Magyarország Alaptörvénye

(2011. április 25.)

Ustawa Zasadnicza Węgier

(25 kwietnia 2011 r.)

4

Magyarország Alaptörvénye

(2011. április 25.)

Isten, áldd meg a magyart!

NEMZETI HITVALLÁS

MI, A MAGYAR NEMZET TAGJAI, az új évezred kezdetén, felelősséggel minden magyarért, kinyilvánítjuk az alábbiakat: Büszkék vagyunk arra, hogy Szent István királyunk ezer évvel ezelőtt szilárd alapokra helyezte a magyar államot, és hazánkat a keresztény Európa részévé tette. Büszkék vagyunk az országunk megmaradásáért, szabadságáért és függetlenségéért küzdő őseinkre. Büszkék vagyunk a magyar emberek nagyszerű szellemi alkotásaira. Büszkék vagyunk arra, hogy népünk évszázadokon át harcokban védte Európát, s tehetségével, szorgalmával gyarapította közös értékeit. Elismerjük a kereszténység nemzetmegtartó szerepét. Becsüljük országunk különböző vallási hagyományait. Ígérjük, hogy megőrizzük az elmúlt évszázad viharaiban részekre szakadt nemzetünk szellemi és lelki egységét. A velünk élő nemzetiségek a magyar politikai közösség részei és államalkotó tényezők. Vállaljuk, hogy örökségünket, egyedülálló nyelvünket, a magyar kultúrát, a magyarországi nemzetiségek nyelvét és kultúráját, a Kárpát-medence természet adta és ember alkotta értékeit ápoljuk és megóvjuk. Felelősséget viselünk utódainkért, ezért anyagi, szellemi és természeti erőforrásaink gondos használatával védelmezzük az utánunk jövő nemzedékek életfeltételeit. Hisszük, hogy nemzeti kultúránk gazdag hozzájárulás az európai egység sokszínűségéhez. Tiszteljük más népek szabadságát és kultúráját, együttműködésre törekszünk a világ minden nemzetével. Valljuk, hogy az emberi lét alapja az emberi méltóság. Valljuk, hogy az egyéni szabadság csak másokkal együttműködve bontakozhat ki. Valljuk, hogy együttélésünk legfontosabb keretei a család és a nemzet, összetartozásunk alapvető értékei a hűség, a hit és a szeretet. Valljuk, hogy a közösség erejének és minden ember becsületének alapja a munka, az emberi szellem teljesítménye.

5

Ustawa Zasadnicza Węgier (25 kwietnia 2011 r.)

Boże, pobłogosław Węgrów!

Credo Narodowe

MY, CZŁONKOWIE NARODU WĘGIERSKIEGO, u progu nowego tysiąclecia, w poczuciu odpowiedzialności za wszystkich Węgrów, wyrażamy co następuje: Jesteśmy dumni, że nasz król święty Stefan przed tysiącem lat osadził państwo węgierskie na trwałych fundamentach i uczynił naszą ojczyznę częścią chrześcijańskiej Europy. Jesteśmy dumni z naszych przodków, którzy walczyli o przetrwanie, wolność i niepodległość naszego kraju. Jesteśmy dumni ze wspaniałego dorobku duchowego Węgrów. Jesteśmy dumni, że nasz naród przez całe wieki bronił walecznie Europy i swoim talentem oraz pracowitością pomnażał jej wspólne wartości. Uznajemy kluczową rolę chrześcijaństwa w podtrzymania narodu.. Szanujemy różne tradycje religijne naszego kraju. Przyrzekamy zachować intelektualną i duchową jedność naszego narodu, rozdartą na części w wichrach minionego stulecia. Żyjące z nami mniejszości narodowe są częścią węgierskiej wspólnoty politycznej i czynnikiem państwotwórczym. Zobowiązujemy się do ochrony i pielęgnowania naszego dziedzictwa, niepowtarzalnego języka, węgierskiej kultury, języka i kultury żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych oraz stworzonych przez naturę i człowieka wartości w Basenie Karpackim. Poczuwamy się do odpowiedzialności za naszych potomków, dlatego poprzez rozważne korzystanie ze źródeł materialnych, intelektualnych i naturalnych pragniemy zachować godne warunki życia dla tych pokoleń, które przyjdą po nas. Wierzymy, że nasza kultura narodowa stanowi bogaty wkład do wielobarwnej wspólnoty europejskiej. Szanujemy wolność i kulturę innych narodów, dążymy do współpracy ze wszystkimi narodami świata. Wyznajemy, że podstawą ludzkiego istnienia jest godność człowieka. Wyznajemy, że wolność jednostki może być urzeczywistniona tylko poprzez współdziałanie z innymi. Wyznajemy, że najważniejszymi formami naszego współżycia jest rodzina i naród, a podstawowymi wartościami naszych więzów wierność, wiara i miłość.

6

Valljuk az elesettek és a szegények megsegítésének kötelességét. Valljuk, hogy a polgárnak és az államnak közös célja a jó élet, a biztonság, a rend, az igazság, a szabadság kiteljesítése. Valljuk, hogy népuralom csak ott van, ahol az állam szolgálja polgárait, ügyeiket méltányosan, visszaélés és részrehajlás nélkül intézi. Tiszteletben tartjuk történeti alkotmányunk vívmányait és a Szent Koronát, amely megtestesíti Magyarország alkotmányos állami folytonosságát és a nemzet egységét. Nem ismerjük el történeti alkotmányunk idegen megszállások miatt bekövetkezett felfüggesztését. Tagadjuk a magyar nemzet és polgárai ellen a nemzetiszocialista és kommunista diktatúrák uralma alatt elkövetett embertelen bűnök elévülését. Nem ismerjük el az 1949. évi kommunista alkotmányt, mert egy zsarnoki uralom alapja volt, ezért kinyilvánítjuk érvénytelenségét. Egyetértünk az első szabad Országgyűlés képviselőivel, akik első határozatukban kimondták, hogy mai szabadságunk az 1956-os forradalmunkból sarjadt ki. Hazánk 1944. március tizenkilencedikén elveszített állami önrendelkezésének visszaálltát 1990. május másodikától, az első szabadon választott népképviselet megalakulásától számítjuk. Ezt a napot tekintjük hazánk új demokráciája és alkotmányos rendje kezdetének. Valljuk, hogy a huszadik század erkölcsi megrendüléshez vezető évtizedei után múlhatatlanul szükségünk van a lelki és szellemi megújulásra. Bízunk a közösen alakított jövőben, a fiatal nemzedékek elhivatottságában. Hisszük, hogy gyermekeink és unokáink tehetségükkel, kitartásukkal és lelkierejükkel ismét naggyá teszik Magyarországot. Alaptörvényünk jogrendünk alapja: szerződés a múlt, a jelen és a jövő magyarjai között. Élő keret, amely kifejezi a nemzet akaratát, azt a formát, amelyben élni szeretnénk. Mi, Magyarország polgárai készen állunk arra, hogy országunk rendjét a nemzet együttműködésére alapítsuk.

7

Wyznajemy, że podstawową siłą wspólnoty i poszanowania każdego człowieka jest praca, rezultat ludzkiego umysłu. Uznajemy obowiązek niesienia pomocy pokrzywdzonym i ubogim. Wyznajemy, że wspólnym celem obywatela i państwa jest dopełnienie dobrych warunków życia, bezpieczeństwa, ładu, sprawiedliwości i pełnej wolności. Wyznajemy, że prawdziwe rządy ludu są tylko tam, gdzie państwo służy swoim obywatelom i załatwia ich sprawy sprawiedliwie, bez nadużyć i stronniczości. Szanujemy osiągnięcia naszej historycznej konstytucji oraz Świętą Koronę, która ucieleśnia konstytucyjną ciągłość państwa węgierskiego i jedność narodu. Nie uznajemy spowodowanego najazdami zawieszenia naszej historycznej konstytucji. Odrzucamy przedawnienie nieludzkich zbrodni, dokonanych przeciwko narodowi węgierskiemu i jego obywatelom pod rządami dyktatur narodowych socjalistów i komunistów. Nie uznajemy komunistycznej konstytucji z 1949 roku, która była podstawą panowania reżimu, dlatego ogłaszamy ją nieważną. Zgadzamy się z posłami pierwszego wolnego Parlamentu, którzy w swojej pierwszej uchwale stwierdzili, że nasza dzisiejsza wolności że nasza dzisiejsza w powstania 1956 roku. Uznajemy, że przywrócenie suwerenności państwowej naszej ojczyzny, utraconej w dniu 19 marca 1944 roku, nastąpiło w dniu 2 maja 1990 roku wraz z zawiązaniem się pierwszego Zgromadzenia Narodowego wybranego w wolnych wyborach. Dzień ten uznajemy za początek nowej demokracji i konstytucyjnego ładu naszej ojczyzny. Wyznajemy, że po prowadzących do moralnej zapaści dziesięcioleciach dwudziestego wieku mamy bezwzględną potrzebę duchowej i intelektualnej odnowy. Ufamy we wspólnie kształtowaną przyszłość i zaangażowanie młodych pokoleń. Wierzymy, że nasze dzieci i wnuki swym talentem, wytrwałością i siłą duchową ponownie uczynią Węgry wielkimi. Nasza Ustawa Zasadnicza jest podstawą porządku prawnego: jest umową Węgrów przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Jest żywą ramą, która wyraża wolę narodu oraz określa formę, w jakiej chcielibyśmy żyć. My, obywatele Węgier, jesteśmy gotowi tworzyć ład naszego kraju w oparciu o narodową współpracę.

8

ALAPVETÉS

A) cikk HAZÁNK neve Magyarország.

B) cikk

(1) Magyarország független, demokratikus jogállam. (2) Magyarország államformája köztársaság. (3) A közhatalom forrása a nép. (4) A nép a hatalmát választott képviselői útján, kivételesen közvetlenül gyakorolja.

C) cikk

(1) A magyar állam működése a hatalom megosztásának elvén alapszik. (2) Senkinek a tevékenysége nem irányulhat a hatalom erőszakos megszerzésére vagy

gyakorlására, illetve kizárólagos birtoklására. Az ilyen törekvésekkel szemben törvényes úton mindenki jogosult és köteles fellépni.

(3) Az Alaptörvény és a jogszabályok érvényre juttatása érdekében kényszer alkalmazására az állam jogosult.

D) cikk Magyarország az egységes magyar nemzet összetartozását szem előtt tartva felelősséget visel a határain kívül élő magyarok sorsáért, elősegíti közösségeik fennmaradását és fejlődését, támogatja magyarságuk megőrzésére irányuló törekvéseiket, egyéni és közösségi jogaik érvényesítését, közösségi önkormányzataik létrehozását, a szülőföldön való boldogulásukat, valamint előmozdítja együttműködésüket egymással és Magyarországgal.

9

ZASADY OGÓLNE

Art. A)

Nasza OJCZYZNA nosi nazwę Węgry.

Art. B) (1) Węgry są niezawisłym, demokratycznym państwem prawa. (2) Ustrojem politycznym Węgier jest republika. (3) Źródłem władzy zwierzchniej jest naród. (4) Naród sprawuje władzę przez wybranych przedstawicieli, w wyjątkowych sytuacjach

bezpośrednio.

Art. C) (1) Funkcjonowanie państwa węgierskiego opiera się na zasadzie podziału władzy. (2) Niczyja działalność nie może zmierzać do zdobycia lub sprawowania władzy przemocą,

ani też do wyłączności jej posiadania. Każdy jest uprawniony i zobowiązany w sposób zgodny z prawem do przeciwstawiania się takim dążeniom.

(3) Państwo jest uprawnione do stosowania przymusu w egzekwowaniu Ustawy Zasadniczej i przepisów prawnych.

Art. D)

Kierując się ideą jedności narodu węgierskiego, Węgry odpowiadają za los Węgrów żyjących poza granicami kraju, wspomagają zachowanie i rozwój ich społeczności, wspierają ich wysiłki zmierzające do zachowania węgierskości, do egzekwowania praw indywidualnych i kolektywnych, zakładania samorządów, radzenia sobie na rodzimej ziemi, popierają ich wzajemną współpracę i współpracę z Węgrami.

10

E) cikk

(1) Magyarország az európai népek szabadságának, jólétének és biztonságának kiteljesedése érdekében közreműködik az európai egység megteremtésében.

(2) Magyarország az Európai Unióban tagállamként való részvétele érdekében nemzetközi szerződés alapján – az alapító szerződésekből fakadó jogok gyakorlásához és kötelezettségek teljesítéséhez szükséges mértékig – az Alaptörvényből eredő egyes hatásköreit a többi tagállammal közösen, az Európai Unió intézményei útján gyakorolhatja.

(3) Az Európai Unió joga – a (2) bekezdés keretei között – megállapíthat általánosan kötelező magatartási szabályt.

(4) A (2) bekezdés szerinti nemzetközi szerződés kötelező hatályának elismerésére adott felhatalmazáshoz az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

F) cikk

(1) Magyarország fővárosa Budapest. (2) Magyarország területe megyékre, városokra és községekre tagozódik. A városokban

kerületek alakíthatók.

G) cikk

(1) Születésével a magyar állampolgár gyermeke magyar állampolgár. Sarkalatos törvény a magyar állampolgárság keletkezésének vagy megszerzésének más eseteit is meghatározhatja.

(2) Magyarország védelmezi állampolgárait. (3) Senkit nem lehet születéssel keletkezett vagy jogszerűen szerzett magyar állampolgárságától

megfosztani. (4) Az állampolgárságra vonatkozó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

H) cikk

(1) Magyarországon a hivatalos nyelv a magyar. (2) Magyarország védi a magyar nyelvet. (3) Magyarország védi a magyar jelnyelvet mint a magyar kultúra részét.

11

Art. E) (1) Węgry przyczyniają się do tworzenia jedności europejskiej w trosce o wolność, dobrobyt

i bezpieczeństwo narodów europejskich. (2) W interesie udziału w Unii Europejskiej, jako państwa członkowskiego, na podstawie

umowy międzynarodowej - w zakresie niezbędnym do egzekwowania praw i realizacji obowiązków wynikających z traktatów założycielskich - Węgry mogą wykonywać niektóre zadania wynikające z Ustawy Zasadniczej wspólnie z innymi państwami członkowskimi poprzez instytucje Unii Europejskiej.

(3) Unia Europejska ma prawo – w ramach ust. (2) – do ustanawiania powszechnie obowiązujących zasad postępowania.

(4) Do udzielenia pełnomocnictwa na zatwierdzenie mocy prawnej umowy międzynarodowej według ust. (2) potrzeba większości dwóch trzecich głosów wszystkich posłów Parlamentu..

Art. F)

(1) Stolicą Węgier jest Budapeszt. (2) Terytorium Węgier dzieli się na komitaty, miasta i gminy. W obrębie miast można

ustanawiać dzielnice.

Art. G)

(1) Potomek urodzony z obywatela węgierskiego jest obywatelem węgierskim. Ustawa kardynalna może określać również inne przypadki powstania lub nabycia obywatelstwa.

(2) Węgry chronią swoich obywateli. (3) Nikt nie może być pozbawiony obywatelstwa węgierskiego, powstałego z urodzenia lub

nabytego zgodnie z prawem. (4) Szczegółowe przepisy dotyczące obywatelstwa określa ustawa kardynalna.

Art. H)

(1) Językiem urzędowym na Węgrzech jest język węgierski. (2) Węgry chronią język węgierski. (3) Węgry chronią węgierski język migowy jako część węgierskiej kultury.

12

I) cikk

(1) Magyarország címere hegyes talpú, hasított pajzs. Első mezeje vörössel és ezüsttel hétszer vágott. Második, vörös mezejében zöld hármas halomnak arany koronás kiemelkedő középső részén ezüst kettős kereszt. A pajzson a magyar Szent Korona nyugszik.

(2) Magyarország zászlaja három, egyenlő szélességű, sorrendben felülről piros, fehér és zöld színű, vízszintes sávból áll, amelyben a piros szín az erő, a fehér szín a hűség, a zöld szín a remény jelképe.

(3) Magyarország himnusza Kölcsey Ferenc Himnusz című költeménye Erkel Ferenc zenéjével.

(4) A címer és a zászló a történelmileg kialakult más formák szerint is használható. A címer és a zászló használatának részletes szabályait, valamint az állami kitüntetéseket sarkalatos törvény határozza meg.

J) cikk

(1) Magyarország nemzeti ünnepei: a) március 15. napja, az 1848–49. évi forradalom és szabadságharc emlékére; b) augusztus 20. napja, az államalapítás és az államalapító Szent István király emlékére; c) október 23. napja, az 1956. évi forradalom és szabadságharc emlékére.

(2) A hivatalos állami ünnep augusztus 20. napja.

13

Art. I) (1) Godłem Węgier jest tarcza dwupolowa, podzielona pionowo. Po lewej stronie pole

srebrne przecięte jest czterema czerwonymi pręgami. W polu prawym, czerwonym znajduje się podwójny srebrny krzyż, który wyrasta ze złotej otwartej korony, wieńczącej środkowy szczyt potrójnej zielonej góry.

(2) Flaga Węgier składa się z trzech poziomych pasów równej szerokości w kolorze czerwonym, białym i zielonym, z których czerwony symbolizuje siłę, biały – wierność, a zielony – nadzieję.

(3) Hymnem Węgier jest wiersz Ferenca Kölcsey’ego pt. Hymn, z muzyką Ferenca Erkela. (4) Dopuszcza się stosowanie również innych ukształtowanych historycznie form godła i

flagi. Szczegółowe przepisy dotyczące używania godła i flagi oraz odznaczeń państwowych określa ustawa kardynalna.

Art. J) (1) Święta narodowe Węgier:

a) 15 marca, dla upamiętnienia powstania i walk narodowo-wyzwoleńczych latach 1848-1849;

b) 20 sierpnia, dla upamiętnienia powstania państwa i jego założyciela, króla Świętego Stefana;

c) 23 października, dla upamiętnienia powstania i walki o wolność w 1956 roku. (2) Oficjalnym świętem państwowym jest 20 sierpnia.

14

K) cikk Magyarország hivatalos pénzneme a forint.

L) cikk

(1) Magyarország védi a házasság intézményét mint férfi és nő között, önkéntes elhatározás alapján létrejött életközösséget, valamint a családot mint a nemzet fennmaradásának alapját.

(2) Magyarország támogatja a gyermekvállalást. (3) A családok védelmét sarkalatos törvény szabályozza.

M) cikk

(1) Magyarország gazdasága az értékteremtő munkán és a vállalkozás szabadságán alapszik. (2) Magyarország biztosítja a tisztességes gazdasági verseny feltételeit. Magyarország fellép

az erőfölénnyel való visszaéléssel szemben, és védi a fogyasztók jogait.

N) cikk

(1) Magyarország a kiegyensúlyozott, átlátható és fenntartható költségvetési gazdálkodás elvét érvényesíti.

(2) Az (1) bekezdés szerinti elv érvényesítéséért elsődlegesen az Országgyűlés és a Kormány felelős.

(3) Az Alkotmánybíróság, a bíróságok, a helyi önkormányzatok és más állami szervek feladatuk ellátása során az (1) bekezdés szerinti elvet kötelesek tiszteletben tartani.

O) cikk

Mindenki felelős önmagáért, képességei és lehetőségei szerint köteles az állami és közösségi feladatok ellátásához hozzájárulni.

15

Art. K)

Oficjalną walutą Węgier jest forint.

Art. L)

(1) Węgry chronią instytucję małżeństwa, jako związek zawarty dobrowolnie między mężczyzną i kobietą oraz rodzinę, jako podstawę trwałości narodu.

(2) Węgry popierają posiadanie dzieci. (3) Ochronę rodziny określa ustawa kardynalna.

Art. M) (1) Gospodarka Węgier opiera się na pracy tworzącej wartości i wolnej przedsiębiorczości. (2) Węgry zapewniają warunki dla uczciwej konkurencji gospodarczej. Węgry występują

przeciw nadużyciom z racji przewagi gospodarczej i chronią prawa konsumenta.

Art. N) (1) Węgry realizują zasadę zrównoważonej, przejrzystej i możliwej do utrzymania

gospodarki budżetowej. (2) Za realizację zasady według ust. (1) główną odpowiedzialność ponosi Zgromadzenie

Narodowe i Rząd. (3) Trybunał Konstytucyjny, sądy, samorządy terytorialne i inne organizacje rządowe w toku

wykonywania swoich zadań mają obowiązek stosować się do zasady według ust. (1).

Art. O)

Każdy odpowiedzialny jest za siebie i ma obowiązek współuczestniczyć w realizacji celów państwowych i społecznych zgodnie ze swoimi umiejętnościami i możliwościami.

16

P) cikk A természeti erőforrások, különösen a termőföld, az erdők és a vízkészlet, a biológiai sokféleség, különösen a honos növény- és állatfajok, valamint a kulturális értékek a nemzet közös örökségét képezik, amelynek védelme, fenntartása és a jövő nemzedékek számára való megőrzése az állam és mindenki kötelessége.

Q) cikk

(1) Magyarország a béke és a biztonság megteremtése és megőrzése, valamint az emberiség fenntartható fejlődése érdekében együttműködésre törekszik a világ valamennyi népével és országával.

(2) Magyarország nemzetközi jogi kötelezettségeinek teljesítése érdekében biztosítja a nemzetközi jog és a magyar jog összhangját.

(3) Magyarország elfogadja a nemzetközi jog általánosan elismert szabályait. A nemzetközi jog más forrásai jogszabályban történő kihirdetésükkel válnak a magyar jogrendszer részévé.

R) cikk

(1) Az Alaptörvény Magyarország jogrendszerének alapja. (2) Az Alaptörvény és a jogszabályok mindenkire kötelezőek. (3) Az Alaptörvény rendelkezéseit azok céljával, a benne foglalt Nemzeti hitvallással és

történeti alkotmányunk vívmányaival összhangban kell értelmezni.

S) cikk

(1) Alaptörvény elfogadására vagy az Alaptörvény módosítására irányuló javaslatot a köztársasági elnök, a Kormány, országgyűlési bizottság vagy országgyűlési képviselő terjeszthet elő.

(2) Alaptörvény elfogadásához vagy az Alaptörvény módosításához az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

17

Art. P) Zasoby naturalne, w szczególności ziemia uprawna, lasy i zasoby wodne, różnorodność biologiczna, zwłaszcza rodzima fauna i flora, jak również wartości kulturowe, stanowią wspólne dziedzictwo narodowe, których ochrona, pielęgnowanie i zachowanie dla przyszłych pokoleń jest obowiązkiem państwa i każdego obywatela.

Art. Q)

(1) W celu stworzenia i zachowania pokoju i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju ludzkości Węgry dążą do współpracy ze wszystkimi narodami i państwami świata.

(2) W celu realizacji międzynarodowych zobowiązań prawnych Węgry zapewniają zgodność prawa węgierskiego z prawem międzynarodowym.

(3) Węgry akceptują powszechnie uznawane przepisy prawa międzynarodowego. Inne źródła prawa międzynarodowego stają się częścią węgierskiego systemu prawnego z chwilą ogłoszenia ich w aktach prawnych.

Art. R)

(1) Ustawa Zasadnicza jest podstawą systemu prawnego Węgier. (2) Ustawa Zasadnicza i przepisy prawne obowiązują wszystkich. (3) Postanowienia Ustawy Zasadniczej należy rozpatrywać w zgodzie z ich celem, z Credo

Narodowym oraz z osiągnięciami naszej historycznej konstytucji.

Art. S)

(1) Wniosek o przyjęcie lub nowelizację Ustawy Zasadniczej może być złożony przez Prezydenta Republiki, Rząd, komisję parlamentarną lub posła.

(2) Do przyjęcia lub nowelizacji Ustawy Zasadniczej wymagane są 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

18

(3) Az Alaptörvényt vagy az Alaptörvény módosítását az Országgyűlés elnöke aláírja, és megküldi a köztársasági elnöknek. A köztársasági elnök az Alaptörvényt vagy az Alaptörvény módosítását a kézhezvételétől számított öt napon belül aláírja, és elrendeli a hivatalos lapban való kihirdetését.

(4) Az Alaptörvény módosításának kihirdetés során történő megjelölése a címet, a módosítás sorszámát és a kihirdetés napját foglalja magában.

T) cikk

(1) Általánosan kötelező magatartási szabályt az Alaptörvényben megjelölt, jogalkotó hatáskörrel rendelkező szerv által megalkotott, a hivatalos lapban kihirdetett jogszabály állapíthat meg. Sarkalatos törvény eltérően is megállapíthatja az önkormányzati rendelet és a különleges jogrendben alkotott jogszabályok kihirdetésének szabályait.

(2) Jogszabály a törvény, a kormányrendelet, a miniszterelnöki rendelet, a miniszteri rendelet, a Magyar Nemzeti Bank elnökének rendelete, az önálló szabályozó szerv vezetőjének rendelete és az önkormányzati rendelet. Jogszabály továbbá a Honvédelmi Tanács rendkívüli állapot idején és a köztársasági elnök szükségállapot idején kiadott rendelete.

