, ke no kre ka.

    De boka en boka la pulga se fizo gamelyo (camello).

    Bueno, barato i kon las paras en la mano. - Paras - dinero.

    Kulevra ke no modre, ke biva mil anyos.

    Biva el devdor ke la devda esta en pyes.

    Komo turko ke se eo a bever.

    Al sultan, un ye il yaprak.Ye il - verde, Yaprak hoja.Hace alusin a la insignificancia de ciertos regalos.

    Por la kaveza fyede el pe e.

    Basta ke es mi nombre Abravanel, alevanto la cola y me eo sin komer.

    Kien no tenga meoyo, kale ke tenga paas.Paas Patas. Kaler - ser necesario, ser preciso. Meoyo, meolyo - seso, juicio. Cerebro

    El rey se eo kon mi madre, a kien reklamo?.

  • Abolta, abolta, komo rueda de muelino. Aboltar - tornar, volver, voltear.

    Mar i guerta, ke no ay buelta.

    Toma haber, sube un eskalon, toma mujer aba a un eskalon.Hace alusin a que se busque un socio de mejor nivel social y una mujer de clase inferior.

    Para ken es esta paparrona? Para mi senyora suegra. Para ken es esta paparrica? Para mi nuera.Paparrona - aumentativo de patata. Paparrica - diminutivo de patata.Hace alusin al trato inequitativo entre suegras y nueras.

    Ken no esta ambezado a yevar bragas, la kostura le faze yaras.Bragas - Pantaln, Yaras llagas.

    Kien ve al guerko, le keda el cesto.Guerko - Diablo, infierno. Cesto - gesto.

    Para ke keres las paras? Para la vejez o la mensevez?Paras - dinero, Mensevez - mancebez, juventud.

    Lo ke no se faze el dia de la boda, no se faze a ninguna ora.

    Kon kaza yena, presto se giza la sena.

    Vos te fraguas kastiyos en Sefarad (Espaa)Hace referencia a hacerse de falsas ilusiones.

    Guay! de la barka ke tiene munos kapitanes.

    Asegun la barka, biene la fortuna.Fortuna (del turco frtn - tormenta, percance, sinsabor, infortunio).

    Munos i buenos anyos i de novia ke te veyamos.Frmula de agradecimiento que se da a las jvenes casamenteras.

    Yo se un salmo, el hazn save dos.

    Entre toma el gayo y daka el gayo kedan plumas en la mano.

    En lo escuro todo es uno.

    Saporta al ke nada le emporta.

    Besa la mano ke keres ver kortada.

    El Dio da barva onde no ay ke ada.

  • El Grupo de Coh

    Dentro de los refranes sefardes, es interesante destacar el Grupo de Coh. cabe recordar que en turco, la Ctiene el sonido de la jota inglesa en "joy", o si se escribe con cedilla, de la "ch" castellana en "hacha". Coh esun nombre, deformado por la pronunciacin sefard, del clebre personaje ficticio turco Nasretdetin Hoca(El Maestro Nasrettin). Es considerado el prototipo de tonto, ingenuo y hazmerrer del pueblo.Generalmente se le ilustra como un anciano con un turbante enorme, montado sobre un asno pequeo, quenunca obedece.

    Coh, Coh, vate! vate! que sos feo.

    De haikos i pedikos un fijo encenio Coh.

    Pasiensia Coh, que la noada es larga.

    Coh, enriva del asno, el asno esta bu kando.

    Vos sos komo la mula del Coh.

    Coh despartio para si lo mas.(Coh reparti casi todo para l).

    Ansi komo el rey es fermozo para la reyna, ansi lo es Coh para su mujer.

    Coh antes de kazar, merko la kuna.

    Coh kazo a la tuerta, meti el mundo en revuelta.

    Coh dize lo ke se le apega.

    Coh estuvo al banyo, tuvo de kontar sien i un anyos.

    Coh fue a la plaza. En vez de ganar, piedrio.

    El pedo de Coh a su mujer le gole a menek e.(El pedo de Coh a su mujer le huele a violeta).

    Coh, Coh, alenvantate, pi aras.

    Saludos comunes

    Buenos diasBuenas tadresBuenas noches.Para saludar, shalom.Para suhetar una buena semana: Semanada buena, o tadrada buena.Una anyada buena kon muncha paz i salud, kon kaminos de leche i miel.Mis mas kalorozas felisitasiones

  • DiksionarioDjudeo-espanyol

    Castellano

    Antonio Ruiz TinocoGler Orgun et al.

  • Diksionario de Ladinokomunita

    Diksionario de Djudeo-Espanyol a Castellanopor Orgun, Portal i Tinoco

    a (prep.): a. Eg.:A todos los muevos abonados, vosdigo un grande "bienvenidos". a la fin: al final. Eg.:Despues de munchos anyos delavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. a la fin: al fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. a la ltra: a rajatabla. Eg.:Eyas observavan a la letrauno de los komandamientos. a las eskonddas: a escondidas (hacer algo ). Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i sekonvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a laseskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke seakodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya deKipur. a partr de: a partir de. Eg.:Kursos deDjudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. a pi, a py (lok. adv.): a pie. Eg.:Kaminando a piekomo 10 minutos. abafdo / abafda (adj.): estofado / estofada. Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muyliviano. abandonr (v): abandonar. Eg.:Nunka no mos vanabandonar. abashda (f): cuesta abajo (ir). Eg.:Moravamos serkade la Kula una abashadika ke se yamava El Kal De LosFrankos. abashda (f): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Estuvehazina kon una abashada muy fuerte. abashamentdo (adj.): con resfriado. Eg.:Estoabashamentada. abashaminto (m): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte. abashr (v): bajar. Eg.:No keriyamos abashar i suvirlas eskaleras. absho (adv.): abajo. Eg.:Kale ser modesto i mirarmas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "losnegros," o "los ke danyan". abastr (v): bastar. Eg.:De esta ropa ya abasta 4metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. abastesr (v): abastecer. Eg.:Lavora de diya i denoche para abasteser a su famiya. abatdo / abatda (adj.): abatido / abatida, afligido /afligida. Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet dinabatida i muy triste... abedigur (v): ayudar, socorrer, asistir. Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, gurfanos i bivdas.

    abitul (adj.): habitual, normal. Eg.:Estasonriendo kon su dulsor abitual. abitur (v): habituar. Eg.:Kale abituar a losmansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol abokrse (v): inclinarse. Eg.:Se abok paraarrekojer piedras d'enbasho. aboltr (v): girar, volver. Eg.:Yo ya abolti de miviaje el viernes pasado. Ya aboltates la kara, yapaso el diya, la semana, el mez. (Neh.) abondnsa (f): abundancia. Eg.:Uvo todo modode frutas i zerzevates en abondansa! abondnte (adj.): abundante. Eg.:Les auguro kela mueva anyada les seya abondante de luz. abondr (v): abundar. Eg.:Las frutas abondavan. aborresr (v): aborrecer, odiar. Eg.:Todos los keme aborresen aman la muerte. abrasr (v): abrazar. Eg.:Las dos se abrasan i semeten a avlar. abrso (m): abrazo. Eg.:Mos arresivieron konbezos i abrasos. abrevr (v): abrevar. Eg.:Yaakov abrev a lasovejas. abrigrse (v): abrigarse. Eg.:Eyos no tyenen nipan para komer ni lugar para abrigarsen. abrgo, avrgo (m): abrigo, refugio. Eg.:Kadapadre de famiya deve de asigurar un avrigo paralos suyos. absolto (adj.): absoluto. Eg.:En la vida, todo esrelativo i no ay nada de absoluto. abudho (m): hueva seca salada. Eg.: abudraho (m): hueva seca salada. Eg.: achkes de (m): culpa de. Eg.:Vino tadreachakes de la luvia. achunkdo (adj.): agachado. Eg.:Se kedo dosmalas oras achunkado, no lo mirimos en la kara. ad (f): isla. Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada apasar la enveranada. adelantr (v): adelantar. Eg.:Estamosperkurando para mantener i adelantar lakonosensya de esta lingua i de muesta ermozaerensya kultural... adelntre (adv.): adelante. Eg.:Siempre ke mosvaygamos para adelantre i nunka para atras. adems (adv.): adems. Eg.:Ademas vos kerorengrasiar por vuestras palavras de apresiasion.

    Pajina 1/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    ado, adiyo (interj.): adis. Eg.:No tengo razon?Ansina ke sea: Adiyo! adjektvo (m).: adjetivo. Eg.:La verdad i la sinseridadson los dos adjektivos ke resumen mi boletin. adjnsia (f): agencia. Eg.:Me fui a la adjensia de viajepara merkar un bilyeto de avion. adjil (f): prisa. Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile, seaze negro. adjuntr (v): juntar, unir. Eg.:Espero ke otros amigosde LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. adjustr (v): aadir. Eg.:Mesklar bien, adjustar latomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. administrr (v): administrar. Eg.:Teniya laresponsabilidad de administrar el Reynado. admirr (v): admirar. Eg.:Todos estos esfuersos sonde admirar. admirasin (f): admiracin. Eg.:Tengo grandeadmirasion por sus lavoros. adolensyrse (v): caer enfermo; gimotear. Eg.:Puedodizir ke me adolensyo kuando amostran la gerra en latelevizyon. adolesnsia (f): adolescencia. Eg.:Me izitesh aboltara mi adolesensia. adovr (v): reparar, remendar. Eg.:Bushka de azeradovar esta makina. adrso (m): direccin. Eg.:Manda tu letra a suadreso. aeddo / aedda (adj.): anciano / anciana. Eg.:Laesklava seya de espanto, seya a kavza de la prometadeskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a elmuy aedado i enkapache de amor. afalagr (v): consolar, reconfortar. Eg.:Afalagar konpalavras vanas. (Kataln) aferrdo / aferrda (adj.): aficionado / aficionada. Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino. aferrr (v): atrapar, agarrar, coger, prender. Eg.:Aferraron al ladron. aferrr abashda: resfriarse. Eg.:Uvo muncho aire iaferri una abashada muy fuerte. afil (adv.): aunque, mismo. Eg.:Una madre kere asu ijo afilu si es un bandido. (Neh.) afitr (v): ocurrir, acontecer, suceder. Eg.:Ayer afitouna koza muy agradavle afto (m): acontecimiento; estreimiento. Eg.:Afito debilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) aflijr (v): afligir. Eg.:Mi hazinura lo aflijo. aflijrse, tenr pna (v): afligirse. Eg.:Se aflijo porkeperyo su echo. afloshr (v): aflojar. Eg.:Aflosharon la kuedra de labarka. afrisin, afriisyn (f): privacin, penura; persecucin.

