maddeyi oluﬂturan tanecikler · madde tuttum. konulduu kabın şeklini alır mı? renkli mi ?...

86

Anahtar Kavram

atom

Maddeyi Oluflturan Tanecikler

Bu Nedir?Yenir veya yenmez,

Görünür veya görünmez,Değiştirilebilir, dönüştürülebilir,

Kırmızıdan mora her rengi bulunabilir.

Bilmecenin cevab›n› buldunuz mu? Size bir ipucu, kütlesi vard›r ve bofllukta yer kaplar. Peki, siz maddeyi kendi ifadenizle nasıl tanımlarsınız? Şimdi ö¤rendiklerimizi hat›rlamak ve maddeyi daha iyi tanımak için aşağıdaki oyunu oynayalım.

?

?

?

?

?

?

Isıttığımızda erir mi?

Su, TUZ, deodorant, bilye

Aklımdan bir madde tuttum.

Konuldu�u kabın şeklini alır mı?

Renkli mi ?

Sınıfta dörder kişilik gruplar oluşturalım. Her gruptan gönüllü bir ebe seçelim. Ebe aklından bir madde tutsun ve maddenin ne olduğunu kimseye söylemesin. Diğer grup üyeleri ebeye, cevab› “Evet”, “Hay›r” olan sorular yöneltsin. Grup üyeleri ebenin verdi¤i cevaplar› de¤erlendirip maddenin ne oldu¤unu bulmaya çal›fls›n. Oyunumuzun ilk aşamasında, grup üyeleri maddenin hangi hâlde olduğunu bulmak için birer tane soru yöneltsin. Oyunumuzun ikinci aşamasında, maddelerin diğer özelliklerini belirlemek için gruptaki herkes ebeye sırayla üç kez soru sorsun. Bu aşamada maddenin ne olduğunu tahmin etsek bile, tahminimizi kesinleştirmek için maddenin adını söylemeyelim. Oyunumuzun son aşamasında ebeden, tuttuğu maddeyi bizim belirleyeceğimiz çeşitli değişikliklere (kesme, parçalama, ›s›tma vb) uğratmasını isteyelim. Ebeye bu değişiklikler sonunda ne elde ettiğini bulmaya yönelik sorular soralım. Tahmin ettiğimiz maddenin doğru olup olmadığını ebenin verdiği cevaba göre kesinleştirelim. Doğru cevabı bulan ilk kifli oyunu kazanacakt›r.

Maddenin özelliklerini ve maddenin ne olduğunu bulmaya yönelik bir oyun oynadık. Oyunumuzda maddeyi çeşitli değişikliklere uğrattık. Maddeyi sadece sıkıştırarak değişikliğe uğratmayı düşünseydik, her madde için bu geçerli olur muydu? Yapacağımız çalışmayla farklı maddelerin sıkışabilme özelliklerini inceleyelim. Sizce ne tür maddeler daha kolay sıkışabilir?

87

1. Etkinlik

Araç-GereçlerAraç ve Gereç

◆ 60 mL’lik üç adet

iğnesiz şırınga

◆ bir bardak su

◆ flırıngaya girebilecek

büyüklükte demir

parçası / ayn›

büyüklükte befl

adet madenî para

Hangisi S›k›fl›r?

Bunlar› Yapal›m• Afla¤›da verilen örnek çizelgeyi defterimize çizelim.

• fi›r›ngalar› numaraland›ral›m.• Bir numaral› fl›r›ngaya demir parças› yerlefltirelim.• ‹ki numaral› fl›r›ngaya hava çekelim.• Üç numaral› fl›r›ngaya su çekelim.• Haz›rlad›¤›m›z fl›r›ngalar›n ucunu parma¤›m›zla kapat›p pistonu itti¤imizde ne

olabilece¤ini tahmin edelim.• Tahminlerimizi defterimize haz›rlad›¤›m›z çizel-

genin ilgili k›sm›na kaydedelim.• Her üç fl›r›ngan›n da ucunu parma¤›m›zla kapat›p

pistonu itelim ve ne oldu¤unu gözlemleyelim. Gözlemlerimizi çizelgemize kaydedelim.

