lvc, nhân di dân,ncuon va do thihoa lam · pdf filetrong qua trinh chuyén...
TRANSCRIPT
NHÀ XUAT BÀN CH1NH TRi QU6C GIA24 Quang Trung - Hà N9i
DT: 8252008 FAX: 84-4-251881
TiM DQC
* 'k 'k
- Chinh sach, chê de) vé vay von dê giài quyêtvi~c làm.
TRUNG 1ÂM NGHIÊN CÜU DÂN s6 VÀNGUON LAO DÔNG BÔ LAO DÔNG-THVdNGBINH VÀ )CÀ HÔI:
- Di dân t~ do dên DÔng Nai và Vüng Tàu.
1,\,",1
1.,1
,1
;.~:
1~1,
lIl
"
i,
;\0 0 ,
1,
;,',1
!11
'1,-_1
JI~~~
. '!:AIfi>
,.:, 1
11,
'; ...<~; .~~'
.. .'. .. . ~. .Vll~N J'i.II\1l TE TJJANII P110 HO CHI MINH
DIf AN VIE/93/P02
DI DÂN,NCUON NHÂN LVC," , ,,, ,
VIEC LAM VA DO THIHOA• •
? ,,' ,,' i
Ô THÀNH PHO HO CHI MINH
mNHÀ XUAT BÀN CHINH TRI Qu6c GIA
Vi~n
kinh
tê't
hành
ph6
H6
Chf
Min
h,19
96,D
idâ
n,ng
ubn
nhân
ll!c,
vi~c
làm
vàdô
thi
hoa
àth
ành
ph
6H
ôC
hfM
inh.
Hà
NO
i:N
hàxu
â'tbà
nch
fnh
tri
qu6c
gia,
114
tr.
(Dl!
anV
IEJ9
3/P0
2).
[Ins
titu
tde
Rec
herc
heE
cono
miq
uede
Ho
Chi
Min
hV
ille
,19
96,
Mig
rati
on,
ress
ourc
eshu
mai
nes,
empl
oiet
urba
nisa
tion
àH
oC
hiM
inh
Vill
e.H
ano
i:Im
prim
erie
poli
tiqu
ena
tiona
le,
114
p.(P
roje
tVIE
/93/
P02
)].
<:: .... •t;r:j
>
Z a= .... z :c
Vi~n
kinh
tê't
hành
ph6
H6
Chf
Min
h,19
96,D
idâ
n,ng
ubn
nhân
ll!c,
vi~c
làm
vàdô
thi
hoa
àth
ành
ph
6H
ôC
hfM
inh.
Hà
NO
i:N
hàxu
â'tbà
nch
fnh
tri
qu6c
gia,
114
tr.
(Dl!
anV
IEJ9
3/P0
2).
[Ins
titu
tde
Rec
herc
heE
cono
miq
uede
Ho
Chi
Min
hV
ille
,19
96,
Mig
rati
on,
ress
ourc
eshu
mai
nes,
empl
oiet
urba
nisa
tion
àH
oC
hiM
inh
Vill
e.H
ano
i:Im
prim
erie
poli
tiqu
ena
tiona
le,
114
p.(P
roje
tVIE
/93/
P02
)].
Z :r: :;1>, :x c: :;1>'.~ to
:r::;1
><ç,
l'Z
Zo
'8~
:r:1
_.
1-'
Z~:r:
tC~
O'l
::d .- 1:) c: 0,. o Cl -:;1>
<0
o."
--
·rn
>0
~n
»~.
r-
:z:z~
..:C
3::
z"'C
J<
C)
:C'
..L
0>"~
0>
"::c~:z
0>;O
>:z
n....
.r.:
:::r
:::c
»-".-
:z:i
:::C
r
2O.~
:c;;J
;;-..~~
<:: .... •t;r:
j'Z ::::1 .... Z :c
t='~
.~
t;r:j,
.
~':a ;s
:..<::
z;;
:cto
"tl
se:c
~0
'.Lo
:I:c 0
"C"
:l :c_. a= -z :c
" " N' ,
LO'I NHA XUAT BAN
Cu6n sach co trong tay b~n dQc dUQc viê"t d\ia trên m(>tcông trlnh nghiên cûu thu(>c d\i an VIE/93/P02, "HiS trQnghiên cûu dAn s6 và phat trién à Vi~t Nam" do Quy dAn s6Liên HQp Qu6c tài trg, véfi m(>t phàn kinh phi do Chfnh phùPhâp d6ng g6p. D\i an dUQc bât dàu ti1 nàm 1993 do 4 CCI
quan nghiên cûu cùa Vi~t Nam tham gia. MiSi CCI quan tiê"nhành m(>t cu(>c khào sat dinh tfnh véfi quy mô nhà vè m(>tchù dè dAn s6 nha:t dinh. Vi~c phAn tfch kê"t quà khào satdUQc xul'lt bAn thành 4 cu6n riêng (bao gbm ca cu6n này)bàng tiê"ng Vi~t và tiê"ng Anh.
Cu6n sach Di dân, ngu3n nhân lljC, ui~c làm uà d6 lMhoa et t!tành ph6 H3 Cht Minh do cac tac già Vü Thj HOng,
Lê Van Thành và Truang SI Ânh biên so~n dul'1i s\i chi d~ocùa PTS B~ch Vàn Bày - Vi(ln truàng Vi(ln Kinh té ThànhpM ID) Chf Minh. Trong qua trlnh t6 chûc nghiên cûu, phântfch kê"t quA và chuâ:n bi bao cao, d\i an da nh~n dUÇ1c s\i hôtrQ cùa Ngài Patrick Gubry, Nghiên cûu viên cùa Vi~n
nghiên cûu dAn s6 và phat trién nu(1c C(>ng hoà Phap và NgàiJerrold W. Huguet - VIJ, dAn 56 cùa ESCAP.
Nhà xuat bAn Chfnh tri qu6c gia xin gii'i thi~u cu6nsach véfi b~n dQc.
T"ong 5 lIom 1996
NHÀ XUAT BAN CHiNH TRI QUOC GIA
3
~ ""MUDAU
Thành pho Hb Chi Minh nàm Ô mien DôngNam BQ, dong vai trà trung tâm công nghi~p, thuôngm~i, tài chinh, khoa hC)c ky thu~t, và dào tçlO cùa càvùng Nam BQ và cà nuôc.
Thành pho Ho Chi Minh là mQt thj truong lôncùa cà khu vve phia Nam và toàn quoe. Vôi nen kinhté thj truong dâ SÔm phât trién tù nhieu nam truôckhi th6ng nhlit dlit nuàc, thành ph6 tn) thành nai h<)itl,l cung - cau hàng hoâ, djch v1,1 , laD dOng, tièn t~
trong khu vl)c. Thành ph6 Ho Chi Minh càn thl)chi~n chuc nang tac dQng lôi cuon cac dia phu<.1ngkhâc trong khu Vl)C và, cà nen kinh té cùng phât trién,trong moi quan h~ nQi té;li cùa nen kinh té' churig cànuôc.
Trong qua trinh chuyén d6i nen kinh té tù kinhté. ké ho~ch hoâ t~p trung ban dlp sang nen kinh téthi truông, Thành ph6 Ho Chi Minh co toc dQ tang .trudng kinh té liên tl,lC và dèu d~n trong thoi ky tù1991-1994. T6ng sân phllm ,quoc nQi (GDP) tang tù9,8% nam 1991 lên 14,6% nam 1994. Binh quântrong thôi ky 1991-1994 tang là 12,9%. TU<.1ng ungGDP binh quân dau nguoi tù 641 USD nam 19911ên
l 5
ji.R
._,
",1!
..j
.~
~J
r,\
]1
ii1
l
810 VOS nam 1994. Mue tang truông GOP cùa "thànhpho cao hlln muc tang truÔng chung cà nudc 4-5%,và GOP dau ngudigap 2,92Iàn. Muc d6ng g6p ngânsach cùa thành phô gan 30% so tong thu ngân sachcà nuéc.
Sv tang truông kinh té Iiên tl,lC và dèu d~n trongnhOng nam qua cùa thành phô là do két quà cùachinh sach doi moi kinh té dâ ta~ dOng tich qlc vàdOng viên tièm nang cac yéu to sàn xuat, da giàiph6ng sl) kim ham suc sàn xuat trong cl1 ché cü, té;lodUQc suc b~t cùa nèn kinh té. Két quà là :
1. Thành phan kinh té Nhà nuôc dUQe to chucl~i, drill tu nuée ngoài ngày càng gia tang, thành phankinh té tu nhân phat trién m~nh.Trong 5 nam da thuhut thêm I\le IUt,1ng Iao d<)ng vào Iàm viçe trên duôi500.000 ngubi, da giài quyét mOt phan laD dOng thatnghiçp cùa thành phô.
2. Tang truông kinh té dâ cha phép tang thungân sach Nhà nuôc và tang chi ngân saeh djaphuong, nhb d6 da tùng buée dàu tu cài thiçn cO sbhé;l tang, chinh trang do th!, làm giàm mOt phan khôkhân ton té;li cùa két dlu hé;! tang trong qua trinh phattrién.
3. Két quà tang truông kinh té da tùng buôcnâng cao phuc I<)i xa hOi, càï thiçn cac m~t vè giaod\lc, y t.é, vân hoa. Ngân sach thành pho chi cho linhvvc giâo dl,lc, y té, van hoa dèu tango Ty lç ngubi mù
6
ch ù tù 7,5 % nam 1991 da giàm xuong con 4,6% nam1994 trong tong sa dân tù 6 tuai trÔ lên. Sa lUQng hQcsinh dén Idp Ôcac cap dèu tang, d~c biçt hQc sinh d~i
hQc, trung hqc chuyên nghiçp, dé;lY nghe. Ty lç sinh,ty lç chét và ty lç tang tv nhiên dân sa giàm, sa giubngbçnh, sa lUQng can hO tâng lên nhièu. Dong thi.1i nhotang truÔng kinh té nên da buéc dau cài thiçn mucsong ngubi dân. Muc chi tiêu bjnh quân dàu ngudihàng thang tang gap 2,2 Jan thoi ky 1991 dén 1994.
Vi nhûng xu thé nêu trên, thành pho Ho ChiMinh dâ trÔ thành mOt trung tâm thu hut nhùngIuong nhilp cu. Muc tang truong kinh té cùa thànhpho cao hOn muc tang truÔng kinh té chung cùa cànuéc, nhung mûc tang dân sa chung cùa thành phocüng cao hOn muc tang chung cà nuéc. Vi v~y nhièuvan dè dang d~t ra cari giài quyét.
Thành pho Ho Chi Minh c6 12 qu~n và 6 huyçnchia thành câc qu~n trung tâm, cac qu(in ven và thitran trung tâm huy~n. Ty l~ dân sa thành thi hiçn naylà 75%. M~c dù thành phô da c6 d6ng g6p dâng kécha kinh té cà nuéc, song ty lç that nghiçp con ca(:~,
hç thang két cau hé;! tang bi xuông cap nghiêm trqngdo không c6 ché d<) duy tu bao duong thich h<,1p, dautu cài t~o mÔ rOng không tuong xung vdi toc dO phâ1trién kinh té - xa hOi cùa thành phô. Trong IUc d6,Nhà nuôc chi Hlp trung thu hut von dàu tu trong nuécvà nuéc ngoài cha Iinh vvc công nghiçp và dich V\J.
Dieu này làm cha hç thong dlu truc h~ tàng tiép tl,lC
7
qua tAi không dap ung yêu càu cha tâng truông vàphat trién cua thành pho. Bên Cl;mh do, tj I~ tang dânsa t\1 nhiên và cO hQc c6 xu huong ngày càng tang davà dang làm tràm trQng thêm nhang ton t~i von c6cua két cau h~ tàng yéu kém, dân dén vi~c quàn 19 dôthi trÔ nên phuc t~p và kh6 khan, ành huàng dén tr~t
tl) và an toàn xa hOi.
Dân sa, tao dQng, di dân, vi~c 1àm và dô thi hoalà nhang chù de co moi quan hç gân b6 trong mQt hçth6ng nghiên cuu ve dô thi. Tuy nhiên, cho dén nayvan de này vàn chua dUQc quan tâm dày dù. Do vay,viçc nghiên cuu chung không nhang mang tinh capbach mà càn c6 9 nghia quan trQng doi voi công tacquy ho~ch, quàn 19 và phat trién thành phO. Vêi sI)ho trQ vè tài chinh và ky thu~t cùa Quy dân sa LHQ(UNFPA) theo dl) an VIE/93/P02, Viçn Kinh téthành ph6 da th\lc hiçn mOt d\l an nhanh vôi chu dè :"Di dân, nguon nhân l\lc, viçc làm và dô thi hoa àthành pho Ho Chi Minh" nhàm làm sang t6 mOt sovan de cap bach d~t ra doi vôi thành pho.
Dv an dUQc tién hành theo hai giai do~n :
1. Th\lc hiçn bao cao t6ng quan ve cac van denhu di dân, nguàn nhân l\lc, viçc làm và dô thi hoa vàmoi quan hç qua I<;\i giûa chung trong mOt s6 nàmqua.
2. Tién hành dieu tra và phân tich cac van de c6liên quan dén di dân và viçc làm t<;\i Thành ph6 Ht'JChi Minh.
8
Trong qua trinh thl)C hiçn dl) an, Viçn Kinh téThành phll Ho Chi Minh da hoàn thành hai bao cao:
+ Bao cao tong quan 1993.
+ Bao cali so b(l két quà dieu tra ch~m màu vengubi nh~p cu vào Thành phô Ho Chi Minh thbi giantù 1984-1994.
Dé két thuc dV an, trong bao cao tong hQP cu6icùng co phân tich nhang Iinh Vl)c khac nhau cùa luongdi dân dén Thành phô Ho Chi Minh và dua ra mOt sôkién nghi vè chinh sach quàn 19 và kiém soat cac luongnh~p cU vào Thành ph6 Hi) Chi Minh.
Két quâ nghiên cuu c6 sv d6ng g6p cùa :
A. Cac to chuc quoc té :
+ UNFPA t~i Hà NOi: Giup dÔve tài chinh chodV an. D~c biçt bà giam doc UNFPA Linda Demersvà bà Vio1ete Pedneault da cô nhang dOng viên vàùng hO.
+ CEPED t~i Pari: Giup db nhang 9 kién trongvi~c thiét ké bàng hôi~ h~ thong biéu cùa cu()c dieutra và chuàn bj cho bao cao, d~c bi~t là ông JacquesVallin và ông Patrick Bubry.
+ ESCAP t~i Bang Cac: Ông Jerrold Huguetvôi tu câch là chuyên gia quoc té da co nhùng tU vancha công tac chuàn bi bAng hoi, phân tich và viét tongh<,lp.
B. Cac t6 chuc trong nuoc :
9
~J' ,1
~ 11
+ Co quan trung uong : Trung tâm nghiên cuudân sô và nguon nhân IVc - BO lao d(mg - thU<.1ng binhvà xa hOi - Hà NOi.
+ Cac cO quan t~i Thành phô Ho Chi Minh:
Vi~n Kinh té Thành phô Ho Chi Minh trvc tiépth\lc hi~n cuOc dièu tra di dân.
Co sv phui h~1p cùa C\lC thông kê thành phô vàSô Công an thành phô.
C. Ban chù nhi~m dV an gam co :
+ Ph6 tién si B~ch Van Bày - Vi~n truông Vi~n
Kinh té Thành phu Hl) Chi Minh.
+ Ky su Dô thi Vû Thi Hong - Pho truôngphàng, phàng Két cau h~ tàng kinh té - xâ hOi, Vi~nKinh té Thành phu Ho Chi Minh.
+ Cao hQc Lê Van Thành - Viçn Kinh té Thànhphu Ho Chi Minh.
+ Th~c si Truong Si Anh - Vi~n Kinh té Thànhphu Ho Chi Minh.
Cùng voi sV tham gia cùa cac dièu tra viên, phântich viên và dich thullt cùa phông Dô thi, cüng nhucùa Vi~n Kinh té.
10
CHUONG/
Ml)C TIÊUVÀ PHUO'NG PHAP NGHIÊN CUU
1. Mt,lC TltU NGHltN cüu
1. Nghiên cuu nhûng d~c diém vè nhân khàuh9c và kinh té - xâ hOi cùa nhûng ngui.1i di chuyéndén Thành pho Ho Chi Minh trong thbi gian gàn dây.
2. Phân tich nhûng nguyên nhân chinh ho~c
dOng c<.1 cùa viçc di chuyén dén Thành phu Ho ChiMinh.
3. Nghiên cuu khà nang h<)i nhllp cùa nguôinh~p cu doi voi mâi trubng Thành pho Ho Chi Minh.
4. Phân tich mOt so két quà ho~c hllu quà co bànvè nhân khàu hQc và kinh té - xâ h<)i cùa sv di chuyéntac dOng den bàn thân nhùng nguùi di chuyén nhudijc diém gia dinh, tinh tqmg hôn nhân, hoc van, tinhtr<;1ng hO<;1t dOng kinh té, viçc Jàm và thu nh~p.
5. Nghiên cUu vai trà nguni di chuyén doi voiquê hU<.1ng cùa h9 thông qua sV chuyén giri tièn, hànghoa.
6. So sânh sV khâc bi~t giûa nhûng ngubi dichuyén và không di chuyén.
!l
7. Dânh giâ hi~u quà cùa mOt sa chinh sâchnhàm h~n ché di dân dén Thành pho Ho Chi Minh.
8. Khuyén nghi doi voi chinh quyen thành pho,doi voi cac nhà làm chinh sach và cac nhà làm kého~ch.
Il. THltT Kt NGHI~N cüu vA PHUONG PHA.P LU~N.
M~c dù don vi nghiên cuu là ca thé di chuyénvà không di chuyén, nhung cuOc dieu tra dâ quyétdinh chQn hé) gia dinh làm co 50 chQn màu do conhûng kh6 khan vè tài chinh, nhân IVc và thèli gianthvc hi~n. Tat nhiên dieu này sê dân dén thiéu s6t làcUQC dieu tra không nâm bât dU~1c nhûng ngui.1i dQcthân, không song trong cac hQ gia dinh, nhat lànhûng nguèli di chuyén ngân hé;ln ho~c di chuyén Hmkiém vi~c làm theo mùa.
2.1. Ph,m vi chQn miu
Vè m~t hành chînh, Thành pho Ho Chi MinhdUQc chia ra làm 12 qu~n nQi thành và 6 huy~n ngoé;lithành. Cac qu~n và huy~n tiép t\lC dUQc chia thành282 phudng và xâ. Vi nguèli di chuyén c6 cùng noixuat phat ho~c cùng nhûng d~c diém khâc thuilng cutru t~p trung 0 nhùng khu vvc nhat dinh trong thànhphli nên moi qu~n huy~n deu dU~1c IllY mau nhàm thuth~p dUQc càng nhieu ngubi di chuyén c6 nhùng d~c
diém khac biêt nhau càng tot. Riêng huyçn Can Gii.1
12
không co trbng danh sach chçm mau vi nhûng dieukiçn s6ng 0 dây rat kh6 khan nên s6 nguèli di chuyéndén dây hau nhu không dâng ké. Trong thvc té, dâncu chi rdi bo huyçn ra di và trong nhieu nam qua ratit ngudi chuyén dén dây sinh song. Dé chçn mau cache) gia dinh, m6i qu~n, huyçn dUQc ch')n ra 2 phudng,xâ theo phuong phap ngâu nhiên. Nhu v~y, vôi 17qu~n, huyçn cua thành ph6 c6 34 phudng, xa da dUQcchçn làm cO sô dé l~p danh sach chqn mau cac hO giadinh.
Thông thudng, môi phudng, xa co quy mô tù20.000 dén 30.000 ngudi nên không thé thong kêdân sa 0 tat cà 34 don vi. Vi làm nhu v~y t6n kémnhieu tien b~c, thèli gian và dài hài phài cô nguonnhân IVe Ion huy dOng vào cué)c dieu tra. Do d6,m6i phudng, xâ dU~1c chqn ngau nhiên 1 khu pho(hay to dân ph6), vôi 56 dân vào khoàng 2000 _3000 nguÔi dé l~p danh sach chçm mau. Tling sakhu pho dUQc chç>n là 34, tuong ung voi 34 phuèlng,xâ dâ dU~1C chçn truôc.
Do nhieu khô khân phuc t~p, cu(>c dieu tra dvkién chi chQn 1000 ca thé dé phong van. Nhung vim\lC tiêu chinh cùa CU(IC nghiên Cûu là ngul1i dichuyén nên ty lç giùa ngudi di chuyén và không dichuyén là 8 :2. Nghia là 800 ngudi di chuyén và 200ngudi không di chuyén da dUQc ch9n màu dé trà Idicac bàng hài thich h~1p cho tùng doi tU~1ng.
13 ,!il
14
l •.•
2.2. L,p dsnh sach hO gis dinh
Ô bUôc mOt cùa qua trlnh chQn màu, can bO diaphuong cùa 34 khu ph6 dâ chQn dUQc yêu cau déntf)n cac hO gia dlnh trong khu v\lc hQ quàn 1'1 dé ghil~i cac thông tin can bàn cùa cac thành viên trong hO,ban gom tên, tu6i, gil'i tinh, noi sinh và s6 nam das6ng t~i Thành pho Ho Chi Minh. Cac tb khai hO giadinh sau d6 dUc)c thu l~i và m()i thông tin duc)c nh~pvào may vi tinh. Tling so co 19.109 hO vdi hl1n 94.000nhân khâu da dUQc th6ng kê trong budc mOt cùa
cuOc dièu tra.
2.3. ChQn miu ,Can cU vàa m\lc tiêu nghiên cuu và dl)a trên cO
sO nhOng thông tin mà cac can b(> dia phuong da ghinh~n, cac h(> gia dinh vdi it nhat mQt thành viên sinhngoài dia bàn Thành pho Ho Chi Minh và cô thbigian cu tru t~i thành pho tù 10 nam trÔ xu6ng dUQcdinh nghia là hO di chuyén. NhOng hO khac dUQc dinhnghia là hé) không di chuyén, là nhOng hO không c6thành vién nào 5inh ngoài Thành ph6 Hb Chi Minhho~c không c6 ai di chuyén dén Thành phô Ho ChiMinh sau 1-4-1984. Két quâ co 800 hO di chuyén và200 hQ không di chuyén da duc)c chQn ngàu nhiên tùtong so 19.109 hO gia dlnh dUQc dia phUl1ng ll}p danhsach nhu da dl) kién. Néu trang 1 hé) di chuyén co tù2 ngubi di chuyén trÔ lén, chi cô 1 ngubi di chuyén
1
tù 15 tu6i trÔ lên dUQc éhQn ngau nhiên dé phong
van theo phiéu hoi dành cha ngul1i di chuyén. TUl1ng
t\l, mt)i hl)" gia dlnh không di chuyén chi dUQc chQn
ngau nhiên 1 thành viên tù 15 trô lén dé phông van
theo phiéu hoi dành cha nguai không di chuyén. Haiphiéu hoi này chi khac nhau è1 phan Ijch sù di chuyén
dành dé ph6ng van riêng nhOng ngubi di chuyén.
2.4. Phiêu hoi
Can c\i vào nhOng m\lC tiêu nghiên c\iu da dè
ra, mOt phiéu bàng hôi dU<.1C thiét ké theo mau cùa
ESCAP và vdi s\l g6p y cùa chuyên gia ESCAP và
CEPED. Phiéu hoi cung d\la trên kinh nghi~m cùacué)c dièu tra di dân Iàn truck vào nam 1990.
Phiéu boi dUQc xây d\lng thành nam phan. Phan
m(H, nhà Ô và hO gia dinh, ban gom cac câu hôi dé
thu thl}p cac thông tin cl1 sô vè dièu kiçn nhà Ô và
nhOng d~c diém nhân khàu hQc cung nhu kinh té - xa
hOi cùa tat cà thành viên trong cac hé) da dUQc chç>n.
Phan haî dUQC thiét ké riêng cha nhOng ngubi di
chuyen dUQc chQn ng~u nhiên tù m6i hé). Phan Idn
nhOng thông tin vè lich sù di chuyén dUQc dua vàotrong chul1ng này. Phan ba dén phan nam, dU~1c thiét
ké dé thu th~p nhOng thông tin vè viçc làm, thu nhf)p,
chuyén gùi tien và hàng hoa, m\ic sinh và ké ho~ch
hoa gia djnh.
15 '\ \1
'1 ,
2.5. Két qua diêu tra và dinh nghia vê nglfili dichuyin và không di chuyin dlfc.JC sil d1}ng di phân
tich .