    Eg.:Grande fue la afrision de los djudios en Ayifto. aftah, avtah (f): esperansa. Eg.:Meter laavtah en el Dio. afura, ahura, fura (adv.): afuera, fuera. Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja. ag (m): seor, amo. Eg.:El aga le demando keecho aze. agra (adv.): ahora. Eg.:Mos demando sovre elorijen de Ladino, i komo lo eskrivimos i lopronunsiamos agora. agradr a..., plazr a... (v): gustar a.... Eg.:Kreyoke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a loselevos, sovre todo kuando termino la klasa. agradr, plazr (v): gustar. Eg.:Me agradan lospimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata. agradesr (v): agradecer. Eg.:Azer i noagradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.) agradesiminto (m): agradecimiento. Eg.:...unsentimiento sinsero de agradesimiento. gua (f): agua. Eg.:Ofriyan dulses kon una tavlade plata kon vazos de agua freska. aguzdo / aguzda (adj.): afilado / afilado. Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijerabien aguzada. aguzadr (m): afilador. Eg.: aguzr (v): afilar. Eg.:Dame los kuchiyos paraaguzar. aharientr (v): averiar. Eg.:Lavorando muncho,ahariento la makina. aharientrse (v): averiarse. Eg.:La karga delkamion se ahariento. aharva (f): algarroba. Eg.:Me akodro de arankaraharovas i chuparlas komo chupamelas! aharvr (v): golpear, pegar. Eg.:Ken se aharvakon sus manos ke no yore. anda, aynda, danda (adv.): an, todava. Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda. ire, yre (m): aire, viento. Eg.:Saldremos atomar un poko de aire. ajektvo (m): adjetivo. Eg.:"Dezvelopado"siempre se uzo komo ajektivo. ajno / ajna (adj.+ m/f): extranjero / extranjera. Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.) akademya, akadema (f): academia. Eg.:Ay unaakademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim. akaj (m): caoba. Eg.:En la biblioteka teniyanmobles de akaju. aksia, aksya (f): acacia. Eg.:Las flores deakasia tienen una golor muy delikada. akavr (v): acabar. Eg.:Akavimos de komer. akl, akya (adj.+ pron.): aquel, aquella. Eg.:En

    Pajina 2/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    akel momento me akodri lo ke diziya mi madre.Oye lo ke dize akel. akyo (m+pron.): aquello. Eg.:Ansina pasavamos losalhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. ak (adv.): aqu. Eg.:Ke bushkas por aki? aklarr (v): despejar. Eg.:El Dio ke aklare loskorasones. akodrr (v): recordar. Eg.:Vere agora si te vo azerakodrar de kozas alegres. akomodr (v): acomodar. Eg.:Estamos trokando laora para akomodar a todos. akompanyr (v): acompaar. Eg.:Kantaron kantikasermozas, akompanyadas kon gitara. akontesr (v): acontecer, ocurrir. Eg.:Ke akontesio?Le akontesio una desgrasia. akordr (v): acordar. Eg.:Siertos privilejios deminoridad fueron akordados en Lausanne. akordrse (v): acordarse. Eg.:Las mujeres seakordaron entre eyas para akseptarla. akrdo (m): acuerdo. Eg.:De akordo! (D'akordo!) akorrto (adv.): a menudo. Eg.:Pasa por akiakorruto. (Munchas vezes.) akostumbrr (v): acostumbrar. Eg.:La djente seakostumbra a la moda de vestirse. aksn, aksnto (m): acento. Eg.:Avlavan el Turkokon un aksan de Espanyol. aksantuar: acentuar. Eg.: aksantuasion: acentuacin. Eg.: akseptr (v): aceptar. Eg.:No akseptamos mesajesen otras linguas. aksidnte (m): accidente. Eg.:Tuve un aksidente deoto. aksin (f): accin. Eg.:Mos eskrivyo en protestandola aksion del governo en Miami. aktividd (f): actividad. Eg.:El lavora anchamente enmunchas aktividades. aktvo / aktva (adj.): activo / activa, lanzado / lanzada. Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. kto (m): acto. Eg.:No es solamente un akto debienfezensya ma tambien un akto de piedad. aktr (m): actor. Eg.:Keremos topar aktores kepuedan avlar esta lingua. aktrsa (f): actriz. Eg.:Es una aktrisa formidavle. aktul (adj.): actual. Eg.:Esto bushkandoenformasion sovre la situasion aktual del ladino. akumpldo / akumplda (adj.): dotado / dotada, hbil. Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido. al (a el) (prep.): al (a el). Eg.:Kere amostrar su mujeral mundo entero. al kontrrio (adv.): sino. Eg.:No puedemos dizir kees una koza mala; al kontrario, es una koza muy

    agradavle. la (f): ala. Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola. alargr (v): alargar. Eg.:No kero alargar estesujeto. El Dio te alarge las vidas. alarmr (v): alarmar. Eg.:No ay koza de alarmar. aly (m): multitud. Eg.:Mos kedaron un alay dekozas a estudiar. alburnya (f): berenjena frita con tomate. Eg.:"alburniya" es una kumida de berendjena konkarne. alderredr (prep.): alrededor. Eg.:Alderredor demi kaza ay yervado. aldikra, faldukra (f): bolsillo. Eg.:Pars para laaldikera. algre (adj.): alegre. Eg.:Tu alegre i yo kontente. alegra, alegrya (f): alegra. Eg.:Sintir i kantarkantikas - mos dio alegriya a los korasones! alemn, almn (m): alemn. Eg.:Su livro fuepublikado i en aleman. aleshr (v): alejar. Eg.:Alesharon la boda. alevantr (v): levantar. Eg.:El Dio solo alevanta iarrebasha. alevantrse (v): levantarse. Eg.:Se alevantaronlos pipinos a harvar al bahchevan. alfilr (m): alfiler. Eg.:Rekoje un alfilar i lo apuntasovre su vistido. alfilr (v): ensartar. Eg.: alfinte: alfiler. Eg.:Teniya alfinetes espesialeskon kavesas de diferente kolores. lgo (pron.): algo. Eg.:Algo akontesio? algodn (m): algodn. Eg.:Mi madre aprontavakada tadre las mechas de algodon. algja, agja (f): aguja. Eg.:El farmasisto echavaalgujas a los hazinos. algn (adj.: alguien, algo. Eg.:Si viene algunprove, dale a komer. algno (pron.): alguien, alguno. Eg.:Algunovino? alhd (m): domingo. Eg.:Shabat por la tadre esNoche de Alhad. alcha (f): pescado muy pequeo. Eg.:Alichasfritas son muy savrozas. alimentr (v): alimentar. Eg.:Uzavamos maizpara alimentar a las gayinas. alimnto (m): alimento. Eg.:Ayi vendenalimentos turkos o gregos. alimpir, alimpyr (v): limpiar. Eg.:Las mujeresalimpiavan i deshavan arelumbrando. alishteredo (adj.): acostumbrado. Eg.:Uno masalishtereado ke mi, me grito "Ayde". alishterer (v): acostumbrar. Eg.:Mozotros ya

    Pajina 3/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    mos aviamos alishtereado a esto. alkansr (v): alcanzar. Eg.:Nada no se alkansa sinsudar. alkid (m): azcar cande. Eg.:Mavlacha era komo losbonbones de alkide shekeri. alkilr (v): alquilar. Eg.:Los tres estudiantes alkilaronun chiko apartamento. alkl (m): alcohol. Eg.:Uzavan un resh ke seasendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de lademanyana. alknya (f): apellido. Eg.:Lo bushkaron kon el nombrei la alkunya. lma (f): alma. Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lokero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea. almda (f): almohada. Eg.:Enriva l'almada aviya unlivro de tefila. almn, alemn (m): alemn. Eg.:Turistos konpasaporto alman no nesesitan viza. almrio, almryo (m): armario. Eg.:Guadravan losplatos en el almaryo. almastig (f): almciga. Eg.:Almastiga es la rechinade un arvole. almenra (f): lmpara, araa (de luces). Eg.:Kuandome kazi, las almenaras se trokaron i se uzava la dekandelas. almndra (f): almendra. Eg.:El Dio da almendras alke no tyene muelas. (Prov.) almodrte (m): almodrote. Eg.:El almodrote es unagratinada de berendjena asada, kon guevo, azete,masa en mojo, i kezo, al orno. alsafran: azafrn. Eg.: lto / lta (adj.): alto / alta. Eg.:Ke tengas mazal alto ike korras de reushita a reushita. alunga (f): luenga. Eg.:Kon las aluengas kolgandopor afuera, lo miran al grego sin kreer... ma, ma (konj.): pero. Eg.:Ya tengo kaji 90 anyos,ama me siento dayinda mansevika. amn (interj.): piedad, perdn. Eg.:Aman, por andefuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este mal diya! amanesr (v): amanecer. Eg.:Kuando mas eskuraest la nochada, mas presto amanese. (Neh.) amnte (m/f): amante. Eg.:Despues de biensaludarsen, los dos amantes se desparten. amanyna (adv.): maana. Eg.:De aki mos vamos aAmsterdam amanyana. amrgo / amrga (adj.): amargo / amarga. Eg.:Elkafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, noeskupe dulse. (Prov.) amargra (f): amargura. Eg.:No guadri amargurakontra los ke me ekspulsaron. amaryo / amarya (adj.): amarillo. Eg.:Se le izo la

    kara amariya de verguensa. amatr (v): apagar. Eg.:Amata la lampa. amatr (m): aficionado, principiante. Eg.:Lo estodando a un grupo de amatores del Ladino. ambasadr (m): embajador. Eg.:Estava envitadoel ambasador kon la mujer. ambezr (v): aprender. Eg.:Ambeza el arte imetelo aparte. (Neh.) ambezrse (v): acostumbrarse, aprender. Eg.:Elombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro.(Neh.) Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) ambirto, fambrnto (adj.): hambriento. Eg.:Elarto no kreye al ambierto. mbre, fmbre (f): hambre. Eg.:Ken tiene ambreno mira por guzano. amn (m): amn. Eg.:Vida larga i salud buena ketenga, amen. Por un amen ke no kede. amerikna, merkna (f): tela de algodn. Eg.:Izedodje ridas de amerikana para el bebe. amgo / amga (n+adj.): amigo / amiga. Eg.:Amigo viejo no se aze enemigo. amijorr (v): mejorar. Eg.: amijorarse: mejorarse. Eg.: amistd (f): amistad. Eg.:Las diferensias deenteres yelan la amistad. (Neh.) amistzo, amistza (adj.): amistoso, amistosa. Eg.:El puevlo Cubano es un puevlo muy, muyamistozo. mo (m): amo. Eg.: amofdo, amufdo (adj.): con moho, mohoso. Eg.:Pan amofado amokrse (v): sonarse. Eg.:A Djoha le disheronke se amoke, se kito la nariz. amr (m): amor. Eg.:Mas vale pan kon amor kegayina kon dolor (Neh.) amostrr (v): mostrar. Eg.:El vendedor amostrala ropa al kliente. anans (m): pia tropical. Eg.:(Ananas, no maiz)fermentada en agua de pilonsio. ncho / ncha (adj.): ancho / ancha. Eg.:Tienemano ancha (es jenerozo). ncho / ncha (adj.): despreocupado. Eg.: anchr (f): anchor. Eg.:La kamareta tiene 3metros de anchor. ancha, anchya (f): anchoa. Eg.:Dizen (porreir) ke ay 300 maneras de gizar la anchua. anchra (f): desahogo. Eg.:Biven kon anchura. anchsa, enchsa (f): gratinado de espinaca conhuevo y queso. Eg.:Teniyamos ornos para azerlas tapas o enchusas. nda (f): camilla. Eg.:Despues del aksidente, lo