(3) Jogszabály nem lehet ellentétes az Alaptörvénnyel. (4) A sarkalatos törvény olyan törvény, amelynek elfogadásához és módosításához a jelen

lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

SZABADSÁG ÉS FELELŐSSÉG

I. cikk

(1) AZ EMBER sérthetetlen és elidegeníthetetlen alapvető jogait tiszteletben kell tartani. Védelmük az állam elsőrendű kötelezettsége.

(2) Magyarország elismeri az ember alapvető egyéni és közösségi jogait. (3) Az alapvető jogokra és kötelezettségekre vonatkozó szabályokat törvény állapítja meg.

Alapvető jog más alapvető jog érvényesülése vagy valamely alkotmányos érték védelme érdekében, a feltétlenül szükséges mértékben, az elérni kívánt céllal arányosan, az alapvető jog lényeges tartalmának tiszteletben tartásával korlátozható.

(4) A törvény alapján létrehozott jogalanyok számára is biztosítottak azok az alapvető jogok, valamint őket is terhelik azok a kötelezettségek, amelyek természetüknél fogva nem csak az emberre vonatkoznak.

19

(3) Ustawę Zasadniczą lub nowelizację Ustawy Zasadniczej podpisuje przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i przesyła ją Prezydentowi Republiki. Prezydent Republiki w ciągu pięciu dni od daty otrzymania Ustawy Zasadniczej lub jej nowelizacji podpisuje dokument i zarządza jego opublikowanie w Dzienniku Urzędowym.

(4) Oznaczenie nadane w toku ogłaszania nowelizacji Ustawy Zasadniczej zawiera jej tytuł, numer poprawki i dzień ogłoszenia.

Art. T) (1) Powszechnie obowiązujące zasady postępowania mogą być określane w aktach

prawnych, ustanawianych przez wskazany w Ustawie Zasadniczej, posiadający kompetencje ustawodawcze organ i opublikowane w Dzienniku Urzędowym. Ustawa kardynalna może też odmiennie określać zasady ogłaszania rozporządzeń samorządów oraz przepisów prawnych, ustanowionych w odrębnym porządku prawnym.

(2) Aktem prawnym jest ustawa, rozporządzenie Rządu, rozporządzenie Premiera, rozporządzenie ministra, rozporządzenie Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego, rozporządzenie kierującego niezależnym organem regulacyjnym. Aktem prawnym jest również rozporządzenie wydane w czasie stanu nadzwyczajnego przez Radę Obrony Narodowej oraz w czasie stanu wyjątkowego przez Prezydenta Republiki.

(3) Akt prawny nie może być sprzeczny z Ustawą Zasadniczą. (4) Ustawa kardynalna jest ustawą, do której przyjęcia i nowelizacji wymagana jest

większość 2/3 głosów posłów obecnych w Zgromadzeniu Narodowym.

WOLNOŚC I ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Art. I (1) Nienaruszalne i niezbywalne prawa CZŁOWIEKA muszą być szanowane. Ich ochrona

należy do głównych obowiązków państwa. (2) Węgry uznają podstawowe prawa człowieka w odniesieniu do jednostki i społeczeństwa. (3) Przepisy dotyczące podstawowych praw i obowiązków określa ustawa. Prawa

podstawowe mogą być ograniczone z uwagi na konieczność zachowania innego prawa podstawowego lub ochrony którejś z wartości konstytucyjnych, w zakresie absolutnie niezbędnym i przy pełnym poszanowaniu treści tych praw.

(4) Podmioty prawne powołane przez ustawy mają również zapewnione podstawowe prawa i obowiązki, które zgodnie z ich naturą odnoszą się nie tylko do człowieka.

20

II. cikk Az emberi méltóság sérthetetlen. Minden embernek joga van az élethez és az emberi méltósághoz, a magzat életét a fogantatástól kezdve védelem illeti meg.

III. cikk

(1) Senkit nem lehet kínzásnak, embertelen, megalázó bánásmódnak vagy büntetésnek alávetni, valamint szolgaságban tartani. Tilos az emberkereskedelem.

(2) Tilos emberen tájékoztatáson alapuló, önkéntes hozzájárulása nélkül orvosi vagy tudományos kísérletet végezni.

(3) Tilos az emberi fajnemesítést célzó gyakorlat, az emberi test és testrészek haszonszerzési célú felhasználása, valamint az emberi egyedmásolás.

IV. cikk

(1) Mindenkinek joga van a szabadsághoz és a személyi biztonsághoz. (2) Senkit nem lehet szabadságától másként, mint törvényben meghatározott okokból és

törvényben meghatározott eljárás alapján megfosztani. Tényleges életfogytig tartó szabadságvesztés csak szándékos, erőszakos bűncselekmény elkövetése miatt szabható ki.

(3) A bűncselekmény elkövetésével gyanúsított és őrizetbe vett személyt a lehető legrövidebb időn belül szabadon kell bocsátani, vagy bíróság elé kell állítani. A bíróság köteles az elé állított személyt meghallgatni és írásbeli indokolással ellátott határozatban szabadlábra helyezéséről vagy letartóztatásáról haladéktalanul dönteni.

(4) Akinek szabadságát alaptalanul vagy törvénysértően korlátozták, kárának megtérítésére jogosult.

V. cikk Mindenkinek joga van törvényben meghatározottak szerint a személye, illetve a tulajdona ellen intézett vagy az ezeket közvetlenül fenyegető jogtalan támadás elhárításához.

21

Art. II

Godność ludzka jest nienaruszalna. Każdy człowiek ma prawo do życia i godności ludzkiej, życie płodu podlega ochronie od momentu poczęcia.

Art. III (1) Nikt nie może być poddawany torturom, traktowany nieludzko i w sposób poniżający,

karany ani zmuszany do niewolnictwa. Zabroniony jest handel ludźmi. (2) Zabrania się wykonywania doświadczeń medycznych lub naukowych na ludziach bez ich

dobrowolnej i świadomej zgody. (3) Zabrania się praktyk eugenicznych, wykorzystywania ludzkiego ciała lub jego części do

czerpania zysków oraz klonowania istot ludzkich.

Art. IV (1) Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. (2) Nie można nikogo pozbawić wolności w sposób inny, niż z przyczyn określonych w

ustawie i na podstawie postępowania określonego w ustawie. Dożywotnie pozbawienie wolności może być wymierzone tylko w przypadku popełnionego umyślnie przestępstwa, będącego aktem przemocy.

(3) Osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa i zatrzymaną, w możliwie jak najkrótszym czasie należy wypuścić na wolność lub postawić przed sądem. Sąd ma obowiązek wysłuchać stojącą przed nim osobę i niezwłocznie, poprzez wydanie postanowienia opatrzonego pisemnym uzasadnieniem, zdecydować o jej zwolnieniu lub aresztowaniu.

(4) Osoba, której bezpodstawnie lub w sposób sprzeczny z prawem ograniczono wolność jest uprawniona do odszkodowania.

Art. V

Każdy ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, do odparcia bezprawnego ataku wymierzonego przeciwko jego osobie i mieniu lub w przypadku bezpośredniego zagrożenia takim atakiem.

22

VI. cikk

(1) Mindenkinek joga van ahhoz, hogy magán- és családi életét, otthonát, kapcsolattartását és jó hírnevét tiszteletben tartsák.

(2) Mindenkinek joga van személyes adatai védelméhez, valamint a közérdekű adatok megismeréséhez és terjesztéséhez.

(3) A személyes adatok védelméhez és a közérdekű adatok megismeréséhez való jog érvényesülését sarkalatos törvénnyel létrehozott, független hatóság ellenőrzi.

VII. cikk

(1) Mindenkinek joga van a gondolat, a lelkiismeret és a vallás szabadságához. Ez a jog magában foglalja a vallás vagy más meggyőződés szabad megválasztását vagy megváltoztatását és azt a szabadságot, hogy vallását vagy más meggyőződését mindenki vallásos cselekmények, szertartások végzése útján vagy egyéb módon, akár egyénileg, akár másokkal együttesen, nyilvánosan vagy a magánéletben kinyilvánítsa vagy kinyilvánítását mellőzze, gyakorolja vagy tanítsa.

(2) Az állam és az egyházak különváltan működnek. Az egyházak önállóak. Az állam a közösségi célok érdekében együttműködik az egyházakkal.

(3) Az egyházakra vonatkozó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

VIII. cikk

(1) Mindenkinek joga van a békés gyülekezéshez. (2) Mindenkinek joga van szervezeteket létrehozni, és joga van szervezetekhez csatlakozni. (3) Pártok az egyesülési jog alapján szabadon alakulhatnak és tevékenykedhetnek. A pártok

közreműködnek a nép akaratának kialakításában és kinyilvánításában. A pártok közhatalmat közvetlenül nem gyakorolhatnak.

(4) A pártok működésének és gazdálkodásának részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

(5) Szakszervezetek és más érdek-képviseleti szervezetek az egyesülési jog alapján szabadon alakulhatnak és tevékenykedhetnek.

23

Art. VI

(1) Każdy ma prawo do tego, aby szanowano jego życie prywatne i rodzinne, jego dom, związki i reputację.

(2) Każdy ma prawo do ochrony danych osobowych oraz do poznania i rozpowszechniania danych publicznych.

(3) Realizacja prawa do ochrony danych osobowych i do poznania danych publicznych podlega kontroli niezależnych organów, powołanych ustawą kardynalną.

Art. VII (1) Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania. Prawo to obejmuje swobodę

wyboru lub zmiany wyznania lub innego przekonania oraz swobodę uzewnętrzniania lub rezygnacji z uzewnętrzniania, praktyki lub nauczania swego wyznania lub przekonania poprzez udział w aktach i obrzędach religijnych lub inny sposób, indywidualnie lub zbiorowo, publicznie lub prywatnie.

(2) Państwo i kościoły działają rozdzielnie. Kościoły są samodzielne. Państwo współpracuje z kościołami w trosce o cele społeczne.

(3) Szczegółowe przepisy dotyczące kościołów określa ustawa kardynalna.

Art. VIII (1) Każdy ma prawo do pokojowych zgromadzeń. (2) Każdy ma prawo zakładać organizacje i wstępować do organizacji. (3) Na podstawie prawa do zrzeszania się istnieje wolność zakładania i działalności partii.

Partie biorą udział w kształtowaniu i wyrażaniu woli narodu. Partie nie mogą sprawować władzy w sposób bezpośredni.

(4) Szczegółowe przepisy dotyczące działalności i gospodarowania partii określa ustawa kardynalna.

(5) Na podstawie prawa do zrzeszania się istnieje wolność zakładania i działalności związków zawodowych oraz innych organizacji.

24

IX. cikk

(1) Mindenkinek joga van a véleménynyilvánítás szabadságához. (2) Magyarország elismeri és védi a sajtó szabadságát és sokszínűségét, biztosítja a

demokratikus közvélemény kialakulásához szükséges szabad tájékoztatás feltételeit. (3) A sajtószabadságra, valamint a médiaszolgáltatások, a sajtótermékek és a hírközlési piac

felügyeletét ellátó szervre vonatkozó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

X. cikk

(1) Magyarország biztosítja a tudományos kutatás és művészeti alkotás szabadságát, továbbá – a lehető legmagasabb szintű tudás megszerzése érdekében – a tanulás, valamint törvényben meghatározott keretek között a tanítás szabadságát.

(2) Tudományos igazság kérdésében az állam nem jogosult dönteni, tudományos kutatások értékelésére kizárólag a tudomány művelői jogosultak.

(3) Magyarország védi a Magyar Tudományos Akadémia és a Magyar Művészeti Akadémia tudományos és művészeti szabadságát. A felsőoktatási intézmények a kutatás és a tanítás tartalmát, módszereit illetően önállóak, szervezeti rendjüket és gazdálkodásukat törvény szabályozza.

XI. cikk

(1) Minden magyar állampolgárnak joga van a művelődéshez. (2) Magyarország ezt a jogot a közművelődés kiterjesztésével és általánossá tételével, az

ingyenes és kötelező alapfokú, az ingyenes és mindenki számára hozzáférhető középfokú, valamint a képességei alapján mindenki számára hozzáférhető felsőfokú oktatással, továbbá az oktatásban részesülők törvényben meghatározottak szerinti anyagi támogatásával biztosítja.

25

Art. IX (1) Każdy ma prawo do swobodnego wyrażania swoich poglądów. (2) Węgry uznają i stoją na straży wolności oraz wielobarwności prasy, zapewniają warunki

swobodnej informacji, potrzebnej do rozwoju demokratycznej opinii publicznej. (3) Szczegółowe przepisy dotyczące wolności prasy oraz usług medialnych, produktów

prasowych i organów nadzorujących rynek medialny określa ustawa kardynalna.

Art. X

(1) Węgry zapewniają wolność badań naukowych i twórczości artystycznej oraz – w celu zdobycia możliwie jak najwyższego poziomu wiedzy - wolność uczenia się i w zakresie określonym w ustawie - wolność nauczania.

(2) Państwo nie jest uprawnione do rozstrzygania kwestii prawdy naukowej. Do oceny badań naukowych mają prawo wyłącznie naukowcy.

(3) Węgry strzegą wolności naukowej i artystycznej Węgierskiej Akademii Nauk i Węgierskiej Akademii Sztuk Pięknych. Instytucje szkolnictwa wyższego są samodzielne w zakresie badań oraz treści i metod nauczania, ich strukturę organizacyjną i gospodarowanie określa ustawa.

Art. XI (1) Każdy węgierski obywatel ma prawo do nauki. (2) Węgry zapewniają to prawo poprzez rozszerzanie i upowszechnianie oświaty publicznej,

bezpłatną i obowiązkową edukację na poziomie podstawowym, bezpłatną i powszechnie dostępną edukację na poziomie średnim, powszechnie dostępną, stosownie do zdolności, edukację na poziomie wyższym oraz poprzez udzielanie uczącym się ustawowo określonego wsparcia materialnego.

26

XII. cikk

(1) Mindenkinek joga van a munka és a foglalkozás szabad megválasztásához, valamint a vállalkozáshoz. Képességeinek és lehetőségeinek megfelelő munkavégzéssel mindenki köteles hozzájárulni a közösség gyarapodásához.

(2) Magyarország törekszik megteremteni annak feltételeit, hogy minden munkaképes ember, aki dolgozni akar, dolgozhasson.

XIII. cikk

(1) Mindenkinek joga van a tulajdonhoz és az örökléshez. A tulajdon társadalmi felelősséggel jár. (2) Tulajdont kisajátítani csak kivételesen és közérdekből, törvényben meghatározott

esetekben és módon, teljes, feltétlen és azonnali kártalanítás mellett lehet.

XIV. cikk

(1) Magyar állampolgár Magyarország területéről nem utasítható ki, és külföldről bármikor hazatérhet. Magyarország területén tartózkodó külföldit csak törvényes határozat alapján lehet kiutasítani. Tilos a csoportos kiutasítás.

(2) Senki nem utasítható ki olyan államba, vagy nem adható ki olyan államnak, ahol az a veszély fenyegeti, hogy halálra ítélik, kínozzák vagy más embertelen bánásmódnak, büntetésnek vetik alá.

(3) Magyarország – ha sem származási országuk, sem más ország nem nyújt védelmet – kérelemre menedékjogot biztosít azoknak a nem magyar állampolgároknak, akiket hazájukban vagy a szokásos tartózkodási helyük szerinti országban faji, nemzeti hovatartozásuk, meghatározott társadalmi csoporthoz tartozásuk, vallási, illetve politikai meggyőződésük miatt üldöznek, vagy az üldöztetéstől való félelmük megalapozott.

XV. cikk

(1) A törvény előtt mindenki egyenlő. Minden ember jogképes. (2) Magyarország az alapvető jogokat mindenkinek bármely megkülönböztetés, nevezetesen

faj, szín, nem, fogyatékosság, nyelv, vallás, politikai vagy más vélemény, nemzeti vagy társadalmi származás, vagyoni, születési vagy egyéb helyzet szerinti különbségtétel nélkül biztosítja.

27

Art. XII (1) Każdy ma prawo do wolnego wyboru pracy i zawodu oraz do wolnej przedsiębiorczości.

Obowiązkiem każdego, w miarę jego zdolności i możliwości, jest przyczynianie się poprzez pracę do rozwoju społeczeństwa.

(2) Węgry dążą do stworzenia takich warunków, aby każdy zdolny do pracy człowiek, który chce pracować, mógł pracować.

Art. XIII (1) Każdemu przysługuje prawo własności i dziedziczenia. Własność wiąże się z

odpowiedzialnością społeczną. (2) Wywłaszczenie jest możliwe jedynie w wyjątkowych wypadkach w interesie społecznym,

w sposób i w przypadkach określonych w ustawie, przy pełnym, bezwarunkowym i natychmiastowym odszkodowaniu.

Art. XIV (1) Obywatel węgierski nie może być wydalony z terytorium Węgier, w każdej chwili może

powrócić do ojczyzny. Obcokrajowiec przebywający na Węgrzech może być wydalony tylko na podstawie ustawowej decyzji. Zabronione jest wydalanie grupowe.

(2) Nikt nie może być wydalony do państwa lub wydany państwu, w którym istnieje niebezpieczeństwo, że zostanie skazany na śmierć, będzie poddany torturom bądź nieludzkiemu traktowaniu lub karze w innej formie.

(3) Węgry udzielają azylu na prośbę, obywatelom innych państw, którzy są prześladowani lub mają uzasadnione obawy co do prześladowań w swojej ojczyźnie lub miejscu stałego przebywania z powodu przynależności rasowej, narodowościowej, pochodzenia społecznego, wyznawanej religii, przekonań politycznych, jeżeli nie chroni ich ani państwo pochodzenia, ani żadne inne państwo.

Art. XV (1) Każdy człowiek jest równy wobec prawa. Każdy posiada zdolność prawną. (2) Węgry zapewniają podstawowe prawa każdemu bez względu na rasę, płeć, kolor skóry,

niepełnosprawność, język, wyznanie, poglądy polityczne lub inne, narodowość, pochodzenie społeczne, stan majątkowy, urodzenie lub inne różnice.

28

(3) A nők és a férfiak egyenjogúak. (4) Magyarország az esélyegyenlőség megvalósulását külön intézkedésekkel segíti. (5) Magyarország külön intézkedésekkel védi a gyermekeket, a nőket, az időseket és a

fogyatékkal élőket.

XVI. cikk

(1) Minden gyermeknek joga van a megfelelő testi, szellemi és erkölcsi fejlődéséhez szükséges védelemhez és gondoskodáshoz.

(2) A szülőknek joguk van megválasztani a gyermeküknek adandó nevelést. (3) A szülők kötelesek kiskorú gyermekükről gondoskodni. E kötelezettség magában foglalja

gyermekük taníttatását. (4) A nagykorú gyermekek kötelesek rászoruló szüleikről gondoskodni.

XVII. cikk

(1) A munkavállalók és a munkaadók – a munkahelyek biztosítására, a nemzetgazdaság fenntarthatóságára és más közösségi célokra is figyelemmel – együttműködnek egymással.

(2) Törvényben meghatározottak szerint a munkavállalóknak, a munkaadóknak, valamint szervezeteiknek joguk van ahhoz, hogy egymással tárgyalást folytassanak, annak alapján kollektív szerződést kössenek, érdekeik védelmében együttesen fellépjenek, vagy munkabeszüntetést tartsanak.

(3) Minden munkavállalónak joga van az egészségét, biztonságát és méltóságát tiszteletben tartó munkafeltételekhez.

(4) Minden munkavállalónak joga van a napi és heti pihenőidőhöz, valamint az éves fizetett szabadsághoz.

XVIII. cikk

(1) Gyermekek foglalkoztatása – testi, szellemi és erkölcsi fejlődésüket nem veszélyeztető, törvényben meghatározott esetek kivételével – tilos.

(2) Magyarország külön intézkedésekkel biztosítja a fiatalok és a szülők munkahelyi védelmét.

29

(3) Kobiety i mężczyźni mają równe prawa. (4) Węgry wspomagają realizację zasady równych szans odrębnymi zarządzeniami. (5) Węgry odrębnymi zarządzeniami chronią dzieci, kobiety, osoby w podeszłym wieku i

niepełnosprawne.

Art. XVI (1) Każde dziecko ma prawo do ochrony i opieki, zapewniającej mu odpowiedni rozwój

fizyczny, intelektualny i moralny. (2) Rodzicom przysługuje prawo wyboru sposobu wychowania swoich dzieci. (3) Rodzice mają obowiązek opieki nad ich nieletnimi dziećmi. Obowiązek ten obejmuje

również edukację dzieci. (4) Dorosłe dzieci mają obowiązek opiekowania się wymagającymi opieki rodzicami.

Art. XVII (1) Pracownicy i pracodawcy współpracują ze sobą, mając na uwadze zabezpieczenie miejsc

pracy, utrzymanie zrównoważonej gospodarki narodowej i inne cele społeczne. (2) Zgodnie z ustawowymi postanowieniami pracownicy, pracodawcy i reprezentujące ich

organizacje mają prawo do prowadzenia rozmów i zawierania na ich podstawie kolektywnych umów, do wspólnych działań lub przerwania pracy w celu obrony swoich interesów.

(3) Każdy pracownik ma prawo do takich warunków pracy, które zapewnią mu zdrowie, bezpieczeństwo i godność.

(4) Każdy pracownik ma prawo do odpoczynku w ciągu dnia i w ciągu tygodnia oraz do rocznego płatnego urlopu.

Art. XVIII (1) Zabronione jest zatrudnianie dzieci, z wyjątkiem określonych ustawowo przypadków nie

zagrażających ich rozwojowi fizycznemu, intelektualnemu i moralnemu. (2) Węgry odrębnymi zarządzeniami zapewniają ochronę miejsc pracy młodocianym i

rodzicom.

30

XIX. cikk

(1) Magyarország arra törekszik, hogy minden állampolgárának szociális biztonságot nyújtson. Anyaság, betegség, rokkantság, özvegység, árvaság és önhibáján kívül bekövetkezett munkanélküliség esetén minden magyar állampolgár törvényben meghatározott támogatásra jogosult.

(2) Magyarország a szociális biztonságot az (1) bekezdés szerinti és más rászorulók esetében a szociális intézmények és intézkedések rendszerével valósítja meg.

(3) Törvény a szociális intézkedések jellegét és mértékét a szociális intézkedést igénybe vevő személynek a közösség számára hasznos tevékenységéhez igazodóan is megállapíthatja.

(4) Magyarország az időskori megélhetés biztosítását a társadalmi szolidaritáson alapuló egységes állami nyugdíjrendszer fenntartásával és önkéntesen létrehozott társadalmi intézmények működésének lehetővé tételével segíti elő. Törvény az állami nyugdíjra való jogosultság feltételeit a nők fokozott védelmének követelményére tekintettel is megállapíthatja.

XX. cikk

(1) Mindenkinek joga van a testi és lelki egészséghez. (2) Az (1) bekezdés szerinti jog érvényesülését Magyarország genetikailag módosított

élőlényektől mentes mezőgazdasággal, az egészséges élelmiszerekhez és az ivóvízhez való hozzáférés biztosításával, a munkavédelem és az egészségügyi ellátás megszervezésével, a sportolás és a rendszeres testedzés támogatásával, valamint a környezet védelmének biztosításával segíti elő.

XXI. cikk

(1) Magyarország elismeri és érvényesíti mindenki jogát az egészséges környezethez. (2) Aki a környezetben kárt okoz, köteles azt – törvényben meghatározottak szerint –

helyreállítani vagy a helyreállítás költségét viselni. (3) Elhelyezés céljából tilos Magyarország területére szennyező hulladékot behozni.

31

Art. XIX

(1) Węgry dążą do zapewnienia zabezpieczenia społecznego wszystkim obywatelom. W przypadku macierzyństwa, choroby, inwalidztwo, wdowieństwa, sieroctwa i niezawinionego bezrobocia, każdy obywatel węgierski ma prawo do określonego ustawowo wsparcia.

(2) Zabezpieczenie społeczne osób według ust. (1) i innych osób wymagających pomocy Węgry realizują za pomocą instytucji socjalnych i działań systemowych.

(3) Ustawa może uzależnić charakter i zakres pomocy socjalnej od pracy wykonywanej dla dobra społeczeństwa przez osobę korzystającą z pomocy.

(4) Zabezpieczenie utrzymania osób starszych Węgry wspierają poprzez jednolity państwowy system emerytalny, oparty na zasadzie solidarności społecznej i umożliwienie funkcjonowania instytucji społecznych, powołanych na zasadzie dobrowolności. Ustawa może określać warunki uprawnienia do korzystania z państwowych emerytur z uwzględnieniem wymogu wzmożonej ochrony kobiet.

Art. XX (1) Każdy ma prawo do fizycznego i psychicznego zdrowia. (2) Realizację prawa według ust. (1) Węgry wspierają poprzez utrzymywanie rolnictwa

wolnego od genetycznie modyfikowanych organizmów żywych, zapewnianie dostępu do zdrowej żywności i wody pitnej, organizację ochrony pracy i służby zdrowia, wspieranie sportu i regularnych ćwiczeń fizycznych oraz poprzez ochronę środowiska.

