luan van ve cai nghien matuy

Luaän vaên toát nghieäp ngaønh xaõ hoäi hoïc khoùa 1998 - 2002

1

DAÃN NHAÄP

1. Lyù do choïn ñeà taøi:

Ma tuùy hai vaàn chöõ nhoû deã ñoïc, deã nhôù naøy chöùa ñöïng caû moät noãi ñe doïa, lo aâu nhöùc nhoái ñoái vôùi moïi ngöôøi. Coù ngöôøi quaù bi quan, ñaõ ví söï xuaát hieân cuûa noù nhö moät löôõi göôm cheùm vaøo nhaân loaïi, ñeå chaët ñöùt lòch söû nhaân loaïi, ñaëc bieät laø lòch söû cuûa nhöõng ai coù lieân luïy ñeán noù thaønh hai giai ñoaïn: nghieän - cai nghieän vaø phuïc hoài. Bôûi leõ vöôùng vaøo ma tuùy laø vöôùng vaøo hieåm hoïa, noù ñang huûy hoaïi daàn moøn lôùp treû, huûy hoaïi caù nhaân, gaây ñau khoå cho bao gia ñình vaø laøm cho xaõ hoäi ngaøy caøng suy thoaùi hôn. Ñieàu ñaùng noùi laø soá ngöôøi nghieän khoâng döøng laïi ñöôïc, maø caøng ngaøy caøng taêng, con soá nghieän cuõ caét côn, ñieàu trò chöa ñöôïc phuïc hoài ñaõ phaûi taùi nghieän, coäng theâm nhöõng con nghieän môùi “gia nhaäp thò tröôøng” laøm neân böôùc tieán cho con soá naøy.

Nhöõng baûn baùo caùo taïi caùc cô quan, trung taâm chöùc naêng, thoâng tin ñöôïc ñöa, ñöôïc ñaêng taûi treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng, thoâng qua baùo chí, truyeàn thanh, truyeàn hình, chæ thaáy noùi ñeán con soá taùi nghieän chieám hôn 90% (con soá naøy tröôït daøi töø 90% ñeán 99%), nghóa laø con soá cai nghieän thaønh coâng khoâng ñeán 10%. Con soá naøy tuy laø moät noå löïc, moät thaønh quaû ñaùng keå, nhöng noù laïi nhoû nhoi, khieâm toán ñeán toäi nghieäp, so vôùi con soá taùi nghieän bao truøm leân caû caùi nhìn, noãi lo aâu, noãi böùc xuùc cuûa toaøn xaõ hoäi.

Moät chuùt thaùch thöùc vaø maïo hieåm cho toâi.

Toâi muoán khaùm phaù ra ñoäng cô yeáu toá naøo, giuùp cho thaønh phaàn beù nhoû naøy vöïc noåi daäy, thoaùt khoûi ñam meâ quaùi aùc cuûa ma tuùy, tìm laïi cuoäc soáng, hoäi nhaäp vôùi moïi ngöôøi thoâng qua luaän vaên naøy vôùi ñeà taøi: “TÌM HIEÅU VIEÄC TÖØ BOÛ MA TUÙY QUA MOÄT VAØI TRÖÔØNG HÔÏP ÑIEÅN CÖÙU”.

2. Muïc tieâu nghieân cöùu:

Nhö ñaõ bieát, nguyeân nhaân daãn ñoái töôïng ñeán nghieän raát phöùc taïp vaø ña daïng. Moãi ñoái töôïng coù moät hoaøn caûnh, moät taâm söï rieâng, hoï coù nhöõng neûo ñöôøng khaùc nhau ñeå ñeán vôùi ma tuùy, hoï coù nhöõng nhu caàu rieâng tö cho vieäc ñi tìm khoaùi caûm töø ma tuùy. Nhöng hoï coù moät ñieåm chung laø taùc haïi cuûa ma tuùy ñeø naëng treân hoï, ma löïc naøy khoáng cheá toaøn boä söùc khoûe, yù chí, tình caûm, nieàm tin……………….cuûa hoï. Vaø coù theå, hoï ñaõ coù cuøng ñieàu kieän ñeå ñieàu trò, ñeå phuïc hoài nhö nhau taïi caùc trung taâm. Nhöng keát quaû laø coù ngöôøi cai nghieän thaønh coâng, coù ngöôøi vaãn coøn leä thuoäc vaøo noù.


2

Nghieân cöùu naøy nhaèm ñeán muïc tieâu:

Khaùm phaù ra yeáu toá giuùp hoï töø boû ma tuùy. Vôùi öôùc muoán nhaân roäng con soá ít oûi naøy, toâi muoán ñoát leân moät que dieâm (moät aùnh saùng) trong ñöôøng haàm ma tuùy toái ñen daøy ñaëc döôøng nhö khoâng loái thoaùt.

3. Ñieåm laïi thö tòch:

3.1.Caùc baøi nghieân cöùu lieân quan ñeán ma tuùy thöôøng coù nhöõng noäi dung.

- Chöông trình phoøng choáng ma tuùy taïi phöôøng Taân Ñònh - Quaän 1.

- Thanh thieáu nieân nghieän ma tuùy ôû phöôøng Bình Thoï - Quaän Thuû Ñöùc. Tp.HCM. Thöïc traïng vaø giaûi phaùp.

- Nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán vieäc söû duïng ma tuùy taïi Tp.HCM.

- Hieäu quaû vieäc taäp trung caûi taïo ngöôøi nghieän ma tuùy taïi Tp.HCM.

- Öùng xöû cuûa cha meï ñoái vôùi thanh thieáu nieân söû duïng ma tuùy taïi khu phoá 1, aáp chôï, phöôøng Thuû Thieâm - Quaän 2. Tp.HCM.

3.2.Tình hình cai nghieän taïi moät soá trung taâm:

- Caùc hoaït ñoäng cuûa trung taâm trong quy trình cai nghieän.

- Tình hình chung veà ngöôøi nghieän.

- Taâm lyù ngöôøi nghieän…

3.3. Caùc baøi baùo:

- Hieåm hoaï cuûa ma tuùy.

- Boái caûnh xaõ hoäi trong naïn dòch ma tuùy.

- Caùc ñöôøng daây ma tuùy.

- Nghò quyeát, chính saùch cuûa chính phuû trong vieäc phoøng choáng ma tuùy.

4. Phöông phaùp nghieân cöùu:

4.1. Ñòa ñieåm nghieân cöùu: Taïi TP. HCM.

4.2. Maãu nghieân cöùu : choïn 15 ñoái töôïng trong phaïm vi nghieân cöùu. Hoaøn toaøn khoâng söû duïng laïi ma tuùy trong, hay hôn hai naêm.


3

MAÃU DAÂN SOÁ CÔ BAÛN

Tröôøng

hôïp Tuoåi Ñoä tuoåi

nghieän Thôøi gian

nghieän Thôøi gian khoâng söû

duïng

Giôùi tính

Toân giaùo Ngheà nghieäp

Trình ñoä vaên hoùa

1. 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15

49 38 23 27 30 23 32 29 24 20 22 27 23 21 24

14 16 15 15 17 17 16 20 18 15 16 16 16 17 18

24 naêm 16 naêm 5 naêm 7 naêm 6 naêm 4 naêm 8 naêm 5 naêm 3 naêm 3 naêm 3 naêm 6 naêm 3 naêm 2 naêm 4 naêm

11naêm 6 naêm 3 naêm 5 naêm 7 naêm 2 naêm 4 naêm 4 naêm 3 naêm 2 naêm 3 naêm 5 naêm 2 naêm 2 naêm 2 naêm

Nam Nöõ

Nam Nam Nam Nam Nöõ

Nam Nam Nöõ

Nam Nam Nam Nöõ

Nam

Tin laønh Khoâng TG Khoâng TG TC giaùo. TC giaùo.

Phaät gíao. Phaät giaùo. TC giaùo. TC giaùo. TC giaùo.

Phaät giaùo. Khoâng TG Phaät giaùo. Khoâng TG TC giaùo.

.

.

.

.

.

. x . x x . . . x .

9 6 7

12 12 9 8 7

cao ñaúng 9

10 9

12 4 9

Tuoåi: Töø 20 ñeán 49. 49 = 1

30 – 39 = 4 20 – 29 = 10.

Ñoä tuoåi nghieän: töø 15 ñeán 20 18 – 20 = 3 15 – 17 = 12.

Thôøi gian nghieän: Töø 2 naêm ñeán 24 naêm >10 = 2 >=5 =6 <=5 =7

Thôøi gian khoâng söû duïng: Töø 3 naêm ñeán 11 naêm >=10 = 1 >=5 = 4 <= 5 = 10

Giôùi tính: 11 nam 4 nöõ

Toân giaùo: 1 Tin laønh 4 Khoâng toân giaùo

4 Phaät giaùo 6 Thieân Chuùa giaùo

Ngheà nghieäp: 4 coù thu nhaäp oån ñònh. Trình ñoä vaên hoùa: 1 Cao ñaúng

Caáp III: 4 Caáp II: 9 Caáp I :1

4.3. Phöông phaùp nghieân cöùu:

- Tieáp caän vôùi ñoái töôïng. Phoûng vaán saâu caù nhaân.


4

- Phoûng vaán gia ñình, coäng ñoàng cuûa ñoái töôïng, trao ñoåi vôùi chính quyeàn ñòa phöông.

- Phoûng vaán nhoùm tieâu ñieåm.

- Quan saùt thöïc teá.

- Duøng phöông phaùp ñònh tính (trích laïi nguyeân vaên).

5. Phaïm vi nghieân cöùu:

Nhö ñeà taøi ñaõ choïn, toâi chæ ñeà caäp ñeán nhöõng kinh nghieäm vöôït qua vaø vieäc phuïc hoài taùi hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng cuûa nhöõng ñoái töôïng coù thôøi gian daøi soáng vôùi ma tuùy, maø nay ñaõ boû haún ma tuùy, coù cuoäc soáng toát ñeïp, laønh maïnh trong, hay hôn hai naêm.

6. Thuaän lôïi vaø khoù khaên trong nghieân cöùu.

6.1 Thuaän lôïi:

Ñeà taøi naøy chöa ñöôïc nghieân cöùu, neân ngöôøi vieát coù cô hoäi ñeå ñi nhöõng böôùc khôûi phaùt, nhöõng keát quaû ñöa ra laø nhöõng khaùm phaù môùi taïo cho ngöôøi vieát ñöôïc nhieàu ñieàu thuù vò. Laø ñieàu kieän cho ngöôøi vieát böôùc ñi baèng nhöõng böôùc chaân maïo hieåm.

6.2 Khoù khaên:

Vì laø ñeà taøi môùi meû, neân khoù coù tìm taøi lieäu coù noùi saâu saùt veà ñeàtaøi.

Maãu daân soá gaëp nhieàu khoù khaên, vì soá löôïng ngöôøi cai nghieän thaønh coâng thaät khan hieám trong coäng ñoàng. Coäng theâm vôùi vieäc “aån maët giaáu teân” laøm cho ngöôøi vieát maát nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc cho vieäc tieáp caän vaø thu thaäp thoâng tin

Caùc ñoái töôïng laø nhöõng ngöôøi khoù tieáp caän, nhöõng vaán ñeà ñöôïc neâu ra trong nghieân cöùu laø nhöõng vaán ñeà raát kín ñaùo, rieâng tö, neân caùc ñoái töôïng ngaïi cung caáp thoâng tin, vì theá ñoøi hoûi ngöôøi vieát phaûi taïo ñöôïc moái quan heä thaät thaân tình vôùi caùc ñoái töôïng, thu phuïc ñöôïc loøng tin cuûa ñoái töôïng daønh cho mình, thì môùi coù theå thu thaäp ñöôïc thoâng tin ñaày ñuû vaø chính xaùc ñöôïc.

Khaû naêng cuûa ngöôøi vieát coù nhieàu haïn cheá, cuøng vôùi thôøi gian coù giôùi haïn ñaõ laøm neân nhöõng haïn cheá cho baøi luaän vaên naøy.


5

7. Keá hoaïch nghieân cöùu:

7.1. Giai ñoaïn 1:

- Xaùc ñònh ñeà taøi, thieát keá ñeà cöông nghieân cöùu.

Thôøi gian töø ngaøy 20/06/2002 ñeán ngaøy 15/07/2002.

7.2 Giai ñoaïn 2:

- Thu thaäp thoâng tin töø caùc trung taâm cai nghieän. Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Xaõ Hoäi. Chi cuïc phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi taïi Tp. HCM. Chính quyeàn ñòa phöông cuûa ñoái töôïng.

- Ñoïc tö lieäu.

- Tieáp caän trao ñoåi taïo moái quan heä vôùi ñoái töôïng vaø gia ñình.

- Thöôøng xuyeân trao ñoåi vôùi ñoái töôïng. Khai thaùc kinh nghieäm vöôït qua cuûa hoï.

- Vieát laïi thoâng tin moãi ngaøy.

- Xöû lyù thoâng tin haèng tuaàn.

Thôøi gian töø ngaøy 16/07/2002 ñeán 10/09/2002

7.3. Giai ñoaïn 3:

- Phaân tích thoâng tin vieát baøi nghieân cöùu.

Thôøi gian töø ngaøy 11/09/2002 ñeán 15/10/2002.


6

I. TOÅNG QUAN :

1. Tình hình chung veà Ma tuyù vaø nghieän Ma tuyù.

Theo WHO (toå chöùc y teá theá giôùi) hieän treân theá giôùi coù 50 trieäu ngöôøi nghieän ma tuùy. Trong ñoù goàm coù 6 trieäu nghieän Cocain; 5 trieäu nghieän thuoác phieän; 30 trieäu chôi caàn sa (boà ñaø); vaø 9 trieäu duøng thuoác nguû vaø an thaàn.

Rieâng ôû Vieät nam, theo Boä Thöông Binh Xaõ Hoäi, con soá laø 183.000 ngöôøi nghieän; goàm caùc thaønh phaàn 70% ôû ñoä tuoåi thanh thieáu nieân; 80% nghieän naëng; 85,5% coù tieàn aùn tieàn söï. Theo Boä Giaùo Duïc Ñaøo Taïo, thaùng 8 - 1998 coù 2.877 hoïc sinh, sinh vieân nghieän ma tuùy.

Theo Chi Cuïc Phoøng Choáng Teä Naïn Xaõ Hoäi TP.HCM coù khoaûng 20.000 ngöôøi nghieän. Tính ñeán ngaøy 20/06/2002, TP.HCM ñaõ taäp trung 17.081 ñoái töôïng taïi caùc cô sôû chöõa beänh taäp trung (TT 27. 06. 02)

Theo thoáng keâ rieâng cuûa Trung Taâm Nhò Xuaân thuoäc löïc löôïng thanh nieân xung phong, döïa treân soá ngöôøi nghieän (ma tuùy) taïi trung taâm hieän nay:

• Veà möùc ñoä nghieän : 40% nghieän nheï

50% trung bình

vaø 10% nghieän naëng

• Veà thôøi gian nghieän : 30% döôùi 1 naêm

44% töø 1 - 3 naêm

26% treân 03 naêm

• Veà soá laàn söû duïng ma tuùy trong ngaøy :

70% 3laàn/ngaøy

26% 3 - 6 laàn/ ngaøy

4% treân 6 laàn/ngaøy

• Veà tình traïng nghieän :

42% nghieän laàn 1

32% taùi nghieän laàn 1

26% taùi nghieän treân 2 laàn

Maët traän phoøng choáng ma tuùy hieän nay

Ma tuùy laø moät moùn haøng beùo bôû sieâu lôïi nhuaän.

Ñöôøng daây buoân baùn ma tuùy xuyeân quoác gia vôùi theá löïc raát hung haõn. Boïn toäi phaïm ma tuùy khoâng töø boû moät phöông thuoác naøo ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chung cuûa chuùng.


7

Ba trung taâm saûn xuaát ma tuùy lôùn treân theá giôùi laø: Vuøng Tam Giaùc vaøng - Afganistan vaø Columbia. Hôn 90% löôïng ma tuùy ôû Vieät Nam laø töø nöôùc ngoaøi traøn vaøo.

Rieâng taïi TP.HCM nguoàn xaâm nhaäp ma tuùy chuû yeáu baèng con ñöôøng:

1. Töø Laøo - caùc tænh phía baéc vaø caùc tænh mieàn trung

2. Töø Campuchia qua caùc tænh mieàn taây (Kieân Giang, An Giang, Ñoàng Thaùp, Long An) vaø caùc tænh mieàn ñoâng chuû yeáu laø Taây Ninh .

3. Töø Trung Quoác sang thoâng qua bieân giôùi Vieät Trung .

Theo Ñaïi Taù Vuõ Huøng Vöông - Cuïc tröôûng phoøng choáng toäi phaïm toång cuïc caûnh saùt, Boä Coâng an. Do bò ñaùnh maïnh ôû tuyeán bieân giôùi vaø caùc ñòa phöông ôû phía Baéc, boïn toäi phaïm ma tuùy ñaõ chuyeån höôùng hoaït ñoäng qua bieân giôùi Taây Nam,vaän chuyeån ma tuùy vaøo TP.HCM. Tình hình dieãn ra ñeàu khaép treân caû tuyeán bieân giôùi nhöng taäp trung cao ôû moät soá ñòa baøn nhö: buoân baùn taân döôïc gaây nghieän, caàn sa, heroin qua bieân giôùi Taây Ninh; heroin qua An Giang, Ñoàng Thaùp, Long An; caàn sa treân bieån Kieân Giang, Caø Mau … naêm 2001, caùc ñòa phöông cuïm III (töø Ninh Thuaän trôû vaøo) khaùm phaù gaàn 5.500 vuï aùn ma tuùy caùc loaïi, baét giöõ gaàn 11.000 ñoái töôïng ( chieám 41% soá vuï vaø treân 49% soá ñoái töôïng trong caû nöôùc), thu giöõ treân 50kg thuoác phieän, 4kg heroin, 600kg caàn sa, 7800 oâùng thuoác gaây nghieän; 13000 vieân Amphetamin, treân 20.000 lieàu goùi heroin, thuoác phieän cuøng nhieàu taøi saûn, tang vaät coù lieân quan khaùc .

Trong quyù 1 - 2002, cuoäc ñaáu tranh choáng toäi phaïm ma tuùy theå hieän möùc ñoä quyeát lieät. Coâng an TP.HCM baét giöõ ñöôøng daây ma tuùy vaøo ngaøy 3-4 thaùng 4 naêm 2002 vöøa qua, baét giöõ 6 ñoái töôïng thu giöõ treân 12 kg heroin, 5, 4 kg thuoác phieän - (TT . 16/04/2002).

Nguoàn ma tuùy doài daøo, con soá nghieän taêng nhanh. Trong 17.081 ñoái töôïng: laäp hoà sô thì cai nghieän baét buoäc laø 611 ñoái töôïng; vaän ñoäng töï nguyeän ñeán caùc trung taâm cai nghieän chöõa trò laø 1.958 ñoái töôïng; laäp hoà sô quaûn lyù giaùo duïc taïi ñòa phöông 1.315 tröôøng hôïp; goïi raên ñe giaùo duïc 5.776 tröôøng hôïp. Caùc trung taâm cai nghieän cuûa thaønh phoá hieän nay chæ chöùa ñöôïc khoaûng 3000 ñoái töôïng cai nghieän. Vaäy soá ñoái töôïng nghieän huùt coøn toàn taïi ngoaøi xaõ hoäi treân 14.000 ngöôøi, theo baùo caùo cuûa cuïc phoøng choáng Teä Naïn Xaõ Hoäi, hieän caû nöôùc coù 120.000 nghieän coù hoà sô quaûn lyù nhöng chæ coù 12% trong soá naøy ñöôïc cai nghieän (TT. 6/6/2002) chi phí cho vieäc cai nghieän khoâng nhoû, theá nhöng tæ leä taùi nghieän raát cao, coù nôi treân 90%. Ma tuùy ñaõ ñi vaøo töø caùc hang cuøng ngoõ heûm, ñeán con caùi caùc nhaø giaøu coù, gia ñình coù chöùc quyeàn danh phaän. Ma tuùy khoâng loaïi tröø moät thaønh phaàn naøo, töø ma coâ, ñó ñieám ñeán caùc sinh vieân ñaïi hoïc, caùc caùn boä - coâng nhaân vieân … lieàu löôïng cöù taêng daàn, töø huùt ñeán hít, roài chuyeån sang chích, töø heroin chuyeån qua pha troän laãn ñuû vôùi caùc loaïi taân döôïc gaây nghieän. Moät soá trung taâm cai nghieän thieáu chaët cheõ laïi laø nôi cho boïn xaáu tieáp tuïc mua baùn ma tuùy, laøm cho ngöôøi nghieän bieát theâm nhieàu ñoäng chích, giuùp “naâng cao tay ngheà”, hoïc theâm ñöôïc nhieàu thuû ñoaïn xaûo quyeät hôn.


8

Bieát bao gia ñình tan naùt, laâm vaøo hoaøn caûnh kieät queä, beá taéc Bieát bao nhieâu gioït nöôùc maét cuûa caùc baø meï oâng cha, ñaõ ñoå ra trong bieát bao ñeâm daøi ñaéng cay khoâng nguû.

2. Taùc haïi cuûa ma tuùy :

2.1. Ñoái vôùi caù nhaân:

Veà söùc khoeû, tinh thaàn luoân caêng thaúng vì phaûi ñoái phoù vôùi ma tuùy.

Ma tuùy daïng hít gaây hö haïi nieâm maïc vuøng muõi.

• Ma tuùy daïng huùt laøm toån thöông ñöôøng hoâ haáp, laøm phoåi suy yeáu, deã maéc caùc beänh nhieãm truøng ñöôøng phoåi.

• Ma tuùy daïng chích deã laøm laây caùc beänh qua ñöôøng maùu, qua tieâm chích nhö soát reùt, vieâm gan sieâu vi B, AIDS.

• Ma tuùy chích taïi caùc oå chích, tuï ñieåm chích coøn bò pha theâm moät soá chaát baån deã gaây abceøs nôi chích phaûi cöa cuïc chaân tay, hoaëc gaây nhieãm truøng maùu coù theå ñöa ñeán cheát ngöôøi. Trung bình cöû söû duïng ma tuùy laø 3 giôø. Thôøi gian baùn huûy vaøi giôø neân cô theå ñoøi hoûi phaûi tieáp tuïc söû duïng. Thaàn kinh luoân caêng thaúng, giaác nguû hay giaät mình, roái loaïn taâm thaàn, roái loaïn hoâ haáp, tim maïch, cheát ñoät ngoät do quaù lieàu.

Khi ngöôøi nghieän söû duïng ma tuùy caøng laâu, lieàu löôïng caøng taêng thì haäu quaû caøng nhieàu vaø caøng naëng neà baáy nhieâu. Nhöõng taùc ñoäng cuûa ma tuùy treân naõo boä gaây ra nhöõng toån thöông taïm thôøi hoaëc vónh vieãn treân ngöôøi nghieän vaø laøm ngöôøi nghieän ma tuùy suy giaûm khaû naêng suy ñoaùn - xöû lyù thoâng tin - khaû naêng töï chuû neân deã leä thuoäc vaøo nhöõng khoaùi caûm ngaây ngaát, kích ñoäng maïnh meõ khi nghó ñeán hoaëc khi söû duïng ma tuùy.

Vì phaûi leä thuoäc ma tuùy , cuoäc soáng ngöôøi nghieän suoát ngaøy loanh quanh trong vieäc söû duïng noù. Ñoù laïi chính laø phöông thöùc toàn taïi cuûa ngöôøi nghieän.

Veà maët haønh vi, ngöôøi nghieän phaùt trieån nhöõng nhaân caùch öùng xöû khoâng thích nghi hoaëc nhöõng thoùi quen xaáu - nhöõng haønh vi ñoù ñaõ ngaên caùch ngöôøi nghieän vôùi coäng ñoàng, maát ñi loøng töï troïng vaø tinh thaàn traùch nhieäm. Haàu heát ngöôøi nghieän khoâng caàn hoaëc khoâng coøn khaû naêng hieåu bieát nhöõng haäu quaû do haønh vi mình gaây ra.

Khi môùi nghieän, tình duïc bò kích thích, neân deã coù quan heä buoâng thaû, khi nghieän ñaõ laâu seõ xaûy ra tình traïng baát löïc ôû nam giôùi, coøn nöõ thì roái loaïn kinh nguyeät, hö thai, sanh non, sanh con nghieän baåm sinh.

Ngöôøi nghieän ma tuùy khoâng ñuû nghò löïc, cuõng nhö khoâng ñuû nhaän thöùc ñeå soáng moät caùch trong saïch, coù kyõ naêng laøm vieäc. Naêng löïc laøm vieäc, hoïc taäp sa suùt. Nhaân caùch thay ñoåi, trôû neân nhu nhöôïc, yeáu ñuoái, yù chí suy suïp, nghò löïc keùm. Khi no thuoác daønh taát caû thôøi gian ñeå taän höôûng; ngöôøi lôùn tuoåi tìm choã yeân tónh ñeå naèm, ngöôøi treû tuoåi deã bò kích ñoäng, lao vaøo nhöõng cuoäc chôi nguy hieåm, ñoát tay, raïch da


9

chaân, gaây söï, ñaùnh nhau, ñua xe… khi ñoùi thuoác, saün saøng laøm baát cöù ñieàu gì, keå caû toäi aùc nhö buoân baùn ma tuùy, troäm caép, löøa ñaûo, cöôùp giaät, maïi daâm.

2.2. Ñoái vôùi gia ñình ngöôøi thaân

Cha meï ngöôøi nghieän cuõng deã daøng coù taâm traïng tieâu cöïc, thieáu tin töôûng vaøo vieäc ñieàu trò cuûa con caùi hoï. Nhaát laø sau nhieàu laàn cai nghieän thaát baïi, ñieàu naøy laøm phaùt sinh loøng giaän, gheùt, xem con caùi nhö laø nhöõng “ cuûa nôï”. Luùc naøy tö vaán vieân neân thöôøng xuyeân trao ñoåi ñeå giuùp hoï chuyeån ñoåi suy nghó. Caùc baäc cha meï cuõng caàn coù thôøi gian ñuû daøi ñeå haøn gaén veát thöông do vieäc nghieän ngaäp cuûa con em hoï gaây ra.

• Buoàn khoå vì trong nhaø coù ngöôøi nghieän. Coâng vieäc laøm aên cuûa gia ñình deã bò aûnh höôûng vì khaùch haøng thieáu tín nhieäm. Gia ñình bò maát maùt taøi saûn, aûnh höôûng veà maët taøi chính vì ngöôøi nghieän phung phí tieàn baïc, cuûa caûi ñeå mua ma tuùy.

• Tan vôõ haïnh phuùc gia ñình neáu choàng hay vôï nghieän ma tuùy . Con caùi bò boû beâ, gia ñình mang tai tieáng, xaáu hoå vôùi baø con thaân toäc, haøng xoùm laùng gieàng vì trong nhaø coù ngöôøi nghieän.

• Toán tieàn boài thöôøng cho naïn nhaân cuûa ngöôøi nghieän do quaäy phaù, aåu ñaû, ñua xe, laïng laùch, gaây tai naïn giao thoâng………

• Toán nhieàu tieàn baïc, coâng söùc vaø thôøi gian chaêm soùc khi ngöôøi nghieän maéc nhöõng chöùng beänh do söû duïng caùc chaát gaây nghieän.

• Toán thôøi gian thaêm nuoâi khi ngöôøi nghieän phaûi vaøo tuø vì phaïm phaùp.

2.3. Ñoái vôùi xaõ hoäi:

Ma tuùy laøm chaûy maùu ngaàm neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc.

• Ñeå coù tieàn thoûa maõn côn nghieän, ngöôøi nghieän khoâng töø moät haønh vi naøo ñeå kieám tieàn. Nhöõng haønh vi phaïm phaùp nhö : troäm caép, giaät ñoà, moùc tuùi, buoân laäu… Giôùi nöõ nghieän ma tuùy coù khi phaûi baùn thaân ñeå coù tieàn söû duïng ma tuùy… Thaäm chí gieát ngöôøi hoï cuõng daùm laøm. Vì theá nghieän ngaäp laø ñaàu moái daãn ñeán caùc teä naïn xaõ hoäi.

• Do taùc haïi aûo giaùc cuûa moät soá loaïi ma tuùy ngöôøi nghieän coù theå coù haønh vi hung haõn, gaây haán, quaäy phaù, gaây maát traät töï an ninh xaõ hoäi hoaëc coù khi noåi maùu “anh huøng”, ñua xe, laïng laùch, gaây tai naïn giao thoâng.

• Ngöôøi nghieän ma tuùy ñaùnh maát tuoåi treû, ñaùnh maát chính mình, huûy hoaïi nhaân caùch, phaù huûy töông lai, khoâng giuùp gì ñöôïc cho xaõ hoäi.

• Xaõ hoäi maát tieàn do ngöôøi nghieän söû duïng ñeå mua ma tuùy, neáu moãi ngöôøi nghieän söû duïng töø 30.000 ñeán 50.000ñ mua ma tuùy moãi ngaøy thì ngöôøi nghieän nöôùc ta (khoaûng 200.000 ngöôøi) tieâu toán töø 6 tyû ñeán 10 tyû ñoàng moät ngaøy. Rieâng taïi TP. Neáu tình bình quaân moät ngöôøi nghieän söû duïng 2 teùp heroin (60.000 ñ) thì moãi ngaøy phaûi tieâu toán hôn moät tyû ñoàng. Moãi naêm tieâu toán 350 - 400 tyû ñoàng.


10

• Xaõ hoäi phaûi toán keùm kinh phí ñeå xaây döïng löïc löôïng phoøng choáng vaø khaéc phuïc, giaûi quyeát caùc haäu quaû do ma tuùy ñem laïi.

Moät con soá cöïc kyø khuûng khieáp, khoâng keå bao nhieâu heä luïy keøm theo: toäi phaïm, baïo haønh, maõi daâm… Trong ñoù laây nhieãm HIV laø moät thaûm hoïa. Ngöôøi nghieän khoâng lao ñoäng, xaõ hoäi laïi phaûi chi phí toån haïi do ñoái töôïng nghieän ma tuùy gaây neân, coâng taùc cai nghieän laïi quaù naëng neà vaø to lôùn maø keát quaû chaúng ñaït ñöôïc bao nhieâu.

Xaõ hoäi phaûi maát tieàn ñeå giaùo duïc, ñieàu trò cho ngöôøi nghieän, toán ñeán haøng tyû ñoàng moãi naêm.

Ma tuùy laøm hoûng theá heä treû, laøm trì treä, gaây ra aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá, chính trò, vaên hoùa, nguoàn nhaân löïc……..…, laøm toån thaát löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi, vì phaàn ñoâng con nghieän taäp trung vaøo ñoä tuoåi 16-25. (Theo thoáng keâ Cuïc Phoøng choáng toäi phaïm Tp.HCM.)

3.Ñònh nghóa caùc khaùi nieäm cô baûn:

3.1.Ma tuùy laø gì?

Ma tuùy laø nhöõng chaát laáy töø thieân nhieân.

Ma tuùy laø nhöõng chaát taùc ñoäng tinh thaàn maø ngöôøi laïm duïng seõ gaây cho mình söï leä thuoäc (vieän Haøn Laâm khoa hoïc 1990). Nhöõng chaát naøy laáy töø thieân nhieân hoaëc ñöôïc toång hôïp gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán thaàn kinh vaø boä naõo, taïo söï leä thuoäc veà theå chaát vaø taâm lyù.

Beân caïnh ñoù coøn moät ñònh nghóa y hoïc döïa treân caùc taùc ñoäng cuûa ma tuùy ñoái vôùi cô theå: ma tuùy laø caùc chaát taùc ñoäng coù theå gaây caùc caûm giaùc, laøm cho taâm trí ñöôïc naâng leân, laøm taêng söùc maïnh - chuùng gaây neân traïng thaùi leä thuoäc.


11

3.2. Leä thuoäc ma tuùy:

Veà maët theå chaát:

Söï leä thuoäc naøy laøm ngöôøi nghieän phaûi tieáp tuïc duøng ma tuùy baèng baát cöù giaù naøo, bôûi neáu ngöng söû duïng ma tuùy seõ ñöa ñeán nhöõng côn vaät vaõ do thieáu vaéng ma tuùy, coù khi raát traàm troïng. Trong leä thuoäc ma tuùy veà maët theå chaát, ta thöôøng thaáy coù hieän töôïng taêng lieàu, laø hieän töôïng ngöôøi nghieän sau moät thôøi gian duøng ma tuùy phaûi taêng lieàu söû duïng môùi coù caûm giaùc saûng khoaùi nhö luùc ñaàu.

Veà taâm lyù:

So vôùi söï leä thuoäc veà maët theå chaát thì söï leä thuoäc veà taâm lyù chính laø söï leä thuoäc nguy hieåm. Vì cho duø ñaõ ñöôïc ñieàu trò khoâng coøn vaät vaõ treân theå xaùc nöõa, ngöôøi nghieän vaãn bò caùm doã söû duïng ma tuùy trôû laïi. Moät soá ma tuùy ít gaây vaät vaõ nhöng ngöôøi duøng vaãn nghieän khoâng boû ñöôïc vì söï leä thuoäc taâm lyù naøy. Ví duï: caàn sa, amphetamine.

Caùc loaïi chaát nhö: Thuoác phieän, morphine, heroin, cocain khoâng chæ leä thuoäc veà theå chaát maø coøn caû taâm lyù vôùi möùc ñoä gaây nghieän raát cao neân laø nhöõng loaïi ma tuùy nguy hieåm nhaát. Nhöõng chaát naøy ñoøi hoûi ngöôøi nghieän phaûi söû duïng ma tuùy nhö moät phöông thöùc toàn taïi.

3. 3. Nghieän:

Theo Toå chöùc Y teá Theá giôùi (WHO) ñònh nghóa töø naêm 1957 nghieän: laø traïng thaùi ngoä ñoäc kinh mieân hay töøng thôøi kyø do söû duïng laëp ñi laëp laïi moät chaát töï nhieân hay toång hôïp. Noù laøm cho ngöôøi nghieän ham muoán, khoâng keàm cheá ñöôïc, baèng moïi giaù trò phaûi tieáp tuïc söû duïng. Noù gaây ra höôùng taêng daàn lieàu löôïng, gaây ra leä thuoäc veà taâm lyù vaø caû theå chaát, gaây nguy haïi cho chính ngöôøi nghieän vaø xaõ hoäi.

3.4 Taùi nghieän:

Taùi nghieän coù nghóa laø khoâng duy trì ñöôïc söï thay ñoåi trong haønh vi, coù lieân quan ñeán vieäc quay trôû laïi vieäc söû duïng ma tuùy.

Vieäc taùi nghieän khoâng bao giôø laø moät haønh vi nhaát thôøi. Noù laø moät quaù trình tö töôûng nhaän thöùc maø haønh vi cuoái cuøng laø taùi nghieän. Sa ngaõ laø giai ñoïan ñaàu tieân söû duïng röôïu hay söû duïng ma tuùy ngay sau khi quaù trình phuïc hoài. Giai ñoïan saõ ngaõ coù theå ñöa ñeán taùi nghieän hay laø khoâng, nhöng sa ngaõ chöa laø taùi nghieän. Tröôùc khi taùi nghieän, beänh nhaân phaûi traûi qua quaù trình tö töôûng ñöôïc loä qua nhöõng trieäu chöùng, nhöõng daáu hieäu ñe doïa vieäc lo seõ quay trôû veà vôùi ma tuùy. Khi coù nhöõng caûm giaùc theøm thuoác, nhöõng suy nghó ñaáu tranh noäi taâm seõ khôûi phaùt. Neáu beänh nhaân ñaàu haøng, haønh vi taùi nghieän seõ xaûy ra.

Caûm giaùc seõ theøm thuoác luoân luoân gaây neân moät quaù trình nhaän thöùc leäch laïc. Nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan taïo caûm giaùc nhö sau:


12

Vì vaäy, khi phuïc hoài cho nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy khoâng nhöõng laø moät quaù

trình ñeå töø boû söû duïng ma tuùy, maø coøn duy trì ñöôïc traïng thaùi soáng khoâng coù ma tuùy, keøm theo vôùi nhöõng thay ñoåi noäi taâm quan troïng naøy vôùi nhöõng thay ñoåi trong quan heä caù nhaân. Moät ngöôøi ñaõ nghieän ma tuùy roài neáu khoâng coù hai phöông tieän thay ñoåi naøy thì tình traïng soáng khoâng coù ma tuùy chæ keùo daøi trong moät thôøi gian ngaén nguûi, sau ñoù laø söï taùi nghieän.