    Pajina 4/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    yevaron kon una anda. nde, nde (adv.): donde, a donde. Eg.:Ande lometes, ay est. Onde komen dos, komen tres. ndjak (adv): apenas; sin embargo, no obstante. Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyonesdel problem. ndjel (m): ngel. Eg.:Es un andjel. ndjelo (m): ngel. Eg.: anekdta (f): ancdota, chiste. Eg.:Mi mama siemprekontava anekdotas. anesteziko: anestsico. Eg.: anfitrin, anfitrina (m/f): anfitrin, anfitrina. Eg.:Lafamiya del CIDICSEF es ekselente anfitriona. animl (m): animal. Eg.:Komo la evolusyon de losanimales... animar: animar. Eg.: ans, anito (m): ans. Eg.:El raki se aze kon anito. aniversrio (m): aniversario, cumpleaos. Eg.:Oy esel aniversario del diya ke merkimos muestra kaza. anyo (m): anillo. Eg.:Le regalo un aniyo de oro. ankta (f): encuesta. Eg.:Me parese ke vos vainteresar esta anketa ke izo Klara Perahya en Istanbulentre 805 personas. anche (adv.): anoche. Eg.:No me akodro lo ke komianoche. ans (adv.): as. Eg.:Komo el sol aklara la tinievla,ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.) ansiklopdia (f): enciclopedia. Eg.:De ansiklopediasa diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. ansna (adv.): as. Eg.:Ansina topimos el mundo,ansina lo vamos a deshar. antepasdos (m): antepasados. Eg.:Mis avuelos iantepasados vinieron de Sefarad. ntes (prep.): antes. Eg.:Me demandates la alkunyake teniya antes de kazarme. antikit (f): antigedad. Eg.:Sokrate akel vertuozoombre de la antikita... antko / antka (adj.: antigua. Eg.:Este kal es antiko(500 anios). antisemitzmo (m): antisemitismo. Eg.:Es otra formade antisemitizmo. antiyr (adv.): anteayer. Eg.:Antiyer me estavamuriendo de la dolor. antjos (m/p): gafas. Eg.:Es flako i alto, tieneantojos. anunsir (v): anunciar. Eg.:Tengo el plazer deanunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . anvelp, envelp (f): sobre (un). Eg.:Lo mete en unaanvelop i se lo manda al Dio por la posta! anyda (f): ao. Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uzapara auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto

    kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulsekon alegriya i sanedad para todos. nyo (m): ao. Eg.:Mas vale sien anyos degalera, ke ir debasho de tierra. (Neh.) anydo (m): nudo. Eg.:Mos burlamos masiempre echamos un anyudo kuando pyedremosuna koza! aogr, afogr (v): ahogar. Eg.:Le ech los dedosal garn i lo aog. aogrse, afogrse (v): ahogarse. Eg.:Se aogaen una kupa de agua. apanyr (v): embargar. Eg.:Esta asentada en lasiya, apanyando moshkas. aparejr, aprontr, (v): preparar. Eg.:Apareji undulse de mansana ke se izo muy savrozo. aparente: aparente. Eg.: apareser: aparecer. Eg.: apartado / a: apartado / a. Eg.: apartar: apartar. Eg.: aprte (adv.): aparte. Eg.:Kuando se kazo, biviyakon sus parientes; agora se salio aparte. Mepuedes eskrivir aparte si keres. apnas (adv): apenas. Eg.:Apenas aboltas lakara, ya se izo tadre. apenas ke: no bien (luego que). Eg.: apersevrse (v): fijarse en.., darse cuenta. Eg.:No me apersevi ke deshi la yave en kaza. apoyr (v): apoyar. Eg.:Esto dispuesto a metermano, a apoyar i kolavorar. apoyrse (v): apoyarse. Eg.:Me apoyi a la mezapara no kayer. apyo (m): apoyo. Eg.:A lo menos tendremos suapoyo moral. apozar: posar. Eg.: aprender: aprender. Eg.: aprendizaje: aprendizaje. Eg.: apresir, apresyr (v): apreciado. Eg.:Sovretodo los mansevos empesan a apresyar i ambezarla lingua. apresurarse: darse prisa. Eg.: apretar: apretar. Eg.: aproksimativamente: aproximadamente. Eg.: aprontr (v): preparar. Eg.:Se aprontava todo deviernes para el Shabat . apropiado: propio. Eg.: aprovr (v): intentar, probar. Eg.:Aprova deambezarte el Ladino. arab (f): coche, carro. Eg.:Un tiempotomavamos "karosas" (araba/payton). arabo: rabe. Eg.: arnya (f): araa. Eg.:Le entr una aranya al

    Pajina 5/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    meoyo. araparse: afeitarse. Eg.: arar: arar. Eg.: arr (v): arar. Eg.: arar la mar: surcar. Eg.: arba: vspera. Eg.: archivo: archivo. Eg.: ardor: ardor. Eg.: arinto, adyntro (adv.): dentro. Eg.:Ay ladronariento de la kaza. arina: harina. Eg.: arko: arco. Eg.: arma: arma. Eg.: armada: ejrcito. Eg.: arraskrse (v): rascarse. Eg.:Kada uno se arraskaonde le kome. arravido / arravida (adj.): reido / reida, enfadado/ enfadada. Eg.:Esta arraviado kon mi. arravirse (v): enojarse, enfadarse con.... Eg.:Parake no se arravye, este ultimo mesaje suyo lo estamospasando. arrazgar: rasgar. Eg.: arrebashamiento: reojo (mirar de). Eg.: arregalar: regalar. Eg.: arreglamiento: arreglo. Eg.: arreglar: arreglar. Eg.: arrekojer, rekojer: recoger. Eg.: arrelumbrar, asender: alumbrar. Eg.: arrelumbrar, briyar: lucir. Eg.: arremangarse: arremangarse. Eg.: arrematar: rematar. Eg.: arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.: arrepentirse, esvachearse: renunciar. Eg.: arrepintirse: arrepentirse. Eg.: arrepushar, arrondjar: empujar. Eg.: arresentarse: moderarse, templarse. Eg.: arrestar: arrestar, parar. Eg.: arretarse, kedarse: pararse. Eg.: arreventr (v): reventar. Eg.:Me se arrevento la fiel. Me espanti bueno. arrevs (adv.): al revs. Eg.:Me se fue el bokadoarreves.

    arrimr, apoyr (v): arrimar, apoyar. Eg.:Arrima esteespejo a la pared. arrimrse (v): arrimarse. Eg.:Ken en buen arvole searrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.) arrva (adv.): arriba. Eg.:Mety todo de arrivaabasho. arrivar: arribar, llegar. Eg.: arrogar: rezar. Eg.: arrondjr (v): empujar, expulsar. Eg.:

    arroz: arroz. Eg.: arrozar: regar. Eg.: arrufiar: irrigar, salpicar. Eg.: arrufyar: irrigar, regar. Eg.: arrugar: arrugar. Eg.: artikolo: artculo. Eg.: arto / a: harto / a. Eg.: arvol, arvl (m): rbol. Eg.:Arvol sin solombra(persona egoista). as, zo (m): as. Eg.:Era un as en su echo. asaltar: embestir. Eg.: asegurar: asegurar. Eg.: asemejante: semejante. Eg.: asender: encender. Eg.: asentador: asiento. Eg.: asentarse: sentarse. Eg.: asr ke (adv.): mientras que, no obstante, portanto. Eg.:Dizen ke es muy riko, aser ke yo se kepedrio toda su fortuna al djugo. aserkar: acercar. Eg.: aserkarse: acercarse. Eg.: ashugr (m): ajuar. Eg.:Ashugar i kontado tepuedo dar, la buena ventura vtela a bushkar.(Neh.) as: as. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todobueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke tedishe la vedra. asigun: segn. Eg.: asistir: asistir. Eg.: asolombrar: asombrar. Eg.: asparago: esprrago. Eg.: aspekto: aspecto. Eg.: asperr: esperar. Eg.:Asperame aki una orika. asperar, esperar: esperar. Eg.: aspirin: aspirina. Eg.: sta (prep.): hasta. Eg.:De Salonik asta Atena aykinyentos kilometros. astronomiko/a: astronmico / a. Eg.: astronoto / a: astronauta. Eg.: asukar: azcar. Eg.: atagantr, atagentr (v): molestar, fastidiar. Eg.: atakanr (v): areglar, ajustar, ordenar. Eg.:Rachel me lo atakano todo. atakanrse (v): acicalarse. Eg.:-Bueno, mevistire i me atakanare, i salimos a kaminar. atakar: atacar. Eg.: atamiento: apego. Eg.: atansin, atansyn, atensin: atencin. Eg.:Meldi el artikolo kon grande atansion i alegriya. atar: atar. Eg.: atarse: atarse. Eg.:

    Pajina 6/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    atomiko/a: atmico / a. Eg.: atrs: atrs. Eg.:Ni palavra ni pyedrada no tornanatras (Neh.) atrazar: atrasar. Eg.: atrazar: atrasar. Eg.: atrazarse: atrasarse. Eg.: atrivrse, tenr korje (v): atreverse, osar. Eg.: - No,tia, aki no mos atrivimos a komer karne de vaka. atudrido / a: aturdido / a. Eg.: aturvar: azorar. Eg.: aumr, afumr (v): ahumar. Eg.:Merkaron peshkadosafumados. aumentr, augmentr (v): aumentar. Eg.:El nmerode mesajes aumenta dramtikamente. aunar: unir. Eg.: aunke: aunque. Eg.:Te lo vo a dar aunke no lomereskas. autr, otr (m): autor. Eg.:El Sr. Nahum es el otor deun muy buen livro, sovre los djudios de Izmir autoridd (f): autoridad. Eg.:Eya es una autoridad endjudeo-espanyol. va frska (f): habicuela, juda. Eg.: va, avka (f): juda blanca. Eg.: avagar: despacio. Eg.: avansar: avanzar. Eg.: avansar, adelantar: adelantar. Eg.: avantaje: ventaja. Eg.: avenida: rambla. Eg.: avenr (m): futuro. Eg.:El ofisio de mano no tiene masavenir. aver: haber. Eg.: averdadear: evidenciar. Eg.: avertr (v): advertir. Eg.:Es para avertirvos ke vosmando este e-mail. avion: avin. Eg.: avizo: noticia. Eg.: vla: habla. Eg.:En la avla de Rodes, no entranmunchos biervos en fransez. avladro: chchara. Eg.:Todo lo ke disho, no tienedinguna valor: es todo avladero. avlnte: hablante. Eg.:Ay dainda tantos amantes iavlantes de muestra lingua... avlar: hablar. Eg.: avokato: abogado. Eg.: avramil (f): ciruela verde. Eg.:El biervo avramilaviene de "Avram-mila", del komentario de la biblia kekonta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu seasento debasho de un arvol, el kual era arvol dezirguela! avril: abril. Eg.: avrl (m): abril. Eg.:

    avrir: abrir. Eg.: avuelo, avuela: abuelo, abuela. Eg.: avyna (f): avellana. Eg.: avyertura: apertura. Eg.: aya: all. Eg.: yde: vamos. Eg.:Ayde no tenemos tiempo. ayegar: llegar. Eg.: ayer: ayer. Eg.: ayi: ah. Eg.: aynara: mal de ojo. Eg.: ayre: aire, viento. Eg.: ayda (f): ayuda. Eg.:Todo se va enderechar konayuda del Dio. ayda (f): enema. Eg.:El doktor le rekomendouna ayuda. ayudr (v): ayudar. Eg.:Ayudte i el Dio teayudar. (Prov.) aydo (m): ayuda. Eg.:Para el mentirozo, unsarnudo es un ayudo. (Neh.) azer: hacer. Eg.: azer luvya: llover. Eg.: azer pasar el tiempo: entretener. Eg.: azer pena: saber mal. Eg.: azer portreto: retratar. Eg.: azer regalo: regalar. Eg.: azer shakaruka: piropear. Eg.: azete: aceite. Eg.: azlah (f): xito, abundancia. Eg.:Azlaha ke temeta el Dio. azno: burro. Eg.: bagaje: equipaje. Eg.: bahshsh, bakshsh (m): propina. Eg.:Un"bahshish" bueno al garson ya abastava para esto. bakal: colmado. Eg.: bakanydo (m): bacallao. Eg.: bla (f): baln, bala. Eg.:Los ijikos djugavan en lakaye kon la bala. balkn (m): balcn, palco. Eg.:La aviya vistoarimada en el balkon de la kula. blsa (f): charco. Eg.:Uvo muncha luvya: La kayeesta yena de balsas de agua. banana: pltano. Eg.: banda de kuero: correa. Eg.: bandiera: bandera. Eg.: banka: banco. Eg.: bar: bar. Eg.:Kada tadre se va al bar para tomarun aperitivo baragn, barragn (m): valiente, animoso,robusto. Eg.:Shimshn, personaje bibliko, fue unfamozo barragan. baran (f): alboroto, tumulto. Eg.:"Ijika, no agas

    Pajina 7/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    barana ke esta durmiendo tu padre". barato: barato. Eg.: barbaro: brbaro. Eg.: barbnya (f): salmonete. Eg.: barbnya faslya (f): habichuela rosa. Eg.: brka (m): barca. Eg.:En enverano, en las islas deEstanbol, ivamos a nadar kon barkas. barka motorizada: motora. Eg.: brko (m): barca. Eg.:Mansevikos pasavan en losbarkos por el bodre de la mar. barrir: barrer. Eg.: basheza: bajeza. Eg.: basho: bajo, srdido. Eg.: basketbol: baloncesto. Eg.: bastnte: bastante. Eg.:Lavorava muncho, ma noganava bastante. bastr, abastr (v): bastar. Eg.:Basta mi nombre, keme yamo Abravanel. batalia: batalla. Eg.: batalyon: batalln. Eg.: bva (f): baba. Eg.:Ya me kayo las bavas de ver estediksionario maraviyozo. bavajada: bagatela, algaraba. Eg.:Lo ke dize no esni verdad ni realidad, esta avlando bavajadas. Al lugarde azer una koza serioza se esta okupando debavajadas bayt (adj.): rancio, pasado, duro (pan). Eg.:Kon panbayat se aze "Revanadas de Parida". bayladr / bayladra (m/f): bailarn / bailarina. Eg.:Los bayladores de Irlanda mos plazieron muncho. baylar: bailar. Eg.: bayle: baile. Eg.: baza: base. Eg.: bazr (m): bazar, mercado oriental. Eg.:El martes,era diya de bazar en Milas. bendizr, bendezr (v): bendecir. Eg.:Por lo keestamos, bendigamos. benyarse: baarse. Eg.: benzin: gasolina. Eg.: beraha, bendision: bendicin. Eg.:Salud i Beraha sele aga todo lo ke komio. bet din: tribunal rabinical. Eg.:Este pleto lo travo albet din. bever: beber. Eg.: bezar: besar. Eg.: bzo: beso. Eg.:Munchos bezos a todos i asperemoske en serka mos eskrivan aki... Bblia, Bblya: Biblia. Eg.:Meldo la "Biblia de Ferrara"en Ladino. bien: bien. Eg.: bienfezensia: beneficencia. Eg.:

    biervo, palavra: palabra. Eg.: biftek: bistec. Eg.: bilbl, bulbl (m): ruiseor. Eg.:"Los bilbilikoskantan..." bilibz (m): garbanzo tostado. Eg.: bilieto, bilyeto: billete. Eg.: bira: cerveza. Eg.: brra, ra (f): clera, furor. Eg.:Le suvyo la birra. bisikleta: bicicleta. Eg.: biskuchda (f): bizcocho de pan. Eg.: bivir: vivir. Eg.: bzba, bzba (f): avispa, abeja. Eg.:Va avlando lamizma koza: Bizba detras de la oreja. blanko/a: blanco / a. Eg.: blankcho (m): albino. Eg.:"BLANKUCHO" eraakeya kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos ilos parparos blankos. blondo/a: rubio / a. Eg.: blu: azul. Eg.: boda: boda. Eg.: bodre: borde. Eg.: bodrum: bodega. Eg.: bgo, bogch (m/f): lo. Eg.:El bogo era parameter la ropa limpia para ir al "hamam". bohr / bohra: primognito, primognita. Eg.:Albohor de kada generasion se va la yave. bka: boca. Eg.:Se kito el pan de la boka paramantener a sus ermanos. bokl (m): botella. Eg.:Se podia meter estaalzeyte en un bokal (una redoma) paratransportarla a la keyla. bolar: volar. Eg.: bolsa de mujer: bolso de seora. Eg.: bolsa, sako: bolsa. Eg.: bonte (m): bonete. Eg.:Este mundo en unbonete, ken lo kita i ken lo mete. (Neh.) bonora: buena hora, buena suerte. Eg.: bora: rfaga. Eg.: borracho/a: borracho / a. Eg.: Bosfor: Bsforo. Eg.: bostan: huerta. Eg.: botka, butka (f): tienda. Eg.:Me trusho dulsuriasde la butika de Haci Bekir de Estambol. bovedad: tontera. Eg.: bovo, torpe: lelo, tonto. Eg.: boy (m): tamao, talla, dimensiones. Eg.:Lo keno tiene de boy, tiene de negregura. (Neh.) byo (m): bollo. Eg.: byo de ryo (m): bollo con queso rallado. Eg.: boz (f): voz. Eg.:No se le siente la boz. bragas: bragas. Eg.:

    Pajina 8/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    braso: brazo. Eg.: brvo (interj.): bravo. Eg.:Bravo, i grasias por tuskomentarios. brvo, brva (adj.): bravo, brava. Eg.:Admiro estosbravos djurnalistos. bravura: bravura. Eg.: brza (f): brasa. Eg.:Mos esta kemando komo braza. brig ...: bergantn. Eg.: Brindar (v): Brindar. Eg.:Entrava en las karseles ,para brindar asistensia espiritual. brodar: bordar. Eg.: broshra (f): folleto. Eg.:La broshura de la ANL mevino ayer. bruido: ruido. Eg.: brudo, rudo (m): ruido. Eg.:Baran: Yo lo oyiempleado komo sinonimo de bruido. bruma, duman: niebla. Eg.: brumozo: nebuloso. Eg.: brusko / bruska (adj): brusco; oscuro. Eg.:Lakamareta era tan bruska i yelada ke me espantava deentrar ayi sola. buchk (m): gemelo. Eg.:Mos nasieron buchukes. bueno: bueno. Eg.: bulisa, mujer de kaza: ama de casa. Eg.: burakito de alguja: agujerito. Eg.: burko (m): agujero. Eg.:Avia un burako en la pared. burlarse de...: burlarse de.... Eg.: bur (m): oficina. bur. Eg.: Kada demanyana, se vaal bur. bushkr (v): buscar. Eg.:Ke bushkas por estaspartes? bushkida: bsqueda. Eg.: bto: meta. Eg.:Muestro buto prinsipal es depromover el uzo del Ladino. buyir: hervir. Eg.: buz (m): hielo. Eg.:No entiendo komo kitash lakomida yelada buz i la metesh en el orno. buzan (f): nevera, lugar fro. Eg.:En izmir, kuandokeremos dizir ke una koza o el tiempo esta muy yelado,dizimos "esta buzan"! buzira, buzyra (f): nevera, frigorfico. Eg.:Kerobever limonata yelada de la buzyera. byervo, palavra: palabra. Eg.: bro: despacho. Eg.: chadir: paraguas. Eg.: chaketon: bofetn. Eg.: chanaka: cliz. Eg.: chanka de sateit (f): antena parablica. Eg.:Agoratenemos television kon chanaka de satelit. chanta de ombre: cartera. Eg.: chapo, chapyo (m): sombrero. Eg.:Kada uno

    saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.) chapn (m): zapato. Eg.:Mi madre ke vino de laBulgariya los yamava Chapines(kalsados). chapter, chafter (v): chocar. Eg.:Las ventanasestavan chafteando del aire. chapter, chafter (v): topar con. Eg.:Dospersonas se chafteyaron. chark (m): rueda, engrenaje. Eg.:Arrodear elchark. chark, chrke (m): rueda. Eg.:La bisikleta tienedos charkes. charka (f): zapatilla, babucha. Eg.:En sus pyesno yevavan ke un par de charukas. chaucha: frjol. Eg.: chay: t. Eg.: chicolata: chocolate. Eg.: chikz (f): niez, infancia. Eg.:En mi chikez enIzmir, Turkiya, las preparasyones para Los Muadim(Roshana i Kipur) empesavan a lo menos de unmez de antes. chiklet: chicle. Eg.: chiko / a: pequeo / a. Eg.: chin (m): plato. Eg.:En la meza aviya chinis defruta seka. chobn (m): pastor, varn de ganado. Eg.:Estechoban giyava mas de dozyentos karneros. chuflar: silbar. Eg.: chuflte (m): silbato. Eg.:El chiko mos unflo lakavesa kon el chuflete ke le merko su padre. chupta (f): mamn. Eg.:Dale la chupeta albebe, ke no yore. dado: dado. Eg.: danda, dynda (adv): an. Eg.: dalkvo (adj.): de al cabo. Eg.:Parese ke elmundo troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bienenteresante el dalkavo paragrafo ke eskrivites. dnyo (m): dao. Eg.:No sale danyo deakavidarse. dar: dar. Eg.: dar haber, informar: enterar. Eg.: dar razon: conceder. Eg.: dar uti: planchar. Eg.: data: fecha. Eg.: dta: fecha. Eg.:Un buen merkader paga su bonoa su data. de (prep.): de. Eg.:De oy endelantre... Este livroes de mi ermano. de ande: donde. Eg.: de banka: bancario. Eg.: de fruta: frutal. Eg.: de komer: comestible. Eg.:

    Pajina 9/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    de muvo: de nuevo. Eg.:I yo respondi de muevo, idishe ke mas no vo eskrivir. de vez en kuando: de vez en cuando. Eg.: debasho: bajo, debajo, so. Eg.: debte (m): debate. Eg.: dechidir: decidir. Eg.: dechidirse: decidirse. Eg.: dechizin, dechizyn (f): decisin. Eg.:Miller, paraser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir susestudios. dedikarse: dedicarse. Eg.: dedo: dedo. Eg.: defender: defender. Eg.: defenderse: defenderse. Eg.: defile: desfile. Eg.: defunkto / a: difunto / a. Eg.: degustar: catar (vino). Eg.: dek: por qu, para qu. Eg.:No se deke en vezes elmizmo mesaj sale dos vezes. dekor: decorado. Eg.: dekreto: edicto. Eg.: delantl (m): delantal. Eg.:Mama i delantal ke tapanmuncho mal. delantre: delante. Eg.: delegar: delegar. Eg.: delisizo, delisiza (adj.): delicioso, deliciosa. Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por ofreser. demnda: pregunta. Eg.:Tuvimos munchasdemandas de ayudar en la gramatika de ladino. demandr (v): pedir, preguntar. Eg.:Vites al ombre,demanda por el nombre. (Neh.) demanyana: maana. Eg.: demaziado: demasiado. Eg.: demokrasia: democracia. Eg.: demostrar: demostrar. Eg.: dempues: despus. Eg.: depender: depender. Eg.: derecha: derecha. Eg.: dercho (m): derecho. Eg.:Kada uno tiene el derechode eskrivir i avlar kome kere. derritr (v): derretir. Eg.:Se aziya kon plomo derritido.Mos derritimos en pies fina ke venites. derrokar: derrocar, derrumbar. Eg.: desbafr, esbafr (v): desahogarse. Eg.:No tengokon ken desbafar. desde: desde. Eg.: desdenio: desdn. Eg.: desdichdo, desdichda (adj.): desdichado,desdichada. Eg.:Al desdichado no le kamina elkavayo, dize ke es ojo malo. (Neh.) desn (m): diseo, dibujo. Eg.:Vos rogo de no meter

    ni aneksos, ni desenes en los mesajes. desendinte (m/f): descendiente. Eg.:Para mi,un desendiente de Estambullis, la palavra es"BISKOCHOS". desgrasia: desgracia. Eg.: deshar: dejar. Eg.: desidar: decidir. Eg.: desimbre, disimbre (m): diciembre. Eg.:Vo irotra vez en el mez de Disiembre. desinar: dibujar. Eg.: desizin, desizyn (f): decisin. Eg.:Esperamoske vash a respektar muestra desizyon, i deshar lalengua de LK asigun esta. deskansar: descansar. Eg.: deskardo / deskarda: descarado / descarada. Eg.:El deskarado, no se averguenso. deskonfiensa: desconfianza. Eg.: deskorajar: desanimar. Eg.: deskripsion: descripcin. Eg.: deskrivir: describir. Eg.: deskudiado / a: descuidado / a. Eg.: deskudio: desaprensin. Eg.: deskuvijr, deskuvrr (v): descubrir. Eg.:El bebese deskuvijava en durmiendo. deskuvrr (v): descubrir. Eg.:Moise Rahmanimos aze deskuvrir su estorya, su vida de kada diya. desmazaldo / desmazalda (adj.): desdichado /desdichada. Eg.:Desmazalado de mi! desmodrdo (adj.): incongruente. Eg.:El yevavaun vestido desmodrado. desordenado/a: desordenado / a. Eg.: desparesr (v): desaparecer. Eg.:Yo no kreo kemuestra lingua va despareser. despues: despus. Eg.: despues, atras: tras. Eg.: desrepozo: achaque. Eg.: destakamnto (m): destacamento. Eg.:ElGoverno Otomano mando un destakamento(mfreze) de soldados para onorar la seremonia. destakr (v): destacar. Eg.: destino: destino. Eg.: destruir: destruir. Eg.: detalio, detalyo: detalle. Eg.: detlios, detlyos (m): detalles, minucia. Eg.:Vos vo eskrivir detalyos kuando tengo un pokode tyempo. detener: detener. Eg.: detrs: detrs. Eg.:Kaminavan uno detras delotro. detras, despues: posterior. Eg.: dvda (f): deuda. Eg.:Ken apromete, en devda

    Pajina 10/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    se mete. (Neh.) devr (v): deber. Eg.:Paga a ken deves, saves lo ketienes (Neh.) dever, mision: faena. Eg.: devista, pishin: enseguida. Eg.: devorar: devorar. Eg.: dyo / dya (m/f): de ello, de ella. Eg.:Dizen ke sedeve tener siempre dos deyos en la meza. dezeo: deseo. Eg.: dezesperarse: desesperarse. Eg.: dezeyar: desear. Eg.: dezierto: desierto. Eg.: dezr, dizr (v): decir. Eg.:No es kon dezirlo solo. dezorden, konfuzion: desconcierto. Eg.: dezvelopar: desarrollar. Eg.: dia entero: todada. Eg.: dia, diya: da. Eg.: dialkto: dialecto. Eg.:Es orijinaryo de Sarayevo, itiene el dialekto de los djudios. diaspora: dispora. Eg.: diavlo: diablo. Eg.: dcha: dicho. Eg.:Todas las dichas ke te akodratesson las mismas ke i yo me akodro... dcha: dicha. Eg.:Ke negra tuvimos la dicha! (Neh.) diente: diente. Eg.: dientisto / a: dentista. Eg.: diz, dyz (adj. num.): diez. Eg.:Un bivo ke te mate idiez bovos ke no te abediguen. diezn, dyezn (adj.): dcimo. Eg.:El DyezenKongreso de Estudios Djudeo-espanyoles... diferensia: diferencia, disparidad. Eg.: difernte: diferente. Eg.:Teniyan unos kuantosbiervos diferentes ke solo eyos uzavan. difikultad: dificultad. Eg.: difsil: difcil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar aentender. difuzar: difundir. Eg.: difuzyon: difusin. Eg.: diksionrio, diksionryo: diccionario. Eg.:Ayer merkiun diksionario inglez-ladino, ladino-inglez. dinero: dinero. Eg.: dingn, ningn (adj.): ninguno. Eg.:Ningun ijo dedjudio se tope en este sar. dingno, ningno (Pron.): nadie. Eg.:Ninguno da loke no tiene. dinyidad: dignidad. Eg.: Dio: Dios. Eg.: diplomado/a: bachillerato / a. Eg.: direksion, adreso: direccin. Eg.: direksion, volante: volante. Eg.: direktamente: directamente. Eg.:

    direkto / a: directo / a. Eg.: direktr: director, empresario. Eg.:Su padre erael direktor de un koro de kantar i de musika. dirto (m): derecho. Eg.:No tenemos dirito de dizir a dingunos "no es djusto lo ke dizish vozotros".

    disko: disco. Eg.: diskulpar: disculpar. Eg.: diskusion: discusin. Eg.: diskutir: discutir, argir. Eg.: dispozar: disponer. Eg.: distinguir: distinguir. Eg.: distraido / a: despistado / a. Eg.: diverso: diverso. Eg.: divertirse: divertirse. Eg.: diya / dia: da. Eg.:No era posible komer tantodulse en un diya. diz: rodilla. Eg.: dizr, dezr (v): decir. Eg.:No son kozas ke sedizen. djaketa: chaqueta. Eg.: djrro (m), djrra (f): jarro, jarra. Eg.:Trusho undjarro de agua. djenero: gnero. Eg.: djenero, klase: ndole. Eg.: djenitores: progenitores. Eg.: djente: gente. Eg.:Apretad mano solo delasdjentes buenas i vertuozas. djesto: gesto. Eg.: djibeladjuz: arpa. Eg.: djven, djovna (m/f): joven, mancebo. Eg.:Searebivieron los dezeos de los djovenes de estudiarpara saver. djoya: joya. Eg.: djoyero: joyero. Eg.: djudasmo: judasmo. Eg.:El es una de lasfiguras mas veneradas del djudaismo. djudo-espanyl (m): judeo-espaol. Eg.: djudio / a: judo / a. Eg.: djuves, djugves (m): jueves. Eg.:Me akodroke kada lunes i djugeves moz ivamoz al BAZAR . djugar: jugar. Eg.: djugete: juguete. Eg.: djulio: julio. Eg.: djuntos: junto - s (pl.). Eg.: djurar: jurar. Eg.: djsto: justo. Eg.:Pagan djustos por pekadores.(Neh.) djuzgo (m): juicio; proceso. Eg.:Samuel Hassiddezvelopara el tema "El djuzgo de Max Mertenenfrente de los Espejos".

    Pajina 11/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    djuzgo / djuzga (m/f): juez. Eg.:Se trata de un djuzgoke estava avlando todo el tiempo kontra los djidios. doblar: doblar. Eg.: dobro: bien , bueno. Eg.:Eya es una mujer dobra. (Unadjektivo d'orijina slava) dbro / dbra (adj.): bien, bueno. Eg.:Eya es unamujer dobra. dodje: doce. Eg.: doktor: doctor. Eg.: dokumnto (m): documento, cdula. Eg.:Meldardokumentos en solitreo no es muy fasil, no es kolay. dokumento ofisial: albala. Eg.: dolar: dlar. Eg.: dolio: duelo. Eg.: dolr (f): dolor. Eg.:Muncha miel da dolor de tripa. domestiko / a, de kaza: domstico / a. Eg.: dominasion: dominio. Eg.: dondurm (f): helado. Eg.:Mos keriya enkomendaruna dondurma (yelada) famoza de Cesme . dos: dos. Eg.: dospues: despus. Eg.: dozientos: doscientos. Eg.: drga (f): droga, medicamento. Eg.:La droga ya le izoefekto. dubio: duda. Eg.: dublar: doblar. Eg.: dulse: dulce. Eg.: dunke, alora: entonces, por lo tanto. Eg.: durante: durante. Eg.: durasion: duracin. Eg.: durra (f): estreimiento. Eg.:Mal por durera, peorpor shushunera. (Prov.) (Neh.) durmir: dormir. Eg.: duro / a: duro / a. Eg.: e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria... ebreo: hebreo. Eg.: cha: hecho, acto, accin realizada. Eg.:Le van apagar segun sus echas. echar: echar, arrojar. Eg.: echar: abalanzar. Eg.: echar chiyo: chillar. Eg.: echar kon fuersa: despear. Eg.: echar tino, azer atansion: tener cuidado. Eg.: echarse: echarse. Eg.: echarse anyudo: anudarse. Eg.: echizo: hechizo, encanto. Eg.: echo: trabajo. Eg.: edad: edad. Eg.: editar: editar. Eg.: editoril (m): editorial. Eg.: efasr (v): borrar. Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo efasi