• Her üç durum için de tahminlerimiz ve göz-lemlerimizi karfl›laflt›ral›m. Çizelgemize yaptığımız karfl›laflt›rma ile ilgili gerekli aç›klamalar› yazalım.

Sonuca Varal›m• fi›r›ngalara koyduğumuz maddeler hangi hâllerde

bulunmaktadır? • Etkinli¤imizde s›k›flt›rmaya çal›flt›¤›m›z maddelerin

sıkışma özelliklerini karşılaştıralım. Bu farklılığın sebebi ne olabilir?

• Şırıngadaki havayı kolaylıkla sıkıştırabilmemizin sebebi ne olabilir?

• Hava bulunan fl›r›ngan›n ucu kapal› iken pistonu itip bıraktığımızda piston neden eski konumuna geldi?

• Şırıngadaki gaz kolaylıkla sıkışt›. Sünger, pamuk, yün gibi maddeler de kolaylıkla sıkışabilir, öyleyse bu tür maddeler de gaz mıdır?

Gözlemleyelim, ‹nceleyelim

Madde Tahminler Tahminlerin Sebebi Gözlemler Aç›klamalar

Demir

Su

Hava

88

“Hangisi Sıkışır?” etkinliğimizde şırıngadaki havayı kolaylıkla sıkıştırabilmemize rağmen, suyu ve demiri sıkıştıramadık. Şırıngadaki, balon veya bisiklet lastiklerindeki hava; boşluksuz, bütünsel bir yapıda olsaydı, onlar› sıkıştırabilir miydik? Havanın kolaylıkla sıkışmasından yola çıkarak havanın yapısında boşluk olduğu sonucuna varabilir miyiz ? Şırıngadaki havayı sıkıştırıp pistonu serbest bıraktığımızda hava genleşti. Piston hareket ederek eski konumuna geldi. Şırıngadaki hava bütünsel bir yapıda olsaydı, hava genleşip pistonu hareket ettirir miydi? Pistonu hareket ettiren sebep nedir? Bu olay göremeyeceğimiz kadar küçük taneciklerin pistona çarpıp onu itmesinden kaynaklanabilir mi? Şırıngadaki hava gaz hâlde bulundu¤unu biliyoruz. Havanın genleşip sıkışmasından yola çıkarak, gaz hâlinde bulunan bütün maddelerin taneciklerden oluştuğunu, taneciklerin arasında da boşluk bulunduğunu söyleyebiliriz. Aynı şekilde katı ve sıvı hâldeki maddelerin hâl değiştirerek gaz hâline geçebildiğini düşünürsek bütün maddelerin tanecikli yapıda olduğu sonucunu çıkarabilir miyiz? Maddeler, göründüğü gibi bütünsel bir yapıya sahip değildir, taneciklerden oluşmuştur. Maddeyi oluşturan bu tanecikler arasında boşluk vardır. Maddelerin sıkışabilme özelliği tanecikler arasındaki boşluk miktarına bağlıdır. Bu boşluk miktarı ise maddenin hâline göre değişir. Yanda görüldü¤ü gibi gaz hâlinde bulunan maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk oldukça fazladır. Gazlar› sıkıştırdığımızda tanecikler arasındaki boşluğu azaltmış oluruz. Katı ve sıvı hâldeki maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk fazla olmadığı için kolaylıkla s›k›flt›ramay›z.

Günlük hayatımızda birçok alanda maddelerin sıkışma özelliğinden yararlanırız. Mesela yangın söndürücüler, mutfakta kullan›lan tüpler ve deodorantlar sıkıştırılmış gaz içerir. Benzer şekilde araba ve bisiklet lastiklerinde, basketbol topunda sıkıştırılmış hava bulunur. Arabalarda kullanılan hava yastıklarında gazların sıkışma özelliğinden nasıl yararlanılmıştır? Bu hava yastıklarının hayatımız açısından önemi nedir?