Nhöõng thay ñoåi noùi treân thì khaùc nhau giöõa ngöôøi naøy vaø ngöôøi khaùc nhöng töïu chung thì chuùng ñeàu coù lieân quan ñeán moät soá khía caïnh: Theå chaát, taâm lyù, haønh vi, quan heä caù nhaân, quan heä gia ñình, xaõ hoäi, nhaän thöùc vaø kinh teá.

3.5. Theá naøo goïi laø ñaõ phuïc hoài thaønh coâng:

Theo taøi lieäu: “Ñieàu trò – Ñieàu döôõng – Phuïc hoài” cho ngöôøi nghieän ma tuùy cuûa Baùc só Nguyeãn Khaùnh Duy-Giaùm Ñoác Trung Taâm Ñieàu Döôõng vaø cai nghieän ma tuùy-Thanh Ña

Goïi laø phuïc hoài thaønh coâng khi ngöôøi nghieän ñaõ:

• Töø boû ñöôïc ma tuùy (thôøi gian ít nhaát laø 1 naêm)

• Töï quaûn lyù baûn thaân moät caùch toát ñeïp.

• Coù moät loái soáng ñieàu ñoä.

• Thöïc hieän thaønh coâng söï thay ñoåi nhaän thöùc.

4.Tình hình cai nghieän ma tuùy taïi TP. HCM:

- Gaëp baïn nghieän cuõ - Khung caûnh cuõ - Tình huoáng cuõ - Xung ñoät taâm lyù - Vui quaù – buoàn quaù - Thaát baïi – thaønh coâng

Gôïi nhôù nhöõng hình aûnh, muøi vò, aâm thanh, caûm giaùc ngaây ngaát do ma tuùy taïo ra.

Suy nghó veà nhöõng ñieàu lieân quan ñeàn ma tuùy

CAÛM GIAÙC THEØM THUOÁC


13

Hieän nay TP coù 5 trung taâm cai nghieän ma tuùy coù quy moâ vôùi cô sôû vaät chaát khaù khang trang ñaày ñuû ñang ñieàu trò cho haøng ngöôøi beänh.

• Trung taâm cai nghieän ma tuùy Bình Trieäu. 15/ quoác loä 11 aáp Bình Trieäu, Thuû Ñöùc. Tel: 8962508 - 8965002 - 8960607.

• Trung taâm tö vaán cai nghieân ma tuùy. 463 Nô Trang Long, P13, Q.Bình Thaïnh. Tel: 8888782.

• Beänh vieän y hoïc daân toäc TP.HCM. 273,275 ,Nguyeãn Vaên Troãi P10 , Q. Phuù Nhuaän. Tel: 8443047.

• Döôõng ñöôøng cai nghieän ma tuùy. 188 Leâ Vaên Syõ, P.10, Q. Phuù Nhuaän. Tel: 8445547.

• Trung Taâm Giaùo Duïc - Daïy Ngheà Vaø Giaûi Quyeát Vieäc Laøm Nhò Xuaân aáp 5. Xaõ Xuaân Thôùi Sôn, Huyeän Hoùc Moân. TP.HCM. Tel: 8914291.

• Tröôøng Giaùo Duïc Lao Ñoäng Phuù Vaên. Xaõ Ñöùc Haïnh - Huyeän Phöôùc Long - Tænh Bình Phöôùc. ÑT: 065. 878151.

Moâ hình quaûn lyù - giaùo duïc. Vaø quy trình cai nghieân cuûa taïi trung taâm Nhò Xuaân.

Cai nghieän caàn theo ñuùng quy trình (trung taâm Nhò Xuaân).

Lòch sinh hoaït haèng ngaøy:

6g00 Baùo thöùc 13g00 Baùo thöùc

6g10 Taäp theå duïc 13g30 Hoïc taäp lao ñoäng

6g45 Aên saùng 16g45 Aên chieàu

7g30 Hoïc taäp lao ñoäng 17g00 Sinh hoaït töï do

10g45 Aên trö a 19g00 Giao ban töï aùm thò

11g30 Nghæ tröa. 21g30 Ñi nguû

Cuoäc soáng môùi laø giai ñoaïn ñaàu cuûa giaùo duïc baûn thaân. Noù ít coù taùc ñoäng ñeán thay ñoåi tình traïng söû duïng ma tuùy tröôøng dieãn cuûa ngöôøi nghieän.


14

TRÖÔÛNG

THAØNH

Treân 120 ngaøy

chuaån bò hoäi nhaäp

Xaõ hoäi. Töï giaùc töï quaûn

trong sinh hoaït.

Öu tieân:giao löu daõ ngoaïi

KHAÚNG ÑÒNH

120 ngaøy - 150 ngaøy. Oån ñònh tö

töôûng. Quan taâm töø boû ma tuùy. Ñöôïc

giaûi quyeát pheùp. Keát naïp vaøo hoäi lieân hieäp

thanh nieân

VÖÔN LEÂN

120 ngaøy - 150 ngaøy.nghieâm tuùc trong taäp luyeän

töï aùm thò. Tham gia lao ñoäng töï giaùc, tích cöïc giaùo duïc

thaåm myõ.

CUOÄC SOÁNG MÔÙI

120 ngaøy - 150 ngaøy. Hoøa nhaäp moâi tröôøng taäp theå.

Hình thaønh haønh vi thoùi quen môùi. Thöôøng xuyeân luyeän taäp

theå duïc theå thao boãi döôõng vaên hoùa. Höôùng nghieäp vaø hoïc ngheà

MOÂ HÌNH QUAÛN LYÙ VAØ GIAÙO DUÏC HOÏC VIEÂN TAÏI TRUNG TAÂM.


15

Duy trì

Söï boå trôï cuûa

gia ñình, ban ngaønh,

ñoaøn theå. Coäng ñoàng vaên

phoøng. Tö vaán taïi ñòa phöông.

Ñieàu trò phuïc hoài

Tö vaán taâm lyù

Giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân caùch

Giaùo duïc thaåm myõ

Daïy vaên hoùa - daïy ngheà

Lao ñoäng saûn xuaát

Chuaån bò taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng.

Ñieàu trò caét côn giaûi ñoäc

Tieáp nhaän

QUY TRÌNH CAI NGHIEÄN

Caùi voøng laån quaån:

Thöïc teá cho thaáy, chuùng ta ñaõ kieân trì, beàn bó, ñaáu tranh baøi tröø teä naïn ma tuùy töø nhieàu naêm nay. Nhöng cho ñeán nay, nhöõng noå löïc cho muïc tieâu naøy ñaõ chöa gaët haùi ñöôïc keát quaû töông xöùng. Con soá taùi nghieän sau khi ñaõ taäp trung cai nghieän luoân ôû möùc 90% ñeán 98%. Vaø 90% chuû chöùa taùi phaïm sau khi ñöôïc töï do trôû laïi (hoaëc sau caùc möùc xöû lyù khaùc nhau). Moät voøng troøn cöù laëp ñi laëp laïi: baét - thaû - taùi phaïm - baét - thaû…. Vaø teä naïn ngaøy caøng traàm troïng.

Töø thöïc teá ñoù cho thaáy, soá ngöôøi nghieän boû ñöôïc ma tuùy thaáp, thì soá ngöôøi nghieän môùi cuûa Tp laïi cao, xoùa ñöôïc tuï ñieåm ma tuùy naøy thì tuï ñieåm khaùc laïi xuaát hieän, ñaây chính laø quy luaät taát yeáu cuûa moái quan heä cung caàu, do hieäu quaû cai nghieän khoâng ñaït yeâu caàu. Hay coù theå noùi chuùng ta chæ taäp trung giaûi quyeát ñaàu vaøo


16

maø chöa chuù yù giaûi quyeát ñaàu ra, neân soá cai nghieän taùi nghieän caøng nhieàu, laøm cho soá ngöôøi nghieän luoân taêng cao.

“Thuoác khoâng thieáu, phöông phaùp khoâng thieáu, nghieän vaãn taùi nghieän, caét côn roài laïi taùi phaùt - caùi voøng laån quaån cuûa vieäc cai nghieän ma tuùy. Töôûng chöøng nhö khoâng döùt ra ñöôïc. Khoâng ai, khoâng moät trung taâm naøo daùm quaû quyeát chöõa ñöôïc ñöùt caên beänh maõn tính naøy… Thuoác ö !? Töø Bimin ngaøy xöa ñeán Hufusa ngaøy nay taát caû coù leõ chæ laøm cho ngöôøi nghieän …. Nghieän theâm thuoác uoáng.

Töø kinh nghieäm nhieàu naêm qua, oâng Phan Nguyeân Bình, Chi cuïc Phoù chi cuïc Phoøng choáng teä naïn Xaõ hoäi TP.HCM thoå loä, hieän nay taïi caùc trung taâm cai nghieän chæ tieáp nhaän, ñöa vaøo caét côn, töùc laø ñeå ngöôøi beänh “ra ra vaøo vaøo” chöù chöa coù phaân bieät raïch roøi töøng nhoùm ngöôøi nghieän ñeå giaûi quyeát döùt ñieåm côn nghieän.

Moät trong nhöõng ñaïi dieän cuûa Trung Taâm Cai Nghieän Ma Tuùy - Baïn Giuùp Baïn Saøi Goøn nhaän xeùt: “Taùi nghieän ngaøy caøng trôû neân phoå bieán ñeán möùc ñöôïc coi laø moät hieän töôïng bình thöôøng vaø taát yeáu. Vieäc ngöôøi nghieän ra vaøo trung taâm 5-7 laàn, thaäm chí 10 laàn cuõng laø chuyeän bình thöôøng”. Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán “dòch taùi nghieän ” trong ñoù noåi coäm nhaát laø chuùng ta chöa coù moät moâ hình ñieàu trò mang tính khoa hoïc khaû dó theo kòp nhöõng roái loaïn taâm sinh lyù cuûa ngöôøi nghieän .

Baùc só Nguyeãn Khaùnh Duy baên khoaên: Hieän nay chuùng ta loay hoay tìm kieám moâ hình toát cho vieäc cai nghieän. Vieäc naøy quaû laø raát khoù thöïc hieän, vì khoâng coù phöông phaùp ñieàu trò, giaùo duïc chung naøo thích hôïp vôùi moïi loaïi nghieän. Phöông phaùp ñieàu trò - giaùo duïc toát cho ngöôøi naøy chöa haún ñaõ phuø hôïp cho ngöôøi khaùc…”

Veà phaàn caùc ñoái töôïng buoân baùn Ma tuùy

Baùo chí ñöa tin raát nhieàu veà caùc vuï aùn,vôùi nhöõng noå löïc cao ñoä cuûa caùc caùn boä coâng an, vaø caû söï tích cöïc tham gia cuûa coäng ñoàng nhaân daân ñòa phöông, ñeå baét giöõ, thu gom caùc tuï ñieåm.

Oâng Nguyeãn Thaønh Taøi Phoù Chuû Tòch Uûy Ban Nhaân Daân TP.HCM cho bieát. Thôøi gian qua löïc löôïng coâng an TP ñaõ ñaùnh truùng nhieàu ñöôøng daây buoân baùn, vaän chuyeån ma tuùy vôùi soá löôïng lôùn vaø hieän ñang laäp moät soá chuyeân aùn ñaëc bieät nghieâm troïng khaùc. Nhöng nhìn chung keát quaû coøn raát “khieâm toán”. Vôùi treân 15.000 ngöôøi nghieän hieän nay, neáu tính trung bình moät ngöôøi nghieän trong ngaøy chæ söû duïng moät teùp Heroin thì moãi ngaøy ôû TP soá ñoái töôïng nghieän ñaõ söû duïng tôùi 2,5 kg Heroin. Nhö vaäy, löôïng Heroin, hoàng phieán ñöôïc boïn toäi phaïm ma tuùy mua baùn, vaän chuyeån veà TP ñeå tieâu thuï vaãn coøn nhieàu (TT12/01/02).

Saùng ngaøy 11/01/02 Uyû Ban Nhaân Daân Q.3 TP.HCM ñaõ toå chöùc hoäi nghò ñaùnh giaù keát quaû moät naêm thöïc hieän chöông trình muïc tieâu “3 giaûm”.

Coâng taùc ñaáu tranh choáng toäi phaïm ma tuùy ñaõ coù nhieàu coá gaéng nhöng chöa ñuû maïnh ñeå traán aùp trieät ñeå soá ñoái töôïng mua baùn, vaän chuyeån… Vì vaäy ñaõ coù nhöõng chuyeän “töùc cöôøi” xaûy ra, toäi phaïm bò ñuoåi töø phöôøng naøy chaïy sang phöôøng khaùc, töø quaän naøy “neù” sang quaän khaùc. Moät phaàn lôùn soá ñoái töôïng baét ñöôïc laïi trôû neân quaù taûi trong vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù toäi phaïm.


17

5. Ñònh höôùng töông lai:

Oâng Leâ Minh Nhöït Phoù Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Nhaân Daân TP.HCM cho bieát “Chuû tröông cuûa Thaønh Phoá gaàn ñaây laø ñöa moät soá ñoái töôïng nghieän, ñi cai nghieän taäp trung caùch ly…. Phaûi thaät söï taïo ra “söùc ñeà khaùng” ñoái vôùi ma tuùy trong töøng con ngöôøi, töøng gia ñình vaø xaõ hoäi. Khoâng coù söùc ñeà khaùng naøy seõ khoâng theå kieàm cheá hay kieåm soaùt ñöôïc ma tuùy … caùi goác cuûa vaán ñeà laø coù bieän phaùp phoøng ngöøa töø nguoàn, chöù khoâng theå giaûi quyeát phaàn ngoïn. Coù “phoøng” toát thì “choáng môùi nheï” (TT 12/01/02).

Oâng Nguyeãn Thaønh Taøi Phoù Chuû Tòch Uyû Ban Nhaân Daân TP.HCM cho bieát: “Hieän soá tröôøng, trung taâm (cuûa Thaønh Phoá) tieáp nhaän ñöôïc 19.008 ñoái töôïng Ma tuùy (tính ñeán ngaøy 02/08/02. Theo baùo TT soá ra ngaøy 06/08/02); phaán ñaáu ñeán cuoái naêm 2002 tieáp nhaän khoaûng 20.000 ngöôøi nghieän vaøo cai nghieän. TP chæ ñaïo nhöõng nôi naøy khoâng chæ laøm nhieäm vuï chöõa beänh, caét côn nghieän maø phaûi trôû thaønh nôi phuïc hoài, reøn luyeän nhaân caùch cho ngöôøi nghieän khi trôû veà taùi hoäi nhaäp vôùi coäng ñoàng…” (TT 04/06/02).

Oâng noùi tieáp: “… TP tieáp tuïc kieán nghò vieäc keùo daøi thôøi gian cai nghieän, chöõa trò, reøn luyeän phuïc hoài nhaân caùch cho ngöôøi nghieän daøi hôn 24 thaùng theo quy ñònh hieän nay, ñeå ñuû lieàu löôïng caàn thieát cho ngöôøi nghieän trôû veà khoâng bò taùi nghieän. Neáu quy ñònh ngaén nhö hieän nay coù theå noùi ñeán 99% ngöôøi trôû veà laø taùi nghieän…”.

Theo baùo caùo cuûa cuïc Phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, hieän caû nöôùc coù treân 120.000 ngöôøi nghieän coù hoà sô quaûn lyù nhöng chæ khoaûng 20% trong soá naøy ñöôïc cai nghieän.

Theo baø Nguyeãn Thò Hueä - cuïc Tröôûng cuïc phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi (thuoäc Boä Lao Ñoäng - Thöông Binh Xaõ Hoäi) ñeán naêm 2005 seõ khoâng coøn ngöôøi naøo nghieän ma tuùy maø khoâng ñöôïc ñöa vaøo chöông trình cai nghieän, phuïc hoài. Seõ toå chöùc cai nghieän baèng caùc hình thöùc thích hôïp cho 100% ngöôøi nghieän ma tuùy coù hoà sô quaûn lyù vaø giaûm tyû leä taùi nghieän bình quaân trong caû nöôùc toái ña coøn 60%.

Thuû Töôùng chính phuû vöøa ban haønh nghò ñònh soá 34/2002 NÑ -CP quy ñònh veà trình töï, thuû tuïc vaø cheá ñoä cai nghieän ñoái vôùi ngöôøi nghieän ma tuùy ñöa vaøo cô sôû cai nghieän baét buoäc. Theo ñoù, keå töø ngaøy 12/04/02 ngöôøi nghieän phaûi cai nghieän trong thôøi haïn baét buoäc laø töø 1 ñeán 2 naêm.(SGGP 04/04/02)


18

II. QUY TRÌNH TRÒ LIEÄU

Nghieän ma tuùy laø moät beänh maõn tính khoù chöõa, coù ñaëc tính laø deã taùi nghieän. Vieäc ñieàu trò phuïc hoài cho ngöôøi nghieän ma tuùy ñoøi hoûi phaûi kieân nhaãn vaø phaûi coù nhöõng kieán thöùc cô baûn veà cai nghieän ma tuùy.

Vieäc tìm kieám moâ hình ñieàu trò toát, keát quaû laø khoù khaên vì khoâng coù phöông phaùp ñieàu trò chung naøo thích hôïp vôùi moïi loaïi ngöôøi nghieän. Phöông phaùp ñieàu trò coù hieäu quaû caàn ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa ngöôøi nghieän chöù khoâng chæ ñôn thuaàn nhaém vaøo vieäc söû duïng ma tuùy cuûa hoï.

Theo Baùc só Laâm Xuaân Ñieàn Giaùm ñoác Trung taâm söùc khoûe taâm thaàn, moâ taû “thaùp” söû duïng ma tuùy vaø caùch thöùc ñieàu trò nhö sau:

luùc naøy cuoäc soáng ngöôøi nghieän ñaày kòch

tính. Ngöôøi nghieän rôi vaøo voøng laån

quaån. Tìm caùch thoaùt khoûi nhöõng

nghieän xung ñoät noäi taâm baèng ma tuùy

Leä Thuoäc Giai ñoaïn naøy caàn coù söï hoå trôï

cuûa caùc chuyeân gia y teá, taâm lyù,

xaõ hoäi. Ngöôøi nghieän ñang

Söû Duïng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng

nhieàu quaù vaán ñeà theå chaát, taâm

lyù, xaõ hoäi, kinh teá..

luaät phaùp

Coù theå töï

Söû Duïng Thöôøng Xuîeân Quyeát ñònh

ñeå boû haún.

Khoâng coù

Thöû Nghieäm vaán ñeà

nghieâm

troïng.

Tieáp Xuùc Laàn Ñaàu

ÔÛ ñaây, xin ñôn cöû vaøi phöông phaùp vaø phaùc ñoà trò lieäu ñang ñöôïc söû duïng trong quy trình ñieàu trò vaø phuïc hoài hieän nay.

1. Phöông phaùp vaø phaùc ñoà trò lieäu theo cô sôû y teá:


19

1.1. Theo Taây y

Söû duïng caùc loaïi thuoác höôùng thaàn

Ñieàu trò caét côn nghieän ma tuùy hay ñieàu trò giaûi ñoäc toá do “doøng hoï” thuoác phieän gaây ra thöïc chaát laø giaûi quyeát tình traïng hoäi chöùng cai thuoác. Quy trình naøy nhaèm ñieàu chænh nhöõng roái loaïn heä thoáng hoùa hoïc thaàn kinh trung gian vaø hoài phuïc Endorphine do tình traïng söû duïng thuoác keùo daøi.

Caùc loaïi thuoác an thaàn caàn cho quy trình ñieàu trò vaø phuïc hoài nhö sau: (vieäc duøng thuoác an thaàn gaây nguû caàn coù chæ ñònh cuûa thaày thuoác).

Thuoác giaûi lo aâu: diazepam.

Traïng thaùi lo aâu noân nao, boàn choàn laø traïng thaùi taâm thaàn cô baûn thöôøng xuyeân coù vaø taêng cöôøng caùc trieäu chöùng thaàn kinh thöïc vaät cuûa hoäi chöùng cai. Nhöõng ngöôøi cai nhieàu laàn do nhôù laïi nhöõng caûm nhaän ñau khoå trong nhöõng laàn cai tröôùc caøng lo aâu nhieàu hôn. Do vaäy, thuoác giaûi lo aâu caàn söû duïng tröôùc tieân vaø lieân tuïc nhaát laø 1 -2 ngaøy ñaàu.

Hai ngaøy ñaàu cho uoáng diazepam - 2 vieân (5mg) caùch 4 giôø laïi cho uoáng 1 laàn cho ñeán khi heát boàn choàn vaø nguû yeân.

Sau khi tænh giaác neáu vaãn coøn lo aâu thì tieáp tuïc cho uoáng thuoác nhö treân

Ngaøy thöù 3 vaø thöù 4 baét ñaàu giaûm lieàu: 2 vieân 1 laàn caùch 6 - 8giôø.

Ngaøy thöù 5 caét haún thuoác ñeå traùnh khaû naêng coù theå gaây nghieän thuoác (diazepam)

Thuoác an thaàn kinh: levomepromazin

Ña soá bieåu hieän cuûa hoäi chöùng cai vaø caùc roái loaïn thaàn kinh thöïc vaät coù theå thanh toaùn baèng diazepam. Neáu coù trieäu chöùng naëng hôn hay phöùc taïp thì môùi söû duïng levomepromazin - moät loaïi an thaàn kinh an dòu maïnh.

Laàn ñaàu: Cho uoáng 2 vieân (25 mg).

Laàn hai: Sau 1 giô,ø neáu chöa an dòu vaø huyeát aùp toái ña baèng hay cao hôn 100 mmHg thì cho uoáng theâm boán vieân.

Laàn ba: Sau moät giôø, neáu vaãn chöa chòu an dòu vaø huyeát aùp nhö treân thì cho uoáng theâm boán vieân.

Laàn boán: Vaø nhöõng laàn sau ñôïi sau 2 giôø, neáu chöa an dòu vaø huyeát aùp vaãn nhö treân thì cho uoáng boán vieân nöõa.

Keát quaû nghieân cöùu cuûa Vieän Söùc Khoûe Taâm Thaàn cho thaáy: sau 2 - 6 giôø (töø 4 ñeán 16 vieân trung bình laø 10 vieân) thì beänh nhaân an dòu vaø nguû ngon (coù theå ñeán 16 hay 20 giôø lieàn). Khi beänh nhaân nguû daäy vaãn yeân tónh thì khoâng caàn cho theâm levomepromazin nöõa

Thuoác taêng huyeát aùp: Heptaminol

Chæ söû duïng khi huyeát aùp toái ña döôùi 100 mmHg


20

Thöôøng gaëp khi söû duïng levomepromazin ôû lieàu cao hay nhöõng beänh nhaân tieâm chích saùi thuoác phieän.

Heptaminol vieân neùn 0,2 mg, uoáng töø 2-3 laàn trong 24 giôø. Coù theå duøng töø 2-3 ngaøy sau khi phaùt hieän haï huyeát aùp vaø thoâi duøng khi huyeát aùp trôû laïi bình thöôøng.

Neáu huyeát aùp tuït nhieàu caàn xöû trí caáp cöùu vaø duøng thuoác tieâm thay thuoác vieân.

Thuoác giaûm ñau: Paracetamol

Neáu beänh nhaân ñau nhöùc cô baép nhieàu coù theå duøng theâm thuoác giaûm ñau.

Paracetamol: 2 vieân (0,5 mg)uoáng töø 2-3 laàn trong 24 giôø coù theå duøng trong 3 ngaøy ñaàu

Thuoác choáng co thaét: phloroglucinol (spasfon)

Neáu beänh nhaân coù trieäu chöùng ñau quaën ôû buïng do co thaét caùc noäi taïng ñöôøng tieâu hoùa, caàn duøng theâm thuoác choáng co thaét.

Spasfon vieân neùn 80 mg: Uoáng moãi laàn 2 vieân töø 2 -3 laàn trong 24giôø.

Thuoác choáng tieâu chaûy vaø maát nöôùc:

Tieâu chaûy vaø noân trong hoäi chöùng cai thöôøng do taêng nhu ñoäng ruoät, coù theå duøng Spasfon vôùi lieàu löôïng treân cuõng chöõa khoûi.

Neáu tieâu chaûy keùo daøi keøm theo vaõ moà hoâi, noân, gaây traïng thaùi maát nöôùc caàn cho uoáng theâm dung dòch oresol.

Moät goùi hoøa vôùi moät lít nöôùc ñun soâi ñeå nguoäi (theo coâng thöùc cuûa WHO) cho uoáng töø 3 -4 lít trong 24 giôø chia nhieàu laàn.

Thuoác gaây nguû: Alimemazin.

Haàu heát caùc tröôøng hôïp duøng diazepam vaø levomepromazin vôùi lieàu löôïng keå treân ñaõ laøm cho beänh nhaân yeân tónh nguû ngon vaø nguû laâu.

Sau khi caét diazepam vaø levomepromazin neáu vaãn coøn maát nguû thì duøng alimemazin moät loaïi thuoác nguû khoâng gaây nghieän, coù theå duøng laâu daøi.

Alimemazin vieân neùn 5mg uoáng 2 - 4 vieân tröôùc giôø nguû coù theå cho uoáng theâm 2 -4 vieân nöõa, neáu beänh nhaân chöa nguû ñöôïc.

Duøng thuoác ñeán khi giaác nguû trôû laïi bình thöôøng thì giaûm lieàu roài caét haún.

1.2. Theo Ñoâng y

Phöông phaùp chaâm cöùu:

Duøng nöôùc ñaù boïc trong nylon ñaët leân caùc hoûa huyeät laøm cho maùt.

. Duøng kim chaâm:

* Chaâm boå caùc aâm hoûa huyeät phaûi.

* Chaâm taû caùc aâm hoûa huyeät traùi.


21

. Ñieän chaâm:

* Cöïc döông (+) ñaët vaøo aâm hoûa huyeät.

* Cöïc aâm (- ) ñaët vaøo döông thuûy huyeät.

Vôùi taàn soá soá ñeàu ñaën gioáng nhö nhòp baám voã trong xoa boùp. Cöôøng ñoä ôû möùc beänh nhaân caûm thaáy doøng ñieän nheï deã chòu ñi qua caùc huyeät.

Phöông phaùp môùi baèng tia laser

Taïi Hoäi nghò khoa hoïc vaø coâng ngheä laàn thöù 8 cuûa Tröôøng Ñaïi Hoïc Baùch Khoa TP.HCM, toå chöùc vaøo cuoái thaùng 4-2002 löông y Traàn Ñình Hôïp, Tröôûng Khoa Ñoâng y - trung taâm y teá Loäc Ninh (Bình Phöôùc), ñaõ coù baùo caùo nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu cuûa coâng ngheä laser trong vieäc ñieàu trò cai nghieän taïi Bình Phöôùc.

Ñaây laø moät coâng trình cuûa phoøng thí nghieäm coâng ngheä laser- Ñaïi Hoïc Baùch Khoa TP.HCM do PGS.TS Traàn Minh Thaùi, tröôûng phoøng thí nghieäm vaø laø taùc giaû cuûa coâng trình.

Tieán só Thaùi cho bieát: beänh nhaân nghieän ma tuùy laø nhöõng ngöôøi tìm ñeán söï höng phaán do chaát gaây nghieän taïo neân. Muoán keùo hoï veà cuoäc soáng bình thöôøng, chæ coù caùch “laáy ñoäc trò ñoäc”. Ñoù laø taïo söï höng phaán tinh thaàn cho beänh nhaân cao hôn chaát ma tuùy gaây ra, ñaëc bieät laø khoâng taïo söï ñau ñôùn cho beänh nhaân.

Ñieàu trò cai nghieän baèng laser theo hai böôùc. Ñaàu tieân, caét côn cho beänh nhaân trong 5 ngaøy. Sau ñoù ñieàu trò boå sung theâm töø 5 ñeán 10 ngaøy ñeå beänh nhaân hoài phuïc hoaøn toaøn. Theo TS Thaùi trong moãi ngöôøi bình thöôøng ñeàu toàn taïi Endorphine (ma tuyù noäi sinh). Ma tuùy noäi sinh giuùp con ngöôøi caân baèng vöôït qua nhöõng ñau ñôùn veà tinh thaàn vaø theå xaùc, khi gaëp nhöõng bieán coá trong cuoäc ñôøi. Con nghieän khi söû duïng ma tuùy beân ngoaøi seõ laøm “teo” vaø maát ñi ma tuùy noäi sinh voán coù. Vì theá khi heát ma tuùy beân ngoaøi ñöa vaøo caùc con nghieän seõ maát caân baèng, raát ñau ñôùn veà tinh thaàn vaø theå xaùc. Maùy cai nghieän ma tuùy baèng tia laser seõ taùc ñoäng vaø kích thích Endorphine saûn sinh trôû laïi. Caùc soùng laser vôùi böôùc soùng thaáp (780 - 940 mn) ñöôïc chieáu vaøo caùc huyeät (nguõ du huyeät, du moä huyeät, huyeät vuøng ñaàu maët….) kích thích ma tuùy noäi sinh saûn xuaát trôû laïi ñeå caân baèng caùc côn ñau cuûa con nghieän. Taùc ñoäng cuûa laser thöôøng xuyeân vaøo caùc huyeät cho ñeán luùc ma tuùy noäi sinh trôû laïi ñaày ñuû cho cô theå.

Vieäc duøng laser khoâng gaây ñau ñôùn cho beänh nhaân vaø hoaøn toaøn chính xaùc khi beänh nhaân leân côn co giaät. Keát quaû ñieàu trò thöû nghieäm ôû caùc beänh nhaân nghieän ma tuùy cho thaáy, beänh nhaân caét côn ñöôïc sau 5 ngaøy. Beänh nhaân khoâng coøn leân côn nghieän, aên uoáng trôû laïi bình thöôøng, leân caân. Ñaëc bieät, beänh nhaân sau khi ñieàu trò ñaõ taém röûa laïi bình thöôøng khoâng coøn sôï nöôùc. Sau ñoù, tieáp tuïc ñieàu trò cho beänh nhaân theâm khoaûng 10 ñeán 20 ngaøy ñeå döùt haún. Kieåm tra löôïng morphine trong cô theå con nghieän giaûm roõ reät. Khi nghieän löôïng morphine trong nöôùc tieåu beänh haân trung bình 10.000 ng/ml (1ng = 0,000001mg). Sau khi ñieàu trò baèng laser, löôïng morphine trong nuôùc tieåu trôû laïi bình thöôøng 200ng/ml. (Ngöôøi lao ñoäng 29/05/02)


22

2. Phöông phaùp ñieàu trò tích cöïc:

2.1. Veà theå lyù:

Xoa boùp: Thöïc hieän khi ngöôøi nghieän baét ñaàu nhôù, böùt röùt muoán söû duïng ma tuùy. Duøng caû 2 baøn tay xoa boùp nheï nhaøng ñeàu ñaën toaøn thaân, ñaëc bieät ôû ñaàu vaø coät soáng, ít nhaát laø 3 - 4 laàn moãi ngaøy. Moãi laàn xoa boùp khoaûng 30 phuùt, cho ñeán khi beänh nhaân caûm thaáy eâm aû, deã chòu, muoán nguû. Neáu khoâng xoa boùp baèng tay ñöôïc thì xoa boùp baèng maùy, rung ñeàu toaøn thaân nhö treân.

Taém nöôùc maùt:

Ngaøy ñaàu tieân ngöng ma tuùy, coù theå xoâng hôi baèng nöôùc laù xoâng cho cô theå deã chòu thö thaùi. Ngaøy thöù 2, thöù 3 do vaät vaõ nhieàu neân khoâng xoâng hôi nöõa maø caàn taém nöôùc maùt toái thieåu ngaøy 3 laàn ñeå cô theå bôùt böùt röùt, khoù chòu. Neáu sôï laïnh, coù theå taém nöôùc aám tröôùc roài taém nöôùc maùt sau.

Dinh döôõng:

Ba ngaøy ñaàu ngöôøi nghieän thöôøng noân oùi, khoâng muoán aên nhöng sau ñoù coù theå khoûi. Neân aên nhöõng thöùc aên maùt nhö:

- Rau: Moàng tôi, rau maù, xaø laùch xoong, ngoø taây…

- Haït cuû: Ñaäu ñoû, ñaäu ñen, ñaäu naønh, meø…

- Traùi: Khoå qua, bí ñao, caø chua, cam, leâ…

- Thòt: Caù loùc, thòt heo, cua ñoàng.

2.2. Veà maët taâm lyù:

Tham vaán ñeå chuaån bò taâm lyù cho ngöôøi nghieän, ñeå thuyeát phuïc ngöôøi nghieän töï giaùc, töï nguyeän boû ma tuùy vaø chuaån bò tinh thaàn thaät kyõ khi böôùc vaøo caét côn.

Tö vaán vôùi caù nhaân ngöôøi nghieän

Laø ñieàu ai cuõng coù theå laøm ñöôïc töø ngöôøi ñôn giaûn vôùi nhöõng lôøi noùi moäc maïc, ñeán ngöôøi tinh teá nhaïy beùn trong nhaän thöùc. Nhöng ñeå tö vaán thaønh coâng, töùc laø thuùc ñaåy ñöôïc quaù trình ñieàu trò, tö vaán caàn moät soá ñieàu kieän sau:

Quan troïng haøng ñaàu laø laáy ñöôïc loøng tin cuûa ngöôøi nghieän.

Trong thôøi gian söû duïng ma tuùy (caøng laâu caøng traàm troïng) ñaõ laøm cho ñoái töôïng baát caàn ñôøi, khoâng tin ai. Neáu nhö ñöôïc hoï tin caäy, nhaân vieân tö vaán ñaõ ñi ñöôïc hôn nöõa ñöôøng cho quy trình cai nghieän. Caùch laáy loøng tin caàn coù.

Ñoàng caûm vôùi hoï: Haõy ñaët mình vaøo vò trí hoaøn caûnh cuûa ngöôøi nghieän ñeå caûm nhaän ñau ñôùn, daøy voø maø hoï ñang chòu ñöïng.


23

Bieát laéng nghe ñeå töø ñoù tìm ra nhöõng ñieàu troïng yeáu trong nhöõng vaán ñeà phöùc taïp cuûa hoï vaø laéng nghe yù kieán phaûn hoài. Neáu tö vaán vieân noùi nhieàu hôn nghe thì coù nghóa laø anh ta khoâng coù cô hoäi hieåu bieát veà hoï.

Tích cöïc quan taâm ñeán vui buoàn cuûa hoï, haõy ñeå cho hoï caûm nhaän ñöôïc raèng nhaân vieân ñieàu trò raát quan taâm ñeán cuoäc ñôøi cuûa hoï.

Caàn thieát laäp ñöôïc moät quan heä toát vôùi beänh nhaân, giuùp hoï ngay khi coù theå giuùp ñôõ ñöôïc.

Naém vöõng taâm sinh lyù cuûa ngöôøi nghieän ñeå bieát ñöôïc thôøi ñieåm coù theå laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa hoï:

Nhaän bieát ñöôïc nhöõng ñieåm maïnh, sôû tröôøng cuûa ngöôøi nghieän ñeå nhaéc nhôû raèng: hoï vaãn laø ngöôøi ñaày ñuû khaû naêng soáng vaø laøm vieäc nhö moät ngöôøi bình thöôøng khoâng coù ma tuùy.

Taïo cho ngöôøi nghieän nhöõng thöû thaùch töø nhoû ñeán lôùn ñeå taêng daàn yù chí phaán ñaáu vaø loøng töï troïng cuûa hoï.

Bieát lôïi duïng nghòch caûnh cuûa hoï vaø noäi quy chaët cheõ trong trung taâm ñeå höôùng beänh nhaân coäng taùc vôùi vieäc ñieàu trò.

Neáu beänh nhaân chöa thaät söï muoán thoaùt khoûi ma tuùy, ngöôøi tö vaán neân gôïi cho beänh nhaân: tieáp tuïc nghieän ma tuùy hoï seõ ñöôïc gì?

Caàn thoâng caûm khích leä, coå vuõ khi hoï laøm toát, chia seû an uûi, naâng ñôõ khi hoï coá gaéng maø vaãn chöa laøm toát ñöôïc.

Vôùi gia ñình

Caàn giuùp ñôõ gia ñình bieän phaùp giaùo duïc, tuøy thuoäc töøng ñoái töôïng, töøng hoaøn caûnh nhaát laø ñoái vôùi nhöõng gia ñình coù vaán ñeà phöùc taïp giöõa cha meï.Nghieän ma tuùy thöôøng gaây ra ñoå vôõ trong gia ñình, ngöôøi nghieän vöôùng phaûi ma tuùy bao laâu, thì baèng aáy thôøi gian gia ñình phaûi coá gaéng soáng chung vaø chòu ñöïng vôùi taùc haïi cuûa ma tuùy vì theá, gia ñình luoân ôû tình traïng xaùo troän. Haley (1980) ñeà nghò laäp laïi haøng raøo giöõa caùc theá heä vaø laøm cho cha meï xích laïi gaàn nhau baèng caùch giuùp hoï xaùc ñònh nhöõng traùch nhieäm vaø haäu quaû ñoái vôùi con caùi. Khi haønh vi cuûa ngöôøi nghieän khaû quan hôn thì caùc maâu thuaån trong gia ñình giöõa cha - meï deã daøng ñöôïc caûi thieän toát hôn.