Trang qua trinh nghiên cûu phiéu dièu trasau khi két thûc giai do~n phàng van, chûng tôinh~n thay ràng cô nhièu bàn· ghi do cân bl) diaphUelng thVc hi~n b giai do~n 1 là không chinhxâc. Nhièu ngul1i cô tlnh tri;lng di chuyén thl,1c tékhac vdi ttnh tr~ng do can bé) dia ph\10ng ghinh~n. Nhûng sai sôt này da 1àm cho viçc xâc dinh
tlnh tr~ng di chuyén cùa mot s6 nguoi nhu dâ..dlnh nghia Ô phàn trUÔC trÔ nên không chinhxâc. Do do, trong so 800 nguoi dUQc an dinhtrudc là ngu<)i di chuyén cô 89 ngul1i thl,1c ra sinht~d thành pho và chi di chuyén trong ph~m vithành pha, 7 ngubi khâc da chuyén dén thànhphéS tù trUÔc nam 1984. Nh UvfJ.y theo dinh nghiada nêu thl 96 ngul1i này (89+ 7) không dllQC coi
là nguOi di chuyén.
Trong so 200 nguOi không di chuyén dUQc
chqn trudc, cô 151 ngul1i sinh ti;li thành pha và49 nguOi da chuyén dén thành ph6 trUÔc nam1984. Tat cà nhûng nguoi này theo dinh nghia làkhông di chuyén. Phân bo cùa nhûng nguoi dUQcphông van theo tinh tri;lng di chuyén d\! kién vàtlnh ti~ng di chuyén thVc té dUQc trtnh bày trong
bàng 1.
16
Bàng J : S6 nguài daf}C phlmg vfln theo dl! kilnvâ th(lC If chia Iheo linh trqng di chuyin.
s6 NGUÜI s6 NCi UOI CIIÇlN MAU TIIl,fC TtDLfl;)c CliON MAU
Di chuyén Không T6ng cOngTIIEO Dl,f KIËNdi chuyén
Di chuyén 704- 96 SOO
Không di chuyén - ZOO 200
Tong cOng 704- 296 1.000
Tuy nhiên, do cUQC dieu tra này co thu th{Jp cacthông tin vè thâng nam chuyén dén thành phô (ho~c
sll nam dà cu trû té,li thành pha) cùa nhûng nguüi dU~1cphong van, nên viçc djnh nghia nguoi di chuyén vàkh6ng di chuyén dva trên thông tin vè neli sinh, batké ngu(1i dô nhé}p cu vào thành pha nam nào, sé hûuich hdn cha viçc phan tich tiép theo ve' nguoi dichuyén. Trên cel sÔ do, nhûng nguoi di chuyén Iiinhûng nguüi cô mli sinh khâc thành phu và dU~1c phânIOi;li nhu sau :
1. Là nhùng ngubi dén thành pha truôc ngày1-4-1984;
2. Là nhûng ngubi dén thành pho trong thbi gian .tù 1-4-1989 dén 31-12-1989 ; và
3. Là nhûng nguoi dén thành pho sau 31-12-1989cha dén thoi diém dieu tra, tûc là 1-9-1994.
17 j
Hinh thuc phân IOé:li này dUl'C ap d\lng th6ngnhat trong su6t qua trinh phân tîch. Theo dinh nghiamôi, so Iuc)ng nguè1î da duc)c phong van chia theo tinhtr~ng di chuyén nh u sau :
Bàllg 2 : Phâll brJ IlIHlllg Ilguoi dU(Jc p/U)llg Vifll(heu (illh (r(lllg di chuyêll Ilhu dinh IlghiCi '(dl1cllillh sûa) (rUrle và .wu khi di~u (ra.
DINH NGHÎA TRlJÔC KHI DIr.:U RA.DINII NCiIIÎA
DA DI~U ClliNl1 Không Di ehuy~n T6ng cOngdichuyén
Không di ehuyën 151 89 240
Di chuyén tnllle 1984 49 7 56
Di chuyén Iii 1984-1989 362 362
Di chuyén sau 1989 342 342
T6ng s6 200 800 100n
Nhu vÔy, m~c dù co 800 nguè1i da duc)c xac djnhtrudc là ngut1î di chuyén và dW,1C phông van theophiéu dành cho ngui1i di chuyén, nhung chi cô 711nguè1i tht)c st) duc)c coi là nguè1i di chuyén V~l vi~c phântich Iich sù di chuyén duc)c d~t ccl se) trên t()ng songut1i này (ké cà 7 ngut1i chuyén dén thành ph() trudcnam 1984). Phan phân tich lich sù di chuyén sé t~p
trung vào cac van de nhu vùng xunt cu là thành thihay nông thôn, cac dé}c diém kinh té - xâ h<)i và nhânkhâu h9C cùa ngut1i dUl'C phông van vào thi1i diém h9
18
di chuyén, tinh tr~ng viçc làm, thu nh{lp, v.v.. 89 nguc1idi chuyén trong n(li h(l thành ph6 nay dU~1c chuyénsang nhom nhung nguc1i không di chuyén.
Mc)t diém can luu y là djnh nghia ve nguè1i dichuyén và không di chuyén dt)a trên co sÔ noi sinh dongnghia veli vi~c coi nh ung nguè1i di dân tre) I~i (nhungnguc1i sinh t~i thành pho, sau do di chuyén khoi thànhph6 roi l~i trô vè) là nhung ngut1i không di chuyén.
Bàllg 3 : Phân brJ dân sr! mâu l/zeo girli (fnll vâ(inlr (r(lllg di c1luyln
TiNH TR~N(J DI CHuyl1N NAM NÜKH(lNG
T(')NGSeJXi\CDINH
Không di chuyén 1385 1399 3 2787
Di chuyén lnlôc 1984 404 454 - 858
Di chuyén Iii 1984-1989 534 598 - 1132
Di chuyén sau 1989 462 568 - 1030
T6ng s6 2891 29n .3 5807
19
.:
.,
~ ~
CHUONG Il
DAc DI~M DÂN s6 HOC. ." A'"'''' A "" ;t
VA KINH TE - XA HQI CUA DAN SO MAU
1. TY LE; NAM, NÛ
Trong khi ty le; nam và nu hàu nhu càn dôi Ô
nhôm dûn sô không di chuyén, ty l~ nu Ô nhôm dànso di chuyén da vUQt trQi hon (55,1 %), nhat là trongsô nhung ngui.)i di chuyén dén Thành phll Hl) ChiMinh sau nam 1989. Ty I~ nu trong sô nhung nguüi dichuyén dén Thành pho Ho Chi Minh trong giai do~n1984-1989 hoi cao hon ty lç nU da dUQc thu thôp trongcu(lc t<.lng dièu tra dàn sô vào nam 1989 (52,8% so vdi50,6%). SI) gia tang ty lç na trong nham dân so dichuyén tù 52,8% trong giai do~n 1984-1989 dén55,1 % trong giai do~n sau, dua ra già thuyét là ty le;nu cô xu hudng vU<.H tr(li hl)n ty lç nam giôi trongnhung luong di dân gan dây dén Thành pho Ho ChiMinh. Dieu này cô liên quan nit nhieu vdi SI) gia tangnhanh chông viçc làm tù ngành công nghiçp nh~ vùché hién nhu H, công nghiçp dçt, may m~c, côngnghiçp ché hién thl)c phâm. Viçc giu trlng ho~'t d(mgbuôn ban và nhang hO<,lt d(mg khac cung lôi t'mln m(ltsil phl,1 na di chyén dén thành pho. D~c hiçt nhât làda co nhièu phl;J nU tù nhang vùng nông thôn nghèokhll, lên thành phll làm nghè giûp vi~c nhà chu nhung
h(l khâ già trong thành phll.
20
Bàllg 4: Co cc1u dân s(1 mau theo d(> 1116i Vcl tinhtr(mg di chuyin
TiNII TRf,\NG [)J CIIl/Y~N
Dl) Không di chuyén Di chuyénTl/ÔI
1984-1989 Sau 1989
Nam Nil T.s6 Nam Nil T.s6 Nam Nil T.sn
0-4 Il,9 14,1 Il,2 - - - 3,7 2,3 2,9
5-9 12,4 9,9 Il,2 4,7 5,4 5.0 6,3 4,4 5,2
10-14 7,9 7,6 7,7 9,9 9,5 9,7 7,2 4,4 5,6
15·19 8,7 8,9 8,8 13,1 Il,5 12,3 16,0 17,3 16,7
20-24 11,3 10,9 Il,1 14,2 13,6 13,9 23,4 21,8 22,5
25-29 9,1 11,4 10,9 14,6 14,9 14,8 Il,9 15,0 13,6
30-34 9,9 10,1 10,0 13,7 13,2 13,4 9,5 9,9 9,7
35-39 9,0 7,8 8,4 7,9 7,5 7,7 5,2 6,2 5,7
40-44 4,8 6,9 5,9 6,9 7,0 7,0 5,2 4,9 5,1
45-49 3,5 3.5 3.5 3,9 3,7 3,8 3,5 3,5 3,5
50-54 2,8 3,6 3,1 2,4 4,9 3,7 3,0 1,8 2,3
55-59 2,4 3,1 2,7 3,8 2,5 3.1 1,7 2,5 2.1
60-64 3.7 2.3 3,0 1,7 2,3 2,0 0.7 1,6 1,2
65+(*) 3,4 5,8 5.0 3,2 4,0 3,6 2,8 4,6 3,8
Tong~ 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Somau 1.789 1.853 3.645 534 598 1.132 462 568 1.030
(.) Kllôllg kë' 3 IIglllJi kllôlIK xue djlll1 giâi IiI/II
21;
. ,1
Bên qmh do, me)t sa dang ké nhûng ph\l nû ilnông thôn, di chuyén dén thành ph6 dé hành nghèkhông h"p phap nhu gai diém ho~c nhûng dich V\lkhông lul1ng thi~n Ù cac khach s~n, nhà hàng hay câuI~c he). Theo nguon tin chinh thuc cùa Sè1lao de)ngThul1ng hinh Xà h<)i Ô thành ph6, con s6 nhûng ngl1l1idi chuyén này co xu hudng gia tang trong nhûng namgàn dây và phàn Idn trong st) h9 không dang ky cU
tru.
Il. CAU TRUC Tu6.
Nhûng két quà dièu tra tai xac nhi},n sI) khucnhau ro rçt ve dlu truc tuai cùa nham dfm sa dichuyén và không di chuyén. 30% dân su không dichuyén dl10L 15 tuai và ty lç này gàn nhu tUdng tv ilnhôm tu()i 15-29. Sv phân ho Cl1 cau này cûng giongnhl1 két quà tÙ tong dièu tra dân sa nam 1989..Trongluc 80% nhûng ngut1i di chuyén dén thành ph6 ]()
1
nâm truck ho~c hdn, nay dâ vào tuai 30, thl 53%trong so nhûng ngul1i di chuyén mdi dây të)p trungtrong de) tuai 15-29, cao hdn 22% so vdi nham dânsu không di chuyén. Dièu này thay rô ràng tinh chqnlC)c ve de) tuai cûa nhûng nguè1i di chuyén.
Trong giai do~n sau này khi con so nhûng ngul1idi chuyén t\) do và dt')c thân dén thành pha dé kiémvi~c làm hO(lC hqc hành cô chièu hudng gia tang,nhûng nguè1i này da không rnang theo trè em duoi 15
22
tuoi. VI V~IY, dièu n~IY da làm giàm nhanh ty \ç nhûngngul1i di chuyén trong nhôm tu6i trè nhat, tù 32,1%trong giai d()~n 19X4- I 9X9 dén J9,7% trong nhûngnam gùn dày. Nhûng ngul1i di chuyén trè tu6i (dl1di15) nay da dl1()c thay thé hè1i nhûng ngl1l1i di chuyéntrong nhôm tucii lao dOng (15-29). Nhûng ngulH dichuyén trong dt') tuai 30-49 tu(ji chiém ty lç tl1c1ng dai(ln djnh trong su()t cac giai dOé,ln. chiém khoàng 20%.
Bâllg 5 : Cri ctiu d(j IltrJi cûa 1l11111lg Ilguai di
c.:lllly<f1l Ilu!o Ilu)i di<fm di chuyill.
NIIÜM Tu61Tlli)1 DII~M nHIY(:.N I)c;N
19X4- 19X9 ((1,.) Sau 19X9 ((;,,)
0-14 32,1 19,7
15-29 41,0 52,0
30-49 19,4 19,X--
50-64 5,1' 5,6
65+ 1,7 2,9--
T6nc sC) 100,0 100.0
Su màu 1.132 1.<nO
N~"o": Di?" Iru ch(m mÛI/ ni" Vi(~11 Ki"" Il, 1994
III. NOl SINH
Két quà dièu tra cha thay, chi cC> 4X% dân sanuiu sinh ra t~li thành phu. Ty l~ này hl1i thap hl1n sovdi ty lç da dl1Qc tinh toan tù cue)c t6ng dieu tra dân
23
1
{.
':~.~ i
'.: '1
so nam 1989. Dieu do phàn ành ty lç tang co he)C cuathành ph6 vân côn thap hl1n ty It; tang t\f nhiên.
Trong so nhûng nguè1i di chuyén co noi sinhngoài dia hàn Thành ph6 Ho Chi Minh, phan It\ntrong so he) sinh til Ô dic tinh dong hàng sông CùuLong (17,3%) và châu the) sông Hong (22,2%). Côkhoàng 9% xuat xU til cac tinh duyên hài mien Trung.
IV. NOl Ô TRU()C KIA
Sv gia tang vai trô cùa thù dô Hà Noi trongnhieu Iinh v\fc làm Thành ph6 Ho Chi Minh khôngcôn là noi duy nhat thu hût nhûng nguè1i di chuyendén til diC tinh trên cà nuÔc, m~c dù IVc hût vân chuathe sanh hàng Thành pho Ho Chi Minh. Giè1 dây, HàNOi cô the du<.)c xem nhu là ml)t cvc hOt thu hai hé.lnché bd! nhûng luong di chuyen dén Thành pho HllChi Minh. Hà NOi chù yéu thu hOt nhûng ngul)i d.ichuyen Ô cac tinh lân c~n dong hàng sling Hong. Bênqlnh tinh hinh thvc té là nhûng lutmg di chuyen tvphat da thay cho nhûng luong di dân co tn chuc, svxuat hiçn cvc hOt thu hai này da làm giàm di nhanhchong ty lç cua nhûng nguè1i di chuyén, xuat philt tÙdong hàng sông Htmg dén Thành pha Hl) Chi Minhtrong 5 nam qua, til 22% chi côn 18,3%.
Tuy nhiên, Thành pho Ho Chi Minh vân là noi
hap dân nhieu ngul)i di chuyen til càc tinh mienTr..ung, noi mà dieu kiçn song côn rat nhieu kho
24
khan. Ty lç nhûng nguè1i di chuyen xuat phat til cactinh này tang 1ên khâ rCl trong 10 nam qua, til 22,4%lên 27,8%.
Bâllg 6 : TllaY drii dia helll xufit cll cûa 1llll1lzgIlgllài di clzuyill dbz Tlzâlllz plz6 Hfj Clzf Milliz
NÔI XUATnrTHil) CiIi\N CHIIYI~N I)rtN
19~4-19X9 Sau 19~9
1. Mièn nui trung du phia Bâc .1,5 I,R
2. DÔng hàng sông HÔng n,o 1~.3
3. Khu IV cü 7,2 ~,5
4. Duyên hài mièn Trung 15,2 19.3
5. TAy Nguy.ên 1,7 2,1
6. DClng Nam BO 15,1 15,6
7. Dong bàng sông Cllu Long 32,5 .13,6
R. NIl6c ngoài 2,R 0,6
9. Khôn~ xac dinh 0,1 0,0
T6ng sn 100,0 100,0
s6 màu 1.132 1.030
N gllOIl : Di?1I (ra cI/{;m mali Clia Viçll Ki1111 (é, J994.
Thling thuè1ng, sV di chuyén vc1i khoàng c{lchngân hl1n cua nhûng nguÜi xufit phat til dong hàngsông Cùu Long vlan chiém ty lç cao nhat so vc1i cactinh khac trong cà nudc. S6 ngul)i di chuyen til cactinh dong hàng sông Cùu Long tfang lên ch~lm trong
25
,.
i ~
~:.~
\.\ ':ijl'Il
nhOng nam qua. Và cuoi cùng là sV gia tang dflng kécùa nhOng lu()ng di ehuyen vcli khoang câch rat ngânc1 cac tinh lân c~n cùa Thành pho Ho Chi Minh.
V. TRINH l>Ô H(le VAN
Theo th(\ng kê, Ô Vi~t Nam, chat Iuc)ng dân sc)duc)c danh giô qua cac mûc giao d l,lC pho thông, phêlthông cO sÔ vù trung h()c tù Idp 1 dén lôp 12 vü d~lot~Hl chuyên mOn (sau Idp 12). b Vi~t Nam, trè emh('t dùu di h()c (Idp ]) vào luc 6 tu6i. Tuy nhiên, dedé dàng so sünh vdi cac nUdc kh{IC, dfln sel hât dnu tù5 tUlli vü trl~ lên dUl.~C dua vào tinh toùn và dânh giâtrinh dl) hc.1C van.
Tù hàng 7, dân so không di chuyén cô sel namIH)c giùo d~lc phcl thông' it hon so vôi dùn Sll dichuyén. D(lc hi~t là, trinh de) h(lc van trung hinh cùanglf(~i nalll di chuyen cao hon 2-3 nflITI so vdi namkhêlng di chuyén. Tuy nhiên sV khflc hi~t này khêlnghieu hi~n giOa nhôm dân SCl nO.
Trong lue không the dânh giù dlH)C sV hiénd(mg cùa trinh d(l he,lc van trong so nam gidi dichuyen dén Thünh phô Hl) Chi Minh trong cùc giaidO~ln khac nhau, th~t là Iy thu khi s() li~u 0 hàng 7cho thay cô nhièu ph~1 ntf di chuyen trong nhong"nflmgfln dây cél xu hUdng d~t trinh de) he,lc van phêl thêlngcao hlm nhOng ph~1 nO di chuyen Ô giai dm.1n truck,m{lc dù sV khflc hi~t này không quan tre.mg lâm.
2h
Bâllg 7 : sil m'fm !z(lC plui Ihôllg fnl1lg bill" cûadân sri mdu III 5 /luii Irâ lél/ chia l!leo lillh Ir({llgdi c:llllYê;1
TiNl1 TR~NCi sli NAM HI)C l'HÔ 'l'HÔNG TKlJNG RiNHDICHIIYf.N
Nam Tân sual Nil Tàn suâ'1
Không di chuyén 6.7 1.174 6.7 1.~O2
Di chuyén 19~4-19X9 8,6 534 7.5 598
Sau 1989 9.0 445 x.a 555
Tong s6 X,O 2.153 7.2 2..155
Being 8 : Phâll hi) dâl/ sd m/iu III 13 IUdi Irô /êl/Iheo gM; 1(llh và Iri"h d(j clzuyêl/ mô" I/g!li~p l'(l.
TRiNIl D(lTiNH TKJ\N(j DI ('HIIY(N
DÀO TAO Không Di chuy~n Di rhuy~ndi chuy~n l'J."~ -1 'IX') ~au l'JX'J
Không l'li Irinh d(1 gO,S ,Illdl ,IlJ.,Il 75,0 ~~ ..l 7'J.'J 7'J.II .'11.04 R.U
('(Ing nh!ln ""9 Ihu~1 504 2.1> ~.O ·L2 ~,O .l,I, SA 2.3 ],1,
Trung dp ky lhui)l 2.9 3.0 3,0 6 ..\ 5.~ 5,7 ~,I ~.I ~.1
C:lt1 d~ ng 1.3 0.9 1.1 1.3 0,.'1 1.11 1.5 1.1. 1.5
Di.1 i h~lC 9.11 (,.4 7.7 1Z,(. I•. h ')A 'J,5 5.2 7,1
Trèn di.1i h9l' n,5 0,117 Il.1 0,2 Il,~ Il,~ n.5 0.2 c.U
K/\I'ng xâc d jnh 0.3 0.2 lU liA lI,O 0.2 0.0 0.2 0.1
T(\ng ~l'i JUlI.n 100.n wn,lI Wll,lI WlI,O WU,O WO,II WII.1I wn,lI
S{i mtJu 1.3 (l, IA27 2.H~ -171' 53-1 1.0 III 391 51b' 'J07
27
Trong Iinh vvc dào t<)o chuyên môn nghi~p Vl:l.dan so di chuyên co trinh dé) cao hon dan so khôngdi ehuyén. Néu không ké nhung nguÜi di chuyéndUQe ehuyén dén Thành phcl Ho Chi Minh trong giaidO<,ln sau 1975 dén 1984 mà phtm IÔn là din hO caodlp, th] ph~m Idn ngudi di ehuyên dén thành pho côtrinh dO chuyên môn cao hl1n so vôi nhung nguÜikhông di chuyén Ô ait cà cac mue hC)c van. Két qufldieu tra eüng eho thay nhung ngul1i di ehuyén Ô I<)ith~mh pho càng Wu, d~t dUQc trinh dé) chuyên môneàng cao.
VI. TiNH TR~NG HO~TO()NG KINH TÉ HltN NAY
Cué)c dieu tra cho thay ty I~ tham gia C{IC hO~ltd(mg kinh té eùa eà nam và nù Ô nhôm không dichuyén cao hon nhom dân sn di chuyén. Trong nhélmdfln s6 di chuyén. mO-t hl,) ph(m vàn côn dang di /19C•M~lt kh{IC, ty I~ nu di ehuyén tham gia giûp vi~e trongcac hé) gia dinh nhung khai hao là dang Ulm n(li trQgia dinh nên ty I~ nù di ehuyén làm n(li tr1,1 cao hllnso vdi dan so không di chuyén. Tuy nhiên, me)t d~lcdiém ehung eô thé quan sat thay dU1,1c là Ô cà 2 nhômdan so di ehuyén V~I không di chuyén, dâ co ty I~nguÜi lao dOng kha cao, nhat là nù dang tham gia diehO<;lt de)ng kinh doanh huôn h{m và dieu n~IY khôngthay ô nhung nüm tnlÔc. Cô 111l)t ty le; dang ké nhânviên nu trong dfm so không di chuyén, vàn Ccln thichlüm vi~e trong khu vvc Nhà nUlle. trong lûe 56 nam
2X
cùng nhom co vè linh dé)ng hem vdi tinh h]nh mdi V~Inhieu ngui)i dâ chuyén sang khu vlje hl nhfm (dieunày cüng cél thé là do khu vvc kinh té tu nhân Ua thichlan dl)ng nam nhieu hon). Vi Vé}y. 1/4 trong sil IVeIUQng lao dé)ng nam Ô nhôm dân sel không di chuyéndang Jàm vi~c trong cùc dnanh nghi~p tu nhàn.
Bàllg 9 : TlIlh Ir(lllg llOCJI d(mg hi~1l IhrJi cûa dâll!id mau (Ilam girJi) là 13 /Lu'ii IrrJ /êll Ilzeo 11111,.Ir([llg di CIIUyill.
TiNl1 TR~NGTiNl1 TR~N(i DI ClIlJyF.N
Khônc di ehuy~n110."T D(lNG IY1l4-191lY Sali JYX9
Nam Nll T.sti Nam Nil T.M'i Nam Nil T.sti
DÎln s..i hO(I! d,~ng
KIm vVe nhà ill/lX- ~.7 22,4 IK7 2tJ.2 2b.U n.b 22.1 Ib.b IY.3
Khll vVe ll/ nhfln 25.1 14,4 20.1 23.3 13.fI 18.fI 32.5 25.1> 28.')
lilm ;1n c.i lhJ 28,4 31>.3 32.1 2('.1 40.5 32.5 l'U. 3('.5 2R.4
Lilm chù 1.7 0.1 1.3 1.1 1.3 1.2 U.O (1.3 0.2
Khlk 2~'-2 22.5 22.9 ((,.(, 12.R 14.R 18,(. 17.7 17.9
l11âl nghiCp 5,<J J.1l 4.Y 3.7 5./1 4.5 7./ 3.7 5.3
Tf>ng ~O 1Cl0.0 100.0 1no.o ((JO.O IOO.U IClU.O ((JO.U lf)IW ((JO.U
s6 mâu 71-1 62h 1..340 351> JUil hh4 2HU 301 5HI
I):'n so Ilhl,llhul>e
Da ng Il i h~.l' 1],-1 35.~ 45.8 58.3 33.0 -10.0 73.') J53 -I~.5
N(li Inl 1.5 "J.fI 2f1.~' 0.0 39.1 ~~.O I.R 41.') 2R2
Khlie ~5.1 20.4 2(•.4 41.7 27.') 32.0 24.3 22.fI 23.3
TÔng su 100.0 100.0 100.0 1ll0.O 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0S(5 milll 201 34Y 550 120 230 350 III 215 32(,
29
III
1
l,:'1l
11
M~c khac, SV giu tang l\1c hll,ng nhùng nguôi di
chuyén t\1 do, cüng nhu tinh tr~ng khél khan trong di
dan cô t6 chue, trong nhùng nam gàn dây, dl'mg nghiu
vc1i viçc giàm ty lç nguè1i di chuyén tham gia công viçc
nhà nUlle. Nhùng nguôi di dan tl,1 do hi thu hOt hôi
càc doanh nghiçp tu nhfm trong nhùng nam dflU è1
thành phi). Khi cô m(lt Stl công ty tu nhân thành d~t vù
co cho dûng trong thành pha, nhieu ngudi trong sc1 he}
thich thay d()i công vi~c hO~lCmô hO~lt dl)ng kinh dnanh.