Araflt›ral›m, Haz›rlanal›mAraflt›ral›m, Haz›rlanal›m

Bir damla suyu Anıtkabir kadar büyüttüğümüzü düşünelim. Sizce büyütülen su damlasında ne gözlemlerdik?

3

4

5

49. s

49. s

50. s


89

Maddenin Tanecikli Yap›s›

Kalem, masa, meyve suyu gibi çevremizdeki tüm maddelere baktığımızda onları boşluksuz ve bütünmüfl gibi algılarız. Maddelerin, algıladığımız gibi bütünsel yapıda olmayıp taneciklerden oluştuğu fikrini pekiştirelim.

Tuğla, milyonlarca küçük kum tanesinin bir araya gelmesinden meydana gelmiştir. Tuğlayı oluşturan kum taneleri ise sayamayacağımız kadar çok sayıda daha küçük taneciklerden oluşmuş olabilir mi? Peki, kum taneleri nelerden oluflmufl olabilir?

??

Okul binam›za uzaktan bir bakal›m. Bütünmüfl gibi görünmü-yor mu? Asl›nda bu okul binası binlerce tuğladan oluşmuştur. Peki, tuğla bütünsel bir yapıda mıdır?

Okul binam›z

Bina duvar›

Tu¤lalar

Tu¤la

Kum y›¤›n›

Kum tanesi

90

2. Etkinlik


◆ 50 mL alkol

◆ çok az katı iyot

◆ beherglas◆ pens

‹yot Da¤›l›nca Ne Olur?

Bunları Yapalım Kat› iyot kimyasal bir maddedir. Dokunulmas› ve koklanmas› kesinlikle zararl›d›r!• Beherglasa alkol koyalım. • Alkole çok az miktarda katı iyot eklersek ne olacağını

tahmin edelim. Tahminlerimizi defterimize kaydedelim.• Şimdi alkole pens yard›m›yla katı iyot ekleyelim ve

gözlemlerimizi kaydedelim. Sonuca Varalım• Tahminlerimiz ve gözlemlerimiz arasında ne tür benzerlikler

ve farklılıklar oluştu? • Alkole eklediğimiz katı iyotta bir süre sonra ne gibi

değişiklikler oldu? • Katı iyot alkolde nereye kadar küçük parçalara ayrılır?• Katı iyodun alkolü nasıl renklendirdiğini düşünüyorsunuz?

‹fadelerimizi tahtaya yazal›m ve düflüncelerimizin do¤rulu¤unu test etmek için bir etkinlik tasarlayal›m.

Katı iyot alkolde foto¤raftaki gibi dağılıp yayılır. ‹yodun dağılması sırasında iyodu oluflturan taneciklerin her biri yavaş yavaş birbirlerinden uzaklaşır. ‹yot, alkol içinde kendini oluşturan taneciklere ayrılırken alkolü renklendirir. Biz iyodu oluflturan tanecikleri göremeyiz ama iyodun alkolü renklendirmesinden yararlanarak iyodun taneciklerden oluştuğu sonucuna ulaşırız.


‹yodun alkoldeki çözeltisi mikrop öldürücü (antiseptik) bir özellik taşır ve tentürdiyot olarak kullanılır.

Bunlar› Biliyor muydunuz Bunlar› Biliyor muydunuz ??

Günlük hayatımızda katıların da taneciklerden oluştuğunu fark etmemizi sağlayan bir çok örnekle karşılaşırız. Afla¤›daki etkinlikle katı iyodun alkolde dağılmasını inceleyelim.