Art. XXI (1) Węgry uznają i realizują prawo każdego człowieka do zdrowego środowiska. (2) Kto działa na szkodę środowiska, zobowiązany jest – według zasad określonych w

ustawie - do naprawy szkód lub pokrycia kosztów naprawy szkód. (3) Zabrania się wwożenia na terytorium Węgier w celu składowania odpadów

zanieczyszczających środowisko.

32

XXII. cikk Magyarország törekszik arra, hogy az emberhez méltó lakhatás feltételeit és a közszolgáltatásokhoz való hozzáférést mindenki számára biztosítsa.

XXIII. cikk

(1) Minden nagykorú magyar állampolgárnak joga van ahhoz, hogy az országgyűlési képviselők, a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek, valamint az európai parlamenti képviselők választásán választó és választható legyen.

(2) Az Európai Unió más tagállamának magyarországi lakóhellyel rendelkező minden nagykorú állampolgárának joga van ahhoz, hogy a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek, valamint az európai parlamenti képviselők választásán választó és választható legyen.

(3) Magyarországon menekültként, bevándoroltként vagy letelepedettként elismert minden nagykorú személynek joga van ahhoz, hogy a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek választásán választó legyen.

(4) Sarkalatos törvény a választójogot vagy annak teljességét magyarországi lakóhelyhez, a választhatóságot további feltételekhez kötheti.

(5) A helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek választásán a választópolgár lakóhelyén vagy bejelentett tartózkodási helyén választhat. A választópolgár a szavazás jogát lakóhelyén vagy bejelentett tartózkodási helyén gyakorolhatja.

(6) Nem rendelkezik választójoggal az, akit bűncselekmény elkövetése vagy belátási képességének korlátozottsága miatt a bíróság a választójogból kizárt. Nem választható az Európai Unió más tagállamának magyarországi lakóhellyel rendelkező állampolgára, ha az állampolgársága szerinti állam jogszabálya, bírósági vagy hatósági döntése alapján hazájában kizárták e jog gyakorlásából.

(7) Mindenkinek joga van országos népszavazáson részt venni, aki az országgyűlési képviselők választásán választó. Mindenkinek joga van helyi népszavazáson részt venni, aki a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek választásán választó.

(8) Minden magyar állampolgárnak joga van ahhoz, hogy rátermettségének, képzettségének és szakmai tudásának megfelelően közhivatalt viseljen. Törvény határozza meg azokat a közhivatalokat, amelyeket párt tagja vagy tisztségviselője nem tölthet be.

33

Art. XXII

Węgry dążą do zapewnienia każdemu obywatelowi godnych warunków mieszkaniowych oraz dostępu do usług publicznych.

Art. XXIII (1) Każdy pełnoletni obywatel węgierski ma czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach

parlamentarnych, wyborach do samorządów terytorialnych, wyborach na burmistrzów oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

(2) Każdy pełnoletni obywatel innego państwa, będącego członkiem Unii Europejskiej, mieszkający na Węgrzech ma czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do samorządów terytorialnych i w wyborach burmistrzów oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

(3) Każda pełnoletnia osoba uznana na Węgrzech za uchodźcę, imigranta lub osiedleńca ma czynne prawo wyborcze w wyborach do samorządów terytorialnych oraz w wyborach burmistrzów.

(4) Ustawa kardynalna może wiązać prawo wyborcze lub jego pełny zakres z miejscem zamieszkania na Węgrzech, a prawo do kandydowania może dodatkowo uwarunkowywać.

(5) Wyborca w wyborach do samorządów terytorialnych oraz w wyborach na burmistrzów miast może głosować w miejscu swojego zamieszkania lub zameldowania. Prawo wyborcze wyborca może realizować w miejscu swojego zamieszkania lub zameldowania.

(6) Prawo wyborcze nie przysługuje temu, kto z powodu popełnienia przestępstwa lub ograniczonej poczytalności został pozbawiony prawa wyborczego przez sąd. W wyborach nie może kandydować mieszkający na Węgrzech obywatel innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli w państwie, którego jest obywatelem, odebrano mu takie prawo na podstawie przepisów prawnych, decyzji sądu lub urzędu.

(7) Każdy wyborca uprawniony do udziału w wyborach parlamentarnych ma prawo uczestniczyć w referendum ogólnokrajowym. Każdy wyborca uprawniony do udziału w wyborach do samorządów terytorialnych i wyborac burmistrzów ma prawo uczestniczyć w referendum lokalnym.

(8) Każdy węgierski obywatel ma prawo do sprawowania urzędu stosownie do swoich predyspozycji, wykształcenia i umiejętności zawodowych. Ustawa określa urzędy, których nie mogą sprawować członkowie i funkcjonariusze partii.

34

XXIV. cikk

(1) Mindenkinek joga van ahhoz, hogy ügyeit a hatóságok részrehajlás nélkül, tisztességes módon és ésszerű határidőn belül intézzék. A hatóságok törvényben meghatározottak szerint kötelesek döntéseiket indokolni.

(2) Mindenkinek joga van törvényben meghatározottak szerint a hatóságok által feladatuk teljesítése során neki jogellenesen okozott kár megtérítésére.

XXV. cikk Mindenkinek joga van ahhoz, hogy egyedül vagy másokkal együtt, írásban kérelemmel, panasszal vagy javaslattal forduljon bármely közhatalmat gyakorló szervhez.

XXVI. cikk Az állam – a működésének hatékonysága, a közszolgáltatások színvonalának emelése, a közügyek jobb átláthatósága és az esélyegyenlőség előmozdítása érdekében – törekszik az új műszaki megoldásoknak és a tudomány eredményeinek az alkalmazására.

XXVII. cikk

(1) Mindenkinek, aki törvényesen tartózkodik Magyarország területén, joga van a szabad mozgáshoz és tartózkodási helye szabad megválasztásához.

(2) Minden magyar állampolgárnak joga van ahhoz, hogy külföldi tartózkodásának ideje alatt Magyarország védelmét élvezze.

XXVIII. cikk

(1) Mindenkinek joga van ahhoz, hogy az ellene emelt bármely vádat vagy valamely perben a jogait és kötelezettségeit törvény által felállított, független és pártatlan bíróság tisztességes és nyilvános tárgyaláson, ésszerű határidőn belül bírálja el.

(2) Senki nem tekinthető bűnösnek mindaddig, amíg büntetőjogi felelősségét a bíróság jogerős határozata nem állapította meg.

35

Art. XXIV (1) Każdy ma prawo do tego, aby jego sprawy urzędy rozpatrywały w sposób bezstronny,

rzetelny, bez nieuzasadnionej zwloki. Organy władzy zobowiązane są do uzasadniania swoich decyzji według zasad określonych w ustawie.

(2) Każdy ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, do odszkodowania za straty wyrządzone przez organy władzy w wyniku ich niezgodnych z prawem postępowań.

Art. XXV

Każdy ma prawo, samodzielnie lub wspólne z innymi, zwracać się z pisemną prośbą, skargą lub wnioskiem do jakichkolwiek organów władzy publicznej.

Art. XXVI

Państwo - w trosce o skuteczność swego działania, podniesienie jakości usług publicznych, zwiększenie transparentności spraw publicznych oraz wspieranie zasady równych szans - dąży do stosowania nowych rozwiązań technicznych i osiągnięć naukowych.

Art. XXVII

(1) Każdy, kto legalnie przebywa na Węgrzech, ma prawo do swobodnego przemieszczania się i wyboru miejsca pobytu.

(2) Każdy obywatel węgierski w czasie przebywania za granicą ma prawo do ochrony ze strony Węgier.

Art. XXVIII

(1) Każdy ma prawo do tego, aby wniesione przeciw niemu jakiekolwiek oskarżenie lub jego prawa i obowiązki w jakimś procesie były rozstrzygnięte przez powołany w ustawie niezawisły i bezstronny sąd w sprawiedliwym i jawnym postępowaniu bez nieuzasadnionej zwloki.

(2) Nikt nie może być uznany za winnego dotąd, dopóki sąd nie wyda prawomocnego orzeczenia o jego odpowiedzialności karnej.

36

(3) A büntetőeljárás alá vont személynek az eljárás minden szakaszában joga van a védelemhez. A védő nem vonható felelősségre a védelem ellátása során kifejtett véleménye miatt.

(4) Senki nem nyilvánítható bűnösnek, és nem sújtható büntetéssel olyan cselekmény miatt, amely az elkövetés idején a magyar jog vagy – nemzetközi szerződés, illetve az Európai Unió jogi aktusa által meghatározott körben – más állam joga szerint nem volt bűncselekmény.

(5) A (4) bekezdés nem zárja ki valamely személy büntetőeljárás alá vonását és elítélését olyan cselekményért, amely elkövetése idején a nemzetközi jog általánosan elismert szabályai szerint bűncselekmény volt.

(6) A jogorvoslat törvényben meghatározott rendkívüli esetei kivételével senki nem vonható büntetőeljárás alá, és nem ítélhető el olyan bűncselekményért, amely miatt Magyarországon vagy – nemzetközi szerződés, illetve az Európai Unió jogi aktusa által meghatározott körben – más államban törvénynek megfelelően már jogerősen felmentették vagy elítélték.

(7) Mindenkinek joga van ahhoz, hogy jogorvoslattal éljen az olyan bírósági, hatósági és más közigazgatási döntés ellen, amely a jogát vagy jogos érdekét sérti.

XXIX. cikk

(1) A Magyarországon élő nemzetiségek államalkotó tényezők. Minden, valamely nemzetiséghez tartozó magyar állampolgárnak joga van önazonossága szabad vállalásához és megőrzéséhez. A Magyarországon élő nemzetiségeknek joguk van az anyanyelvhasználathoz, a saját nyelven való egyéni és közösségi névhasználathoz, saját kultúrájuk ápolásához és az anyanyelvű oktatáshoz.

(2) A Magyarországon élő nemzetiségek helyi és országos önkormányzatokat hozhatnak létre. (3) A Magyarországon élő nemzetiségek jogaira vonatkozó részletes szabályokat, valamint a

helyi és országos önkormányzataik megválasztásának szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

XXX. cikk

(1) Teherbíró képességének, illetve a gazdaságban való részvételének megfelelően mindenki hozzájárul a közös szükségletek fedezéséhez.

(2) A közös szükségletek fedezéséhez való hozzájárulás mértékét a gyermeket nevelők esetében a gyermeknevelés kiadásainak figyelembevételével kell megállapítani.

37

(3) Osoby, przeciwko którym toczy się postępowanie karne mają prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Obrońca nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za opinie wyrażane w czasie prowadzenia obrony.

(4) Nikogo nie można uznać winnym ani wymierzyć mu kary z powodu czynu, który w chwili popełnienia według prawa węgierskiego lub, w rozumieniu umów międzynarodowych lub aktu prawnego Unii Europejskiej, według prawa innego państwa - nie był przestępstwem.

(5) Ust. (4) nie wyklucza postępowania karnego i skazania osoby, która popełniła czyn, będący w czasie jego popełnienia przestępstwem według powszechnie uznanych zasad prawa międzynarodowego.

(6) Z wyjątkiem nadzwyczajnych przypadków określonych w ustawie o kasacji, nikt nie może być objęty postępowaniem karnym i skazany za przestępstwo, z powodu którego został już ustawowo i prawomocnie uniewinniony lub skazany na Węgrzech bądź w jakimkolwiek innym kraju, w rozumieniu umów międzynarodowych lub aktu prawnego Unii Europejskiej.

(7) Każdy ma prawo do odwołania wobec decyzji sądowych, urzędowych i innych władz administracyjnych, które naruszają jego prawa lub słuszne interesy.

Art. XXIX (1) Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe są czynnikiem państwotwórczym. Każdy

węgierski obywatel innej narodowości ma prawo do swobodnego wyboru własnej tożsamości i jej ochrony. Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe mają prawo do używania własnego języka ojczystego, do posługiwania się we własnym języku swoim imieniem, nazwiskiem i nazwą wspólnoty oraz do pielęgnowania własnej kultury i do edukacji w języku ojczystym.

(2) Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe mogą tworzyć lokalne i ogólnokrajowe samorządy.

(3) Szczegółowe przepisy dotyczące żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych oraz zasady wyboru ich lokalnych i ogólnokrajowych samorządów zawarte są w ustawie kardynalnej.

Art. XXX (1) Każdy uczestniczy w kosztach zabezpieczania wspólnych potrzeb odpowiednio do

swoich możliwości oraz stopnia udziału w gospodarce. (2) W przypadku osób wychowujących dzieci rozmiary kosztów zabezpieczania wspólnych

potrzeb należy ustalać, biorąc pod uwagę koszty związane z wychowaniem dzieci.

38

XXXI. cikk

(1) Minden magyar állampolgár köteles a haza védelmére. (2) Magyarország önkéntes honvédelmi tartalékos rendszert tart fenn. (3) Rendkívüli állapot idején vagy ha arról megelőző védelmi helyzetben az Országgyűlés

határoz, a magyarországi lakóhellyel rendelkező, nagykorú, magyar állampolgárságú férfiak katonai szolgálatot teljesítenek. Ha a hadkötelezett lelkiismereti meggyőződésével a fegyveres szolgálat teljesítése összeegyeztethetetlen, fegyver nélküli szolgálatot teljesít. A katonai szolgálat teljesítésének formáit és részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

(4) Magyarországi lakóhellyel rendelkező, nagykorú magyar állampolgárok számára rendkívüli állapot idejére – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – honvédelmi munkakötelezettség írható elő.

(5) Magyarországi lakóhellyel rendelkező, nagykorú magyar állampolgárok számára honvédelmi és katasztrófavédelmi feladatok ellátása érdekében – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – polgári védelmi kötelezettség írható elő.

(6) Honvédelmi és katasztrófavédelmi feladatok ellátása érdekében – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – mindenki gazdasági és anyagi szolgáltatás teljesítésére kötelezhető.

AZ ÁLLAM

Az Országgyűlés

1. cikk

(1) MAGYARORSZÁG legfőbb népképviseleti szerve az Országgyűlés. (2) Az Országgyűlés

a) megalkotja és módosítja Magyarország Alaptörvényét; b) törvényeket alkot; c) elfogadja a központi költségvetést, és jóváhagyja annak végrehajtását; d) felhatalmazást ad a feladat- és hatáskörébe tartozó nemzetközi szerződés kötelező

hatályának elismerésére; e) megválasztja a köztársasági elnököt, az Alkotmánybíróság tagjait és elnökét, a Kúria

elnökét, a legfőbb ügyészt, az alapvető jogok biztosát és helyetteseit, valamint az Állami Számvevőszék elnökét;

f) megválasztja a miniszterelnököt, dönt a Kormánnyal kapcsolatos bizalmi kérdésről; g) feloszlatja az alaptörvény-ellenesen működő képviselő-testületet;

39

Art. XXXI

(1) Obowiązkiem każdego obywatela jest obrona ojczyzny. (2) Węgry utrzymują system ochotniczej rezerwowej służby wojskowej. (3) W czasie stanu nadzwyczajnego lub na mocy postanowienia Zgromadzenia Narodowego

w stanie pogotowia obronnego, każdy pełnoletni mężczyzna posiadający obywatelstwo węgierskie i mający miejsce zamieszkania na Węgrzech pełni służbę wojskową. Jeżeli służba w siłach zbrojnych jest sprzeczna z jego sumieniem, kierowany jest do służby zastępczej. Formy i szczegółowe zasady pełnienia służby wojskowej określa ustawa kardynalna.

(4) Pełnoletnie osoby posiadające obywatelstwo węgierskie i mające miejsce zamieszkania na Węgrzech na czas stanu nadzwyczajnego mogą być poddane obowiązkowi pracy wojskowej, według zasad określonych w ustawie kardynalnej.

(5) Pełnoletnie osoby posiadające obywatelstwo węgierskie i mające miejsce zamieszkania na Węgrzech, w celu zabezpieczenia zadań wojskowych i przeciwdziałania katastrofie, mogą być poddane obowiązkowi obrony cywilnej, według zasad określonych w ustawie kardynalnej.

(6) W celu zabezpieczenia zadań wojskowych i przeciwdziałania katastrofie każdy - na zasadach określonych w ustawie kardynalnej - może zostać zobowiązany do świadczeń gospodarczych i materialnych.

PAŃSTWO

Zgromadze Narodowe

Art. 1.

(1) Najwyższym organem przedstawicielskim WĘGIER jest Zgromadze Narodowe. (2) Zgromadze Narodowe:

a) uchwala i nowelizuje Ustawę Zasadniczą Węgier; b) uchwala ustawy; c) uchwala budżet państwa i zatwierdza jego realizację; d) udziela pełnomocnictwa do potwierdzania mocy prawnej umów międzynarodowych w

zakresie ich zobowiązań i uprawnień; e) wybiera Prezydenta Republiki, członków i prezesa Trybunału Konstytucyjnego,

prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i jego zastępców oraz prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej;

f) wybiera premiera, decyduje w sprawie wniosków o wotum zaufania dla Rządu; g) rozwiązuje organy przedstawicielskie działające sprzecznie z Ustawą Zasadniczą;

40

h) határoz a hadiállapot kinyilvánításáról és a békekötésről; i) különleges jogrendet érintő, valamint katonai műveletekben való részvétellel

kapcsolatos döntéseket hoz; j) közkegyelmet gyakorol; k) az Alaptörvényben és törvényben meghatározott további feladat- és hatásköröket

gyakorol.

2. cikk

(1) Az országgyűlési képviselőket a választópolgárok általános és egyenlő választójog alapján, közvetlen és titkos szavazással, a választók akaratának szabad kifejezését biztosító választáson, sarkalatos törvényben meghatározott módon választják.

(2) A Magyarországon élő nemzetiségek részvételét az Országgyűlés munkájában sarkalatos törvény szabályozza.

(3) Az országgyűlési képviselők általános választását – az Országgyűlés feloszlása vagy feloszlatása miatti választás kivételével – az előző Országgyűlés megválasztását követő negyedik év április vagy május hónapjában kell megtartani.

3. cikk

(1) Az Országgyűlés megbízatása az alakuló ülésével kezdődik, és a következő Országgyűlés alakuló üléséig tart. Az alakuló ülést – a választást követő harminc napon belüli időpontra – a köztársasági elnök hívja össze.

(2) Az Országgyűlés kimondhatja feloszlását. (3) A köztársasági elnök a választások egyidejű kitűzésével feloszlathatja az Országgyűlést, ha

a) a Kormány megbízatásának megszűnése esetén a köztársasági elnök által miniszterelnöknek javasolt személyt az Országgyűlés az első személyi javaslat megtételének napjától számított negyven napon belül nem választja meg, vagy

b) az Országgyűlés az adott évre vonatkozó központi költségvetést március 31-ig nem fogadja el.

(4) Az Országgyűlés feloszlatása előtt a köztársasági elnök köteles kikérni a miniszterelnöknek, az Országgyűlés elnökének és az országgyűlési képviselőcsoportok vezetőinek véleményét.

(5) A köztársasági elnök a (3) bekezdés a) pontja szerinti jogát addig gyakorolhatja, amíg az Országgyűlés meg nem választja a miniszterelnököt. A köztársasági elnök a (3) bekezdés b) pontja szerinti jogát addig gyakorolhatja, amíg az Országgyűlés a központi költségvetést nem fogadja el.

41

h) decyduje o ogłoszeniu stanu wojny i zawarciu pokoju; i) podejmuje decyzje dotyczące specjalnych nakazów prawnych oraz uczestnictwa w

działaniach wojskowych; j) ogłasza amnestię; k) realizuje dalsze zadania i kompetencje określone w Ustawie Zasadniczej i w ustawie.

Art. 2. (1) Posłowie wybierani są zgodnie z powszechnym i równym prawem wyborczym, w

głosowaniu bezpośrednim, tajnym, w wyborach zapewniających wyrażanie wolnej woli wyborców, w sposób określony w ustawie kardynalnej.

(2) Udział mniejszości narodowych żyjących na Węgrzech w pracach Zgromadzenia Narodowego określa ustawa kardynalna.

(3) Powszechne wybory do Zgromadzenia Narodowego odbywają się w kwietniu lub w maju czwartego roku kadencji poprzedniego Zgromadzenia Narodowego - z wyjątkiem wyborów wynikających z rozwiązania lub samorozwiązania się Zgromadzenia Narodowego.

Art. 3.

(1) Kadencja Zgromadzenia Narodowego rozpoczyna się z dniem jego pierwszego posiedzenia i trwa do dnia pierwszego posiedzenia kolejnego Zgromadzenia Narodowego. Pierwsze posiedzenie zwołuje Prezydent Republiki w ciągu trzydziestu dni od daty wyborów.

(2) Zgromadzenie Narodowe może dokonać samorozwiązania. (3) Prezydent Republiki może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe z jednoczesnym

ogłoszeniem wyborów, jeżeli: a) w przypadku ustania pełnomocnictwa Rządu, Zgromadzenie Narodowe nie wybrał

osoby proponowanej przez Prezydenta Republiki na Premiera w ciągu 40 dni od daty zaproponowania pierwszej kandydatury lub

b) Zgromadzenie Narodowe nie przyjął budżetu centralnego na dany rok w terminie do 31 marca.

(4) Przed rozwiązaniem Zgromadzenia Narodowego Prezydent Republiki zobowiązany jest zasięgnąć opinii Premiera, przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego i przewodniczących klubów parlamentarnych.

(5) Prezydent Republiki może korzystać z prawa określonego w ust. (3) pkt. a) do czasu, do kiedy Zgromadzenie Narodowe nie wybierze Premiera. Prezydent Republiki może korzystać z prawa określonego w ust. (3) pkt. b) do czasu, do kiedy Zgromadzenie Narodowe nie zatwierdzi budżetu centralnego.

42

(6) Az Országgyűlés feloszlásától vagy feloszlatásától számított kilencven napon belül új Országgyűlést kell választani.

4. cikk

(1) Az országgyűlési képviselők jogai és kötelezettségei egyenlők, tevékenységüket a köz érdekében végzik, e tekintetben nem utasíthatók.

(2) Az országgyűlési képviselőt mentelmi jog és a függetlenségét biztosító javadalmazás illeti meg. Sarkalatos törvény meghatározza azokat a közhivatalokat, amelyeket országgyűlési képviselő nem tölthet be, valamint más összeférhetetlenségi eseteket is megállapíthat.

(3) Az országgyűlési képviselő megbízatása megszűnik a) az Országgyűlés megbízatásának megszűnésével; b) halálával; c) összeférhetetlenség kimondásával; d) lemondásával; e) ha a megválasztásához szükséges feltételek már nem állnak fenn; f) ha egy éven keresztül nem vesz részt az Országgyűlés munkájában.

(4) Az országgyűlési képviselő megválasztásához szükséges feltételek hiányának megállapításáról, az összeférhetetlenség kimondásáról, valamint annak megállapításáról, hogy az országgyűlési képviselő egy éven keresztül nem vett részt az Országgyűlés munkájában, az Országgyűlés a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával határoz.

(5) Az országgyűlési képviselők jogállására és javadalmazására vonatkozó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

5. cikk

(1) Az Országgyűlés ülései nyilvánosak. A Kormány vagy bármely országgyűlési képviselő kérelmére az Országgyűlés az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával zárt ülés tartásáról határozhat.

(2) Az Országgyűlés tagjai sorából elnököt, alelnököket és jegyzőket választ. (3) Az Országgyűlés országgyűlési képviselőkből álló állandó bizottságokat alakít. (4) Az országgyűlési képviselők tevékenységük összehangolására a Házszabályban

meghatározott feltételek szerint országgyűlési képviselőcsoportot alakíthatnak. (5) Az Országgyűlés akkor határozatképes, ha az ülésen az országgyűlési képviselőknek több

mint a fele jelen van.

43

(6) Nowy Zgromadzenie Narodowe musi zostać wybrany w ciągu dziewięćdziesięciu dni, licząc od daty rozwiązania lub samorozwiązania się Zgromadzenia Narodowego.

Art. 4. (1) Posłowie mają równe prawa i obowiązki, działają w interesie publicznym i w związku z

tą działalnością nie mogą dostawać poleceń. (2) Posłom przysługuje immunitet oraz wynagrodzenie zapewniające im niezależność.

Ustawa kardynalna określa urzędy, których nie mogą sprawować posłowie oraz może określać również inne przypadki konfliktu interesów.

(3) Mandat posła wygasa a) wraz z wygaśnięciem kadencji Zgromadzenia Narodowego; b) z chwilą śmierci; c) wraz z ustaleniem konfliktu interesów; d) wraz ze złożeniem rezygnacji; e) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków potrzebnych do wyboru; f) jeżeli przez rok nie uczestniczył w pracach Zgromadzenia Narodowego.

(4) O stwierdzeniu braku istnienia warunków potrzebnych do wyboru posła, o ustaleniu konfliktu interesów oraz o tym, że poseł w ciągu jednego roku nie uczestniczył w pracach Zgromadzenia Narodowego, Zgromadzenie Narodowe decyduje większością 2/3 głosów obecnych posłów.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego i wynagrodzenia posłów określa ustawa kardynalna.