Dièu n:lY dUQc thây ro qua sa liçu 0 hàng 9.
Xét vè mi)t that nghiçp, không cô vi~e làm
không thé noi don thuan là nhùng nguè1i di ehuyén
eô ty l~ th~lt nghi~p cao hlln sn vdi nhùng ngutli
không di chuyén. Hon nua, ty lç that nghiçp ô nhung
nam di chuyén hon là nu di chuyén cüng nôi lén ràng
nam di chuyén cô lë da thay d6i nghè nghi~p cùa hl}
nhièu hon là nù ùong nhùng nam dàu è1 thành phô,
hllÏ vi cUQc dièu tra da chi ra ràng nam di chuyén cô
khà nang tim duQc viçc làm ngân h~n hon lù nù tù
khi h9 dén thành phô. Bén c~nh dô, nam di chuyén
thuong hi lôi cuon vào cac doanh nghiçp tu nhfm
trong khi l\1c lUl,ng nu di chuyén li.li Ua thich công
viçc huôn han hO~lc giup viçc è1 dlc gia dinh kha già.
:\0
CHUONCi!ll
DÂN s6 VÀ DI DÂN, .... ".,' '"" ,
CUA THANH PHO HO CHI MINH
1. TiNH HiNH TANG TRUi>NG DÂN SÔ ClJA THÀNH PH6
Theo s6 liçu cùa chi Cl,IC th6ng kê thành phô,
nam 1994 sn dân cùa Thilnh phti Hc) Chi Minh iii
4.694.000 ngulli. S61içu tù nam 19R9 dén 1994 da cho
thay dân so lién t\lC gia tango Theo hàng 10, sc11içu
dûn s6 nam 19R9 dU~le d\1u trên cU()c t()ng dièu tru
dân sn nam 19X9, sa liçu dàn sn nam 1990 vf) 1993
dU~lc d\1u trên 5% dân Sl) dieu tra eh~)TI màu. Và Sl)
liçu nam ] 994 dUQc d\1a vào bàng thong ké day dù
cac thùnh viên h() gia dinh cùa chinh quyèn dia
phuong. Trên th\1c té nhung se)liçu n~IY tù cfle ngu()TI
khàc nhau St= ânh huùng dén viçc so sanh, eung nlw
ành huèlng dén tinh toan toc d() Umg truông hàng
nàm.
Giai do~n 19H9-ltJtJ41à giai do~n co toc d(1 tang
dân st) cao. Ty 1~ tang 1\1 nhiên.là 1.5% (1989-1990)
và 1,6% (1991-1994). Toc de) Uing dàn 50 1\1 nhién
phù hl.lp v<'\i btii cành cùa nèn kinh té bât dau phat
trién và sé xày ra trong mot khOéing thùi gian d:li
trudc khi giàm xUling l'lôi vi phài milt m(lt khoàng
31
thbi gian dé mQi nguè1i nh~n rci IQi ieh eùa ké hO~leh
hoa gia dtnh (giàm ty 1ç sinh). Trong giai dOé;ln này,trong lue toc dé) tang tv nhiên chua giàm xuong, ty 1çtang cc, hqc v,in cao. Sv tang cO h~)c nüy cô thé dUl.1Cgiài thich là do Thành pho Ho Chi Minh dong vai trèl
da chùc nang, t'.10 d(mg Ivc cùa vùng, là môi truôngdàu tu thu~n IQi, co mûc song cao, da t~o h,le hut doivc\i dân cU Ô cac dia phuong khac, là nhùng nguÜidang tha t nghiçp ho~e hi thiên tai, lü h;lt phài dichuyén dén Th~mh phu Ho Chi Minh dé sinh sông.
Ty lç tflng Cl~ h<.,1c cô thé dU~1C tinh hàng cach trù
ty lç tang dân sa chung cho ty lç tang tv nhiên. Theobàng 10, két quà ud~ tinh tang Cll hqc da giàm til4,2% nam 19~9 dén 0,9% vào nam-1994 (Theo tüi
1içu cùa Cl;lC thong kê thành phu).
Do mOt phàn Idn nhùng ngutli di chuyén t\) doho~c di chuyên t~m thbi không kê khai trong cac hé)gia dinh, vi vf}.y ty lç tang dân sa chung và tang cO h<.,1ckhông thé xem là ulk IUl"lng thâp. M(lt so chuyên giacho ding dan so thành pha nam 1994 d~t it nhat là 5triçu nguè1i. Theo con so này, ty 1ç tàng dân so tronggiai dO<.ln 1984-1994 phài là 4,75%. Néu dûng nhuvf).y, ty lç cô hQc d~t trung oinh là 3,15% nam. Hônnùa, trong 'qua trinh phat trién kinh té, IUQng dukhùch dén Thành phu Ho Chi Min'h ngày ml)t tang1ên. Ml)t su chuyên gia cho rtmg : sli dûn cô m~ltthuè1ng xuyên cùa thành pho khoàng 6 triçu ho~c hon
vào nam 1994.
'';: 32
Il. TV LE; TÀNG cO HOC
Theo so liçu thong kê, nam 1994, Thành pho HoChi Minh chiém khoàng 0,6% long quy dat dai, 6,4%dân s6, 18,3% GDP, 29,3% san pham công nghi~p,
27,3% tong sàn phàm han lè, 50,2% doanh sa xuatkhâu sn vdi cà nuck. GDP trên dàu nguè1i d~t 679USD, gâp 3 1àn GDP binh quan cùa cà nUÔc. Thunhf}.p hàng thang cùa nguÜi lao dOng il thành phu dagap 2 làn thu nh~p olnh quan dUQc urk tînh è1 cac diaphuong khac. Lvc hut cùa Thùnh phci Hô Chi Minhda gia tang su ngl1l1i di chuyen dén thành pila.
Bàllg 10: Phal [rilll dâll ,<;6 [!lr); ky 1989-1994
1989 1990 1991 1992 1993 1994
Diln sri (WOO ngudi) 3.942 4.113 4.259 4.42b 4.582 4.694
Ty l~ phill lriên dân sci l>inh5.77 434 3.55 3.92 3.52 2.44
quân(%)
Ty lê d';' li\ng IIJ nhi~n ('4.) 1.53 1,52 I.bl 1,(,1 U8 1.57
Ty 1(' lling cc1 hc;>c (%) 4.24 2.82 1.94 231 1.94 (J.1l7
Ngl/on: Niêll gium tl1C1ng kê lrùlIg 1I0m, C!IC Tlrang kêTP.HCM.
Theo két qua dièu tra màu nàm 1994, trong giaidO~Jn 1990 - 1994, ty lç tà ng co h~lC gap hai làn giaidO~In 1984 - 1989, dé;lt 1,2% so vc\i 0,7%. Ty le; tàng cOhqc thay daï theo tùng giai dOé;ln cûng nhu khac nhaugiùa né)i thành và ngo~i thành. Ty lç t{Jng co h9c dthành rho trong giai dO~Jn 1990 - 1994 dfl cho thfty
33
1,1,,,
1
i1
"
nhùng nguüi di chuyén da t~p trung vào nQi thànhnhièu hl')n là Ô die huyçn ngoé;li thành. Trong tUl~ng
lai, tinh tqmg này sé thay doi do môt dQ dân so è1 nQi
thành qua cao, nhùng nguèli di chuyén sé thay doi
hudng di chuyén dén ciic huy~n ngo~i thành. Tuy nhiên,
mejt trong nhung h~n ché doi vdi nguèli di chuyén dén
cac huy~n ngo~i thành sé là h~ thong cd so h~ tangcon qua yéu kém. Vi vÔy, dé t~o dieu kiçn phân hodân cU hQP 19 0 Thành pho Ho Chi Minh chinh quyenthành pho càn dàu tu Uu tién cho cd sO h~ tango
Bâllg 11 : TY If Jallg cd lu)c 'lu}; kY 1984 - 1994.
TIIOI KY TIIOI KY1984-1989 1990-1994
Tàng ct} hQC (%)
- Tông dièu Ira dân su 1989 0,7 -
- Dièu tra chon m~u 1994 0.(, 1.2
Trong dô :
1. è cac qu~n nOi thành
- T6ng dièu Ira dân s6 1989 0.7 -
- Dièu tra chQn m~u 1994 0.7 1.3
2. Cac huy~n ngo<.li thành
- T6ng dièu Ira dân s6 1989 0.6
, - Dièu Ira chQn mb 1994 0.2 0.1
N gllo" : Dièll fra c/u.m mûu clia Viçll Kill/r ft, 1994
34
Cüng nên luu 9 ràng, sv khac nhau ve Sl) liçu di dângiua 2 nguon so li~u è1 nhung huy~n ngo~i thành co thédu~~c giài thich là do s6 liçu không du~~c chinh xac Ô cacdia hàn thu th~p và do tinh trçmg di chuyén cùa nhieunguôi trong cac h~) gia dinh da du~~c chqn trudc Ô cachuyçn ngo~li thành cüng không dUQc chinh xac. Vi v~y,nhieu ngulli trong s6 nhûng ngu(1i di chuyen ô cac huyçnngoÇli thành dâ hj ho sot nhieu hdn so vdi neji thành.
III. TINHT~G DÀNG KY CÙA NHûNG NGU()I DI CHUYÉNOTHÀNH PH6
Theo két quà thong kê dày dù, cô khoàng800.000 ngul1i sinh s6ng té,li Thành phl) Ho Chi Minhmà không eo hej khau thuèlng tru, trong do co khoàng322.000 nguùi di chuyén dén tù nam 1976 và 478.000nguèli thuQc dçmg không di ehuyén (ho~c dén tùtrudc nam 1976). Tinh tré;lng dàng k9 cùa nhûngnguèli di chuyén dén thành ph6 trong nhùng nàm quacô thé trinh bày trong bàng 12 nhu sau :
S6 Iiçu 0 hàng ]2 cha thay nhûng nguèli dichuyén cô h~) khâ:u thuông tru chiém ty lç cao và côkhuynh hUdng giàm dan trong nhûng nàm gàn dây.Sv d6i mdi kinh té sâu rQng trên cà nudc, nhu giàiph6ng IVe IUQng sàn xuat, t~o dieu kiçn cha dieh vl,1và buôn ban phat trién là d(mg Ivc cho sV phat triénkinh té thi truèlng và khuyén khich khu vve kinh té tunhân phal trién. Nhân to này da t~o dieu kiçn thu~n
35
il1\
1<)i trong viçc khôi ph\lc và phat trién thành phu,
nhung n6 ciing làm vô hi~u hoa chinh sach ngân cam
nhùng nguÜi di dân xuut phat tù Cll ché ti}p trung bal)
câp truck dây.
Bàng 12 : P!zfil1 bd Illnlng Ilgar); c6/khôllg co Izt)
kheiu thtlcJllg tnltlIeo Iliim dln
\97b-19Rll 19RI-19R5 19Rb-1990 Til 1991
Tilng NùTÔng
NùTé\ng Nù
T";ng Nlis6 su s('Î so
Ngll.'1i di 82.')00 42.200 125.80\ 64.')00 178.90\ '12.100 202.\01 104.301
chuy~n MnTP.lICM
T)ilç 50.8 51.5 51.5 51.6
TY lç ngllè1i di
chuyên l'Ô h(l (>7.2 (,7.') (>3.5 (,4.b ·B." 44.0 2(>,(, '.\').8
khàu \hllùng
\rû
TY le: ngllùi dichuy~n khôllg
32.11 32.1 3(>.5 35.4 5b.4 56.0 73..t 50.2
c6 hl) khàu\hllùng lrû
Ngllè'm : Dièlll ru dÛII SC) 1994, C~IC 1I1(111g kê T ItÙlllt plI() Ho
CM Mill"
Nhûng nguèh di chuyén không con 10 lâng nhu
truck dây hoi viçc dang ky h(> khâu tl:1Uè1ng trû cüng
không làm ành hu6ng dén vi~c sinh S(lng cùa hq. Do
do, t)' lç nhûng nguèH di chuyén hQP phap CCl dang ky
co khuynh hudng giàm dàn tÙ 67% trong th(1i ky
36
1976-1980, chi côn khoàng 27% tù nam 1991 trô di.
Con nhùng nguOi di chuyén không dang ky chiém ty
I~ cao trong nhùng nam gan dây xem nhu là nhûng
nguè1i cu trli trai phér.
Dieu này co thé dUQc giài thich nhu sau :
1. Nhùng ngul1i dén thành ph(l trong giai dOé;ln
hi~n nay rat kh6 nh~p h(l khâu thuèlng tru.
2. Thông thuüng càng Ô thành pho lâu nam, sé
c6 nhièu thu~n l~li trong vi~c xin nh;)p h(l
khâu.
3. Phàn )l\n nhùng ngUtlj di chuyén dén thành
ph6 vào thùi ky sau này thuQc d~ng di chuyén
t\l phal. Vi v;)y, m(lt b(l rhOn trong s() h9
không xin nh~p h(l khfiu.
3.1- TiDh tr~Dg clt tru cùa dân Clt
Nhùng nguôi dân cùa Thành pho Ho Chi Minh
dUQc chia thành cac d~ng sau :
J. Nhùng ngudi da c6 h(> khâu thui>ng tru
(HKTT) : là nhùng ngudi c6 dày dù dieu ki~n
theo quyét djnh sn OS/CT-UB ngày 30/3/19S9
cùa Ùy han Nhân dân thành ph6 và dUQc xem
nhu là ht,lp phup.
2. Nhùng nguèli da c6 h(l khfiu t~m tru : là nhùng
nguôi chua co dày dù dièu kiçn theo quyét
dinh s6 OX néu trên, nhung c() chô è và viçc
37
làm on dlnh. H9 dUQc xem nhu d~ng dàng kydài h~n t~m thèli voi thèli gian dàng ky khoàng3 ho~c 6 thâng, sau do sé gia h~n tiép tl,1c.
3. Nhûng nguèli chua co h(l khau thuèlng trunhung da dàng ky voi chînh quyèn dia phuang(phong Công an 0 cac qu~m huy~n). Nhûngng\lÜi này cô thé là da cô dày dù hn~c ch\ladày dù dièu ki~n dé nh~p hO khâu, nh\lng tâtcà dèu dén thành phô Ô tl;lm trong thüi gianngân. Theo quy dinh, hq da khai ban tl;lm truvdi chinh quyèn dia phul1ng.
4. Nhûng nguèli không dàng ky vôi chinh quyèndia phuông : là nhûng nguèli di chuyén hath(,'p phap dén thành phô sinh sông.
Theo so li~u tù hàng 13, tinh tr~ng cùa nhûngnguÜi di chuyén dén Thành ph6 Hô Chi Minh nam
1984 co thé tom tât nhu sau :
1. Trong giai dOl;l11" 1984-1989, nhièu nguÜi dàdi ehuyén dén Thành pho Ho Chi Minh phan Iontrong so h9 là nhûng vién chue và can hl') quàn lydUQc dièu dl')ng tù nai khac dén, nhat là sau khi giàiph6ng thành pho tÙ nàm 1976 trO di. Hon m(lt phanhai nhûng nguèli di ehuyén này da co hO khau thuèlngtru. Tuy nhiên, vân co khoàng 47% di chuyén tVph~t, da không nh~p du"c hO khàu 0 phong quàn lynhap khâu thành phô và d\l(,'c dang ky tl;lm tru dài
3g
nl;ln. Trong tht'i kY này, ty l~ nhùng ng\ldi không dang
ky chiém ty l~ thap (2,5%).
Bdllg 13 : Plzân b6 nlulng llgaài plzông vOn Iheu
Ilnl1 Ir(mg di1ng kY lu) khâ'u t/nlàng Iru và Ilnh
Ir(mg di clzuyill
TiNH TINH TRANG DI CHuyËNTRAN(j
DÂNG KY Không di cbuyên 1fJ84-1 fJ8fJ Sau 1989
Hl) KHÀUTHlfc)NCi
TRÜ T.s6 Nam Nil T.sCÎ Nam Nil T.sCÎ Nam Nil
1. Da côb" khÀu 8U 81.5 81.4 511.6 41.9 57.0 22.2 19.2 24.1Ihuèlng lru
2. T,)m lrù 16.2 15.5 16.8 47.0 5<,j 40.1 62.6 70.0 58.0
3. CÔ dilngky cbinh
1.7 3.0 O.b 1.7 1.3 1.9 14.9 Ill.1l 17.9qlly~n diapbullng
4. Khôngdilng ky
0.7 1.3 0.8 0.7 1.0 0.3 0.8chinb quyèndia phU"ng
T6ng sl1 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
56 mâu 2% 135 161 362 155 207 342 130 212
N gllOl/ : Dièu tra C"çJII mâu. Viç" Ki"" tf 1994
39
\ '
11
i1
1i1
ii·
2. Tù nam 1989, chinh sâch d6i môi kinh té dat<;\o co hQi cha nhièu nguè'li di chuyén dén Thành phaHo Chi Minh. Trong so hQ, da co khoàng 22% co hé)khau thUt1ng tru (thap hl1n giai do<;\n trUde). Con sanhùng ngubi di chuyén chi dang ky t~m tru co chieuhudng tang lên. Hl1n 2/3 nhùng ngut1i di ehuyén dénthành pho trong yang 5 nam tr(11~i dây thué)c d~ng
không h<,1p phap, nhung hl) da eô ch6 Ô và eông viçelàm on dlnh, dâ dang ky t~m tru dài h~n. Bên c~nh
dô, eô khoàng 15% nhùng ngut1i di ehuyén tù nam1989 dén nay da không dang ky t~m tru.
3. Dai vôi d<;\ng không di ehuyén, phàn lôn trongso hQ da co hé) khâu thubng tru. Co khoàng 16% dâdang ky t<;\m tru dài h<;\n. Nhùng ngut1i không dichuyén cüng co khoàng 2,5% không dang ky vôi
ehinh quyèn.
Theo quy dinh cùa ehinh quyèn thành pha,nhùng ngubi dang sinh song t~i Thành pho Ho ChiMinh du{)e phép di chuyén tù qui)n này dén qui)nkhac, song vôi cha"m~ ho~c anh chi em mà không dInphài di ehuyén hO khau. VI vij.y, khi CUl)C dièu tra.dUQC tién hành, dâ rc1i vào m(>t so trubng hQP này doivdi nhùng ngubi thué)c d~Ing không di chuyén và
không cô h(l khau thUt1ng tru.
Nhjn chung, quyét dinh (HHCT-UB, ngày30/3/1989, df, quy dlnh doi vôi nhùng nguoi co chô (1và viçc làm (in dinh, dUl.1c phép dang ky t<;\m tru dài
40
h~n sinh song t~i Thành pho Ho Chi Minh. C6 hai lydo da ti,\O dièu kiçn cho viçc gia tang viçc ti;lm tru dàih~n.
- Tlulnltéft : Quyét dinh sô 60/CP và 61/CP,ngày 5-7-1994, cùa Chinh phù da quy dinh nhùngngudi không cCl hQ khàu thuong tru vAn du~c phépmua nhà (1 Thành pho Ho Chi Minh. Bên c~nh dô,phan Jdn nhùng nguôi di chuyén làn thii haï dénthành pha deu cô nguoi thân ho~c bà con, do do dédàng cô dù dièu kiçn cu tru hon.
- Thû hai : Nhd cô nhièu ehuong trlnh dàu tu,Iiên doanh vdi nuc1c ngoài m(1 ra 0 thành pha, cacthành phan kinh té trong nude mô r(mg phat trién,d~c biçt là khu v\1c kinh té tu nhân dâ t~'o ra rat nhieuviçc làm cha laD d(>ng thành pho.
Bang 14 : s6 ngûiJi di chuyln dÛr)c câp hi) khdutnmg billh hàng nilm
THÔIKY s6 NGl1Ù' CÔ Hl) KHÀU
1984-1989 18.700
1990-1994 22.434
Ngui)ll: Sd CÔllg ail Thù,," pIle! Hi) Chi Mi"h
Viçc th\lc hiçn quyét dinh trên da té;lo ra nhùng. luong nh~p cu tù dic tinh trên ph~m vi cà nuôc vàoThành phô Ho Chi Minh. Nhùng nguüi di ehuyén vàothành pho và co duc)c hQ khau thubng tru dUQc xem
41
là cu dân hOp phâp cùa thành pho. NhOng nguoi dichuyén dén thành pho và da dang ky t~m tru dài h~nvAn dUt.1c xép là cu dân bih ht.1p phâp. Nhung so ngui1inày vàn tham gia vào cac ho~t dong kinh té và khônglàm mat tr~t tv, an ninh trong xa hQi. Theo y kién cùachung t6i, nhOng quy dlnh d6i voi ngui1i di chuyenvào thành ph6 nhu da dè c~p l1 trên sê dàn dén khôkhan trong viçc quàn Iy dan so cùa thành pho.
Nhûng ngui1i di chuyén vào thành pho du<)cnh~p h(l khâu thui1ng tru trong thi1i ky 1984-1989 côkhuynh hudng tang lên trong giai do~n sau. Dièu nàyCll thé dUt.1c giài thich là do vào nam 1975, nhièu h(lgia dinh Cl Thành pho Ho Chi Minh dâ du<)c dua léncac vùng kinh té mdi ho~c hoi hU<.1ng vè quê cÜ. Dochù trunng này kh6ng thành công, hnn 70% nhûngh(l này quay trÔ lé;li thành phl) và da không dUl'C nh~p
hO khàu trCl I~li. HQ dâ lan chiém m(Jt so dat công,sinh song trong cac khu 6 chuQt, di nh~t nie kiémsong ho~c buôn ban linh tinh. Tuy nhiên, tù nam1989, nhO quyét dinh s6 OB/CT-UB, con s6 nhûngnguoi di chuyén dén thành pho du<)c nh~p hi) khàu
gia tango
So liçu bàng 15 cho ta thay trong su()t thoi ky1984 - 1989, nguôi di chuyén du<)c nh(lp hQ khâu vàothành ph6, xuat cu tù châu thl~ sông Hong, vùng
.Dông Nam BQ và dong hàng sông Cùu Long dâchiém ty lç cao. C6 sv khâc biçt vè con so giOa nam
42
và nO di chuyen. Ty Iç phan tram vè so nO di chuyéncao hnn vè s6 nam. di chuyén. Ty lç này c) dong hàngsông Cùu Long là 39,8% và 29,2%. Riéngvùng duyénhài mièn Trung là Il % và 6,2%.
3.2 Tinh tr,ng Cd tru then n(Ji xuât cd cu6i cùog cùangdoi di chuyln.
Bàng 15. Nhûllg IlgaiJi phàllg véfll CÔ hO klu1uJIILlOllg Jrr.lllzeo m'lm dêll và Il{Ji xurù CLl.