Caàn noå löïc loâi keùo söï tham gia cuûa taát caû nhöõng thaønh vieân trong gia ñình keå caû nhöõng ngöôøi coù theå laøm caûn trôû quaù trình phuïc hoài cuûa ñoái töôïng .

Vì caûm giaùc toäi loãi vaø xaáu hoå vaø coù con caùi bò nghieän, neân khoâng ít baäc cha meï baûo veä uy tín gia ñình baèng caùch ngaên caûn con ñeán ñieàu trò taïi caùc trung taâm, maø chæ cho con caùi ñieàu trò taïi gia ñình, trong khi tình traïng nghieän cuûa ñoái töôïng ñaõ ñeán möùc khoâng theå ñieàu trò taïi gia ñình ñöôïc nöõa. Caàn tích cöïc ñoäng vieân, chuaån bò taâm lyù cho gia ñình taïo cô hoäi thuaän lôïi ñeå hoï can ñaûm ñoái dieän vôùi tình traïng nghieän cuûa ñoái töôïng.


24

Giuùp gia ñình quaûn lyù vaø giaùo duïc con caùi nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi cuûa ma tuùy, taïo neân yù chí quyeát taâm cai nghieän.

Vôùi coäng ñoàng:

Taùch ñoái töôïng ra khoûi moâi tröôøng coù ma tuùy, haïn cheá vieäc giao teá, tieáp xuùc vôùi baïn beø cuõ, hoaøn caûnh cuõ.

Coù caùi nhìn tích cöïc, quan taâm, ñoäng vieân giuùp ñôõ hoï hoaùn caûi, khoâng neân xa laùnh, deø chöøng, nghi kî… coi laø phaàn töû xaáu cuûa xaõ hoäi.

Xem ngöôøi nghieän laø naïn nhaân chöù khoâng phaûi laø toäi phaïm. Caàn taïo ñöôïc söï phoái hôïp ñoàng boä cuûa ban ngaønh ñoaøn theå, caùn boä ñòa phöông ñeå giuùp ñôõ ngöôøi nghieän coù ñöôïc moâi tröôøng laønh maïnh.

2.3 Veà sinh hoaït:

Sau khi ñaõ ñöôïc caét côn xong thì ngöôøi nghieän ñöôïc taäp luyeän TDTT ñeå phuïc hoài söùc khoûe, taêng cöôøng theå löïc, vui chôi giaûi trí laønh maïnh, hoïc ngoaïi ngöõ, hoïc ngheà nhö: Cô khí, söûa xe, söûa chöõa ñieän töû, may gia duïng, may coâng nghieäp…

Lao ñoäng:

Toå chöùc cho ngöôøi nghieän tham gia caùc hoaït ñoäng, lao ñoäng haèng ngaøy nhö: Doïn veä sinh, naáu aên, troàng caây… nhaèm giuùp ngöôøi nghieän hieåu ñöôïc giaù trò cuûa söùc lao ñoäng.

- Söï phaân coâng lao ñoäng phaûi phuø hôïp vôùi tuoåi, söùc khoûe, giôùi tính, trình ñoä, ngheà nghieäp cuûa töøng ñoái töôïng.

Toå chöùc quaûn lyù, phaân coâng lao ñoäng moät caùch hôïp lyù, lao ñoäng töø nheï ñeán naëng, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp baûo ñaûm an toaøn lao ñoäng.

Daïy ngheà:

Tuøy theo cô sôû vaät chaát, kinh phí nhu caàu cuûa ngöôøi nghieän. Cô sôû chöõa beänh coù theå môû caùc lôùp daïy ngheà, taïo vieäc laøm cho ngöôøi nghieän, hoaëc gôûi ñeán caùc trung taâm xuùc tieán vieäc laøm ñeå hoïc ngheà, chuù troïng ñeán caùc ngheà truyeàn thoáng, ñôn giaûn, ñeå thöïc haønh cô sôû saûn xuaát taïi cô sôû chöõa beänh.

Vui chôi giaûi trí:

Toå chöùc theå duïc theå thao, hoaït ñoäng vui chôi, laønh maïnh nhö boùng ñaù, boùng chuyeàn, giao löu, hoïc chuyeân ñeà, vaên hoùa, ngheä thuaät, xem ti vi … baét kòp nhöõng thoâng tin nhanh ngoaøi xaõ hoäi.

3. Lieäu phaùp taâm linh:

3.1. Söï caàn thieát vaø ích lôïi cuûa toân giaùo trong ñôøi soáng xaõ hoäi.

Töø moät theá kyû röôõi nay, ôû phöông taây caùc toân giaùo ñaõ trôû thaønh lôøi pheâ bình cho nhöõng coâng kích naëng neà. Ñaïi khaùi laø toân giaùo bò gaùn cho caùi toäi “ meâ hoaëc”,


25

laøm tha hoùa con ngöôøi, laøm “ ru nguû” con ngöôøi, ( theo nghóa chuyeân moân “ tha hoùa” laø trôû neân khaùc vôùi mình, khoâng coøn ñích thöïc laø mình nöõa). Cuï theå laø ñaùnh maát töï do, khaû naêng töï laäp, naêng saùng taïo vaø theå hieän hình moät caùch sung maõn. Toùm laïi, con ngöôøi tha hoùa, laø con ngöôøi tha ñaùnh maát thöïc chaát vaø phaåm chaát cao cuûa chính mình.

Theá nhöng, ngaøy nay, hôn bao giôø heát, ngöôøi ta thaáy raèng nhöõng lôøi pheâ bình treân, quaû laø quaù giaûn löôïc vaø thoâ thieån. Nhìn vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc toân giaùo, cuõng nhö caùch soáng ñaïo cuûa nhöõng tín ñoà cuï theå cuûa caùc toân giaùo, ngöôøi ta khoâng theå phuû nhaän vai troø tích cöïc lôùn lao cuûa toân giaùo ñoái vôùi con ngöôøi vaø xaõ hoäi.

Trieát hoïc Maùc- Leânin ñöa ra moät khaùi nieäm veà toân giaùo nhö sau: “ Toân giaùo laø moät hình thaùi yù thöùc xaõ hoäi, nhaán maïnh moät söï thaät laø, söï toàn taïi nhöõng quan nieäm toân giaùo töông öùng vôùi nhu caàu tinh thaàn cuûa con ngöôøi “ ( Trieát hoïc Maùc. Leânin. Q. II p. 149). Neáu nhö toân giaùo chæ ñôn giaûn laø meâ tín, laø sai laàm nhaát thôøi trong naõo traïng con ngöôøi, thì noù khoâng chieám ñöôïc vò trí troïng taâm trong caáu truùc yù thöùc con ngöôøi, trong suoát haøng ngaøn naêm qua, noù seõ bò ñaøo thaûi, bieán maát, ngay khi khoa hoïc vaø trieát hoïc ñöa ra lôøi giaûi ñaùp thoûa maõn cho moãi nhu caàu cuûa con ngöôøi. Vì vaäy, cho ñeán nay, khi nhöõng nhu caàu cuûa con ngöôøi, chöa ñöôïc nhöõng hình thaùi khaùc cuûa xaõ hoäi laøm cho thoûa maõn, thì toân giaùo vaãn laø nguoàn goác cuûa giaù trò ñaïo ñöùc, nieàm an uûi, söï naâng ñôõ taâm lyù…v…v…

Coøn vôùi tín ñoà cuûa caùc toân giaùo, Maùc noùi: “ vôùi tín ñoà cuûa caùc toân giaùo, Thöôïng ñeá laø moät yù nieäm gaén lieàn tröôùc heát vôùi laõnh vöïc ñaïo ñöùc, vôùi yù nghóa cuoäc soáng cuûa con ngöôøi…Theo yù thöùc toân giaùo, baát keå khoâng hoaøn thieän cuoäc soáng traàn gian, thì Thöôïng ñeá laø baûo ñaûm cho söï taát thaéng. Thöôïng ñeá laø khôûi nguyeân cuûa moïi söï trong saùng, trong söï töông phaûn muoân ñôøi giöõa thieän vaø aùc, coâng baèng vaø baát coâng, ñaïo ñöùc vaø ngang traùi. Ngöôøi tin vaøo Thöôïng ñeá seõ soáng moät caùch “ thaùnh thieän” ( Trieát hoïc Maùc-Leânin-Q.II.p.150)

Quûa vaäy, toân giaùo coù ích cho xaõ hoäi treân bình dieän ñaïo ñöùc. Moïi toân giaùo “chính hieäu” ñeàu daïy phaûi laøm laùnh döõ, khuyeán khích caùi phaàn trong saùng, cao thöôïng nôi con ngöôøi, môøi goïi hoï vöôn cao hôn maõi, vaø nhö theá toân giaùo goùp phaàn laønh maïnh hoùa xaõ hoäi, ñaïo ñöùc hoùa ñôøi soáng chung.

Nhaø chöùc traùch khoâng theå chôø ñôïi loøng toát cuûa coâng daân ñeå ñieàu haønh quaûn lyù xaõ hoäi vaø laøm cho coâng daân ñöôïc thaêng tieán. Moät xaõ hoäi ñöôïc quaûn lyù tröôùc nhaát laø baèng luaät phaùp. Song, duø luaät leä coù hoaøn haûo ñeán ñaâu, caùc bieän phaùp cheá taøi, tröøng phaït coù khaét khe ñeán maáy, cuõng khoâng theå naøo chi phoái ñöôïc troïn veïn con ngöôøi.Vaû laïi, ñieàu ñoù cuõng khoâng phaûi laø chöùc naêng cuûa luaät leä. Coù moät keû hôû maø khoâng luaät leä naøo bít laïi ñöôïc ñoù laø noäi taâm con ngöôøi. Xaõ hoäi khoâng quaûn lyù ñöôïc noäi taâm vaø cuõng khoâng ñöôïc pheùp quaûn lyù noäi taâm con ngöôøi, bôûi leõ nôi ñoù coù moät söùc maïnh phi thöôøng, coù lyù leõ rieâng cuûa noù, ñuïng ñeán noäi taâm laø ñuïng ñeán phaàn saâu thaúm nhaát cuûa con ngöôøi.

Neàn luaân lyù toân giaùo cuõng thöôøng truøng vôùi neàn luaân lyù xaõ hoäi, döïa treân lyù trí töï nhieân, song noù taùc ñoäng vaøo con ngöôøi caùch saâu xa vaø toaøn dieän hôn, bôûi leõ luaân lyù toân giaùo nhaèm bieán ñoåi “ caùi taâm” cuûa loøng ngöôøi. Ví duï: ngöôøi coâng giaùo, ñöôïc


26

daïy phaûi yeâu thöông heát moïi ngöôøi khoâng chæ vì hoï laø ñoàng loaïi cuûa ta, maø coøn ñeå neân gioáng Thieân Chuùa, Ñaáng yeâu heát thöông moïi ngöôøi, “ Ñaáng laøm cho maët trôøi soi saùng ngöôøi toát cuõng nhö keû xaáu, laøm cho möa rôi xuoáng treân ngöôøi coâng chính cuõng nhö keû baát löông…” ( Mt 5, 45). Hoï ñöôïc môøi goïi laøm vieäc thieän, traùnh ñieàu xaáu khoâng nhöõng khi ngöôøi khaùc coù theå baét gaëp, maø caû khi rieâng tö kín ñaùo moät mình vì “ Cha treân trôøi thaáu suoát nhöõng gì neân kín ñaùo” ( Mt 6,4). Hoï ñöôïc ñoäng vieân soáng toát laønh thaùnh thieän vì “ Cha treân trôøi laø Ñaáng hoaøn thieän” ( Mt 5,48).

Nhö theá tính ñoøi hoûi, tính ñoäng vieân, tính boù buoäc, tính raên ñe luaân lyù toân giaùo thöôøng maïnh meõ hôn neàn luaân lyù cuûa xaõ hoäi töï nhieân.

Roõ raøng laø khoâng moät xaõ hoäi naøo, duø “ duy vaät” tôùi ñaâu, maø khoâng keâu goïi tôùi löông tri leõ phaûi, löông taâm, ñaïo lyù hay ñaïo laøm ngöôøi cuûa coâng daân. Neáu goïi ñoù laø “ duy taâm” thì caùi “ duy taâm” aáy laø caàn thieát vaø khoâng traùnh khoûi, bôûi vì thöû hoûi con ngöôøi hôn con vaät coát ôû ñieàu gì? Phaûi chaêng laø ôû choã coù yù thöùc, coù traùch nhieäm, coù töï do, bieát phaân bieät ñöôïc thieän aùc, khoâng nhöõng laøm chuû ñöôïc thieân nhieân beân ngoaøi, maø coøn coù khaû naêng cheá ngöï ñöôïc caùi xaáu nôi mình nöõa.

3.2. Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc toân giaùo.

Hieän nay treân theá giôùi coù raát nhieàu toân giaùo. Moät toân giaùo coù theå goàm nhieàu giaùo phaùi khaùc nhau. Moãi toân giaùo coù nhöõng tín ñieàu rieâng cuûa mình vaø caùc tín höõu cuûa moãi toân giaùo ñoù cuõng coù rieâng moät nieàm tin, moät nieàm hy voïng saâu xa cuûa hoï. Giöõa nhöõng ñieàu rieâng tö ñoù, taát caû caùc toân giaùo ñaõ gaëp nhau ôû moät ñieåm chung: treân nhöõng neûo ñöôøng ñi tìm chaân lyù hoï ñieàu höôùng tôùi ñích laø CHAÂN – THIEÄN - MYÕ. Vaø cuøng chung moät hoaït ñoäng coù tính caùch ñoàng nhaát: Ñoù laø söï caàu nguyeän.

Baát cöù ngöôøi tín ñoà naøo, thuoäc toân giaùo naøo, cuõng ñeàu ñaõ hôn moät laàn daâng lôøi caàu nguyeän, vì ñaây chính laø caùch theá ñeå lieân keát con ngöôøi coù nieàm tin Thöôïng Ñeá, Ñaáng toái cao, maø mình heát loøng yeâu meán tin töôûng. Muïc ñích cuûa lôøi caàu nguyeän laø yù thöùc moät caùch saâu saéc vaø söï tuøy thuoäc cuûa baûn thaân mình vaøo Thöôïng Ñeá, trong taát caû caùc traïng huoáng khaùc nhau cuûa ñôøi soáng con ngöôøi. Duø thuoäc veà toân giaùo naøo cuõng vaäy, vôùi taát caû khaû naêng giôùi haïn cuûa mình, con ngöôøi luoân theøm khaùt moái quan heä, söï töông giao maät thieát vaø saâu xa vôùi chính Thöôïng Ñeá. Vì theá, hoï ñaõ caàu nguyeän vaø chæ trong luùc caàu nguyeän nhö theá hoï môùi caûm nghieäm ñöôïc moái quan heä naøy. Caàu nguyeän giuùp cho khoaûng caùch giöõa con ngöôøi vôùi Ñaáng maø hoï toân thôø ñöôïc thu heïp nhoû laïi, caàu nguyeän taïo moái töông giao thaâm tình giöõa noäi taâm con ngöôøi vôùi Ñaáng Toái Cao, vì caàu nguyeän chính laø söï gaëp gôõ, ñuïng chaïm tôùi Ngaøi. Nhôø coù caàu nguyeän con ngöôøi coù nieàm vui soáng, nieàm haân hoan, nieàm tin töôûng vaø hy voïng, ñeå coù theå ñöông ñaàu vôùi taát caû nhöõng khoù khaên, nhöõng trôû ngaïi vaø nhöõng caïm baãy cuûa cuoäc soáng.

Thaät vaäy caàu nguyeän ñöôïc ví nhö moät sôïi daây thöøng, maø con ngöôøi ñaõ tung ra beân naøy bôø vöïc, luùc maø con ngöôøi xaùc tín saâu xa raèng; Thöôïng Ñeá ñang ôû beân kia, Ngaøi ñang naém chaët moät ñaàu daây vaø moät söùc maïnh thaàn kyø ñaõ loâi keùo con ngöôøi vöôït qua moïi nghòch caûnh trong bình an...


27

Dó nhieân laø moãi toân giaùo seõ coù nhöõng phöông theá, nhöõng ñöôøng loái caàu nguyeän khaùc nhau, tuøy theo nieàm tin vaø truyeàn thoáng cuûa mình. Duø vaäy taát caû moïi tín ñoà, thuoäc moïi toân giaùo lôùn nhoû ñeàu khoâng phuû nhaän maø coøn ñaùnh giaù raát cao söï lôïi ích vaø caàn thieát cuûa vieäc caàu nguyeän.

Vaø caàu nguyeän ñöôïc ví nhö hôi thôû.

Laõo töû trong “Ñaïo Ñöùc Kinh” ñaõ ñeà caäp caùch hoâ haáp theo yù chí nhaèm muïc ñích maïnh khoûe soáng laâu.

Trang Töû trong “Nam Hoa Kinh” cuõng phaùt bieåu “Ngöôøi xöa thôû ñeán taän goùt chaân” oâng muoán dieãn taû phöông phaùp daãn hôi thôû ñi khaép cô theå cuûa ñaïo gia.

Coøn Kytoâ giaùo dieãn ñaït caùch hoâ haáp theo yù chí vôùi teân goïi laø “Thôû trong Thaàn Khí”.

Lôïi ích cuûa hoâ haáp khoâng coøn ai phaûi baøn caõi nöõa. Ngöôøi thöôøng khoâng taäp luyeän chæ coù theå nín thôû toái ña laø 3 phuùt, nhöõng ngöôøi thôï laën moø ngoïc trai döôùi bieån, coù theå laën moät hôi 5 phuùt vaø ñoù laø ngöôøi coù söùc khoûe toát. Caùc ñoà ñeä Yoga taøi gioûi, coù theå nín thôû vaøi giôø, thaäm chí cho pheùp choân soáng xuoáng ñaát, thaùng sau ñaøo leân soáng laïi.

Baèng caùch hoâ haáp theo yù chí, ngöôøi taäp luyeän thaønh thaïo coù theå laøm giaûm huyeát aùp, nhòp tim, thaân nhieät trong vaøi phuùt, khaû naêng choáng laïi beänh taät cuõng taêng, chòu noùng böùc vaø giaù laïnh gioûi hôn ngöôøi thöôøng, aên ít, nguû ít hôn khi caàn maø khoâng aûnh höôûng gì ñeán söùc khoûe. Roõ raøng baèng caùch thôû theo yù chí, con ngöôøi coù theå taùc ñoäng ñeán heä thaàn kinh thöïc vaät cuûa mình, theo höôùng coù lôïi cho thaân xaùc vaø tinh thaàn, vaø vôùi nhöõng noå löïc luyeän taäp cho ñeán khi moïi vieäc theo yù chí maø ñi, thì vieäc can thieäp ñeán thaàn kinh voâ thöùc laø ñieàu khaû thi.

Trong thôøi gian ñaàu, tö töôûng roái loaïn khoù taäp trung, daãu cho chæ laø vieäc ñeám hôi thôû. Nhöng sau moät thôøi gian taäp luyeän, ñoái töôïng seõ quen daàn vaø khoâng coøn phaûi ñeám nöõa, hôi thôû töï noù lieân tuïc vaän haønh vaø chaäm daàn, thaân nhieät vaø nhòp tim giaûm xuoáng, yù thöùc ngöøng laïi maø khoâng phaûi nguû. Tình traïng naøy khi ñaït ñöôïc, ñoái töôïng seõ caûm nhaän ñöôïc söï thay ñoåi caû veà söùc khoûe laãn taâm hoàn cuûa mình, nhöõng caûm nghieäm noäi taâm naøy, chæ coù laøm môùi caûm, môùi bieát ñöôïc. Caûm nghieäm noäi taâm ñöa ñoái töôïng ñeán moät kinh nghieäm noäi taâm phong phuù, moät söï thaáu hieåu chính mình, töø ñoù seõ coù söï thay ñoåi taän coäi reã con ngöôøi.

Vieäc taåy röûa taâm trí, thanh taåy kyù öùc laø ñieàu khoù khaên, nhöng trong phöông phaùp naøy, ñieàu maø ñoái töôïng ñaït ñöôïc laø moät taâm trí thinh laëng, troáng khoâng. Chæ khi coù moät taâm trí troáng roãng môùi deã daøng nhaän thöùc, vì luùc aáy taâm trí khoâng bò raøng buoäc bôûi gaùnh naëng cuûa quaù khöù, nhöõng thoùi quen cuõ, khuynh höôùng xaáu, nhöõng thieân kieán vaø nhöõng lyù giaûi sai laàm. Trí tueä seõ minh maãn hôn khi nhaän thöùc veà chính mình, veà cuoäc soáng ,seõ thuaän lôïi hôn khi hoïc taäp cuõng nhö laøm vieäc.

3.3. Thieàn trong cai nghieän.

Thieàn hay caàu nguyeän trong cai nghieän khoâng yeâu caàu phaûi töø boû toân giaùo cuûa mình ñang theo. Thieàn chæ laø moät lieäu phaùp, laøm cho ngöôøi thöïc hieän noù tích luõy


28

ñöôïc nhöõng kinh nghieäm noäi taïi khi gaëp thöû thaùch vôùi khung caûnh cu,õ baïn nghieän cuõ, ñoäng cô nghieän cuõ…

Vai troø to lôùn cuûa voâ thöùc - hay caùi chöa bieát - ngaøy caøng trôû neân roõ neùt trong coâng taùc cai nghieän. Vieäc tri nhaän ñöôïc caùi toâi seõ laø moät böôùc tieán daøi trong quaù trình hoài phuïc. Khi söû duïng ma tuùy, ngöôøi nghieän traûi qua moät kinh nghieäm taâm linh pha laãn trong caûm nhaän moät traïng thaùi ngaây ngaát. Hoï töôûng raèng nhö ñang tieáp caän vôùi moät ñieàu bí aån trong coõi voâ thöùc, nôi khoâng coù quaù khöù laãn töông lai, nôi khoâng gian vaø thôøi gian nhö ngöng ñoïng laïi thaønh moät hieän töôïng say thuoác baây giôø. Nhöõng lyù töôûng, nhöõng ñoäng löïc chuû yeáu trong cuoäc soáng xaõ hoäi cuûa anh ta boãng nhieân bò maát ñi, thay vaøo ñoù laø moät tình traïng môùi, moät traät töï môùi. Caùi theá giôùi aûo thaàn bí cuûa ma tuùy. Anh ta ñaõ ñaùnh ñoåi cuoäc ñôøi thöïc cuûa mình ñeå soáng trong theá giôùi aáy ngaøy vaøi laàn.

Ma tuùy daãn ñeán theá giôùi thaàn bí, vaø vieäc söû duïng noù haèng ngaøy ñeå coù cuoäc soáng aûo trôû thaønh moät thoùi quen höôûng thuï cheát ngöôøi. Vieäc söû duïng ma tuùy nhö moät phöông thöùc soáng seõ va vaáp vôùi chính baûn thaân ngöôøi nghieän, roài ñeán gia ñình, xaõ hoäi, khi anh ta vaãn coøn phaûi nöông töïa vaøo cuoäc ñôøi thöïc ñeå nuoâi soáng söï toàn taïi cuûa nhöõng ñam meâ beänh lyù.

Ñaïo Phaät chuû tröông duøng noäi löïc cuûa chính baûn thaân ñeå tìm thaáy söï hieåu bieát. Coøn Thieân Chuùa Giaùo chuû tröông duøng tha löïc töùc laø Toân Thôø moät Ñaáng cao caû ñeå xin hoå trôï yeáu ñuoái noäi taïi cuûa con ngöôøi. Vaø cuõng coù theå duøng nieàm say meâ Toân Giaùo thay theá cho ñam meâ ma tuùy.

Söï trao ñoåi noåi ñam meâ naøy, hay söï hieåu bieát theâm veà cuoäc soáng ñieàu daãn ñeán moät quaù trình hoaøn thieän baûn thaân. Thieàn/ Caàu nguyeän ñöôïc tieán haønh nhö hôi thôû, nhö aên nhö nguû, nhö sinh soáng trong cuoäc ñôøi thöôøng maø tri nhaän ñöôïc chaân töôùng cuûa mình vaø töï nhieân vöôït qua ñöôïc nhöõng manh ñoäng cuûa noù.

Hieän nay ôû Chaâu Myõ, Chaâu Aâu vaø moät soá nöôùc ôû Chaâu Aù, ñaõ coâng nhaän coù 3 phöông phaùp cai nghieän ma tuùy. Tröôùc tieân laø can thieäp vaøo theå lyù baèng y hoïc (thuoác, giaûi phaãu phaãu, chaâm cöùu……….) Keá ñoù, laø döïa vaøo taâm lyù ñeå trò lieäu baèng caùc phöông phaùp tích cöïc (tö vaán, sinh hoaït, daïy ngheà………) vaø thöù ba laø lieäu phaùp taâm linh, ñaây khoâng phaûi laø söï “suy tö baøn giaáy” maø laø do keát quaû ñaõ ñöôïc chöùng minh treân nhieàu nöôùc treân theá giôùi.

Ôû Thaùi Lan, ngöôøi nghieän ma tuùy ñöôïc ñöa vaøo Chuøa, ñöùng tröôùc töôïng Phaät vôùi nghi thöùc taåy ueá vaø theà nguyeàn. Ñoái töôïng ñöôïc cho uoáng moät loaïi laù thuoác, coù taùc duïng laøm noân oùi taát caû moïi thöù trong ruoät, ñieàu naøy khoâng ñôn giaûn laø ñeå “xuùc ruoät”, nhöng tröôùc töôïng Phaät, Ñaáng Linh Thieâng, ñieàu naøy coøn mang yù nghóa thanh loïc, loaïi tröø taø ueá, toáng khöù ra ngoaøi moïi caën baõ, toäi loãi, nhô nhôùp……….Khi ñaõ loaïi tröø ñöôïc moïi thöù aáy, ñoái töôïng trôû thaønh con ngöôøi môùi. Theà nguyeàn tröôùc töôïng Phaät, seõ khoâng quay laïi vôùi ñam meâ, taø ueá cuõ……..maø töø nay soáng vôùi con ngöôøi môùi, höôùng thöôïng ñeå ñi ñeán coõi “nieát baøn”. Sau ño,ù ñoái töôïng ñöôïc ñieàu trò taïi Chuøa, ñöôïc hoå trôï baèng caùc phöông khaùc, cho söï phuïc hoài theå lyù. Ñoàng thôøi ñoái töôïng phaûi tuaân theo quy cheá cuûa vieäc ñieàu trò nhö : tham thieàn, tuïng kinh, nieäm Phaät, aên chay………..


29

Ôû Braxin vaø ôû Ñöùc, do caùc Tu só vaø Linh Muïc Doøng Anh Em Heøn Moïn (OFM), cuøng vôùi moät soá giaùo daân, khôûi xöôùng vieäc ñieàu trò baèng phöông phaùp taâm linh, thoâng qua Hoäi Thaùnh Phuùc Aâm Nguõ Tuaàn, ñaõ coù keát quaû choáng taùi nghieän ma tuùy cao nhaát ôû Myõ hieän nay laø 64%.

Chöông trình trò lieäu naøy goàm 4 giai ñoaïn:

Loaïi tröø ma tuùy :

Thaân chuû ñöôïc tham vaán, giuùp nhaän ra beá taéc cuûa hoï tröôùc ma tuùy

Tuyeân boá töø boû ma tuùy. “Töø boû ngaãu töôïng, taø thaàn ñeå tin vaøo Thieân Chuùa” (1.Thes 1,9)..

Ñoïc Thaùnh Kinh vaø caàu nguyeân moãi ngaøy.

Thaân chuû caàn cam keát khoâng ra khoûi nhaø trong giai ñoaïn naøy, saün saøng thoâng tin moät caùch trung thöïc moïi dieãn tieán theå lyù vaø ñöùc tin.

Ngöôøi ñoàng haønh (nhaân vieân ñieàu trò) giuùp thaân chuû vöôït qua côn vaät vaõ khi caét côn, baèng caùc kyõ thuaät ñeå oån ñònh theå lyù vaø ñaëc bieät laø baèng caàu nguyeän.

Giai ñoaïn naøy thöôøng keùo daøi thôøi gian laø 4 thaùng.

Coäng ñoàng trò lieäu:

- Ñoïc Thaùnh Kinh, caàu nguyeän chia seû taâm tö, tình caûm, khoù khaên khi vöôït qua côn nghieän vôùi nhoùm (hoï ñöôïc chia seû, ñoàng caûm, ñôõ naâng……..)

- Soáng chung vôùi nhau trong moät nhoùm goàm ngöôøi ñoàng haønh vaø caùc baïn nghieän khaùc : cuøng laøm vieäc, hoïc taäp, sinh hoaït, nghæ ngôi, phuïc vuï…….

- Hoïc caùch soáng xaây döïng tình lieân ñôùi.

Giai ñoaïn naøy caàn quyõ thôøi gian 6th – 12th.

Xaùc ñònh nhieäm vuï:

- Gia taêng vieäc caàu nguyeän nhieàu laàn trong ngaøy

- Xaùc ñònh nhieäm vuï cuûa baûn thaân caàn phaûi laøm sau khi phuïc hoài, ñoái vôùi baûn thaân. Gia ñình vaø xaõ hoäi.

- Gia taêng kieán thöùc, kyõ naêng chuyeân moân, chuaån bò töông lai.

Ñaây coøn ñöôïc goïi laø giai ñoaïn ñònh höôùng cho töông lai.

Giai ñoaïn naøy caàn quyõ thôøi gian 3th - 4th

Thöïc hieän nhieäm vuï:

- Tuyeân höùa trung thaønh vôùi nhieäm vuï.

- Thöïc hieän vieäc do nhieäm vuï yeâu caàu.


30

- Trung thaønh vôùi nhöõng quyeát taâm vaø giôø caàu nguyeän.

- Lieân laïc thöôøng xuyeân vôùi nhoùm, ñeå ñöôïc naâng ñôõ vaø baûn thaân coù nhieäm vuï naâng ñôõ nhoùm.

I. NHÖÕNG KINH NGHIEÄM VÖÔÏT QUA KHOÙ KHAÊN ÑEÅ CAI NGHIEÄN THAØNH COÂNG.

1.Yeáu toá baûn thaân.

1.1 Söï baát löïc cuûa baûn thaân.

Töø tình traïng nghieän cuûa ñoái töôïng, chuyeån ñoåi thaønh ngöôøi coù neáp soáng laønh maïnh, sinh hoaït bình thöôøng, ngöôøi nghieän phaûi traûi qua moät tieán trình laâu daøi vaø chaäm chaïp.

Ngay töø ñaàu haàu nhö ,taát caû caùc ngöôøi nghieän ñeàu cho raèng hoï cuûa coù theå töï boû ñöôïc; nhöng phaàn lôùn caùc ñoái töôïng ñeàu tieán ñeán tình traïng nghieän naëng. Trong thôøi gian söû duïng ma tuùy, coù ngöôøi ñaõ töøng thöû ngöng söû duïng ma tuùy maø khoâng caàn ñieàu trò, hay ñi cai nghieän taïi caùc trung taâm. Tuy nhieân nhöõng coá gaéng noå löïc naøy ñeàu khoâng taïo neân traïng thaùi cai thuoác laâu daøi.

Thôøi gian cai nghieän keùo daøi, cuøng vôùi lieàu löôïng söû duïng chaát gaây nghieän taêng daàn, ñaõ ñem laïi cho ñoái töôïng nhöõng toån thöông trong naõo boä, keùo daøi raát laâu. Caøng cai nhieàu laàn hoï caøng giaûm ñi loøng töï tin vaøo chính mình, hoï thöôøng bò daèn vaët bôûi söï thaát baïi, caùu giaän vaø baát löïc vì haäu quaû cuûa vieäc nghieän ma tuùy, hoï khoâng daùm tin laø mình coù theå boû ñöôïc, hoï nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi cuûa ma tuùy treân ñôøi mình,haäu quaû cuûa nhöõng haønh vi maø baûn thaân gaây ra khi söû duïng ma tuùy, nhaän thöùc ñöôïc theá neân hoï caøng bò daøy voø, bôûi bieát mình hoaøn toaøn baát löïc veà noù, khoâng theå chieán ñaáu vôùi noù baèng chính söùc löïc cuûa baûn thaân, hoï ñaõ xem ma tuùy nhö baûn aùn chung thaân troùi buoäc ñôøi mình .

1.2 Caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy vaø nieàm tin vaøo ma tuùy.

Nghieän ma tuùy bao goàm söï leä thuoäc cuûa theå chaát vaø tinh thaàn vaøo ma tuùy. Noùi ñôn giaûn laø cô theå ngöôøi nghieän phaûi leä thuoäc vaøo ma tuùy, vì thieáu noù seõ khieán cho ñoái töôïng phaûi chòu ñöïng nhöõng haønh haï veà theå chaát. Hôn nöõa thoùi quen söû duïng ma tuùy thì ñi ñoâi vôùi traïng thaùi pheâ thuoác hoaëc ñöôïc kích thích cao ñoä, giaûm bôùt nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, taêng caûm giaùc khoûe maïnh. Taùc ñoäng cuûa caùc chaát gaây nghieän aûnh höôûng treân ngöôøi nghieän ñaõ chöùng toû raèng, tình traïng leä thuoäc vaøo ma tuùy veà maët tinh thaàn thì khoù vöôït qua hôn laø söï leä thuoäc veà maët theå chaát.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát, caûm giaùc khoaùi laïc cuûa ma tuùy laø söï caùm doã thöôøng xuyeân khoù choáng cöï, ñaõ nghieän roài thì ma tuùy luoân ñeå laïi “aán töôïng” khoù phai cho ngöôøi nghieän . Vì tính chaát baét buoäc cuûa thoùi quen söû duïng ma tuùy, cuoäc


31

soáng cuûa ngöôøi nghieän noùi chung laø chæ xoay quanh vieäc duy trì söû duïng ma tuùy. Noù trôû thaønh phöông tieän ñeå caùc ñoái töôïng toàn taïi vaø laøm aûnh höôûng ñeán toaøn boä ñôøi soáng cuûa hoï.

Theá thì caùc ñoái töôïng nghieän caùi gì?

Hoï nghieän caûm giaùc höng phaán, caûm giaùc khoaùi laïc, hoï tìm kieám noù nhö moät leõ soáng trong ñôøi, nhaát laø nhöõng luùc buoàn, bò coi thöôøng, bò thaát baïi, bò reõ khinh……… hoï tìm caùc troán chaïy ngay nhöõng thaát baïi nhoû nhaát trong cuoäc soáng , hoaëc traùnh neù ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa cuoäc soáng ñôøi thöôøng. Thay vì söû duïng tính chín chaén vaø loøng töï troïng, ñeå giaûi quyeát khoù khaên, thì hoï laïi ñoå loãi cho ai ñoù, söï vieäc naøo ñoù, ñeå roài tìm queân laõng baèng caùch söû duïng moät lieàu ma tuùy, nhö laø moät giaûi phaùp toái öu, nhö laø moät phöông thöùc soáng coøn cuûa ho.ï

“Nghieän caùi gì ö!? Khoù noùi laém chæ bieát laø con raát caàn noù”

“Döùt voâ laø heát buoàn”

“Chæ caàn moät teùp laø xong taát”

“Giaûi quyeát baèng ma tuùy laø giaûi phaùp nhanh nhaát”

Caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy vaãn coøn tieáp tuïc ñeo ñaúng ñoái töôïng sau khi cai, caùc ñoái töôïng nhìn nhaän raèng theøm nhôù caûm giaùc pheâ thuoác, taäp trung nhaát laø vaøo thôøi gian raõnh roãi, coøn trong giôø lao ñoäng thì ít hôn nhieàu. Moät caûm giaùc khoaùi laïc toàn taïi khieán cho ngöôøi nghieän tin raèng “Coâ Ba” (teân ngöôøi nghieän duøng ñeå chæ ma tuùy) coù moät söùc maïnh thaät maõnh lieät. Hoï tin raèng khoâng theå boû ñöôïc ma tuùy vì ñaõ dính vaøo ma tuùy, dính vaøo “Coâ Ba” laø “Coâ Ba” seõ khoâng tha cho.