Art. 5. (1) Posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są jawne. Na wniosek Rządu lub któregokolwiek

z posłów Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów może zdecydować o odbyciu posiedzenia zamkniętego.

(2) Zgromadzenie Narodowe wybiera ze swego grona przewodniczącego, wiceprzewodniczących i sekretarzy.

(3) Zgromadzenie Narodowe powołuje stałe komisje składające się z posłów. (4) W celu koordynacji swoich działań posłowie mogą powoływać kluby parlamentarne

zgodnie z warunkami określonymi w Regulaminie Zgromadzenia Narodowego. (5) Zgromadzenie Narodowe zdolny jest do podejmowania uchwał, jeżeli na posiedzeniu

obecna jest ponad połowa ustawowej liczby posłów.

44

(6) Ha az Alaptörvény eltérően nem rendelkezik, az Országgyűlés határozatait a jelen lévő országgyűlési képviselők több mint a felének szavazatával hozza meg. A Házszabály egyes döntések meghozatalát minősített többséghez kötheti.

(7) Az Országgyűlés a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával elfogadott Házszabályban állapítja meg működésének szabályait és tárgyalási rendjét.

(8) Az Országgyűlés rendszeres ülésezését biztosító rendelkezéseket sarkalatos törvény határozza meg.

6. cikk

(1) Törvényt a köztársasági elnök, a Kormány, országgyűlési bizottság vagy országgyűlési képviselő kezdeményezhet.

(2) Az Országgyűlés – a törvény kezdeményezője, a Kormány, illetve az Országgyűlés elnöke zárószavazás előtt megtett indítványára – az elfogadott törvényt az Alaptörvénnyel való összhangjának vizsgálatára megküldheti az Alkotmánybíróságnak. Az Országgyűlés az indítványról a zárószavazást követően határoz. Az indítvány elfogadása esetén az Országgyűlés elnöke az elfogadott törvényt az Alaptörvénnyel való összhangjának vizsgálatára haladéktalanul megküldi az Alkotmánybíróságnak.

(3) Az elfogadott törvényt az Országgyűlés elnöke öt napon belül aláírja, és megküldi a köztársasági elnöknek. A köztársasági elnök a megküldött törvényt öt napon belül aláírja, és elrendeli annak kihirdetését. Ha az Országgyűlés a (2) bekezdés szerint a törvényt az Alaptörvénnyel való összhangja vizsgálatára megküldte az Alkotmánybíróságnak, az Országgyűlés elnöke csak akkor írhatja azt alá, és küldheti meg a köztársasági elnöknek, ha az Alkotmánybíróság nem állapított meg alaptörvény-ellenességet.

(4) Ha a köztársasági elnök a törvényt vagy annak valamely rendelkezését az Alaptörvénnyel ellentétesnek tartja – és a (2) bekezdés szerinti vizsgálatra nem került sor –, a törvényt az Alaptörvénnyel való összhangjának vizsgálatára az Alkotmánybíróságnak megküldi.

(5) Ha a köztársasági elnök a törvénnyel vagy annak valamely rendelkezésével nem ért egyet, és a (4) bekezdés szerinti jogával nem élt, a törvényt az aláírás előtt észrevételeinek közlésével egy alkalommal megfontolásra visszaküldheti az Országgyűlésnek. Az Országgyűlés a törvényt újra megtárgyalja, és elfogadásáról ismét határoz. A köztársasági elnök e jogával akkor is élhet, ha az Országgyűlés határozata alapján lefolytatott vizsgálat során az Alkotmánybíróság nem állapított meg alaptörvény-ellenességet.

(6) Az Alkotmánybíróság a (2) és a (4) bekezdés szerinti indítványról soron kívül, de legkésőbb harminc napon belül határoz. Ha az Alkotmánybíróság alaptörvény-ellenességet állapít meg, az Országgyűlés a törvényt az alaptörvény-ellenesség megszüntetése érdekében újratárgyalja.

45

(6) Jeśli Ustawa Zasadnicza nie stanowi inaczej, Zgromadzenie Narodowe przyjmuje uchwały zwykłą większością głosów posłów obecnych na posiedzeniu. Regulamin Zgromadzenia Narodowego może uzależniać podejmowanie niektórych decyzji od kwalifikowanej większości głosów.

(7) Zgromadzenie Narodowe ustala regulamin i porządek obrad w Regulaminie Zgromadzenia Narodowego, zatwierdzonym przez 2/3 głosów posłów obecnych na posiedzeniu.

(8) Postanowienia dotyczące regularnych posiedzeń Zgromadzenia Narodowego określa ustawa kardynalna.

Art. 6.

(1) Z inicjatywą ustawodawczą mogą wystąpić Prezydent Republiki, Rząd, komisja parlamentarna lub poseł.

(2) Zgromadzenie Narodowe może przesłać przyjętą ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą na wniosek inicjatora ustawy, Rządu lub Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, złożony przed głosowaniem końcowym. Zgromadzenie Narodowe decyduje o wniosku po głosowaniu końcowym. W przypadku przyjęcia wniosku, Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego niezwłocznie przesyła zatwierdzoną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą.

(3) Zatwierdzoną ustawę przewodniczący Zgromadzenia Narodowego podpisuje w ciągu pięciu dni i przesyła do Prezydenta Republiki. Prezydent Republiki otrzymaną ustawę podpisuje w ciągu pięciu dni i zarządza jej ogłoszenie. Jeśli Zgromadzenie Narodowe, zgodnie z ust. (2), przekazał ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego może ją podpisać i przesłać do Prezydenta Republiki tylko wtedy, jeżeli Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą.

(4) Jeżeli Prezydent Republiki uzna ustawę lub którykolwiek jej zapis za sprzeczny z Ustawą Zasadniczą - a nie doszło do weryfikacji według ust. (2) przekazuje ją do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą.

(5) Jeżeli Prezydent Republiki nie zgadza się z ustawą lub którymkolwiek jej zapisem i nie skorzystał z prawa według ust. (4), przed podpisaniem ustawy jednokrotnie może odesłać ją ze swoimi uwagami do Zgromadzenia Narodowego, celem ponownego jej rozważenia. Zgromadzenie Narodowe na nowo rozpatruje ustawę i ponownie decyduje o jej przyjęciu. Prezydent Republiki może korzystać z tego prawa również wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny w toku weryfikacji na wniosek Zgromadzenia Narodowego nie ustalił sprzeczności ustawy z Ustawą Zasadniczą.

(6) Trybunał Konstytucyjny decyduje o wniosku według ust. (2) i (4) poza kolejnością, lecz najpóźniej w ciągu trzydziestu dni. Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi sprzeczność z Ustawą Zasadniczą, Zgromadzenie Narodowe rozpatruje ustawę ponownie, w celu usunięcia jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą.

46

(7) Ha az Alkotmánybíróság a köztársasági elnök kezdeményezésére lefolytatott vizsgálat során nem állapít meg alaptörvény-ellenességet, a köztársasági elnök a törvényt haladéktalanul aláírja, és elrendeli annak kihirdetését.

(8) Az Országgyűlés által a (6) bekezdés szerint megtárgyalt és elfogadott törvény Alaptörvénnyel való összhangjának vizsgálata a (2) és a (4) bekezdés szerint ismételten kérhető az Alkotmánybíróságtól. Az Alkotmánybíróság az ismételt indítványról soron kívül, de legkésőbb tíz napon belül határoz.

(9) Ha a köztársasági elnök egyet nem értése folytán visszaküldött törvényt az Országgyűlés módosítja, az Alaptörvénnyel való összhang vizsgálata a (2), illetve (4) bekezdés szerint kizárólag a módosított rendelkezések tekintetében vagy arra hivatkozással kérhető, hogy a törvény megalkotására vonatkozó, az Alaptörvényben foglalt eljárási követelmények nem teljesültek. Ha a köztársasági elnök egyet nem értése folytán visszaküldött törvényt az Országgyűlés változatlan szöveggel fogadja el, a köztársasági elnök a törvény megalkotására vonatkozó, az Alaptörvényben foglalt eljárási követelmények nem teljesülésére tekintettel kérheti az Alaptörvénnyel való összhang vizsgálatát.

7. cikk

(1) Az országgyűlési képviselő kérdést intézhet az alapvető jogok biztosához, az Állami Számvevőszék elnökéhez, a legfőbb ügyészhez és a Magyar Nemzeti Bank elnökéhez a feladatkörükbe tartozó bármely ügyben.

(2) Az országgyűlési képviselő interpellációt és kérdést intézhet a Kormányhoz és a Kormány tagjához a feladatkörükbe tartozó bármely ügyben.

(3) Az országgyűlési bizottságok vizsgálati tevékenységét, a bizottságok előtti megjelenés kötelezettségét sarkalatos törvény szabályozza.

Országos népszavazás

8. cikk

(1) Legalább kétszázezer választópolgár kezdeményezésére az Országgyűlés országos népszavazást rendel el. A köztársasági elnök, a Kormány vagy százezer választópolgár kezdeményezésére az Országgyűlés országos népszavazást rendelhet el. Az érvényes és eredményes népszavazáson hozott döntés az Országgyűlésre kötelező.

(2) Országos népszavazás tárgya az Országgyűlés feladat- és hatáskörébe tartozó kérdés lehet.

47

(7) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny w toku weryfikacji ustawy na wniosek Prezydenta Republiki nie stwierdzi jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą, Prezydent Republiki niezwłocznie podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie.

(8) Można ponownie zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o weryfikację zgodności z Ustawą Zasadniczą według ust. (2) i (4) ustawy rozpatrzonej i przyjętej przez Zgromadzenie Narodowe zgodnie z ust. (6). Decyzję w sprawie powtórnego wniosku Trybunał Konstytucyjny podejmuje poza kolejnością, lecz najpóźniej w ciągu dziesięciu dni.

(9) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe wprowadził poprawki do ustawy odesłanej z powodu zastrzeżeń Prezydenta Republiki, wówczas wniosek o weryfikację zgodności ustawy z Ustawą Zasadniczą według ust. (2) lub (4) możliwy jest wyłącznie w odniesieniu do poprawek lub z powołaniem się na to, że nie zostały dotrzymane zawarte w Ustawie Zasadniczej zobowiązania proceduralne, dotyczące tworzenia ustawy. Jeżeli Zgromadzenie Narodowe przyjmie ustawę odesłaną z powodu zastrzeżeń Prezydenta Republiki w niezmienionej formie, wówczas Prezydent Republiki może wystąpić o weryfikację zgodności ustawy z Ustawą Zasadniczą, z uwagi na niedotrzymanie zawartych w Ustawie Zasadniczej zobowiązań proceduralnych dotyczących tworzenia ustawy.

Art. 7.

(1) Posłowie mogą zwracać się z pytaniami do Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej, Prokuratora Generalnego i Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego w jakiejkolwiek sprawie będącej w zakresie ich kompetencji.

(2) Posłowie mogą zwracać się z interpelacjami i pytaniami do Rządu i członków Rządu w jakiejkolwiek sprawie będącej w zakresie ich kompetencji.

(3) Działalność kontrolną komisji parlamentarnych, obowiązek stawiania się przed komisjami określa ustawa kardynalna.

Referendum ogólnokrajowe

Art. 8.

(1) Zgromadzenie Narodowe zarządza ogólnokrajowe referendum na wniosek co najmniej dwustu tysięcy wyborców. Zgromadzenie Narodowe może zarządzić ogólnokrajowe referendum na wniosek Prezydenta Republiki, Rządu lub stu tysięcy wyborców. Wyniki ważnego i wiążącego referendum są obligatoryjne dla Zgromadzenia Narodowego.

(2) Przedmiotem ogólnokrajowego referendum mogą być kwestie należące do zadań i kompetencji Zgromadzenia Narodowego.

48

(3) Nem lehet országos népszavazást tartani a) az Alaptörvény módosítására irányuló kérdésről; b) a központi költségvetésről, a központi költségvetés végrehajtásáról, központi

adónemről, illetékről, járulékról, vámról, valamint a helyi adók központi feltételeiről szóló törvény tartalmáról;

c) az országgyűlési képviselők, a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek, valamint az európai parlamenti képviselők választásáról szóló törvények tartalmáról;

d) nemzetközi szerződésből eredő kötelezettségről; e) az Országgyűlés hatáskörébe tartozó személyi és szervezetalakítási kérdésről; f) az Országgyűlés feloszlásáról; g) képviselő-testület feloszlatásáról; h) hadiállapot kinyilvánításáról, rendkívüli állapot és szükségállapot kihirdetéséről,

valamint megelőző védelmi helyzet kihirdetéséről és meghosszabbításáról; i) katonai műveletekben való részvétellel kapcsolatos kérdésről; j) közkegyelem gyakorlásáról.

(4) Az országos népszavazás érvényes, ha az összes választópolgár több mint fele érvényesen szavazott, és eredményes, ha az érvényesen szavazó választópolgárok több mint fele a megfogalmazott kérdésre azonos választ adott.

A köztársasági elnök

9. cikk

(1) Magyarország államfője a köztársasági elnök, aki kifejezi a nemzet egységét, és őrködik az államszervezet demokratikus működése felett.

(2) A köztársasági elnök a Magyar Honvédség főparancsnoka. (3) A köztársasági elnök

a) képviseli Magyarországot; b) részt vehet és felszólalhat az Országgyűlés ülésein; c) törvényt kezdeményezhet; d) országos népszavazást kezdeményezhet; e) kitűzi az országgyűlési képviselők, a helyi önkormányzati képviselők és

polgármesterek általános választását, valamint az európai parlamenti választás és az országos népszavazás időpontját;

f) különleges jogrendet érintő döntéseket hoz; g) összehívja az Országgyűlés alakuló ülését; h) feloszlathatja az Országgyűlést;

49

(3) Nie można przeprowadzać referendum a) w kwestiach zmierzających do zmiany Ustawy Zasadniczej; b) w sprawie budżetu centralnego, o realizacji budżetu centralnego, o podatkach

centralnych, o opłatach skarbowych, o składkach, o cle oraz o treści ustawy regulującej podatki lokalne;

c) w sprawie treści ustaw o wyborze posłów do Zgromadzenia Narodowego, przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów oraz posłów do Zgromadzenia Narodowego Europejskiego;

d) w sprawie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych; e) w kwestiach personalnych i związanych z powoływaniem organizacji, należących do

kompetencji Zgromadzenia Narodowego; f) w sprawie rozwiązania Zgromadzenia Narodowego; g) w sprawie rozwiązania organu przedstawicielskiego; h) w sprawie wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego i stanu

wyjątkowego oraz ogłoszenia i przedłużenia stanu pogotowia obronnego; i) w kwestiach związanych z udziałem w operacjach wojskowych; j) w sprawie udzielania amnestii.

(4) Referendum ogólnokrajowe jest ważne, jeżeli ponad 50 % wszystkich uprawnionych do głosowania oddało ważne głosy i wiążące, jeżeli ponad 50% wyborców, którzy oddali ważne głosy, odpowiedziało jednakowo na sformułowane pytanie.

Prezydent Republiki

Art. 9. (1) Głową państwa na Węgrzech jest Prezydent Republiki, który wyraża jedność narodu i stoi

na straży demokratycznego funkcjonowania państwa. (2) Prezydent Republiki jest naczelnym dowódcą węgierskich sił zbrojnych. (3) Prezydent Republiki

a) reprezentuje Węgry; b) może uczestniczyć i zabierać głos na posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego; c) ma prawo inicjatywy ustawodawczej; d) ma prawo inicjatywy w sprawie referendum ogólnokrajowego; e) wyznacza terminy powszechnych wyborów do Zgromadzenia Narodowego, do

samorządów terytorialnych i burmistrzów oraz wyborów do Parlamentu Europejskiego i ogólnokrajowego referendum;

f) podejmuje decyzje dotyczące nadzwyczajnego porządku prawnego; g) zwołuje inauguracyjne posiedzenie Zgromadzenia Narodowego; h) może rozwiązać Zgromadzenia Narodowego;

50

i) az elfogadott törvényt az Alaptörvénnyel való összhangjának vizsgálatára megküldheti az Alkotmánybíróságnak, vagy megfontolásra visszaküldheti az Országgyűlésnek;

j) javaslatot tesz a miniszterelnök, a Kúria elnöke, a legfőbb ügyész és az alapvető jogok biztosa személyére;

k) kinevezi a hivatásos bírákat és a Költségvetési Tanács elnökét; l) megerősíti tisztségében a Magyar Tudományos Akadémia elnökét; m) kialakítja hivatala szervezetét.

(4) A köztársasági elnök a) az Országgyűlés felhatalmazása alapján elismeri a nemzetközi szerződés kötelező

hatályát; b) megbízza és fogadja a nagyköveteket és a követeket; c) kinevezi a minisztereket, a Magyar Nemzeti Bank elnökét, alelnökeit, az önálló

szabályozó szerv vezetőjét és az egyetemi tanárokat; d) megbízza az egyetemek rektorait; e) kinevezi és előlépteti a tábornokokat; f) törvényben meghatározott kitüntetéseket, díjakat és címeket adományoz, valamint

engedélyezi külföldi állami kitüntetések viselését; g) gyakorolja az egyéni kegyelmezés jogát; h) dönt a feladat- és hatáskörébe tartozó területszervezési kérdésekben; i) dönt az állampolgárság megszerzésével és megszűnésével kapcsolatos ügyekben; j) dönt mindazokban az ügyekben, amelyeket törvény a hatáskörébe utal.

(5) A köztársasági elnöknek a (4) bekezdésben meghatározott minden intézkedéséhez és döntéséhez a Kormány tagjának ellenjegyzése szükséges. Törvény rendelkezhet úgy, hogy a törvény által a köztársasági elnök hatáskörébe utalt döntéshez ellenjegyzés nem szükséges.

(6) A köztársasági elnök a (4) bekezdés b)–e) pontjában foglaltak teljesítését megtagadja, ha a jogszabályi feltételek hiányoznak, vagy alapos okkal arra következtet, hogy az az államszervezet demokratikus működésének súlyos zavarát eredményezné.

(7) A köztársasági elnök a (4) bekezdés f) pontjában foglaltak teljesítését megtagadja, ha az az Alaptörvény értékrendjét sértené.

10. cikk

(1) A köztársasági elnököt az Országgyűlés öt évre választja. (2) Köztársasági elnökké megválasztható bármely magyar állampolgár, aki a harmincötödik

életévét betöltötte. (3) A köztársasági elnököt e tisztségre legfeljebb egy alkalommal lehet újraválasztani.

51

i) może przesłać zatwierdzoną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą lub odesłać do Zgromadzenia Narodowego do ponownego rozpatrzenia;

j) proponuje kandydatów na stanowisko Premiera, Prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich;

k) powołuje sędziów i Prezesa Rady Budżetowej; l) potwierdza na stanowisku Prezesa Węgierskiej Akademii Nauk; m) powołuje strukturę organizacyjną swojego urzędu;

(4) Prezydent Republiki a) z upoważnienia Zgromadzenia Narodowego uznaje moc prawną umów

międzynarodowych; b) mianuje i przyjmuje ambasadorów; c) powołuje ministrów, Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego oraz jego zastępców,

kierującego niezależnym organem regulacyjnym i profesorów wyższych uczelni; d) powołuje rektorów wyższych uczelni; e) powołuje i awansuje generałów; f) nadaje określone ustawą odznaczenia, nagrody i tytuły oraz wydaje zgodę na noszenie

zagranicznych odznaczeń państwowych; g) ma prawo udzielania łaski; h) decyduje w należących do jego zadań i kompetencji kwestiach administracji

terytorialnej; i) decyduje w sprawach związanych z nadaniem i wygaśnięciem obywatelstwa; j) orzeka we wszystkich sprawach ustawowo należących do jego kompetencji;

(5) Wszelkie działania i decyzje Prezydenta Republiki określone w ust. (4) wymagają kontrasygnaty członków Rządu. Ustawa może postanowić, że decyzja podlegająca na podstawie ustawy kompetencjom Prezydenta Republiki nie wymaga kontrasygnaty.

(6) Prezydent Republiki może odmówić wykonania czynności według ust. (4) pkt. b)-e), jeżeli naruszają one warunki określone w przepisach prawnych lub jeżeli ma ugruntowane podstawy sądzić, że spowodowałyby ciężkie naruszenie demokratycznego funkcjonowania państwa.

(7) Prezydent Republiki odmawia wykonania czynności według ust. (4) pkt. f), jeżeli naruszają one system wartości konstytucyjnych.

Art. 10. (1) Zgromadzenia Narodowego wybiera Prezydenta Republiki na pięć lat. (2) Prezydentem Republiki może być wybrany każdy obywatel węgierski, który ukończył

trzydzieści pięć lat. (3) Prezydent Republiki może być wybrany ponownie na to stanowisko tylko jeden raz.

52

11. cikk

(1) A köztársasági elnököt a korábbi köztársasági elnök megbízatásának lejárta előtt legalább harminc, legfeljebb hatvan nappal, ha pedig a megbízatás idő előtt szűnt meg, a megszűnéstől számított harminc napon belül kell megválasztani. A köztársasági elnök választását az Országgyűlés elnöke tűzi ki. Az Országgyűlés a köztársasági elnököt titkos szavazással választja.

(2) A köztársasági elnök választását jelölés előzi meg. A jelölés érvényességéhez az országgyűlési képviselők legalább egyötödének írásbeli ajánlása szükséges. A jelölést az Országgyűlés elnökéhez a szavazás elrendelése előtt kell benyújtani. Minden országgyűlési képviselő egy jelöltet ajánlhat. Annak, aki több jelöltet ajánl, mindegyik ajánlása érvénytelen.

(3) Az első szavazás alapján megválasztott köztársasági elnök az, aki az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatát megkapta.

(4) Ha az első szavazás eredménytelen volt, második szavazást kell tartani. A második szavazás során a két legtöbb szavazatot kapott jelöltre lehet szavazni. Ha az első szavazáskor az első helyen szavazategyenlőség alakul ki, azokra a jelöltekre lehet szavazni, akik a legmagasabb számú szavazatot kapták. Ha az első szavazáskor csak a második helyen áll elő szavazategyenlőség, azokra a jelöltekre lehet szavazni, akik a két legmagasabb számú szavazatot kapták. A második szavazás alapján megválasztott köztársasági elnök az, aki – tekintet nélkül a szavazásban részt vevők számára – a legtöbb érvényes szavazatot kapta. Ha a második szavazás is eredménytelen, ismételt jelölés alapján új választást kell tartani.

(5) A szavazási eljárást legfeljebb két egymást követő nap alatt be kell fejezni. (6) A megválasztott köztársasági elnök a korábbi köztársasági elnök megbízatásának

lejártakor, a megbízatás idő előtti megszűnése esetén a választás eredményének kihirdetését követő nyolcadik napon lép hivatalba, hivatalba lépését megelőzően az Országgyűlés előtt esküt tesz.

12. cikk

(1) A köztársasági elnök személye sérthetetlen. (2) A köztársasági elnöki tisztség összeegyeztethetetlen minden más állami, társadalmi,

gazdasági és politikai tisztséggel vagy megbízatással. A köztársasági elnök más keresőfoglalkozást nem folytathat, és egyéb tevékenységéért – a szerzői jogi védelem alá eső tevékenység kivételével – díjazást nem fogadhat el.

(3) A köztársasági elnök megbízatása megszűnik a) megbízatási idejének lejártával; b) halálával;

53

Art. 11.

(1) Prezydenta Republiki należy wybrać co najmniej na trzydzieści, a najpóźniej na sześćdziesiąt dni przed wygaśnięciem mandatu poprzedniego Prezydenta, jeżeli natomiast jego mandat wygasł przedterminowo, wówczas nowego Prezydenta należy wybrać w ciągu trzydziestu dni od wygaśnięcia mandatu poprzednika. Datę wyboru Prezydenta Republiki wyznacza Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenie Narodowe wybiera Prezydenta Republiki w tajnym głosowaniu.

(2) Wybór Prezydenta Republiki jest poprzedzony zgłaszaniem kandydatur. Do ważności kandydatury wymagana jest pisemna rekomendacja co najmniej jednej piątej posłów. Kandydatury należy zgłaszać do Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego przed zarządzeniem głosowania. Każdy poseł może zaproponować jednego kandydata. W przypadku zgłoszenia przez posła więcej niż jednego kandydata, wszystkie jego rekomendacje są nieważne.

(3) Na podstawie pierwszego głosowania Prezydentem Republiki zostaje wybrany kandydat, który otrzymał 2/3 głosów posłów.

(4) Jeżeli pierwsze głosowanie było nieskuteczne, należy głosować po raz drugi. W drugim głosowaniu głosuje się na dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu na pierwszym miejscu znajdują się kandydaci z jednakową liczbą głosów, wówczas głosuje się na tych kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu jednakowa liczba głosów ukształtuje się na drugim miejscu, głosuje się na tych kandydatów, którzy otrzymali dwie najwyższe liczby głosów. Na podstawie drugiego głosowania Prezydentem Republiki – niezależnie od liczby głosujących - zostaje wybrany kandydat, który otrzymał najwięcej ważnych głosów. Jeżeli drugie głosowanie również było nieskuteczne, należy ponownie zgłosić kandydatury i powtórzyć głosowanie.