NGlIc11 DI CJlLJY~N
NOl xlJkr nI 19114-1989 Sau 1989
Nam Nil T.Hi Nam Nil T.l'l'Ï
J. J)ông l,Ang sông29.2 3<1.8 36.0 16.0 5V} 40.8
Cùu Long
2. DÔng bAng sÔng26.2 20.3 1(,.9 2K,O 13.7 18.4HÔng
3. DÔng Nam BI> 20.0 13.1. 15.K 12.0 9.K 10.5
4. Duyèn h,ii miên1,,2 11.0 9.3 12.0 17.7 15.8
Trunlt
S. Khu lV 4.3 7.b 6.6 12.<) 3.9 b.6
6. Tily Nguyên 0.0 0.0 0.0 4.0 0.0 1.3
7. MNTD Bile Br.> 4,3 2.5 3.3 4.0 2.0 2.6
8. NI/de ngoài 7,7 2.5 4.4 12.0 0.0 3!J
<1. Không xâe dinh 1,5 -1.7 1.6 0.0 Il.'' O.f)
TÔngsll 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
SIS mAu (,5 IIK liB 25 51 7(,
Ngulill: Di~lt lra ch{}/l /711111, Viçn Kinh lt 1994
43
Tù 1989, ty I~ nguOi nam di chuyén dUQc nhôpht) khàu vào thành phu, xulh phât t\1 dùng bàng sôngHong, Khu IV cü, duyên hài mien Trung và TâyNguyên da gia tango Tuy nhiên, ty lç nam di chuyénxuat phât tù vùng Dông Nam BQ và dong bàng sôngCùu Long lé:li co xu huông giàm di. Su liçu dièu tracüng cho thay ty lç nu di chuyén xuat phât tù dong
bàng sông Cùu Long da tang lên dQt ngQt dén 52,9%
trong 5 nam qua. Dieu này c6 liên quan dén viçc dâco mt)t hl) ph~n ph\) nO di chuyén dén Thành ph6 Hl)Chi Minh không vi m\)c dich kinh té, d~c hi~t là Iy dove gia dinh co chieu huông tang lên. Trong lue do,nhOng nguoi nam di chuyén thuong xuat phât tù
nhûng vùng khô khan nhu Khu IV và duyên hài mien
Trung, dâ di chuyén dén Thành phéS Ho Chi Minh vi
Iy do kinh té, da gia tang trong 5 nam qua. Tuy nhiên,mOt câch t6ng quât, dieu này da noi lên ràng nhûngnguoi di chuyén vào thành ph6 theo ké ho~ch dieudt)ng dâ dut,\C thay thé bôi nhûng l\1c IUl,ng di chuyén
tl) do.
Su liçu cüng cho thay trong 10 nam qua, con s6nhung nguoi di chuyén bat hop phâp, xuat phât tùKhu IV, duyên hài mien Trung là nhûng vùng khokhan nhat cùa dat nuôc, dén thành phéS vi Iy do kinhté. M~ t khâc, nhûng ngul\i di chuyén bat h(,\p phâp,
xuat phât tù dong bàng sông Cùu Long và vùng DôngNam Bl) da chiém ty lç cao nhat. Co thé giài thich là
44.. --~
do khoàng câch ngân hl1n trong viçc di chuyén nênnhOng vùng này dâ chiém ty lç cao nhat nhOng nguoidi chuyén dén thành phu so vdi cac vùng khac trêncà nurlc.
Bâllg 16. NIzLlllg Ilgui;; d; cllllyêil c6 dèillg ky IQInfrll Illeo m'im dÉIl vû lU}; :nUrl cU
N(jUÙIDI CHUY(:N
Ndl Xl/AT Clf l 'J84 -1 'JS'J SllU l'JWJ
Nam Ni. T.Mi Nrlln Nù T.slÎ
1. Dong llilng l>l'lng Ctlu35.(. 48.2 ·H ..'I 33.0 oB.'J 3'J.3I.ong
2. Di:>ng 1111 ng slÏng Iiong 20.7 S.ol 14.7 lol.3 \(>.3 15A
3. Duy~n h:ii mi~n Trung lol.9 21J.5 17.1> l'J.~ liA IS.1I
ol. Dl'ng Nam Hl) IVJ 14.5 13.5 '15A 15.5 15.4
5. Khu IV h.') Ul 5.'J 15A 5.7 'J.1l
(J. T,IV Nguvên 3.5 1.2 2.4 ~ , 3.3 2.R~,~
7. MNTD Hiir Hl~ 2.3 1.2 I.S Il.1I . 3.3 1.9
S. N lJlÎc nJ:oùi 3.S 1.2 2.-t li. li lI.S O,S
Tr.nl: sr; 11Il1,lI 1IIO,O IOIl.1I IllO.1I 11Il1,lI 11I11.1I
Sei màu R7 R3 170 'J 1 123 214
Nguv",' Dièll tra c/l(J11 II/ÛU, Vif" Ki,," té! 1994
3.3. Tinh tT~ng cd tru và vi~c làm cùa nhling ngdtJidi chuyên
Quan S{lt tinh tr~ng vi~c 1~lm trong m6i quan hçvdi tinh tré.lng dang ky cu tru, cô thé thây nhu sau :
45
"'1"l'
Bàng 17 : Nhùng ngLliJi di chuyin theo hl) killiu
tlulèmg tru và ngh~ nghiêp c1dnh
NGlJÔI DI CH1JY~N
NGlIl:. NGI1I€'P 1984-1989 Sau 1989
Nam Nil T.s6 Nam Nil T.s6
1. Nông nghi~p 6.3 2,7 3.3 6.3 8.7 _7.7
2. Công nghiCp và xây 23.5 13.7 17.5 12.5 21.7 17.4
dl$nlt
3. V~n lài và IMng lin 8.5 0.0 3.3 12.5 0.0 5.1
bl/u dien
4. loI/an\!. m~i djch V\l 15,0 34,3 26,6 0,0 30,5 Ill.O
5. Nhà hàn\!., khâch s"n 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0 0,0
6. Djch V\l6,4 16.4 12,6 6.3 8.8 7.7
7. Nghè chuyên môn và 2I.3 20,6 21.0 25.0 21,7 23.0
clic nehè khac cO liên Quan
8. Quàn Iy nha n\.ldc, 8,5 2.7 5.0 6.3 0,0 2.6
lh\.l kY
9. GiÛD viec I!.ia dinh 0,0 5,5 3,3 18.8 8.6 12,8
10. Khiic 10,5 6.8 7.4 12.3 0.0 5.7
TÔnltsl) 100,0 100.0 100,0 100,0 100,0 100.0
S6 mâu 47 73 120 16 23 39
NglllîlJ: Dièll Ira mdll, ViçlJ Kinl1 It, 1994
1. Phàn Mn nam di chuyén dl1<,\c nh~p khâu vàothành ph6 trong giai do~n 1984~1989 dâ cô viçc làmchuyên nghiçp nh\1 xây d\mg, giao thông. Trong luedô, mot hé) phôn ldn nù di chuyén tham gia vào côngviçc buôn ban hàng hoa, th\fc phâm, do uong, tl;lp
hoa và cac lo~i dlCh V\l gia d\lng..(
,.1
2. NhOng ngl1bi di chuyén èfl1Qc nh~p ho khtludén thành phô sau nâm 1989, giup viçc trong nhùnggia dinh và cac lo~i dich VI,1 ca nhân da gia tâng doivdi cà nam và nû di chuyén.
Bàng 18 : Nhùng ngLliJi di chuyin chia theo di1ngkY t(lm tru và ngh~ nghi~p c/t[nh
NGIJôlDI CHlJYËN
NGHi:. NGHII';P 1984-1989 Sau 1989
Nam Nil T.so Nam Nil T.so
1. NÔng nghiCp 2,8 2.0 2,3 3.2 - 1.5
2. Công nghiCp và xây39.4 32.7 33.0 45.5 31.4 37.S
dl$ng
3. V~n lài và lhông lin8.5 - 4.6 (,.5 1.4 3.8
b\.lu diCn
4. Th\.lang m:,li djch V\I 19.8 47.0 35.5 12.8 25.7 19.7
5. Nhà hang. khach s;~n 2.8 1.5 3.2 lA 2.3
6. D,ch VI! 8.4 8.2 8.3 I·U 8.6 11.4
7. Nghè chuy~n môn và5.6 2,0 3.8 4.8 8.6 6,8
cac nghè khac cü liên quan
8. Quàn Iy nhà nI/ok4.1 - 2.0 - 2.<1 1.5
Ihl/ ky
9. Oiup viCc gia dinh 2.8 4,1 3.0 1.6 14.1 9.8
10. Khâc 5.S 4.0 ',.0 8.1 2.9 5.3
T6nes6 100.0 100,0 100.0 100.0 100.0 100.0
S6 ml\u 71 62 133 (i2 70 132
Ngu(jll: Diell/ra I1Idll. Viçll Killh It. 1994
Ke tù nam 1989, da cô nhièu ngudi di chuyendén Thành ph6 Ho Chi Minh mà không dang kY.
47
Theo Sl') liçu dieu tra, nhung nglldi di chuyén dénthành pho không dang ky chiérn ty lç khoàng 33,3%trong ngành xây d\lng, 16,7% trong nông nghiçp và16,7% trong cac dich Vl) gia dinh trong tong 50 nhungngll l1 i di chuyén dén, và hl1n 12% phl) nu di chuyénkhông dang ky dén thành pho dé giup viçc trong cac
h<) gia dinh.
48
CHllONGW
LICH sir DI CHuvtN
1. NOl XUAT cl!
Tit bàng so liçu 19 co thé thay rô là nhung luongdi chuyén dén thành phéS trong suot 10 nam qua xu~h
phat tit vùng nông thon chiém llU thé. Dieu này phànành trong th\lc té là phan Idn dân so cùa cà nlll\c vàncon song 0 vùng nông thôn, ndi mà lao dOng nôngnghiçp dll thùa, co hOi tim viçc làm il. Viçc du thùalao dOng dang gia tang vi co slJ cài tién trong sàn xuatnông nghiçp cûng nhu két quà co khi hoa nôngnghiçp Cl nhieu ndi.
Khi xét riêng nam, nu trong tùng gini do~n dichuyén dén thành pho, da cô nhieu nu di chuyén déntù vùng nông thon trong 5 nam qua (sau 1989) 50 vdigiai dOé}.n trlllk (1984-1989). Ty lç nu di chuyén titvùng nông thôn tang tù 60,4% dén 63,2%, 50 sanhtrong 2 giai dOé;ln. NgU<,1c lé}.i, cô il nam di chuyén dénthành ph6 tù vùng nông thôn ké tù nam 1989. Ty lçnam di chuyén tit vùng m"mg thôn giàm tù 60% Ô giaido~n truck dén 55,4% Ô giai do~n sau. Dieu này chira ràng viçc tang cuông cO khi hoa trong sàn xuatDong nghiçp da giài ph6ng chù yéu IlJc IUQng lao
~
49
dong nù tù công viçc dong ang. Nhièu nguilj namphài barn tfl,J Ô nông thôn bôi Vl h9 thuùng là l\1cluc)ng lao dOng chinh trong gia dinh và mijt khac conlà ngulli thùa hUllng dat dai cùa cha rnt; dé I<)i. Nhièunam giôi cüng thich kiém công viçc trong ngành côngnghit;p khac hnn là vit;c làm trong nông nghit;p, nhudich Vl,l sàn xuat nông nghiçp, buôn ban th\1c pham,V.V., và eô chièu hudng tang lên, rn~c dù vàn cônchêm trong qua trinh phat trién nông thôn.
Bàllg 19: Nlulllg ngL/(Ji di cJzuyill tlzeo IlrJi ri cu6icLmg và tlu)i giall déil
THe>l GlAN D~N
NO!OCU61CÙNG 1984-1989 Sau 1989
Nam Nft T.so Nam Nft T.su
Thành Ihi 40,0 39,1 39,5 44,6 36,8 39,8
NOng IhOn 60,0 60,9 60,5 55,4 63,2 60,2
T6ng s6 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
S6 mâu 155 20? 362 130 212 342
NgulJn: Di~u tra ch(Jn mâll clio Viçn Kinh té', 1994
Il. TiNH T~NG HÔN NHÂN CÛA NHÙNG NGlfô' DICHUYfN vAo THOl DIÉM DÉN THÀNH PHO
56% so nguôi di chuyén dén trong 10 nam quavân càn dé)c thân vào thili diém dén thành pho. Ngày
50
nay, m(ic dù nhièu nguili co khuynh hudng I~p giadlnh tré hl1n so vdi 5 nam h()~c sn vdi nam truôe dô,ty lç này vàn con cao hon è1 nhom di chuyén so vdinham không di chuyèn (56% so vdi 52%). Ty lç namdOc thân cao hon thay ra so vdi nCt khi di chuyén dénthành phu. Dièu này là do phl,l nu Ô nông thôn thuèlnglêp gia dinh sdm hon so vdi nam gidi. Ngoài ra co nhièuphl,l nù da l~p gia dinh teudc khi di chuyèn, nay dénthành pho dé xum hc:>p vdi vc) chong ho~c con caio
Tuy nhiên, co thé n6i ràng nhùng nguôi d~)c
thân cô chièu hudng chiém Uu thé trong sa nhùngngul1i di chuyén trong nhùng nam gày dây khi di dânco tô chuc dâ dUQc hoàn toàn thay thé bè1i di dân t\1do. Dièu này co thé thay ô biéu 20.
BMu 20: Nltùllg ngLlài di c!luyin tLl13 tu6i trô /êllchia theo tilll1 trqllg IzÔIl Ilhâll và tlzlJi gian dêll
THOl CilAN DfNTiNII TRANCi
CilA DiNII 1984-1989 Sau 19119
Nam Nil T.stS Nam Nil T.li6D(lc Ihiln (,0.2 42.2 51,1 (,8,0 53.8 5(,.3Cô vQ cô chÔng 36.8 49,0 42.'1 30.5 3'1.5 3<1,5Goa lUi 5.7 3.3 0.0 3,3 1.7I.y di/ly (h!!n 2.3 3.1 2.7 1,(. 3.3 2.5TI\1!llSl~ 100.0 100.0 100.0 100.0 100,0 100.05tS mAu 133 192 325 12~ 210 338
N gu?i" : Di?u tra cI/lJI" mâll clio Viçn KiJlh té', 1994
51
III. TRiNH IX) H<)C VAN CÙA NHÛNG NGl1ÜI DI CHUY~NVÀO THOl mfM DI CHUYÉN
Theo két quà dieu tra, ml')i nguÜi di dân da eô
trung binh 8,3 nam Ô giâo d\,lc phô thông truck khi di
chuyén dén thành pha, cao hlln so vôi con s6 trung
binh cùa nhung nguoi dân nông thôn cüng nhu cànudc. Dieu này chung minh ràng nhung ngUl1i dichuyén là nhOng ngubi thué)c nhorn co trinh dé) hQcvan phô thông cao nhat il cà nông thôn và thành thi·Trong so do, gi6ng nhu nhieu noi trên cà nuck, nam
giôi thUilng cô nhieu nam dén tnil1ng hon so vdi phl,l
nO.
Tuy nhiên, trên thVc té, phàn lÔn nhung nguili
di chuyén chua co trlnh d(l chuyên môn. Co thé thây
ràng ty lç nhung ngul1i di chuyén cô trinh dO chuyênmôn nghiçp Vl,l co chieu hudng giàrn di trong nhOng
nam gàn dây.
IV. TlNH TR~NG HO~TIX')NGCÙA NHüNG NGl10l DI CHUYfN
TRlJ()C KHI otN THÀNH PH<l
Theo sV khai ban cùa nhOng ngubi duc)c phong
van, cô khoàng 64% ngui1i di chuyén da cô viçc làm
truck khi hQ chuyén dén Thành pho Ho Chi Minh
trong 10 nam qua. Mot hO ph~n kha Idn ho~t dOngtrong Iinh vvc nông nghiçp ho~c làrn công cho giadinh. Khoàng 1/3 làm cO quan Nhà nudc, ho~c cac to
chue khac.
52'111\
Cô mQt Sl1 it nguôi di ehuyén dén thành phli dalàm viçc trong cac xi nghiçp tu nhan, lâu dài ho:jc t~mthôi trude khi ra di. Bl1i vi khu vvc ho~t dOng tu nhânil nông thôn van chua phât trién m~nh, Vc1i it chÔ làmviçc, nhung trà lUllng cao hl1n so v<.\i cac khu vl}c khac.Vi vf)y chi co it ngubi <1 khu VI}C này muon rôi bo công
viçc. Cô mOt diém chung là nhong nguôi di chuyén nhat
là tù nông thôn, dâ khai ràng hQ không cC> viçc làrn.
Co khoàng 7% nhOng ngubi di chuyen trong dé)tU(li ho~t dOng khai là h9 không co viçe làm trulk khidi chuyén dén thành pho. Ty lç nhong ngubi làm viçct~lln thl\i ho~c huông lUllng d'mg nh~t cüng chiém ty
lç tuong tV.
Co mOt hO ph~n kh" Idn, nhat là nhOng ngul\i dénsau nam 1989 <1 d(l tuni con tre, tre em di cùng cha mt;
hO~lC anh chi. Hq van côn di hqc trude khi di chuyén.
Sv gia tang nhieu nguôi di chuyén tù nông thôndén phàn ành nit rü SI} thay deii tinh tr~ng ho~t dl)ngkinh té cüa nhûng ngudi di dân trong JO nam qua. Cônhièu ngul1i da tham gia trong công viçc gia dinh nhulàm an ca thé ho~c làm công cho gia dinh không hUÔngluong, nhieu nhât là ph\,l nu, và vào giai dO~tn sau nam1989.
V. s6 LÀN DI CHUYÉN
CUQC dieu tra dâ ghi nh~n ve làn di chuyén dàutiên và eu(~i eùng cùa nhung ngul\i di chuyén. S6 liçu
53
cho thay so làn di chuyén trung binh Jà 1,5 làn doivôi nam gioi và 1,4 Jan so vôi nu gidi. Trong 10 namqua, 92% nhung nguoi di chuyén da di chuyén tÙ 1-2lan. Trang s6 It)c IU~ng nam 73,4% dâ di chuyén 1lan và 25,6% di chuyén 2 làn. Doi vôi n~, con so nàylà 65,2% và 19% tUClng ung. Nhung nguoi di chuyénda di chuyén 3 làn chiém khoàng 6,3% doi vôi namvà 3,5% d6i vôi nu. S6 nguoi di chuyén hon 4 Iàn thirat il.
Bàllg 21 : N/1l11lg llgLliJi di clzuyil1 Iheo s61~1l dichuyill
56 LÀN DI ClIlJyfN T6NG 56 NAM Nlf
1 69,9 73,4 65,2
2 21,8 25,6 19,0
3 4,6 6,3 3,5
4 3,0 2,4 3,5
5 0,1 - 0,2
6 0,5 0,6 . 0,4
T6ng 56 ]00,0 100,0 100,0
86 làn trung binh 1,4 1,5 1,4
N gu(j" : Dièu tra c1J(J11 mcfu clia ViêlJ Ki,,1J té, 1994
VI. LY DO DI CHuvfN
So liçu il bàng 22 cho thay trong khi phàn lônnû di chuyén dén Thành pho Ho Chi Minh vôi nhûng
54
Iy do phi kinh té thi phan JÔn nam di chuyén vi dQngIt)c kinh té. C6 khaàng 44,6% ph\! nu di chuyén dénthành pho dé xum h9P v~l chang ho~c con câi da dénthành phu trudc do, ho~c dén Ô vdi chang sau khicuoi. Cling nên luu y ding nhung ph\! nu ngoài thànhpho, 5au dam cuôi voi ngubi Ô thành phO, 5é dUQcphép nhilp hO khau thuong tru và trô thành công dânh~lp phâp cùa thành pho. Vi v~y, l~p gia dinh vôinguili thành phÔ, cho dù truck ho~c 5au khi di chuyén,vàn là 1:9 do tot nhat dé nhièu ph\l nu dU~lc nh~p khauvào thành phÔ.
Bâllg 22 : NIlL7llg lIgaài di c!luyêi, l!leo gicJi Ifuhvà ly do di clzuyill
LY DO DI CIIlJyfN NAM Nlf T6NG 56
Phi kinh té 44.2 64,4 56,3
Doàn t~ ~ia dinh 24,6 44,6 36,5
Hôn nhân 3,5 9,3 7,0
Giao d\lc 15,8 10,5 12,6
Dân t(lc, tôn giao 0,4 0,0 o.]Kinh té 53,4 31,8 40,0
Dièu kiOn s61\l! 10,2 7,2 8,4
ViOc làm và thu nhl)p 43,5 23,7 31 7
Khac 2,1 4,8 3,7
T6n~ s6 100,0 100,0 100,0
86 mliu 285 4]9 704
N gllO/l : Dièu tra c/u;J11 mtÎu cûa Viç" KilJlJ tt, 1994
55
Xét tù khia qmh kinh té, c6 43,5% nam dichuyén dén thành pho vi viçc làm và thu nh;}p. Tuynhién, con so này co thé vân con thap so vdi thvc tébôi vi phan Idn nhOng nguài di chuyén theo thài V\l
và không thành công trong viçc kiém viçc làm co lëda rài khôi thành pho ngay sau d6, ho~c không roivào nhOng ca thé dièu tra làn này.
Tù bàng 23, nhOng nguài di chuyén vi m\lCdich kinh té chiém ty lç cao nhat Ô vùng xuat phatÔ cac tinh mièn Trung (Khu IV, duyén hài miènTrung và Tây Nguyên) là nCli kh6 khan nhat so voi
cà nudc, trong khi nhùng nguài di chuyén vi Iy dodoàn t\l gia dinh chiém ty lç cao Ô cac tinh DôngNam BQ và dong bàng sông Cùu Long, vdi cV Iy dichuyén gan hon. Ty lç di chuyén vi Iy do gia dinhchiém ty lç cao ô nhùng nguài xuat phat tù dong
bàng sông Hong. Nhièu nguài dén voi gia dinh,nguài thân da dUt.1C dièu dén công tac thành phovào sau nam 1975. Cüng nên n6i thêm là viçc dichuyén vi m\lC dich viçc làm và thu nh;}p chiém tylç cao Ô vùng Khu IV là do thiên tai và mat mùathuàng xuyén xày ra.
Phân tich tinh hinh nhùng nguài di chuyén quacac giai do~n di chuyén dén thành pho phat hiçn c6sV thay dôi quan trt.mg trong dQng co di chuyén.
56
Bàllg 23 : Nlulllg IlgLliJi p1rimg vâ'll l1reo I-y do diC:1ruyêlz và Iloi ci c:u6i C:ùllg
NOl Ù CIJÔI n'mG
LV DO Vùng DÔng Duytn DÔngDI nûi bling Khu hài Tây Dông bàng NI/de Không Ti\ngCllllVËN BAc sông IV mièn Nguyen Nam sÔng ngoài xiie sÔ
BI} Cùu dinhhl) H~ng Trung Long
Phi kinh57.1 53.1l 46.9 49.2 38.5 bCl.CI I,CI,5 75.1 5C1.CI 5b.2
l~
Doiln'tl,l50,0 4b,3 2C1,4 31.3 23.1 33,3 37,8 5C1,CI 25.CI 3/d
gia dinh
Hôn nhân 0.0 2.5 12.2 3.6 7.7 8,6 8.6 12.5 25.0 7.0
Hoc t~p 7.1 5.0 14.3 14,3 7.7 11l.1 14.1 Il.3 CI,CI 12.b
Dân tl)e.CI,O CI. CI CI ,CI O.CI O.CI O.CI O.CI Id lUI CI,ltôn giâo
Kinh té' 35.7 42.9 51.0 44.b 53.9 33.1 3iU 25.0 25.0 40,1
Dil'u0.0 7.4 2.0 9,8 30,8 Il.4 8.2 0,0 0.0 8.4kic;n sÔng
. ViCe làm. và thu 35.7 35.5 49.0 34.8 23.1 li!! 30.0 25.0 25.0 31.7;.. nh~p
i
Khlie 7.1 3,3 2,0 6.3 7,7 b.7 I..'i 0.0 25.0 3.7
TÔng :;6 100.CI IOCl,O 1ClCI.O IOCI.O 1ClCI.CI 10O,CI IOCI.O 100.CI 100.0 100.0
Sl~ mAu 14 121 49 112 13 105 270 16 4 704
Ngu?m: Di'?u Ira cllf;m mâu clio Viç" Ki"" lé'. 1994
Trong so nhOng nguôi nù di chuyén, phàn IdnnhOng nguài ph\l nO dén thành pho vào giai do~n
57
1,984-1989 không phài do m\lc tiêu kinh té. Cô
khoàng 56% di chuyén VI Iy do gia dinh và gàn 25%
là do d(mg Cl1 kinh té.
Ty lç phl;l nO di chuyen vi Iy do viçc làm và thu
nh~p da tang lên dâng ke trong giai do~n ké tiép, tù
24,6% tang Jên dén 36,7% và ty Je: di chuyén vi Iy do
không kinh té da giàm tù 72% xuong côn 57% trong
2 giai do~n so sanh.