“Con ôû vôùi cha meï, nhöng chæ soáng vôùi Coâ Ba”

“Coâ Ba coù cho thì môùi boû ñöôïc ”

L.Ron.Hubbard trong “Chöông trình thanh taåy sau khi cai” ñaõ xaùc ñònh : “ Cô theå cuûa nhöõng ngöôøi nghieän ngaäp, nhieãm ñoäc phaûi ñeo ñaúng caùc chaát caën cuûa ñoäc toá raát laâu vaø trí tueä taân thaàn cuûa hoï cuõng bò aûnh höôûng naëng neà”.

Chính caûm giaùc khoaùi laïc naøy laøm giaûm suùt quyeát taâm vaø yù chí cuûa ngöôøi nghieän, laøm cho hoï ñaùnh maát nieàm tin vaøo chính mình, buoâng xuoâi trong tuyeät voïng, theá laø hoï taùi nghieän.

1.3 Noäi löïc baûn thaân.


32

Vôùi kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn vaáp vaùp, kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn thua ngaõ caùch ñau ñôùn, ñeàu laøm cho ñoái töôïng nhuït chí, ñaùnh maát nieàm tin vaøo chính mình. Nhöng cuõng chính nhôø kinh nghieäm ñau thöông naøy, ñaõ giuùp hoï nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi khuûng khieáp cuûa ma tuùy, söï leä thuoäc vaøo noù ñaõ laøm cho hoï bò huûy dieät, vì ma tuùy ñaõ laøm cho ñoái töôïng bò thay ñoåi töø nhaân daïng ñeán nhaân tính (töø theå traïng ñeán ngoân ngöõ, haønh vi …..)

Cuoäc soáng taäp theå ôû caùc trung taâm, caùc ñoaøn theå caùc nhoùm sinh hoaït xaõ hoäi, hay caùc nhoùm vôùi nhöõng hoaït ñoäng tích cöïc …….ñaõ taïo ra nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho ngöôøi nghieän ma tuùy, ñeå hoï coù theå nhaäp taâm vaø chaáp nhaän ñöôïc, nhöõng ñieàu hoï ñöôïc hoïc hoûi, reøn luyeän vaø thöïc haønh.

Ôû caùc trung taâm, caùc ñoái töôïng ñöôïc hoïc veà caùc trieát lyù, caùc ñoái töôïng phaûi hoïc thuoäc loøng vaø nhaéc laïi trong nhöõng laàn giao ban buoåi saùng (hay buoåi toái) Khi moät ngöôøi ñöôïc goùp yù, ñöôïc kieåm ñieåm trong giôø giao ban, hay bò khieån traùch trong moät laàn “caïo gaùy” ñeå ñöôïc caùc thaønh vieân khaùc trong nhoùm goùp yù, söûa chöõa haønh vi khoâng ñuùng cuûa hoï, (bieän phaùp naøy nhaèm ñieàu chænh haønh vi cho caùc ñoái töôïng). Thì luùc ñoù; theo caùc ñoái töôïng cho raèng : hoï vöøa noùi chuyeän vôùi ngöôøi khaùc vöøa nôùi chuyeän vôùi chính mình.

Hoï ñöôïc phaân tích cho thaáy heä quaû cuûa nhöõng haønh vi sai traùi ñoù, ñaõ laøm aûnh höôûng khoâng hay, chaúng nhöõng cho chính mình, maø cho caû nhöõng ngöôøi xung quanh nöõa. Khi ñöôïc goùp yù chaân thaønh vôùi söï traân troïng, nhaèm muïc ñích giuùp hoï chuyeån ñoåi suy nghó, chuyeån ñoåi nhaän thöùc, chuyeån ñoåi haønh vi….daàn daàn hoï chaáp nhaän ñöôïc chính mình, nhaäp ñöôïc nhöõng ñieàu toát laønh, cao thöôïng, chaân chính maø hoï ñang taän höôûng. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän roõ ôû loøng bieát ôn cuûa ñoái töôïng vôùi söï quan taâm vaø tình thöông cuûa caùc thaønh vieân khaùc daønh cho mình.

“Con ngöôøi maø, ai cuõng coù caùi toát, caùi xaáu, thaân nhau roài noùi thaúng, noùi thaät vôùi nhau, ñeå giuùp nhau, con khoaùi vaäy ñoù. Laàn naøy mình sai mình nhaän söï tha thöù, caûm thoâng cuûa anh em, laàn khaùc ngöôøi khaùc sai cuõng bieát caûm thoâng boû qua cho baïn mình ”

Tham gia trong caùc ñoaøn theå, nhoùm sinh hoaït xaõ hoäi, trong moâi tröôøng an toaøn vaø laønh maïnh, caùch xa nhöõng caùm doã cuûa ma tuùy, seõ giuùp cho caùc ñoái töôïng coù thôøi gian suy gaãm laïi cuoäc ñôøi mình. Luùc naøy caùc ñoái töôïng phaûi ñoái dieän vôùi taát caû nhöõng noãi ñau, söï xaáu hoå, maát maùt cuûa cuoäc ñôøi maø baáy laâu nay hoï coá tình neù traùnh. Taát caû caùc ñoái töôïng ñeàu ñoàng yù raèng, chæ khi naøo vöùt boû ñöôïc maëc caûm, söï töï löøa doái mình, thì hoï môùi kieåm soaùt ñöôïc haønh vi, kieåm soaùt ñöôïc cuoäc ñôøi cuûa mình. Hoï phaùt hieän ñöôïc söùc maïnh tieàm aån beân trong vaø nhaän thaáy raèng mình coù theå ñieàu khieån cuoäc ñôøi theo yù muoán cuûa mình. Hoï hieåu ñöôïc raèng, nghieän ngaäp khoâng phaûi


33

laø voâ voïng hoaøn toaøn, maø vôùi söï giuùp ñôõ cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh, hoï coù theå vöôït qua nhöõng trôû ngaïi cuûa trong vieäc töø boû ma tuùy, ngay caû khi phaûi tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng coù ma tuùy, hoï coá gaéng ñöông ñaàu vôùi thöïc taïi chöù khoâng troán chaïy.

“Kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn cai tröôùc thaát baïi eâ cheà laém! Khoâng thaáy thì thoâi, thaáy noù roài keàm cheá khoâng noåi ñaâu. Luùc ñaàu toâi boû ñi, troán chaïy…………nhöng troán sao ñöôïc, thôøi buoåi naøy ma tuùy ôû ñaâu maø khoâng coù, noù traøn lan, mua noù deã hôn mua moät thoûi keïo. Toâi taäp chieán ñaáu vôùi noù baèng noäi löïc cuûa mình, toâi thöôøng xuyeân suy nghó veà nhöõng ñieàu toâi thích, nhöõng ñieàu laøm toâi vui ñeå giuùp mình soáng tích cöïc laïc quan hôn. Toâi suy gaãm baát cöù ôû ñaâu, baát cöù luùc naøo, khi ñang khieâng haøng, khi chôø ñeøn xanh, khi chôø giaác nguû ñeán ……nghó veà moät tình baïn ñem laïi cho mình moät nieàm vui, nghó veà loøng nhaân aùi cuûa ngöôøi thaân, ñem laïi cho mình loøng caûm kích……………cuõng laø suy gaãm ”

Hoï thaät söï caûm thaáy thoaûi maùi hôn veà chính mình, cuõng nhö cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh, hoï thöôøng thaáy vui vaø laïc quan hôn khi nhaän thöùc roõ ñöôïc caûm giaùc cuûa mình, ñoâi khi coøn phaùt hieän ra nhöõng caûm giaùc môùi maø tröôùc ñaây chöa bao giôø hoï coù ñöôïc.

“Laàn ñaàu tieân con khoâng thaáy buoàn khi nhôù veà quaù khöù, luùc ñoù con chæ laø thaèng ñeåu, löôøng gaït moïi ngöôøi ñeå coù tieàn huùt, bieát caùi ñoù xaáu con muoán boû ñeå soáng toát vôùi moïi ngöôøi”

Daàn daàn hoï khaùt khao ñi tìm hieåu muïc ñích soáng cuûa ñôøi mình khaùt khao, ñi tìm hieåu muïc ñích soáng coù khi coøn maïnh hôn caû nhu caàu ñi tìm kieám ma tuùy. Hoï töï xaùc ñònh nhieäm vuï baûn thaân caàn phaûi laøm ñoái vôùi gia ñình – xaõ hoäi ñeå soáng coù ích trong töông lai. Ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng coù thieân höôùng toân giaùo, thì ñieàu laøm hoï baên khoaên suy nghó ñoù laø moái lieâ heâ giöõa con ngöôøi vaø Ñöùc Chuùa hay Ñöùc Phaät, caûm giaùc maëc caûm, xaáu hoå vì toäi loãi tröôùc maët Chuùa ñöôïc thay theá baèng caûm giaùc ñöôïc bao dung, che chôû trong tình yeâu cuûa Chuùa. Noäi löïc luùc naøy ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån maïnh, vì hoï nhaän thöùc raèng söï bao dung, söï che chôû trong tình yeâu cuûa Chuùa ñöôïc ban cho hoï caùch “mieãn phí”, chöù khoâng phaûi vì hoï gioûi, hoï toát laønh, hoï coù nhieàu coâng traïng, maø chæ ñôn giaûn laø Chuùa yeâu hoï vaø muoán hoï soâng toát. Caøng caàu nguyeän hoï caøng caûm nhanä ñöôïc saâu saéc tình yeâu cuûa Chuùa daønh cho hoï, thoâng qua nhöõng ngöôøi hoï ñöôïc tieáp xuùc haèng ngaøy.

“Caàu nguyeän ñaõ giuùp con queân ñi ma tuùy ”

“Toäi gì Chuùa cuõng tha, mieãn bieát aên naên söûa mình laø toát roài!”

1.4 Yeáu toá quyeát taâm cai nghieän cuûa ñoái töôïng


34

Trong maãu nghieân cöùu naøy ngöôøi vieát ghi nhaän laïi ñöôïc nhöõng laàn cai nghieän cuûa ñoái töôïng khoâng phaûi hoaøn toaøn do yù chí quyeát taâm töø boû ma tuùy cuûa ñoái töôïng.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát , coù laàn hoï raát öôùc ao ñeå töø boû ma tuùy, loøng daâng leân söï quyeát taâm cao ñoä, cuõng coù laàn vì baûo ñaûm cho traät töï an toaøn cuûa xaõ hoäi, hoï ñaõ bò baét, bò “toù” (danh töø ngöôøi nghieän duøng khi gaëp coâng an), hay vì bò gia ñình eùp buoäc maø hoï ñeán vôùi caùc khoùa cai nghieän, ñeán vôùi caùc trung taâm, chæ vôùi muïc ñích “an döôõng” ñeå coù söùc cho tieáp.

Tuy nhieân cho duø laø caùc ñoái töôïng töï nguyeän hay bò eùp buoäc ñeán vôùi caùc trung taâm, thì ñeàu coù moät khoaûng thôøi gian caùch ly vôùi moâi tröôøng coù ma tuùy, hoï coù thôøi gian ñeå traàm tónh suy nghó, ñeå ñoái dieän vôùi chính mình, ñaây laø thôøi gian giuùp hoï thanh taåy kyù öùc caùc toát nhaát.

Bieän phaùp ñöa caùc ñoái töôïng ñi cöôõng böùc cai nghieän khoâng phaûi laø khoâng coù hieäu quaû. Taïi caùc trung taâm cai nghieän toát, caùc ñoái töôïng seõ ñöôïc giaùo duïc, quan taâm ñuùng ñaén, caùc ñoái töôïng daàn daàn khaùm phaù ra söï thaät veà chính mình, moät con ngöôøi coù ñuû khaû naêng soáng vaø laøm vieäc nhö bao nhieâu con ngöôøi khaùc trong xaõ hoäi, maø khoâng caàn coù ma tuùy. Qua caùc taùc ñoäng hoã töông giöõa cuûa loaïi hình ñöôïc aùp duïng trong moät quy trình cai nghieän nhö theå lyù, sinh hoaït, lao ñoäng, giaùo duïc taâm lyù, tinh thaàn nhö caùc baøi trieát lyù giuùp suy gaãm, thieàn ñònh, caàu nguyeän ….coäng vôùi söï quan taâm, khích leä, cuûa gia ñình daønh cho hoï, seõ aûnh höôûng caùch tích cöïc treân caùc ñoái töôïng trong giai ñoaïn naøy; vì theá maø nhaän thöùc, tö töôûng cuûa ñoái töôïng daàn ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh cai nghieän töï nguyeän vôùi quyeát taâm cao, hoï töï giaùc tích cöïc tham gia vaøo quy trình ñieàu trò.

“Bò oâng giaø eùp quaù thí ñi cai, maáy ngaøy ñaàu nhôù nhaø khuûng khieáp, bò giam loûng taïi caùc trung taâm, con maát töï do neân chæ muoán troán, nhöng troán sao ñöôïc cuûa caùi haøng raøo saét ñoù , buoäc mình ôû laïi maø ñeám töøng ngaøy, coá gaéng tuaân thuû kyû luaät, hoc toát ñeå mau veà, daàn daø con thay ñoåi haún, “neáu nghieän laïi thì mình ñöôïc gì?” nhôù tôùi caûnh ñoùi thuoác con gheâ quaù, nghieän laïi thì moïi coá gaéng seõ trôû thaønh coâng coác thoâi, vì vaäy maø con quyeát taâm boû.”

Traùi laïi taïi caùc trung taâm cai nghieän chöa toát (theo caùch nhìn cuûa ñoái töôïng) thì cho daãu laø töï nguyeän hay khoâng töï nguyeän, caùc ñoái töôïng rôi vaøo tình traïng ñoái khaùng vôùi trung taâm, ñoái khaùng vôùi gia ñình, seõ coù nhöõng haønh vi hung haêng baïo loaïn boäc phaùt. Taïi caùc trung taâm chöa toát naøy, moät soá ñoái töôïng khaùc khoâng theå phaûn khaùng ñöôïc, aâm thaàm chaáp nhaän ñuû thôøi gian cai nghieän vaø sau khi rôøi trung taâm veà, chuyeän taùi nghieän laø taát yeáu.

Luùc nghieän caùc ñoái töôïng thöôøng mang nhieàu maëc caûm, töï tin töôûng, töï aùi vì khoâng ñöôïc moïi ngöôøi tin caäy, khoâng ñöôïc moïi ngöôøi ñoùn nhaän , ñôn giaûn vì hoï hay noùi doái quanh co, ñeå coù tieàn thoûa maõn côn nghieän vaø vì theá hoï laøm phieàn loøng gia ñình, phieàn loøng moïi ngöôøi quaù nhieàu. Hoï thöôøng mang hình aûnh xaáu veà mình, mang maëc caûm bò ruoàng boû, bò reõ khinh, bò xa laùnh…………..töø ñoù hoï thöôøng coù nhöõng


35

haønh vi xaáu, nhöng laïi luoân mong muoán neuá khoâng muoán noùi laø ñoøi hoûi ngöôøi khaùc phaûi toân troïng, tin töôûng vaø chaáp nhaän hoï. Ñoù la ømoät maâu thuaãn ngaøy caøng bò khoeùt saâu do ñoái töôïng vaø nhöõng ngöôøi chung quanh khoâng hieåu laãn nhau.

“Ñi hôùt toùc cuõng ñi theo, con noùi boû laø boû maø, Meï khoâng tin thì ñi thöû nöôùc tieåu ñi”

“Con bieát laø con sai, coù luùc con ñaõ dí dao vaøo coå Meï ñeå ñoøi tieàn, luùc ñoù con baäy baï thaät, tænh laïi thaáy mình coøn thua con choù. Nhöng baây giôø con quyeát taâm roài thì phaûi cho con coù cô hoäi laøm laïi chöù!”

Trong thôøi gian ñieàu trò ñeå ñöa ñeán phuïc hoài, ngöôøi nghieän thöôøng coù nhöõng roái loaïn taâm sinh lyù raát ña daïng. Theo caùc ñoái töôïng cho bieát , sau giai ñoaïn caét côn, theå löïc hoï mau choùng phuïc hoài, aên ngon, nguû khoûe, caûm giaùc nheï nhaøng, höng phaán maø khoâng caàn coù ma tuùy, vì theá hoï raát laïc quan. Hoï töï tin, töï nhuû raèng, mình coù khaû naêng laøm chuû haønh vi cuûa mình, mình ñaõ töï yù choïn löïa ma tuùy, thì mình cuõng coù khaû naêng quyeát ñònh chôi hay khoâng chôi, hoï nghó raèng, veà vieäc boû ma tuùy hoï seõ khoâng gaëp moät trôû ngaïi, moät khoù khaên naøo. Tình traïng naøy chæ laø söï höng phaán giaû taïo, hoï thöôøng ngoä nhaän veà chính baûn thaân mình vaø deã maát caûnh giaùc veà nhöõng nguy cô taùi nghieän. Giai ñoaïn naøy laø giai ñoaïn maø haàu heát caùc ñoái töôïng ñöa ra quyeát taâm töø boû ma tuùy; tuy nhieân söï quyeát taâm naøy thaät laø moûng gioøn vaø yeáu ñuoái, noù nhö ngoïn ñeøn thieáu daàu laïi phaûi ñöông ñaàu vôùi traän phong ba, maø luoàng gioù maïnh naøy coù theå thoåi ñeán töø muoân höôùng. Söï quyeát taâm cuûa hoï cho duø laø yeáu ñuoái, laø moûng manh, nhöng thaät laø voâ cuøng caàn thieát cho chính baûn thaân ñoái töôïng, coù theå ñaáy la ømoät “ñoøn baãy” ñeå hoï chuyeån mình vaø ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû cho söï chuyeån mình naøy, caùc ñoái töôïng coøn caàn ñeán moät “ñieåm töïa”, ñoù chính laø söï hoã trôï tình ngöôøi cuûa moïi ngöôøi chung quanh, noù seõ nhö löïc caûn ngoïn gioù maïnh töø muoân höôùng ñang ñe doïa daäp taét “ngoïn ñeøn quyeát taâm” cuûa hoï. Caùc ñoái töôïng caàn söï tin töôûng cuûa moïi ngöôøi chung quanh, ñeå taêng theâm loøng töï tin cho chính mình, loøng töï tin naøy ñaùp öùng nhu caàu töï thaáy mình co ùgiaù trò ( Theo Wiliam Glasser nhaø giaùo duïc hoïc ngöôøi Myõ cho raèng: “con ngöôøi coù hai nhu caàu: nhu caàu tình thöông vaø nhu caàu töï thaáy mình coù giaù trò”); nhôø ñöôïc khích leä, ñoäng vieân vaø ñöôïc taïo ñuû moïi ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï quyeát taâm ñöôïc beàn vöõng, caùc ñoái töôïng ñaït ñöôïc hieäu quaû toát trong thôøi gian naøy.

“Neáu coù quyeát taâm maø ñöôïc ngöôøi khaùc tin töôûng, ñoäng vieân thì “khaù” laém, laøm caùi gì cuõng ñöôïc thaáy mình töï tin hôn”

“Ba maù hay noùi, ba maù tin con, con thích laøm, thích tham gia, thích hoïc caùi gì cöù noùi ba maù lieäu cho, lôùn roài con phaûi coù ngheà ngoãng ñaøng hoaøng chöù!”

“Coù luùc nghe chò hai caèn nhaèn Maù: Maù cöù tin noù, cai ñöôïc bao laâu 3, 7, 21 ngaøy noù chôi laïi cho Maù coi! Maù chæ laúng laëng thôû daøi: nhöng maø Maù tin noù , sôùm muoän gì cuõng boû ñöôïc thoâi ”


36

2.Yeáu toá moâi tröôøng sinh thaùi.

2.1 Yeáu toá gia ñình.

Trong moái töông quan giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, ñaëc bieät laø moái quan heä giöõa cha meï vaø con caùi, moái quan heä naøy khoâng phuï thuoäc vaøo “caùi ñaàu”, cö xöû theo lyù, maø coøn phaûi nghe theo “con tim”, cö xöû coù tình coù nghóa thì môùi “ñaéc nhaân taâm” môùi coù theå thu phuïc ñöôïc loøng ngöôøi.

Tình caûm gia ñình laø tình caûm beàn vöõng vaø caàn thieát cho moïi ngöôøi, vì theá nhöõng caùch haønh xöû, caùch quaûn lyù cuûa gia ñình daønh cho ñoái töôïng trong thôøi gian cai nghieän laø voâ cuøng quan troïng. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy nhöõng laàn taùi nghieän tröôùc ñaây cuûa ñoái töôïng cuõng laø do caùch cö xöû khoâng ñuùng cuûa gia ñình.

Gia ñình khoâng giöõ lôøi höùa.

Ñaõ ñem laïi cho ñoái töôïng maëc caûm bò boû rôi, bò gaït töø ñoù coù theå coù nhöõng tö duy leäch laïc, tieâu cöïc veà haønh ñoäng cuûa gia ñình, ñoái töôïng khoâng theå nhìn thaáy tình thöông vaø söï quan taâm cuûa gia ñình daønh cho mình, maø chæ nghó ñaáy laø caùch ñeå moïi ngöôøi traùnh ñöôïc phieàn toaùi.

“Maáy laàn tröôùc taùi ñi taùi laïi cuõng chæ vì em nghó ba meï khoâng thöông em, muoán toáng em vaøo trung taâm ñeå laøm aên. Baèng chöùng laø ba höùa ñi cai ñi oång seõ leân thaêm, maø ba ñaâu coù leân ñaâu, sinh nhaät cuõng chæ coù caäu mang quaø leân, teát cuõng khoâng cho veà thaêm nhaø, sôï con “quaäy”.

Gia ñình quaûn lyù khoâng hôïp lyù.

Vôùi kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn thaát baïi tröôùc gia ñình maát nieàm tin nôi ñoái töôïng, vì theá maø quaûn lyù ñoái töôïng vôùi moät kyû luaät chaët cheõ. Theo doõi, baùm saùt laøm cho ñoái töôïng thaáy mình bò xuùc phaïm, khoâng ñöôïc toân troïng, theo caùc ñoái töôïng nhìn nhaän raèng, caùch quaûn lyù naøy chæ laøm taêng leân trong hoï söï ñoái khaùng, muoán laøm ngöôïc laïi nhöõng gì gia ñình caám ñoùan ñeå “traû thuø”.

“Hôùt toùc cuõng ñi theo canh chöøng, coøn khoâng thì bieåu :“hôùt thieáu ñi laùt tao ra traû tieán sau………” con ñaâu phaûi con nít, con nhö vaäy maø ñi hôùt thieáu ñeå ba traû tieàn……….. con laøm maët giaän, thì ñöa cho 10.000 ngaøn cuõng noùi, 10.000 ngaøn ñaâu coù mua ñöôïc gì, nöûa teùp cuõng khoâng ñöôïc .”

Ngöôïc laïi cuõng coù cha meï quaù baän roän trong coâng vieäc laøm aên, khoâng coøn thì giôø daønh ñeå gaàn guõi cho con caùi, neân ñaõ chuoäc laïi söï thieáu soùt naøy baèng caùch “xuøy tieàn” hoái loä. Caùc ñoái töôïng cho bieát, hoï thaät söï khoâng caàn tieàn, nhöng hoï caàn moät


37

caûnh eâm aám cuûa gia ñình, moät maâm côm ñaïm baïc thoâi nhöng coù ñaày ñuû cha meï vaø anh chò em. Toùm laïi, hoï chæ caàn tình thöông chöù khoâng caàn tieàn.

“Con mong gia ñình ñoùn nhaän con baèng tình thöông chöù khoâng phaûi baèng tieàn, vì tieàn chaúng khaùc naøo haø hôi tieáp söùc cho con chôi tieáp.”

Coù gia ñình laïi quaù chaùn naûn sau nhieàu laàn ñoái töôïng cai nghieän bò thaát baïi, neân ñaõ coù thaùi ñoä buoâng xuoâi, boû maëc cho ñoái töôïng töï do thoaûi maùi, muoán laøm gì thì laøm, khoâng theøm quan taâm, chuù yù ñeán sinh hoaït cuûa con em. Ñieàu naøy caøng laøm cho caùc ñoái töôïng thaáy mình coâ ñôn, khoâng ñöôïc ai tin töôûng, khoâng coù vai troø gì trong gia ñình, chaùn naûn, töï tin töôûng, khoâng coøn naêng löïc, cuõng nhö muïc tieâu ñeå phaán ñaáu.

“Gia ñình cuõng coù luùc ñaõ naûn veà tui, chaúng coøn ai ñuû kieân nhaãn ñeå phoøng tui nöõa, muoán laøm gì thì laøm.”

“Vôï choàng tui “ruû” nhau im laëng, khoâng noùi gì tôùi noù heát. Moät söï im laëng gheâ sôï maøsau naøy con tui môùi noùi ra. Tui khoâng theøm ñeå yù ñeán noù, maøy ñoùi muoán aên thì coù côm; khaùt thì coù nöôùc ñoù; muoán nguû, muoán ñi thì cöù vieäc ñi. Tui khoâng theøm ngoù ngaøng gì heát! Beà ngoaøi thì vaäy, chöù thaät söï tui ñau khoå ñeán toät cuøng vaø vaãn lo cho noù laém!”

(lôøi cuûa ngöôøi meï)

Ñoái töôïng vöôït qua côn khuûng hoaûng cuõng laø nhôø gia ñình kóp thôøi nhìn laïi caùc giaùo duïc vaø caùch cö xöû vôùi hoï.

Cha meï nhìn laïi vaø thay ñoåi ñeå giaùo duïc, quaûn lyù con caùi baèng söï toân troïng, tin töôûng vaø yeâu thöông hôn. Maáu choát cuûa vaán ñeà chính laø tình thöông caûm nhaän ñöôïc tình thöông, caùc ñoái töôïng coù cô sôû ñeå lyù giaûi heát moïi vaán ñeà.

“Ba beà ngoaøi nhìn vaäy, chöù em bieát laø ba thöông em laém. Ñaøn oâng maø ñaâu coù noùi nhieàu. Laàn cuoái cuøng em cai taïi nhaø, ba boû caû coâng vieäc ñeå ôû nhaø voùi em…. Thaáy ba meï thöông mình quaù maø mình cöù laøm khoå….”

“Ba maù maø, khoù khaên, nghieâm khaéc vôùi con chæ vì thöông con maø thoâi, khoâng thöông thì nöôùc maét ôû ñaâu maø traøo ra ñöôïc.”

Tin töôûng cuûa gia ñình daønh cho ñoái töôïng trong thôøi gian naøy ñöôïc caùc ñoái töôïng ñaùnh giaù raát cao, xem ñaáy laø moät yeáu toá quan troïng ñeå cuûng coá vaø laøm phaùt


38

trieån yù chí, quyeát taâm töø boû ma tuùy cuûa ñoái töôïng. Trong côn hoaûng sôï vì söï baát löïc cuûa mình, ñöa ñoái töôïng ñeán söï tuyeät voïng vaø suy suïp vì nghó raèng mình voâ duïng, mình trôû neân gaùnh naëng cho gia ñình, neáu trong töông quan, hoï nhaän ñöôïc tình caûm chaân thaønh, quan taâm caùch trung thöïc vaø thaùi ñoä toân troïng cuûa ngöôøi thaân, daàn daàn hoï seõ tìm thaáy ñöôïc söï quaân bình. Ñieàu naøy ñaõ laøm hoï taêng theâm loøng töï tin khi nhìn thaáy ai cuõng tin töôûng mình, hoï ñoùn nhaän tình thöông moïi ngöôøi daønh cho mình vôùi loøng bieát ôn, neân cuõng coá gaéng soáng toát ñeå ñaùp traû laïi ñöôïc phaàn naøo nhöõng gì maø hoï nhaän ñöôïc. Nhu caàu ñöôïc toân troïng laø nhu caàu tinh thaàn cuûa con ngöôøi (theo Maslow), neân chæ caàn ñöôïc hoûi yù kieán vaø yù kieán ñöa ra ñöôïc chaáp nhaän laø hoï caûm thaáy haõnh dieän, töø ñoù maëc caûm veà con ngöôøi chaúng ra chi cuûa mình seõ daàn maát ñi.

“Ba maù giao cho con baùn haøng vôùi nhoû em gaùi, ba maù vaãn noùi: “Tieàn trong tuû, caàn gì ngoaøi tieäm hai anh em cöù xaøi…” nhöng coù nhoû en baùn chung vôùi mình, laøm baäy noù ñaâu coù coi mình ra gì. Vaû laïi ba maù cuõng tin vaøo thieän chí mình muoán boû maø.”

“Thaáy ai cuõng tin töôûng, yeâu thöông mình, mình thaáy theïn vôùi löông taâm, neân cuõng eùp mình soáng töû teá, ñeå ñöøng phuï loøng moïi ngöôøi.”

“Maëc caûm vì mình laø tay phaù hoaïi, maát daàn ñi, khi mình ñöôïc hoûi yù kieán trong sinh hoaït chung cuûa caû nhaø. Chuyeän nhoû thoâi, nhö mua quaø sinh nhaät cho ñöùa em uùt, caû nhaø neân ñi ñaâu vaøo cuoái tuaàn.”

Trong moái quan heä ngoaøi tình cha nghóa meï, ngoaøi vieäc laøm kinh teá ñeå lo caùi aên caùi maëc cho con caùi, cha meï cuõng caàn neân coù moái quan heä vôùi con nhö trong tình baïn. Caùc baäc laøm cha meï neân bình taâm, quay laïi phía sau, ñeå xem söï chaêm soùc – nuoâi daïy con caùi cuûa mình coù ñieàu gì ñang xaûy ra.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát, hoï quyù nhöõng giaây phuùt rieâng tö ñöôïc ôû beân cha meï trong tình thaân aùi, ñöôïc cha meï cuøng chôi, cuøng baøn luaän vôùi nhau veà moät nhu caàu, moät sôû tröôøng, moät yù thích…. Nhöõng giôø phuùt maø hoï caûm nhaän ñöôïc laø cha meï daønh hoaøn toaøn cho mình, duø laø chæ chôi vôùi nhau moät baøn banh, duø laø ñeå aên toái vôùi nhau vaø noùi chuyeän phieám, nhöng chính sôïi daây “aân nghóa” naøy seõ raøng buoäc hoï, taùi taïo laïi moái quan heä giöõa hoï vôùi gia ñình, maø khoaûng thôøi gian nghieän ngaäp cuûa hoï ñaõ laøm phaù huûy moái quan heä toát ñeïp naøy.

“Maáy ngaøy nghæ hai cha con hay chôû nhau ñi ñaùnh tennis. Nhìn thaáy ba trong boä quaàn aùo ñoù, treû trung vaø saûng khoaùi laém” .

“Thænh thoaûng ba ruû ñi aên toái vôùi ba, cha con bình luaän boùng ñaù vôùi nhau khoâng thua gì Long Vuõ.”

“Tui nghó con tui nghieän luùc ñoù, noù coøn treû ngöôøi non daï, sa ñaø theo baïn beø cuõng laø chuyeän deã hieåu thoâi, cuõng thaáy coù traùch nhieäm cuûa mình trong ñoù, phaûi


39

kheùo môùi ñöôïc, neáu khoâng coù theå laøm noù hö luoân. Toâi aâm thaàm doõi maét theo noù, hoûi thaêm noù chuyeän tröôøng lôùp, sinh hoaït, ñoøan theå, baïn beø…nhaéc noù hoïc baøi, nhaéc noù tham gia ñeàu ñaën, ñuùng giôø caùc buoåi sinh hoaït chung cuûa nhaø thôø. Laâu laâu hai meï con cuõng taâm tình, noùi chuyeän bình thöôøng thoâi, khoâng ñaû ñoäng gì ñeán chuyeän khoâng ngoan cuûa noù. Baây giôø thì tui bieát noù boû thieät roài, chí thuù laøm aên, khoâng ham chôi nhö tröôùc, ñi leã, ñi hoïc, ñi chôi ñeàu xin pheùp haún hoi.”

( Lôøi cuûa ngöôøi meï)

“Thaèng uùt nhaø tui noù boû thaät söï.

Caùch ñaây hai naêm, toâi vôùi noù ñi haønh höông ôû La Vang ( Hueá) Treân ñöôøng ñi hai cha con noùi vôùi nhau nhieàu chuyeän laém. Thænh thoaûng toâi cuõng xen vaøo chuyeän naøy, khuyeán khích noù boû ma tuùy ñeå ñi hoïc laïi.Toâi noùi: “ Chuùa cho con coù trí thoâng minh, con hoïc cuõng ñaâu coù teä, coá gaéng laø ñöôïc heát aù! Quan troïng laø mình coù muoán hay khoâng thoâi. Nhaø mình coù mình con laø con trai, ba khoâng tin con thì tin ai baây giôø, lôõ mai naøy ba cheát, thì con phaûi thay ba maø lo cho meï chöù!

Sau chuyeán ñi ñoù, veà nhaø noù xin ñi cai nghieän vaø töï ñoäng boû, noùi laø töï ñoäng chöù hai vôï choàng tui cuõng phaûi laøm heát söùc mình vì noù. Thaùng tröôùc, caû nhaø veà thaêm noäi ôû Long An, qua thaêm nhaø chuù thím, nhaø chuù noù cuõng coù moät ñöùa ñang chôi, noù noùi vôùi thaèng em noù: “Raùng boû ñi, caøng sôùm caøng hay, vöôùng vaøo nghieäp naøy khoâng beàn ñaâu.”

(Lôøi ngöôøi cha)

Cha meï caàn quan taâm nhieàu ñeán con caùi, ñoù laø ñieàu maø theo caùc ñoái töôïng laø raát caàn thieát cho giai ñoaïn phuïc hoài cuûa hoï, khi ñoùn nhaän caùch öùng xöû cuûa cha meï daønh cho mình baèng tình thöông vaø söï traân troïng. Nhöõng lôøi nhoû nheï aân tình gôïi yù giuùp hoï nhaän thöùc veà caùi toát- caùi xaáu, khôi daäy traùch nhieäm cuûa ñoái töôïng caàn phaûi coù trong gia ñình. Theâm vaøo ñoù laø moái quan heä gaàn guõi thaân thieát giöõa cha con, meï con vôùi nhöõng laàn troø chuyeän rieâng tö ñeå thoâng caûm vaø hieåu nhau hôn. Caùc ñoái töôïng, töøng ngaøy töøng giôø vaãn chôø ñôïi vaø khaùt khao nghe ñöôïc nhöõng lôøi ñoäng vieân khích leä cuûa cha meï, vaø caû nhöõng lôøi yeâu thöông, tha thöù, ñöôïc dieãn ñaït caùch chaân thaønh, coù leõ khoâng caàn noùi hoï cuõng hieåu ñöôïc tình thöông maø cha meï daønh cho mình nhöng moät khi noù ñöôïc noùi ra, thì loøng tin vaøo tình thöông cuûa cha meï ñöôïc xaùc ñònh vöõng vaøng hôn. Nhöõng caùch öùng xöû nhö theá ñem laïi keát quaû toát cho caùc ñoái töôïng

“Ba meï khoâng traùch con ñaâu, mieãn laø töø nay con baét ñaàu laïi, con ñöøng töï daèn vaët mình nöõa, thaáy con soáng toát, soáng khoûe laø ba meï vui, caû nhaø haïnh phuùc roài.”


40

“Ai maø khoâng coù laàn laàm lôõ trong ñôøi. Nhöng khoâng leõ moãi laàn ñaïp cöùt laø moãi laàn chaët chaân. quan troïng laø con quyeát taâm thay ñoåi ñeå neân ngöôøi.”

“ Tha hay khoâng tha thì con bieát caùi buïng maù. Khoâng phaûi noùi nöõa, con thöông ba maù hay khoâng thì ba maù cuõng thöông con. Con ñöøng töï laøm khoå mình nöõa. Con toát hay con xaáu gì thì con cuõng laø con cuûa ba maù. Maù thì chæ ao öôùc thaáy con soáng coù ích cho moïi ngöôøi. Con thöông maù thì soáng nhö vaäy ñi!”

2.2. Yeáu toá baïn beø

Tình caûm baïn beø

Baïn beø laø nhu caàu khoâng theå thieáu ñöôïc ôû con ngöôøi ñaëc bieät laø ôû thanh thieáu nieân. Trong giai ñoaïn naøy, nhaän thöùc, tình caûm cuûa hoï chòu taùc ñoäng raát lôùn töø phía baïn beø. Hoï cho raèng khoâng ai coù theå chia seû vôùi hoï, hieåu hoï nhieàu nhö baïn beø, vì cuøng trang löùa vaø deã thoâng caûm vôùi nhau. Ñoái vôùi caùc ñoái töôïng nghieän, thì ñieàu ñaùng buoàn laø ña soá baïn cuûa hoï cuõng laø nhöõng ngöôøi nghieän. Bôûi leõ, nhöõng haønh vi cuûa hoï trong quaù khöù ñaõ laøm cho nhöõng ngöôøi baïn toát cuõng daàn xa laùnh, vì khoâng theå thích nghi vôùi nhau. Caùc baäc phuï huynh cuõng thöôøng nghieâm caám con caùi mình giao du vôùi hoï, vì theá maø

“Baïn con haû? Thaïch Sanh thì ít. Lyù Thoâng thì nhieàu!”.