(5) Procedurę głosowania należy zakończyć najpóźniej w ciągu dwóch kolejnych dni. (6) Wybrany Prezydent Republiki obejmuje swój urząd wraz z wygaśnięciem mandatu

poprzedniego Prezydenta Republiki, a w przypadku przedterminowego wygaśnięcia mandatu, ósmego dnia po ogłoszeniu wyników wyborów. Przed objęciem urzędu Prezydent Republiki składa przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym.

Art. 12.

(1) Osoba Prezydenta Republiki jest nietykalna. (2) Sprawowanie urzędu Prezydenta Republiki wyklucza pełnienie wszystkich innych

państwowych, społecznych, gospodarczych, i politycznych urzędów lub pełnomocnictw innych. Prezydent Republiki nie może podejmować innej pracy zarobkowej ani - z wyjątkiem działalności objętej prawami autorskimi - przyjmować wynagrodzenia za inną działalność.

(3) Mandat Prezydenta Republiki wygasa a) z upływem jego terminu; b) z jego śmiercią;

54

c) ha kilencven napot meghaladó időn át képtelen feladatköreinek ellátására; d) ha a megválasztásához szükséges feltételek már nem állnak fenn; e) összeférhetetlenség kimondásával; f) lemondásával; g) a köztársasági elnöki tisztségtől való megfosztással.

(4) A köztársasági elnök feladatkörei ellátását kilencven napon túl lehetetlenné tevő állapotának és a megválasztásához szükséges feltételek hiányának megállapításáról, valamint az összeférhetetlenség kimondásáról az Országgyűlés a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával határoz.

(5) A köztársasági elnök jogállásának részletes szabályait és javadalmazását sarkalatos törvény határozza meg.

13. cikk

(1) A köztársasági elnök ellen büntetőeljárást csak megbízatásának megszűnése után lehet indítani.

(2) Az Alaptörvényt vagy tisztsége gyakorlásával összefüggésben valamely törvényt szándékosan megsértő, illetve szándékos bűncselekményt elkövető köztársasági elnökkel szemben az országgyűlési képviselők egyötöde indítványozhatja a tisztségtől való megfosztást.

(3) A megfosztási eljárás megindításához az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges. A szavazás titkos.

(4) Az Országgyűlés határozatának meghozatalától kezdődően a megfosztási eljárás befejezéséig a köztársasági elnök nem gyakorolhatja hatásköreit.

(5) A megfosztási eljárás lefolytatása az Alkotmánybíróság hatáskörébe tartozik. (6) Ha az Alkotmánybíróság az eljárás eredményeként a köztársasági elnök közjogi

felelősségét megállapítja, a köztársasági elnököt tisztségétől megfoszthatja.

14. cikk

(1) A köztársasági elnök átmeneti akadályoztatása esetén az akadályoztatás megszűnéséig vagy a köztársasági elnök megbízatásának megszűnése esetén az új köztársasági elnök hivatalba lépéséig a köztársasági elnök feladat- és hatásköreit az Országgyűlés elnöke gyakorolja.

(2) A köztársasági elnök átmeneti akadályoztatásának tényét a köztársasági elnök, a Kormány vagy bármely országgyűlési képviselő kezdeményezésére az Országgyűlés állapítja meg.

55

c) jeżeli nie jest on w stanie pełnić obowiązków w czasie dłuższym niż dziewięćdziesiąt dni;

d) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków potrzebnych do jego wyboru; e) z ustaleniem konfliktu interesów; f) ze złożeniem rezygnacji; g) wraz z pozbawieniem go urzędu Prezydenta Republiki.

(4) Do orzeczenia o niemożności pełnienia obowiązków Prezydenta w czasie dłuższym niż dziewięćdziesiąt dni i o braku warunków potrzebnych do wyboru Prezydenta oraz o ustaleniu konfliktu interesów decyduje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów posłów obecnych w Parlamencie.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego Prezydenta Republiki i jego wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

Art. 13. (1) Postępowanie karne przeciwko Prezydentowi Republiki można wszcząć tylko po

wygaśnięciu jego mandatu. (2) Jeżeli Prezydenta Republiki naruszył zapisy Ustawy Zasadniczej lub jakiejkolwiek

ustawy dotyczącej praktyki sprawowania jego urzędu lub dopuścił się przestępstwa w sposób umyślny, 1/5 posłów może wystąpić z wnioskiem o pozbawienie go urzędu.

(3) Do wszczęcia procedury odwoławczej wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Głosowanie jest tajne.

(4) Od momentu podjęcia decyzji przez Zgromadzenie Narodowe do zakończenia procedury odwoławczej Prezydent Republiki nie może sprawować swego urzędu.

(5) Postępowanie w sprawie procedury odwoławczej należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.

(6) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny w wyniku postępowania uzna odpowiedzialność prawną Prezydenta Republiki, może pozbawić go urzędu Prezydenta Republiki.

Art. 14. (1) W przypadku wystąpienia przejściowych przeszkód w pełnieniu urzędu Prezydenta

Republiki do momentu ich ustania lub w przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydenta Republiki do momentu objęcia urzędu przez nowego Prezydenta Republiki, zadania i kompetencje Prezydenta Republiki pełni Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego.

(2) Fakt wystąpienia przejściowych przeszkód w pełnieniu urzędu Prezydenta orzeka Zgromadzenie Narodowe na wniosek Prezydenta Republiki, Rządu lub któregokolwiek posła.

56

(3) A köztársasági elnök helyettesítése idején az Országgyűlés elnöke országgyűlési képviselői jogait nem gyakorolhatja, és helyette az Országgyűlés elnökének feladatait az Országgyűlés által kijelölt alelnök látja el.

A Kormány

15. cikk

(1) A Kormány a végrehajtó hatalom általános szerve, amelynek feladat- és hatásköre kiterjed mindarra, amit az Alaptörvény vagy jogszabály kifejezetten nem utal más szerv feladat- és hatáskörébe. A Kormány az Országgyűlésnek felelős.

(2) A Kormány a közigazgatás legfőbb szerve, törvényben meghatározottak szerint államigazgatási szerveket hozhat létre.

(3) Feladatkörében eljárva a Kormány törvényben nem szabályozott tárgykörben, illetve törvényben kapott felhatalmazás alapján rendeletet alkot.

(4) A Kormány rendelete törvénnyel nem lehet ellentétes.

16. cikk

(1) A Kormány tagjai a miniszterelnök és a miniszterek. (2) A miniszterelnök rendeletben a miniszterek közül egy vagy több miniszterelnök-

helyettest jelöl ki. (3) A miniszterelnököt az Országgyűlés a köztársasági elnök javaslatára választja meg. (4) A miniszterelnök megválasztásához az országgyűlési képviselők több mint a felének

szavazata szükséges. A miniszterelnök a megválasztásával hivatalba lép. (5) A köztársasági elnök a (3) bekezdés szerinti javaslatát,

a) ha a miniszterelnök megbízatása az újonnan megválasztott Országgyűlés megalakulásával szűnt meg, az új Országgyűlés alakuló ülésén teszi meg;

b) ha a miniszterelnök megbízatása lemondásával, halálával, összeférhetetlenség kimondásával, a megválasztásához szükséges feltételek hiánya miatt vagy azért szűnt meg, mert az Országgyűlés a bizalmi szavazáson a miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezte ki, a miniszterelnök megbízatása megszűnésétől számított tizenöt napon belül teszi meg.

57

(3) Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego w czasie zastępowania Prezydenta Republiki nie może pełnić swoich obowiązków jako poseł; obowiązki Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego przejmuje jego zastępca wybrany przez Zgromadzenie Narodowe.

Rząd

Art. 15. (1) Rząd jest organem władzy wykonawczej, jego zadania i kompetencje obejmują wszystko

to, co w Ustawie Zasadniczej i przepisach prawnych nie jest zastrzeżone dla kompetencji innych organów. Rząd odpowiada przed Zgromadzeniem Narodowym.

(2) Rząd jest naczelnym organem administracyjnym i na zasadach określonych w ustawie może powoływać państwowe organy administracyjne.

(3) Działając w zakresie swoich zadań Rząd wydaje rozporządzenia w sprawach nieuregulowanych ustawą lub na podstawie otrzymanego w ustawie pełnomocnictwa.

(4) Rozporządzenie Rządu nie może być sprzeczne z ustawą.

Art. 16. (1) Członkami Rządu są Premier i ministrowie. (2) Premier wyznacza spośród ministrów jednego lub kilku wicepremierów drogą

rozporządzenia. (3) Premiera wybiera Zgromadzenie Narodowena wniosek Prezydenta Republiki. (4) Do wyboru Premiera wymagana jest ponad połowa głosów posłów Zgromadzenia

Narodowego. Premier obejmuje swój urząd z chwilą wybrania go na stanowisko Premiera.

(5) Prezydent Republiki zgodnie z ust. (3) składa swój wniosek a) na inauguracyjnym posiedzeniu nowego Zgromadzenia Narodowego, jeżeli mandat

Premiera ustał wraz z wyborem nowego Zgromadzenia Narodowego; b) w ciągu piętnastu dni, licząc od ustania mandatu Premiera, jeżeli mandat ustał na

skutek rezygnacji Premiera, jego śmierci, ustalenia konfliktu interesów, jeśli aktualnie nie spełnia warunków pełnienia urzędu lub na skutek wyrażenia przez Zgromadzenie Narodowe wotum nieufności wobec Premiera w głosowaniu nad wotum zaufania.

58

(6) Ha az (5) bekezdés szerint miniszterelnöknek javasolt személyt az Országgyűlés nem választotta meg, a köztársasági elnök az új javaslatát tizenöt napon belül teszi meg.

(7) A minisztert a miniszterelnök javaslatára a köztársasági elnök nevezi ki. A miniszter a kinevezésében megjelölt időpontban, ennek hiányában a kinevezésével hivatalba lép.

(8) A Kormány a miniszterek kinevezésével alakul meg. (9) A Kormány tagja az Országgyűlés előtt esküt tesz.

17. cikk

(1) A minisztériumok felsorolásáról törvény rendelkezik. (2) Tárca nélküli miniszter a Kormány által meghatározott feladatkör ellátására nevezhető ki. (3) A Kormány általános hatáskörű területi államigazgatási szerve a fővárosi és megyei

kormányhivatal. (4) Sarkalatos törvény minisztérium, miniszter vagy közigazgatási szerv megjelölésére

vonatkozó rendelkezését törvény módosíthatja. (5) A kormánytisztviselők jogállását törvény szabályozza.

18. cikk

(1) A miniszterelnök meghatározza a Kormány általános politikáját. (2) A miniszter a Kormány általános politikájának keretei között önállóan irányítja az

államigazgatásnak a feladatkörébe tartozó ágazatait és az alárendelt szerveket, valamint ellátja a Kormány vagy a miniszterelnök által meghatározott feladatokat.

(3) A Kormány tagja törvényben vagy kormányrendeletben kapott felhatalmazás alapján, feladatkörében eljárva, önállóan vagy más miniszter egyetértésével rendeletet alkot, amely törvénnyel, kormányrendelettel és a Magyar Nemzeti Bank elnökének rendeletével nem lehet ellentétes.

(4) A Kormány tagja tevékenységéért felelős az Országgyűlésnek, valamint a miniszter a miniszterelnöknek. A Kormány tagja részt vehet és felszólalhat az Országgyűlés ülésein. Az Országgyűlés és az országgyűlési bizottság az ülésén való megjelenésre kötelezheti a Kormány tagját.

(5) A Kormány tagja jogállásának részletes szabályait, javadalmazását, valamint a miniszterek helyettesítésének rendjét törvény határozza meg.

59

(6) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie wybierze na Premiera osoby proponowanej zgodnie z ust. (5), Prezydent Republiki w ciągu piętnastu dni składa nowy wniosek.

(7) Ministrowie są mianowani przez Prezydenta Republiki na wniosek Premiera. Minister obejmuje swój urząd w terminie wskazanym przy mianowaniu, w przypadku braku wskazania terminu - z chwilą mianowania.

(8) Rząd zostaje uformowany wraz z mianowaniem ministrów. (9) Członkowie Rządu składają przysięgę przed Parlamentem.

Art. 17. (1) Ministerstwa wyszczególnione są w ustawie. (2) Do wykonywania zadań określonych przez Rząd może być powołany minister bez teki. (3) Organami terytorialnej władzy administracji państwowej z kompetencjami rządowymi są

stołeczne i komitatowe Biura Rządu. (4) Rozporządzenie ustawy kardynalnej dotyczącej wyznaczenia ministerstwa, ministra lub

organu władzy administracyjnej może zostać zmienione ustawą. (5) Status prawny urzędników rządowych określa ustawa.

Art. 18. (1) Premier określa ogólną politykę Rządu. (2) Ministrowie w ramach ogólnej polity ki Rządu samodzielnie kierują resortami

administracji państwowej i podrzędnymi im organami oraz wykonują zdania określone przez Rząd i Premiera.

(3) Członkowie Rządu, na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego w ustawie lub rozporządzeniu Rządu, działając w zakresie swych kompetencji, samodzielnie lub w porozumieniu z innymi ministrami tworzą rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą, rozporządzeniem Rządu i rozporządzeniem Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego.

(4) Członkowie Rządu za swoją działalność odpowiadają przed Zgromadzeniem Narodowym, ministrowie przed Premierem. Członkowie Rządu mogą uczestniczyć i zabierać głos w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenie Narodowe i komisje parlamentarne mogą obligować członków Rządu do stawiennictwa na posiedzeniach.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego członków Rządu, ich wynagrodzenie oraz zasady zastępowania ministrów określa ustawa.

60

19. cikk Az Országgyűlés tájékoztatást kérhet a Kormánytól az Európai Unió kormányzati részvétellel működő intézményeinek döntéshozatali eljárásában képviselendő kormányálláspontról, és állást foglalhat az eljárásban napirenden szereplő tervezetről. A Kormány az európai uniós döntéshozatal során az Országgyűlés állásfoglalásának alapulvételével jár el.

20. cikk

(1) A miniszterelnök megbízatásának megszűnésével a Kormány megbízatása megszűnik. (2) A miniszterelnök megbízatása megszűnik

a) az újonnan megválasztott Országgyűlés megalakulásával; b) ha az Országgyűlés a miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezi ki, és új

miniszterelnököt választ; c) ha az Országgyűlés a miniszterelnök által kezdeményezett bizalmi szavazáson a

miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezi ki; d) lemondásával; e) halálával; f) összeférhetetlenség kimondásával; g) ha a megválasztásához szükséges feltételek már nem állnak fenn.

(3) A miniszter megbízatása megszűnik a) a miniszterelnök megbízatásának megszűnésével; b) a miniszter lemondásával; c) felmentésével; d) halálával.

(4) A miniszterelnök megválasztásához szükséges feltételek hiányának megállapításáról és az összeférhetetlenség kimondásáról az Országgyűlés a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával határoz.

21. cikk

(1) Az országgyűlési képviselők egyötöde a miniszterelnökkel szemben írásban – a miniszterelnöki tisztségre javasolt személy megjelölésével – bizalmatlansági indítványt nyújthat be.

61

Art. 19.

Zgromadzenie Narodowe może zwrócić się do Rządu o informacje w sprawie stanowiska, jakie zamierza zająć wobec procedury decyzyjnej instytucji Unii Europejskiej, funkcjonującej na zasadzie współdecyzji z rządem i może zająć stanowisko w sprawie projektu występującego w porządku dziennym procedury. Przy podejmowaniu przez Rząd decyzji dotyczącej Unii Europejskiej stanowisko Zgromadzenia Narodowego uznawane jest za podstawę.

Art. 20. (1) Z wygaśnięciem mandatu Premiera wygasa mandat Rządu. (2) Mandat Premiera wygasa

a) wraz z ukonstytuowaniem się nowo wybranego Zgromadzenia Narodowego; b) jeżeli Zgromadzenie Narodowe wyrazi wobec Premiera wotum nieufności i wybierze

nowego Premiera; c) jeżeli Zgromadzenie Narodowe w zainicjowanym przez Premiera głosowaniu nad

wotum zaufania wyrazi wobec niego wotum nieufności; d) wraz z jego rezygnacją; e) wraz z jego śmiercią; f) z ustaleniem konfliktu interesów; g) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków wymaganych do wyboru Premiera;

(3) Mandat ministra wygasa a) wraz z wygaśnięciem mandatu Premiera; b) waz z rezygnacją; c) wraz z jego odwołaniem; d) wraz z jego śmiercią.

(4) Do stwierdzenia braku warunków wymaganych do wyboru Premiera oraz ustalenia konfliktu interesów wymagana jest większość 2/3 głosów obecnych w Zgromadzeniu Narodowym posłów.

Art. 21. (1) Jedna piąta posłów może złożyć na piśmie - z jednoczesnym przedstawieniem propozycji

nowego kandydata na Premiera - wniosek o wotum nieufności wobec Premiera.

62

(2) Ha az Országgyűlés a bizalmatlansági indítványt támogatja, ezzel bizalmatlanságát fejezi ki a miniszterelnökkel szemben, egyben miniszterelnöknek megválasztja a bizalmatlansági indítványban miniszterelnöki tisztségre javasolt személyt. Az Országgyűlés döntéséhez az országgyűlési képviselők több mint a felének szavazata szükséges.

(3) A miniszterelnök bizalmi szavazást indítványozhat. Az Országgyűlés a miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezi ki, ha a miniszterelnök javaslatára tartott bizalmi szavazáson az országgyűlési képviselők több mint a fele nem támogatja a miniszterelnököt.

(4) A miniszterelnök indítványozhatja, hogy a Kormány által benyújtott előterjesztés feletti szavazás egyben bizalmi szavazás legyen. Az Országgyűlés a miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezi ki, ha a Kormány által benyújtott előterjesztést nem támogatja.

(5) Az Országgyűlés bizalmi kérdésről való döntését a bizalmatlansági indítvány vagy a miniszterelnöknek a (3) és (4) bekezdés szerinti indítványa beterjesztésétől számított három nap után, de legkésőbb a beterjesztéstől számított nyolc napon belül hozza meg.

22. cikk

(1) A Kormány a megbízatása megszűnésétől az új Kormány megalakulásáig ügyvezető kormányként gyakorolja hatáskörét, nemzetközi szerződés kötelező hatályát azonban nem ismerheti el, rendeletet csak törvény felhatalmazása alapján, halaszthatatlan esetben alkothat.

(2) Ha a miniszterelnök megbízatása lemondásával vagy az újonnan megválasztott Országgyűlés megalakulásával szűnik meg, a miniszterelnök az új miniszterelnök megválasztásáig ügyvezető miniszterelnökként gyakorolja hatáskörét, miniszter felmentésére vagy új miniszter kinevezésére azonban javaslatot nem tehet, rendeletet csak törvény felhatalmazása alapján, halaszthatatlan esetben alkothat.

(3) Ha a miniszterelnök megbízatása halálával, összeférhetetlenség kimondásával, a megválasztásához szükséges feltételek hiánya miatt vagy azért szűnt meg, mert az Országgyűlés bizalmi szavazáson a miniszterelnökkel szemben bizalmatlanságát fejezte ki, az új miniszterelnök megválasztásáig a miniszterelnök hatáskörét a (2) bekezdésben meghatározott korlátozásokkal a miniszterelnök-helyettes vagy – több miniszterelnök-helyettes esetén – az első helyen kijelölt miniszterelnök-helyettes gyakorolja.

(4) A miniszter a miniszterelnök megbízatásának megszűnésétől az új miniszter kinevezéséig vagy az új Kormány más tagjának a miniszteri feladatok ideiglenes ellátásával való megbízásáig ügyvezető miniszterként gyakorolja hatáskörét, rendeletet azonban csak halaszthatatlan esetben alkothat.

63

(2) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe popiera wniosek o wotum nieufności, wyraża tym samym wotum nieufności wobec Premiera i jednocześnie wybiera na Premiera osobę, wskazaną na to stanowisko we wniosku o wotum nieufności. Decyzja Zgromadzenia Narodowego podejmowana jest ponad połową głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

(3) Premier może zainicjować głosowanie nad wotum zaufania. Zgromadzenie Narodowe wyraża wotum nieufności wobec Premiera, jeżeli podczas odbywanego na wniosek Premiera głosowania nad wotum zaufania więcej niż połowa posłów nie udzieliła Premierowi poparcia.

(4) Premier może zaproponować, aby głosowanie nad złożonym przez Rząd wnioskiem było jednocześnie głosowaniem nad wotum zaufania. Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie udzieli poparcia wnioskowi złożonemu przez Rząd, wyraża tym samym wotum nieufności wobec Premiera.

(5) Decyzję związaną z wotum zaufania Zgromadzenie Narodowe podejmuje po trzech dniach, ale najpóźniej w ciągu ośmiu dni, licząc od daty złożenia wniosku o wotum nieufności lub od złożenia wniosku Premiera zgodnie z ust. (3) i (4).

Art. 22. (1) Rząd pełni funkcję rządu tymczasowego od momentu wygaśnięcia jego mandatu do czasu

utworzenia nowego Rządu bez prawa zatwierdzania mocy prawnej umów międzynarodowych i z możliwością wydawania rozporządzeń jedynie na podstawie upoważnienia w ustawie, w przypadkach niecierpiących zwłoki.

(2) Jeżeli mandat Premiera wygasł wraz z jego rezygnacją lub z utworzeniem nowo wybranego Zgromadzenia Narodowego, Premier pełni funkcję Premiera Tymczasowego do czasu wybrania nowego Premiera, bez możliwości proponowania odwołania lub mianowania nowych ministrów, z prawem do wydawania rozporządzeń jedynie na podstawie upoważnienia w ustawie, w przypadkach niecierpiących zwłoki.

(3) Jeżeli mandat Premiera wygasł z powodu jego śmierci, ustalenia konfliktu interesów, braku warunków koniecznych do wyboru Premiera lub z powodu wotum nieufności wyrażonego wobec niego przez Zgromadzenie Narodowe podczas głosowania nad wotum zaufania, funkcję Premiera z ograniczeniami według ust. (2) do czasu wyboru nowego Premiera sprawuje wicepremier lub - w przypadku kilku wicepremierów – osoba wyznaczona na pierwszym miejscu.

(4) Minister pełni tymczasowo obowiązki ministra od wygaśnięcia mandatu Premiera do czasu powołania nowego ministra lub do wyznaczenia do pełnienia tymczasowej funkcji ministra innego członka nowego Rządu, zaś rozporządzenia może wydawać jedynie w przypadkach niecierpiących zwłoki.

64

Önálló szabályozó szervek

23. cikk

(1) Az Országgyűlés sarkalatos törvényben a végrehajtó hatalom körébe tartozó egyes feladat- és hatáskörök ellátására és gyakorlására önálló szabályozó szerveket hozhat létre.

(2) Az önálló szabályozó szerv vezetőjét a miniszterelnök vagy – a miniszterelnök javaslatára – a köztársasági elnök nevezi ki sarkalatos törvényben meghatározott időtartamra. Az önálló szabályozó szerv vezetője kinevezi helyettesét vagy helyetteseit.

(3) Az önálló szabályozó szerv vezetője az önálló szabályozó szerv tevékenységéről évente beszámol az Országgyűlésnek.

(4) Az önálló szabályozó szerv vezetője törvényben kapott felhatalmazás alapján, sarkalatos törvényben meghatározott feladatkörében rendeletet ad ki, amely törvénnyel, kormányrendelettel, miniszterelnöki rendelettel, miniszteri rendelettel és a Magyar Nemzeti Bank elnökének rendeletével nem lehet ellentétes. Az önálló szabályozó szerv vezetőjét rendelet kiadásában az általa rendeletben kijelölt helyettese helyettesítheti.

Az Alkotmánybíróság

24. cikk

(1) Az Alkotmánybíróság az Alaptörvény védelmének legfőbb szerve. (2) Az Alkotmánybíróság

a) az Alaptörvénnyel való összhang szempontjából megvizsgálja az elfogadott, de ki nem hirdetett törvényeket;

b) bírói kezdeményezésre felülvizsgálja az egyedi ügyben alkalmazandó jogszabálynak az Alaptörvénnyel való összhangját;

c) alkotmányjogi panasz alapján felülvizsgálja az egyedi ügyben alkalmazott jogszabálynak az Alaptörvénnyel való összhangját;

d) alkotmányjogi panasz alapján felülvizsgálja a bírói döntésnek az Alaptörvénnyel való összhangját;

e) a Kormány, az országgyűlési képviselők egynegyede vagy az alapvető jogok biztosa kezdeményezésére felülvizsgálja a jogszabályoknak az Alaptörvénnyel való összhangját;

f) vizsgálja a jogszabályok nemzetközi szerződésbe ütközését; g) az Alaptörvényben, illetve sarkalatos törvényben meghatározott további feladat- és

hatásköröket gyakorol.

65

Niezależne organy regulacyjne

Art. 23.