Bâllg 24 : Nlull1g IIgLldi phdllg vfill c!zia l!zeo l!zdi
giall d61 và l'y do di chuylll
l'HÔ! <JIAN D(~N
LY 00 01 CIIUV(N Nam Nil
19H4-1 989 Sau 19H9 19R4-1 989 Sau 1989
rhi kinh lé 44,6 43.9 71.9 57,2
Oo;\n IV gia dinh 2'J.7 18.5 .%.0 33.5
Hôn nhAn 3.9 3.1 11.1 7.6
Ghio Ill,l!: 10.3 22.3 4.S 16.0
I):ln Il)c. Iiln giao 0.7 0.0 0.0 0.0
Kinh I~ 54.1 53.1 24.6 36.7
Di~u kien sÔng Il.b 8.5 (,.3 R,O
Viec làm và Ihu nhljp 42.5 44.6 IS.3 28.7
Khéc 1.3 3.0 3.5 6.1
TOng 56 100.0 100.0 100.0 100.0
SiS mliu 155 130 207 212
Nglll>ll: Di?1I tra c:J,(m mûll Clia ViC" K;"II té, 1994
5X
Ty le: nam di chuyén vi cac d(Jng cl1 khac nhauhau nhl1 không thay doi trong 2 giai d()~n so sânh. Tylç di chuyén vi ml;lc dich viçc làm và thu nh;}p chi
tang lên khoàng 2% trong nhOng nam qua. Ngàycàng cô it nam di chuyén vi 1y do gia dinh, nhl1ng viml;lc dich hÇlc hành, nâng cao trinh de) chuyên môn
nghiçp Vl;l 1~i tang lên. S~l thay d6i này cüng thay rohan il nO di chuyen. Ty I~ nO di chuyen vi ml;lC dichh~)c t<)p nâng cao trinh d~) da tang lên gàn 4 lan trong5 nam qua, so vdi giai dO~ln tnrdc do.
VII. THÔNG TIN TRVÔC KHI DI CHUYÉN
Being 25 : Nlllll1g IlgLlài di chuyé'1l chia l!zeoc6/klzôllg c6 IhôlIg lill trll(Je khi di c!zuyé;1
cc'> l'HÔNG TIN KHllN<i cù THÜN<j TIN
Nam Nil Tlhi N.lh(ln Nam Nil T.lhj N.lhOn
1. V~ viCe67.75 49.35 58.75 56.36 32.25 50.65 41.25 43.174
làm
2. V~ di~u69.53 59.09 67.33 (,1.21 30,47 40.91 32.(,7 38.79
Iden sÔng
Nglll>,,: Di~lllra c:J,(m mtfll clia Vif" Killh lé, 1994
Trl1dc khi quyét dinh di chuyén dén Thành phaHo Chi Minh, han me)t nùa sa ngl1di di chuyen da conhOng thông tin vè cl1 h()i tim viçc làm và 63,5% côthông tin ve dieu ki~n song il dây. KhOéing 58,8%ngl1l~i di chuyén dén tù thành thi và 56,4% ngl1l~i di
59
chuyén dén tù nl'lng t.hôn dU(.lC hiét trudc nhOng tintuc ve khà nang tim viçc. Thêm vào do, 67,3% nguèlidi chuyén dén tù thành thi và 61,2% tù nông thôndén hiét truck nhOng tin tUc ve dieu kiçn song. Nhuthé cô thé két Im)n ràng hau hét nguili di chuyén dèuco nhOng thông tin ve Thành l'ho Ho Chi Minh truckkhi guyét djnh di chuyén.
VIII. DI OÂN TIÉP THEO
8.1. s6 ngllili cùng di
Bâl/g 26: Sri Ilgadi Irwlg hill/z cii.llg di l'à di l/zeo.HILI 1/lull//{ Ilguài di chuYê;' c/Zia theo gùJi Ifl//z l'elluJi XUrlt cu
NAM NÜ T.T111 N.TII(lN
1. Ngllbi cùng di 1,33 1,41 1,29 . 1,43
2. Ngllbi di then sau 0,4g 0,33 O,.:U~ 0,40
Sti nguili trung binh cùng di chuyén then nhOngnguèli dUQc phong van dén Thành l'ho Ho Chi Minhlà 1,38 nam và 1,42 nO cùng di. Sil nO cùng di chuyéntÙ nông thôn dén cô so nguèli cùng di cao hC1n nhOngngulli tù thành thi dén. Cl) thé cô 1,43 nguilÏ cùng divdi nhOng ngubi dén thành l'ho tù khu vlJc nông thôn
và 1,29 ngui'i cùng di vdi nhOng nguôi dén tù khu vlJcthành tht. NhOng nguèli di chuyén dén thành l'hotrong nhOng nam 1984-1989 c6 1,54 ngulli cùng di,
60
t.uc là gan gap 3 Iàn so vdi nhOng nguili di chuyén déntrong nhOng nam sau 1989. Vi hiét dUQc nhung khokhün t~i noi mdi, phan Idn ngulli di chuyén dén thànhl'ho sau 19H9 VI ly do kinh té deu dOc thân ho~c
không mang theo gia dinh.
8.2. NhlÏng nglliJi di chuyin theo sau
Tù bàng 26 cha thay so nguèli di chuyén theosau ngulli di chuyén dU~lc phông van thap hon sn vdingubi cùng di trong cùng mOt lan di chuyén. Doi vdinam di chuyén dU~lc phông van trung hinh cô O,4Rngubi di chuyén theo sau h9, trong khi do chi co 0,33
ngulli di chuyén theo sau ngulli nO dU(.lC phông van.Trung hinh cô D,4 nguèli di chuyén theo sau nhOngngulli dUl)c phông van và không CÔ SIJ khac bic;t nhièugiua ngulli di chuyén dén tù thành thj hay nl'lng them.
Nguùi di chuyén dén thành l'hl) trnng thlli giantruck 1984 co 50 nguèli di theo sau lan di chuyén cùah9 it hon sn vdi nhOng ngulli dén trong nhung nàm
il tiép theo. Dieu này co thé giài thich bàng viçc nhOng
ngulli chuyén dén Thành l'ho Hl) Chi Minh trong giaido~n truck chù yéu ia c{ln hO tang cuèlng cùa Nh~1
nudc dU(.lC thuyên chuyén vào Thành phi) Ho ChiMinh, h9 cùrig di vc'i cà gia dinh nên két quà là 50ngulli di chuyén then sau h9 trong thlli gian này ratnho. NhOng .nguèli di chuyén vào thèli diém tÙ1984-1989 cô sil ngulli trung hinh theo sau cao hlln
61
so voi nhùng nguè1i chuyén dén sau 1989 (0,45 nguè1iso vl\i 0,32 ngulli).
CUQc dièu tra cüng ghi nh~n ràng khoàng 18%nhùng nguili di chuyén dU<.lC phông vân co nhûngngubi theo sau làn di chuyén cùa h<:> là v(l/chang, concai, cha ml;, anh chi em rul,"It. Khoàng 22% nhûngngubi di chuyén dén trong nhùng nam 1984-1989 co
ngulli theo sau làn di chuyén cùa h<}, trong khi dô chiIl
co 15% nhùng nguè1i dén sau 1989 co nguè1i di chuyén
theo sau h<}.
Nhùng ngulli di theo sau dén Thành ph6 Hl)Chi Minh thuè1ng là cha rnç (] 8, 1%), v(l chang (9%)và con câi (18,8%). Nhûng nguili di theo sau là anhchi em ru(lt cùa nhùng nguai di chuyén dén thànhphi) trong làn di chuyén trudc chiém t9 lç cao nhat(55,6%). Dièu này rat co thé vi nguè1i di chuyén dénthành ph6 sau rnQt thlli gian dài sinh s6ng t() chuccu(lc song yên on và thông tin cho anh chi em cùarninh, nhûng ngudi sau do da quyét dinh chuyén dénThành phô Ha Chi Minh sinh song.
62
CHUONG V
NGUON NHÂN LU'C VÀ VI~C LÀM. .
1 NGUON NHÂN u,re
1.1 Lljc hlQng lao d(mg
Sn liçu thong kê hàng nam cha thay trong sunt
giai do~n 1990-1994, t9 lç dân so trong dQ tuCii laod(lng (nam 16-60, nù 16-55) dU(lc tinh trung hinh UI55%, trong do t9 lç nhûng ngulli co khà nang làm viçc(theo quy dinh Viçt Nam) là 95-96% trong tong sol\lc 1ul.lng lao dQng. Vàn co mOt t)' lç nhûng ngullingoài tuoi lao d(lng, nhung co khà nang làm viçc,dong gop cho viçc gia tang nguon lao dOng cùa thànhphô và gap phan trong viçc phat trién kinh té.
Bâllg 27 : L~lc itl(mg lao d{Jllg hàng Jl('im
Dcln vi : 1.000 ngllbi
1990 1991 1992 1993 1994
TÔng ,,6 dan 4.113 4.259 4.421> 4.582 4.1>94
TÔng lIOO nglllli lrong dQIUÔi lau dQng 2.0b f) 2.248 2.450 2.503 2.715
s6 lao dOng lling hàng nlim 159 179 152 11)) 212
Tyl~lllng 8.00 8.30 8.60 2.14 8.30
Ngll(jll : NiêlJ giom ,IIôIIg kê IIàllg lIà"" C(le ThôIIg kêt IIilllil plu')
63
Trcmg giai do~n 1990-1994, Ivc luong lao dOngthành pho tang lén khoàng 646.000 nguèli, tinh trungbinh là 161.500 nguôilnam. Toc dQ tüng lao d(mghàng nam là 6,79%.
Co dlu eùa Ive IU~1ng tao dOng tù nam 1989 dénnam 1994 dâ thay doi tuc\ng ung vrli gia tang ty lçnhûng ngulli eô vi~c làm, giàm ty I~ nhûng ngul1i thatnghiçp. Tuy nhiên, ty lç cùa nhûng ngulli côn dang dihQc, nQi tro dâ gia tàng dang ké tù 19,8% n[lm 1989lén 23,7% vào nam 1994. Dieu này n6i lén mQt thlJcté là ty I~ nhûng ngui1i di hl,1c cô khuynh huông tilnglên trong nhûng nam gàn dây (hang 28).
Beillg 28. Tillh tr(lIlg lzoq.t dQllg cûa Illul/lg IlgLlàitrollg d(j tudi ICio d{i/lg
D<ln vj : (k
nhu hi~n nay. Ty J~ that nghi~p cô théldn hl1n 11 %néu tinh cà so IU~1ng ngubi làm n~li tr~1 cô nhu cau timvi~c Jàm. Nhu v{iy nOi tr~1 th\1C chat cô tiem ân tM1tnghiçp. M~c dù kinh té thành pha tang truong vdi tocd~l nhanh và nhieu ch6 Jàm vi~c mdi dUQc té;lo ranhung s6 that nghi~p không giàm nhièu vi ty l~ tangco hl,1C thuàn tu)' cà hai IOi;li cô to chuc và tv do hi~n
dang cao. TÎnh dén thang 12 nam 1994 c6 gàn 1,3triçu ngui1i dang làm viçc trong khu vvc phi nhà nuoc,chiém khoàng 76, 1% tling so ngubi dang làm viçc cùathành pho. Khoàng 373.000 ngubi dang làm vi~c
trong khu vvc Nhà nuôc, tuc khoàng 22% tong sanguè1i dang làm viçc (bàng 29).
Bâllg 29. LaodQllg dallg làm vi~c
DOn vj : 1000 nglfoi
Chia Iheo 11.4371 (.8.911.600171.9IU,J8168,5/1.668168.8 11.t.98165.2
TInh lr.,ng lall d('tn~ 1"8" 1""0 1"'11 1""2 1"'13 1"'14
J.l,Ic lù<:,ng lao d(lng100.0 JOO.lI 100.0 100.0 100.0 100.0
lrong lué.i
1. Co viCc lilnl 1>4.9 b8.9 71.9 1>8.5 1>8.5 b5.2
2. Th~1 nllhi~ll 153 11.5 ".2 12.5 11.1 ILl
3. HQc sinh. n(li Ir" l 'J.8 19.b 18.'J l 'J.II 211.1 23.7
4. S6 ngùÙi ell vjÇl' làm 1.240 1.42(, 1.(, Hi 1.678 1.712 1.770
5. 'I)'IC Iilng (';1.) - 13.9 12.5 3.11 2.1> 2.8
1'1'10
L'lO d/)ng 1T.sr; 1 %danI! 1:1m viêc
1. Khu vl,lenhà nlilk
1. Khu Vl,lephi nhà nUlle'
3. Lit!n d031lh, _
Chia ra
1""1 1 1"'12 1 1"93 1 1"94
T.sr; 1 % 1T.sr; 1 % 1T.sr; 1 % 1T.s6 1 %
346 121.1 1 3(;2 121.7 1 373 121."
1.2(>7177.911.278176,611.292176,1
16 1 l,Il 1 29 1 1,7 1 34 1 2,1l
N guàn : N iên gicim (/UJng kê hàng nom, C(IC T/u5ng kêt lIành phô.
C6 thé n6i ràng cûng r~lt kh6 khan cho phl,l nùtim kiém viçc làm trong tinh hinh du thùa lao dQng
64
1. Khu Vl,Ie 1 15,7 253 15,8 241 14.7 243 14,6 248 14,62. Khu vtJe II 39,6 621 38.8 666 40,6 669 40,1 675 39,73. Khu vUe 1II 643 447 726 454 731 447 756 453 775 457
N gll(jn : Niêll gi6m t1l611g kê lIàllg IIdm, C~tC ThôlIg kêthàllll pho. .
65
Tù bàng 29 cho thay, nam 1994 cô khoàng775.000 nguôi chiém 45,7% tông sa lao dOng danglàm vi~c trong khu vvc III (bao gom cac ngành djchV\)) ; khoàng 675.000 nguÜi hay 39,7% tl'1ng sa laod<)ng dang làm vi~c trong khu vvc II (bao gt)m cacngành xây dVng và công nghi~p). Chi c6 248.000nguhi hay 14,6% tong solao dOng dang làm vi~c trongkhu vvc 1 (bao gom cac ngành nông lâm nghi~p vàkhai khoan"g). Theo két quà tong dièu tra dân sa1989, khoàng 327.000 ngubi dang làm vi~c c6 trlnhdO chuyên môn nghiçp V\). Trong St) này, khoàng 29%dâ tot nghiçp cac truüng d~y nghè ho~c trung cap;45% con I~i là cong nhân ky thu~t.
Bàng 30 : Cd ccfu tao dong dang lâm viçc c6 Irlnh
d<'J chuyên môn nghiêp Vl;l
sei LAO m)NG l'y LI;
Cao dâng, d~i hl)C, sau d:;ti hl)c 94.600 29.0
Trung hQc chuyCn nghiçp 85.500 26.1
Công nhân ky thul),t 146.700 44.9
T6ng s6 326.800 100,0
Ngu(JlI: T611g Di~ll Ira dÛlI séf 1989, Tdtlg C(lC Théf"g kê,
Hd NfH.
1.2 Cung ûng 180 dOng
Trong giai do~n 1990-1994, ty I~ tang lao dOnghàng nam là 6,8%, trong luc ty lç tang sa nguili co
66
vj~c làm chi d~t 5,4%. S6 cung da vUQt hon s6 cau vè
tao dOng.
Tù nam 1990, dudi tac d(mg cùa cO ché th;truüng, h~ th()ng dào t<;1o không côn dOc quyèn trong
tay Nhà nudc. Dâ cô rat nhieu trung tâm dào t~o tay
nghè cùa tu nhân dU<.1C hinh thành và. dâ cài thi~n
mOt phàn nào dô chat IU<.1ng lao dOng so vdi thôi kytrudc.Thành phu Hl) Chi Minh hiçnco 10 trung tâmdào t<;1o do Nhà nudc quàn Iy, 221 trung tâm dào t<;10cùa tu nhân. Tuy nhiên, xét vè thüi gian dào t<;10, qua
trinh dào t':lO cüng nhu cac dieu kiçn cO sô v~t chat
ky thu~t thi chat IU<.1ng cac truông d~y nghè khu vvc
nhà nudc do Trung ullng quàn Iy dU<.1c danh gia tôt
hl1n trong khi cac truông cùa tu nhân chi dào t~o cac
khoa ngân h<;1n. Dieu này ành huông dén chat IU<.1ng
dào t<;1o.
HOn nua, cO cau ngành nghè dào t~o cüng chuadap ùng dUQc yêu cau cùa thi trubng laD dQng, do d6sa tot nghi~p ra trubng cüng không dé dàng tim dUQc
vi~c làm ngay. Theo bao cao tù cac qu~n, nam 1993co khoàng 57.000 công nhân ky thu~t và sO dip
nghi~p Vl,l, 6480 nguhi t6t nghi~p trung hQc chuyên
nghi~p và 8100 nguhi tot nghiçp d~i hQc và cao dâng
chua co vi~c làrn.
MOt vài nh~n xét rut ra tù tlnh hinh nguon taodOng vi~c làm ci Thành ph6 Ho Chi Minh nhu sau :
67
1 - Nguon cung ung lao dOng vl1Qt qua yêu càusù d\lng ]ao dOng th\lc té..
2 - Yêu cau tang trl10ng và phat trién kinh té cùathành pho can c6 hlc 111Qng lao dong cô trlnh dOchuyên môn ky thu~t t6t. Nhung chat lU(,lng lao dOngdang làm viçc không dap (mg dU(,lc yêu diu trong cacIinh VI)C kinh té. Két quà là mOt phàn Idnnhùng ngl1ôi]ao dOng không cô ky nàng (d~c biçt là nhùng ngullidi chuyén) da tham gia vào khu v\lc kinh té khôngchinh thuc ho~c công viçc t~m thbi.
3 - SI) phat trién kinh té thi trubng làm tangthêm st) chênh lçch vè thu nh~p, giùa cac thành phankinh té và giùa nhùng )jnh vvc ho~t dQng khac nh~u.
Khoàng cach chênh lçch vè thu nhôp t~o ra st) c~nh
tranh khoc }içt trong thi trullng lao dOng. Nhûngngl1Ôi lao dOng ]ành nghè di chuyén tit khu v\lc NhànuOc sang khu vvc tl1 nhân và cac công ty liên doanhvoi nuoc ngoài, nhât là trong cac ngành xây dVng, celkhi và giao thông v(ln tài. S\I khac biçt giûa chi trà cholao dOng và chi phi cho sinh ho~t 0 cac vùng khâcnhau cüng là mOt trong nhùng nguyên nhân gây ra SI)chuyén dlCh lao dOng tù khu vvc kinh té này dén khuvt)ckinh té khac và d~c biçt tù cac tinh dén Thànhph(l Ho Chi Minh. Trong nhièu ngành hwng thap,dièu kiçn ]àm viçc n~ng nh9c, dâ không thu hût dU(,lclao dOng ô t(;1i dia phuong. Dây cüng là mOt trongnhùng nguyên nhân chù yéu cùa viçc gia tang ty lçtang cel hQc.
68
4. Hç thông dào t~o không dap ung yêu cau sànxuat dàn dén st) mat càn bàng trong viçc tuyén ch9nvà sâp xép lao dOng. Chat IUQng và so IUQng nhOngngl1ôi dU(,lC dào t(;1o da không dap ung dU(,lC nhu cauphât trién cùa nhièu )jnh VI)C sàn xuat công nghiçp,
d~c biçt trong nhOng ngành dôi hôi lao dOng cô trlnhdt) chuyên môn nghiçp V1,1.
5. Cùng vdi nhùng van dè nêu trên, theo s<'lliçucùa Chi C1,1C thông kê thành pho ty lç ngubi lao dOnglàm viçc trong nông nghiçp vàn côn cao, khoàng h<.ln15%. Trong khi d6 dat nông nghiçp ph\lc V\l cha dôthi hoa làm cho ]Vc IU<,lng lao d(lOg cac vùng nôngthôn ngo~lÏ thành du thùa. Hiçn nay ty lç lao dQngkhông cô viçc làm theo thôi V\l kha cao.
Il. vite LÀM vÀ THt! NH~P
.2.1 SIJ hc)i nh{lp cùa ngl1Ùi di chuyên vào thj trl10nglao dc)ng thành ph6
2. J. ] Till/z Irt)llg liln viêc Iclin sali khi clzuyêil dêll
Không phài tat cà nhùng nguôi di chuyén dénThành pho Ho Chi Minh dèu VI m\lc dich kinh té. Cônhûng nguôi, d~c biçt là nguôi côn dang di hqc vàngubi già sé không co nhu cau tlm viçc làm sau khidén thành pho.
Cô thé thay tù biéu 31, chi cô 54% nguoi dichuyén da tlm viçc làm ngay sau khi hQ dén thànhphéS. Ty lç nam di chuyén tlm viçc cao heln nO di
69
chuyén tim viçc]à 12%, chu thay thVc té cô nhieu ph\l
nù di chuyén không vi ml.JC dich kinh té heln nam gini.Nhung xu huông t5' lç ph\l nu di chuyén không vi m\lctiêu kinh té cô xu huàng gia tang nên ty lç tim vi~c
ngay sa u khi di chuyén trong s6 hQ cüng tang lên
trong nhûng nam gàn dây.
NguQc ]é;ii, nhieu nam cô xu huong di chuyén dénthành ph6 dé nâng cao trinh dé) hQc v~n hay trinh dé)
chuyên môn nghiçp Vl.J trong khi ty lç nam di chuyén
toi thành ph6 vi dOng Cll kinh té gàn nhu không thaydoi trong 10 nam trÔ I~i dây. Vi thé ty lç nam di chuyéntiITI viçc ngay sau khi dén thành ph6 giàm tit 64% tronggiai dOé;in 1984-1989 xUl~ng 58% trong giai dOé;1n saunam 1989. D~u này dUQc chi ra trong bàng 31.
Bàng 31. Nhang nguài di chuyin liteo linit Irqngkiim viçc làm và Iho; gian din
THÔI GlAN D~N
TiNH TRft,.NG Nam Ni)KI~M VleC LÀM
TÔng TÔng1984 Sau 1984 Sau-1989 1989 56 . -1989 1989 ,~6
Co tim ki!m •viCe làm
63.9 58,S 61,4 45,4 52,8 49,2
KhOng lim kié'm36.1 41.5 38,6 54.6 . 47.2 5n.8
vil~e Jàm
TÔng s6 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
S60lAu 155 130 285 207 212 419
N gut'm : Di?u tra mûu clio Viçll killh té. 1994
70li
ThVc té cô nhièu nguôi di chuyén tù cac vùngnông thôn vi cac yéu to kinh té heln nhùng nguèi dichuyén tit cac vùng thành thi. Dieu này cüng dUl)cphàn anh ra tit ty lç nhOng nguèli ra di tit nông thôndâ tim viçc ngay sau khi dén thành ph6 cao hnn ty lçnày Ô nhûng ngubi ra di tù thành thi. Noi m(Jt cachkhâc, cô 65,5% nhOng ngulli ra di tit ming thôn dâtim viçc ngay sau khi dén thành pho, trong khi d6 chico 55,8% nhOng nguèli ra di tit thành thi da tim viçclàm ngay sau khi dén thành ph6.
Cüng .nhu da thay tù cac phàn truck, mOtthVc té là ty lç nù di chuyén dén thành pho tù cacvùng thành thj vi m\lc tiêu không kinh té cao hllndit nhieu so voi ty lç di chuyén tù cac vùng nông
thôn.
2./.2. Thài güm lim viçc: sau khi db, Ihiillh phlf
H6 Cid Minh
Heln 60% nhùng ngubi di chuyén da thành côngtrong vi~c Hm kiém viçc ]àm trong thang dàu tiên Si:lU
khi dén thành phÔ. CUQc dièu tra cho thay không c6sV khac bi~t ve khà nang tim kiém vi~c làm dau tiêngiùa nam và nO di chuyén theo thèli gian dén thànhphu Ho Chi Minh. Cô nhièu nam di chuyén.dél timdUQc viçc làm trong mOt tuàn và 3 thang sdm heln sovôi nù di chuyén. Khoàng 95% trong so nam dichuyén dâ tim dUQc viçc Ulm trong nam dàu tiên khi
71
hQ (lthành pha, trong khi d6 ty I~ tuong ung Ô na làIlY !.
~~%.