‹yodun alkolde da¤›lmas›


91


Alkolün renklenmesinden, katı iyodun görülemeyecek kadar küçük taneciklere ayrıldığı sonucunu çıkardık. Şekeri suda çözdüğümüzde şeker, suyu renklendirmez. Bu durumda şekerin görülemeyecek kadar küçük taneciklere ayrıldığını nasıl anlarız? Bunu bir etkinlikle inceleyelim:

3. Etkinlik


◆ ılık musluk suyu

◆ bir küp şeker

◆ cam baget

◆ dereceli silindir (100 mL)

fiekere Ne Oldu?

Bunları Yapalım• Dereceli silindiri yarısına kadar su ile doldurup su

seviyesini işaretleyelim.• Bu dereceli silindire şeker eklediğimizde su seviyesinin

değişip değişmeyeceğini tahmin edelim ve tahminlerimizi defterimize kaydedelim.

• Suya bir küp şeker ekleyip şeker çözününceye kadar cam bagetle karıştıralım.

• fieker çözündükten sonra su seviyesini tekrar iflaretleyelim ve defterimize kaydedelim. Tahminimiz ve gözlemimizi karfl›laflt›ral›m. Defterimize kaydedelim.

Sonuca Varal›m• Şeker, suda çözündüğü zaman onu görebiliyor muyuz?• Şeker çözündükten sonra dereceli silindirdeki su

seviyesinde bir değişme oldu mu? • Suda çözündükten sonra flekere ne olduğunu

düşünüyorsunuz?

Küp şeker, suda şeklini kaybederek bardağın dibinde birikir. Suyu karıştırdığımızda şeker suda çözünür ve art›k flekeri göremeyiz. Şekeri göremediğimiz hâlde suyun tadından, şekerin hâlâ suda olduğunu anlayabiliriz. Peki, şekeri neden göremiyoruz? Şeker, suda çözününce göremeyeceğimiz kadar küçük taneciklere ayrılır. Bu tanecikler suyu oluşturan taneciklerin arasındaki boşluklara girdiği için su seviyesinde herhangi bir değişiklik olmaz.

Bir damla sudaki taneciklerin her birini bir toplu iğne başı kadar büyütebilseydik, bir damla su Marmara Denizi kadar hacim kaplardı.


fieker suda çö

zündükten sonra

Bunlar› Biliyor muydunuz Bunlar› Biliyor muydunuz ??

fieker suya eklendi¤i anda

92

Tarih Boyunca Tanecik Fikrinde Değişmeler

Yaptığımız etkinliklerden maddelerin taneciklerden oluştuğu sonucuna vardık. Sizce, tarihte tanecik fikrine nasıl ulaşılmıştır? Milattan önceki yıllardan itibaren maddenin nelerden oluştuğu insanların ilgisini çekmiş ve bu konu insanlarda merak uyandırmıştır. Filozoflar ve bilim insanlar› tarih boyunca çalışmalarıyla maddeyi nelerin oluflturdu¤una ulaşmaya çalışmışlardır.

Bak›r Bak›r Olal› Böyle Zulüm Görmemiflti! Milattan önce 500’lü yıllarda Eski Yunan’da bir yarışma düzenlenmişti. Bak›r› oluşturan en küçük taneciğe kim ulaşabilirse ona ağırlığınca altın verilecekti. Ülkenin her yerinden gelen insanlar büyük ödülü kazanmak için bir araya gelmifl, canla başla çalışm›fllardı. ‹nsanlar, toplanmış bak›r teli bölerek en küçük parçayı elde etmeye çalışm›fllardı. Gelen bölmüfl, giden bölmüfltü! O zamanın şartlarına göre her türlü teknolojiyi kullanm›fllard›. Bak›r tel öyle küçülmüştü ki neredeyse görünmez hâle gelmişti. ‹lginç bir şey fark etmifllerdi. Ne kadar bölünürse bölünsün bak›r yine bak›rd›. Acaba bu bölme işlemi nereye kadar devam edecekti?6

“ Geleneksel olarak renkleri, acılık ve tatlılıkları alg›lar›z. Ancak gerçek olan atomlar ve bunlar aras›ndaki boşluktur.”