(1) Zgromadzenie Narodowe w ustawie kardynalnej może powołać niezależne organy regulacyjne do realizacji niektórych zadań i kompetencji w zakresie władzy wykonawczej.

(2) Zwierzchnik niezaleznego organu regulacyjnego powoływany jest przez Premiera lub - na wniosek Premiera – przez Prezydenta Republiki na czas określony w ustawie kardynalnej. Szef niezależnego organu regulacyjnego powołuje swojego zastępcę lub zastępców.

(3) Zwierzchnik niezaleznego organu regulacyjnego co roku przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu sprawozdanie z działalności organu.

(4) Zwierzchnik niezaleznego organu regulacyjnego, na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego w ustawie, w zakresie zadań określonych w ustawie kardynalnej, wydaje rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą, rozporządzeniem Rządu, rozporządzeniem Premiera, rozporządzeniem ministra i rozporządzeniem Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego. Kierującego niezależnym organem regulacyjnym może zastępować wyznaczony przez niego w rozporządzeniu zastępca.

Trybunał Konystytucyjny

Art. 24.

(1) Trybunał Konstytucyjny jest najważniejszym organem stojącym na straży Ustawy Zasadniczej.

(2) Trybunał Konstytucyjny a) orzeka w sprawach zgodności z Ustawą Zasadniczą uchwalonych, ale nie ogłoszonych

ustaw; b) na wniosek sądu dokonuje rewizji zgodności z Ustawą Zasadniczą przepisów

prawnych zastosowanych w indywidualnych przypadkach; c) na podstawie skargi konstytucyjnej dokonuje rewizji zgodności z Ustawą Zasadniczą

przepisów prawnych zastosowanych w przypadkach indywidualnych; d) na podstawie skargi konstytucyjnej dokonuje rewizji zgodności orzeczenia sędziów z

Ustawą Zasadniczą; e) na wniosek Rządu, jednej czwartej posłów lub Rzecznika Praw Obywatelskich

dokonuje rewizji zgodności przepisów prawnych z Ustawą Zasadniczą; f) bada sprzeczność przepisów prawnych z umowami międzynarodowymi; g) działa w zakresie innych zadań i kompetencji, określonych w Ustawie Zasadniczej lub

w ustawie kardynalnej.

66

(3) Az Alkotmánybíróság a) a (2) bekezdés b), c) és e) pontjában foglalt hatáskörében megsemmisíti az

Alaptörvénnyel ellentétes jogszabályt vagy jogszabályi rendelkezést; b) a (2) bekezdés d) pontjában foglalt hatáskörében megsemmisíti az Alaptörvénnyel

ellentétes bírói döntést; c) a (2) bekezdés f) pontjában foglalt hatáskörében megsemmisítheti a nemzetközi

szerződésbe ütköző jogszabályt vagy jogszabályi rendelkezést; illetve sarkalatos törvényben meghatározott jogkövetkezményt állapít meg.

(4) Az Alkotmánybíróság tizenöt tagból álló testület, amelynek tagjait az Országgyűlés az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával tizenkét évre választja. Az Országgyűlés az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával az Alkotmánybíróság tagjai közül elnököt választ, az elnök megbízatása az alkotmánybírói hivatali ideje lejártáig tart. Az Alkotmánybíróság tagjai nem lehetnek tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet.

(5) Az Alkotmánybíróság hatáskörének, szervezetének, működésének részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

A bíróság

25. cikk

(1) A bíróságok igazságszolgáltatási tevékenységet látnak el. A legfőbb bírósági szerv a Kúria.

(2) A bíróság dönt a) büntetőügyben, magánjogi jogvitában, törvényben meghatározott egyéb ügyben; b) a közigazgatási határozatok törvényességéről; c) az önkormányzati rendelet más jogszabályba ütközéséről és megsemmisítéséről; d) a helyi önkormányzat törvényen alapuló jogalkotási kötelezettsége elmulasztásának

megállapításáról. (3) A Kúria a (2) bekezdésben meghatározottak mellett biztosítja a bíróságok

jogalkalmazásának egységét, a bíróságokra kötelező jogegységi határozatot hoz. (4) A bírósági szervezet többszintű. Az ügyek meghatározott csoportjaira – különösen a

közigazgatási és munkaügyi jogvitákra – külön bíróságok létesíthetők. (5) A bírói önkormányzati szervek közreműködnek a bíróságok igazgatásában. (6) Törvény egyes jogvitákban más szervek eljárását is lehetővé teheti.

67

(3) Trybunał Konstytucyjny a) anuluje sprzeczne z Ustawą Zasadniczą przepisy prawne lub postanowienia przepisów

prawnych według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. b), c) i e); b) anuluje sprzeczne z Ustawą Zasadniczą orzeczenia sądu według kompetencji

określonych w ust. (2) pkt. d); c) może anulować sprzeczny z umową międzynarodową przepis prawny lub

postanowienia przepisu prawnego według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. f) lub stwierdza określony w ustawie kardynalnej skutek prawny.

(4) Trybunał Konstytucyjny jest organem złożonym z piętnastu członków, wybieranych przez Zgromadzenie Narodowe na dwanaście lat większością 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenia Narodowego, większością 2/3 głosów wybiera z grona Trybunału Konstytucyjnego przewodniczącego, którego kadencja trwa do czasu zakończenia jego kadencji jako członka Trybunału Konstytucyjnego. Członkowie Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące kompetencji, organizacji i funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego określa ustawa kardynalna.

Sądy

Art. 25.

(1) Sądy prowadzą działalność w zakresie wymiaru sprawiedliwości. Naczelnym organem władzy sądowniczej jest Sąd Najwyższy.

(2) Sądy decydują a) w sprawach karnych, sporach cywilnoprawnych, innych sprawach określonych

ustawą; b) o legalności postanowień administracji publicznej; c) o sprzeczności rozporządzeń samorządu z innymi przepisami prawnymi i ich

anulowaniu; d) o stwierdzeniu zaniedbania przez samorząd terytorialny obowiązku legislacyjnego

określonego ustawą. (3) Sąd Najwyższy, obok spraw określonych w ust. (2) zapewnia integralność jurysdykcji

sądów, podejmuje postanowienia o integralności prawa obowiązującego sądy. (4) Struktura sądownictwa jest wielopoziomowa. Dla określonej grupy spraw - szczególnie

dotyczących sporów prawnych w sprawach administracji publicznej i prawa pracy - mogą być powoływane odrębne sądy.

(5) Organy samorządu sędziowskiego współpracują z administracją sądową. (6) W niektórych sporach ustawa może dopuszczać również postępowanie innych organów.

68

(7) A bíróságok szervezetének és igazgatásának, a bírák jogállásának részletes szabályait, valamint a bírák javadalmazását sarkalatos törvény határozza meg.

26. cikk

(1) A bírák függetlenek, és csak a törvénynek vannak alárendelve, ítélkezési tevékenységükben nem utasíthatóak. A bírákat tisztségükből csak sarkalatos törvényben meghatározott okból és eljárás keretében lehet elmozdítani. A bírák nem lehetnek tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet.

(2) A hivatásos bírákat – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – a köztársasági elnök nevezi ki. Bíróvá az nevezhető ki, aki a harmincadik életévét betöltötte. A Kúria elnöke kivételével a bíró szolgálati jogviszonya az általános öregségi nyugdíjkorhatár betöltéséig állhat fenn.

(3) A Kúria elnökét a bírák közül kilenc évre a köztársasági elnök javaslatára az Országgyűlés választja. A Kúria elnökének megválasztásához az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

27. cikk

(1) A bíróság – ha törvény másképpen nem rendelkezik – tanácsban ítélkezik. (2) Törvény által meghatározott ügyekben és módon nem hivatásos bírák is részt vesznek az

ítélkezésben. (3) Egyesbíróként és a tanács elnökeként csak hivatásos bíró járhat el. Törvény által

meghatározott ügyekben, egyesbíró hatáskörében bírósági titkár is eljárhat, akire e tevékenysége során alkalmazni kell a 26. cikk (1) bekezdését.

28. cikk A bíróságok a jogalkalmazás során a jogszabályok szövegét elsősorban azok céljával és az Alaptörvénnyel összhangban értelmezik. Az Alaptörvény és a jogszabályok értelmezésekor azt kell feltételezni, hogy a józan észnek és a közjónak megfelelő, erkölcsös és gazdaságos célt szolgálnak.

69

(7) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i administracji sądowej, statusu prawnego sędziów oraz ich wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

Art. 26. (1) Sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko ustawie, w kwestii wydawania wyroku nie

mogą być instruowani. Sędziowie mogą być odwołani ze stanowiska jedynie z przyczyn i w trybie określonym w ustawie kardynalnej. Sędziowie nie mogą być członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej.

(2) Zawodowi sędziowie są mianowani przez Prezydenta Republiki w sposób określony w ustawie kardynalnej. Na stanowisko sędziego może zostać powołana osoba, która ukończyła trzydzieści lat. Z wyjątkiem Prezesa Sądu Najwyższego, stosunek służbowy sędziów może trwać do osiągnięcia ogólnie przyjętego wieku emerytalnego.

(3) Prezes Sadu Najwyższego wybierany jest spośród sędziów na dziewięć lat przez Zgromadzenie Narodowe na wniosek Prezydenta Republiki. Prezes Sądu Najwyższego wybierany jest większością 2/3 głosów.

Art. 27. (1) Jeśli ustawa nie stanowi inaczej, sąd wydaje wyrok w składzie orzekającym. (2) W sprawach określonych ustawą i w sposób w niej określony w wydawaniu wyroku

mogą uczestniczyć również sędziowie niezawodowi. (3) Funkcję jednoosobowego składu orzekającego oraz funkcję przewodniczącego składu

orzekającego może pełnić jedynie sędzia zawodowy. W sprawach określonych ustawą czynności należące do kompetencji jednoosobowego składu sędziowskiego może wykonywać również sekretarz sądowy, do którego działalności stosuje się art. 26 ust. (1).

Art. 28. Podczas stosowania prawa w interpretacji treści ustaw sądy kierują się przede wszystkim ich celami i zgodnością z Ustawą Zasadniczą. Interpretacja Ustawy Zasadniczej i ustaw powinna opierać się na założeniu, że służą one celom moralnym i gospodarczym w zgodzie ze zdrowym rozsądkiem i dobrem publicznym.

70

Az ügyészség

29. cikk

(1) A legfőbb ügyész és az ügyészség az igazságszolgáltatás közreműködőjeként az állam büntetőigényét érvényesíti. Az ügyészség üldözi a bűncselekményeket, fellép más jogsértő cselekményekkel és mulasztásokkal szemben, valamint elősegíti a jogellenes cselekmények megelőzését.

(2) A legfőbb ügyész és az ügyészség törvényben meghatározottak szerint a) jogokat gyakorol a nyomozással összefüggésben; b) képviseli a közvádat a bírósági eljárásban; c) felügyeletet gyakorol a büntetés-végrehajtás törvényessége felett; d) törvény által meghatározott további feladat- és hatásköröket gyakorol.

(3) Az ügyészi szervezetet a legfőbb ügyész vezeti és irányítja, kinevezi az ügyészeket. A legfőbb ügyész kivételével az ügyész szolgálati jogviszonya az általános öregségi nyugdíjkorhatár betöltéséig állhat fenn.

(4) A legfőbb ügyészt az ügyészek közül a köztársasági elnök javaslatára az Országgyűlés választja kilenc évre. A legfőbb ügyész megválasztásához az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

(5) A legfőbb ügyész évente beszámol tevékenységéről az Országgyűlésnek. (6) Az ügyészek nem lehetnek tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet. (7) Az ügyészség szervezetének és működésének, a legfőbb ügyész és az ügyészek

jogállásának részletes szabályait, valamint javadalmazásukat sarkalatos törvény határozza meg.

Az alapvető jogok biztosa

30. cikk

(1) Az alapvető jogok biztosa alapjogvédelmi tevékenységet lát el, eljárását bárki kezdeményezheti.

(2) Az alapvető jogok biztosa az alapvető jogokkal kapcsolatban tudomására jutott visszásságokat kivizsgálja vagy kivizsgáltatja, orvoslásuk érdekében általános vagy egyedi intézkedéseket kezdeményez.

(3) Az alapvető jogok biztosát és helyetteseit az Országgyűlés az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával hat évre választja. A helyettesek a jövő nemzedékek érdekeinek, valamint a Magyarországon élő nemzetiségek jogainak védelmét látják el.

71

Prokuratura

Art. 29. (1) Prokurator Generalny i prokuratura jako instytucje pośrednie w wymiarze sprawiedliwości

realizują wymóg państwa dotyczący karania. Prokuratura czuwa nad ściganiem przestępstw, występuje przeciwko innym działaniom i zaniedbaniom naruszającym prawo oraz przyczynia się do zapobiegania działaniom sprzecznym z prawem.

(2) Zgodnie z ustawą Prokurator Generalny i prokuratura a) wykonują czynności prawne w związku ze śledztwem; b) są oskarżycielami publicznymi w procesach sądowych; c) nadzorują przestrzeganie prawa w zakładach karnych; d) realizują pozostałe zadania i kompetencje określone w ustawie.

(3) Organizacją prokuratury kieruje Prokurator Generalny, który powołuje prokuratorów. Z wyjątkiem Prokuratora Generalnego, służbowy stosunek prokuratorów może trwać do osiągnięcia przez nich powszechnego wieku emerytalnego.

(4) Prokurator Generalnego jest wybierany spośród prokuratorów na dziewięć lat przez Parlament na wniosek Prezydenta Republiki. Prokurator Generalnego wybierany jest większością 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

(5) Prokurator Generalny corocznie przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu sprawozdanie ze swojej działalności.

(6) Prokuratorzy nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej. (7) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania prokuratury, statusu

prawnego Prokuratora Generalnego i prokuratorów oraz ich wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Art. 30. (1) Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży podstawowych praw i ktokolwiek może

wystąpić do niego z wnioskiem o wszczęcie postępowania. (2) Zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest badanie lub spowodowanie badania wszelkich

przejawów łamania podstawowych praw, które są mu znane oraz podejmowanie działań – ogólnych lub dotyczących spraw indywidualnych - w celu naprawy sytuacji.

(3) Rzecznik Praw Obywatelskich i jego zastępcy wybierani są przez Zgromadzenie Narodowe na okres sześciu lat większością 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich działają na rzecz ochrony praw przyszłych pokoleń i żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych.

72

Az alapvető jogok biztosa és helyettesei nem lehetnek tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet.

(4) Az alapvető jogok biztosa évente beszámol tevékenységéről az Országgyűlésnek. (5) Az alapvető jogok biztosára és helyetteseire vonatkozó részletes szabályokat törvény

határozza meg.

A helyi önkormányzatok

31. cikk

(1) Magyarországon a helyi közügyek intézése és a helyi közhatalom gyakorlása érdekében helyi önkormányzatok működnek.

(2) A helyi önkormányzat feladat- és hatáskörébe tartozó ügyről törvényben meghatározottak szerint helyi népszavazást lehet tartani.

(3) A helyi önkormányzatokra vonatkozó szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

32. cikk

(1) A helyi önkormányzat a helyi közügyek intézése körében törvény keretei között a) rendeletet alkot; b) határozatot hoz; c) önállóan igazgat; d) meghatározza szervezeti és működési rendjét; e) gyakorolja az önkormányzati tulajdon tekintetében a tulajdonost megillető jogokat; f) meghatározza költségvetését, annak alapján önállóan gazdálkodik; g) e célra felhasználható vagyonával és bevételeivel kötelező feladatai ellátásának

veszélyeztetése nélkül vállalkozást folytathat; h) dönt a helyi adók fajtájáról és mértékéről; i) önkormányzati jelképeket alkothat, helyi kitüntetéseket és elismerő címeket alapíthat; j) a feladat- és hatáskörrel rendelkező szervtől tájékoztatást kérhet, döntést

kezdeményezhet, véleményt nyilváníthat; k) szabadon társulhat más helyi önkormányzattal, érdek-képviseleti szövetséget hozhat

létre, feladat- és hatáskörében együttműködhet más országok helyi önkormányzatával, és tagja lehet nemzetközi önkormányzati szervezetnek;

l) törvényben meghatározott további feladat- és hatásköröket gyakorol.

73

Rzecznik Praw Obywatelskich i jego zastępcy nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej.

(4) Rzecznik Praw Obywatelskich co roku zdaje sprawozdanie ze swej działalności przed Zgromadzeniem Narodowym.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące Rzecznika Praw Obywatelskich i jego zastępców określa ustawa.

Samorządy terytorialne

Art. 31. (1) Na Węgrzech działają samorządy terytorialne, które są odpowiedzialne za rozwiązywanie

lokalnych spraw publicznych i za sprawowanie lokalnej władzy publicznej. (2) W sprawach należących do zadań i kompetencji samorządu terytorialnego można rozpisać

referendum lokalne według zasad określonych w ustawie. (3) Przepisy dotyczące samorządów terytorialnych określa ustawa kardynalna.

Art. 32. (1) W ramach spraw publicznych na poziomie lokalnym samorządy terytorialne w zakresie

ustawy a) tworzą rozporządzenia; b) podejmują uchwały; c) samodzielnie zarządzają; d) określają zasady organizacji i funkcjonowania; e) mają prawa przysługujące właścicielowi w zakresie własności samorządowej; f) określają swój budżet i na jego podstawie samodzielnie gospodarują; g) mogą prowadzić działalność przedsiębiorczą z wykorzystaniem przeznaczonego do

tego celu majątku i dochodów, bez narażania realizacji swoich obowiązkowych zadań. h) decydują o rodzaju i wysokości podatków lokalnych; i) mogą tworzyć lokalne symbole oraz ustanawiać lokalne odznaczenia i tytuły; j) mogą zwracać się o informacje do kompetentnych lokalnych organów, podejmować

decyzje, wydawać opinie; k) mogą swobodnie zrzeszać się z innymi samorządami terytorialnymi, powoływać

stowarzyszenia ochrony interesów, współpracować w zakresie swoich zadań i kompetencji z samorządami terytorialnymi innych państw oraz należeć do międzynarodowych organizacji samorządowych;

l) realizują inne zadania i kompetencje określone ustawą.

74

(2) Feladatkörében eljárva a helyi önkormányzat törvény által nem szabályozott helyi társadalmi viszonyok rendezésére, illetve törvényben kapott felhatalmazás alapján önkormányzati rendeletet alkot.

(3) Az önkormányzati rendelet más jogszabállyal nem lehet ellentétes. (4) A helyi önkormányzat az önkormányzati rendeletet a kihirdetését követően haladéktalanul

megküldi a fővárosi és megyei kormányhivatalnak. Ha a fővárosi és megyei kormányhivatal az önkormányzati rendeletet vagy annak valamely rendelkezését jogszabálysértőnek találja, kezdeményezheti a bíróságnál az önkormányzati rendelet felülvizsgálatát.

(5) A fővárosi és a megyei kormányhivatal kezdeményezheti a bíróságnál a helyi önkormányzat törvényen alapuló jogalkotási kötelezettsége elmulasztásának megállapítását. Ha a helyi önkormányzat a jogalkotási kötelezettségének a bíróság által a mulasztást megállapító döntésben meghatározott időpontig nem tesz eleget, a bíróság a fővárosi és a megyei kormányhivatal kezdeményezésére elrendeli, hogy a mulasztás orvoslásához szükséges önkormányzati rendeletet a helyi önkormányzat nevében a fővárosi és a megyei kormányhivatal vezetője alkossa meg.

(6) A helyi önkormányzatok tulajdona köztulajdon, amely feladataik ellátását szolgálja.

33. cikk

(1) A helyi önkormányzat feladat- és hatásköreit a képviselő-testület gyakorolja. (2) A helyi képviselő-testületet a polgármester vezeti. A megyei képviselő-testület elnökét a

megyei képviselő-testület saját tagjai közül választja megbízatásának időtartamára. (3) A képviselő-testület sarkalatos törvényben meghatározottak szerint bizottságot választhat,

és hivatalt hozhat létre.

34. cikk

(1) A helyi önkormányzat és az állami szervek a közösségi célok elérése érdekében együttműködnek. A helyi önkormányzat részére kötelező feladat- és hatáskört törvény állapíthat meg. A helyi önkormányzat kötelező feladat- és hatásköreinek ellátásához azokkal arányban álló költségvetési, illetve más vagyoni támogatásra jogosult.

(2) Törvény elrendelheti a helyi önkormányzat kötelező feladatának társulásban történő ellátását.

(3) A polgármester és a megyei képviselő-testület elnöke önkormányzati feladatain kívül törvény vagy törvényi felhatalmazáson alapuló kormányrendelet alapján kivételesen államigazgatási feladat- és hatáskört is elláthat.

75

(2) Działając w zakresie powierzonych im zadań samorządy terytorialne wydają rozporządzenia w celu uporządkowania nieuregulowanych ustawą lokalnych stosunków społecznych oraz na podstawie pełnomocnictwa uzyskanego w ustawie.

(3) Rozporządzenie samorządu nie może być sprzeczne z innymi przepisami prawnymi. (4) Po ogłoszeniu rozporządzenia samorząd terytorialny niezwłocznie przekazuje je do

stołecznego i komitatowego Biura Rządu. Jeśli stołeczne i komitatowe Biuro Rządu uzna rozporządzenie samorządu lub którykolwiek jego zapis za sprzeczny z prawem, może zainicjować w sądzie jego rewizję.

(5) Stołeczne i komitatowe Biura Rządu mogą występować do sądu z wnioskiem o stwierdzenie zaniedbania obowiązków legislacyjnych, wynikających z ustawy samorządu terytorialnego. Jeżeli samorząd terytorialny nie spełni swoich obowiązków legislacyjnych w terminie ustalonym w postanowieniu sądu o zaistnieniu zaniedbania, wówczas na wniosek stołecznego i komitatowego Biura Rządu sąd poleci wydanie w imieniu samorządu terytorialnego potrzebnego do usunięcia zaniedbania rozporządzenia samorządu szefom stołecznego i komitatowego Biura Rządu.

(6) Własność samorządów terytorialnych stanowi własność publiczną, dzięki której samorządy mogą wykonywać swoje zadania.

Art. 33. (1) Zadania i kompetencje samorządów terytorialnych realizują organy przedstawicielskie. (2) Terytorialnym organem przedstawicielskim na poziomie lokalnym kieruje burmistrz.

Komitatowy organ przedstawicielski wybiera ze swojego grona przewodniczącego na czas trwania swojej kadencji.

(3) Organ przedstawicielski na zasadach określonych w ustawie kardynalnej może wybierać komisje i powoływać urzędy.

Art. 34. (1) Samorządy terytorialne i organy państwowe współpracują ze sobą dla osiągnięcia celów

społeczności. Zadania i kompetencje obowiązujące samorząd terytorialny mogą być określone w ustawie. W celu realizacji obowiązkowych zadań i kompetencji, odpowiednio do ich zakresu, samorząd terytorialny uprawniony jest do korzystania ze wsparcia budżetowego lub innego wsparcia majątkowego.

(2) Ustawa może zarządzić realizowanie obowiązkowych zadań samorządowych poprzez zrzeszenie samorządów. .

(3) Burmistrz i przewodniczący komitatowego organu przedstawicielskiego mogą wyjątkowo, poza zadaniami samorządowymi, pełnić zadania i kompetencje administracji państwowej, na podstawie ustawy lub wydanego z upoważnienia ustawy rozporządzenia Rządu.

76

(4) A Kormány a fővárosi és megyei kormányhivatal útján biztosítja a helyi önkormányzatok törvényességi felügyeletét.

(5) Törvény a költségvetési egyensúly megőrzése érdekében a helyi önkormányzat törvényben meghatározott mértékű kölcsönfelvételét vagy más kötelezettségvállalását feltételhez, illetve a Kormány hozzájárulásához kötheti.

35. cikk

(1) A helyi önkormányzati képviselőket és polgármestereket a választópolgárok általános és egyenlő választójog alapján, közvetlen és titkos szavazással, a választók akaratának szabad kifejezését biztosító választáson, sarkalatos törvényben meghatározott módon választják.

(2) A helyi önkormányzati képviselőket és polgármestereket sarkalatos törvényben meghatározottak szerint öt évre választják.

(3) A képviselő-testület megbízatása a helyi önkormányzati képviselők és polgármesterek általános választásának napjáig tart. Jelöltek hiányában elmaradt választás esetén a képviselő-testület megbízatása meghosszabbodik az időközi választás napjáig. A polgármester megbízatása az új polgármester megválasztásáig tart.

(4) A képviselő-testület – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – kimondhatja feloszlását.

(5) Az Országgyűlés a Kormány – az Alkotmánybíróság véleményének kikérését követően előterjesztett – indítványára feloszlatja az alaptörvény-ellenesen működő képviselő-testületet.

(6) A feloszlás és a feloszlatás a polgármester megbízatását is megszünteti.