Bilu 32 : Nlulllg Ilgud; di chuyê;z tlleo tlldi gialltlm viêc vû tllât giall dbz
. THÔI (HAN l'Hill GIAN DËN
I~IM Vlec ClIO Nam Nil: .CONG Vlec
TÔngDÀUTIËN 1984 Sau 1984 Sau TÔng-1989 1989 56 -1989 1989 56
..• Dù';i 1 lulln 33.3 35.5 34.3 26.6 42.0 34.9
l'Ill lulln ldi 12'J.3 26.3 28.0 24.5 25.'J 50.8
Ihling
1·2lhang 8.1 7.9 8.0 6.4 6.2 6.3
2·) Ihang 'J.I 'J.2 'J.I 4.3 4.5 4.4
3-6lhâng 5.0 6.6 5,7 5.3 7,1 6.3
6-12lhang 8.1 13.2 111.3 12.8 9.8 11.2
l'ren 12 lhang 7.0 1.3 4.6 l 'J.I 4.5 11.1
KMng Ilm dUc.le0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.4
viCe
l'Ôngso 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
56 mliu 99 76 175 94 112 206
N guoll : Dièu Ira mâu CliO Vjçll Killh If. 1994
Khào sat nhang nguili di chuyén theo thili giancha thay khoàng 38% trong so nam di chuyén, phàiChll d~li tù 1 thang tril lên trut\c khi h9 tim dU~lc viçclàm dàu tiên dù h<) dén thành pha trong thi1i giantrut\c hoi}.c nhùng nam gùn dây. Tuy nhiên, cô sV nItkhâc biçt giùa nù d! chuyén dén thành pho vào nhùng
72
thbi diém khâc nhau. Nhùng lao d(>ng nù dén thànhphll trong 5 nam gàn dây nhanh chang thich ûng vdinèn kinh té thành phll hlln so vt\i nhùng ngulli déntruck do. 42% trong so h<) da co khà nàng tim vi~c
trong tuùn dàu tiên và 68% trong thang dàu tiên kétù khi h<) dén thành pho, trong khi do nhang t5' lçtUong ung di')i vt\i nhùng na di chuyén dén trong giaido<)n 1984-1989 chi là 27% và 51%.
Nhu dâ trlnh hày il cac phan trên, dièu này c6thé dUQc giài thich hàng m(>t thvc té ràng nèn kinhté thành phu phat trién rat nhanh chông trong nhùngnàm gan dây cùng vdi sv phat trién cua cac ngànhcông nghiçp sÙ d\lng lao dOng na nhu may m~lc, dçt,công nghi~p ché bién thvc phâm, han hàng và nhùngdich Vl) khac. Nhùng ngành công nghi~p này thubngthich sv d\mg lao d(mg là nguüi di chuyén hon lànhùng ngubi không di chuyén vi h<) co thé thuênhang ngUlli di chuyén dén vdi gia thap hOn rat nhièudé co thé c~nh tranh vdi nhùng ngubi sàn xuat khâcil trong và ngoài thành ph6, hoi}.c qmh tranh vôinhang s<in pham xuat khàu. Nhùng lao dOng nù dichuyén con làm vi~c phan Idn trong khu vvc khôngchinh thuo mà ta cô thé thuy il nhièu mli. Hlln thénua, nhùng nù không di chuyén con co xu hudng tùchlli nhièu lo<)i nghè mà ngulli di chuyén dén sê sânsàng làm, thi d\l : làm thuê cho cac gia dlnh, beli hànho~c làm t~p Vl) trong cac nh~1 hàng.
73
2. J.3 Nhûng nguai di chuyin và khôllg di chuyindang [dm viêc: lrang cac: ngàn/z
M(It dieu phll bién cho cà nhûng ngudi dichuyén và không di chuyén là sv tôp trung lao dQngtrong mOt s(l ngành nghe. Trong khi m~ît khoi IU<.lngIdn lao d~îng nam làm viçc trong cac Cll SÔ sàn xuatv,à ngành xây dvng thi I~i c6 mQt so IUQng Idn nhûnglaD dQng nû làm viçc trong cac ngành thuong m~ibuôn ban. M~c dù mOt St) IU~lng h~n ché nhùng ngudidi chuyén dén thành pho truck nâm 1984 dUQc ph6ngvan trong cu(>c dieu tra, hàng 33 dua ra ding ty lçnhùng lao dOng sù dvng tri ôc và nghè nghiçp cô liênquan là lün nhat trong s(l h9. Dieu này can cu vào mOtthvc té là phan Idn nhûng nguai di chuyén dén thànhph6 trudc nam 1984 deu là can be) nhà nudc và dU<.lCchuyén công tac d~n thành ph6 sau 1975 dé be> sungcan hQ trong công tac hành chinh và sàn xuat sauchién tranh. Trong khi phan Idn lao dQng nam làmviçc trong cac ngành sù dvng lao d<.îng tri ôc và cô Iiênquan nhu trong cac ngành công nghiçp, quàn Iy nhànudc thi gan 50% so lao dQng nO làm viçc trong ngànhthullng m~i và dich vv. Nhûng ngành này dUl'C phattrién kh<1 mi,lnh trong thlH gian gàn dây.
Nhûng ngudi di chuyén trong giai dOi,ln sau 1984cho dén nay tiép tl,lC th am giél vào dic ngitnh côngnghiçp, xây dvng và thul1ng nghiçp buôn ban. Ngoàira, ngày càng cô nhieu ngudi di chuyén cô xu hudnglàm viçc trong cac 10{li dich vv ca nhân nhièu hOntrudc dây. D(lc hiçt ty lç nhOng nguai làm viçc trong
74
cac 10i,li dich vv làm thuê cho cac gia dinh rat Idntrong nhOng nguai nO di chuyén dén thành pho HoChi Minh gàn dây so vdi nhung ngudi dén thành ph6;vào nhûng nam trudc dây.
Biiu 33 : Nhûng nguai pluJng vdn Iheo gMi {inh,Ilgh'è Ilg/ziêp c:!zinlz vd IInlt Ir(lllg di cltuyill.
Deln vi: (j1,
1 NGHr:'ïiNII TR~NG DI ('IIUYËN
1
NCillltP Không di chuv~n 19H4-19H9 Sau 19H9CHiNH
Nam Nil TS Nam Nil TS Nam Nil TS
Ou~n Iy nhà nu<.ie.IhlJ ky và câc công 2.0 4.7 3.2 4,1 I.t, 2.H 1.2 1.7 1.5viec Cll Ii~n qUlln
Ngh~ chuy~n môn vàcac nghè khac cù 12.2 11.(i 12.0 12.4 12.7 12.(, 8.2 'J.3 8.'J
lièn qUlln
Sàn xulil và xAy dl,lng 31.6 20.9 26." 32.2 22.2 25.1, 3H.7 28.0 32.5
Nông ngbiep 10.2 8.1 fJ.2 3.3 2.4 2.8 4.7 1.7 3.0
V~n lài. lbông lin11.2 0.0 4.3 9.1 0.0 4.5 7.1 O.'J 3.5
hlJu dien
'1l1ll/1ng m~i 14.3 33.7 23.4 IIU 3H.9 28.H 9.4 33,0 23.2
Kh:ich I><ln. nhà Mnl! 0.0 0.0 0.0 1.7 0,0 1.0 3.5 O.'J 2,0
Djch V\l Il.2 9.3 1fl.9 7.4 13,5 10,5 12,H 7," 9,9
Gilip viec fia dinb 2.0 8.1 4.fJ 1.7 4.8 3.2 5.fJ 14.4 10.8
Kh:ic 7.1 ].5 5,4 '1,'J 4.11 h,'J lU 2.5 4.'1
TÔng M'Î 100.0 10O.lI 1011.0 1011.0 100.0 1011.11 100.0 1011,0 1011.0
s6 mâu 'J8 !lt) 1!l4 )1' 126 24!1 85 118 203....
N glloll : Oi'ëlllra clu;m mûll clio Vif.JI Kill" lé. 1994.
75
Két qua cùa cUQC dieu tra này eho thay, laDdOng Jàm viçe trong khu v1,1e Nhà nudc không côn làkhu vl,le vuOt tn'i trong nen kinh té thành ph6. Nam1989, tâng dieu tra dân s6 dà chi ra .râng kh u vl)e kinht~ Nhà nude vàn con chiém giû 1/3 Il)e IUQng lao dOngthành ph6. Mé)t khac so IU<.1ng cac xi nghi~p cùa Nhànude giam eùng vdi viçe san xuat Sl;Jt giàm. M(Jt sonhûng ngudi Jao d(mg bô viçc, bi bU(lC thôi viçc hoé)cehuyén sang Jàm viçe t~i eâc xi nghi~p tu nhân.Nhung c6 m(lt Sl'1 khac )~i quyét djnh t1,1 t6 chuc kinhdoanh.
. Vi thé, ngo~i trù phan Idn nhûng nam gidi di~huyén dén thành ph6 trudc nàm'1984 và phan Idntrong s(') h9 dâ Idn tu(')i cho dén nay vân tiép h:JC làmviçc trong khu VI)C Nhà nuc1c, th! gan 2/3 trong so laDd<.)ng cùa thành phô Jàm viçc trong khu vl)C tu nhânho{ic Jàm viçc cho gia dinh minh. Theo s6 liçu dieutra, ty lç lao dOng ca thé trong nù cao hOn rat nhieuso vdi lao d(Jng nam. Hon thé nDa, ty 1(: eùa ngui)i diehuyén dang làm viçc trong cac xi nghiçp tu nhântrong 5 nlim gan dây cüng cao hOn so vdi giai do~ntrudc.
Vi v~y, c6 thé ghi nhan ràng, ty J~ Jao d(Jng khuv\1e Nhà nude Ô nam gidi di chuyén thé hi~n cao hononù giôi di chuyén. Vil phàn Idn nhûng lao d<jng nàylàm vi~c cho cac Cl1 quan trung ul1ng dông t~i thànhphéS.
76
Biiu 34. Nhûllg ngllài phông wfn Iheo lin" Irqngdi chuyêlz, khu V(lc kinh Ifvà nglzè nghi(p clzinlz.
Dlln vi: %
TiNH TR.~NG DI CHlJY(.N.
KI1U vveKhông di ehuyênKINH T~ 1()84-1989 Sau 1989
Nam Nû TS N'lm Nû TS Nam Nil TS
Làm eho giil "inh 41.8 54.7 47.8 36.9 57.1 47.2 23.5 34,8 30.1minh
Làm eho gia "inh10,2 8.1 9.2 6,6 5.6 6.1 15.3 20.3 lIU
khae .Khu vile lU nhân 24.5 14,0 19.6 27.9 7/) 17.7 34.1 27.1 30.1
Khu v1Je nhà nl/de 21.4 22.1 21.7 27.0 27.0 27.0 22.4 16.1 IB.7
TÔ hllp 0.0 0.0 0.0 0,0 2.4 0.0 1,2 1,7 0,5
Lièn dnilnh nl/tic2.0 1.2 1.6 1.6 0.0 2.0 2.4 0.0 2.0
ngoài
Khlie 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.2 0.0 0.5
Tl'ing~c'Î 100,0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.1l 100.0
S6 mAu (}8 86 184 122 126 248 85 118 203
N guoll : Dièll tra Cll(m mali clia Vifn Kinll tt, 1994.
2.1.4 Sir gÙl làm l'Îçc: Irullg bill/z Irollg m<,JI sirngàll/z Ilgli~ clzbzlz.
Không xét dén -ttnh tr~ng di chuyén, nhûngnguè1i làm viçe trong doanh nghi~p eùa gia dinh minhho~c gia dinh ngul1i khac c6 so gil11àm vic;c Idn nhattrong m(lt tuân. Càn nôi ràng nhùng ngubi làm vic;c Ô
77
khu vve Nhà nul\c là nhùng nguè1i trong sll CÔ s6 giè1làm vi~c it nhat trong mQt tuan khoàng 48 gid.
Biiu 35. NJlllllg Ilguài phlmg viin chia theo.<i6giàMm viec trollg IUÎiIl, kJzu v(lc killht€vtltlllhtrqllgdi cJzuyill.
TINH TR~NG DI eHUY~NKHlJ vVe
Không (Ji ehuyênKINH Té 1984-1989 Sau 198.9
Nam NU Nam NU Nam NUUm cho gia dinh
48.7 53.4 5f},3 59.0 56,4 61,3minh
Um clio gin dinh49.2 45,1 64.6 62/) 47.2 62.1khlie
KIIU vve III nhan 57.9 56.2 56.9 56.6 56.5 57,0
Khu vt!e nhlt nude 47.3 47.3 51,2 47.7 48.9 53,6-
Hc;lp llie xii - - - - 77,0 -Lién dOllnh nUtle
1 54.1l 1 48,0 1 52.0 1 58.7 1 48,0 1 70.0ngoài
Khâe - - . - 60.0 -T6ng 86 50.9 51.7 56,7 56./} 53.4 1 59,2s6 m~u 86 71 122 12() 85 1 1I8
N gllàll : Di~ll Ira c/l{JlIl7lâll clia Viç" Kill" lé, 1994.
. Tù cai nhin tling quat nhat, nhùng ngulli dichuyén co gâng làm viçc nhièu gil1 hlln ngulli khôngdi chuyén. Moi ngudi lao dé)ng di chuyén, không tinhnhùng ngulli di chuyén dén thành pho trudc 1984,trung binh môi tuàn làm vic;c cao hon nhûng ngullikhông di chuyén 5 gid. Dièu này c6 thé dUQc giài thichbâng m(Jt thvc té ràng nhùng ngudi di chuyén thudng
78
hudng tdi viçc cô thu nh~p cao hlln so vl\f ngullikhông di chuyén. Nhung hQ thudng dUQc trà côngthap hrtn nhùng ngudi không di chuyén. Do v~y, ratnhièu ngulli trong so hq thullng làm viçc nhièu hllndé bù dâp lé;li phàn trà công thap hon và vi thé hqkiém dUQc nhanh hon. Trong khi nhùng ngudi khôngdi chuyén là nhùng ngudi làrn vi~c cha cac doanhnghiçp thi nhùng ngulli di chuyén lé;li làm vic;c lâu dàihlln cho gia dinh minh hoi;lc cha gia dinh ngulli khacdudi d~ng phvc vv, n(Ji trQ ho{lc làrn công viçc l~t V?t.Cüng cô thé nôi ràng, phV nû làm viçc trong cacdoanh nghiçp cùa gia dinh vôi so gilllàm viçc nhièuhlln nam gidi.
2.2 Tiên công và tbu nb,pTrung binh, mé)t công nhân nam trong so nhùng
ngulli di chuyén trong giai ~oé;ln 1984-1989 dUt.1C trà544.683 dtmg môi thilng (khoàng 50 USD), trong lücmé)t công nhân nù dUQc trà 335.942 VND (khoàng 31USD). Mé)t công nhân nam da kiém dUQc 1,61àn caohon công nhân nÙ. Thu nhc}p hàng thang cùa mQtcông nhân nam trong so nhùng ngulli di chuyén saunàm 19891à 315.730 dong trong khi doi vdi công nhânnù chi là 240.235 dong, thap hon 1,3 làn sa vdi côngnhân nam kiém dm.le. Môi eông nhân nam, trung binhkiém dul,lc 437.014 dong (khoàng 39,7 USD) cao hlln53% sa vdi thu nhôp mà nguèli công nhân nù kiémdUQc.
79
nlô! Ci!AN D~N
NCillt NCilll1;.I' ClliNl1 19H4-19119 Sau 19K'J
Nam Nù TS Nam Nil TS
I. Nông nghiep 137.5 200.0 IM.3 550.0 275,0 432,1
2. Công nghiep vii xily d\Jng 1;57.5 41,0.0 581).7 451.1 417.(, 415.6
3. V~n lài và Ihl'lng lin hUu642.7 642.7 438,3 450.0 47~.5
dien
4. llllldng m.,i djeh v\l b94.0 498.6 595.2 541,,7 597.5 569.0
5. Nhà hilOg. kh.kh s./n 450,0 - 450.0 833.3 300,0 700.0
l" D,ch V\I 880,0 972.9 915.0 404.9 331.3 373.5
7. Nghè chuyên môn và cac875.0 41K.3 532.5 361,2 205.9 241.2
ngh~ khae co lifn <Juan
8. Quàn Iy nhà nlldc, l~U kY... 1022.0 800,0 'J68.0 500.0 500.0 533,3
9. Gilip viCe gia dinh 7311.3 5110.6 657.0 1,3!.3 472.7 534.4
10. Khac 467,4 344.0 429.7 517.1 428.0 4"0,4
S6mau 121 12e, 247 85 118 203
N gllOll : Di'eu Ira mâu. Viçll Kit,Ir té 1994.
nghiçp khâc. Bên qmh dô, cô sV khâc biçt ru rçt giûathu nh~p cùa nam và nu trong m(>t so nghè nghi~p vàcô thé dU(,1C giài thich do sV khâc biçt vè Sl1 gil1 làmviçc trung binh.
Bàllg 37. Thu Illztjp IrUlzg blnlz cùa Ilgt/ài dichuylll l/teo nghR Ilglzi~p clz{nlz và thoi giU1~
clzuyill dln.
Dcln vi : 1000 VN D
TiNH TR"'NGNAM TÀN SUÂT NCt TÀN SUATDI CIIUyfN
Không di chuyén 434.800 50 291.435 39Di chuyén lit 544.683 155 335.942 2071984-1989
Di chuyén sau 315.730 130 240.235 2121989
Tông 86 437.014 335 285.359 458
Bàllg 36. Thu nhi)p Irung binlz cùa nguoi plzdllgwin Iheo lilliz IrcJ!zg di clzuyin và gidi linlz.
NgIlCiIl: Dièll tra c"r.m mâll clla ViCn Kin" lé, 1994.
Nhûng nguoi công nhân di chuyén, d~c biçt lànhûng nguèli <1 t~i thành pha trong nhièu nam, du<,)ctrà luong hàng thang cao hOn là nhûng nguèli khôngdi chuyén. Tù s6 liçu này, sV nhin nh~n trudc tiên làngudi không di chuyén co thé kê khai không dày dùve thu nh~p hàng thang cùa hQ ho~c khai dudi muethvc té so vdi kê khai cùa nguoi di chuyén.
Sa liçu tù bàng 37 cho tMlY, nhûng ngudi dichuyén dén thành pho trong giai do~n 1984~1989tham gia công viçc quàn 1.>' ho~c chuyên ngành dâkiém du<,)c thu nh~p nhièu hOn nhûng nguèli di chuyéndén vào giai do~n sau. Dièu này phù hQP voi thvc télà phan dông nhûng ngudi di chuyén dén thành phôtrudc nàm 1984 dâ làm viçc trong co quan nhà nudethành ph6 vào giai do~n 1984-1989. Két quà eûng chiro, nhùng nguèli di chuyén ho~t dQng trong linh vvedich V\l dâ kiém du<;lc thu nh~p cao hl1n nhùng nghè
8081
Ngllon: Di"êu ua cll(J1t mâll cIta Viçn Kilth It. 1994
Không tinh dén mOt so lu,lng hl;in ehé nhungnguèli di ehuyén dén Thành pho Ho Chi Minh trudenam 1984, hiéu 39 cho thay m(lt dièu rat ng~e nhiênlà nhung ngulli di chuyén dang làm viçe, d~e biçt lànhung ngulli dâ il thành ph6 tù 1 nam, trll lên, dUl,lCtrà mue tièn eông/gièllàm viçe nhièu hôn so vdi mue
tièn công/gil1 cùa ngulli không di chuyén. 0 dây côthé là ngulli không di chuyén dâ khai bao muc thunh~p/thângnho hon so vdi thve té (thu nh~p này dUl)echia theo so gièllàm viçe trong 1 thàng dé tinh mûetièn công) ho~e h9 cô thé khai bao thiéu nhièu hl1nmê)t eâeh tram trQng so vdi nguèli di ehuyén.
M(lt khia qmh khâe du<)c phât hiçn khào sat thunh~p eùa nguèli di ehuyén và không di ehuyén tù hinh
THll NIIAf DÔNG/GIO)
Nam Tàn suat Nil Un suat
Khôn~ di chuyén 2.400 83 2.300 71
Di chuyén tif 1984-1989 3.300 122 2.700 124
Di chuyén sau 1989 2.500 84 2.100 117
T6ng s6 2.900 289 2.300 312
cao hl1n 26% so vdi ou, tue là 2.900 VND so vdi 2.300VND /1 gièl. Dièu này thve té eho cà nguhi di ehuyén
và không di chuyén (Bàng 39).
Bâllg 39 : Ti~1l CÔllg l/rU Ilh(lp girl lheo girli tlll/z
và tillh tr(mg di chuylll
N gllOIl : Dieu Ira mâll, Viél1 Kill/t 111994.
Ngoài ra, con co sV khâe hiçt vè mue tièn eôngtrung binh giua nam và nu dang làm viçc. Trung binhmOt ngulli nam làm viçc cô ml1c tièn công dU,lC trà
l'HÔI (HAN D(~N
N(jHr~ N(jHI~PCHÎNH 1'J84·1'J8/) Sl1U 1989
Nilm Nii TS Nam Nil T5
1. Nông nghi~p 54.3 56.0 55.0 41>.5 47.5 47.0
2. CÔng nghi~r và dy dl,lng 56.0 5(,.4 56.2 51.9 57.S 52.S
3. Vf.1O lài v;\ 1hông lin "Ilu65.6 (.5.6 39.8 3/).8
l1i~n
4. Thlll1ng m':li djch VI! 57,1) (.1.5 59.7 (.3.0 (.7.8 (i5.4
5. Nhà hàng. khach sl}n 48.0 - 4R.O 66.7 70.0 bS.4
b. Dich VII 53.9 53.1 53.5 58.7 54.1 56.4
7. Nghè chuyfn IllÔn vil cac50.0 53.0 52.3 45.4 55.S 50.(,
nghè khac co lifn quan
8. QUiin Iy nhil nIllk. Ih Il kv... 48.0 48.0 48.0 48.0 52.0 50.0
'J. Giûp Vi~l' Itia l1inh 46.7 42.2 44.5 48.0 53.1 50.6
10. Khâc 61.Z 58.8 (,0.5 52.3 50.7 51.5
56 mAu 121 12(; 247 85 118 203
Néu không tinh so nhùng nguili di ehuyén làmviçc trong Cll quan nhà nudc vdi chuc V\l cao ho~e
trong 1 so nghè nghiçp chinh yéu, Sl1 gii.1 làm viçctrung hinh eùa nù eông nhàn cao hôn nam eông nhfln.(hang 38)
Bàllg 38. s(1già làm vl~c trullg billh cùa Ilguài dic1zuyêiz theo Ilgh~ Ilglziçp và tlU1i giclll déll .
8283
NXUlm: Dièu (ra clrQIl mâu clia Vi~;11 Kill/t (é, 1994
Bâllg 40 .' Nllllllg ngtlài dang il/In viçc Iheo lin/z
trqllg di cllLlyé;z và Izinlr Ilzûc Id clzûc
TiNl1 TRANG DI CllUyfN"HiNH TH(rC
T6 cm'te Klu"lng di ehuy~n 19H4-1989 SllU 1989
Nllm Nil TS Nam Nfl TS Nam NO 'l'~;
Kht'lllg ehinh Unie (,2.7 M.R t.3.8 52.4 t.05 5t•.5 54.1l t,O.7 57.110
Chinh lhÎlc 37.3 3.5.2 3(••2 47.(, 3'J•.5 H..5 4.5.2 ]'J ,~\ 42.2
TÔng ~Ci 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
Srllll~lI 98 Rb 184 122 124 24b 1;4 117 201
2 - Ho~t û~)ng ngoài trili hoi)c xen kë trong cackhu dân cu ; và
thai cùa !ll chue mà h~) dang làm viçc. Thuông co ràng hiçn nay nhûng phl) nû di chuyén dang làm viçc
nhùn}~ gi~ thuyét rà~g phan Idn nhûng nguèli di dut.~c tni công thâp hon so vdi phl) nû không dichuyen den thành phô sé ûUt.~c thu hut vào khu vvc chuyén. Dô là do m(H so ph\1 nû dang làm cac viçc
k~ông c~inh thuc d~). thi, và .!hUl~ng du~~c tni mUe tien nhu phl)c Vl) trong càc giél dinh, tre) Iy, t~lp vl) .... làcong thap hon so vell mUe tlên công Cù') nguè,i không ", , ,. h-< .-<d' h .' N -< C , 1 nhûng cflng vlêc thuong co muc tra cong t up nhat.