Democritus

Maddenin taneciklerden oluştuğu fikri milattan önce 400’lü yıllarda Yunanlı filozof Democritus (Demokritos) tarafından ortaya atılmıştır. Democritus, bir gün sahilde gezerken kumun uzaktan bakılınca bütünsel bir görünüme sahip oldu¤unu, yakın-dan bakıldığında ise taneciklerden oluştuğunu gözlemlemişti. Bu gözlem, onu bütün maddelerin taneciklerden oluşup oluşmadığı düşüncesine götürdü. Ancak Democritus’un tanecikler hakkındaki düşünceleri belirli deneylere değil, varsayımlara dayanmaktaydı. Bu görüşe göre madde, göz-le görülemeyen ve bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur. Democritus bütün görebildiğimiz maddelerin bölünebileceğini, maddeleri oluşturan taneciklerin ise görülemediği için bölünemeyeceğini ifade etmiştir. Bundan dolayı bu taneciklere Yunancada bölünemez anlamına gelen “atomos” adını vermiştir. Günümüzde bu taneciklere atom denilmektedir. Democritus’a göre bütün maddeler aynı tip atomlardan meydana gelmiştir. Maddelerin birbirinden farkl› olmas›n› maddeyi oluflturan atomlar›n farkl› flekillerde bir arada bulunmas›ndan kaynakland›¤›n› ileri sürmüfltür.

50. s


93


Günümüzde kabul edilen bilimsel düflünceler önceleri hayal olarak görülmüfl ve topluma garip gelmiflti. Oysa bu düflünceler, yap›lan araflt›rmalar ve toplanan deliller sonucunda ortaya at›lm›flt›r. Ortaya at›lan bu fikirler günümüzün bilimsel düflüncesinin geliflmesine katk›da bulunmufltur. Atom hakkındaki ilk bilimsel çalışma 19. yüzyılın başlarında ‹ngiliz bilim insan› John Dalton (Con Dalton) tarafından yapılmıştır. Dalton’a göre altın, gümüş gibi maddeler, atom adını verdiğimiz küreye benzer bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur. Atom kavram›n› aç›klarken flekildeki tahta küreleri model olarak kullanm›flt›r.

Dalton, ayrıca maddelerin birbirinden farklı oluşunu, maddeleri oluşturan atomların birbirinden farklı olduğunu söyleyerek açıklamıştır. Örneğin, altını oluşturan taneciklerle gümüşü oluşturan tanecikler birbirinden farklıdır. Dalton’un bu fikri günümüzde hâlâ geçerliliğini korumaktadır. Dalton’dan sonra da atomla ilgili çalışmalar devam etmiştir. Marie Curié (Meri Küri) ve Becquerel (Bekerel) bu konuya katk› sa¤layan önemli çal›flmalarda bulunmufllard›r. Günümüzde atom hakkında daha detaylı bilgilere ulaşılmıştır. Atomun bölünemez oldu¤u fikri yıkılmış ve atomların daha da küçük parçac›klardan oluştuğu anlaşılmıştır. Günümüzde atomu oluşturan bu parçac›klar hakk›nda bilgi sahibi olmam›za ra¤men atom hakkında her şeyin bilindiği söylenemez.

J. Dalton atom kavramını şekildeki bu tahta kürelerle açıkladı.7

Atom konusunda bilimsel çalışmalar günümüz teknolojisi kullanılarak devam etmektedir. Gelecek yıllarda yapılacak araştırmalar ile atom konusunda yeni sürprizlerle karşılaşmak mümkündür.