Baïn beø deã ñoàng caûm, nhöng cuõng tieàm taøng trong ñoù moái ñe doaï cho quy trình cai nghieän. Ngöôøi nghieän ma tuùy ña soá bò traàm caûm, mang trong tö töôûng nhöõng doøng tö duy tieâu cöïc, buoàn chaùn, caûm giaùc bò boû rôi, xa laùnh vaø hoï thöôøng caàn ñöôïc taâm tình, giaûi toûa. Ñang luùc ñoù, neáu gaëp ngöôøi baïn cuøng caûnh ngoä, cuõng ñang trong côn beá taéc thì caû hai daãn ñeán giaûi phaùp “Tìm ma tuyù ñeå giaûi saàu” laø ñieàu taát nhieân. Nhöng neáu laïi gaëp ñöôïc moät ngöôøi baïn thaân tình, vôùi yù chí vöõng maïnh, giuùp ñoái töôïng vöôït qua côn caùm doã ñoùi ma tuyù vì beá taéc, thì ngöôøi baïn ñoù thaät ñaùng quyù.

“Baïn thaân thieát ñoäng vieân, an uûi thì toát hôn gia ñình vì noù gaàn guõi vaø hieåu con hôn. Baïn “noái khoá” maø coâ!

“Coù theå nhôø baïn beø, maø baïn beø phaûi toát kìa.

Thoâng qua baïn, con laøm taêng ñöôïc nieàm tin vôùi gia ñình”

“Tham gia hoäi ñoaøn, con coù nhieàu baïn laém. Cha xöù noùi:

“Moïi ngöôøi laø anh em”.

Caùc baïn aáy soáng chaân thaønh côûi môû. Ñaây laø nhöõng ngöôøi baïn môùi cuûa con.


41

Quaû thaät ban trong luùc gian nan môùi thaät laø baïn, caùc ñoái töôïng nhaän thöùc ñöôïc raèng tình baïn toát bao goàm moät soá ñaëc tính nhö: thaân maät, bình ñaúng, trung thöïc, toân troïng, chia seû, quaûng ñaïi vaø hy sinh cho nhau. Tình caûm laø moät phaûn öùng töï nhieân tröôùc moät hoaøn caûnh, moät söï kieän hay tröôùc taám loøng cuûa ngöôøi khaùc. Tình caûm boäc loä ra nhieàu phaûn öùng nhö vui, buoàn, yeâu, gheùt, giaän hôøn, lo sôï, haïnh phuùc hay khoå ñau…. Tình caûm boäc loä vôùi daïng thöùc naøo, thì cuõng giuùp cho ngöôøi nghieän ño löôøng ñöôïc söï quan taâm, öu aùi maø baïn beø daønh cho mình, hoï ñoùn nhaän taát caû nhöõng ñieàu ñoù vôùi taám loøng caûm kích vaø bieát ôn.

“Nghó laïi thaáy thöông tuïi noù.

Tuïi noù thöông chò quaù maø Haïnh. Luùc thaáy tuïi noù ñeo rieát canh chöøng hoaøi, chò böïc, chò chöûi… nhöng tuïi baïn thöông chò thieät. Noù boû giôø, beân caïnh chò suoát, muoán chôi laïi cuõng khoâng ñöôïc vôùi noù”.

“Bieát mình deã taùi nghieän, thaèng baïn thaân cöù daën maõi: Maøy cöù aloâ laø tao tôùi ngay!”.

“Muoán queân ma tuyù phaûi thay baèng nhöõng cuoäc chôi khaùc, nhöng cuoäc chôi naøo cuõng caàn baïn caû.”

“Röôïu voâ töûu nhö kyø voâ laân”

Thaïch Sanh thì ít – Lyù Thoâng thì nhieàu.

Baïn toát thì ít vaø xem ra hieám hoi laém. Theá nhöng khi tìm ñöôïc moät tình baïn chaân thaønh thì ñaùng quyù bieát bao. Tình baïn ñoù giuùp ñoái töôïng nhoùm leân ñöôïc moät tia saùng cuûa loøng tin, thì yù chí quyeát taâm cuûa ñoái töôïng tuy nhoû thoâi cuõng ñöôïc söôûi aám. Khoâng theå goïi laø baïn neáu chæ gaëp nhau luùc vui cöôøi, luùc say söa. Nhöng baïn thaät laø ôû choã hy sinh cho nhau. Ngöôøi naøy thaät söï hy sinh cho ngöôøi kia, giuùp nhau luùc khoán khoù, gian nan, giuùp nhau cuøng tieán boä. Baïn thaät bieát roõ khuyeát ñieåm cuûa nhau, hoï khoâng ngaàn ngaïi goùp yù, noùi thaúng noùi thaät vôùi nhau, ñöa nhau ra khoûi sai laïc ñoù môùi laø baïn. Hoï lieân keát vôùi nhau baèng maéc xích cuûa tình thöông, hieåu nhau thaät saâu laéng maø khoâng coù söï gì coù theå chaët ñöùt ñöôïc.

Söùc maïnh taäp theå

Taäp theå coù theå laøm ñöôïc ñieàu maø caù nhaân khoâng theå laøm. Vì nôi taäp theå coù moät söùc maïnh, moät söï ñoàng boä, moät söï chia sôùt gaùnh naëng vaø noãi ñau cho nhau.

“Moät mình baïn coù theå laøm vieäc ñoù

Nhöng baïn khoâng theå thaønh coâng neáu nhö baïn laøm ñieàu ñoù moät mình”.

(Trieát lyù baát thaønh vaên cuûa coäng ñoàng trò lieäu)


42

Nôi moät nhoùm baïn, caùc thanh thieáu nieân thöôøng mang taâm lyù “thuoäc veà” vaø ñoù cuõng laø nguyeân nhaân daãn hoï ñeán vôùi ma tuùy vì khoâng muoán bò loaïi tröø khoûi nhoùm. Vaø khi tham gia ñöôïc caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, caùc hoaït ñoäng tích cöïc, vôùi nhoùm baïn toát, ñeå thaêng tieán baûn thaân, thì taâm lyù “thuoäc veà” naøy cuõng laø ñoäng löïc giuùp hoï vöôït qua nhöõng khoù khaên khi côn theøm nhôù ma tuyù troãi daäy.

Tính quy luaät cuûa nhoùm

Caùc ñoái töôïng cho bieát hoï caûm thaáy ñöôïc chaáp nhaän khi tham gia sinh hoaït vôùi moät nhoùm, hoï thöôøng mang nhieàu taâm traïng cuøng moät luùc: vui: vì ñöôïc chaáp nhaän, ñöôïc tham gia; haøi loøng, thích thuù: vì nhöõng khaùm phaù môùi trong sinh hoaït; töï tin, haõnh dieän: vì laø thaønh vieân tích cöïc cuûa nhoùm ñöôïc moïi ngöôøi tin töôûng; hoï luoân quan taâm ñeán quy taéc, ñieàu leä, luaät buoäc… nhöõng ñoøi hoûi maø nhoùm ñaõ ñeà ra vaø luoân noã löïc chu toaøn toát vì sôï bò loaïi tröø ra khoûi nhoùm.

“Tham gia ñoäi daân phoøng cuûa phöôøng, ñöôïc phaùt ñoàng phuïc, maëc boä ñoà ñoù reân ngöôøi tui ñaâu daùm huùt nöõa. Anh em beân phöôøng coù tin tui môùi phaùt cho tui boä naøy chôù”.

“Chieán dòch muøa heø xanh naêm ñoù, con tham gia chæ ñeå giaûi saàu, nhöng caùc hoaït ñoäng cuûa ñoaøn phöôøng hay laém, khoâng nhöõng chæ giuùp caùc em ngheøo ôû phöôøng mình, maø coøn giuùp ñöôïc caùc em ôû vuøng ngoaïi oâ nhö Cuû Chi, Baø Ñieåm….

Tieâu chuaån ñeå ñaït thaønh tích laø loâi keùo ñöôïc nhöõng thaønh vieân khaùc tham gia, vôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau. Con ñaõ coù saùng kieán ñi xin saùch giaùo khoa cuõ, noäp laïi veà vaên phoøng ñoaøn phöôøng, ñeå caùc anh bí thö chi ñoaøn chia laïi cho caùc em. Nhôø vuï ñoù maø con ñöôïc keát naïp ñoaøn, roài sinh hoaït luoân ñeán baây giôø ñoù.

“Con ñi sinh hoaït vôùi hoäi ñoaøn giôùi treû cuûa giaùo xöù. Ñieàu leä cuûa hoäi laø sinh hoaït ñuùng giôø, ñaày ñuû, nghæ phaûi baùo (ñeå ngöôøi khaùc khoûi chôø) chaúng leõ con xin pheùp nghæ ñeå “pheâ”.

Tinh thaàn ñoàng ñoäi

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát thì tinh thaàn ñoàng ñoäi, khaû naêng laøm vieäc theo nhoùm cuõng nhö söï toân troïng laãn nhau trong giao tieáp, daàn daàn giuùp hoï soáng ñôn sô, côûi môû vôùi moïi ngöôøi, luùc ñoù thì maëc caûm töï ty, loái soáng kheùp kín laãn traùnh moïi ngöôøi seõ bò maát daàn ñi. Lôøi ñoäng vieân, söï uûng hoä nhieät tình cuûa caùc thaønh vieân trong nhoùm baïn, laø nguoàn voán giuùp caùc ñoái töôïng töï tin, can ñaûm hôn, daùm laõnh traùch nhieäm, ñieàu naøy cuõng giuùp cho ñoái töôïng reøn luyeän ñöôïc caùc kyõ naêng soáng nhö: kyõ naêng töï quyeát ñònh, kyõ naêng suy nghó saùng taïo, kyõ naêng töï taïo moái quan heä caù nhaân,


43

kyõ naêng töï yù thöùc veà mình…. Nieàm tin cuûa taäp theå daønh cho ñoái töôïng, thaám daàn vaø laøm phaùt sinh hieäu quaû cho loøng tin vaøo chính mình cuûa hoï.

“Coù laàn anh em trong nhoùm giao cho con toå chöùc buoåi sinh hoaït cho caùc em huyeän Caàn Giôø. Luùc ñaàu con ngaïi, khoâng daùm nhaän vì khoâng bieát laøm. Nhöng anh em ai cuõng noùi: “Nhaän ñi tuïi mình uûng hoä caäu”. Coù anh em hoã trôï laàn ñoù con thaønh coâng.

“Moãi laàn sinh hoaït chung hay ñi giao löu vôùi caùc ñoaøn theå khaùc, nhoùm chò moãi ngöôøi nhaän moät vieäc, nhôø vaäy maø chò boû ñöôïc maëc caûm mình laø thöù vöùt ñi”.

Aûnh höôûng cuûa taäp theå

Trong söï töông taùc qua laïi giöõa caùc thaønh vieân trong nhoùm, caùc ñoái töôïng daàn daàn khaùm phaù ra ñöôïc nhöõng ñieàu tích cöïc, nhöõng cung caùch öùng xöû, nhöõng kyõ naêng baåm sinh cuûa caùc thaønh vieân khaùc. Hoï töï choïn löïa cho mình nhöõng ñieàu thích hôïp, ñeå hoïc hoûi, reøn luyeän, trau gioài cho chính mình.

“Trong ban nhaïc cuûa mình coù anh chaøng ñaùnh troáng raát deã thöông, anh ta coù loái tieáp xuùc hoaø nhaõ, chaân thaønh vôùi moïi ngöôøi. Chaû bao giôø mình thaáy anh ta laøm buoàn loøng ai, hay coù ai than phieàn gì veà anh aáy”.

“Luùc ñaàu tham gia nhoùm chia seû Lôøi Chuùa. Nghe caùc baïn chia seû thaät hay, saâu saéc vôùi nhieàu taâm tình, con cuõng caûm nhaän coù ñieàu gì ñoù nheï nhaøng nhöng thaät saâu kín trong loøng mình, con cuõng muoán noùi laém, nhöng khoâng bieát phaûi noùi laøm sao, ñöôïc ñoäng vieân haèng ngaøy, con quen daàn, bieát caùch noùi tröôùc ñaùm ñoâng.”

Khaúng ñònh ñöôïc mình.

Baàu khí sinh hoaït nhoùm giuùp cho caùc ñoái töôïng môû loøng mình ra, ñeå tieáp thu nhöõng ñieàu toát laønh, tích cöïc, cuõng nhö nhöõng sai traùi, tieâu cöïc cuûa ngöôøi khaùc. Baàu khí sinh hoaït nhoùm trong tình huynh ñeä, cuõng giuùp cho caùc ñoái töôïng phaân tích nhöõng haønh vi naøo laø tích cöïc, haønh vi naøo laø tieâu cöïc, caùc ñoái töôïng ñöôïc môøi goïi ñoùng goùp yù kieán cho ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi saün saøng ñoùn nhaän söï phaûn hoài cuûa caùc thaønh vieân khaùc veà chính nhöõng haønh vi cuûa mình. Theo caùc ñoái töôïng thì ñaây laø söï tieán boä cuûa hoï, hoï nhaän thöùc ñöôïc raèng, hoï khoâng phaûi laø ngöôøi hoaøn toaøn xaáu, hoï coù theå ñem nhöõng gì mình ñang coù, nhö suy nghó, tình caûm, söï caûm thoâng cuûa chính hoï ñeå giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi chung quanh. Qua ñieàu naøy, caùc ñoái töôïng reøn luyeän


44

ñöôïc cho mình kyõ naêng ñöông ñaàu vôùi caûm xuùc vaø kyõ naêng ñoàng caûm vôùi ngöôøi khaùc, töùc taêng cöôøng ñöôïc kyõ naêng soáng.

“Con ngöôøi maø, ai cuõng coù caùi toát caùi xaáu. Thaân nhau roài noùi thaúng noùi thaät ñeå giuùp nhau. Con khoaùi vaäy ñoù. Laàn naøy mình sai mình nhaän söï tha thöù, caûm thoâng cuûa anh em, laàn khaùc, ngöôøi khaùc sai mình cuõng bieát thoâng caûm boû qua cho baïn mình”.

Taäp theå taïo cho nhau söï phaán chaán, haêng haùi do moâi tröôøng soáng laønh maïnh, moät khi caùc ñoái töôïng tham gia vaø caùc hoaït ñoäng coù ñònh höôùng, coù muïc ñích, trong moâi tröôøng an toaøn, thì caùc ñoái töôïng caûm nhaän ñöôïc söï thanh thoaùt, côûi môû, haøi loøng veà chính mình.

“Tham gia ñoäi banh cuûa tröôøng, mình coù giôø taäp luyeän vöøa reøn luyeän theå hình, vöøa bieát ñöôïc tinh thaàn ñoàng ñoäi tieáp söùc cho nhau laø quan troïng theá naøo trong moät ñoäi banh. Hoã trôï nhau laø moät nhieäm vuï mình haõnh dieän laém!”.

Caùc ñoái töôïng nhìn nhaän laø hoï ñaõ nhaän ñöôïc söï hoã trôï nhieàu töø nhoùm baïn, tình thaân aùi trong moâi tröôøng laønh maïnh, taïo theâm cho hoï söï tin töôûng vaøo chính mình, vaøo ngöôøi khaùc, töø ñoù giuùp hoï thay ñoåi caùch nhìn, töï tin veà mình, thieän caûm vôùi ngöôøi, chính söï thay ñoåi caùch nhìn naøy mang laïi cho hoï nguoàn soáng môùi, giuùp hoï soáng tích cöïc, vui töôi vaø haïnh phuùc. Nôi baàu khí sinh hoaït nhoùm, caùc ñoái töôïng thoaùt ra ñöôïc khoûi cô cheá phoøng veä, hoï coù theå côûi môû, thaúng thaén, tin töôûng laãn nhau. Chính söùc maïnh vaø nieàm tin cuûa taäp theå daønh cho hoï ñaõ laøm vöôn leân söùc maïnh noäi taâm cuûa ñoái töôïng.

2.3 Yeáu toá coäng ñoàng.

Chính quyeàn ñòa phöông.

Con ngöôøi laø toång hoaø caùc moái quan heä xaõ hoäi. Khoâng coù gia ñình hay caù nhaân naøo soáng ñoäc laäp hay taùch bieät ra khoûi moâi tröôøng. Hoï soáng trong coäng ñoàng vì theá maø hoï soáng nhôø, soáng vôùi coäng ñoàng.

Veà phía chính quyeàn ñòa phöông ñoái vôùi caùc ñoái töôïng, theo keát quaû nghieân cöùu thì ghi nhaän ñöôïc thaùi ñoä cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaø nhöõng ngöôøi xung quanh daønh cho hoï thöôøng coù hai thaùi ñoä sau:

Theo doõi thöôøng xuyeân thaêm hoûi, khích leä, môøi tham gia caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi laønh maïnh, nhö tham gia chieán dòch muøa heø xanh, nhöõng hoaït ñoäng beân nhaø vaên hoaù, ñoäi daân phoøng, phong traøo phoøng choáng ma tuùy ….


45

“Caùc anh beân ñoaøn phöôøng ruû em tham gia chieán dòch muøa heø xanh, roài thì ñeán caùc hoaït ñoäng coâng ích, laøm ñeïp, laøm xanh thaønh phoá.”

Ñoâi khi lôøi anh uûi, ñoäng vieân, khích leä khoâng caàn phaûi doâng daøi, nhö chæ caàn moät caùi nhìn thaân thieän, nuï cöôøi thaân aùi, caùi baét tay noàng aám… cuõng ñuû laøm cho ñoái töôïng naém baét ñöôïc “taàn soá con tim” cuûa ngöôøi ñoái dieän.

“Anh coâng an khu phoá nhaø con ngoä laém, thaáy con laø cöù cöôøi cöôøi, vaãn chaøo con baèng caùi baét tay hay voã vai vaäy ñoù!”

“Ñi qua ñi laïi thaáy noù baùn haøng vôùi ñöùa em, toâi cuõng möøng khen noù vaøi caâu, maët maøy saùng rôõ”.

(Lôøi baùc toå tröôûng KP I. Q. BT.)

Thaùi ñoä tieâu cöïc cuõng ñöôïc moät soá ñoái töôïng ghi nhaän (6/15). Soá ñoái töôïng naøy nhaän thaáy thaùi ñoä thieáu tích cöïc cuûa chính quyeàn ñòa phöông nhö raên ñe, huø doaï, khoâng quan taâm ñeå yù ñeán hoï. Caùc ñoái töôïng cho bieát, khi nhöõng haønh vi sai traùi cuûa hoï bò xem laø toäi phaïm, bò keát aùn, bò caét ñöùt moái quan heä vôùi coäng ñoàng. Hoï seõ bò chuyeån töø noãi coâ ñôn naøy ñeán noãi coâ ñôn khaùc (gia ñình, baïn beø, thaày coâ, coäng ñoàng…) hoï xem ñaây laø moät khoù khaên ñeå dung naïp ñuû “khaùng theå” ñeå “chieán ñaáu” vôùi côn ñoùi ma tuyù.

“Gaëp maët laø haêm he, baét roài cuõng thaû thoâi, côm ñaâu maø nuoâi cho heát daân xì ke!”

“Maáy laàn tröôùc ñöøng coù maáy lôøi noùi khích, con ñaâu coù chôi laïi”

“Thaáy ngöôøi ta xa laùnh, khinh khi mình con buoàn gheâ, moïi ngöôøi sôï con bò beänh cuõ taùi phaùt”.

Ñoái töôïng vaãn mong coù söï dung hoaø trong caùch ñoái xöû cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaø baø con choøm xoùm daønh cho mình.

“Quaûn lyù neân coù giôùi haïn, ñöøng goø boù, cuõng ñöøng boû beâ canh giöõ quaù thì cuõng böïc, hôø höõng quaù thì thaáy coâ ñôn laém!”.

Vôùi trung taâm.

Nhaän ñònh veà caùc hoaït ñoäng taïi caùc trung taâm maø ngöôøi nghieän ñaõ tham gia ñieàu trò trong thôøi gian ñaõ qua. Caùc ñoái töôïng ñeàu ñaùnh gía raát cao caùc hoaït ñoäng taïi


46

caùc trung taâm nhö hoaït ñoäng: vaên ngheä, theå duïc theå hình. Caùc hoaït ñoäng naøy ñöôïc caùc ñoái töôïng yeâu thích, roõ raøng laø do tính phuø hôïp cuûa noù ñoái vôùi giôùi treû vaø noù cuõng ñaõ goùp phaàn nhanh choùng laøm phuïc hoài cho söùc khoeû vaø söï cöôøng traùng cuûa hoï.

Caùc coâng taùc khaùc cuûa trung taâm nhö giaùo duïc ñaïo ñöùc vaø quaûn lyù, cuõng ñöôïc ñoái töôïng nhìn nhaän hieäu quaû cuûa noù, caùc baøi trieát lyù giuùp suy gaãm, caùc baøi taäp giuùp thieàn ñònh vaãn coøn toàn ñoïng trong tieàm thöùc cuûa ñoái töôïng. Vieäc daïy ñaïo ñöùc töôûng chöøng nhö khoâ khan nhaøm chaùn; vieäc quaûn lyù töôûng chöøng nhö nghieâm minh, chaët cheõ… cuõng ñöôïc caùc ñoái töôïng ghi nhaän, ñieàu naøy chöùng toû caùc trung taâm ñaõ coù nhieàu coá gaéng, noã löïc ñeå ruùt tæa kinh nghieäm vaø phaùt huy saùng kieán trong vieäc ñieàu trò cho caùc ñoái töôïng.

Ghi nhaän treân, chæ laø nhöõng kyû nieäm ñeïp maø ñoái töôïng coù ñöôïc vôùi caùc trung taâm, nhöng cho ñeán hieän nay, haàu heát caùc ñoái töôïng khoâng nhaän ñöôïc moät hoã trôï naøo töø phía caùc trung taâm sau khi hoài gia. Do tình caûm quyù meán vôùi caùc nhaân vieân, caùn boä ñieàu trò taïi trung taâm neân caùc ñoái töôïng töï yù lieân laïc, thaêm hoûi, trao ñoåi neáp soáng, tình hình sinh hoaït hieän taïi cuûa mình vôùi caùc caùn boä nhaân vieân ñieàu trò taïi caùc trung taâm.

Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi lôøi traên trôû cuûa Anh Danh, Quyù. Giaùm Ñoác Trung Taâm Nhò Xuaân.

“Bieát laø giai ñoaïn haäu cai voâ cuøng caàn thieát vaø quan troïng, nhöng ñeå quaûn lyù vaø ñieàu trò soá ñoái töôïng coù maët taïi trung taâm thì ñaõ ñuoái laém roài!.... Anh vaãn coù nhieàu öu tö veà vieäc naøy, nhöng ñoâi tay cuûa caùc nhaân vieân chöa ñuû daøi ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu aáy…. Anh chôø, mong ñôïi, söï tieáp söùc cuûa tuïi em sau khi ra tröôøng”.

Hoïc ñöôøng.

Trong maãu nghieân cöùu naøy, vôùi 15 ñoái töôïng, thì coù 2 ñoái töôïng bò ñuoåi khoûi tröôøng, khi bò phaùt hieän laø nghieän ma tuyù. Lyù do ñaåy hai ñoái töôïng naøy ñeán vôùi ma tuyù: moät ñoái töôïng laø do keùm may maén trong thi cöû, maëc daàu em raát ham hoïc vaø hoïc gioûi; moät ñoái töôïng gaëp phaûi khuûng hoaûng gia ñình.

Guùt maéc cuûa vaán ñeà laø ôû ñoù, caùc ñoái töôïng khoâng ñöôïc hoã trôï ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, nhöng nhaø tröôøng ñaõ vì “beänh thaønh tích”, gôûi giaáy baùo traû hai ñoái töôïng veà nhaø, ñeå traùnh “tai tieáng” laø tröôøng coù hoïc sinh nghieän ngaäp. Vì theá maø nhanh choùng caét ñöùt con ñöôøng hoïc taäp cuûa caùc em.

Caùch xöû lyù khoâng phuø hôïp, thieáu quan taâm caân nhaéc, ñaõ boùp ngheït söï phaùt trieån cuûa ñoái töôïng tröôùc khi ma tuùy kòp thôøi taán coâng.

Khaùt voïng vöôn leân trong cuoäc soáng ñeå töï khaúng ñònh mình, khi noù suoân seû seõ taïo ra söï höng phaán, nhöng moät khi caù nhaân gaëp huït haãng, thaát baïi. Hoï deã daøng


47

sôï haõi, thaát voïng vôùi thöïc taïi phaûi ñöông ñaàu, hoï seõ ñi tìm moät loái thoaùt, loái ñi naøy daãn ñeán nghieän ngaäp chæ laø khoaûng caùch ngaén.

Taùc ñoäng cuûa hoaït ñoäng toân giaùo taïi Coäng Ñoàng

Caùc ñoái töôïng coù nieàm tin toân giaùo (1 Tin laønh, 4 Phaät giaùo, 6 coâng giaùo) thöôøng nhaän ñöôïc söï hoã trôï raát lôùn töø phía nhöõng ngöôøi cuøng tín ngöôõng vôùi hoï. Haàu heát caùc baäc cha meï cuûa caùc ñoái töôïng naøy toû ra an taâm hôn khi thaáy con caùi mình tham gia vaøo caùc ñoaøn theå, hoäi ñoaøn, phong traøo ñöôïc giaùo xöù hay nhaø chuøa toå chöùc. Nhö tham gia vaøo ca ñoaøn, hoäi ñoaøn giôùi treû, lôùp giaùo lyù chia seû Lôøi Chuùa, phong traøo thieän nguyeän cuûa Phaät töû….

Caùc ñoái töôïng thaáy mình ñöôïc bình ñaúng vôùi moïi ngöôøi hôn bao giôø heát, trong nhöõng giôø sinh hoaït “phuïng töï” chung cuûa toân giaùo. Trong nhöõng giôø cöû haønh nghi thöùc phuïng töï, giôø haønh leã, giôø cuùng teá, tính coäng ñoàng trong toân giaùo raát cao. Bôûi vì trong moät taäp theå nhöõng ngöôøi cuøng tín ngöôõng vôùi nhau, hoï thöôøng coù nhöõng giôø kinh chung, hoï cuøng ñoïc chung moät baøi ñoïc, haùt chung moät baøi Thaùnh ca, coù cuøng chung moät öôùc nguyeän, 1 lôøi caàu xin cho heát moïi ngöôøi, hoï coøn coù nhöõng baøi kinh ngaén thuoäc loøng, ñeå moïi tín ñoà ñeàu coù theå ñoïc chung laëp ñi laëp laïi caùch ñeàu ñaën. Vì theá maø khi tham döï nhöõng giôø sinh hoaït phuïng töï chung hoï thaáy mình “gioáng” nhö moïi ngöôøi, khoâng bò phaân bieät ñoái xöû, hoï ñöôïc töï do, ñöôïc traân troïng, hoï muoán ngoài choã naøo tuyø yù hoï choïn löïa, hoï coù quyeàn laáy saùch ñeå haùt Thaùnh ca chung vôùi moïi ngöôøi, hoï coù quyeàn daâng leân Ñaáng Linh Thieâng moät lôøi kinh, maø moïi ngöôøi seõ laéng tai nghe, hoï coù quyeàn caàm höông leân ñeán chaân baøn thôø Phaät, ñeå daâng leân öôùc nguyeän taâm thaønh… maø khoâng bò moät quaáy raày hay moät xua ñuoåi naøo. Trong giôø haønh leã hoï thaáy mình ñöôïc traân troïng hôn, vì moïi ngöôøi ñeàu nieäm chuùc bình an cho nhau, cuøng chaøo nhau baèng caâu nieäm “A di ñaø”, hoï ñöôïc ñoùn nhaän lôøi chaøo cuûa ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi ngöôøi khaùc cuõng ñoùn nhaän lôøi chaøo cuûa chính hoï.

Maët khaùc, caùc vò chöùc saéc trong nhaø thôø hay nhaø chuøa ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù uy tín trong daân, vì theá maø caùch soáng, nhöõng lôøi giaùo huaán cuûa caùc vò naøy luoân ñöôïc traân troïng. Caùc baäc cha meï vaãn thöôøng nhaéc laïi ñeå giaùo duïc con caùi mình. Phaàn lôùn caùc ñoái töôïng khi tham döï nhöõng sinh hoaït naøy hoï ñöôïc tieáp caän vôùi nhöõng sinh hoaït an laønh, thieâng lieâng trong söï thaân thieän, chia sôùt, caûm thoâng ñaày tình ngöôøi thay cho nhöõng sinh hoaït tröôùc ñaây cuûa hoï thöôøng laø söï ñoái phoù, lo sôï, vôùi nhieàu thuû ñoaïn, löôøng gaït… khaùc nhau. Nhöõng sinh hoaït trong toân giaùo ñeán vôùi hoï nhö möa daàm thaám ñaát, nhö ngöôøi noâng daân gieo haït gioáng treân ruoäng cuûa mình, thì daãu cho oâng ta thöùv hay nguû haït gioáng aáy cuõng aâm thaàm naåy maàm vaø ñôm hoa keát traùi….Cuõng baèng caùch theá aáy maø hoï ñaõ daàn ñöôïc caûi hoùa cho daãu caùc ñoái töôïng naøy cuõng nhaän thöùc ñöôïc raèng, khi ñeán nhaø thôø hay nhaø chuøa, hoï ñaõ ñi baèng nhöõng böôùc chaân voâ ñònh, hoï chæ muoán tìm moät caûm giaùc laï, hay chæ muoán giaûi saàu, chöù chöa haún laø vì ñöùc tin. Nhöng chính trong khoaûng linh thieâng aáy, con ngöôøi thöôøng ñöôïc ñoùn nhaän nhöõng ñieàu maø hoï khoâng ngôø ñeán hay khoâng daùm nghó ñeán ñeåâ öôùc ao.

3. Yeáu toá naâng cao naêng löïc baûn thaân.


48

3.1 Vieäc laøm

Laøm vieäc laø bí quyeát mang laïi haïnh phuùc.

Ngöôøi caøng laøm vieäc nhieàu hoï caøng caûm thaáy khoûe maïnh. Vaø cuõng nhôø hoï khoûe maïnh neân hoï laøm ñöôïc raát nhieàu vieäc. Do ñoù ta coù theå noùi raèng, moät trong nhöõng lyù do laøm con ngöôøi khoûe maïnh laø khi hoï laøm vieäc vaø yeâu vieäc hoï laøm. Laøm vieäc laâu giôø quaù, coù theå coù haïi cho söùc khoûe . Chæ caàn traùnh caùi thaùi quaù naøy. Xeùt veà maët theå xaùc, vieäc naëng laøm cho ta vaän ñoäng nhieàu, aên ngon nguû khoûe , coù theâm söùc maïnh. Ngoaøi söùc khoûe theå xaùc, ngöôøi yeâu vieäc coøn ñöôïc an tónh taâm hoàn, thaáy ñôøi töôi saùng, taâm hoàn bình an. Chính tinh thaàn khoûe maïnh aáy ñaõ laøm cho xaùc khoûe, trí khoân höôùng thöôïng, chæ nghó ñeán nhöõng ñieàu toát laønh, mang laïi cho taâm hoàn söï laïc quan, thanh thoaùt. Lao ñoäng thaät laø ñieàu ñaùng yeâu thích, laø cô hoäi giuùp phuïc hoài söùc khoûe vaø mang laïi cho ngöôøi lao ñoäng ñôøi soáng haïnh phuùc.

Khalil Gibran cho raèng: “Lao ñoäng khieán cho con ngöôøi tröôûng thaønh”.

Ngöôøi nghieän baáy laâu nay vaãn thöôøng ñaùnh giaù thaáp veà mình, hoï maát daàn vò trí trong xaõ hoäi, trong gia ñình. Vì vaäy khi hoï coù quyeát taâm cai nghieän, töø boû haún ma tuùy, thì taát caû caùc ñoái töôïng ñeàu mong muoán mình coù vieäc laøm. Theo caùc ñoái töôïng cho bieát thì qua lao ñoäng seõ laøm cho hoï nhaän thöùc ñöôïc vai troø cuûa chính mình trong coäng ñoàng xaõ hoäi, hoï bieát ñöôïc mình ñang ôû vò trí naøo trong baäc thang xaõ hoäi. Moät khi nhaän thöùc ñöôïc roõ raøng mình laø thaønh vieân coù ích cho xaõ hoäi, thì nguy cô dính líu ñeán haønh vi sai traùi giaûm ñi raát nhieàu.

Ña soá caùc ñoái töôïng ñeàu noùi leân ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng vieäc, nhôø coù coâng vieäc laøm maø hoï bôùt ñi thôøi gian raõnh roãi, coù giôø giaác sinh hoaït cuï theå, oån ñònh, deã daøng queân quaù khöù, ñeå khoûi gaëp laïi baïn nghieän cuõ, caùch ly ñöôïc vôùi moâi tröôøng coù ma tuyù. Vieäc laøm cuûng coá loøng töï tin cho ñoái töôïng giuùp hoï bôùt maëc caûm, daøy voø chính mình, vieäc laøm cuõng taïo ñöôïc nieàm tin cuûa ngöôøi chung quanh daønh cho caùc ñoái töôïng. Nhôø coù vieäc laøm hoï taêng leân kyõ naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong cuoäc soáng, hieåu ñöôïc giaù trò cuûa lao ñoäng, mang laïi cho hoï söï laïc quan vui thích vôùi coâng vieäc hôn.

Vieäc laøm ñaõ thaät söï mang ñeán cho hoï nhieàu ñieàu toát laønh.

“Bôùt ñi thôøi gian raõnh roãi, queân ñi quaù khöù!”

“Gia ñình tin töôûng hôn”

“Laøm mình bôùt maëc caûm”

“Laøm cho con bôùt coâ ñôn, coù ñoàng nghieäp maø!

“Ñeå khoûi gaëp baïn beø cuõ.

“Coù tieàn xaøi, khoâng phaûi… laøm ñieàu xaáu.

“Hoïc ñöôïc giaù trò cuûa lao ñoäng

Bieát laøm ra ñoàng tieàn cöï c khoå theá naøo, thaáy thöông Ba Meï quaù!”.


49

Qua tìm hieåu ñöôïc bieát, coâng vieäc laøm cuûa caùc ñoái töôïng laø do gia ñình tìm cho, coù moät tröôøng hôïp (1/15) do baïn giôùi thieäu, nhöõng nguoàn hoã trôï vieäc laøm töø phía chính quyeàn, ban ngaønh ñoaøn theå chöa ñöôïc ghi nhaän.

“Gia ñình tìm vieäc laøm cho con, heát vieäc naøy ñeán vieäc khaùc. Cuõng taïi con, cöù nhö “baét coùc boû dóa”.

“Mình töï ñoäng ñi xin. Tha thieát muoán laøm maø coøn bò ngöôøi ta xua ñuoåi, noùi gì coù ai quan taâm maø tìm vieäc cho mình.”

“Vieäc laøm maø nhôø chính quyeàn vaø ngöôøi xung quanh haû? Xa vôøi! Chöa bao giôø thaáy chính quyeàn gaàn guõi taïo vieäc laøm cho mình”.

Ñieàu naøy thieát töôûng cuõng caàn phaûi thoâng caûm vôùi ban ngaønh caùc caáp. Trong xaõ hoäi vôùi neàn kinh teá thò tröôøng hieän nay, tính caïnh tranh raát cao, thò tröôøng lao ñoäng thöôøng xuyeân ñeà ra nhöõng tieâu chuaån nhaát ñònh cho coâng vieäc, vì theá maø luoân ñoøi hoûi, caùc ñoái töôïng tham gia lao ñoäng phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän ñoù. Vôùi ñònh cheá xaõ hoäi, coøn xeùt theâm veà maët lyù lòch gia ñình, lyù lòch baûn thaân. Coäng höôûng bao nhieâu ñieàu ñoù, ngöôøi nghieän voán laø keû ñöôïc “gaùn nhaõn” laø ñaõ töøng vaøo tröôøng ra traïi, laïi theâm nhöõng heä luî keùo theo trong quaù khöù (troäm caép, ñaâm cheùm, cöôùp giaät, löôøng gaït…), theâm vaøo ñoù laø trình ñoä hoïc vaán thaáp, tay ngheà chaúng ra chi…. Trong khi ñoù, soá ngöôøi thaát nghieäp hieän nay cuûa caû nöôùc noùi chung vaø cuûa thaønh phoá noùi rieâng, khoâng laøm sao giaûi quyeát noåi, khoâng ñuû coâng vieäc ñeå cung caáp cho löïc löôïng lao ñoäng dö thöøa aáy, thì laøm sao caùc ñoái töôïng coù ñuû (ñieàu kieän) cô hoäi ñeå tham gia thò tröôøng lao ñoäng. Caùc caáp, chính quyeàn ñòa phöông coù coá gaéng laém cuõng chæ ôû möùc ñoäng vieân, khuyeán khích, taïo cô hoäi cho hoï tham gia caùc hoaït ñoäng coâng ích mang tính thieän nguyeän thoâi, chöù khoâng ñuû söùc taïo ñöôïc vieäc laøm cho hoï.