1c uyen. hung ket quà cùa cu<)c dièu tra lai dua .ra dieu khac hiçt. Néu chung.ta dinh nghia m~')'t cach 1 Vi v{ly, trong hat ky truèlng hc.'p nào, dù cac
dO,n giàn nhûng nguôi làm viçc trong khll vve không 'thông tin ve thu nh~lp cô hi sai lçch hon giûa nhùngchmh thuc là nhûng nguèli làm viçc trong cac co. sil nguÜi không di chuyén so vdi nguôi di chuyén, thiho<)c cac doanh nghiçp mà ; cüng co thé noi dlng thu nh~p cùa nhûng nguèli di
1- Là nhûng to chue không phài cùa Nh~l nudc; và chuyén du~,c cùi thiçn néu thÜi gian sinh s6ng Ô thi:nhphCî cüng lâll. Cô thé là tnii qua I1H)t thôi gian song
t~i thành pho nhûng ngubi di chuyén dà tim dUe)c vi~c
làm tot hon nhûng nguèli dén thành pha trong nhûng
nüm ûilu.3 - Thuê st) lao d~')ng tù 10 ngui,i trll xu()ng.
thi co thé thay tù hang 40 co nhieu nguèli không dichuyén làm viçc trong die co sil không chinh thuchon là nguèli di chuyén. Ty lç lao d<)ng trong khu vvekhông chinh thuc giCla nhûng nguèli di chuyén co xuhudng giàm néu thôi gian sinh s6ng () thành ph<.i cànglâu. Mije dù vf}.y, so liçu tù cUQC dieu tra dieu ehinhI~i ràng nguôi lao dt.')ng Ô khu vve không ehinh thûedU~~e trà eông thap h<.~n nguôi laD d(mg () khu vvechinh thue. Dieu này cùng vdi mQt ty lç nhùng nguüilàm viçc trong khu vve không chinh thûc cao hon ilnguèli không di chuyén so vdi nguèli di chuyén co thégiài thich theo hUdng mÛe tra công trung hinh/gièlthap hon nguèli không di chuyén. Cüng co thé luu y
84 85
Khi hôi ve sV so sanh giùa thu nh;}p t~i thôidiérn phông van 80 vdi thu nh{ip il cùng thbi diém cùa
nam trudc, SV cài thiçn thu nh~p dubng nhu cô sVkhac bi~t nhièu heln giùa nhùng ngui>i di chuyén (d~c
biçt cha nam 1994) so vôi nglldi không di chuyén.25% nhùng nglldi không di chuyén khai bao ràng he:>kiém dUQc thu nh~p nam 1994 cao heln nam truck.
43% nhùng ngudi không di chuyén cho râng không
co sV cài thi~n trong khu vve cùa he:>. Con 18% thi I~i
phàn nàn ràng thu nh~p cùa h9 giàm di.
Nhu chung ta hiét, ngày nay nhùng ngui>i di
chuyén dâ co mc)t huek tién kha xa trong vi~c thay
doi tinh tr~ng kinh té cùa minh. Vi thu nh{lp cùa he:>t~i neli il cû rat tMlp, heln mQt nùa trong sa nhùngnguai di chuyén co thu nh{ip binh quân thang Idn honrat nhieu so vdi so kiém dU(,lC trong cùng thlli gian
nam trude. 23% khai bao ràng thu nh<)p cùa h9 nhu
cû và ehi eô 7% nôi ràng thu nh{ip bi giàm di. Nhùngngulli di ehuyén dà II thành phu m~)t vài nam thj
ngUc,lc li.ii không eô cùng mue d() thành eông. Gan 1/4trong so he:> th~m chi noi ràng thu nh~p cùa he:> giàmdi néu so sanh vôi mue thu nh~p cùng thdi gian namtrudc. Chi co 1/3 cho ràng co sv cài thiçn trong thunh~p cùa minh.
Nhùng ngul1i phàn nàn thu nhap eùa h9 giàm dichiém ty lç Idn nhat trong nhùng ngudi nù làm viçctrong khu vvc kinh té gia dinh.
86
M~c dù vi)y, tat cà nhùng dièu' này không nôilên ràng nhùng ngulli di chuyén, ngo~i trù nhCtng
: ngulli dén thành ph6 tntdc nam 1984, cô thu nhap
Idn heln nhùng nguè1i không di chuyén. Vi dflY là cuc)c
. dièu tra hO giél dinh, mà trong do nhùng ngudi dUQc
1 che:>n dâ thvc hiçn phan Idn cac câu hoi. Càn phanIôn nhùng ngui"li dOc thân, không dang ky t~m tru vàlà nhùng ca thé di chuyén không thành công co thékhông song trong hat ky mc)t hO gia dinh nào khâng
: dU~lc ch9n phông van trong cu(lc dieu tra này. Nhùng
ngul1i du~\c ch9n trong dieu tra này là nhùng ngulli
di chuyén thành công nhieu hay it và cô thé thu nhap
cùa h9 kha he1n nhùng ngul1i không di chuyén. Vi thé,
dé cô thé xem xét cac van de viçc làm, thu nhap và
nhùng thl,1c té hiçn nay cùa ngul1i di chuyén tù dô sosanh giaa ngudi di chuyén và không di chuyén, ratcàn thiét co mQt cUQc nghiên cUu chuyên sâu heln. No
sé han gom toàn hQ dic d~ng di chuyén, ké cà di
chuyén trong thi"li gian ngân và theo mùa, vôi SI,1 thiétké mât cach càn th~n vè cac van dè dâ nêu trên.. .III. TII!T KIE;M vÀ sV CHUYI!N GÛI TI~N!HÀNG HoA
3.1 Tiêt ki~m
Theo so Iiçu dieu tra thi so tÎên tiét kiçm hàngnam trung binh cùa nhùng ngul1i di chuyén khoàng925.396 dong Viçt Nam. Sa li~u con cha thay, nhùng
ngulli càng Ô lâu Ô thành phu, càng dé dành dU(,lC
87
nhièu tien. 56 tien tiét kj~m hàng nàm cùa nhùngnguèli di chuyén trung binh cao hon gan 3 Jan so vdinhùng nguôi không di chuyén (bàng 41).
Bàllg 41 : S(1Ii~1l lié! kifm Irullg billh cûa Ilgaàidallg /àm vifc Iheo lilllt IrQltg di chuyê~l.
TiNH TRJ.\NGDI s6 TI~NTÀN5UATCHUY~N TRUNG BiNII
KhOng di chuyén 387.961 157
Di chuy~n I.141.173 2481984~1989
Di chuyén sau 1989 1.003.468 203
T6ng so 925.396 608
N gu'O" : Dièll Ira ch(J1l mâu clio Viêl/ kill" lé, 1994.
Ty J~ tiét kiçm trên thu nhé}p hàng nàm khoàng11 %. Ty lç tiét kiçm cùa nhOng nguèli di chuyén sau1989 cao hl1n so vdi nhOng ngul1i dén thành pho vàogiai do~n trudc (13,4% sa vdi 12.2%).
3.2 Gùi tiên/bâng boa
S6 Iiçu thu th~p tù cUQc di'êu tra cha thay m(Hcach tling quat cô so JU(,1ng nam gùi tien/hàng nhieuhOn nO cha nhOng nguèli thân thuQc ho~c b~n bèdang sllng ngoài Thành pho Ho Chi Minh trong 12thâng qua. M~t khâc, ty lç gùi Ô nguèli di chuyén caohôn nhieu so vdi ngubi không di chuyén, 20% s(~ nam
88
gidi và 13% so nO gidi di chuyén dén Thành rhô HoChi Minh sau 1984 dâ gùi tien/hàng hoa tù thành phllit nMIt mQt Jàn trong vông 12 thâng qua trudc thèlidiém phông van (bàng 42).
Trong 100 nam di chuyén tù cac vùng nông thônco 21 nguei da gùi tièn hàng nàm vè cho gia dlnh 0quê nhà. Ty I~ này Idn hl1n 3% so vdi ty lç gùi cùanam di chuyén tù cac vùng thành thj. Ty I~ gùi tiènhàng cùa nO di chuyén tù vùng nông thôn cüng Idnhl1n so vl\i nO di chuyén tù cac vùng thành thj, tUl1ng111)g là 15% và 10%.
Beillg 42 : Ty If Ilhûllg IIgani plu)lIg vrill co gûiIï'èll/lulllg trollg 12 tlUlllg qua theo gic1i t(ll" vàtilth tr(lIlg di clwyill
TY L~ Cilrl
TiNIl TRJ.\NCi Nam NilDI Cï IUYf.N
Tan St; Ty Tiln 56 TYsul{t mAu h~ suât mAu le
Không di chuyen 4 114 3.5 2 126 1.6
Do chuy~n 1984-1989 31 155 2U.U 27 lU7 I3.U
Di chuyên l'au l '}S') 2(, \30 20.0 2'} ZI2 n.7
Thngsr'S /,1 399 15.U 5H 545 10.7
Ngllcm: Dieu Ira Ch(JlIl7llill clio Viç" Ki"" If, 1994.
Phân tich giâ tri tien/ hàng hoâ do nhùng nguèlidU~1c phông van gùi dua ra mOt xu hUl\ng ngu~1c I~i
cho nam và nO di chuyén. Trung binh nO gùi 5,4%
89
t6ng sa thu nhap hàng nam cha h9 hàng ho~c b~n bèdang song () ngoài thành pho và tinh khac, Idn hdn] % so vdi ty 1~ mil nam gidi da gùi. M~t khâc, namdi chuyén gùi tien nhieu hdn trong so thu nhôp hitngnam cùa h9 trong nhOng nam dàu sang Ô thành pha.Nam gini chuyén dén thùnh pho sau nam ] 9H9 dà gùi7,2% tling SlJ thu nhi)p hàng nam cho h9 hàng ho~c
h{ln hè, trong khi nhOng ngudi dén thành pho v~1O
thôi gian trudc nam ] 989 da gùi 4,4% thu nhap hàngnam.
Trong 12 thang qua. ph\,l nO di chuyén trudc19H4 déi gùi tien ve quê nhà J0,4% tù thu nh(lp hàngnam cùa h9, cao hon ty I~ cùa nam gidi (7,2%). Ty lçnày gân nhu gap dôi ty I~ gùi tien/hàng cùa nhOngnguôi dén thành ph() trong 5 naITI gan dây.
3.3 NCii nh~n tiên/hàng hoa
Vj chi cô m(lt sa it nguôi di chuyén dén thànhphc") truck nam 19H4 da gùi tien hàng hoa trong yang12 thang qua, nén chi nhOng ngUl)i di chuyén sau nam1984 duoc dUél vào phftn tich ve sV chuyén gùitien/hàng hoa. Cô thé nôi ràng, Im.lt phan Idn giâ tritien hàng hof, duOc gùi cho cha mç. ThVc té khônghàn chi cô cha mç du~\c gùi tien/hàng hoa mà nguüigùi muon gùi toàn he) tien/hàng hoa cho nhOng thànhviên khâc nhau trong gia dinh chung trong m~lt gôivà cha mç hao gid cüng duoc ghi tên là ngudi nhQn.NhOng nguôi di chuyén vi thé cô xu hudng chi khai
<JO
1 bao dia chi cùa nguüi nhan mà không chia chi tiét détranh né nhOng cUQc doi tho~i dài dong. Trong nhieu
r trUl\ng hl.\P ngoài cha mç ra, nhOng nguôi nhan khaclà nhOng ngudi không song cùng vdi cha m~.
M(lt phan quan trqng cùa tien/hàng hm!. daduoc gùi cha vo/chong ho~c con cai cùa nhOng ngudiphông van. VI nhOng nguüi di chuyén tù cac vùngnông thôn ldn hdn trong so nhOng ngudi di chuyén,
1 nên 59% so tien/hàng hoa này dU~1c gùi ve cac vùngnông thôn.
Bdllg 43 : Ti~1l gÛi cûa Ilgtldi di chuyé'1l lrallg J2IhâllX qua Iheo Ilg11ài 11Il(ÎIl
. TR 1(j If.. (LOOOI) l'y Le--
V~l chong. con cai 22352 DA
Cha 01" 122.600 73.6--
Anh chi cm 7,450 4.5
Cha mç. anh chi cm vO/chÔn,g 9.000 5.4
Quan h~ khâc )00 0.1
Khéic 4.992 3,0
Tongs6 166,494 100,0
N gliOtl : Di~1l Ira cllçJII mt111 clio Viç" Kin" lé.
Seing 44 cha thay trên 91 % so tien/hàng hoa dongui:\i di chuyén gùi trong vông 12 thang qua dùng dé
'91
ho tr<) vi~c chi tiêu hàng ngày cùa gia dinh. Dieu nàycho thay muc s()ng il cac vùng xuat cU côn rat thap
và chi tiêu hàng ngày càn du<)c dua lên hàng dàu.
Thl,lc té là gia tri cùa tièn/hàng hoa do ngul1i dichuyén gùi vè quê nh~l rat it ôi và chi dù cha cac chitiêu sinh hOl;lt hàng ngày. Vi v~y chi m(lt ty lç nhô cùasn tien/hàng hoa du<)c dùng dé ho trQ cho vi~c hQc
hành.
Bang 44 : Gia tr; ti~n/lràllg hou cûn Ilglliii dicllllyln trollK 12 tlUlll1{ qua tlzeo m~IC dieh gûi
MI)C Diell (;t'rl TRI <iIÂ (1.000D) l'y LI::
Chi liêu hàng ngày 151.950 91,3
Kinh doanh Dl ua ban 2.600 1,6
Ho ln> cho hQc bành và 3.752 2,2silc khoè
K.hac 8.192 4.9
T6ng s6 166.494 100,0
NgItOIl: Dièlt tra clt(J11l7/âlt clla Viç" Ki"" té, 1994.
92
t
CHUONG VI
Mue SINH" lfIt' ,,,
VA KE HO~eH HOA GIA DINH
1. Mûe SIN"
Trong CU(lC dieu tra vè ngul1i nh~p cu nam 1994,tût cà nhùng phV nù dâ tùng xây dt,mg gia dinh trong
1 dc) tuai tù 15 dén 49 thu(>c cac hO gia dinh dUQc chQnlàm màu dièu tra dé dUt,lC phông van vè sô con h9 dasinh ra tù trudc dén nay và làn sinh gàn nhat trongyang 12 thang truck thoi diém dieu tra. Tat cà co 913phV nu trong sô 1.967 phV nu nôi chung dâ dUt,1Cphông van cac thông tin ve mue sinh, bao gùm 488nguOi không di chuyén và 425 nguhi di chuyén theodinh nghia mà cuOc dieu tra dua ra. Dé co thé dt,1doan dUt,lC muc sinh cùa phV nu thành phô nôi chung,tût cà cac s6 li~u deu dUQc gia quyen theo cac quyêns6 dUQc tinh toan trên cCl sèl ty I~ phv nu không dichuyén/ phV nù di chuyén thu dUt,lC tù két quà dièutra nhân khau trên dia bàn Thành phô Hù Chi Minhdo Cvc th6ng kê thành ph6 tht,1c hi~n trong thi1i giantù thàng 6-1994 dén thanr6-1995. Cac két quù dUt,1C
trinh bày trong bàng 45.
1 CUQC dièu tn' này da th6ng kê dll~lc 4.401.114 nhlln khâu thVc té thllilng tru.trllng dô l'Ô 2305.cJ14 phI) nil. Sei phI) nil tll dlC tinh khàc chuyên dén Th:inhphl~ Hi) Chi Minh trong khoàng thili gian l'J84 - l'J'J5 Iii 218.576.
93
Bàllg 45 : PluÎIl be'f pll(l IlLl, s6 COll dei {Ling sillllra, .'16 COll sillir ra gàll dây Illrtit (rrmg vrmg 12
{Iu/Ilg {heo Ilhôm wcii
561rè 56 con
Ph ... nll S61rè cm 5inh 50 conIrung binh
Nhllm lu(\iTÔngso da IÎlng em da ra Irl1ng Irung binb
sinh lrong
ph ... nll '~p gia IÎlng 121hang 121hl1ng
dinh 5inh ra Irudcdft 5inh
Ir\lllc di~u
dièu Ira Ira
(1 ) (2) (3) (4) (5) (6)=(4)/(2) (7) = (5)1{2)
IS-I'J 303 22 2S /:( 0.0818 0.0263
20-24 359 81 (J2 19 0.2577 0.0537
25-29 375 204 21>1 4(, O.c.96H 0.1233
30-34 333 213 347 17 1.0YJ'J 0.0523
35-39 2f13 18f1 430 13- 1.6334 0.0500
40-44 220 Ifl9 470 13 2.1395 OJ)591
45-49 115 85 321 0 2.7'J52 0.0017
TÔng 56 1.CJfl7 9bO 1.94f1 117
Ci/Ii cM : Di?lI (Ta di dôll. 1994. S6/içu dû gia qUY?Il· SaukM gia qllY?II, IÔ'llg SÔ'IJÏl da tllllg 14p gia dill/I là 960 IIlayvi 913 1./1I1 ktt qud phdllg véfll t/Ille Il.
Trên cd sô cac sa Ii~u thu thi)p dU(,1c, cac ty suih
sinh d~c trung theo de) tuai (ASFR) da dUQc tinh
toan bàng phut1ng phap ty sa P/F1, vdi he; sa dièu
chinh là hinh quân gia quyèn cùa cac ty so P(2)/F(2),
1 I.i~n hiCp quric : f1uct1lg dlJ" ,("II weI" "cmg dll1l s6. Sil Ill, New York. 1983.
Ir. 27-41.
94
P(3)/F(3) và P(4)/F(4). Ty suat sinh d~c trung déi
dU(,1C dièu chinh theo dl) tUl)i dU~1c trinh hày trong
hàng 46. Dong thoi tù hflng này cüng cha thay cac mô
hinh sinh thu du"c tù Tong dièu tra dân sc> 1/4/1989
và dièu tra nhân khâu h9C 1/4/1993 do Cl,IC thllng kê
thành plu) thl!C hie;n. Càn luu yràng, cac ty suat sinh
d~e trung dèu da du"c hi~u chinh hàng phuong phâp
ty so PIF và cac mue sinh theo thu tl,l trong hàng së
tUllng ung vdi dic thlli diém thang 9/19HH ; thâng
9/1992 và thâng 1/1994.
Bâllg 46: Ty slI(11 sillll d(lc tnl1zg llteo 1116i suy ra
III Tô'llg di~lI Ira dâll s6 1/4/1989, di~ll {ra Ilhâll
kll6u h(Jc 1/4/1993 và di~u (ra di dâll 1/9/1994.
NI lélM Tu61 1988 l 'J'J 2 l'J'N
(1) (2) (3) (4)
15-19 0,0279 0,01 JH O,OJO!)
20-24 0,0974 0,0956 0.0622
25-29 0,1277 0,129] 0,1251
30-34 0,1036 0,1086 0,0518
35-39 0,0495 0,0469 0,0517
40-44 0,0209 0,0186 0,0560
45-49 0,0012 O,()OO9 0,001 J
TFR 2,14 Z,07 I,H9
95
Bàng 46 da dua ra nhùng chûng cû rô r~t ve s\1 M~t khac, cüng không co chûng cû nào cho thay s\1
suy giàm mûc sinh kha nhanh trong giaïdo~n 1988 tang cao mûc sinh 0 nhom tuai này là két quà cùa
- 1994. Tcing ty suat sinh giàm tü 2,14 nam 1988 nhùng s\1 sai s6t khi trà lôi ho~c do ành hUÔng cùa
xueing 2,07 nam 1992 và tiép t\!C giùm xuc)ng 1,89 chl)n mau làm tang muc sinh cùa nh6m này. Vi v~y,
nam 1994. Nhu v~y, S\1 suy giàm mûc sinh trong vông chi c6 thé dit'n giài nguyên nhân trên do s\1 dao d<,"lOg
2 nam qua dién ra nhanh hon trong thdi gian 4 nam lén xuang nhat thdi..
truck do. Tù bàng 46 cho thay mô hinh sinh cùa nam M~)t trong nhùng m\!c tiêu cùa cUQc dièu tra vè
1992 gàn nhu trùng khdp vdi mô hinh thu dU~lc qua ngudi nhÔP cu nam 1994 là tim hiéu nhùng s\1 khac
két quà T6ng dièu tra dân so nam 1989, trong khi dô bi~t giùa nhùng ngudi không di chuyén và ngudi di
mô hinh sinh cùn nam 1994 chu thay m~)t cach rCl chuyén ve tat cà cac khia q10h dUQc quan Hïm, Tuy
ràng cO cau sinh cùa ph\! nù thành pha dâ co nhùng nhiên, xét trén phuông di~n th\1c té là cUQc dieu tra
s\1 thay doi rat quan trçmg. Ngày nay, ph\! nù sinh . này chi bao gom m<)t so luQng h':in ché ngul'i di
con tru{.\c tu6i 25 và sau tu6i 29 da il hc1n Hong : chuyén dé làm cO sÔ cho cac phân tich chuyên sâu,nhùng nam truck. Dièu này phàn anh chuong trinh nOn l'" 'C) -a' h ' d- d'" 'u· "'t - 'J- he v ec s s n cac ac lem gl a me. val 10 VUcdân so và ké hoach hoa gia dinh da c6 môt su thành . nh'u- u~· du..... 'h' '" 'th'·, khô d', ' , cua ng ng \JI 'IC P ong van co e ng uQccông nhat dinh trong viêc vân dclng phu nù không h' h ' h - k "t .. h" ", th' h . , h.... ' . ',. C 10 xac o~c e qua se p aI glal IC mQt cacsinh con qua sdm và sinh con kéo dài dé cuai cùng th~ t h 1 Ph.... h~ . h ' 'h' ..
, '" '. . _ " _ ' , , ., é}n rqng c n. an p an tIC mUc sm cua nguc11dl den Vlec glU tang phuc 1~11 xa hÔI nOI chung va mUc d' h .'. . , kh'" d' h è' - b' h h'", ' 1C uyen va nguc11 c,ng 1c uy n cung , an c eseing gia dinh n6i riêng. Ngoài ra, c6 thé thay ty' lê . h' h "', ', nay c 1 p 01.tre em sinh ra trong vông 12 thang truck thôi diémdieu tra 1994 dai vdi ph\! nù 40-44 tuoi cao hôn dâng Tù bàng 47 cho thay, chi co m(>t s6 it phl.l nù dâ
ké so vdi hai cUQc dieu tra trudc tuong ûng vdi thdi tùng lÔp gia dinh roi vào nham tuai 15-19 và 40 tuoi
dié01 1988 vü 1992, Day là ành huông cùa nhùng sai tro lén, dong thdi chi co m(>t phan nho trong s6 hQ
so ngau nhiên trong qua trinh ch~m mau, song không cô sinh con trong vông 12 thang truck thl1i diém dièu
c6 bàng chûng dé c6 thé dién giài O1(lt xu hudng \ tra. Vi v~y SC) con trung bînh sinh ra trên 1 ph\! nù
nguc)c 1~li vdi xu hudng suy giàm mûc sinh hi~n nay. i trong cac nhôm tuc)i này se rat nh<,:ly càm vdi cac sai
96 97
50 mâu và do dô chang tôi quyét djnh không dùng
cac thông tin ve 50 con sinh ra trong vông 12 thang
truck dieu tra dé sa sanh muc sinh cùa phl,J nO không
di chuyén và phl,l nO di chuyén. Thay vào d6, chung
tôi cha ràng nhOng thông tin ve so trè em da sinh ra
tù trudc dén nay cô thé cung cap mc.)t khai niçm tot
hl1n ve sv khac biçt dô, mi)c dù cac thông tin này
không cho biét cac mô hinh sinh hiçn t~i.
Bàng 47 so sanh sv phân bo so con trung binh
da tùng sinh ra trén mOt phl,l nO không di chuyén và
di chuyén theo nham tUlii. CCl thé dé dàng nh~n thây
ràng so con da tùng sinh ra doi voi phl,l nO di chuyén
da bi khai bao thiéu vi s6 con trung binh cùa m(lt
phl,l nO il tu6i 45-49 I~i tMlp hc1n s6 con trung binh
cùa mOt phl,l nO Ô tuai 40-44. Ngoài ra, không cô dâu
hiçu nàu chu thây s6 liçu thu th~p tù nhOng ~hl,l nù
nh~p cu c6 khà nàng bl sai s6t nhieu hc1n cac so Iiçu
thu th~p tù nhOng phI) nO không di chuyén ho~c
nguQc I~i. Voi già thiét cà 2 lo~i dân s6 cùng c6 xac
suât sai sôt trung khi khai bau nhu nhau, bàng 47 ra
ràng chu thây nhOng ph\) nO di chuyén côn trè cô xu
hUl\ng sinh con muOn hon nhOng ph\) nO không dichuyén cùng thé hç.