51. s

94

MÖ 400’lü yıllarda Democritus, maddelerin atom adı verilen taneciklerden meydana geldiğini ileri sürmüştü. Democritus’un atom fikri o dönemde reddedilmiştir. ‹ki bin yıl kadar sonra, 1800’lerin başlarında ise Dalton, tekrar aynı fikri biraz daha geliştirerek benimsetmiştir. Aynı fikri öne sürmelerine rağmen Democritus’ un atom fikrinin reddedilip Dalton’un atom fikrinin kabul edilmesinin sebebi nedir? Bu soruyu cevaplarken Dalton’un atom fikrini destekleyen kanıtları araştıralım. Bu çalışma için öncelikle üçer kişilik gruplar oluşturalım. Araştırmalarımızda aşağıdaki rollerden birini alalım ve kendimize düşen görevleri yerine getirelim.

Yazar : Democritus ve Dalton’un eğitim durumları ve öz geçmişleri hakkında kısa bilgi verelim. O dönemde ne tür tepkilerle karşılaştıklarını açıklayalım.

Tarihçi : Democritus ve Dalton’un ne keşfetti¤i, keflfettiklerini nasıl kanıtladıklar›n›, o dönemde yaşanan politik olaylar› ve bilim insanlarının fikirlerinin neden kabul görüp görmediği hakkında bilgi verelim.

Fotomuhabir : Bilim insanlarının yaptıkları deneylerin ve ilgili modellerin fotoğ-raflarını bulalım.

Bu keşiflerin günümüzde kabul edilen ve edilmeyen yönlerini belirtelim. Araştırma-larımızı rapor hâline getirip arkadaşlarımızla paylaşacağımız bir sunum hazırlayalım.

Araflt›ral›m, Haz›rlanal›mAraflt›ral›m, Haz›rlanal›m

Marie Curié’nin Yaflam Öyküsü (1867-1934)

Marie Sklodowska (Meri S›klodovska), 1867 yılında Polonya’da, ailenin beşinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Marie’nin annesi okulda müdür, babası öğretmendi. Marie daha genç yaşta üstün zekâsı ile dikkatleri üzerine çekmişti. Bu dönemde Polonya’da, Avrupa’nın diğer şehirlerinin aksine kadınların üniversitede okumalarına izin verilmedi¤i için Marie üniver-siteye gidemiyordu. Marie ve arkadaşları “Seyyar Üniver-site” olarak adlandırılan yasal olmayan bir gece okuluna gitmeye başladı. Marie bu üniversitede fizik ve kimyadaki en son gelişmeler hakkında bilgi sahibi oldu. Bu arada boş zamanlarında edebiyat, sosyoloji, fizik, kimya ve ilgisini çeken her türlü konuyla ilgili kitaplar okuyordu.

Yirmili yaşlara geldiğinde bilim insanı olmaya karar verdi.

Marie, 1891’de Paris’te Sorbonne (Sorbon) Üniversitesi’nde fizik

okumaya başladı. Mezun olduk-tan sonra fizik ve matematik dalında iki ayrı lisansüstü çalışma yaptı. Marie, araştır-malarıyla genç yaşta dikkat-leri çeken Pierre Curié (Piyer Küri) ile evlendi. Marie ve Pierre Curié yapt›klar› çal›fl-malar sonucu yeni maddeler keflfettiler ve bu maddeleri oluşturan atomların özellik-lerini buldular. Bunun sonu-

cunda Curié’ler, 1903’te fizik alanında Nobel ödülünü

Becquerel ile paylaştılar. Marie Curié Sorbonne Üniversitesi’ne

profesör oldu. 1911’ de başka bir madde elde ettiği için ikinci kez Nobel

ödülü aldı.


95


Canlı Hücresi ile Atom Arasındaki İlişki Doğada bütün maddelerin taneciklerden oluştuğunu öğrendik. Peki, bütünsel yapıda gördüğümüz canlılarda durum nasıldır? Bildiğimiz gibi canlıların en küçük birimi hücredir. “1. Ünite”de soğan zarını mikroskopta incelemiştik. So¤an zar›n›n hücrelerden oluştuğunu, hücrelerin ise hücre zarı, sitoplazma, ve çekirdekten meydana geldiğini öğrenmiştik. Hücreyi görebileceğimiz kadar büyütebilseydik, büyük ve karmaşık yapılarla karşılaşırdık. Karmaşık yapılar hayatımız için önem taşıyan, büyüyüp gelişmemizi sağlayan proteinler, karbonhidratlar ve yağlardır. Bir hücrede çok sayıda bulunan bu karmafl›k yap›lardan bir tanesini büyütebilme imkânımız olsaydı, onlar›n çok sayıda atomlardan oluştuğunu görürdük. Canl› hücresi ile atom aras›ndaki iliflki afla¤›daki flemada belirtilmifltir.