“Coâ coi, sinh vieân ra tröôøng, ñaït loaïi gioûi, loaïi khaù kieám vieäc coøn traàn ai, tui laøm sao ñöôïc vôùi soá ngöôøi ñoù baây giôø.”

(Lôøi anh chuû tòch P. 6. Q. 10)

“Cha meï thì cöù xoùt con, chöù lao ñoäng ôû caùc vuøng xa thì thieáu gì, nhöng cöù sôï con mình cöïc. Ngöôøi ta ñöa ñi lao ñoäng maø cöù coi nhö ñi caûi taïo, ñi tuø.”

(Lôøi nhaân vieân – TB. LÑ. XH).

Tính thích hôïp cuûa coâng vieäc

Tuy taïo ñöôïc coâng aên vieäc laøm cho ñoái töôïng nhöng cuõng caàn xeùt ñeán tính thích hôïp cuûa coâng vieäc. Neáu khoâng phuø hôïp vôùi yù thích, vôùi khaû naêng, seõ khoâng gaây ñöôïc höùng khôûi cho ñoái töôïng.


50

“Nhöõng coâng vieäc maø gia ñình keâu ñi laøm khoâng phuø hôïp vôùi khaû naêng thaønh ra deã chaùn. Ñaàu oùc mình chôi xì ke neân mau queân laém. Keâu mình ñi söûa xe, hoïc ñieän töû. Trôøi ôi, nhôù khoâng noåi! Vaâng lôøi ba meï thì ñi vaäy chöù khoâng thích ñaâu.”

Vieäc laøm ñoâi khi ñaët ñoái töôïng trong moät vò trí, vai troø môùi, phaùt huy ñöôïc sôû tröôøng cuûa ñoái töôïng, giuùp hoï tin töôûng laïc quan yeâu ñôøi hôn. Vieäc laøm coù ñöôïc, ñoâi khi naèm trong moâi tröôøng coù nhieàu caùm doã, seõ laø thöû thaùch lôùn cho ñoái töôïng.

“Gia ñình môû quaùn cafe-karaoke giao cho con quaûn lyù, khaùch haøng voâ chôi, con ôû ngoaøi naøy bieát heát trôn, nhöng coá gaéng choáng hay boû ñi, nhöõng laàn ñoù con phaûi caàu nguyeän thaät nhieàu…. Ñöông ñaàu vôùi noù nhieàu laàn roài, con hieåu ñöôïc mình khoâng thaéng noåi noù ñaâu.”

Vôùi nhöõng ñoái töôïng chöa coù vieäc laøm oån ñònh, vaãn hy voïng seõ coù ñöôïc cho mình vieäc laøm phuø hôïp vôùi khaû naêng.

“Muoán kieám ñöôïc vieäc thích hôïp vôùi khaû naêng”

“Con muoán coù ñöôïc moät vieäc laøm phuø hôïp vôùi khaû naêng, vieäc gì maø khoâng phaûi suy nghó nhieàu.”

“Caûm thaáy phuï gia ñình ñöôïc thì phuï, ñi sinh hoaït ôû nhaø thôø. Gaëp ñöôïc baïn toát thì laøm vôùi baïn.”

Vôùi ñoái töôïng coù vieäc laøm oån ñònh vaø coù tay ngheà, thì caàn tieáp tuïc coâng vieäc laøm vaø ñöôïc tin töôûng nhö tröôùc. Caùc ñoái töôïng naøy thöôøng coù caùi nhìn tích cöïc trong coâng vieäc, coù xu höôùng coi troïng coâng vieäc maø hoï ñang laøm vaø vò trí cuûa hoï trong coâng vieäc.

“Con muoán laøm thôï maùy, ñöôïc gia ñình tin töôûng nhö xöa.

“Baây giôø thì gia ñình tin töôûng roài, cho con phuï baùn haøng, nhôù luùc môùi cai veà, maù khoâng cho laøm gì caû, aên khoâng ngoài roài chaùn laém.”

Baùc só Raymonde. A. Moody trong taùc phaåm “Life after life” ñaõ khaúng ñònh raèng: “Sau cuoäc hoài sinh laø cuoäc ñoåi ñôøi toaøn dieän”. Thaät vaäy, sau bao nhieâu naêm laên mình trong ñam meâ cuûa nghieän ngaäp, caùc ñoái töôïng döôøng nhö ñaõ cheát daàn cheát moøn, hoï khoâng coøn söùc soáng, khoâng nghò löïc, khoâng yù chí, khoâng hy voïng, khoâng


51

töông lai…. Hoï ñaõ cheát trong chính suy nghó cuûa mình vaø hoï cheát trong caùi nhìn cuûa ngöôøi xung quanh daønh cho hoï.

“Nhìn thaáy noù nhö cheát maø chöa choân!”

(Lôøi cuûa moät ngöôøi cha)

Nhöng khi thoaùt khoûi ñam meâ, giaûi phoùng chính mình khoûi quyeàn löïc ma tuùy , hoï böôùc vaøo söï soáng môùi, söï soáng cuûa söï löïa choïn toát – xaáu; thieän – aùc; coù ích hay voâ duïng…. Hoï baét ñaàu laøm laïi cuoäc ñôøi, cho duø vaãn coù nhöõng giai ñoaïn traày truïa, vaáp vaùp, teù leân quî xuoáng ñaàu haøng voâ ñieàu kieän tröôùc ma löïc cuûa chaát nghieän, nhöng hoï cöù baét ñaàu vaø laïi baét ñaàu, hoï cöù chieán ñaáu vaø tin raèng seõ chieán thaéng. Hieåu ñöôïc noå löïc vaø coá gaéng cuûa hoï, ta môùi caûm nghieäm ñöôïc nieàm vui, nieàm haïnh phuùc cuûa hoï khi thaáy mình coù theå ñoùng goùp chuùt gì ñoù cho xaõ hoäi, cho gia ñình, cho coäng ñoàng; vì theá, thaønh quaû lao ñoäng maø caùc ñoái töôïng ñaït ñöôïc khoâng phaûi laø saûn phaåm vôùi chaát löôïng cao hay thaáp, saûn löôïng ñöôïc cho ra nhieàu hay ít, nhöng quan troïng laø yù chí tinh thaàn ñöôïc goùi gheùm trong ñoù.

Chính giaù trò cuûa lao ñoäng laøm taêng giaù trò cuûa baûn thaân. Ñieàu naøy aâm thaàm giuùp cho ñoái töôïng taêng theâm noäi löïc, loøng töï tin, khi loøng töï tin ñaõ vöõng, yù chí quyeát taâm xa laùnh ñam meâ ma tuyù seõ ñöôïc keùo daøi, bao laâu hoï coøn giöõ ñöôïc nieàm tin vaøo chính mình, nieàm tin vaøo moïi ngöôøi xung quanh.

3.2 Caùc hoaït ñoäng khaùc.

Sau khi cai veà, sinh hoaït taïi gia ñình thöôøng khoâng coù giôø giaác cuï theå, oån ñònh, thôøi gian raõnh roãi deã laøm ñoái töôïng taêng caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy. Caùc ñoái töôïng vöôït qua söï theøm nhôù, söï quyeán ruõ naøy baèng caùch laép ñaày caùc khoaûng troáng, baèng nhöõng hoaït ñoäng xaõ hoäi tích cöïc nhö; tham gia “ñoäi daân phoøng”, tham gia “ñoäi quaân tình nguyeän” cuûa phöôøng, tham gia chieán dòch muøa heø xanh, caùc hoaït ñoäng coâng ích, laøm ñeïp, laøm xanh thaønh phoá.

“Phöôøng keâu goïi “ñoäi quaân tình nguyeän” laø tui xung phong ngay.

“Chieán dòch muøa heø xanh naêm ñoù, con tham gia ñeå giaûi saàu, nhöng caùc hoaït ñoäng cuûa ñoaøn phöôøng hay laém, ñaõ loâi cuoán con tham gia.”

Vaø caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí laønh maïnh nhö ñaùnh boùng chaøy, ñaùnh tennis, ñaùnh bowlling, ñi giao löu vôùi caùc nhaø vaên hoaù baïn, tham gia ñoäi banh….

“Giôø raõnh em thöôøng ñi ñaùnh boùng chaøy, tennis, bowlling… vôùi caùc baïn ñoàng nghieäp.


52

“Tham gia ñoäi boùng cuûa tröôøng, mình coù giôø taäp luyeän vöøa reøn luyeän theå hình vöøa coù baïn môùi”

Caùc ñoái töôïng saün loøng tham gia vaøo moïi hình thöùc hoaït ñoäng hieän coù trong moâi tröôøng, vôùi yù chí quyeát taâm cao ñoä, daàn daàn ñam meâ ma tuùy ñöôïc thay theá traùo ñoåi baèng nhöõng thuù vui, nhöõng hoaït ñoäng höõu ích khaùc. Hoï tham gia vaøo caùc hoäi ñoaøn cuûa giaùo xöù, nhö ca ñoaøn, lôùp chia seû Lôøi Chuùa, caâu laïc boä giôùi treû…. Vôùi nhöõng hoaït ñoäng naøy, giuùp hoï hoøa nhaäp nhanh choùng hôn vôùi coäng ñoàng.

“Giaùo xöù coù phong traøo gì tui cuõng tham gia.”

“Ñi sinh hoaït ca ñoaøn vui laém, taäp haùt moãi tuaàn coù hai laàn thoâi, nhöng em ñang raõnh, theá laø tình nguyeän saép xeáp laïi tuû saùch cho ca ñoaøn.”

Trong ñam meâ con ngöôøi coù nhieàu saùng kieán.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát, khi “meâ” ma tuyù hoï cuõng phaûi coù nhieàu saùng kieán, duøng heát moïi thuû ñoaïn coù theå ñöôïc ñeå ñaït muïc ñích laø ma tuyù…. Ngaøy aáy, hoï töôûng raèng ñôøi mình chæ laø moät muõi chích nhaày nhuïa thöù boät maøu traéng kích ñoäng ñaàu daây thaàn kinh caûm giaùc, chæ laø thöù mua vui baèng tieàn… nhöng hoâm nay nhö ngöôøi ñaõ tænh côn meâ, hoï baøng hoaøng chôït hieåu ñôøi coøn coù nhieàu nieàm vui khaùc ñöôïc toân taïo bôûi caùc ñam meâ laønh maïnh, caùc saân chôi höõu ích vaø taâm hoàn höôùng thöôïng. Vì theá maø ñam meâ cuûa hoï daàn daàn dòch chuyeån veà höôùng aáy, yù chí ñöôïc nhaân leân, mang ñeán cho caùc ñoái töôïng nhöõng doøng tö duy tích cöïc vaø thaät nhieàu saùng kieán lyù thuù.

“Baùc ñöa em veà laøm giaáy vôùi Baùc, luùc theøm thuoác quaù thì noùi thieät vôùi Baùc. Xin Baùc laøm coâng vieäc naëng nhaát, vì Baùc vaãn thöông cho em laøm coâng vieäc nheï nhö xeáp hoäp thoâi”

“Sôï mình nhôù thuoác chòu khoâng noåi, laïi sa ngaõ, chò xin laøm theâm giôø, ñeå ñöôïc ôû laïi cöûa haøng laâu hôn.

“Caàu nguyeän giuùp em queân ñi noãi nhôù ma tuùy .”

4. Yeáu toá hoã trôï taâm lyù.

Coâng taùc tham vaán.

Tö vaán caù nhaân laø moät tieán trình töông taùc, moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa ngöôøi nghieän ma tuyù vôùi nhaân vieân ñieàu trò, ñeå nhaèm muïc tieâu: Thaáu hieåu tình traïng cuûa ngöôøi nghieän, ñeå ñoàng caûm vôùi hoï, chia sôùt noãi ñau ñôùn daøy voø maø hoï ñang chòu ñöïng. Thaáu hieåu ñeå tìm ra guùt maéc cuûa vaán ñeà naøo ñaõ ñaåy hoï ñeán vôùi ma tuùy; vaø


53

cuøng vôùi ñoái töôïng giaûi gôõ vaán ñeà. Sau cuøng, laø cuøng ñoái töôïng hoaïch ñònh ra keá hoaïch laøm laïi cuoäc soáng môùi.

Vôùi muïc tieâu aáy thì baát keå ai coù quan taâm ñeán ngöôøi nghieän thì ñeàu coù theå laøm tham vaán.

Keát quaû cuûa maãu nghieân cöùu naøy cho thaáy raát ít ñoái töôïng nhaän ñöôïc söï hoã trôï töø caùc nhaø tham vaán (1/15). Baûn thaân ñoái töôïng caøng ít tìm ñeán vôùi nhöõng ngöôøi tham vaán, nhöõng khi hoï gaëp khoù khaên. Phaàn lôùn laø hoï töï giaûi quyeát vaán ñeà hay chæ gaëp baïn beø vì baïn beø cuøng trang löùa coù khi cuøng caûnh ngoä ñeå ñoàng caûm, deã taâm söï, thoaûi maùi hôn.

Tìm hieåu nguyeân nhaân cho vaán ñeà nay, caùc ñoái töôïng cho bieát, khi hoï ñi tham vaán, thì hoï nhaän thaáy khoâng coù lôøi khuyeân naøo môùi meû, ñaõ quaù nhaøm tai, laïi khoâng phuø hôïp vôùi taâm lyù luùc ñoù.

“Naêm caâu noùi tham vaán nghe hoaøi maéc chaùn: “coá gaéng, lao ñoäng, hoïc taäp, quyeát taâm, vöôn leân”

OÂng baø giaø ôû nhaø cuõng noùi hoaøi. Maáy ñöùa baïn noù tham vaán “cuï theå” hôn noù mua saün roài!”

Thaät ra ñaây khoâng phaûi laø tham vaán maø chæ laø leân lôùp. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng thoùi quen cuûa ngöôøi Vieät Nam, thöôøng mang ñeán cho ngöôøi ñoái dieän nhöõng lôøi khuyeân, nhöõng giaùo ñieàu maø ít ñeå taâm laéng nghe taâm tö, caûm xuùc cuûa ngöôøi ñoái dieän, ñeå coù theå hieåu ñöôïc nhöõng ñieàu kín aån ñang dieãn ra trong noäi taâm cuûa hoï.

Trong thôøi gian ñaàu tieân cuûa ñieàu trò, cuõng nhö thôøi gian phuïc hoài haäu cai, hieän töôïng roái loaïn taâm sinh lyù thöôøng gaëp phaûi nôi caùc ñoái töôïng. Ñaây cuõng chính laø nhöõng khoù khaên thöôøng gaëp khi laøm coâng taùc tham vaán. Phaàn lôùn caùc ñoái töôïng bò noãi nhôù ma tuùy daøy voø, laïi bò giam loûng trong nhaø, bò theo doõi, bò buoäc phaûi laøm nhöõng coâng vieäc maø hoï khoâng thích. Beân caïnh ñoù hoï mang taâm lyù kheùp kín, caûm giaùc coâ ñôn, maëc caûm giöõa ñôøi thöôøng, tình traïng noäi taâm khoâng oån ñònh, gaây neân söï baát an khi phaûi ñoái dieän vôùi ngöôøi khaùc (nhaát laø vôùi ngöôøi laï). Khaû naêng giao tieáp, khaû naêng dieãn ñaït caûm xuùc keùm, hoï thieáu loøng tin nôi chính mình cuõng nhö thieáu loøng tin nôi ngöôøi chung quanh, neân hoï soáng trong cô cheá phoøng veä, xa laùnh (troán traùnh) ngöôøi khaùc. Vôùi taâm traïng naøy caùc ñoái töôïng raát sôï phaûi nghe thuyeát giaûng.

“Nhôù ma tuùy thaáy meï, maø cöù phaûi nghe laûi nhaûi hoaøi!”

“Gia ñình mình nhieàu luùc nghó mình ñi cai veà boû khoâng ñöôïc, sôï mình vöôùng laïi neân ngaøy naøo cuõng “thuyeát” cho nghe veà ma tuùy , ngaùn thaáu xöông, mình cöù muoán troán ra khoûi nhaø ñeå khoûi phaûi nghe. Tình caûm cuõng laïc, ñaâm ra coù nhieàu chuyeän buoàn.”


54

Ngöôøi laøm coâng taùc tham vaán, thieát töôûng caàn coù con tim roäng vaø saâu, hôn laø caàn coù caùi löôõi daøi. Coù con tim roäng ñuû ñeå coù söùc chöùa ñöïng nhöõng vaán ñeà roái ren cuûa töøng ñoái töôïng; vaø con tim saâu ñeå thaáu caûm ñöôïc vôùi taâm tö, nguyeän voïng vaø nhöõng traên trôû cuûa ñoái töôïng, vôùi con tim ñoù ngöôøi laøm coâng taùc tham vaán môùi coù ñuû söùc ñi vaøo töøng ngoùc ngaùch noäi taâm cuûa ñoái töôïng, môùi coù theå ñaët mình trong caûnh ngoä cuûa ñoái töôïng, caùch naøo ñoù, chia seû ñöôïc kinh nghieäm ñau thöông trong ñôøi vôùi ñoái töôïng. Hoï caàn laøm vieäc vì löông taâm hôn vì löông thaùng.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát, thì hoï luoân mong ñôïi nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc, nhaát laø khi ñaõ suy suïp, ñaõ böôùc tôùi ngöôõng cuøng cuûa tuyeät voïng, nhöng khi naøo thì ñoái töôïng tieán ñeán giai ñoaïn suy suïp, böôùc ñeán ngöôõng cuøng tuyeät voïng, beá taéc, thì nhaân vieân ñieàu trò khoù loøng maø ñoaùn tröôùc ñöôïc, vì vaäy “söï giuùp ñôõ” caàn phaûi luoân saün saøng vaøo nhöõng thôøi ñieåm mang tính quyeát ñònh. Nhöõng thuû tuïc phöùc taïp, nguyeân taéc trong giôø leân lôùp, thôøi gian quy ñònh cho giôø tham vaán cuøng vôùi noäi dung ñöôïc doïn saün, deã laøm boû soùt nhöõng ñoái töôïng caàn ñöôïc giuùp ñôõ.

Oâng ñoù gaëp con nhö caùi maùy ñöôïc môû saün, coù gì môùi ñaâu. Oång thöû huùt moät teùp coi, coù “pheâ” gioáng con khoâng thì bieát, noùi “ngon” laém!

Hoï ñaâu coù kinh nghieäm ñaâu coâ ôi!

Theo Paolo Friere trong “Sö phaïm cuûa ngöôøi bò aùp böùc” thì: “Ñoái thoaïi ñoøi hoûi phaûi coù loøng tin maõnh lieät vaøo con ngöôøi, tin vaøo khaû naêng saùng taïo vaø taùi taïo cuûa hoï; nieàm tin, tin raèng ñöôïc laøm ngöôøi hoaøn haûo laø quyeàn baåm sinh cuûa moïi ngöôøi chöù khoâng phaûi laø ñaëc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi öu tuù. Ñöôïc xaây döïng treân cô sôû tình yeâu, khieâm toán vaø nieàm tin. Ñoái thoaïi trôû thaønh moái quan heä tin töôûng laãn nhau caùch bình ñaúng. Tin töôûng ñöôïc thieát laäp qua caùc cuoäc ñoái thoaïi. Khoâng theå coù tin töôûng neáu lôøi noùi cuûa moãi beân khoâng phuø hôïp vôùi haønh ñoäng cuûa mình. Cuõng nhö khoâng theå coù ñoái thoaïi neáu khoâng coù hy voïng. Hy voïng xuaát phaùt töø tính baát toaøn cuûa con ngöôøi. Do ñoù moïi ngöôøi luoân ñi tìm kieám söï hoaøn haûo”.

Theo caùc ñoái töôïng qua caùc cuoäc phoûng vaán, thì quaù trình tham vaán chöa mang laïi nhöõng keát quaû nhö loøng hoï vaãn chôø ñôïi “Voâ tri baát moä”. Ngöôøi tham vaán vieân coøn ñöùng beân ngoaøi, ñoâi khi chæ ñeå khôi gôïi laïi, chæ trích nhöõng haønh vi tieâu cöïc ñaõ xaûy ra trong quaù khöù, ñieàu naøy chæ laøm roäng theâm veát thöông loøng chöa kòp laønh cuûa ñoái töôïng.

Ngöôøi nghieän thöôøng keùm kyõ naêng trong giao tieáp, khoù khaên trong vieäc dieãn ñaït ñöôïc vaán ñeà cuûa caù nhaân, nhöng laïi thaät nhaïy caûm vôùi tình caûm, söï quan taâm, söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi chung quanh neân hoï raát deã daøng ñeå xaùc ñònh ñöôïc tình caûm, loøng tin maø ngöôøi khaùc daønh cho hoï. Vaø cuõng töø caûm nhaän naøy, ñoái töôïng laïi ñöôïc töï tin hôn, ñoàng thôøi cuõng ñaùp traû laïi caùch töï nhieân baèng tình caûm vaø loøng tin ñoái vôùi nhöõng ngöôøi maø hoï ñoùn nhaän ñöôïc tình caûm vaø loøng tin yeâu ñoù.


55

“Soáng chung vôùi hoï, thöông tui khoâng tui bieát. Maéc gì phaûi noùi hoaøi. Khoâng hieåu ñöôïc tui thì laøm sao noiù thöông tui ñöôïc”

Do trình ñoä chuyeân moân coøn nhieàu haïn cheá, moät soá tham vaán vieân thöôøng maéc phaûi “taät say noùi”, maø chaúng löu yù xem xeùt söï phaûn hoài cuûa ñoái töôïng. Theo tieán só taâm lyù Traàn Thò Gioàng, thì vieäc tham vaán luoân caàn thieát coù maët, ñeå hoã trôï cho baûn thaân ngöôøi nghieän taêng cöôøng yù chí, hieåu roõ caùc vaán ñeà khoù khaên trong giai ñoaïn haäu cai laø “giuùp ñoái töôïng töï giuùp chính mình”. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nguyeân taéc ñaïo ñöùc cuûa Coâng Taùc Xaõ Hoäi caù nhaân laø “Toân troïng thaân chuû”, ñaït ñöôïc ñieàu naøy seõ giuùp cho ñoái töôïng taêng daàn yù chí phaán ñaáu vaø laøm phaùt trieån loøng töï troïng cuûa hoï.

Coù moät soá ñoái töôïng, tham gia ñieàu trò vì gia ñình baét buoäc hay do xaõ hoäi cöôõng böùc, khoâng theå phaûn khaùng ñöôïc neân hoï aâm thaàm chòu ñöïng, chaáp nhaän quaù trình ñieàu trò, (chæ ñeå laøm vui loøng ngöôøi thaân) ñieàu naøy deã daãn ñeán nhöõng phaûn öùng ñeà khaùng ngaàm. Caùc ñoái töôïng cuõng nhaän thöùc ñöôïc laø: töï hoï bieát choïn löïa caùi gì cho mình ñeå thay ñoåi cuoäc soáng môùi laø quan troïng, chöù khoâng phaûi chæ laø nhöõng lôøi höùa suoâng, hay ngoan ngoaõn giaû taïo ñeå sôùm ñöôïc caáp giaáy hoài gia.

“Coi vaäy chöù tuïi con cuõng bieát suy nghó. Thaáy laøm thinh töôûng tuïi con “chòu” heát. Baèng maët maø chaúng baèng loøng, quan troïng laø töï thaâm taâm con choïn caùi gì maø boû caùi gì kìa. Höùa laø moät chuyeän, laøm ñöôïc hay khoâng laø chuyeän khaùc.

Keát quaû phoûng vaán cho thaáy, coù ít ñoái töôïng tìm ñeán tham vaán (2/15) nhöng haàu heát ñeàu thaáy mình coù nhu caàu ñeán tham vaán nhöng laïi ngaïi nguøng khoâng daùm ñi, khoâng tìm ñöôïc ngöôøi tham vaán thích hôïp…. Ñieàu naøy cho thaáy caàn kieåm ñieåm laïi vieäc thöïc hieän tham vaán, moät coâng taùc coù vai troø khoâng nhoû trong vieäc ñieàu trò vaø phuïc hoài caùc ñoái töôïng, ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhöng vaãn chöa phaùt huy heát hieäu quaû cuûa noù. Nhö oâng Jens Hannibal ñaõ nhaän ñònh trong baøi phaùt bieåu taïi dieãn ñaøn quoác gia taïi Haø Noäi ngaøy 14.10.2000: “Vôùi baát cöù moâ hình chöõa trò naøo cho ngöôøi nghieän, cuõng caàn chuù troïng ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng tham vaán phoøng ngöøa taùi nghieän”.

5.Yeáu toá hoã trôï tinh thaàn: Heä thoáng nieàm tin.

Khi noùi veà nieàm tin, ngöôøi ta thöôøng noùi raèng: “Maát tieàn laø khoâng maát gì caû, maát ngöôøi thaân xem nhö maát phaân nöûa, nhöng khi ñaùnh maát nieàm tin thì laø ñaùnh maát taát caû.”

Ñoái vôùi töøng caù nhaân, töøng thôøi ñieåm, nieàm tin khoâng hoaøn toaøn gioáng nhau, moãi ngöôøi chuùng ta coù quan nieäm nieàm tin theo nhaân sinh quan cuûa rieâng mình. Tuy nhieân, coù moät ñieàu maø trong chuùng ta baát cöù ai cuõng phaûi nhìn nhaän raèng: “Khoâng coù nieàm tin con ngöôøi khoâng theå soáng ñöôïc!”


56

Theo thuyeát Haønh Vi ABC cuûa Albert Ellis trong quyeån “Taâm lyù haønh vi baát bình thöôøng” cuûa Thaïc Só Nguyeãn Ngoïc Laâm bieân soaïn thì: Khi coù moät boái caûnh kích thích hay moät söï kieän taùc ñoäng leân moät ñoái töôïng (A) thì söï taùc ñoäng naøy mang laïi cho ñoái töôïng moät nhaän thöùc, suy nghó, nieàm tin veà boái caûnh, söï kieän ñaõ taùc ñoäng; hay laøm naûy sinh trong ñoái töôïng caùch nhìn veà boái caûnh söï kieän, keøm theo caûm xuùc bò chi phoái bôûi boái caûnh söï kieän ñoù (B). Töø ñaây, ñoái töôïng seõ coù haønh vi töông öùng vôùi nhaän thöùc, suy nghó, nieàm tin, caûm xuùc veà boái caûnh, söï kieän ñoù (C). Suy nghó luoân laø haït gioáng cho haønh vi cuûa chuùng ta.

A B C

Chuùng ta thöôøng ñaët nieàm tin cuûa mình vaøo nhieàu chieàu kích khaùc nhau vaø laøm phaùt sinh neân nhöõng haønh vi.

5.1. Nieàm tin vaøo yeáu toá khaùch quan beân ngoaøi.

Khi chuùng ta leo caàu thang (A), ta quan saùt vaø tin chaéc raèng caùi thang aáy, ñaõ ñöôïc ñaët ñuùng vò theá, trong traïng thaùi caân baèng, caùi thang aáy ñuû chaéc ñeå mang noåi troïng löôïng cuûa ta (B). Söï nhaän xeùt ñoù ñaõ ñöa ta ñeán caûm giaùc an toaøn, vì vaäy maø ta an taâm ñeå leo leân chieác thang aáy (C). Hay khi chuùng ta böôùc leân moät chieác xe hôi, moät chieác maùy bay (C), haún laø tröôùc ñoù ta cuõng phaûi ñaët heát tin töôûng vaø khaû naêng, vaøo söï taøi kheùo cuûa baùc taøi hay anh phi coâng seõ ñöa mình ñeán nôi mình muoán moät caùch an toaøn (B).

Ñoái vôùi caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy, hoï ñaõ neám caûm ñöôïc noãi ñau cuûa ma tuùy haønh haï thaân xaùc, troùi buoäc tö duy cuûa hoï. Ma tuùy taùc ñoäng, ñi vaøo con ngöôøi cuûa hoï, ôû laïi ñoù (A) ñaõ ñem laïi cho ñoái töôïng nieàm tin vaøo ma tuùy, töø choái ñaët nieàm tin vaøo baát cöù ai, baát cöù ñieàu gì khaùc ngoaøi ma tuyù. Ma tuùy ñaõ trôû thaønh ñieåm töïa vaø leõ soáng cho hoï (B). Mang trong mình nieàm tin aáy, ñaõ ñaåy hoï ñeán haønh vi tìm kieám ma tuùy baèng baát cöù giaù naøo, moät haønh vi leä thuoäc hoaøn toaøn (C). Ma tuùy ñaõ neân nhö phöông thöùc toàn taïi cho hoï.

“Coù ma tuùy thì soáng, thieáu thì cheát”.

“Ñaõ vöôùng vaøo roài thì coi nhö tieâu. “Coâ ba” coù cho boû thì môùi boû ñöôïc”.

Traûi qua nhöõng côn vaät vaõ, co giaät ngoaøi theå xaùc, maëc caûm toäi loãi, hoái tieác veà haønh vi sai traùi cuûa mình dieãn ra beân trong noäi taâm cuûa ñoái töôïng, hoï nhaän thöùc ñöôïc boû ma tuùy laø ñieàu toát, laø phaûi leõ, hoï muoán laøm, nhöng laïi khoâng laøm ñöôïc, hoï theå hieän söï baát löïc qua nhöõng haønh sai traùi khaùc, hoï khoâng laøm chuû ñöôïc mình, maø chæ coù ma tuùy nhö moät thöù quaùi aùc, ñieàu khieån hoï caùch oan nghieät.


57

“Bieát bao laàn hoái tieác vieäc mình laøm, nhöng böôùc chaân cöù nhö khoâng laøm chuû ñöôïc, laàn moø ñeán ñöôøng cuõ… gaëp phaûi noù laø “döùt” thoâi!”.

Nieàm tin vaøo söï baát löïc cuûa caùc ñoái töôïng, caøng luùc caøng daãn ñöa hoï vaøo choã beá taéc, suy suïp, tuyeät voïng. Haït gioáng tö duy cuûa söï baát löïc caøng lôùn, noãi daøy voø ñau xoùt, hoái tieác veà quaù khöù caøng ñaäm ñaø hôn. Hoï caøng xaùc quyeát hôn söï baát löïc cuûa mình, thì caøng theå hieän ra haøng loaït nhöõng haønh vi sai traùi khaùc.

5.2.Nieàm tin vaøo nhöõng ngöôøi chung quanh.

Chuùng ta böôùc ñi theâm moät böôùc nöõa trong nieàm tin, coù nhieàu ñoøi hoûi hôn, ñoàng thôøi mang laïi cho ta nhieàu aân hueä hôn. Ñoù laø nieàm tin maø ta kyù thaùc nôi ngöôøi khaùc, baét ñaàu töø cha meï, anh em ruoät thòt, baø con hoï haøng, nhöõng ngöôøi thaân yeâu chung quanh mình….

Maëc daàu khoâng kyù keát vôùi nhau baát cöù moät thoûa öôùc naøo, nhöng chuùng ta vaãn tin töôûng nhau, trong caûm tình, trong söï dòu ngoït cuûa tình yeâu meán, chuùng ta caûm nhaän ñöôïc nieàm tin daønh cho nhau. Vì tin vaø yeâu luoân caàn ñeán nhau, khoâng theå noùi tin töôûng ai maø khoâng yeâu meán ngöôøi aáy. Cuõng khoâng theå noùi yeâu meán ai maø loøng ñaày nghi ngôø.

Ngöôøi nghieän ma tuùy laâu naêm, thöôøng bò chai lyø khoâ cöùng vôùi nieàm tin vaøo chính mình, hoï chaúng laøm gì ra troø, vì theá maø hoï ñaùnh maát ñi loøng töï tin, trong hoï chæ coøn laïi söï töï ty vaø maëc caûm. Hoï khoâng tin mình cuõng nhö hoï khoâng tin vaøo nhöõng ngöôøi chung quanh. Hoaøn caûnh ñaõ ñaåy ñöa hoï ñeán choã beá taéc, bôûi nhöõng laàn hoï khoâng vöôït qua noåi söùc trì cuûa côn caùm doã, söï baát löïc naøy taùc ñoäng leân hoï ngaøy caøng saâu saéc, noù gaây teâ lieät cho söï phaán ñaáu cuûa caùc ñoái töôïng (A). Söï kích thích cuûa noãi baát löïc naøy ñem laïi trong hoï nhöõng tö duy tieâu cöïc, nhaän thöùc cuûa ñoái töôïng nhaän ra nhöõng yeáu ñuoái, heøn keùm, söï sai traùi cuûa toäi loãi mình ñaõ gaây ra (B)…. Nhaän thöùc naøy ñöa hoï ñeán söï ñaùnh giaù thaáp veà mình, xem mình nhö moät thaèng vöùt ñi, moät thaèng heøn, thaúng ñeåu, haït gioáng cuûa tö duy tieâu cöïc naøy ñaåy hoï ñeán vôùi nhöõng haønh vi tieâu cöïc, chaùn naûn, buoâng xuoâi (C) “cuùi ñaàu phoù thaùc cho soá phaän”.

“Tui luùc ñoù nhö thaèng vöùt ñi. Meï kieáp, muoán cheát maø cheát coøn khoâng ñöôïc, hoûi coøn laøm ñöôïc chuyeän gì?

“Con chaùn mình tröôùc khi ngöôøi khaùc chaùn con.”


58

Laån quaån trong söï suy suïp beá taéc. Caùc ñoái töôïng deã gaëp phaûi taùc ñoäng cuûa söï thaát voïng, reõ khinh, xa laùnh cuûa ngöôøi khaùc ñeå traùnh phieàn toaùi (A)… moïi söï cöù xoay vaàn, hoï khoâng tin ñöôïc mình, laïi bò söï maát tin töôûng cuûa ngöôøi chung quanh taùc ñoäng (B), tö duy naøy khieán hoï phaùt sinh ra nhöõng haønh vi sai traùi naøy keùo theo haønh vi laàm lôõ khaùc (C). Hoï nghieäm ra raèng caû ñôøi mình chæ laø nhöõng chuoãi daøi cuûa phieàn toaùi, giaän mình heøn yeáu, nhaùt ñaûm, bieát ñöôïc nhöõng sai traùi cuûa mình laøm toån thöông, ñau khoå cho ngöôøi thaân… hoï chæ coøn bieát tìm queân trong nghieän ngaäp ñeå xa laùnh moïi ngöôøi, ñeå guïc ñaàu chaáp nhaän, phoù maëc cho con taïo xoay vaàn, chöù khoâng bieát phaûi laøm sao hôn.

“Töø laàm lôõ naøy keùo theo laàm lôõ khaùc. Caû ñôøi laø nhöõng chaát choàng cuûa toäi loãi vaø phieàn toaùi, khoâng guïc ñaàu thì bieát laøm sao hôn”.

Tuoåi treû duø coù hö hoûng, duø coù buoàn chaùn, duø coù coâ ñôn ñeán ñoä naøo ñi nöõa, nhöng trong hoï vaãn nhen leân khaùt voïng vöôn cao theo quy luaät cuûa söï phaùt trieån ñi tìm söï soáng vaø soáng trong haïnh phuùc. “Nhaân chi sô tính baûn thieän” maø.

Khaùt voïng vöôn cao naøy moät khi soáng laïi seõ giuùp cho caùc ñoái töôïng theâm maïnh meõ, can ñaûm, ñeå thöïc hieän khaùt voïng soáng ñoù. Moät khi ñaõ thaønh coâng ñöôïc trong vaøi vieäc nhoû, laïi ñöôïc ñoäng vieân, khích leä cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh daønh cho mình, thì nieàm tin vaøo chính baûn thaân cuûa hoï ñöôïc khoâi phuïc. Vaø cuõng chính nhôø söï yeâu thöông tin töôûng ñoù ñaõ laøm chaát lieäu toát nhaát ñeå cuûng coá, ñeå nuoâi döôõng noäi taâm cuûa hoï.