Vi tong ty suat sinh cùa phl,l nù phl,l thuOc rat
Idn vào dé) tuoi mà phl,l n01>ât dàu sinh con, do d6
98
cô thé cui viçc phl,l nO di chuyén bât dàu sinh con
muOn hon ph\) nO không di chuyén cho thây phl,l nOnh{lp cu c6 nhieu khà nàng sé c6 it con hc1n là phl,l
nO không di chuyén, và dieu này cüng rat phù hcm
voi két quà thu dUQc tù cUQc dieu tra di dân do Viçn
Kinh té thành pho tién hành nam 1990. Dili vdi
nhùng phl;J nO nh~p cu hiçn da trén 35 tuai, phan Idn
he.) da sinh con lan thu nMit hoc}c làn thu hai trudc
khi he:> di chuyén dén Thành pho Ho Chi Minh. Do
d6 c6 thé già thiét ding muc sinh cùa he:> cüng tUClng
tv nhu muc sinh cùa phl,l nO ndi he:> ra di (thuong là
tù vùng nông thôn). Nhung ngay cà trong truong h"p
này, so Iiçu cüng chu thây muc sinh cùa phl,l nO di
chuyén cCl thé không cao hon, néu không phài là
thâp hlln, muc sinh cùa phl;J nO không di chuyén.
Dièu d6 chung tà là phl;J nO di chuyén là nhOng ngui1i
mang tinh che:>n Ie:>c ve nhieu m~t sa voi nhOng phl.l
nO nc1i he:> xuat cu, trong d6 c6 mUc sinh và két quànày m<.)t làn nOa cüng co cho két quà nghién cuu tù
cUQc dièu tra nâm 1990 (Trullng Si Ânh, 1993).
99
~~.... l::S~ ,'- ....~ ~f..l ~~~Oij::~ E
\,;Ii ,.'C~
~ "'- ':ib() "_.'C ,~
f..l~
~ -~ ,{5'c~ t!~~~ ::f..l~
..... ...::="I::S ....b()~::'"""1<~ b()~ ::~ ,~
'~ ;::.;::. b().
::.:: c~ ,;;.... ....~
~ E!f..l ....'- ......~ .:;
"::S ~
:: ::~ ~.... f..l~\~\~ ~
-Cl '~;::.::<~ ~
~ .:;Q., ~
'. ~
t'-.."=S~ ::b()~:: f..l..~ \~
~ ~
100
....~;~f! :::;-
CI' M M N N M ""00 N 'C CI' 0- M 'CbO=.c.c M r- 'C 0 0 "" ""C Cl C ~ 0 - 0 "!. ~ N CI'...co c ~_ ._ci ci C Nf-oO.o'" - - -"
N ..
5 f - ~ ô..,. 'C V) 'C M N - r-- N - 'C
.~ ~ ~ ~ ~
Zri' .~ =5
.'UJ ... oc>- ~ c r-
~N V) 0 CI' 0 ~:J c .- c: M 00 ..,.
~ CI'C '" - - - - r-
:I: " .... ~
(,) c''0 .~
ë li) -
'0 ....~ c - ..,. r- V) :0 r- 0 V)
.... JO~ - V) 0 0 V) M N
c oC - - ..,.o "
.;..;... '0E- u
'Q 0 00 0- M r- V) ~ 00'".... r:: 00 M CI' V) 00 r- ..,. r-c - N - - 0-
''0......
f-o
'Q ~ ..... N ÔV) r- 0 ~
..,.w.a ::J "C ..
~r- e M V) - ..,.
OD=.c.c 00 r- e N M M ~ccc ...;.. 0 N r- ~ ~ - 00-'0 c._ ._C ci ci N Nf-o 0 .0 III -"
C .. N ~ ..,. CI' M 00 ..... r- e 00o .. - Cl" :;; N ""Z " oC ........'Q ccc ,;,;.
'UJ li) .- 0 ...>- Vil =oS:J:I: ""oC(,) oc C M r- M M ..,. M CI' 0c .r;; :; - ..,. r- N ..,. ..., 0
o .... - - N N - C!C " c '-'
0 'Q •.,.
<Il -Z'0 -0 ....:I: oc c - 0- N r- r- 00 ..,. 00
.... JO M - M 0 0 0- 00 ..,. 00lot c.c - - ..,.o "
;.,;.. '0
E- "''0
0- ..,. r- CI' r- ..,. 0- '"III.... N..,. ..... 00 'C ~ - V) 00- - - - - CI'c ......
''0f-o
:.lE'O 0-'Q
:= '"..,.
~ '"..,.
'" '"'0 - N N ";1 ..,. ..,.b.Il
:I::J '- .;, 6 .;, 6 V) 6 .;, czl- - N N M M ..,. ..,. ''0
E-
lit..~
500:::1.~
~""'0:::1
""~~-'0t.-,
':::1
"S~
Il. Kt HO~CH HoA GIA DiNH
2." Tinh tr,ng th\fc hitn ké ho,ch hoa gia dinh
CuOc dièu tra vè ngubi nh~p cU nam 1994 da thuthé}p cac thông tin vè tharn gia ké ho~ch hoa gia dinhd6i vdi nhOng phl,l nO dang 0 vdi chang trong dO tu6i15-49, không ké nhOng ph\l nO dâ c6 chang nhung dangÔ goa, ly di ho;}c ly thân. T~t cà cô 859 ph\l nO, b~t kétinh tr~ngdi chuyén nhu thé nào, dèu dUQc h6i hi~n naycô ap d\lng b~t kY rn<)t phul1ng phap ké ho~ch hoa giadinh nào hay không, và néu c6 thi d6 là phuong phap givà dâ sù d\lng'bao nhiêu l'ân. Nhilng phl,l nO trà loi khôngsù dl,lng mOt biçn phap nào cà dUQc hai vè Iy do t~i saokhông ap d\lng. Trang phàn phân tich vè ké ho~ch hoagia dinh này chung tôi sù dl,lng cùng cac so dâ dUQc gia,quyèn nhu dâ trinh bày trong phàn trudc. Két quà trinhbày trong bàng 48.
Binh quân chung c6 66,4% phl,l nO dang sù dl,lng1 mOt trong nhOng biçn phap trânh thaï. Két quà này
gàn nhu trùng khdp vdi két quà dieu tra nhân khàuhQc th\fc hiçn nam 1993. Trong cac chuong trinh kého~ch hoa gia dinh, nguoi ta thuông chu y nhieu hdndén cac biçn phap tranh thai hiçn d~i cô dO tin cé}y
, và hiçu quà cao hon là cac biçn phap khac. Do v{ly,sé là rat hOu ich néu nhu mot m~t chung ta phan biçt
! cac phu<.1ng phap hiçn d~i nhu di)t Yang, thu6c tranhthai, dinh sàn nam/nO, và bao cao su. M~t khac là cacphuong phap không hiçn d~i nhu tinh vong kinh, xuattinh ngoài hay cac phu<.1ng phâp khâc mà ngul1i dùngkhông nêu tên dUc..1c Cl,l thé.
101
N,am 1994 cô 45% phl,l nO cô chang tù 15-49hiçn dang ap dl,lng mOt trong sll cac biçn phap tranhthai hi~n d~i, cao h"n gàn 3% so voi ty I~ tu"ng ungnâm 1992. Trang sa cac hiçn phap tranh thai hiçn d~i,
phuong phap d~t vông theo truyèn thllng lâu nay vândUQc phl,l nO sù dl,lng nhieu nhat, tâng tù 43,8% nâm1992 lên 50% nâm 1994. Cac phu"ng phap hi~n d~i
khac chiém tY lç gàn nhu nhau.
Thl,lc té là mQt sa IUQng Ion ban cao su dUQc banra Ô Thành pha Ho Chi Minh nhung sa IUQrrg c~p vQchang khai bao cô sù dl,lng bao cao su l<,li dUdng nhuthap, chi c6 5%. M~c dù v~y, con sn này vân cao h"nkét quà cùa cUQC dieu tra nhân khàu hQc nàm 1993(3,8%). Ngoài ra cüng cô thé thay r(i ty lç ph\l nO sùd\lng cac biçn phap hiçn d<,li II tat cà cac nhôm tuoi,trù 35-39, da tâng lên rat dang ké tù cUQC dieu tratrudc. D~c bîçt, sl,l gia tàng quan trqng nhat l<,li fllivào hai nhôm tUlli 15-19 và 45-49. Dây rô ràng là mOtd6ng gap dang ké vào Sl,l suy giàm muc sinh nhu datrinh bày. N6 dong thbi cüng giâi thîch cha Sl,l gia tàngcùa muc sinh II nhôm tUlli 25-29.
Khoàng 22% phl;l nO trâ Ibi là c6 ap dl;lng cacbiçn phap tranh thai không hiçn d<,li. Ngo<,li trù dllivdi nhôm tUlli cUlli cùng tù 45-49, xu hudng chung côthé quan sat dUQc qua hai cUQc dieu tra nâm 1993 và1994 là phl,l nO Ion tuoi thubng sù dl,lng cac hiçn phaptranh thai không hiçn d<,li hl1n là nhOng ph\l nO trètuai. Theo thbi gian, ty lç phl,l nO sù dl,lng cac biçnphap trânh thai không hi~n d~i ngày càng giâm. Dièu
102
này dUl1ng nhu phù hl.1P vdi viçc mll r(mg ap dl,lng cac, phu"ng ti~n tranh thai hi~n d~i và djch VI;I ké ho~ch
hoa gia dinh cüng nhu khà nang ll,la ch~m cac phul1ng
tiçn tranh thai ngày càng tang (theo danh gia cùa Ùyhan Quac gia dân sa và ké hO~lch ho{t gia dinh vàTong Cl,lC Thang kê, 1995).
Being 48. Ty If ph~l m115-49 lLtr>i co c/rfmg Iziçlldallg sil d~lIlg câc biêll phâp Irâll/z lirai hiêll d(livâ klrôlIg Iriçll dqi.
Dltu TRA NIIÂN KIlÀU IIQC DltU TRA DI DÂN (*)
NIIÜM Wh ky l'hUllngl'hU.1ng
Bal ky l'hUllngl'hUclng
TU()I phlip phâpphUclng phAp hiCn
khôngphUclng phap hiCn
khÔngphap nào d:;ti
hiCn d~iphap nào d~i
hiCn d~i
15-19 IR,R 12.5 6.3 23./) 2.17 1,9
20-24 47.1 2R.4 18.7 54.4 33.3 21.1
25-29 6/).5 43.1 23.4 68.7 46.5 22.2
30-34 74.7 4/)./) 2R.1 /)9.3 52.1 17.2
35-3'J 7'J.5 508 28.7 72,7 46 (1 2(,.7
40-44 (j'J.B 41.7 28.1 (,(,.9 46,4 20.S
4S-4'J 44.1 24.'J l'J.2 S').8 30.7 2'U
66.'J 42.0 24.'J 66,4 44.7 21.7
Ghi clllt : () ccic SC} dél dlt<'C gia qllyèll.
2.2. Ly do không tham gia ké ho~ch hoa gia dinh.
Nhu dà trinh bày, tat cà nhOng phl,l nO trà li1î1 hiçn t<,li hq không sù d\mg mOt biçn phap tranh thai
nào da dUQc hoi ve 19 do t~i san không. 1/3 sa ngubidUQc hoî dubng nhu muan né tranh cau trà Ibi và
103
không dua ra du"c mOt sl) Iy giài ra ràng nào cà. Tuy
v~y, khi phân tich tim hiéu vè nhûng nglldi này, két
quà cha thay nhûng nglll1i này trung binh dâ co trên
2 con. Ngoài ra, 45% ph\! nû trâ loi là hQ chua muon
ké hOé;lCh hoa gia dinh vi chua co dù so con mong
muon. Và quà thi)t, trung binh ml)i ph\! nû thuQc diçn
này hiçn mai chi c6 khoàngO,7 con. Nhuv~ylydocùa
hqlà chinh dang. 10% khac không tham gia ké hOé;lCh
hoa gia dinh vi muon c6 it nhat mOt con trai ho~c 1
con gai trong gia dinh, m~c dù trung binh hq dâ co
xap xi 2 con khi dll<,lc phông van. Cac yéu to khac
thudng du~c cha là nhûng yéu to càn tri) cac c~p v~
chang ké hOé;lCh hoa gia dinh nhu van dè thiéu thonphul1ng tiçn ké hOé;lCh hoa gia dinh, chat lUQng ph\lc
V\l, dieu kiçn suc khoè, tôn giao, thieu kién thuc, v.v.
không dUQc chu tn.>ng lâm và chi chiém chua dén 8%trong so cac Iy do. Nhu v~y, kh6 c6 thé n6i dUQc ràng
cU<,)c dieu tra này dâ giup ich gi nhièu trong viçc phat
hiçn nhûng ly do khién cac c~p v(,l chang không tham
gia ké hOÇlch hoa gia dinh, mOt van de hét suc quan
tr<,mg doi vdi S\l thành công cùa chuong trinh dân sovà ké hOé;lCh hoa gia dinh il Viçt Nain hiçn nay. Nhung
d6 cüng là hÇln ché chung cùa nhièu cuOc dieu tra
khac. Khi cu<)c dieu tra này dâ qua, chung ta kh~ng
thé làm gi khac hon là chi) mé)t cuOc nghiên cùu khac
trong tUl1ng lai vdi S\l thiét ké dièu tra tot hon.
104
K~TLU~N
Phân tich sl) tang dân so, viçc làm và thu nh~p
liên quan dén di dân trong giai dOé;ln 1984-1994, ket
quà cho thay nhll sau :
1. Di dân dén thành pho da d6ng g6p tich cl)c
trong viçc thay d6i thành phàn dân so và lao d<)ngcùa thành pho. Két quà dieu tra chQn màu cha thayviçc tang Cl1 hqc co ành hllông Idn dén cO cau dân socüng nhu sl) tal1g truông dân so, gia tang Il)C IUQnglao dOng, dân dén nhûng kho khan ve giài quyét viçclàm cùa thành pho trong 10 nam qua.
Nhûng ngubi di chuyén dén thành pho do Nhànudc phân công da dll<.1C nâng cao trinh dQ hqc vanvà trinh dé) chuyên môn. Két quà cüng cha thây ràngnhûng ngulli di chuyén bat h<.1p phap thubng linhdOng và tich cl)c trong viçc tham gia cac hOÇlt d(mgkinh té, dàm nhiln nhieu công viçc n~ng nhqc, d<)ché;li, nhûng công viçc cô thu nhi)p thap mà dân cU té;li
cha không muon làm.
2. Thành pho Ha Chi Minh là m<)t trung tâm dôthl lon cùa cà phia Nam. Thành pho c6 toc dO phâttrién kinh té cao so vl\i cà nlldc ; Hç thong két cauhÇl tàng kinh té - xâ hôi kha hon cac thành pho khac
lOS
trong cà nudc. 06 là dieu kiçn tot ti;lO ra SUc hut dâncu Idn tù cac vùng khac dén thành ph6 và cüng là apIvc ni.ing nè cho quàn ly dô thi.
Di dân dén nhûng thành pho lôn là mOt hi~n
tU~1ng tat yéu trong qua trinh dô thi hoa, bôi vi h9kiém dUQc nhieu viçc làm, dUQc huong muc s6ng,tiçn nghi sinh ho<).t cao hlln. Nhùng dieu kiçn và nhânto này da thu hut nhieu nguoi dén thành ph6 dé Hm
kiém viçc là m, nhà ô, cac djch Vl,! công c<)ng, V.V., vàvân sé xày ra trong 10-15 nam tôi. Vi thé, néu khôngcô nhûng giài phap cô hiçu quà, viçc giài quyét viçclàm, quàn ly dô thi 0 Thành ph6 Ho Chi Minh sé g~p
nhièu kh6 khan và sé kh6 xây dvng dU~1c m~)t thànhpho s~ch, dçp trong tuong lai.
3. Nhu trên da trinh bày, IVc hut cùa Thành ph6Ho· Chi Minh cüng kha mi;lnh mi.ic dù chinh quyènthành pho da ban hành nhièu quy dlnh nghiêm ng~t
nhung không thé ngan chi.in cô hiçu quà nhûng ngul1idi dân bat hQP phap dén thành ph6. Trong nen kinhté thj trul1ng, cac thành phàn kinh té cùng phat trién,nhûng quy dinh ve cU tru hi~n nay không c6 két quàdé làm công Cl,! nhàm ngan chi.in nhûng lutmg nh~p
cu vào thành pho.
4. Tù nhûng phân tich trên chung tôi de nghjNhà nudc trung ullng phài cô m<)t chullng trinh capqu6c gia nghiên cuu dong bé) vè di dân trong cà nuôc.Trên CllSÔ nhùng nghiên cuu làm ru cac m6i quan hç
106
giûa nlli di, nlli dén và dén rl}i li;li di ; Viçc nghiên
cuu can gan ch~t vôi quy ho~ch phat trién kinh té xa h()i vùng, tr~mg tâm là vùng kinh té trqng diémphia Nam. Tù dây làm can CU cho viçc ho~ch dinhcac chinh sâch và biçn phap giài quyét toàn diçn vèvan de di dân.
Do luong di chuyén dén Thành pho Ho Chi
Minh co liên quan m~t thiét dén S\I phat trién vùngNam B~) nên nhûng thach thuc vè dân st; và viçc làm
cùa thành pho phili dUQc quan tâm giài quyét di dôivdi viçc quy hOi;lCh phat trién dài hi;ln Ô cac tinh DongNai, Sông Bé, Tây Ninh, Bà Ria, Vüng Tàu và cactinh mien Trung.
5. TrUl\c mât, chinh quyèn thành ph() cô thé banhành nhûng quyét djnh dé giài quyét nhûng ton t~i
ve dân nh~p cu dang sinh song trong thành pho, thùanh~n mOt phan IÔn nhûng nguèli di chuyén vào thànhpho da cô khà nang hoà nh~p vôi Cu~lc s6ng dô thj và
tham gia vào ho~t dOng kinh té cùa thành pho và deicô ch6 ô Cin djnh.
6. Nhûng két quà cùa dieu tra trong ban cao nàyda g6p phan làm ra thêm d~IC diém kinh té - xa h(>icùa nhùng ngui1Ï di dân dén thành phl) hiçn nay, moiq~an hç giûa thay doi co dl u dân 50, nguon nhân l\lc.viçc làm và dô thi hoa trong thl1i gian qua. Trên cllso cùa dv an này, sé uôc tinh dUQc xu thé di dân trongHJllng lai nhàm dV bau dân so trong giai dOi;ln
107
2000-2010. Ngoài ra, n6 sé là tài liçu tham khào chonhOng nhà ho~ch dinh chién IUQc phat trién kinh té- xci h(li cùa thành ph6 và nhOng nhà quân Iy dô thi.
108
TÀI LIÊU THAM KHÀO
• TrU(1ng Si Anh, 1994: Di dâllirong mioc dlll Thàllhphô'H~ ChfMinh: Mô lûnh, hqu qud và ch{nh sikhhiên hành. Thành ph6 Hô Chi Minh, Viçn Kinh téThành phô Ho Chi Minh.
• Viçn Kinh té Thành phu ·Hb Chi Minh, 1992: Didtin d6z Thành phtfH~ Chf Minh: Nlulng 1~1l Iqi,ch{nh slkh, và giài phap.
• C\lC thong kê Thành phi) Hb Chi Minh: NiêngiamIhlfng kê hàng m'lm 1111989 d6z 1994. Thành ph6Ho Chi Minh.
• Tong C\lC th6ng kê, 1991 : Kil qud 16ngdiiJu Ira dâllsll1/4/1989, Hà N(li, Nhà xuat bàn Sv th;}t.
• Ùy ban qUl)C gia dân s6 và T()ng C\lC Th()ng kê,1995: Kit quà diiJu Ira nhân kluiu hr;c 1/4/1993,Hà NOi, Nhà xuat bàn Sv thé}t.
• C\1C thông kê Thành phô Ho Chi Minh: Kit quddi~u Ira dân .'16 1994-1995. Thành ph() Ho ChiMinh.
• Sa Lao dQng - thuong binh và xâ hQi Thành ph6Hô Chi Minh:.Bao cao dtill .'Id- lao d(jllg hàllg #ulm.Thành ph6·Ho Chi Minh.
109
Lili nhà xu~t bin
MôdÀu
Ml)C Ll)C
Trallg
3
5
CIllicll1g 1 :
M1)C Tltu vA PHl1()NG PHAP NGHltN CÙU
I. M.,c tiêu nghiên CtfU Il
II. Thiét ké nghiên CtfU và phuong phâp lu6n 12
2.1. Ph~m vi chQn màu 12
2.2. L~p danh sâch hO gia dinh 14
2.3. Ch9n mâu 14
2.4. Phléu hOl 15
2.5 Két quà dièu tra và djnh nghia vè nguoi di
chuyén và không di chuyén duoc sù d"mg
dé phan tich 16
C/auolIg II :
f)~C f))tM DÂN s6 HOC VÀ KINH Tt. XA H(H
CÙA DÂN s6 MÀU
1. Tj It nam nü
II. Câu truc turii
20
22
II(
III. Nui sinh 23
-IV. Nl1i 0 trlliJc kia 24
V. Trinh dO hqc vAn 26
VI. Tinh trong ho,t dOng kinh té' hien Day 28
CJU/dllg III :
DAN s6 vA DI DAN eÙA THANH PH6 HO eHî MINH
1. Tinh hinh tAng trllong dân s6 cùa thành ph6 31
II. T:t le tAng cu hqc 33
III. Tinh tr,ng dAng kY cùa nhûng nglloi di chùyêno thành ph6 35
3.1. Tinh hjnh cu trû cùa dân cu 37
3.2. Tinh tré;lng cu trû theo noi xuilt cu cuoicùng cùa nguèli di chuyén 43
3.3. Tinh tqmg cu trû và vi~c làm cùa nhûngnguüidi chuyén 45
IV. Tinh trong ho,t dQng cùa nhûng nglloi dichuyin trllôc khi dé'n thành ph6 52
V. s6 làn di chuyin 53
VI. Ly do di chuyin 54
VII. Thông tin trllûc khi di chuyin 59
VIII. Di dân tié'p theo . 60
8.1. Sa nguèli cùng di 60
8.2. Nhûng nguèli di chuyén theo sau 61
2.1 Sv h(>i nh~p cùa nguèli di chuyén vào th!trudng lao dOng thành pho 69
2.1.1. Tinh tré;lng tim viçc làm sau khi chuyénd~ ~
63
63
66
69
ChllcJllg V :
NGUON NHÂN Lve vA vIte LAM
NguÔn nhAn IlIc
1.1. L\lc lU(,1ng laD dOng
1.2. Cung ûng lao dOng
Viec làm và thu nhOpII.
1.
49
Clu/dllg IV :
LleH sû DI eHUYfN
Nl1ixuÂtcll1.
II. Tinh tr,ng hôn nhAn cùa nhûng nglloi dichuyên vào thoi diêm dé'n thành phÔ 50
III. Trinh d() hQc vAn cùa nhûng nglloi di chuyinvào thoi diim di chuyên 52
2.1.2. Thèli gian tim vi~c làm sau khi dénthành pho Ho Chi Minh 71
2.1.3. Nhûng nguèli di chuyén và không dichuyén dang làm viçc trong cac ngành 74
112 113
2.1.4. 56 gièllàm vi~c trung binh trong mQt s6ngành nghè chinh 77
2.2. Tien công và thu nh~p 79
III. Tiét kiçm và Sil chuyen gùi tiên/hàng hoa 87
3.1. Tiét ki~m 87
3.2. Gùi tièn/hàng hou 88
3.3. Nl1i nh{ln tièn/hilng hoa 90
CIIl(cJIIg VI:
Mûe SINH \lÀ Kt HO~CH GIA DINH
J. Mûc sinh 93
Il. Ké ho~ch hoa gia diob 101
2.1. Tinh tqlOg th\fC hiçn ké hO~lCh hoa giadinh 101
2.2. Ly do không tham gia ké hO{lch hou gia "dinh 103
Ktt luio 105
Tài Ii~u tbarn khào 109
Il ...
Chju trâch nhiçm xuat bàn
NGUYÊN PHUC KHÂNH
Biên t~p : LÉ MINH HOÀI
Trinh bày, bia : OVONG THAl SON
5ùa bàn in : LÊ MINH HOÀl
~.
ln 1050 cuOn, khÔ J3 x 19 cm, t{li Nxh Chinh tri qu6c gin.S6 XD: 80/CfQG. III xong và nQp hru chièu thimg 6-1996.