A közpénzek

36. cikk

(1) Az Országgyűlés minden évre vonatkozóan törvényt alkot a központi költségvetésről és a központi költségvetés végrehajtásáról. A központi költségvetésről és a központi költségvetés végrehajtásáról szóló törvényjavaslatokat a Kormány törvényben előírt határidőben az Országgyűlés elé terjeszti.

(2) A központi költségvetésről és az annak végrehajtásáról szóló törvényjavaslatoknak azonos szerkezetben, átlátható módon és ésszerű részletezettséggel kell tartalmazniuk az állami kiadásokat és bevételeket.

(3) A központi költségvetésről szóló törvény elfogadásával az Országgyűlés felhatalmazza a Kormányt az abban meghatározott bevételek beszedésére és kiadások teljesítésére.

77

(4) Rząd sprawuje kontrolę praworządności nad samorządami terytorialnymi poprzez stołeczne i komitatowe Biura Rządu.

(5) W celu zachowania równowagi budżetowej ustawa może uzależniać zaciąganie przez samorządy terytorialne określonych w ustawie o samorządach kredytów lub podejmowanie innych zobowiązań od określonych warunków lub zgody Rządu.

Art. 35.

(1) Wyborcy wybierają przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów na podstawie powszechnego i równego prawa wyborczego w bezpośrednim i tajnym głosowaniu w zapewniających wyrażanie wolnej woli wyborców wyborach, w trybie określonym przez ustawę kardynalną.

(2) Przedstawiciele samorządów terytorialnych i burmistrzowie wybierani są na okres pięciu lat na warunkach określonych w ustawie kardynalnej

(3) Kadencja organu przedstawicielskiego trwa do dnia powszechnych wyborów przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów. W przypadku nieodbycia się wyborów z powodu braku kandydatów, kadencja organów przedstawicielskich wydłuża się do dnia przeprowadzenia wyborów po terminie. Kadencja burmistrza trwa do czasu wyboru nowego burmistrza.

(4) Organ przedstawicielski – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – może dokonać samorozwiązania.

(5) Zgromadzenie Narodowe na wniosek Rządu - przedłożony po zaopiniowaniu przez Trybunał Konstytucyjny - może rozwiązać organ przedstawicielski, działający sprzecznie z Ustawą Zasadniczą.

(6) Samorozwiązanie się i rozwiązanie powoduje wygaśnięcie mandatu burmistrza.

Finanse publiczne

Art. 36.

(1) Zgromadzenie Narodowe tworzy corocznie ustawę o budżecie centralnym i o wykonaniu budżetu centralnego. Projekty ustawy o budżecie centralnym i o wykonywaniu budżetu centralnego Rząd przedkłada Zgromadzeniu Narodowemu w terminie określonym ustawą.

(2) Projekty ustaw o budżecie centralnym i o jego wykonywaniu muszą zawierać wydatki i dochody państwa w spójnej formie, w sposób przejrzysty i z rozsądnym zagłębianiem się w szczegóły.

(3) Wraz z przyjęciem ustawy o budżecie centralnym Zgromadzenie Narodowe upoważnia Rząd do realizowania przychodów i dokonywania wydatków zawartych w ustawie.

78

(4) Az Országgyűlés nem fogadhat el olyan központi költségvetésről szóló törvényt, amelynek eredményeképpen az államadósság meghaladná a teljes hazai össztermék felét.

(5) Mindaddig, amíg az államadósság a teljes hazai össztermék felét meghaladja, az Országgyűlés csak olyan központi költségvetésről szóló törvényt fogadhat el, amely az államadósság a teljes hazai össztermékhez viszonyított arányának csökkentését tartalmazza.

(6) A (4) és (5) bekezdésben foglaltaktól csak különleges jogrend idején, az azt kiváltó körülmények okozta következmények enyhítéséhez szükséges mértékben, vagy a nemzetgazdaság tartós és jelentős visszaesése esetén, a nemzetgazdasági egyensúly helyreállításához szükséges mértékben lehet eltérni.

(7) Ha a központi költségvetésről szóló törvényt az Országgyűlés a naptári év kezdetéig nem fogadta el, a Kormány jogosult a jogszabályok szerinti bevételeket beszedni és az előző naptári évre a központi költségvetésről szóló törvényben meghatározott kiadási előirányzatok keretei között a kiadásokat időarányosan teljesíteni.

37. cikk

(1) A Kormány a központi költségvetést törvényesen és célszerűen, a közpénzek eredményes kezelésével és az átláthatóság biztosításával köteles végrehajtani.

(2) A központi költségvetés végrehajtása során – a 36. cikk (6) bekezdésében meghatározott kivételekkel – nem vehető fel olyan kölcsön, és nem vállalható olyan pénzügyi kötelezettség, amely azt eredményezné, hogy az államadósság meghaladja a teljes hazai össztermék felét.

(3) Mindaddig, amíg az államadósság a teljes hazai össztermék felét meghaladja – a 36. cikk (6) bekezdésében meghatározott kivételekkel – a központi költségvetés végrehajtása során nem vehető fel olyan kölcsön, és nem vállalható olyan pénzügyi kötelezettség, amelynek következtében az államadósságnak a teljes hazai össztermékhez viszonyított aránya a megelőző évben fennállóhoz képest növekedne.

(4) Mindaddig, amíg az államadósság a teljes hazai össztermék felét meghaladja, az Alkotmánybíróság a 24. cikk (2) bekezdés b)–e) pontjában foglalt hatáskörében a központi költségvetésről, a központi költségvetés végrehajtásáról, a központi adónemekről, az illetékekről és járulékokról, a vámokról, valamint a helyi adók központi feltételeiről szóló törvények Alaptörvénnyel való összhangját kizárólag az élethez és az emberi méltósághoz való joggal, a személyes adatok védelméhez való joggal, a gondolat, a lelkiismeret és a vallás szabadságához való joggal vagy a magyar állampolgársághoz kapcsolódó jogokkal összefüggésben vizsgálhatja felül, és ezek sérelme miatt semmisítheti meg. Az Alkotmánybíróság az e tárgykörbe tartozó törvényeket is korlátozás nélkül jogosult megsemmisíteni, ha a törvény megalkotására és kihirdetésére vonatkozó, az Alaptörvényben foglalt eljárási követelmények nem teljesültek.

(5) Az államadósság és a teljes hazai össztermék számítási módját, valamint a 36. cikkben és az (1)–(3) bekezdésben foglaltak végrehajtására vonatkozó szabályokat törvény határozza meg.

79

(4) Zgromadzenie Narodowe nie może przyjąć ustawy o budżecie centralnym, której skutkiem byłoby przekroczenie zadłużenia państwowego o więcej niż połowę produktu krajowego brutto.

(5) Dopóki długo zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto, Zgromadzenie Narodowe może przyjąć tylko taką ustawę o budżecie centralnym, która zawiera redukcję zadłużenia państwa w stosunku do produktu krajowego brutto.

(6) Od zasad określonych w ust. (4) i (5) można odstąpić tylko w czasie nadzwyczajnego porządku prawnego w zakresie potrzebnym do złagodzenia jego okoliczności lub w przypadku trwałej i znacznej recesji gospodarki narodowej, w stopniu koniecznym do przywrócenia jej równowagi.

(7) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie przyjął ustawy o budżecie centralnym do początku roku kalendarzowego, Rząd uprawniony jest do realizacji przychodów według przepisów prawnych i proporcjonalnie do czasu wydatków, określonych w ustawie o budżecie centralnym na poprzedzający rok kalendarzowy.

Art. 37. (1) Rząd zobowiązany jest do realizacji budżetu centralnego w sposób zgodny z prawem i

wyznaczonymi celami z zapewnieniem transparencji i efektywnego zarządzania środkami publicznymi.

(2) W toku realizacji budżetu centralnego - z wyjątkiem przypadków określonych w art. 36 ust. (6) - nie można zaciągać pożyczek ani podejmować zobowiązań finansowych, których skutkiem byłoby przekroczenie zadłużenia państwowego o więcej niż połowę produktu krajowego brutto.

(3) Dopóki zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto - z wyjątkiem przypadków określonych w art. 36 ust. (6) – w toku realizacji budżetu centralnego nie można zaciągać pożyczek ani podejmować zobowiązań finansowych, których skutkiem byłby wzrost zadłużenia państwa w stosunku produktu krajowego brutto w porównaniu z zadłużeniem z roku poprzedniego.

(4) Dopóki zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto, Trybunał Konstytucyjny, w zakresie kompetencji ujętych w art. 24 ust. (2) pkt. b)-e), może dokonywać rewizji i w razie naruszenia zgodności z Ustawą Zasadniczą anulować ustawy o budżecie centralnym i wykonywaniu budżetu centralnego, o rodzajach podatków centralnych, o opłatach skarbowych i składkach, o cłach oraz o zasadach ustalania podatków lokalnych, wyłącznie mając na uwadze prawa do życia i godności ludzkiej, prawa do ochrony danych osobowych, prawa do wolności myśli, sumienia i wyznania lub innych praw, związanych z obywatelstwem węgierskim. Trybunał Konstytucyjny uprawniony jest również do anulowania bez ograniczeń ustaw w powyższym zakresie, jeśli nie zostały spełnione wymagania proceduralne zawarte w Ustawie Zasadniczej, dotyczące ustanawiania i ogłaszania ustaw.

(5) Przepisy dotyczące sposobu obliczania zadłużenia państwowego i produktu krajowego brutto oraz realizacji postanowień ujętych w art. 36 ust. (1)-(3) określa ustawa kardynalna.

80

38. cikk

(1) Az állam és a helyi önkormányzatok tulajdona nemzeti vagyon. A nemzeti vagyon kezelésének és védelmének célja a közérdek szolgálata, a közös szükségletek kielégítése és a természeti erőforrások megóvása, valamint a jövő nemzedékek szükségleteinek figyelembevétele. A nemzeti vagyon megőrzésének, védelmének és a nemzeti vagyonnal való felelős gazdálkodásnak a követelményeit sarkalatos törvény határozza meg.

(2) Az állam kizárólagos tulajdonának és kizárólagos gazdasági tevékenységének körét, valamint a nemzetgazdasági szempontból kiemelt jelentőségű nemzeti vagyon elidegenítésének korlátait és feltételeit az (1) bekezdés szerinti célokra tekintettel sarkalatos törvény határozza meg.

(3) Nemzeti vagyont csak törvényben meghatározott célból lehet átruházni, törvényben meghatározott kivételekkel az értékarányosság követelményének figyelembevétele mellett.

(4) Nemzeti vagyon átruházására vagy hasznosítására vonatkozó szerződés csak olyan szervezettel köthető, amelynek tulajdonosi szerkezete, felépítése, valamint az átruházott vagy hasznosításra átengedett nemzeti vagyon kezelésére vonatkozó tevékenysége átlátható.

(5) Az állam és a helyi önkormányzatok tulajdonában álló gazdálkodó szervezetek törvényben meghatározott módon, önállóan és felelősen gazdálkodnak a törvényesség, a célszerűség és az eredményesség követelményei szerint.

39. cikk

(1) A központi költségvetésből csak olyan szervezet részére nyújtható támogatás, vagy teljesíthető szerződés alapján kifizetés, amelynek tulajdonosi szerkezete, felépítése, valamint a támogatás felhasználására irányuló tevékenysége átlátható.

(2) A közpénzekkel gazdálkodó minden szervezet köteles a nyilvánosság előtt elszámolni a közpénzekre vonatkozó gazdálkodásával. A közpénzeket és a nemzeti vagyont az átláthatóság és a közélet tisztaságának elve szerint kell kezelni. A közpénzekre és a nemzeti vagyonra vonatkozó adatok közérdekű adatok.

40. cikk A közteherviselés és a nyugdíjrendszer alapvető szabályait a közös szükségletek kielégítéséhez való kiszámítható hozzájárulás és az időskori létbiztonság érdekében sarkalatos törvény határozza meg.

81

Art. 38. (1) Własność państwa i samorządów terytorialnych jest majątkiem narodowym. Celem

zarządzania majątkiem narodowym i jego ochrony jest służba w interesie publicznym, zaspokajanie wspólnych potrzeb i ochrona zasobów naturalnych oraz uwzględnianie potrzeb przyszłych pokoleń. Wymagania dotyczące zachowania i ochrony majątku narodowego i odpowiedzialnego zarządzania majątkiem narodowym określa ustawa kardynalna.

(2) Zakres wyłączności państwa w odniesieniu do własności i działalności gospodarczej oraz ograniczenia i warunki z uwagi na cele według ust. (1), dotyczące zbycia priorytetowego z punktu widzenia gospodarki narodowej majątku narodowego, określa ustawa kardynalna.

(3) Majątek narodowy można scedować tylko w celach określonych ustawą, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, z uwzględnieniem wymogów proporcjonalnej wartości.

(4) Umowę zbycia lub użytkowania majątku narodowego można zawrzeć tylko z taką organizacją, której struktura własności, organizacja oraz działalność związana z użytkowaniem zbytego lub przekazanego do użytkowania majątku narodowego jest przejrzysta.

(5) Organizacje gospodarcze będące własnością państwa i samorządów terytorialnych gospodarują samodzielnie i odpowiedzialnie, zgodnie z wymogami praworządności, celowości i skuteczności, w sposób określony w ustawie.

Art. 39. (1) Wsparcie finansowe lub wypłatę za realizację umowy ze środków centralnego budżetu

może otrzymać tylko taka organizacja, której struktura własności, organizacja oraz działalność związana z wykorzystaniem wsparcia finansowego jest przejrzysta.

(2) Każda organizacja zarządzająca finansami publicznymi zobowiązana jest do jawnego rozliczania się z gospodarowania finansami publicznymi. Zarządzanie finansami publicznymi i majątkiem narodowym należy realizować zgodnie z zasadą przejrzystości i uczciwości publicznej. Dane dotyczące finansów publicznych i majątku narodowego są publiczne.

Art. 40.

Podstawowe przepisy dotyczące podziału obciążeń publicznych i systemu emerytalnego, mające na celu przewidywalny udział w zaspokajanie wspólnych potrzeb i zapewnienie egzystencji osób w podeszłym wieku, określa ustawa kardynalna.

82

41. cikk

(1) A Magyar Nemzeti Bank Magyarország központi bankja. A Magyar Nemzeti Bank sarkalatos törvényben meghatározott módon felelős a monetáris politikáért.

(2) A Magyar Nemzeti Bank elnökét és alelnökeit a köztársasági elnök hat évre nevezi ki. (3) A Magyar Nemzeti Bank elnöke a Magyar Nemzeti Bank tevékenységéről évente

beszámol az Országgyűlésnek. (4) A Magyar Nemzeti Bank elnöke törvényben kapott felhatalmazás alapján, sarkalatos

törvényben meghatározott feladatkörében rendeletet ad ki, amely törvénnyel nem lehet ellentétes. A Magyar Nemzeti Bank elnökét rendelet kiadásában az általa rendeletben kijelölt alelnök helyettesítheti.

(5) A Magyar Nemzeti Bank szervezetének és működésének részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

42. cikk A pénzügyi közvetítőrendszer felügyeletét ellátó szervre vonatkozó szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

43. cikk

(1) Az Állami Számvevőszék az Országgyűlés pénzügyi és gazdasági ellenőrző szerve. Az Állami Számvevőszék törvényben meghatározott feladatkörében ellenőrzi a központi költségvetés végrehajtását, az államháztartás gazdálkodását, az államháztartásból származó források felhasználását és a nemzeti vagyon kezelését. Az Állami Számvevőszék ellenőrzéseit törvényességi, célszerűségi és eredményességi szempontok szerint végzi.

(2) Az Állami Számvevőszék elnökét az Országgyűlés az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával tizenkét évre választja meg.

(3) Az Állami Számvevőszék elnöke az Állami Számvevőszék tevékenységéről évente beszámol az Országgyűlésnek.

(4) Az Állami Számvevőszék szervezetének és működésének részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

83

Art. 41. (1) Narodowy Bank Węgierski jest centralnym bankiem Węgier. Narodowy Bank Węgierski

odpowiada za politykę monetarną w sposób określony w ustawie kardynalnej. (2) Prezesa i wiceprezesów Narodowego Banku Węgierskiego powołuje Prezydent Republiki

na okres sześciu lat. (3) Prezes Narodowego Banku Węgierskiego corocznie zdaje sprawozdanie z działalności

Narodowego Banku Węgierskiego przed Zgromadzeniem Narodowym. (4) Prezes Narodowego Banku Węgierskiego na podstawie pełnomocnictwa nadanego mu w

ustawie, w zakresie swoich zadań określonych w ustawie kardynalnej, wydaje rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą. W zastępstwie Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego rozporządzenia może wydawać jego zastępca.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i działalności Narodowego Banku Węgierskiego określa ustawa kardynalna.

Art. 42.

Szczegółowe przepisy dotyczące organu nadzorującego funkcjonowanie obrotu finansowego określa ustawa kardynalna.

Art. 43. (1) Państwowa Izba Obrachunkowa jest organem Zgromadzenia Narodowego do spraw

kontroli finansowo-gospodarczej. Państwowa Izba Obrachunkowa w zakresie swoich ustawowych zadań sprawuje kontrolę nad wykonaniem budżetu centralnego, gospodarowaniem budżetem, wykorzystaniem pochodzących z budżetu źródeł finansowych i zarządzaniem majątkiem narodowym. Państwowa Izba Obrachunkowa sprawuje kontrolę mając na uwadze zasady praworządności, celowości i skuteczności.

(2) Zgromadzenie Narodowe wybiera Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej na okres dwunastu lat, większością 2/3 głosów.

(3) Prezes Państwowej Izby Obrachunkowej co roku zdaje sprawozdanie z działalności Państwowej Izby Obrachunkowej przed Zgromadzeniem Narodowym.

(4) Szczegółowe przepisy dotyczące struktury i funkcjonowania Państwowej Izby Obrachunkowej określa ustawa kardynalna.

84

44. cikk

(1) A Költségvetési Tanács az Országgyűlés törvényhozó tevékenységét támogató szerv, amely a központi költségvetés megalapozottságát vizsgálja.

(2) A Költségvetési Tanács törvényben meghatározott módon közreműködik a központi költségvetésről szóló törvény előkészítésében.

(3) A központi költségvetésről szóló törvény elfogadásához a 36. cikk (4) és (5) bekezdésében foglaltak betartása érdekében a Költségvetési Tanács előzetes hozzájárulása szükséges.

(4) A Költségvetési Tanács tagja a Költségvetési Tanács elnöke, a Magyar Nemzeti Bank elnöke és az Állami Számvevőszék elnöke. A Költségvetési Tanács elnökét a köztársasági elnök nevezi ki hat évre.

(5) A Költségvetési Tanács működésének részletes szabályait sarkalatos törvény határozza meg.

A Magyar Honvédség

45. cikk

(1) Magyarország fegyveres ereje a Magyar Honvédség. A Magyar Honvédség alapvető feladata Magyarország függetlenségének, területi épségének és határainak katonai védelme, nemzetközi szerződésből eredő közös védelmi és békefenntartó feladatok ellátása, valamint a nemzetközi jog szabályaival összhangban humanitárius tevékenység végzése.

(2) A Magyar Honvédség irányítására – ha nemzetközi szerződés másként nem rendelkezik – az Alaptörvényben és sarkalatos törvényben meghatározott keretek között az Országgyűlés, a köztársasági elnök, a Honvédelmi Tanács, a Kormány, valamint a feladat- és hatáskörrel rendelkező miniszter jogosult. A Magyar Honvédség működését a Kormány irányítja.

(3) A Magyar Honvédség közreműködik a katasztrófák megelőzésében, következményeik elhárításában és felszámolásában.

(4) A Magyar Honvédség hivatásos állományú tagjai nem lehetnek tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet.

(5) A Magyar Honvédség szervezetére, feladataira, irányítására és vezetésére, működésére vonatkozó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

85

Art. 44. (1) Rada Budżetowa jest organem wspierającym działalność ustawodawczą Zgromadzenia

Narodowego, kontrolującym zasadność budżetu centralnego. (2) Rada Budżetowa w sposób określony w ustawie uczestniczy w przygotowywaniu ustawy

o budżecie centralnym. (3) Do przyjęcia ustawy o budżecie centralnym w zgodzie z treścią art. 36 ust. (4) i (5),

wymagana jest wstępna aprobata Rady Budżetowej. (4) Członkami Rady Budżetowej są Prezes Rady Budżetowej, Prezes Narodowego Banku

Węgierskiego oraz Prezes Państwowej Izby Obrachunkowej. Prezesa Rady Budżetowej na 6 lat powołuje Prezydent Republiki.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące funkcjonowania Rady Budżetowej określa ustawa kardynalna.

Wojsko Węgierskie

Art. 45. (1) Siłami zbrojnymi Węgier jest Wojsko Węgierskie. Podstawowym zadaniem Wojska

Węgierskiego jest wojskowa obrona niepodległości, integralności terytorialnej i granic państwa, wykonywanie wspólnych zadań obronnych i zadań sił pokojowych, wynikających z umów międzynarodowych oraz działalność humanitarna zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego.

(2) Do dowodzenia Wojskiem Węgierskim – jeśli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej – w zakresie określonym w Ustawie Zasadniczej i ustawie kardynalnej uprawnieni są: Zgromadzenie Narodowe, Prezydent Republiki, Rada Wojskowa, Rząd oraz posiadający odpowiednie kompetencje minister. Działalnością Wojska Węgierskiego kieruje Rząd.

(3) Wojsko Węgierskie uczestniczy w zapobieganiu katastrofom, przeciwdziałaniu i usuwaniu ich skutków.

(4) Zawodowi żołnierze Wojska Węgierskiego nie mogą być członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej.

(5) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji, zadań, kierowania i dowództwa oraz funkcjonowania Wojska Węgierskiego określa ustawa kardynalna.

86

A rendőrség és a nemzetbiztonsági szolgálatok

46. cikk

(1) A rendőrség alapvető feladata a bűncselekmények megakadályozása, felderítése, a közbiztonság, a közrend és az államhatár rendjének védelme.

(2) A rendőrség működését a Kormány irányítja. (3) A nemzetbiztonsági szolgálatok alapvető feladata Magyarország függetlenségének és

törvényes rendjének védelme, nemzetbiztonsági érdekeinek érvényesítése. (4) A nemzetbiztonsági szolgálatok működését a Kormány irányítja. (5) A rendőrség és a nemzetbiztonsági szolgálatok hivatásos állományú tagjai nem lehetnek

tagjai pártnak, és nem folytathatnak politikai tevékenységet. (6) A rendőrség és a nemzetbiztonsági szolgálatok szervezetére, működésére vonatkozó

részletes szabályokat, a titkosszolgálati eszközök és módszerek alkalmazásának szabályait, valamint a nemzetbiztonsági tevékenységgel összefüggő szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

Döntés katonai műveletekben való részvételről

47. cikk

(1) A Kormány dönt a Magyar Honvédség és a külföldi fegyveres erők határátlépéssel járó csapatmozgásairól.

(2) Az Országgyűlés a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazatával dönt – a (3) bekezdésben meghatározott esetek kivételével – a Magyar Honvédség külföldi vagy magyarországi alkalmazásáról, külföldi állomásozásáról, valamint a külföldi fegyveres erők magyarországi vagy Magyarország területéről kiinduló alkalmazásáról, magyarországi állomásozásáról.

(3) A Kormány dönt a Magyar Honvédség és a külföldi fegyveres erők (2) bekezdés szerinti, az Európai Unió vagy az Észak-atlanti Szerződés Szervezete döntésén alapuló alkalmazásáról, valamint más csapatmozgásáról.

(4) A Kormány – a köztársasági elnök egyidejű tájékoztatása mellett – haladéktalanul beszámol az Országgyűlésnek a (3) bekezdés alapján, valamint a Magyar Honvédség békefenntartásban való részvételének vagy külföldi hadműveleti területen végzett humanitárius tevékenységének engedélyezése tárgyában hozott döntéséről.

87

Policja i służby bezpieczeństwa narodowego

Art. 46. (1) Do podstawowych zadań policji należy zapobieganie i wykrywanie przestępstw, ochrona

bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz ład granic państwa. (2) Działalnością policji kieruje Rząd. (3) Do podstawowych zadań służb bezpieczeństwa narodowego należy ochrona porządku

ustawowego i niepodległości Węgier oraz zabezpieczanie interesów bezpieczeństwa narodowego.

(4) Działalnością służb bezpieczeństwa narodowego kieruje Rząd. (5) Zawodowi członkowie policji i służb bezpieczeństwa narodowego nie mogą być

członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej. (6) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania policji oraz służb

bezpieczeństwa narodowego, zasady stosowania narzędzi i metod przez służby tajne oraz przepisy związane z działalnością w zakresie bezpieczeństwa narodowego określa ustawa kardynalna.

Decyzje dotyczące udziału w operacjach wojskowych

Art. 47. (1) O ruchach oddziałów Wojska Węgierskiego i zagranicznych sił zbrojnych, związanych z

przekroczeniem granicy decyduje Rząd. (2) O użyciu Wojska Węgierskiego w kraju lub za granicą, jego stacjonowaniu za granicą, o

użyciu zagranicznych sił zbrojnych na Węgrzech lub wyruszających z terytorium Węgier oraz o ich stacjonowaniu na Węgrzech, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. (3) decyduje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów obecnych posłów.