“Nhöõng thaèng nghieän nhö tui coù caùi khoå cuûa rieâng mình. Ai maø khoâng theøm cho mình coù cuoäc soáng toát laønh haïnh phuùc. Ai laïi khoâng mong cho mình ñöôïc gioûi giang, thaønh ñaït, chæ taïi soá phaän cuûa mình”.

“Gia ñình taïo moïi caùch ñeå con laøm vieäc, heát vieäc naøy ñeán vieäc khaùc, con thì cöù nhö “baét coùc boû dóa”. Rieát roài cuõng quen, con cuõng laøm vieäc ñöôïc nhö caùc nhaân coâng khaùc”.

Cho duø con ngöôøi gaëp phaûi baát haïnh ñeán nhö theá naøo trong cuoäc soáng, thì hoï cuõng caàn phaûi ñoái dieän vôùi söï thaät, hoï raát caàn ñöôïc noùi ra nhöõng bí maät maø hoï ñaõ coá tình che giaáu, caát kín trong loøng töø baáy laâu nay, cuõng nhö caàn khaùm phaù ra ñöôïc baøi hoïc quyù baùu, töø kinh nghieäm soáng cuûa nhöõng laàn vaáp vaùp maø hoï gaëp phaûi.

Vaán ñeà muoán noùi ôû ñaây laø seõ gaëp phaûi khoù khaên caû töø hai phía:

Veà phía ngöôøi noùi; ñoái töôïng vaáp phaûi khoù khaê khi taâm söï caùch côûi môû, bôûi leõ hoï thieáu nieàm tin vaøo ngöôøi khaùc caùch traàm troïng, thoâng thöôøng vieäc thieáu tin töôûng vaøo nhöõng ngöôøi xung quanh coù lieân quan ñeán caûm giaùc töï ty vaø thieáu loøng töï troïng.


59

Moät khi ñoái töôïng bieát gaït boû söï maëc caûm töï ty, quay laïi ñoái dieän vôùi thöïc taïi, anh ta seõ thaáy raèng nhöõng ngaøy thaùng vöøa qua cuûa mình trong nghieän ngaäp laø nhöõng thaùng ngaøy thaät söï hoái tieác.

Veà phía ngöôøi nghe: ñoøi hoûi phaûi coù con tim ñuû lôùn ñeå caûm thoâng, tin töôûng vaøo söï hoaùn caûi, vôùi loøng yeâu thöông chaân thaønh, kieân nhaãn laéng nghe, ñuû khoân ngoan nhaïy beùn ñeå nhaän ra nhöõng ñieàu tích cöïc nôi ñoái töôïng, cho duø thaät hieám hoi. Vaø cuõng caàn ñoïc ñöôïc yù nghóa cuûa söï vieäc trong quaù khöù, töø ñoù coù theå giuùp ñoái töôïng ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm, cuõng caàn caån troïng ñeå khoâng vöôùng vaøo tö theá “say noùi”.

“Lyù do daãn con ñeán vôùi ma tuùy, laø vì con bieát ba laäp “phoøng nhì”, aâm thaàm ñau ñôùn ñeán quay quaét, khoâng daùm cho Meï bieát, sôï Meï buoàn vì Meï ñang bò cancer, khoâng daùm ñeå caùc em bieát sôï caùc em coi thöôøng ba, gia ñình xaøo xaùo. Giaáu hoaøi cuõng khoâng ñöôïc, ñeán luùc Meï bieát, thì con ñaõ nghieän hôn moät naêm roài, sau ñoù vaâng lôøi Meï ñi cai, ñaõ coù ba laàn thaát baïi. Laàn cuoái cuøng meï ñaõ noùi cho con nghe noãi loøng ñau ñôùn cuûa Meï khi bò ba phaûn boäi.

Meï ñaõ bieát töø laâu, chuyeän cuûa ba, tröïc giaùc cuûa ngöôøi phuï nöõ cho Meï bieát ñieàu ñoù. Nhöng Meï vaãn chaáp nhaän ba, vì Meï chaáp nhaän söï thaät veà chính mình, söï thaät veà theå traïng vaø söùc khoeû, veà veû ñeïp cuûa mình… ñaõ maát daàn theo côn beänh. Meï bieát mình khoâng coøn ñuû söùc haáp daãn ba, trong khi ba coøn quaù treû, ñang tuoåi sung söùc, ñòa vò söï thaønh coâng cuûa ba treân ñöôøng ñôøi….

Meï ñaõ yeân laëng chaáp nhaän ñieàu ñoù trong tuûi hôøn ñaéng cay, chöù ñaøn baø naøo maø laïi khoâng ghen haû con? Nhöng meï vaãn coøn moät ñieåm töïa laø caùc con. Meï xin con vì Meï haõy tha thöù cho ba, vì meï maø haõy xa rôøi ma tuùy. Meï tin con, tin con vaãn yeâu thöông ba meï.

Ñoù laø baøi tham vaán hay nhaát maø con nghe ñöôïc. Bôûi vì noù ñöôïc dieãn ñaït baèng con tim chaân thaønh cuûa meï, cuøng vôùi tình yeâu khoâng so ño tính toaùn cuûa meï daønh cho choàng con.

Nhu caàu ñöôïc yeâu thöông, ñöôïc tin töôûng laø nhu caàu caáp cao trong baäc thang nhu caàu cuûa con ngöøôi. Caùc ñoái töôïng caàn gia ñình, moïi ngöôøi xung quanh theå hieän baèng haønh ñoäng, baèng thaùi ñoä, baèng lôøi noùi söï yeâu thöông, tin töôûng hoï (A), vôùi taùc ñoäng cuûa söï yeâu thöông tin töôûng naøy, nhaän thöùc, suy nghó cuûa hoï seõ ñöôïc chuyeån ñoåi, nhaän ñöôïc söï yeâu thöông, tin töôûng (B), tö duy tích cöïc cuûa hoï seõ ñöôïc nuoâi döôõng baèng chaát dinh döôõng naøy, laøm naûy sinh nôi hoï nhöõng haønh vi tích cöïc. (C)

Söï kieân nhaãn, ñeo baùm cuûa ngöôøi thaân daønh cho hoï, ñoái vôùi hoï trong luùc naøy khoâng phaûi laø söï theo doõi canh chöøng ñeå huûy hoaïi hoï, maø nhaän thöùc hoï ñöôïc chuyeån ñoåi, ñeå nhaän thaáy ñoù laø söï theå hieän cuûa loøng yeâu thöông, thaáu caûm, quan taâm cuøng


60

hoï tìm ra bieän phaùp hôïp lyù ñeå giaûi gôõ vaán ñeà, giuùp hoï vöôït qua côn khuûng hoaûng noäi taâm.

“Moïi ngöôøi tin töôûng quan taâm chòu nghe con noùi, ñeå con ñöôïc giaûi toûa nhöõng uaát öùc baáy laâu nay nhôø ñoù maø con boû ñöôïc ma tuùy ”.

Baûn thaân cuûa ñoái töôïng khi ñöôïc loøng yeâu thöông vaø söï tin töôûng cuûa ngöôøi thaân taùc ñoäng, kích thích, trong hoï phaùt sinh neân tình caûm traân troïng bieát ôn vaø muoán ñaùp laïi, suy nghó naøy daãn ñöa hoï ñeán nhöõng haønh vi tích cöïc vôùi muïc ñích laøm taêng nieàm tin cuûa ngöôøi chung quanh, vaø töï ñoäng vieân, phaán khích ñeå leân tinh thaàn cho mình. Caùc ñoái töôïng toû ra coá gaéng, noã löïc raát nhieàu ñeå taïo nieàm tin cho gia ñình, söï thay ñoåi nhaän thöùc naøy, theå hieän nôi loøng tha thieát mong muoán ñöôïc ngöôøi khaùc thaáy thieän c

hí vaø tin ôû nôi hoï.

“Mình coá gaéng taïo nieàm tin cho gia ñình baèng caùch gaëp baïn beø toát, tham gia caùc hoaït ñoäng maø ba meï tin töôûng ñi tìm vieäc laøm”

“Thaùng löông ñaàu tieân laø nieàm vui cuûa cha meï, haïnh phuùc cho con. Cha meï vui vì thaáy con neân ngöôøi. Con möøng vì mình khoâng coøn laø keû voâ tích söï nöõa.”

“Con ñaõ coá gaéng taïo nieàm tin cho gia ñình, nhö ñaõ ôû nhaø moät thôøi gian, khoâng chôi vôùi baïn cuõ (nghieän) ñi ñöùng ñaøng hoaøng khoâng xieång nieång, khoâng chaám muoái tieâu (töø ngöôøi nghieän chæ tö theá luùc pheâ thuoác).

5.3. Nieàm tin vaøo khaû naêng hoaùn caûi vaø phuïc thieän cuûa con ngöôøi.

Ñöøng maõi nghó raèng: ngöôøi nghieän maõi maõi seõ laø ngöôøi nghieän. Cuõng nhö Ñöùc Phaät Thích Ca ñaõ phaùt bieåu: “Chôù coi thöôøng Tieåu SaDi, vì Tieåu SaDi coù ngaøy thaønh Phaät”. Lôøi phaùt bieåu treân cuûa Ñöùc Phaät töø bi cuõng coù theå xin ñöôïc baét chöôùc ñeå noùi: chôù coi thöôøng ngöôøi nghieän ma tuùy laø hö maát, vì moät ngaøy naøo ñoù hoï thoaùt ra ñöôïc, hoï seõ thaønh ñaït.

Laø moät con ngöôøi coù ñöùc tin, toâi hoaøn toaøn tin töôûng vaøo khaû naêng hoaùn caûi cuûa con ngöôøi, ôû baát cöù thôøi ñieåm naøo trong cuoäc soáng, keå caû trong thoaùng vónh haèng khi hoàn saép lìa khoûi xaùc, linh hoàn aên naên coøn röïc leân hai tieáng “xin tha!”. Neûo ñöôøng ñöa daãn caùc ñoái töôïng ñeán vôùi ma tuùy thaät ña daïng vaø phöùc taïp, nhöng chaéc moät ñieàu laø hoï luoân bò daøy voø, vì nhöõng sai traùi, thöông toån maø hoï ñaõ laø taùc nhaân gaây ra bieát bao nhieàu ñieàu ñau khoå, thöông taâm, hoaïn naïn, cuøng khoán… cho gia ñình, cho xaõ hoäi. Hoï laø nhöõng ngöôøi baát haïnh neân hoï ñaõ gaây ra baát haïnh.

Ñaëc ñieåm cuûa tuoåi treû laø soáng trong öôùc mô, hy voïng. Nhöõng öôùc mô naøy thöôøng khoâng coù gì laø cao sieâu caû. Coâ beù môùi lôùn mong ñöôïc keát baïn vôùi nhöõng ngöôøi baïn toát, coâ beù mong lôùn leân laøm thôï may, thôï deät, vöøa ñöôïc ôû nhaø gaàn meï vöøa


61

kieám ñöôïc tieàn nuoâi em. Caäu beù moãi ngaøy ñi boä ñeán tröôøng, mong öôùc coù chieác xe ñaïp, roài xe ñaïp coù líp ngoaïi, roài mô ñeán chieác xe gaén maùy, roài Dream II…. Toùm laïi, taát caû nhöõng öôùc mô aáy thaät taàm thöôøng, chæ laø nhöõng öôùc mô ñôn giaûn coù theå ñaït ñeán, neáu nhö trong ñôøi thöôøng khoâng gaëp phaûi nhöõng nghòch caûnh, baát traéc, baát coâng, baát haïnh ngaên trôû laøm tan vôõ nhöõng öôùc mô, hay laøm coâng coác nhöõng coá gaéng, nhöõng noå löïc taïo neân nhöõng öôùc mô ñoù.

Ñoái vôùi hoï, khi söï cöng yeâu, nuoâng chieàu thaùi quaù ñeán ñoä baát bình thöôøng cuûa gia ñình, boãng choác ñaët hoï trong tình traïng chaúng coøn gì ñeå öôùc mô, hay nghòch caûnh ñaõ khoùa laïi töông lai cuûa hoï bôûi nhöõng deø bæu, reû khinh… hoï khoâng coøn gì ñeå maát vaø cuõng chaúng coøn gì ñeå öôùc mô.

Vaø khi khoâng coøn gì ñeå öôùc mô thì hoï chaùn soáng, töø ñoù ñaâm ra “quaäy” ñeå giaûi saàu; “quaäy meàm”, choïc phaù, gaây roái…; “quaäy cöùng”, cöôùp cuûa, ñaâm thueâ, nghieän ngaäp…. Hoï chæ soáng maø khoâng maøng ñeán löông taâm. Lyù trí cuûa hoï chæ hoaït ñoäng ñeå tìm nhöõng cuoäc vui môùi ñeán thaâu ñeâm suoát saùng. Traùi tim cuûa hoï chæ coøn ñaäp vì sôï coâng an vaây baét, hay gaëp phaûi tay toå, tay anh chò söûa trò.

Hoï ñaõ vì baát haïnh maø gaây neân bao baát haïnh cho keû khaùc.

Theá nhöng, sau nhöõng phuùt yeáu loøng sa ngaõ, caùc ñoái töôïng ñeàu raát huït haãng vaø luoân khao khaùt coù ñöôïc moät ñieåm töïa tình ngöôøi, ñeå laáy laïi nieàm tin vaø nhaân caùch ñaõ ñaùnh maát, ngöôøi chung quanh laïi nghe thaáy söï leân tieáng cuûa coâ ñoäc vaø tuyeät voïng. Tieáng keâu gaøo baät ra nghe thaät xoùt xa. Nhöng chính trong côn vuøng vaãy coá choáng laïi toäi loãi, coá choáng laïi ñam meâ, chính trong ngöôõng cuøng tuyeät voïng, tieáng noùi cuûa con ngöôøi baät ra caùch thaønh thaät nhaát. Noãi ñau thì khoâng giaû doái, nhaát laø khi coâ ñôn, ñoái dieän vôùi ñam meâ, ñoái dieän vôùi söï ñau ñôùn, baát löïc tuyeät voïng cuûa mình… vaø cuõng laém khi trong ngöôõng cuøng cuûa tuyeät voïng naøy, con ngöôøi laïi khoâng thoát neân lôøi.

“Con ñaõ nghe theo lôøi chuùng baïn, thöû huùt heroin roài ñeán nghieän, con ñaõ nhieàu laàn quyeát taâm boû, nhöng khi côn nghieän leân, ñoùi thuoác noù haønh xaùc. Con laïi sa ngaõ, buoâng troâi. Con ñaõ laøm phieàn loøng ba meï quaù nhieàu, con muoán töï töû ñeå thoaùt khoûi ray röùt naøy”.

“Con ñaõ troùt daïi, con khoâng coøn gì ñeå maát nöõa, vì theá maø khi bieát ñöôïc ma tuyù, con xem nhö moät phöông caùch giaûi saàu, coøn gì ñeå phaûi lo, phaûi tieác cho thaân xaùc naøy!”

Cho duø chìm ñaém bao laâu ñi nöõa trong toäi luî, coù luùc thì löông taâm hoï cuõng thöùc tænh, ñaám ngöïc keâu than khaùt khao söï hoaøn thieän, söï ngay laønh töø trong noäi taâm saâu thaúm. Theá laø baät ra loøng saùm hoái aên naên, maø heã coøn bieát aên naên, hoaùn caûi, hoï seõ khoâng maát vôùi gia ñình, vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi; khi con ngöôøi bieát aên naên hoái haän veà nhöõng sai laàm ñaõ qua, coù quyeát taâm tu chænh laøm laïi töø ñaàu, thì ngay giaây phuùt aáy ñaõ coù söïphuïc hoài nhöõng phaåm chaát toát ñeïp; vaø haïnh phuùc vaø nieàm vui cuûa moãi ngöôøi coøn laïi trong xaõ hoäi laø söï thaønh taâm hoaùn caûi cuûa hoï.


62

Baûn thaân hoï cuõng töï yù thöùc vai troø cuûa mình, söï quyeát taâm vuøng daäy cuûa baûn thaân môùi laø quyeát ñònh vì khoâng ai ñuû söùc ñôõ noåi moät keû coá tình nhaém maét tröôït daøi. Hoï can ñaûm nhìn laïi quaù khöù cuûa sai traùi cuûa lôõ laàm, nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi, nhöõng heä luïy tieâu cöïc cuûa noù, mang ñeán cho hoï caûm xuùc vöøa hoái tieác, laïi vöøa muoán vöôn leân ñeå laøm laïi cuoäc ñôøi. Ñöøng daäp taét tim ñeøn coøn ñang khoùi, nhöng xin haõy bao dung ñoùn nhaän, khôi daàn leân ngoïn löûa cuûa hy voïng, cuûa hoài taâm, maàm soáng cuûa tö duy tích cöïc. Logich coù theå khoâng chaáp nhaän ñöôïc, bôûi vì hoï thöôøng xuyeân doái traù, quanh co, thöôøng xuyeân gaây hoaï cho gia ñình vaø cho caû coäng ñoàng xaõ hoäi, vaäy thì taïi sao moïi ngöôøi laïi phaûi chaân thaønh, yeâu thöông vaø naâng ñôõ hoï, nhöng nhaân aùi laø vaäy ñoù, xaõ hoäi seõ traøn ngaäp vui möøng vì ñaõ phuïc hoài ñöôïc nhaân caùch cho nhöõng ngöôøi ñi tìm thöù haïnh phuùc phuø du trong ñòa nguïc aûo giaùc. Ñoù laø baøi hoïc cuûa loøng kieân nhaãn, ñeo baùm, laøm cho baèng ñöôïc, chæ coù tieán chöù khoâng chaáp nhaän baøn caùch thaùo lui.

Nhöõng ñoái töôïng trong baøi nghieân cöùu naøy ñaõ giuùp toâi khaúng ñònh ñöôïc ñieàu ñoù, hoï ñaõ töøng laø noâ leä cho ma tuùy vaø noâ leä cho nhöõng heä luïy ñaúng sau noù. Hoï ñaõ nhieàu laàn soáng daäy öôùc mô laøm ngöôøi ñuùng nghóa, hoï ñaõ thua cuoäc, vaáp vaùp, teù ngaõ, nhöng nay hoï ñaõ vöôït qua ñöôïc côn caùm doã cuûa ma tuùy ñang soáng cuoäc ñôøi laønh maïnh. Nhöõng thay ñoåi coù yù nghóa maø caùc ñoái töôïng ñaõ ñaït chính laø hoa traùi cuûa khaû naêng hoaùn caûi vaø phuïc thieän, hoï ñaõ can ñaûm loaïi boû ñöôïc nhöõng yeáu toá laøm suy yeáu yù chí con ngöøôi, laøm toån haïi ñeán laøn soùng cuûa doøng tö duy tích cöïc.

Hoï vaãn mieät maøi ngaøy ñeâm tieáp tuïc cuoäc chieán choáng laïi nguy cô taùi nghieän, vì naøo coù ai daùm khaúng ñònh, mình seõ “khoâng bao giôø” bò vaáp ngaõ, bò sai phaïm moät laàn nöõa. Kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn ngaõ ñi, teù laïi, ñaõ daïy cho caùc ñoái töôïng baøi hoïc naøy.

5.4. Nieàm tin vaøo nhöõng ñieàu lôùn lao, vó ñaïi hôn caû caù nhaân con ngöôøi.

Veà vaán ñeà ñöùc tin, moät khi ñaõ laø ngöôøi nghieän roài, trong hoï khoâng coøn choã daønh cho toân giaùo hay loøng nhaân töø. Vieäc tin töôûng vaøo toân giaùo hay nhöõng lôøi daïy trong Kinh Thaùnh, coù theå chæ laøm taêng maëc caûm phaïm toäi cuûa ngöôøi nghieän. Vì theá, vai troø cuûa ñöùc tin, hay coù nieàm tin vaøo nhöõng ñieàu lôùn lao, vó ñaïi hôn caû caù nhaân con ngöôøi laø yeáu toá quan troïng, trong vieäc vöôït qua söï töï maõn voán dó ñaõ aên saâu vaøo suy nghó cuûa ngöôøi nghieän. Coù moät ñieàu gì ñoù hoái thuùc beân trong, bieán chuyeån moät caùch töï nhieân, khieán cho ngöôøi nghieän loaïi tröø suy nghó töï maõn, töï phuï ñeå tìm ñeán nieàm an uûi trong nieàm tin vaøo moät Ñaáng thieâng lieâng.

Theo caùc ñoái töôïng cho bieát thì hoï khoâng theå hieåu ñöôïc, khoâng lyù giaûi noåi (khaû naêng dieãn ñaït cuûa ngöôøi nghieän voán keùm) khi tham gia vaøo caùc giôø caàu nguyeän hoï hoïc ñöôïc caùch höôùng suy nghó cuûa mình veà nhöõng tö duy tích cöïc nhö söï bình an, laïc quan, haïnh phuùc, an vui…. Caøng caàu nguyeän nhieàu, caøng giuùp hoï haøn gaén laïi ñöôïc nhöõng gì ñaõ ñoå vôõ trong quaù khöù taïo cho caùc ñoái töôïng ñieàu kieän ñeå ñoái maët vôùi hieän taïi vaø töông lai, baèng söï laïc quan hôn vaø khoâng coøn tieáp tuïc bò aùm aûnh bôûi nhöõng boùng ma cuûa toäi loãi, boùng ma cuûa maëc caûm toäi loãi vaø noãi ñau.

Nhöõng giôø caàu nguyeän ñaõ thaät söï thay ñoåi hoï töø trong suy nghó ñeán haønh vi.


63

Caùc ñoái töôïng sau thôøi gian söû duïng ma tuùy thöôøng bò nhöõng veát tyø raát saâu veà ma tuùy trong tieàm thöùc, buoäc hoï phaûi tieáp tuïc thoùi quen naøy. Vì vaäy qua caàu nguyeän, hoï tieáp caän daàn daàn vôùi loøng nhaân töø cuûa Ñöùc Chuùa hay Ñöùc Phaät. Hoï hoïc nôi Ñaáng Thieâng Lieâng söï toát laønh vaø loøng yeâu thöông (A), taïo ra cho hoï nhieàu suy nghó tích cöïc hôn (B) vaø coù nhieàu haønh vi tích cöïc (C). Töø ñoù caùc veát tyø raát saâu veà ma tuùy trong tieàm thöùc ñöôïc thay theá baèng nhöõng ghi nhaän, tích cöïc vaø vì theá “söùc maïnh” cuûa caên beänh nghieän yeáu ñi. Qua caàu nguyeän hoï caûm nhaän laïi baûn chaát beân trong cuûa hoï chính laø söï bình an vaø haïnh phuùc.

“Nhöõng côn ñau ñôùn theå xaùc lieân tuïc ñeán vôùi toâi, töøng giôø töøng phuùt, toâi caén raêng, maét höôùng nhìn veà aûnh töôïng Chuùa Gieâsu, caùi nhìn Chuùa nhö soi thaáu taâm can toâi, ñoät nhieân moâi toâi maáp maùy: Chuùa ôi! Xin cöùu laáy con. Tay toâi baùm chaët thaønh giöôøng, ñeå ñöøng phaûi lao mình xuoáng ñaát, mieäng toâi cöù maõi laåm nhaåm lôøi nguyeän xin…. Toâi thaät söï caûm nhaän ñöôïc söï ñau ñôùn trong töøng khôùp xöông cuûa cô theå daàn daàn nheï, chæ trong choác laùt, chæ coøn laïi söï moûi meät nhö sau khi mình ñaõ gaéng heát söùc cho vieäc gì, chöù thaân xaùc toâi khoâng coøn co giaät, vaät vaõ nöõa. Toâi chæ coù theå noùi, chæ xaùc tín thaät söï trong thaâm taâm raèng: Chuùa ñaõ cöùu toâi!”.

Ñöùc tin coù theå chöõa laønh. Ñieàu naøy quaû thaät khoâng sai. Khi moät ngöôøi tin nhö ñinh ñoùng coät raèng mình seõ khoûi caên beänh, thì nhieàu khi nieàm tin taùc ñoäng treân taâm sinh lyù ngöôøi aáy khieán hoï khoûi beänh thaät. Ñieàu naøy cuõng ñaõ ñöôïc chöùng minh trong y khoa: ngöôøi ta noùi tröôùc vôùi beänh nhaân laø hoï seõ ñöôïc tieâm moät thöù thuoác maø khoa hoïc khaúng ñònh laø hieäu quaû 100%, sau ñoù ngöôøi ta tieâm vaøo moät lieàu thuoác vôø (placebo: giaû döôïc) vaø noùi tröôùc cho hoï bieát veà nhöõng chuyeån bieán cuûa cô theå. Trong thöïc teá, ñoái vôùi vaøi ngöôøi, nhöõng chuyeån bieán aáy ñaõ thaät söï xaûy ra vaø hoï khoûi beänh. Hoï laønh beänh nhôø taùc ñoäng cuûa taâm sinh lyù maø nieàm tin taïo ra chöù hoaøn toaøn khoâng phaûi do hieäu quaû cuûa thuoác. Daãn chöùng treân cho thaáy, nhôø taùc ñoäng cuûa lieàu thuoác vôø, coäng vôùi nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc tieân baùo, maø ñaõ gaây ñöôïc nieàm tin giuùp cho chöõa laønh beänh nhaân. Coøn trong nieàm tin toân giaùo, caùc ñoái töôïng nhaän ñònh raèng, chính trong nhöõng luùc chaùn chöôøng, tröôùc maét laø söï beá taéc, thì loøng khaéc khoaûi höôùng veà Ñaáng Linh Thieâng caøng maïnh meõ hôn bao giôø heát. Nhö ñaõ noùi trong phaàn “Yeáu toá hoã trôï tinh thaàn” thì khi böôùc ñeán ngöôõng cuøng cuûa tuyeät voïng, caùc ñoái töôïng luoân mong ñôïi söï giuùp ñôõ, söï giuùp ñôõ ôû ñaây coù theå laø moät ngöôøi, moät tö duy tích cöïc, moät aùnh saùng tinh thaàn, ñeå an uûi khích leä, ñeå taïo höùng khôûi… ñeå roài hoï hoaøn toaøn caäy döïa vaøo ñoù nôi maø hoï caûm nhaän ñöôïc laø coù ñuû naêng löïc giuùp ñôõ hoï vöôït qua beá taéc.

Veà caùi nhìn ñoái vôùi tín ñoà toân gíao Karx Marx coù noùi: “… Baát keå moïi söï khoâng hoaøn thieän cuûa cuoäc soáng traàn gian, thì Thöôïng Ñeá laø baûo ñaûm cho söï taát thaéng…” (Trieát hoïc Maùc-Leânin. Q. II. P. 150)


64

Vì leõ ñoù maø trong caûnh khoán cuøng, ngöôøi coâng giaùo ñi tìm veà vôùi Thöôïng Ñeá cuûa hoï laø ñieàu taát yeáu.

“Nhieàu luùc toâi thaät chaùn chöôøng, thaáy phía tröôùc mình hoaøn toaøn laø söï beá taùc… theá laø chæ bieát buoâng xuoâi cho soá kieáp. Toâi cuõng chaúng hy voïng gì boû ñöôïc noù, sau bao nhieâu laàn ñaõ teù ngaõ…. Tö töôûng maø toâi toùm baét ñöôïc trong giôø caàu nguyeän chung laø “Thaày ñaây, ñöøng sôï!”…. Tö töôûng naøy ñaõ ñeo baùm toâi töø ngaøy naøy sang ngaøy khaùc, moät söï an uûi khích leä ñeán laï luøng. Moãi laàn nghó ñeán laø loøng thaáy bình an thanh thaûn… daàn daàn toâi caûm nghieäm ñöôïc “Haõy trao heát cho Chuùa vaø ñöøng sôï!”

Ñoái töôïng cuõng ñaõ nhìn nhaän raèng ma tuùy laø moät thöù ma löïc troùi buoäc hoï, luùc ñaàu thì nheï nhaøng eâm aùi, taïo cho hoï moät caûm giaùc ñeâ meâ, chính trong söï nheï nhaøng, laâng laâng ngaây ngaát aáy, laïi laø thöù vuõ khí troùi buoäc hoï töø theå xaùc ñeán tinh thaàn, ñeå cuoái cuøng hoï phaûi “ngoan ngoaõn boù tay” cho noù hoaønh haønh.

Ma tuùy mang laïi caûm giaùc naâng leân nieàm höng phaán. Vaø theo caùc ñoái töôïng ñoù cuõng laø thöù voâ hình. Vì naøo coù ai sôø ñöôïc caûm giaùc bao giôø. Töø ñoù hoï yù thöùc ñöôïc raèng: “Hoï chieán ñaáu khoâng phaûi vôùi phaøm nhaân, nhöng laø vôùi quyeàn löïc thaàn thieâng, vôùi nhöõng baäc thoáng trò theá giôùi toái taêm naøy, vôùi thaàn linh quaùi aùc choán trôøi cao” (Ep. 6, 12). Cuoäc chieán vôùi ma tuùy laø cuoäc chieán taâm linh aùc lieät, neáu khoâng caäy döïa vaøo söùc maïnh taâm linh tieàm taøng trong loøng hoï, maø chæ bieát döïa vaøo söùc maïnh theå lyù thì naøo coù khaùc gì “ñem tröùng choïi ñaù” ñaâu.

Tuy nhieân veà vaán ñeà naøy, cuõng phaûi nghieâm tuùc nhìn nhaän söï thaät khoù khaên, trao ñoåi veà vaán ñeà caàu nguyeän cuûa ngöôøi Coâng giaùo vôùi Linh Muïc – VKP – thì ñöôïc bieát. Vieäc chuaån nhaän ñöôïc caùi toâi, tieáp caän ñöôïc Ñaáng Linh Thieâng, kieân trì trong caàu nguyeän khoâng phaûi laø ñôn giaûn, vieäc soáng lôøi giaùo huaán cuûa Chuùa, soáng ñôøi caàu nguyeän vaãn thöôøng gaëp khoù khaên vôùi nhöõng ngöôøi coù ñöùc tin, voán mang danh laø “ñaïo goác”, ñaëc bieät hôn ñoái vôùi nhöõng baïn treû, haø huoáng chi khi ñem vieäc caàu nguyeän naøy aùp duïng cho ñoái töôïng nghieän ma tuùy, voán vaãn thieáu yù chí, thieáu nieàm tin, thieáu söï taäp trung cao ñoä ñeå thöïc hieän ñieàu naøy.

Khi nghe ñöôïc môøi tham gia vaøo nhoùm caàu nguyeän, coù ñoái töôïng cöôøi khænh:

“Maáy thaèng ñoù chaéc heát chuyeän gì ñeå laøm.

Tuïi baây coù khuøng, coù dö hôi khoâng?

Heát chuyeän ruû thaèng xì ke ñi caàu nguyeän”

“Ma tuyù thì coù “ma coâ” trò, chöù caàu nguyeän laø caùi gioáng gì?”.


65

“Toâi laø ngöôøi coù ñaïo, dó nhieân laø toâi tin Chuùa, tin vaøo quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, nhöng hieän nay treân bình dieän y khoa, ngöôøi ta chæ daùm noùi ñeán bieän phaùp caét côn, chöa ai daùm noùi ñeán vieäc cai nghieän thaønh coâng caû. Khoâng theå thay ñoåi ñôøi soáng noäi taâm con ngöôøi trong voøng 6 thaùng hay moät naêm, chöù ñöøng noùi trong voøng 5 – 7 hay 10 ngaøy. Toâi tin vaøo ôn Chuùa, nhöng ôn Chuùa phaûi thoâng qua nhöõng quy luaät taâm sinh lyù töï nhieân vaø qua söï töï do löïa choïn cuûa con ngöôøi maø Chuùa ñaõ thieát laäp, chöù Ngöôøi khoâng laøm pheùp laï xoaønh xoaïch, ñeå ñaûo loän ngay caû nhöõng ñieàu chính Ngöôøi ñaõ taïo thaønh. Toâi nhaän lôøi tieáp tay vôùi caùc vò (Caùc linh muïc Tu só höôùng daãn lieäu phaùp cai nghieän taâm linh) ví muoán chia seû hôn laø tin vaøo hieäu quaû.”

(Lôøi cuûa moät baùc só)

Coù raát nhieàu ngöôøi, trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy, neáp soáng ñaïo cuûa hoï voâ tình trôû thaønh thoùi quen, hoï töôûng raèng mình TIN, hoï kieåm tra ñöùc tin cuûa mình thoâng qua vieäc ñeán nhaø thôø haèng tuaàn, tuaân giöõ caùc luaät buoäc, nhöng thöïc teá ñöùc tin cuûa hoï ñaõ bò lòm maát roài, chæ coøn bò vuøi saâu trong thoùi quen vaø hình thöùc. Vaán ñeà laø phaûi ñi tìm laïi, khaùm phaù ra ñöùc tin ñang bò vuøi saâu ñoù. Kinh nghieäm cuûa nhöõng ñoái töôïng, nhôø caàu nguyeän, nhôø nieàm tin linh thaùnh maø thoaùt ly ñöôïc ma tuùy, laø coù luùc naøo ñoù ñöùc tin ñaõ ñöôïc hoài sinh trong noäi taâm saâu thaúm cuûa hoï, nhöng moät luoàng ñieän giaät. Hoï caûm nghieäm thaät söï, xaùc tín thaät thaâm saâu raèng: “Chuùa ñaõ cöùu toâi.”

“Khoâng bieát phaûi noùi laøm sao, dieãn taû khoâng ra nhöõng laï luøng ñaõ xaûy ra trong loøng mình. Caûm nghieäm naøy coù laøm môùi bieát”.

Dó nhieân ñoù khoâng phaûi laø moät tieán trình deã daøng. Hoï ñaõ chaät vaät, phaûi ñaáu tranh vôùi chính baûn thaân mình, phaûi coá gaéng, phaûi noå löïc, ñeå thöïc hieän quyeát taâm, hoï phaûi thanh luyeän mình ñeå hoïc cho bieát, phoù thaùc vaø caàu nguyeän ra sao. Ngöôøi treû laø theá ñaáy khi thaáy moät ñieàu gì ñoù coù yù nghóa trong cuoäc soáng thì hoï raát quaûng ñaïi ñeå daán thaân. Ma tuùy ñoái vôùi hoï baây giôø khoâng chæ laø noãi ñau maø coøn laø nieàm tin, coøn laø aân hueä cuûa Ñöùc Chuùa. Vì nhö St.Paul ñaõ quaû quyeát raèng: “Nôi ñaâu coù toäi loãi traøn ñaày, nôi ñoù chan hoaø aân suûng Chuùa” (Rm 5, 20).

Coù nhöõng söï vieäc xaûy ra raát taàm thöôøng chæ trong moät giaây moät phuùt, nhöng chöùa ñöïng traøn ñaày yù nghóa thieâng lieâng, noù xuaát hieän ñoät ngoät nhö “tieáng seùt aùi tình” cuûa ñoâi nam nöõ.

Ñieàu quan troïng laø caàn coù söï nhaïy beùn, bieát ñaët mình vaøo ñoù, con ngöôøi seõ hieäp thoâng ñöôïc vôùi doøng söï soáng thieâng lieâng chaûy daøi voâ taän. Söï nhaïy beùn naøy seõ phaùt trieån nhôø baàu khí tónh laëng. Tónh laëng moâi tröôøng, tónh laëng taâm lyù, tónh laëng


66

thieâng lieâng. Tónh laëng noùi ñaây khoâng coù nghóa chæ laø vaéng tieáng ñoäng, nhöng chuû yeáu laø traàm tónh khaùt khao vaø thao thöùc vöôn leân nhöõng gì toát ñeïp nhaát, coõi loøng höôùng thieän ñi tìm CHAÂN – THIEÄN – MYÕ. Thaùi ñoä khao khaùt aáy taïo neân khoaûng troáng noäi taâm vöøa roäng, vöøa saâu, ñuû choã cho nhöõng gì linh thieâng ñi vaøo vaø ôû laïi. Linh thieâng vaø cao thöôïng, khi ôû laïi ñoù seõ thaám daàn vaøo taâm hoàn, ñoåi môùi tö duy, ñoåi môùi khaùt voïng, ñoåi môùi caùc cô naêng, ñeå toaøn boä taâm thöùc con ngöôøi ñeàu phaán ñaáu cho söï thieän cöông quyeát ñi veà phía tröôùc vôùi nieàm tin chaéc chaén raèng söï thieän seõ toaøn thaéng.