    los de esta letra. efto, efkto (m): efecto. Eg.:Una ovra kompletakon aranjamientos orkestrales i efektos teatrales... eglenearse: pasarlo bien. Eg.: egoisto/a: egosta. Eg.: egzaltado / a: ufano / a. Eg.: egzamen: examen. Eg.: egzaminar: examinar. Eg.: egzekutir: ejecutar. Eg.: egzempio: ejemplo. Eg.: egzemplar: ejemplar. Eg.: egzersis: ejercicio. Eg.: egziliar: exiliar. Eg.: egzistir: existir. Eg.: ekilibrar: abalanzar. Eg.: ekonomizar: ahorrar. Eg.: ekselente: excelente. Eg.: eksepsion: excepcin. Eg.: ekseptado: excepto. Eg.: ekskuza: excusa. Eg.: eksperimentar: experimentar. Eg.: eksplikar, dar a entender: explicar. Eg.: eksplikasion: explicacin. Eg.: eksplorar: explorar. Eg.: eksplozar: explotar. Eg.: eksplozar: estallar. Eg.: eksplozion: explosin. Eg.: ekspozar: exponer. Eg.: ekspozision: exposicin. Eg.: ekspresar: expresar. Eg.: ekspresin (f): expresin. Eg.: ekspulsion: expulsin. Eg.: ekstendr (v): extender. Eg.:Es una famiyaekstendida de todos los Sefaradim del mundo. el: el. Eg.: el de despues: prximo / a. Eg.: el mez ke viene: mes que viene (el). Eg.: el save: all usted. Eg.: elegante: atildado / a. Eg.: eleksion: eleccin. Eg.: elektrisita: electricidad. Eg.: elektronika: electrnica. Eg.: elevo/a: alumno / a. Eg.: elijir: elegir. Eg.: embargo: embargo. Eg.: embarkasion kon vela: velero. Eg.: embasadr, embashadr (m): embajador. Eg.: embiar: enviar. Eg.: embidia: envidia. Eg.: embolvrse (v): absorbarse. Eg.:Se embolvi enmeldando este livro.

    Pajina 12/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    embrener (v): placer, encantar. Eg.:Atyo, esto estade embrenear! embrenerse (v): tener gusto, estar encantado. Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos seembrene la alma. embrolio: infundio. Eg.: emision: emisin. Eg.: empalukeado: asombrado. Eg.: empedir: impedir. Eg.: empesar: empezar. Eg.: empesijo: comienzo. Eg.: empiegado / a: empleado / a. Eg.: emportnsa, importnsa (f): importancia. Eg.:Noolvidaremos la emportansa de las palavras. emportnte, importnte (adj.): importante. Eg.:Elinternet es muy importante para mantener bivo elladino. emportr (v): importar. Eg.:No emporta. Nom'emporta. Ke t'emporta? emprto (m): importe. Eg.:Paga el emporto de lafatura. emposivle: imposible. Eg.: emprestdo / emprestda (adj.): prestado / prestada. Eg.:Kuando uno merka una gazeta, deve darlaemprestada. emprestr (v): prestar. Eg.:Si el emprestar erabueno, empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.) emprstimo (m): prstamo. Eg.:Le dio unemprestimo. emprimadr (m): imprimidor. Eg.:Ivan Fidorof fue elprimer emprimador. emprimr, imprimr (v): imprimir. Eg.:El tiene unlivro de ley ke fue imprimado en Izmir . emprimro (adv.): al principio. Eg.:Emprimero,SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA IDULSE ! Kualo ke aga emprimero? en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo. en medio: en medio. Eg.: en mizmo tiempo: a la vez. Eg.: en prezensia: ante. Eg.: en primero, empesijo: principio. Eg.: en raporto a: respecto a / de. Eg.: en supito: de repente. Eg.: en vista, pishin: en seguida. Eg.: enchikeser: reducir. Eg.: endagra (adv.): ahora mismo, ahorita. Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10diyas . endcha (f): lamento, elega. Eg.:Era titolado"Endechas sefardies (romances y coplas)" en unmanuskrito... Endechas de Tish'a BeAv.

    enderechr (v): subsanar. Eg.:Arvole tuertonunka se enderecha. endevna (f): adivinanza. Eg.:Los chikosdjugavan a la endevina. endevinr (v): adivinar. Eg.:Si endevinas lo ketengo en la aldikera, te do un razimo. endevno / endevna (m/f): adivino / adivina. Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino. endjuntos: junto, juntamente. Eg.: endriva, sovre: sobre. Eg.: enro: enero. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 deenero me vo topar en "Kings Point". enfasyar: aburrir. Eg.: enfin: en fin. Eg.: enfinkr (v): hincar (algo puntiagudo). Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas. enfirmeria: enfermera. Eg.: enfirmo / a: invlido / a. Eg.: enformatika: informtica. Eg.: enfrente: enfrente. Eg.: enfrente de: frente a. Eg.: engodrar: engordar. Eg.: engrandeser: crecer. Eg.: enjendrar: engendrar. Eg.: enkantado / enkantada (adj.): asombrado /asombrada. Eg.:Me kedi enkantada de ver tantadjente ke respondieron por esta palavra(topach -sevivon). enkashda (f): estafa (x). Eg.:Ya est enkashadagrande. enkashr (v): meter, insertar. Eg.:Para ke noveya su madre ke estava meldando akel livro, loenkasho aryentro del baul. enkashr (v): meter dentro, estafar (x). Eg.:Levendi el livro viejo a tripio de presio. Se laenkasho fino. enklinar: inclinar. Eg.: enkolgar: colgar. Eg.: enkomendansa: mandamiento. Eg.: enkomendar: recomendar, encargar. Eg.: enkontrar: encontrar. Eg.: enkontrarse: encontrarse. Eg.: enkontro: encuentro. Eg.: enkorajar: animar. Eg.: enkorajar: jalear. Eg.: enlokesr (v): enloquecer. Eg.:El bruido de losijikos me enlokesen. enmofesdo (adj.): enmohecido. Eg.:Kazasenmofesidas kon kamaretas aleskuras. enriva, sovre: sobre. Eg.: ensenyar: ensear. Eg.:

    Pajina 13/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    enshagur (v): enjuagar, lavar. Eg.:Enshaguate laboka! enshmplo: ejemplo. Eg.:Aki te mando unos kuantosenshemplos del fenomeno linguistiko. ensma: encima. Eg.:Pasa el fregon por ensima elmoble. ensupito: de repente. Eg.: ensuziar: ensuciar. Eg.: entendr (v): comprender, entender. Eg.:Poko avlar imuncho entender! enteramente: enteramente. Eg.: enters, enterso (m): inters. Eg.:Es el enteres kelo giya. enteresnte, interesnte (adj): interesante. Eg.:Losartikolos ke meldamos en Ladinokomunita son uno masenteresante del otro. enteresar: interesar. Eg.: enteresarse: interesarse. Eg.: entero: entero. Eg.: enteromper: interrumpir. Eg.: enterramiento: entierro. Eg.: enterrar: enterrar. Eg.: enterrarse: enterrarse. Eg.: entision: intencin. Eg.: entnses, estnses: entonces. Eg.:Estonses i agorano! (Todo lo bueno kedo en el pasado!) (Neh.) entornado/a: rodeado / a. Eg.: entornar: rodear. Eg.: entrno (m): entorno. Eg.:Es bueno tener karas deriza en el entorno. entrada: entrada. Eg.: entrafikado, komplikado: intrincado. Eg.: entrar: entrar. Eg.: entre: entre. Eg.: entregar: entregar. Eg.: entremientes: entre tanto. Eg.: entreprisa: empresa. Eg.: entuziasmo: entusiasmo. Eg.: enventar: inventar. Eg.: enverano: verano. Eg.: envitar: invitar. Eg.: enyegar: negar. Eg.: epka: poca. Eg.:Saves de ke epoka era estakantika? ra (epka): era. Eg.:Esto todo se paso en la eraRomana. erensia: herencia. Eg.: ergueler: doler. Eg.: ermana: hermana. Eg.: ermano: hermano. Eg.: ermozo / a: hermoso, bello / a. Eg.:Teniya dos ijas,

    mansevikas i muy ermozikas. ermozra: hermosura. Eg.:Es una prova de laermozura i de la rikeza de muestra kultura. ermura, nura (f): nuera. Eg.:Bushkava aovedeser todo lo ke la ermuera le ordenava. eroe: hroe. Eg.: esforsarse: esforzarse. Eg.: esforso: esfuerzo. Eg.: esfugro / esfugra (m/f): suegro / suegra. Eg.:Entre la esfuegra i la ermuera deshan la kazasin barrir. (Neh.) esfuenyo: sueo. Eg.: eskaldar: escaldar, estofar. Eg.: eskalera: escalera. Eg.: eskalon: escaln. Eg.: eskalonar: escalonar. Eg.: eskapar: acabar. Eg.: eskarinyrse (v): aorar. Eg.:Ya se eskarinyo demi i kere bolar i verme. eskarinyo: aoranza. Eg.: eskarvr (v): cavar, buscar en cada rincn. Eg.: esklamar: exclamar. Eg.: eskojer: escoger. Eg.: eskola: escuela. Eg.: eskonderse: esconderse. Eg.: eskondido/a: escondido / a. Eg.: eskrita: escrito, manuscrito. Eg.: eskrto: escrito. Eg.:Lo tengo todo por eskrito. eskritor / eskritora (m/f): escritor / escritora. Eg.: eskritr / eskritra (m/f): escritor / escritora. Eg.: eskritra (f): escritura. Eg.:Mi mama teniya unaeskritura muy buena. eskrivir: escribir. Eg.: eskuchr (v): escuchar. Eg.:Ken no eskucha a lamadre, escucha a la mala madrasta. (Neh.) eskudo: escudo. Eg.:El eskudo es una armadefensiva ke se yevava al braso siedro. El padreizo de eskudo kon su kuerpo a la kriatura, duranteel atako. (Kere dizir ke lo defendio kon su kuerpo).El Eskudo de David (Magen David) es el simbolodel puevlo djudio. El "eskudo" era en pasadotambien una moneda portugeza. eskupir: escupir. Eg.: eskuridad: oscuridad, tinieblas. Eg.: eskuro: oscuro. Eg.: eskuzar: excusar, disculpar. Eg.: esmeralda: esmeralda. Eg.: espada: espada. Eg.: espalda: espalda. Eg.: espander: asomar. Eg.: espandido / a, ancho: extenso / a. Eg.:

    Pajina 14/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    espandir: expandir. Eg.: espandirse, echarse: acostarse. Eg.: espantar: asustar. Eg.: espantarse: asustarse. Eg.: espantavle: tremendo. Eg.: espanto: miedo, espanto. Eg.: espantozo: cobarde. Eg.: espanyol: espaol. Eg.: espartir (distribuir): repartir. Eg.: espasio: espacio. Eg.: espedir: despachar. Eg.: espejo: espejo. Eg.: espektador: espectador. Eg.: espektakolo: espectculo. Eg.: espekular: especular. Eg.: esperansa: esperanza. Eg.: esperar: esperar. Eg.: espertar: despertar. Eg.: espertarse: despertarse. Eg.: espesial: especial. Eg.: espesialmnte: especialmente. Eg.:Por mozotrosespesialmente, esto era i es muy importante. espierto / a: despierto / a, listo / a. Eg.: espor: deporte. Eg.: espozorio: compromiso. Eg.: sta: esta. Eg.:Entre estas i estas, ya se izo denoche. estableser: establecer, plantear. Eg.: estado: estado. Eg.: estampa: estampa. Eg.: estampar: estampar. Eg.: Estanbol: Estambul. Eg.: estar: estar. Eg.: estar desrepozado: encontrarse a disgusto. Eg.: estar repozado: encontrarse a gusto. Eg.: estar seguro: constar. Eg.: estasion de benzin: gasolinera. Eg.: este: este. Eg.: este / esta: eso / esa. Eg.: estimdo: estimado. Eg.:Estimados Amigos de LK. estimr: estimar. Eg.:Devemos de estimarmosorozos !! sto: esto. Eg.:En esto vamos a kedar? Avlaremos deotra koza. estomago: estmago. Eg.: estria, istria, estrya: historia. Eg.:El profesormos avlava de la istoria de los sefaradim. estrias, istrias, estryas: historias. Eg.:No mekontes estoryas de mil i una noche. estragalkya (f): garbanzo tostado blanco. Eg.: estranyo: extrao. Eg.:

    estrcho / estrcha (adj.): estrecho / a. Eg.:Tuvimos oras estrechas. estreya: estrella. Eg.: estridia: ostra. Eg.: estropiarse: estropearse. Eg.: estudiante, elevo: estudiante. Eg.: estudiar: estudiar. Eg.: estdio: estudio. Eg.:El mas importante es elestudio del Gershom Scholem. estupendo / a: estupendo / a. Eg.: etaj, apartamento: piso. Eg.: tang ?: estanque. Eg.: Ets., etstera: etc., etctera. Eg.:El espanyol,fransez, italiano, ets. son linguas latinas. Evropa: Europa. Eg.: ya: ella. Eg.:Eya era la mas chika de 19kriaturas! yos / yas (pron.): ellos, ellas. Eg.:No ay nadade esperar de eyos. Ezmirna: Esmirna. Eg.: fcha, faz, kra: faz, cara. Eg.:Lo ke tienes dedizir, dimelo en facha. fada: hada. Eg.: fadado/a: hadado / a. Eg.: fakto: hecho. Eg.: falitar: arruinarse. Eg.: falta: error. Eg.: fama: fama. Eg.: familial, familyal: de familia. Eg.: familiar, familyar: familiar. Eg.: famya (f): familia. Eg.:Por seguro ke semostodos una famiya . famozo/a: famoso / a. Eg.: fantastiko/a: fantstico / a. Eg.: fantaza, fantezya (f): fantasa. Eg.:Solo fueronfantazias. farmasiya: farmacia. Eg.: fsha (f): faja, paal. Eg.:De la fasha asta lamortaja, no te vas a azer benadam! fashadra (f): faja, ajuar del recien nacido. Eg.:En la kortadura de la fashadura, se echavabombones blankos. fashisto/a: fascista. Eg.: fsil, koly (adj.: fcil. Eg.:Ke se les aga masfasil i ke syerva a todos. fastidiozo / a: fastidioso / a. Eg.: fatigado/a: fatigado / a. Eg.: fatigar: fatigar. Eg.: favlr (v): hablar. Eg.:Mi abuela favlava elDjudeo-Espanyol. favor: favor. Eg.:

    Pajina 15/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    fazer: hacer. Eg.: fedr (v): heder; irritar. Eg.:De la kavesa fyede elpeshkado. federasion: federacin. Eg.: fedr (m), fedorna (f): hedor; arrogancia. Eg.:Estyeno de fedor. feliche: feliz. Eg.: felisida: felicidad. Eg.: felisitasion: felicitacin. Eg.: feo/a: feo / a. Eg.: ferida: herida. Eg.: ferido/a: herido / a. Eg.: ferr (v): herir. Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo espozivle esto? fezya, fizia, feguza (f): confianza. Eg.:Tenerfeuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.) fey: fe. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta. (Neh.) fido (adj.): fiado. Eg.:El fiado es dos vezes pagado. firse (v): fiarse, hacer confianza. Eg.:Te puedes fiaren eya. fidl (adj.): fiel. Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke meambezi de kriatura. fidos (m): fideos. Eg.: firro, fyrro (m): hierro. Eg.:Ijo de kriar, fierro demashkar. fiesta: fiesta. Eg.: fiestar: hacer fiesta. Eg.: figura: figura. Eg.: fjo / fija (m/f): hijo / hija. Eg.:Si no fago lo ke estdiziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) fiksr (v): fijar. Eg.:Devemos desidar i fiksar unprogram. fkso / fksa (adj.: fijo. Eg.:La gramatika tiene reglasfiksas para el uzo de las palavras. filmo: pelcula. Eg.: filozofia: filosofa. Eg.: fin (la): fin (el). Eg.: fin de semana: fin de semana. Eg.: fin, asta: hasta. Eg.: final: final. Eg.: finalmente: finalmente, por fin. Eg.: findjn, fildjn, fidjn (m): taza. Eg.:Ni le estadeshando bever sigundo findjan. fno (kolokyal) (prep.): hasta. Eg.:Me asenti parameldarlo del empesijo fino la fin. fno / fna (adj.): fino / fina. Eg.:La mancha kaye en elpanyo mas fino. frma (f): firma. Eg.:Un buen komersante onora sufirma. firmr (v): firmar. Eg.:No vos olvidesh de firmar i azerfirmar la petisyon de Salonik.

    fishugar: molestar. Eg.: fsta (konj.): hasta. Eg.:Ya lo saven fista laspyedras de la kaye. flko / flka (adj.): delgado / delgada, dbil. Eg.:El Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya unantojo sovre la nariz. flama: llama. Eg.: flecha: flecha. Eg.: fljnes (m): habichuella con ojo negro. Eg.: flor: flor. Eg.: floristo/a: florista. Eg.: flosho/a: lacio / a. Eg.: flota: flota. Eg.: folklr: folklore. Eg.:Azen esforsos para noabandonar el folklor i la lingua de los avuelos. fondasion: fundacin. Eg.: fondo: fondo. Eg.: fonksion: funcin. Eg.: fonksionar: funcionar. Eg.: forma: forma. Eg.: formar: formar. Eg.: forsar: imponer. Eg.: fortna (f): fortuna. Eg.:La fortuna es por ken laperkura. (Neh.) fot (f): foto. Eg.: fotografia: fotografa. Eg.: fotolyo: silln. Eg.: fotolyo (en teatro): butaca. Eg.: frgua (f): construccin. Eg.:La fragua mueva eskomo un otel. fragur (v): construir. Eg.:Sintyendo suskonsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI. frnko, frnka: franco, franca. Eg.:El lavoro erasimple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.) fransez: francs. Eg.: fraza: frase. Eg.: fregar: fregar, frotar. Eg.: frer, friyr (v): frer. Eg.:Puedes friyir endjuntosunos pimientonikos para darle mas savor. freno: freno. Eg.: frente: frente. Eg.: fresko/a: fresco / a. Eg.: frijidr (m): nevera, refrigerador. Eg.:Lo metiyaen un bokal i lo metiya en el frijider. fro, fryo (m): fro. Eg.:No me faze ni friyo nikalor. frontiera: frontera. Eg.: fruchigur (v): fructificar, multiplicarse. Eg.:Fruchiguaremos en la tierra. fruta: fruta. Eg.: frutero: frutera. Eg.:

    Pajina 16/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    frutiera: frutero. Eg.: fruto del pino: pia. Eg.: fugo, hugo (m): fuego. Eg.:Ay muncha kalor, el solesta fuego! (Neh.) Flama sin fuego no ay. fursa, hursa: fuerza. Eg.:Kerer bien por fuersa noay. (Neh.) fuerte: fuerte. Eg.: fuerte (kreatura): travieso. Eg.: funesto / a: funesto / a. Eg.: frcha (f): brocha. Eg.:Los tapetes de embasho, loslavavan kon furchas i agua. furtna (f): tormenta, tempesta. Eg.:Ay furtuna en lamar.

    fusta: falda. Eg.: futbol: ftbol. Eg.: futro: futuro. Eg.:Rogamos ke en el futuro moseskrivas en Ladino. fuyir: huir. Eg.: fuzil, tufenk: escopeta. Eg.: galcha (f): zueca. Eg.:Yevavamos galechas en elbanyo. gamba: gamba. Eg.: gna (f): gana. Eg.:Ya le vino la gana de kuzir. ganeden: paraso. Eg.: garganta: cuello. Eg.: garon: garganta. Eg.: garson - a: camarero / a. Eg.: gato: gato. Eg.: gay (peshkado) (f): zarguela. Eg.:Los djudios deEstanbol gizan la gaya kon avramilas. gayardiya: gallarda. Eg.: gayina: gallina. Eg.: gayinero: gallinero. Eg.: gayo: gallo. Eg.: gazeta: peridico. Eg.: gazoza: gaseosa. Eg.: gerra: guerra. Eg.: giador - a: gua. Eg.: ginnam: infierno. Eg.: gitara: guitarra. Eg.: givr, gevr (m): seor, amo. Eg.:Vido a la ija del geviri se namoro de eya. gizr (v): guisar, cocinar. Eg.:El se lo giza, el se lokome. godro/a: gordo / a. Eg.: godrura, gudrura: gordura. Eg.: goler: oler. Eg.: golor: olor. Eg.: gmo (m): relleno. Eg.:Se inche de gomo de kezo,guevo i pan mojado. I todo esto al orno.... governo: gobierno. Eg.:

    gozr (v): disfrutar. Eg.:Gozaremos de todo lobueno de este mundo. grado: escalafn. Eg.: gramtika: gramtica. Eg.:Mas vale la prtika kela gramtika. (Neh.) gramer: gramtica. Eg.: grande: grande. Eg.: grndes: grandes. Eg.:Kantikas espanyolas kemos deshavan tresalidos a grandes i chikos... grasia: gracia. Eg.: grasias: gracias. Eg.:1) Munchas grasyas. 2) Milgrasyas al Dyo. 3) No tuvo pena a entrar grasyas aldezorden ke reynava entre los moradores. 4) Mosakodramos solo lo bueno i grasyas ke es ansina." grave: grave. Eg.: grgo / grga (m+f): griego, griega. Eg.:Seeskondieron en kazas de amigos gregos durante eltiempo de la gerra. gritar: bramar. Eg.: grito: grito. Eg.: grizo / a: gris. Eg.: groserya (f): grosera. Eg.: grpo (m): grupo. Eg.: Tenemos un grupo keyamomos 'Los Pregoneros' (The Storytellers). guadrar: guardar. Eg.: Guay!, Ay! (interj.): Ay!. Eg.:Guay de mi! Guayde la madre ke me pari! Ay! ke no ay! Ke si de loke no ay aviya, Ay! no aviya! gurko (m): satn, diablo. Eg.:"Ande se arrapa elguerko" es un lugar muy leshos. guerta: huerto. Eg.: guertalano/a: hortelano / a. Eg.: guerto: huerto. Eg.: gusmo (m): olor. Eg.:Las rompiyamos paragoler el guesmo del pino. gueso: hueso. Eg.: guevo: huevo. Eg.: gustr: gustar. Eg.:Me va gustar muncho si unmiembro los konose i me puede dar su adreso. gustrse: alegrarse. Eg.:Mos gustimos de ver kemerkaron una kaza muy ermoza. gusto: gusto. Eg.: guzano: gusano. Eg.: habr: noticia, informacin. Eg.:Ke haber? - Todobueno. hadrrse (v): forcejear. Eg.:Para byen no puede,para mal se hadra. (Neh.) hdras (f/pl): modales pretenciosas,amaneramiento. Eg.:Kualo son estas hadras, kese kreye fulanika... hadrzo / hadrza (adj.): amanerado,

    Pajina 17/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    pretencioso. Eg.:No le plazyo akeya ijika porke eramuy hadroza. hafton (f): golpe, zurra. Eg.:Kuando avlo mentiras,el padre lo mato de haftona. hahm: rabino, experto. Eg.:Kada uno es haham ensu ofisio. (Neh.) hals (adj.): puro, genuino. Eg.:Es halis miel de bizba. haml, hamml (m): portador. Eg.:Yama un hamal,ke te yeve la validja fin al vapor. hamburger: hamburguesa. Eg.: hamindo (guevo) (adj.): (huevo) duro. Eg.:Undezayuno grande, kon boyos, burekas, guevoshaminados, fritadas i frutas. handrjo (m): andrajo. Eg.:La ijika jdugava kon unakukla de handrajo. haragn, haragana / paresozo, paresoza (m/f / adj): perezoso, holgazn. Eg.:En mi chikes, ero un pokoharagana. harynto (adj.): gusanado, putrefacto. Eg.: hatir: favor. Eg.: havr (haverm): socio (socios). Eg.:El ganar i elpedrer son haverim. hazn: rabino oficiante. Eg.:Mas vale el hazan ketodo el kal. (Neh.) hazino / a: enfermo / a. Eg.:El konosiya todos loshazinos i dava konsejos. hazinura: enfermedad. Eg.: hohmbro (m): cohombre. Eg.: i (konj.): y. Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido imujer" idea: idea. Eg.: idima (m): idioma. Eg.: igo: higo. Eg.: igual: igual. Eg.: ija: hija. Eg.: ijo / ija (m/f): hijo / hija. Eg.:son ijos de dos ermanos jos (m/pl): hijos. Eg.:Todos somos ijos de lasMitzvot. iluzion: ilusin. Eg.: imaje: imagen. Eg.: imajinar: imaginar. Eg.: imediatamente: inmediatamente. Eg.: imenso / a: inmenso / a. Eg.: imitar: imitar. Eg.: impasiente: impaciente. Eg.: impedimiento: impedimiento. Eg.: impedir: impedir. Eg.: imperador: emperador. Eg.: imperio: imperio. Eg.: importr (v): importar. Eg.:Mi papa importavaesensyas para azer kolonya.

    imprimerya, emprimerya (f): imprenta. Eg.:SiSelim save la imprimeriya, o komo se puedeenkomendar, ke mos eskriva. imprimr, emprimr (v): imprimir. Eg.:No lopudimos imprimir por los problemas del sistemaOneline. imprudensia: imprudencia. Eg.: inchir: llenar, rellenar. Eg.: indechizo / a: vago / a. Eg.: indemas: adems, por ende. Eg.: indina (f): pavo. Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos"indiana" por el inglez (turkey). indino (m): pavo. Eg.:En New York--diziyamos"indiano" para "turkey" tambien, komo en la kazade Matilda... indisio: pista. Eg.: industrial: industrial. Eg.: infasio: tedio. Eg.: inferno: infierno. Eg.:? influensa: influencia. Eg.: informar: dar una noticia. Eg.: informasion: informacin. Eg.: infrastruktura: infraestructura. Eg.: inisial - a: inicial - a. Eg.: inisiar: iniciar. Eg.: inkieto / a: inquieto / a. Eg.: inkizision: inquisicin. Eg.:Los ke fuiyan de laInkizision se aresentaron en munchas partes delmundo. inklinr (v): inclinar. Eg.: inkluir: incluir. Eg.: inkluzo: incluso, incluido. Eg.: inkonvenivle: inconveniente. Eg.: inosente: inocente. Eg.: inseguridad: inseguridad. Eg.: insidente: incidente. Eg.: institto: instituto. Eg.:En el "Instituto Cervantes"de Estanbol, ay kursos para los sefaradim. instrumento de lokomosion: vehculo. Eg.: intelijente: inteligente. Eg.: intensifikar: intensificar. Eg.: intestino: intestino. Eg.: intimidad: intimidad. Eg.: introduksion: introduccin. Eg.: introduzir: introducir. Eg.: intrumiento de kaza: electrodomstico. Eg.: investigador: investigador. Eg.:Yo soinvestigador de Ladino. investigasion: investigacin. Eg.: investir: invertir. Eg.: invitado / a: invitado / a. Eg.:

    Pajina 18/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    invitar: invitar, convidar. Eg.: invitasion: invitacin. Eg.: inyervozo / a: nervioso / a. Eg.: inyto / inyta (f/m): nieto / a. Eg.:La dieron a losinyetos ke la guadren en kashon. inyeve: nieve. Eg.: ir: ir, marchar. Eg.: ir a komprar/emplear: ir de compras. Eg.: ir de mal en peor: ir de mal en peor. Eg.: ra, brra (f): clera, furor. Eg.:No eskrivas una kartaen un momento de ira. irse: andar. Eg.: ishalla: Ojal. Eg.: italiano / italiana (adj.): italiano / italiana. Eg.:Elitaliana tambien es una lingua latina. ivrt: hebreo. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i losuzos.

    zla, sla (f): isla. Eg.:Lo tuve un mez en mi kaza en laizla de Burgaz. japonezo / a: japons - a. Eg.: jenerl, djenerl (adj.): general. Eg.:Va dar una vistajeneral de la aktividad de Ladinokomunita. jenerlmente (adv.): en general. Eg.:Bivimos ayi unavida jeneralmente trankila. jenerasion: generacin. Eg.:Se prestanmaraviyozamente a edukar a las muevas jenerasiones. Jenero: Enero. Eg.: jenerozo/a: generoso / a. Eg.: jeraniom: geranio. Eg.: jnio: junio. Eg.:Van a tener (EL DIA DE DJOHA) el20 de Junio. jurnal: peridico. Eg.: kcha (f): portado (de peridico), tapa (de libro). Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante. kacharla (f): cazuela. Eg.:El dip de la kacharola keeste limpia. kada: cada. Eg.: kji, kje, kuje (adv.): casi. Eg.:Mora kaji enfrentede mi. kal: sinagoga. Eg.:Istanbullis: Vos keriya demandar si"el Kal de los Frankos" egziste oy. kal (biva), (amatada): cal (viva), (apagada). Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka. kalavasudo, kalvo: calvo. Eg.: kaldo: caldo. Eg.: kle: se debe. Eg.:Esto kale meterlo en un teatroSefaradi. kaleja: calleja. Eg.: kalem: lpiz. Eg.: kalifikar: calificar. Eg.: kalkolo: clculo. Eg.:

    kalmo / a: tranquilo. Eg.: kalmo, arrepozado: quieto. Eg.: kalor: calor. Eg.: kalsado, sapato: zapato. Eg.: kam. de echar, dormitorio: dormitorio. Eg.: kma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, sino se durme se arrepoza. (Neh.) kma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, sino se durme se arrepoza. (Neh.) kamara: cabina. Eg.: kamareta: habitacin. Eg.: kamareta de estudio: gabinete. Eg.: kaminar: caminar. Eg.: kamno: camino. Eg.:Ke tengan todos kaminosde leche i miel i al vermos. kamino prinsipal: carretera, calzada. Eg.: kamiza: camisa. Eg.: kamizya (f): hucha. Eg.: kampna (f): campana. Eg.:A las ocho de lademanyana, la kampana de la eglisya sona. kampo, terreno: campo. Eg.: kanon: can. Eg.: kansado/a: cansado / a. Eg.: kanserya: cansancio. Eg.: kansrya (f): cansancio. Eg.:Est muerta dekanserya. kantador / dera: cantor - a. Eg.: kantar: cantar. Eg.: kantaro: botijo. Eg.: knte: cante. Eg.:Sintimos muchos kantes endjudeo-espanyol. kantka, kantga (f): cancin. Eg.:Una de laskantikas ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir. knto: canto. Eg.:Estas palavras me sonan komoun kanto. kanton: rincn. Eg.: kanyamzo (m): trapo. Eg.:Las metiya en unkanyamazo limpio. kapachedad: capacidad. Eg.: kapachi: capaz. Eg.: kapachitad: capacitad. Eg.: kapo: jefe, cabecilla. Eg.: kra: mejilla. Eg.:En kada kara tiene una kondja.(Neh.) kra: cara, rostro, semblante, faz. Eg.:El mal i elbien en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kostalos ojos de la kara. karakter: carcter. Eg.: karar: cuantitad; decision. Eg.:Miro de eskrivir elkarar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio karara una koza o si uno pensa una koza, no troka de

    Pajina 19/76

  • Diksionario de Ladinokomunita

    opinion. kardiako/a: cardiaco / a. Eg.: karesar: acariciar. Eg.: kargar: cargar. Eg.: karinyo: cario. Eg.: karne: carne. Eg.: karnro (m): carnero. Eg.:De un karnero no se kitados kueros. (Neh.) karo/a: caro / a. Eg.: karosa: carroza. Eg.: karpuz: sandia. Eg.: karrcha (f): carrete; polea; garrucha. Eg.:Travavanla barka kon una kuedra en una karrucha. karta: carta, tarjeta. Eg.:Yo meldi tu karta konmuncho intereso. karcha (f): rueda. Eg.:El otomobil tiene kuatrokaruchas. karvon: carbn.