Organizmanın oluşması için hücreler bir araya gelir.

Hücre içinde bulunan çekirdeği inceleyelim.

Hücre çekirde¤i protein, karbonhidrat ve yağ

olarak adlandırdığımız yap›lar içerir.

?Bu yapılar ise atomların bir araya gelmesinden

oluşmuştur.

Acaba atomu oluflturan daha da küçük

parçac›klar var m›d›r?

96

Bazı hücreleri çıplak gözle görebilirken, bazılarını ancak mikroskopta görebiliyoruz. Peki, hücreleri oluşturan molekül ve atomları mikroskopta görebilir miyiz? Bir hücrede hücrenin büyüklüğüne ve çeşidine göre sayamayacağımız kadar çok atom vardır. En ayr›nt›l› mikroskopla dahi hücreyi oluflturan atomlar› göremeyiz. Bu durumda bir tane atomun ne kadar küçük olduğunu düşünebiliyor musunuz?

KÜÇÜK PARÇACIKLAR: ATOM

Aslında ben bir maddeyim,Sen de maddesin, Soluduğumuz hava, ‹çtiğimiz su, Elimizdeki kalem...Kütlesi, hacmi olan her şey madde.Göremediğim taneciklerin bir araya gelmesinden oluşur madde.Merak ettiysen maddenin temel yapısını;Bu küçük tanecikleri, Duydun mu daha önce atom adını?Atomların bir araya gelmesinin sonucu;Oluşur burnumun ucu,Kitabımın sayfası, Oyuncağımın parçası.‹lk kez bu küçük parçacıklara atom demiş Democritus,Ve öylece kalmış adı,Atomlar bir araya geldi ve ne oldu?Merak ettiysen bunu,‹flte yeni konu...

8

9

51. s

52. s


97


Kendimizi De¤erlendirelim

Afla¤›daki sorular›n cevaplarını defterimize yazalım.

1. Aşağıda birbiri ile bağlantılı cümleler içeren bir etkinlik verilmiştir. Bu cümlelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek ilgili ok yönünde ilerleyelim. Her bir kararımız bir sonraki aşamayı etkileyece¤inden vereceğimiz cevaplarla farklı yollardan sekiz ayrı çıkışa ulaşabiliriz. Do¤ru ç›k›fl› bulal›m.

1. Maddeler bütünsel bir yap›ya sahiptir.

2. Maddeleri oluflturan tanecikleri mikroskopla

görebiliriz.

3. Bütün maddeler taneciklerden oluflur.

4. Bir hücre, sayamayaca¤›m›z kadar çok say›da atom içerir.

D

1. Ç›k›fl

2. Ç›k›fl

3. Ç›k›fl

4. Ç›k›fl

5. Ç›k›fl

6. Ç›k›fl

7. Ç›k›fl

8. Ç›k›fl

7. Maddeyi oluflturan tanecikler aras›nda

boflluk vard›r.

Y

D

D

D

Y

D

Y

D

Y

D

6. Canl› ve cans›z her madde atomdan oluflur.

5. Atom daha da küçük parçac›klardan oluflur.

Y

Y

Y

2. Canlı ve cansız her varlıkta bulunan ortak özellik nedir? Neden böyle düşündüğümüzü örneklerle açıklayalım.

maddeyi oluﬂturan tanecikler · madde tuttum. konulduu kabın şeklini alır mı? renkli mi ?...

Documents