(3) O wykorzystaniu Wojska Węgierskiego i zagranicznych sił zbrojnych według ust. (2), w oparciu o decyzje Unii Europejskiej lub NATO oraz o innym ruchu wojsk decyduje Rząd

(4) Rząd niezwłocznie zdaje relację przed Zgromadzeniem Narodowym - z równoczesnym poinformowaniem Prezydenta Republiki - ze swoich decyzji podjętych na podstawie ust. (3) oraz z decyzji odnośnie zgody na udział Wojska Węgierskiego w misjach pokojowych lub humanitarnych za granicą, na terenach objętych działaniami militarnymi.

88

A KÜLÖNLEGES JOGREND

A rendkívüli állapotra és a szükségállapotra vonatkozó

közös szabályok

48. cikk

(1) Az Országgyűlés a) hadiállapot kinyilvánítása vagy idegen hatalom fegyveres támadásának közvetlen

veszélye (háborús veszély) esetén kihirdeti a rendkívüli állapotot, és Honvédelmi Tanácsot hoz létre;

b) a törvényes rend megdöntésére vagy a hatalom kizárólagos megszerzésére irányuló fegyveres cselekmények, továbbá az élet- és vagyonbiztonságot tömeges méretekben veszélyeztető, fegyveresen vagy felfegyverkezve elkövetett súlyos, erőszakos cselekmények esetén szükségállapotot hirdet ki.

(2) A hadiállapot kinyilvánításához, a békekötéshez, valamint az (1) bekezdés szerinti különleges jogrend kihirdetéséhez az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

(3) A köztársasági elnök jogosult a hadiállapot kinyilvánítására, a rendkívüli állapot kihirdetésére és a Honvédelmi Tanács létrehozására, valamint a szükségállapot kihirdetésére, ha az Országgyűlés e döntések meghozatalában akadályoztatva van.

(4) Az Országgyűlés e döntések meghozatalában akkor van akadályoztatva, ha nem ülésezik, és összehívása az idő rövidsége, továbbá a hadiállapotot, a rendkívüli állapotot vagy a szükségállapotot kiváltó események miatt elháríthatatlan akadályba ütközik.

(5) Az akadályoztatás tényét, továbbá a hadiállapot kinyilvánításának, a rendkívüli állapot vagy a szükségállapot kihirdetésének indokoltságát az Országgyűlés elnöke, az Alkotmánybíróság elnöke és a miniszterelnök egybehangzóan állapítja meg.

(6) Az Országgyűlés a hadiállapot kinyilvánításának, a rendkívüli állapot vagy a szükségállapot kihirdetésének indokoltságát az akadályoztatásának megszűnése utáni első ülésén felülvizsgálja, és dönt az alkalmazott intézkedések jogszerűségéről. E döntéshez az országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

(7) Rendkívüli állapot vagy szükségállapot idején az Országgyűlés nem mondhatja ki feloszlását, és nem oszlatható fel. Az országgyűlési képviselők általános választását rendkívüli állapot és szükségállapot idején nem lehet kitűzni, és nem lehet megtartani, ilyen esetben a rendkívüli állapot vagy a szükségállapot megszűnésétől számított kilencven napon belül új Országgyűlést kell választani. Ha az országgyűlési képviselők általános választását már megtartották, de az új Országgyűlés még nem alakult meg, a köztársasági elnök az alakuló ülést a rendkívüli állapot vagy a szükségállapot megszűnésétől számított harminc napon belüli időpontra hívja össze.

89

NADZWYCZAJNY PORZĄDEK PRAWNY

Wspólne przepisy dotyczące stanu nadzwyczajnego

i stanu wyjątkowego

Art. 48.

(1) Zgromadzenie Narodowe a) w przypadku ogłoszenia stanu wojny lub bezpośredniego zagrożenia (zagrożenie

wojną) zbrojnym atakiem ze strony obcych sił, ogłasza stan nadzwyczajny i powołuje Radę Wojskową.

b) w razie aktów zbrojnych zmierzających do obalenia ustawowego porządku lub przejęcia całkowitej władzy oraz w razie groźnych poważnych zbrojnych lub popełnianych przy użyciu broni aktów przemocy, stanowiących masowe zagrożenie bezpieczeństwa życia i mienia, ogłasza stan wyjątkowy.

(2) Do ogłoszenia stanu wojny, do zawarcia pokoju oraz do ogłoszenia nadzwyczajnego porządku prawnego według ust. (1) wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

(3) Jeżeli podjęcie odpowiednich decyzji przez Zgromadzenie Narodowe jest niemożliwe, Prezydent Republiki uprawniony jest do wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub powołania Rady Obrony Narodowej oraz do ogłoszenia stanu wyjątkowego.

(4) Podjęcie odpowiednich decyzji przez Zgromadzenie Narodowe jest niemożliwe, jeżeli nie odbywa się posiedzenie Zgromadzenia Narodowego, a jego zwołanie napotyka na niemożliwe do usunięcia przeszkody z powodu braku czasu lub wydarzeń, które doprowadziły do wprowadzenia stanu wojny, stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego.

(5) Fakt uniemożliwienia podjęcia decyzji przez Zgromadzenie Narodowe oraz zasadność wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego stwierdzają jednogłośnie: Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, Przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego i Premier.

(6) Na pierwszym posiedzeniu odbywającym się po ustąpieniu okoliczności uniemożliwiających podjęcie decyzji, Zgromadzenie Narodowe bada zasadność wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego i decyduje o zgodności z prawem podjętych działań. Decyzja taka wymaga większości 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

(7) W czasie stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego Zgromadzenie Narodowe nie może dokonać samorozwiązania i nie może zostać rozwiązany. W czasie stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego nie można ogłaszać ani przeprowadzać powszechnych wyborów do Zgromadzenia Narodowego, w takim przypadku w ciągu dziewięćdziesięciu dni od zakończenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego należy wybrać nowy Zgromadzenie Narodowe. Jeśli powszechne wybory do Zgromadzenia Narodowego zostały już przeprowadzone, ale nowe Zgromadzenie Narodowe jeszcze się nie uformował, wówczas Prezydent Republiki zwołuje posiedzenie inauguracyjne w ciągu trzydziestu dni od daty zakończenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego.

90

(8) A feloszlott vagy feloszlatott Országgyűlést rendkívüli állapot idején a Honvédelmi Tanács, szükségállapot idején a köztársasági elnök is összehívhatja.

A rendkívüli állapot

49. cikk

(1) A Honvédelmi Tanács elnöke a köztársasági elnök, tagjai az Országgyűlés elnöke, az országgyűlési képviselőcsoportok vezetői, a miniszterelnök, a miniszterek és – tanácskozási joggal – a Honvéd Vezérkar főnöke.

(2) A Honvédelmi Tanács gyakorolja a) az Országgyűlés által rá átruházott jogokat; b) a köztársasági elnök jogait; c) a Kormány jogait.

(3) A Honvédelmi Tanács dönt a) a Magyar Honvédség külföldi vagy magyarországi alkalmazásáról, békefenntartásban

való részvételéről, külföldi hadműveleti területen végzett humanitárius tevékenységéről, valamint külföldi állomásozásáról;

b) a külföldi fegyveres erők magyarországi vagy Magyarország területéről kiinduló alkalmazásáról, valamint magyarországi állomásozásáról;

c) sarkalatos törvényben meghatározott rendkívüli intézkedések bevezetéséről. (4) A Honvédelmi Tanács rendeletet alkothat, amellyel – sarkalatos törvényben

meghatározottak szerint – egyes törvények alkalmazását felfüggesztheti, törvényi rendelkezésektől eltérhet, valamint egyéb rendkívüli intézkedéseket hozhat.

(5) A Honvédelmi Tanács rendelete a rendkívüli állapot megszűnésével hatályát veszti, kivéve, ha az Országgyűlés a rendelet hatályát meghosszabbítja.

A szükségállapot

50. cikk

(1) A Magyar Honvédséget szükségállapot idején akkor lehet felhasználni, ha a rendőrség és a nemzetbiztonsági szolgálatok alkalmazása nem elegendő.

(2) A szükségállapot idején az Országgyűlés akadályoztatása esetén a köztársasági elnök dönt a Magyar Honvédség (1) bekezdés szerinti felhasználásáról.

91

(8) W czasie stanu nadzwyczajnego Zgromadzenie Narodowe, który uległ samorozwiązaniu lub został rozwiązany może zostać zwołany przez Radę Wojskową, a w czasie stanu wyjątkowego przez Prezydenta Republiki.

Stan nadzwyczajny

Art. 49. (1) Przewodniczącym Rady Obrony Narodowej jest Prezydent Republiki, jej członkami są

Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, przewodniczący klubów parlamentarnych, Premier, ministrowie oraz - z prawem do głosu doradczego - szef Sztabu Generalnego.

(2) Rada Obrony Narodowej egzekwuje a) uprawnienia przekazane jej przez Zgromadzenie Narodowe; b) uprawnienia Prezydenta Republiki; c) uprawnienia Rządu.

(3) Rada Obrony Narodowej decyduje a) o użyciu Wojska Węgierskiego za granicą lub na Węgrzech, o jego udziale w siłach

pokojowych, o działalności humanitarnej za granicą na terenach objętych działaniami militarnymi oraz o stacjonowaniu za granicą;

b) o użyciu na Węgrzech lub wyruszających z terytorium Węgier zagranicznych sił zbrojnych oraz o ich stacjonowaniu na Węgrzech;

c) o wprowadzeniu środków nadzwyczajnych określonych w ustawie kardynalnej. (4) Rada Obrony Narodowej może wydawać rozporządzenia, które - według zasad

określonych w ustawie kardynalnej - mogą zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów zawartych w ustawach oraz stosować inne nadzwyczajne środki.

(5) Rozporządzenie Rady Obrony Narodowej traci moc wraz z końcem stanu nadzwyczajnego, z wyjątkiem przedłużenia przez Zgromadzenie Narodowe obowiązywania rozporządzenia.

Stan wyjątkowy

Art. 50. (1) Wojsko Węgierskie może być wykorzystane w czasie stanu wyjątkowego w przypadku,

jeżeli użycie policji i służb bezpieczeństwa narodowego jest niewystarczające. (2) W czasie stanu wyjątkowego w przypadku braku możliwości podjęcia decyzji przez

Zgromadzenie Narodowe, o wykorzystaniu Wojska Węgierskiego zgodnie z ust. (1) decyduje Prezydent Republiki.

92

(3) Szükségállapot idején a sarkalatos törvényben meghatározott rendkívüli intézkedéseket rendeleti úton a köztársasági elnök vezeti be. A köztársasági elnök rendeletével – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – egyes törvények alkalmazását felfüggesztheti, törvényi rendelkezésektől eltérhet, valamint egyéb rendkívüli intézkedéseket hozhat.

(4) A köztársasági elnök a bevezetett rendkívüli intézkedésekről haladéktalanul tájékoztatja az Országgyűlés elnökét. A szükségállapot idején az Országgyűlés – akadályoztatása esetén az Országgyűlés honvédelmi ügyekkel foglalkozó bizottsága – folyamatosan ülésezik. Az Országgyűlés – akadályoztatása esetén az Országgyűlés honvédelmi ügyekkel foglalkozó bizottsága – a köztársasági elnök által bevezetett rendkívüli intézkedések alkalmazását felfüggesztheti.

(5) A rendeleti úton bevezetett rendkívüli intézkedések harminc napig maradnak hatályban, kivéve, ha hatályukat az Országgyűlés – akadályoztatása esetén az Országgyűlés honvédelmi ügyekkel foglalkozó bizottsága – meghosszabbítja.

(6) A köztársasági elnök rendelete a szükségállapot megszűnésével hatályát veszti.

A megelőző védelmi helyzet

51. cikk

(1) Az Országgyűlés külső fegyveres támadás veszélye esetén vagy szövetségi kötelezettség teljesítése érdekében meghatározott időre kihirdeti a megelőző védelmi helyzetet, ezzel egyidejűleg felhatalmazza a Kormányt sarkalatos törvényben meghatározott rendkívüli intézkedések bevezetésére. A megelőző védelmi helyzet időtartama meghosszabbítható.

(2) Az (1) bekezdés szerinti különleges jogrend kihirdetéséhez, meghosszabbításához a jelen lévő országgyűlési képviselők kétharmadának szavazata szükséges.

(3) A Kormány rendeletben a megelőző védelmi helyzet kihirdetésének kezdeményezését követően a közigazgatás, a Magyar Honvédség és a rendvédelmi szervek működését érintő törvényektől eltérő intézkedéseket vezethet be, amelyekről a köztársasági elnököt és az Országgyűlés tárgykör szerint feladat- és hatáskörrel rendelkező állandó bizottságait folyamatosan tájékoztatja. Az így bevezetett intézkedések hatálya az Országgyűlés megelőző védelmi helyzet kihirdetésére vonatkozó döntéséig, de legfeljebb hatvan napig tart.

(4) A Kormány a megelőző védelmi helyzet idején rendeletet alkothat, amellyel – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – egyes törvények alkalmazását felfüggesztheti, törvényi rendelkezésektől eltérhet, valamint egyéb rendkívüli intézkedéseket hozhat.

(5) A Kormány rendelete a megelőző védelmi helyzet megszűnésével hatályát veszti.

93

(3) W czasie stanu wyjątkowego Prezydent Republiki wprowadza określone w ustawie kardynalnej nadzwyczajne działania w drodze rozporządzenia. Swoim rozporządzeniem Prezydent Republiki - na zasadach określonych w ustawie kardynalnej - może zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów ustawowych oraz wprowadzać inne środki nadzwyczajne.

(4) O wprowadzonych nadzwyczajnych środkach Prezydent Republiki niezwłocznie informuje Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego. W czasie stanu wyjątkowego Zgromadzenie Narodowe - a w razie braku możliwości jego działania, parlamentarna komisja do spraw obrony narodowej – obraduje w sposób ciągły. Zgromadzenie Narodowe - a w razie braku możliwości jego działania, parlamentarna komisja do spraw obrony narodowej – może zawiesić stosowanie wprowadzonych przez Prezydenta Republiki środków nadzwyczajnych.

(5) Środki nadzwyczajne wprowadzone w drodze rozporządzenia są ważne przez trzydzieści dni, z wyjątkiem tych, których ważność zostanie przedłużona przez Zgromadzenie Narodowe – a w razie niemożności jego działania przez parlamentarną komisję do spraw obrony narodowej.

(6) Rozporządzenie Prezydenta Republiki traci swoją moc wraz ze zniesieniem stanu wyjątkowego.

Stan pogotowia obronnego

Art. 51. (1) W razie zewnętrznego zagrożenia zbrojnym atakiem lub w celu realizacji zobowiązań

wynikających z umów sojuszniczych, Zgromadzenie Narodowe ogłasza, na czas określony, stan pogotowia obronnego, upoważniając tym samym Rząd do wprowadzenia określonych w ustawie kardynalnej środków nadzwyczajnych. Czas trwania stanu pogotowia obronnego może być przedłużony.

(2) Do ogłoszenia, przedłużenia nadzwyczajnego porządku prawnego według ust. (1) wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.

(3) Po zainicjowaniu ogłoszenia stanu pogotowia obronnego Rząd może wprowadzić środki, które odbiegają od ustaw regulujących zasady funkcjonowania administracji, Wojska Węgierskiego i organów ścigania, o czym na bieżąco informuje Prezydenta Republiki i mające odpowiednie kompetencje stałe komisje parlamentarne. Tak wprowadzone środki obowiązują do chwili podjęcia przez Zgromadzenie Narodowe decyzji o ogłoszeniu stanu pogotowia obronnego, ale nie dłużej niż przez sześćdziesiąt dni.

(4) W czasie stanu pogotowia obronnego Rząd - na zasadach określonych w ustawie kardynalnej - może wydawać rozporządzenia, które zawieszają stosowanie niektórych ustaw, odstępują od zapisów ustawowych oraz wprowadzają inne środki nadzwyczajne.

(5) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz ze zniesieniem stanu pogotowia obronnego.

94

A váratlan támadás

52. cikk

(1) A Kormány külső fegyveres csoportoknak Magyarország területére történő váratlan betörése esetén a támadás elhárítására, Magyarország területének a honi és szövetséges légvédelmi és repülő készültségi erőkkel való oltalmazására, a törvényes rend, az élet- és vagyonbiztonság, a közrend és a közbiztonság védelme érdekében – szükség esetén a köztársasági elnök által jóváhagyott fegyveres védelmi terv szerint – a szükségállapot vagy a rendkívüli állapot kihirdetésére vonatkozó döntésig a támadással arányos és arra felkészített erőkkel azonnal intézkedni köteles.

(2) A Kormány az (1) bekezdés alapján megtett intézkedéséről haladéktalanul tájékoztatja az Országgyűlést és a köztársasági elnököt.

(3) A Kormány váratlan támadás esetén sarkalatos törvényben meghatározott rendkívüli intézkedéseket vezethet be, valamint rendeletet alkothat, amellyel – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – egyes törvények alkalmazását felfüggesztheti, törvényi rendelkezésektől eltérhet, valamint egyéb rendkívüli intézkedéseket hozhat.

(4) A Kormány rendelete a váratlan támadás megszűnésével hatályát veszti.

A veszélyhelyzet

53. cikk

(1) A Kormány az élet- és vagyonbiztonságot veszélyeztető elemi csapás vagy ipari szerencsétlenség esetén, valamint ezek következményeinek az elhárítása érdekében veszélyhelyzetet hirdet ki, és sarkalatos törvényben meghatározott rendkívüli intézkedéseket vezethet be.

(2) A Kormány a veszélyhelyzetben rendeletet alkothat, amellyel – sarkalatos törvényben meghatározottak szerint – egyes törvények alkalmazását felfüggesztheti, törvényi rendelkezésektől eltérhet, valamint egyéb rendkívüli intézkedéseket hozhat.

(3) A Kormány (2) bekezdés szerinti rendelete tizenöt napig marad hatályban, kivéve, ha a Kormány – az Országgyűlés felhatalmazása alapján – a rendelet hatályát meghosszabbítja.

(4) A Kormány rendelete a veszélyhelyzet megszűnésével hatályát veszti.

95

Niespodziewany atak

Art. 52. (1) W razie niespodziewanego wtargnięcia na terytorium Węgier obcych sił zbrojnych, do

czasu decyzji o wprowadzeniu stanu wyjątkowego lub stanu nadzwyczajnego Rząd ma obowiązek – w razie potrzeby zgodnie z planem zbrojnej obrony, zatwierdzonym przez Prezydenta Republiki - podjąć natychmiastowe, proporcjonalne do rozmiarów ataku, działania z użyciem przygotowanych do tego sił, w celu odparcia ataku, obrony terytorium Węgier z użyciem węgierskich i sojuszniczych sił obrony przeciwlotniczej i sił powietrznych oraz ochrony ustawowego porządku, bezpieczeństwa życia i mienia oraz porządku i bezpieczeństwa publicznego.

(2) O podjętych na podstawie ust. (1) środkach Rząd niezwłocznie informuje Zgromadzenie Narodowe i Prezydenta Republiki.

(3) W razie niespodziewanego ataku zbrojnego Rząd może wprowadzić określone w ustawie kardynalnej nadzwyczajne środki oraz może wydawać rozporządzenia, które – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej - mogą zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów ustawowych oraz wprowadzać inne nadzwyczajne środki.

(4) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz z końcem niespodziewanego ataku.

Stan zagrożenia

Art. 53. (1) W razie klęski żywiołowej bądź katastrofy przemysłowej, zagrażających bezpieczeństwu

życia i mienia oraz w celu usunięcia ich skutków, Rząd ogłasza stan zagrożenia i może wprowadzić określone w ustawie kardynalnej środki nadzwyczajne.

(2) W stanie zagrożenia Rząd może wydawać rozporządzenia - według zasad określonych w ustawie kardynalnej – które mogą zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów ustawowych oraz wprowadzać inne nadzwyczajne środki.

(3) Rozporządzenie Rządu według ust. (2) jest ważne przez piętnaście dni, z wyjątkiem jeśli Rząd – na podstawie upoważnienia Zgromadzenia Narodowego – przedłuży ważność rozporządzenia.

(4) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz ze zniesieniem stanu zagrożenia.

96

A különleges jogrendre vonatkozó közös szabályok

54. cikk

(1) Különleges jogrendben az alapvető jogok gyakorlása – a II. és a III. cikkben, valamint a XXVIII. cikk (2)–(6) bekezdésében megállapított alapvető jogok kivételével – felfüggeszthető vagy az I. cikk (3) bekezdése szerinti mértéken túl korlátozható.

(2) Különleges jogrendben az Alaptörvény alkalmazása nem függeszthető fel, az Alkotmánybíróság működése nem korlátozható.

(3) A különleges jogrendet a különleges jogrend bevezetésére jogosult szerv megszünteti, ha kihirdetésének feltételei már nem állnak fenn.

(4) A különleges jogrendben alkalmazandó részletes szabályokat sarkalatos törvény határozza meg.

ZÁRÓ RENDELKEZÉSEK

1. Magyarország Alaptörvénye 2012. január 1-jén lép hatályba. 2. Ezt az Alaptörvényt az Országgyűlés az 1949. évi XX. törvény 19. § (3) bekezdés

a) pontja és 24. § (3) bekezdése alapján fogadja el. 3. Az ezen Alaptörvényhez kapcsolódó átmeneti rendelkezéseket az Országgyűlés a 2. pont

szerinti eljárásban, külön fogadja el. 4. A Kormány köteles az Alaptörvény végrehajtásához szükséges törvényjavaslatokat az

Országgyűlés elé terjeszteni.

97

Łączne przepisy dotyczące nadzwyczajnego porządku prawnego

Art. 54. (1) Podczas nadzwyczajnego porządku prawnego korzystanie z podstawowych praw – z

wyjątkiem podstawowych praw określonych w art. II i III oraz w art. XXVIII ust. (2)-(6) – może zostać zawieszone lub ograniczone w stopniu większym niż określa to art. I ust. (3).

(2) Podczas nadzwyczajnego porządku prawnego nie może być zawieszone stosowanie Ustawy Zasadniczej ani ograniczona działalność Trybunału Konstytucyjnego.

(3) Nadzwyczajny porządek prawny zostaje odwołany przez organ uprawniony do jego wprowadzenia, jeżeli ustąpiły już warunki, potrzebne do jego ogłoszenia.

(4) Szczegółowe przepisy stosowane w czasie nadzwyczajnego porządku prawnego określa ustawa kardynalna.

PRZEPISY KOŃCOWE 1. Ustawa Zasadnicza Węgier wchodzi w życie w dniu 1 stycznia 2012 roku. 2. Niniejszą Ustawę Zasadniczą Zgromadzenie Narodowe przyjmuje na podstawie art. 19

ust. (3) pkt. a) i art. 24 ust. (3) ustawy nr XX z 1949 roku. 3. Rozporządzenia przejściowe, dotyczące niniejszej Ustawy Zasadniczej, Zgromadzenie

Narodowe uchwali oddzielnie, w postępowaniu zgodnym z pkt. 2, 4. Rząd zobowiązany jest do przedłożenia Zgromadzeniu Narodowemu projektów ustaw

koniecznych do realizacji zapisów Ustawy Zasadniczej.

98

*

Mi, a 2010. április 25-én megválasztott Országgyűlés képviselői, Isten és ember előtti felelősségünk tudatában, élve alkotmányozó hatalmunkkal, Magyarország első egységes Alaptörvényét a fentiek szerint állapítjuk meg.

Dr. Schmitt Pál s. k., Kövér László s. k., köztársasági elnök az Országgyűlés elnöke

99

* My, Posłowie Zgromadzenia Narodowego, wybrani 25 kwietnia 2010 roku, świadomi odpowiedzialności przed Bogiem i ludźmi, korzystając z naszych uprawnień tworzenia konstytucji, ustanawiamy pierwszą jednolitą Ustawę Zasadniczą Węgier na powyższych zasadach.

Niech będzie pokój, wolność i zgoda.

Dr Pál Schmitt wr. László Kövér wr. (Prezydent Republiki) Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego

A Magyar Közlöny különszáma. A Szerkesztőbizottság elnöke: dr. Biró Marcell, a szerkesztésért felelős: dr. Borókainé dr. Vajdovits Éva. A szerkesztőség címe: Budapest V., Kossuth tér 1–3. A Magyar Közlöny különszámát kiadja a Magyar Közlöny Lap- és Könyvkiadó. Felelős kiadó: Majláth Zsolt László.

Wydanie specjalne Dziennika Urzędowego. Przewodniczący Komisji Redakcyjnej: dr Marcell Biró, redaktorzy naczelni: dr Borókainé, dr Éva Vajdovits. Adres redakcji: Budapest V., Kossuth tér 1-3. Specjalne wydanie Dziennika Urzędowego zostało wydane przez wydawnictwo Magyar Közlöny Lap- és Könyvkiadó. Naczelny wydawca: Zsolt László Majláth.