Tình yeâu khoâng coù giôùi haïn

Nieàm tin thì khoâng coù bieân giôùi

Vaø caû tình yeâu laãn nieàm tin ñeàu coù quan heä hoã töông laãn nhau. Caøng yeâu ai ta caøng tin töôûng, caäy döïa vaøo ngöôøi aáy. Nieàm tin vaøo chính baûn thaân, nieàm tin vaøo ngöôøi khaùc, nieàm tin ngöôøi khaùc daønh cho mình, cuøng vôùi nieàm tin vaøo Ñaáng Linh Thieâng, mong ñôïi söï hoaøn thieän töøng ngaøy cuûa con ngöôøi, ñan quyeän vaø neân moät vôùi nhau, ñieàu naøy cuûng coá vaø boå tuùc cho ñieàu kia. Ngöôøi ta khoâng theå nghieân cöùu hay thöû nghieäm ñöùc tin vaø tình yeâu baèng kính hieån vi, baèng maùy ñieän toaùn, baèng tia laser, hay baèng baát cöù phöông phaùp khoa hoïc naøo. Ngoân ngöõ cuûa vi tính xem moïi söï treân ñôøi naøy theo quan heä loâgích nhöng trong ñöùc tin vaø tình yeâu thì khoâng coù choã cho logich tuyeät ñoái ôû ñoù. Chæ coù loøng nhaân aùi vaø bao dung “Con tim noù coù yù leõ rieâng cuûa noù” Pascal ñaõ noùi chí lyù nhö vaäy!

Con ngöôøi tin vaøo Ñaáng Toái Cao, hoï hy voïng soáng laønh, laøm laønh seõ ñöa hoï vaøo coõi vónh haèng “nieát baøn” haïnh phuùc. Hoï coù theå maát nieàm tin ôû caù nhaân naøy, ôû quyeàn löïc noï, bôûi leõ “Nhaân voâ thaäp toaøn” maø. Nhöng chính trong nhöõng giôùi haïn nhö theá, nieàm tin yeâu hy voïng cuûa hoï nôi Ñaáng Toái Cao caøng trôû neân maïnh meõ vöõng vaøng, coù nhöõng nieàm tin phuø du ñang ruïng xuoáng, nhöng nieàm tin linh thieâng vaãn luoân trieån nôû vaø toaû saùng. Bôûi theá, coù nhöõng ñieàu maø caùc trung taâm cai nghieän bao phen khoâng laøm ñöôïc nhöng ñöùc tin ñaõ laøm ñöôïc.

III.TAÙI HOØA NHAÄP XAÕ HOÄI. Quaù trình sa ngaõ, hö hoûng cuûa ngöôøi nghieän ma tuùy, ñeàu ñeå laïi cho caùc ñoái

töôïng nhieàu haäu quaû nghieâm troïng. Noù coù aûnh höôûng lieân hoøan töø giaù trò baûn thaân, söùc khoûe, taâm lyù, yù thöùc, tình caûm, tö caùch, ñeán caùc giaù trò xaõ hoäi, cuøng nhöõng taùc haïi khaùc. Vì theá, vieäc ñieàu trò giuùp caùc ñoái töôïng thoaùt khoûi ma löïc cuûa chaát gaây nghieän quaû laø moät tieán trình gian nan. Theá nhöng, chæ boû ma tuùy maø caùc ñoái töôïng vaãn coøn ñöùng beân leà xaõ hoäi, thì vieäc cai nghieän cho duø coù thaønh coâng cuõng khoâng troïn veïn ñöôïc yù nghóa cuûa noù. Bôûi leõ ñoù, caùc ñoái töôïng sau khi ñöôïc ñieàu trò, phuïc hoài, laïi ñöôïc hoøa nhaäp vaøo coäng ñoàng xaõ hoäi laø moät böôùc thaønh ñaït cho caû hoï vaø cho caû coäng ñoàng. Vaû laïi, sau khi ñaõ khaéc phuïc ñöôïc haäu quaû cuûa nghieän ngaäp, ña soá hoï


67

ñeàu coù nhieàu khaû naêng ñoùng goùp cho xaõ hoäi nhö nhöõng coâng daân khaùc, hôn nöõa phaàn lôùn hoï laø löïc löôïng treû mang nhieàu trieån voïng cho ñaát nöôùc. Neáu khoâng mang hoï nhaäp cuoäc ñöôïc vaøo coäng ñoàng xaõ hoäi, thì ta ñaõ laøm laõng phí moät taøi nguyeân “tieàm aån” khoâng nhoû cuûa queâ höông.

Taùi hoøa nhaäp xaõ hoäi laø vieäc trôû laïi cuoäc soáng cuûa moät coâng daân bình thöôøng vôùi nhöõng ñieàu kieän sau ñaây:

1. Baûn thaân ñoái töôïng mong muoán ñöôïc hoøa nhaäp

2. Hoï ñöôïc chaáp nhaän bôûi coäng ñoàng.

3. Khoâng bò phaân bieät ñoái xöû.

4. Moâi tröôøng soáng taïo ñieàu kieän cho ñoái töôïng ñöôïc hoøa nhaäp.

5. Ñoái töôïng caàn ñöôïc luaät phaùp baûo veä.

Vôùi ñònh nghóa ñoù, vieäc hoøa nhaäp xaõ hoäi ñöôïc xem nhö laø moät tieán trinh hai chieàu, bao goàm söï ñoái taùc giöõa hai beân, moät beân môû ra thì beân kia môùi vaøo ñöôïc.

1. Veà phía ñoái töôïng.

Ñeå duy trì söï cai nghieän thaønh coâng, caùc ñoái töôïng phaûi phaán ñaáu ñeå ñaït ñeán tình traïng töï giaùc loaïi boû ma tuùy khoûi cuoäc ñôøi mình, thay vì bò cöôõng böùc seõ deã daãn ñeán haønh vi ñoái phoù vaø nhöõng phaûn öùng beänh lyù. Ñieàu quan troïng nhaát ñoái vôùi hoï trong giai ñoaïn taùi hoøa nhaäp, laø hoï töï thaân vaän ñoäng, ñeå trôû thaønh maãu ngöôøi maø hoï mong muoán.

1.1. Soáng con ngöôøi thaät cuûa mình.

Thôøi gian nghieän laø thôøi gian maø caùc ñoái töôïng ñaõ chìm mình trong aûo giaùc phuø du. Ngaøy nay khi thoùat ra ñöôïc khoûi aûo giaùc ñoù, hoï thaät söï yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc nhìn nhaän con ngöôøi thaät cuûa chính mình.

Haàu heát caùc ñoái töôïng ñeàu nhaän thöùc ñöôïc raèng, söï aûo töôûng duø döôùi daïng thöùc naøo, ñi treân maây hay ñi döôùi hoá, thì nhaân caùch cuûa hoï cuõng bò leäch laïc, caû hai traïng thaùi naøy ñeàu nguy haïi. Chæ coù söï thaät môùi coù söùc giaûi phoùng hoï, chæ coù söï thaät môùi mang laïi cho hoï söï hoaøn thieän baûn thaân. Hoï can ñaûm ñoái dieän vôùi con ngöôøi thaät cuûa mình. Hoï soáng trong töï tin, nhöng khoâng mang trong mình maëc caûm töï ty. Töï tin ñeå nhaän chaân ra raèng, hoï laø co ngöôøi coù tieàm naêng, nhöõng tieàm naêng ñoù ñang coù cô hoäi phaùt trieån. Vaø beân caïnh ñoù, hoï cuõng chaân thaønh nhaän dieän ra mình laø con ngöôøi coù giôùi haïn, caàn phaûi soáng nhôø, soáng cuøng, soáng vôùi ngöôøi khaùc. Hoï khieâm toán ñoùn nhaän nhöõng söï quan taâm, chaêm soùc ñaày aân tình cuûa ngöôøi chung quanh, hoï khieâm toán hoïc hoûi kinh nghieäm soáng cuûa cha meï, thaày coâ, ngöôøi lôùn tuoåi, ngöôøi coù uy tín trong coäng ñoàng vaø caû baïn beø; hoï toân troïng laéng nghe, nhöõng höôùng daãn khoân ngoan trong tình yeâu thöông cuûa moïi ngöôøi maø laøm neân chaát lieäu cho cuoäc soáng baûn thaân. Hoï cuõng khieâm toán nhaän ra con ngöôøi yeáu ñuoái cuûa mình, can ñaûm nhaän dieän sai laàm, khaéc phuïc baûn thaân haøng ngaøy ñeå soáng quaân bình giöõa theå chaát, lyù trí, yù chí vaø tinh thaàn.


68

Nhaân caùch hoï ñöôïc thay ñoåi, ñöôïc reøn luyeän, trau gioài vaø tröôûng thaønh, ñeå daùm daán thaân, töï tin vaøo chính mình, daùm ñaët ra cho mình nhöõng öôùc voïng, nhöõng muïc ñích, nhöõng höôùng soáng trong töông lai. Hoï khieâm toán ñoùn nhaän söï trôï giuùp, naâng ñôõ khích leä cuûa ngöôøi chung quanh, ñoàng thôøi töï thaân vaän ñoäng vöôït qua moïi trôû ngaïi, lao mình veà phía tröôùc ñeå thöïc hieän cho baèng ñöôïc maãu ngöôøi maø hoï mong muoán . Hoï soáng vôùi loøng töï troïng, khoâng döïa daãm, khoâng gaây phieàn haø cho ngöôøi chung quanh, hoï töï tin ñöùng vöõng vaøng treân ñoâi chaân cuûa mình, töï xaây döïng cuoäc soáng baèng chính noã löïc phaán ñaáu cuûa con tim vaø ñoâi tay, kieân nhaãn ñi leân töøng böôùc nhoû vaø luoân vöôït khoù ñeå ñaït ñöôïc cuoäc soáng töï laäp.

1.2. Töï giaûi phoùng baûn thaân.

Ñeå thoaùt khoûi moâi tröôøng ma tuùy, ñoái töôïng caàn phaûi reøn luyeän, taäp laøm quen vôùi moät soá quan nieäm soáng laønh maïnh hôn. Ñaõ coù luùc caùc ñoái töôïng xem ma tuùy nhö laø moät nhu caàu soáng coøn cuûa mình, thöïc teá thì ma tuùy cuõng coù ích lôïi cho ñôøi soáng con ngöôøi.

Xin ñôn cöû moät loaïi döôïc chaát thoâng duïng laø morphine.

Morphine ñöôïc chieát xuaát töø thuoác phieän laø loaïi caét côn ñau cöïc hay, nhaát laø trong giaûi phaãu, ñieàu naøy khoâng ai phuû nhaän . Nhöng khoâng phaûi ai ai cuõng ñau vaø khoâng phaûi caùi ñau naøo cuõng caàn ñeán morphine. Vaû laïi tính naêng cuûa morphine khoâng chæ caét ñöôïc côn ñau cuûa theå lyù maø coøn caét ñöôïc côn ñau cuûa taâm lyù, ñaëc bieät laø phöông phaùp gaây höng phaán khoâng chæ taùc ñoäng trong laõnh vöïc buoàn böïc maø coøn naâng leân ñænh cao ôû caû laõnh vöïc sung söôùng, höùng thuù. Ñaõ coù luùc ñoái töôïng vöôùng phaûi ñam meâ vôùi caùi caûm giaùc naøy. Hoï bò haáp daãn bôûi moät lieàu thuoác, khi söû duïng thì ñaït yeâu caàu laøm tieâu saàu, laøm cho xoùa buoàn thay vui, laøm cho vui thaønh vui hôn.

Trong cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa con ngöôøi buoàn vui luoân ñeán vôùi moãi ngöôøi, trong tónh laëng cuõng nhö trong naùo ñoäng, suoát ngaøy ñeâm khi thöùc cuõng nhö khi nguû, boä oùc cuûa con ngöôøi khoâng ngöøng hoaït ñoäng. Ta deã daøng baám nuùt cho boä maùy ñieän töû ngöng hoaït ñoäng, nhöng khoâng taøi naøo laøm cho boä oùc cuûa mình ngöøng hoaït ñoäng, ngöøng theøm nhôù. Hôn nöõa caùc suy nghó laïi cöïc kì phöùc taïp vaø voâ cuøng nhaïy caûm, vôùi noäi taâm cuõng nhö ngoaïi caûnh voán luoân bieán ñoäng, do ñoù con ngöôøi thöôøng gaëp phaûi caêng thaúng. Söï caêng thaúng naøy khoâng chæ rieâng ai maø laø cuûa taát caû moïi ngöôøi, töø treû thô cho ñeán ngöôøi giaø. Tieáng khoùc hay haønh ñoäng phaù phaùch cuûa treû thô, tieáng thôû daøi, tieáng reân ræ cuûa ngöôøi giaø ñeàu laø nhöõng phaûn öùng ñoái laïi vôùi caêng thaúng. Caêng thaúng gaén lieàn vôùi suy nghó cuûa con ngöôøi treân con ñöôøng ñaáu tranh, vaän haønh ñeå xaây döïng cuoäc soáng cuûa mình.

Tröôùc ñaây, caùc ñoái töôïng ñaõ giaûi quyeát nhöõng xung ñoät noäi taâm, giaûi quyeát nhöõng caêng thaúng trong ñôøi mình baèng moät lieàu ma tuùy. Hoï nghieäm ñöôïc raèng, ma tuùy giaûi phoùng ñöôïc caêng thaúng vöøa nhanh vöøa haáp daãn. Nhönghoâm nay, nhaän thöùc hoï ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi ñeå khaúng ñònh roõ raøng, ma tuùy khoâng laø moät nhu caàu, vì coù nhieàu ngöôøi khoâng söû duïng ma tuùy vaãn khoûe maïnh. Hoï yù thöùc ñöôïc raèng ma tuùy cuõng chæ laø moät troø chôi, moät troø giaûi trí ñeå tieâu saàu, laø moät trong nhöõng troø chôi ñeå giaûi quyeát caêng thaúng. Hoï thaät söï kinh haõi vôùi loaïi troø chôi naøy, laø troø chôi neân tính


69

naêng cuûa noù laø hay ruû reâ, hay laây lan, laø leä thuoäc…….. chôi roài ghieàn. Roõ raøng ma tuùy nhaát thôøi coù giuùp cho hoï giaûi quyeát ñöôïc caêng thaúng nhöõng cuõng chính ma tuùy taïo ra laém caêng thaúng sau ñoù.

Nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi naøy, hoï töï giaûi phoùng baûn thaân mình baèng haøng loaït caùc cuoäc chôi khaùc ñeå giaûi quyeát caêng thaúng khoâng traùnh khoûi trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy. Hoï thay cuoäc chôi ma tuùy baèng nhöõng saân chôi laønh maïnh hôn, höôùng thöôïng tích cöïc hôn, nhöng cuõng ñoøi hoûi nôi hoï coù nhieàu noã löïc, phaán ñaáu hôn. Ñoàng thôøi chính nhöõng noã löïc , nhöõng phaán ñaáu naøy giuùp hoï taêng daàn kó naêng soáng, daàn daàn töøng böôùc giaûi phoùng hoï khoûi ñam meâ cuûa nghieän ngaäp, khoâi phuïc laïi cho hoï baûn chaát laøm ngöôøi , phaåm chaát laøm coâng daân coù ích cho coäng ñoàng xaõ hoäi, vaø ñaõ taïo neân cho hoï moät haønh trang khoâng theå thieáu cho vieäc “ nhaäp cuoäc” vôùi xaõ hoäi.


70

1.3. Duy trì söï thaønh coâng.

Ñaëc ñieåm cuûa söï nghieän ngaäp laø söï ñam meâ cuoàng nhieät, caûm giaùc thích thuù ñoäc ñaùo, söï kích thích nhieàu laàn taïo thaønh thoùi quen taâm lyù. Theo quan ñieåm cuûa taâm lyù hoïc, thì coù theå thay theá ñam meâ naøy thaønh moät ñam meâ khaùc, thay theá moät höùng thuù naøy baèng moät höùng thuù khaùc, coù theå höôùng caùc caûm giaùc cuûa vò giaùc, xuùc giaùc, thính giaùc, khöùu giaùc cuøng vôùi caùc caûm xuùc rung ñoäng cuûa taâm hoàn thaønh löông taâm vaø traùch nhieäm, ñoái vôùi baûn thaân vaø cuoäc soáng coäng ñoàng.

Thôøi gian qua, nhôø coâng taùc giaùo duïc töø nhieàu khía caïnh khaùc nhau, khi tröïc tieáp, khi giaùn tieáp ñaõ giuùp cho caùc ñoái töôïng phuïc hoài ñöôïc nhaân caùch cuûa mình, naâng cao leân loøng töï troïng yù chí vöôn leân, nieàm töï tin vaø khaû naêng töï keàm cheá, töï nhaän thöùc ñöôïc giaù trò cuûa baûn thaân mình. Treân cô sôû ñoù, caùc ñoái töôïng ñaõ ñi tôùi nhöõng ñam meâ môùi vaø vöôn tôùi öôùc voïng laøm laønh maïnh hoùa loái soáng cuûa baûn thaân, ñeå hoøa nhaäp laïi vôùi gia ñình, vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi.

Tính naêng cuûa giaùo duïc ñaõ mang laïi cho caùc ñoái töôïng, kieán thöùc môùi, nieàm tin môùi, thaùi ñoä môùi vaø haønh vi môùi (KABP) . Keát hôïp vôùi uy theá cuûa taäp theå, taïo cho hoï moâi tröôøng môùi vaø trong ñoù moïi ngöôøi cuøng hoïc taäp, lao ñoäng, vui chôi giaûi trí, vaên ngheä, theå duïc, theå hình, boài döôõng taâm linh…töï vaán löông taâm, cuøng giuùp nhau qua moïi hoaït ñoäng “pheâ vaø töï pheâ”.

Hieäu quaû cuûa giaùo duïc ñaõ laøm cho hoï thay ñoåi töø nhaân daïng ñeán nhaân tính, giuùp hoï chuyeån ñoåi nhaän thöùc, taêng naêng löïc, taêng kyû naêng soáng…trong hoï traøn ñaày nieàm vui môùi. Thích thuù vôùi thaønh quaû ñaït ñöôïc, haõnh dieän töï tin vôùi chính baûn thaân mình, vì leõ ñoù maø hoï khoâng ngöøng reøn luyeän, hoïc taäp, trau doài hieäu quaû cuûa quùa trình hoïc taäp ñaõ qua. Vì hoï yù thöùc ñöôïc raèng, hoïc taäp, reøn luyeän nhö con thuyeàn nöôùc ngöôïc khoâng tieán aét phaûi luøi.

Hoï duy trì söï thaønh coâng naøy, baèng nhöõng noã löïc töï thaân, nhö laáp ñaày caùc khoaûng thôøi gian troáng baèng nhöõng haønh ñoäng tích cöïc, vui chôi giaûi trí laønh maïnh. Hoï nuoâi döôõng tö duy tích cöïc cuûa mình baèng caùc yù töôûng ñeïp, giuùp hoï suy gaãm, giuùp hoï höôùng thöôïng, hoï taäp luyeän chuyeân caàn, vaø trung thaønh vôùi caùc giôø caàu nguyeän, vôùi ñoaøn theå, hoäi ñoaøn maø hoï ñaõ tham gia. Moïi söï nhö theá, ñôn giaûn vaø taàm thöôøng, nhöng hoï ñaõ lôùn leân töø nhöõng ñieàu taàm thöôøng aáy, vaø ngaøy qua ngaøy ñaõ taïo neân trong hoï nhieàu ñieàu kyø dieäu.

2. Veà phía coäng ñoàng.

Coäng ñoàng laø moät xaõ hoäi thu nhoû, laø moät coäng ñoàng nghóa laø khoâng ai laïi khoâng phaûi ít nhieàu nhôø vaû nhau, tröïc tieáp hay giaùn tieáp, khoâng ai khaû dó soáng nhö moät “oác ñaûo” maø luoân luoân coù nhöõng moái quan heä vaø nhöõng heä luïy cuûa nhöõng moái quan heä ñoù theo quy luaät taát yeáu cuûa cuoäc soáng.

Trong moái quan heä aáy, moãi ngöôøi ñeàu coù nhaân sinh quan rieâng, nhöng luoân hôïp nhaát thaønh moät toång theå coäng ñoàng vaø nhö theá caàn coù tình ñoàng loaïi nghóa ñoàng baøo. Con ngöôøi voán mang trong mình nhieàu noãi yeáu ñuoái, nhieàu giôùi haïn cuûa baûn thaân neân raát caàn söï caûm thoâng vaø tha thöù khoâng ngöøng. Soáng chaân thaønh vaø haøi hoøa


71

ñöôïc vôùi nhau, haïnh phuùc ñöôïc nhaân ñoâi, cho baïn vaø cho toâi. Moãi ngöôøi khoâng theå giöõ chaët laáy “caùi toâi” cuûa rieâng mình, nhöng ñeå ñöôïc nhaän thì phaûi bieát caùch cho tröôùc ñaõ. Söï nhaän vaø cho naøy ñöôïc ví nhö tính chaát löu chuyeån cuûa doøng soâng, chính söï löu chuyeån naøy laøm cho doøng soâng luoân môùi meû, luoân saïch trong vaø mang ñaäm phuø sa. Ngöôïc laïi, neáu chæ coù bieát nhaän maø khoâng môû loøng ñeå cho, hay chæ cho maø khoâng heà ñöôïc nhaän laïi thì khaùc naøo doøng nöôùc toàn ñoïng trong ao tuø, caû hai giôùi haïn naøy ñeàu daãn ñeán söï aùch taéc, maát quaân bình, daãn ñeán leäch laïc trong nhaân caùch laø taát nhieân.

2.1. Söï tieáp nhaän cuûa gia ñình.

So vôùi caùc thaønh phaàn teä naïn khaùc, ngöôøi nghieän ma tuùy tröôùc khi sa ngaõ haàu heát ñeàu coù moät nôi cö truù, moät nôi ôû oån ñònh. Nhöng quaù trình nghieän ngaäp ñaõ laøm cho caùc ñoái töôïng trôû thaønh nhöõng keû lang baït, coù nhaø cuõng khoâng daùm hay khoâng muoán veà, moái quan heä maät thieát cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh cuõng töø ñoù maø gaãy vôõ, ñoâi khi traàm troïng ñeán ñoä khoâng coøn khaû naêng taùi thieát. Haäu quaû naøy, ña phaàn caùc ñoái töôïng khoâng theå töï thaân haøn gaén ñöôïc , xaây döïng laïi nhöõng ñònh kieán, thaønh kieán ñoái vôùi quaù khöù cuûa hoï. Do ñoù hoï raát caàn ñeán söï giuùp ñôõ cuûa coäng ñoàng, cuûa gia ñình. Ngay trong böôùc ñaàu ñöa hoï trôû laïi hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng, thì quyeát ñònh cuûa gia ñình- tieáp nhaän hoaëc khöôùc töø – mang tính chaát voâ cuøng quan troïng. Söï khöôùc töø cuûa gia ñình deã daøng xoâ ñaåy hoï ñeán tình traïng huït haãng, taâm lyù suy suïp, maát ñieåm töïa vaø söï sa ngaõ tìm laïi ma tuùy ñeå giaûi quyeát caêng thaúng laø ñieàu khoù traùnh khoûi. Cho duø baûn thaân coù ñuû baûn lónh vöôït qua ñöôïc thôøi ñieåm khuûng hoaûng taâm lyù ñoù, thì maëc caûm veà söï ruoàng boû cuûa gia ñình seõ luoân luoân ñeo baùm hoï khieán quaù trình hoøa nhaäp xaõ hoäi cuûa hoï coù nhieàu ñe doïa, coù nguy cô gaëp nhieàu baát traéc hôn.

Ngöôïc laïi vôùi söï ñoùn nhaän trong yeâu thöông, chaân thaønh cuûa gia ñình daønh cho hoï seõ giuùp cho hoï soáng daäy tình ngöôøi, tình thöông yeâu gia ñình xaõ hoäi, yeâu chính baûn thaân hoï. Söï ñoùn nhaän naøy ñaõ laøm môø nhaït ñi moái baát hoøa trong thôøi gian nghieän ngaäp cuûa ñoái töôïng, vaø chính ñaây laø luùc vaän duïng ñöôïc tính naêng cuûa yeâu thöông ñeå gieo laïi cho nhau tình thöông, traùch nhieäm vaø taùi taïo cho nhau nieàm tin ñaày xuùc caûm.

Caùc ñoái töôïng ñöôïc chöõa rò, ñöôïc giaùo duïc ñeå phuïc hoài theå chaát vaø oån ñònh ñöôïc taâm lyù, baét ñaàu suy nghó ñeán khaû naêng hoøa giaûi vaø aên naên caùc toäi loãi cuûa mình ñaõ phaïm tröôùc kia, trong hoï daâng leân quyeát taâm phuïc thieän, laøm laïi cuoäc ñôøi. Gia ñình ñoùn nhaän hoï laïi maïnh khoûe, haêng say hoaït ñoäng cuõng taêng theâm tin töôûng, tình thöông phaùt trieån aâm thaàm trong tha thöù vaø hy voïng.


72

2.2. Vieäc laøm vaø ñieàu kieän ñeå hoøa nhaäp.

Ña soá caùc ñoái töôïng tröôùc ñaây khoâng coù vieäc laøm, hoaëc coù chaêng cuõng chæ nhaát thôøi, nhaèm phuïc hoài cho nhu caàu ma tuùy, coäng theâm quaù trình nghieän ngaäp,. Ñaõ laøm maát ñi nôi hoï nhöõng phaåm chaát cô baûn veà lao ñoäng. Ngöôïc laïi trong quaù trình hoøa nhaäp coäng ñoàng, vieäc laøm laø phöông tieän chuû yeáu ñeå hoï coù theå toå chöùc cuoäc soáng laønh maïnh, bình thöôøng baèng chính keát quaû lao ñoäng cuûa baûn thaân hoï. Ñoàng thôøi qua ñoù coù theå thaáy ñöôïc quyeát taâm thay ñoåi cuûa ñoái töôïng. Dó nhieân trong giai ñoaïn naøy, vieäc thu nhaäp cao thaáp chöa ñaët thaønh vaán ñeà then choát. Lao ñoäng ôû ñaây vaãn mang maøu saéc giaùo duïc ñeå giuùp thieän toaøn baûn thaân, kích thich caùc ñoái töôïng vöôn tôùi nhöõng naác thang tieán boä, töï mình ñaáu tranh vôùi baûn thaân, vôùi ngoaïi caûnh, khoâng ñeå bò rôi xuoáng baäc thang thaáp hôn trong xaõ hoäi. Vieäc laøm ôû giai ñoaïn naøy khoâng coù yeâu caàu mang laïi cho caùc ñoái töôïng ngheà nghieäp chuaån, vôùi tay ngheà chuyeân moân cao, vôùi trình ñoä kyõ thuaät toái öu maø quan troïng laø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoï hoïc ñöôïc yù nghóa, giaù trò cuûa lao ñoäng, ñem laïi nieàm vui, nieàm töï haøo cho chính hoï vaø cho coäng ñoàng. Ñaây cuõng laø moät loái môû quan troïng ñeå hoï coù cô hoäi nhaäp cuoäc vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi.

Tuy nhieân, caùc ñoái töôïng trong maãu nghieân cöùu naøy, 4/5 coù vieäc laøm oån ñònh vaø coù löông, soá coøn laïi chæ coù ñöôïc nhöõng vieäc laøm mang tính thieän nguyeän vaø vieäc thu nhaäp thì haàu nhö khoâng thaáy nhaéc ñeán. Phaànthöôûng to lôùn maø hoï tieáp nhaän ñöôïc trong moãi coâng vieäc hoï laøm chính laø söï tin töôûng, traân troïng, haøi loøng cuûa coäng ñoàng veà loøng nhieät huyeát vaø söï daán thaân cuûa hoï.

2.3. Vò trí vaø moái quan heä trong coäng ñoàng.

Ñieàu nhaát thieát maø caùc ñoái töôïng vaãn thöôøng ao öôùc laø khoâng trôû thaønh ngöôøi bò xa laùnh, ruoàng boû, reû khinh…coù theå trong thôøi gian ñaàu hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng, giöõa hoï vaø coäng ñoàng chöa taïo cho nhau ngay ñöôïc tình caûm saâu ñaäm, nhöng coäng ñoàng vôùi söùc bao phuû chung quanh, khoâng neân ñeå hoï ñôn ñoäc trong ñôøi soáng coäng ñoàng, maø khoâng coù söï quan taâm ít nhieàu cuûa ngöôøi khaùc- vaø ngöôïc laïi- ñieàu caàn thieát laø hoï ñöôïc soáng trong taàm aûnh höôûng coù ñaûm baûo an toaøn traät töï cuûa xaõ hoäi, ñoàng thôøi thöïc hieän nhöõng nghóa vuï ñoùng goùp chung cho coäng ñoàng. Quaù trình nghieän ngaäp ñaõ qua thöôøng taïo cho caùc ñoái töôïng taâm lyù kheùp kín, co cuïm trong theá giôùi rieâng cuûa hoï, vôùi nhöõng ngöôøi ‘ñoàng hoäi, ñoàng thuyeàn”, caùc moái quan heä vôùi coäng ñoàng laønh maïnh thaäm chí khoâng coøn nöõa. Trong böôùc ñaàu hoøa nhaäp coäng ñoàng, gia ñình, moâi tröôøng sinh hoaït laønh maïnh vaø an toaøn ñuû ñeå taùc ñoäng hoã trôï cho cuoäc soáng ban ñaàu cuûa hoï ñöôïc beàn vöõng. Ñoàng thôøi döïa treân caùc moái quan heä trong coäng ñoàng cuûa gia ñình, baûn thaân hoï daàn daàn coù theå thieát laäp caùc moái quan heä trong saùng vôùi coäng ñoàng daân cö roäng hôn, cuøng coäng ñoàng goùp phaàn vaøo vieäc ngaên ngöøa phoøng choáng teä naïn trong coäng ñoàng, vun ñaép baûo veä moâi tröôøng laønh maïnh chung quanh hoï.

2.4. Chính quyeàn ñòa phöông.


73

Vôùi keát quaû nghieân cöùu nhö ñaõ noùi trong phaàn “yeáu toá moâi tröôøng sinh thaùi”

Caùc ñoái töôïng vaãn mong muoán coù ñöôïc söï dung hoøa trong caùch ñoái xöû cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaø baø con choøm xoùm daønh cho mình quaù chaët cheõ seõ mang laïi cho caùc ñoái töôïng caûm giaùc baát an, deã daøng ñöa hoï vaøo cô cheá phoøng veä, soáng laån traùnh, giaáu gieám vôùi nhieàu hoaøi nghi. Ngöôïc laïi, neáu cho caùc ñoái töôïng töï do quaù ñaùng, laïi thieáu söï quan taâm, ñoäng vieân khuyeán khích seõ ñem laïi cho ñoái töôïng maëc caûm coâ ñôn, bò boû rôi trong coäng ñoàng. Caû hai möùc ñoä thaùi quaù naøy ñeàu laø “raøo caûn” cho söï hoøa nhaäp cuûa ñoái töôïng vaøo coäng ñoàng.

Ban ngaønh caùc caáp ôû caùc chính quyeàn ñòa phöông, cuõnf caàn phaùt huy nhieàu hôn traùch nhieäm cuûa mình trong vieäc quaûn lyù ñòa phöông.

Trao ñoåi vôùi caùc caùn boä coù traùch nhieäm taïi ñaïi phöông cuûa caùc ñoái töôïng (maø toâi khoâng tieän neâu ra ôû ñaây) thì thaáy ñöôïc raèng; phaàn lôùn hoï vaãn quy traùch nhieäm cuûa vieäc nghieän ngaäp, vieäc taùi nghieän laø traùch nhieäm, laø loãi cuûa gia ñình, cuûa baûn thaân ñoái töôïng, maø caùc caùn boä aáy chöa thaät söï nhaän thöùc ñöôïc söï traøn lan caùc tuï ñieåm ma tuùy, caùc hình thöùc baùn leû ñang len loûi trng moïi hang cuøng ngoõ heûm, döôùi gaàm caàu hay beân caïnh baõi raùc… ñeàu laø nhöõng yeáu toá khoâng theå xem nheï. Taïi ñòa phöông, caàn xaây döïng ñöôïc “coäng ñoàng traùch nhieäm” ñeå laøm neân moâi tröôøng trong saïch khoâng vöôùng veát nhô cuûa ma tuùy. Ñieàu naøy chaéc chaén laø khoâng phaûi ñôn giaûn ñeå thöïc hieän, nhöng nhö Baùc Hoà ñaõ noùi: “Deã traêm laàn khoâng daân cuõng chiïu, khoù vaïn laàn daân lieäu cuõng xong”. Caàn phaûi döïa vaøo söùc maïnh cuûa coäng ñoàng, ñeå laøm ñeïp coäng ñoàng, phaûi baûo ñaûm coù ñöôïc moâi tröôøng an laønh thì vieäc hoøa nhaäp cuûa caùc ñoái töôïng chaúng nhöõng mang laïi hieäu quaû tröôùc maét maø coøn beàn hôi vaø daøi söùc nöõa.

3.Nhöõng noå löïc töø phía chính quyeàn caùc caáp.

Hy voïng laïi noái hy voïng, nhöõng thaønh quaû trong cai nghieän ñaõ mang laïi cho toan xaõ hoäi nhöõng nieàm vui môùi, laøm neàn cho höôùng phaán ñaáu ngaøy moät cao cuûa toøan xaõ hoäi, ñeå cöùu vaõn, ñeå giaønh giaät töøng con ngöôøi ñang coøn ñaém mình trong ma löïc cuûa côn nghieän.

Thuû töôùng chính phuû vöøa ban haønh nghò ñònh soá 34/2002 NÑ- CP quy ñònh veà trình töï, thuû tuïc vaø cheá ñoä cai nghieän, keå töø ngaøy 12/04/2002 ngöôøi nghieän ma tuùy bò ñöa vaøo caùc cô sôû cai nghieän, phaûi cai nghieän trong thôøi gian baét buoäc laø 1-2 naêm.( Theo baùo SGGP 04/04/2002) chöù khoâng phaûi laø 6 thaùng nhö tröôùc ñoù.

Theá nhöng cuõng theo baùo SGGP soá ra ngaøy 29/05/2002 nghò ñònh soá 34/CP naøy ñaõ toû ra loãi thôøi, trong thôøi ñieåm maø Thaønh phoá ñaõ taäp trung 16.000 con nghieän trong döï öôùc treân 20.000 ngöôøi nghieän ôû 15 tröôøng vaø trung taâm cai nghieän xa thaønh phoá. Ñeå khoâng phaù vôõ heä thoáng cai nghieän ñaõ neâu, thaønh phoá vaän duïng NÑ 93/CP ñeå thöïc hieän quy trình tieáp nhaän vaø toå chöùc cai nghieän. Tính toaùn raïch roøi, döïa treân cô sôû khoa hoïc vaø töø thöïc ieãn, thaønh phoá ñaõ phaân thôøi gian cai nghieän thaønh hai giai ñoaïn: giai ñoaïn ñaàu baét buoäc thöïc hieän quyeát ñònh xöû lyù vi phaïm haønh chaùnh trong thôøi gian laø hai naêm; giai ñoaïn tieáp theo laø caùc ñoái töôïng ñöôïc toå chöùc thaønh caùc ñoäi lao ñoäng, tham gia lao ñoäng saûn xuaát taïi caùc trung taâm töø 2 ñeán 3 naêm.


74

Phoùng vieân baùo Ngöôøi Lao Ñoäng (NLÑ 4.6.02) trao ñoåi vôùi Phoù Chuû Tòch UBND.TP Nguyeãn Thaønh Taøi xung quanh vieäc thöïc hieän quy ñònh veà cheá ñoä cai nghieän ñoái vôùi ngöôøi nghieän ma tuùy taïi ñòa baøn thaønh phoá thì ñöôïc bieát: “Theo quy ñònh môùi, töø nay caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy phaûi taäp trung cai nghieän vaø lao ñoäng töø 4 ñeán 5 naêm, theo yù kieán cuûa Phoù Chuû Tòch Nguyeãn Thaønh Taøi thì: “ thôøi gian quy ñònh ñöa ra naøy khoâng quaù daøi, Ñaây chæ laø thôøi gian ñuû ñeå caùc ñoái töôïng coù theå phuïc hoài söùc khoûe, reøn luyeän laïi nhaân caùch vaø ñaêc bieät laø caùch ly hoaøn toaøn vôùi moâi tröôøng coù nhöõng ñieàu kieän taùi nghieän…caùc ñoái töôïng khi ñeán trung taâm, ngoaøi vieäc cai nghieän coøn ñöôïc sinh hoaït vaên hoùa, vui chôi theå thao, nhö moät coâng daân bình thöôøng. Taát caû ñeàu ñöôïc soáng vaø hoïc taäp trong moät moâi tröôøng ñaày ñuû ñieàu kieän vaät chaát vaø ñaët bieät laø ñaûm baûo tính sö phaïm vaø nhaân vaên nhaèm ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng “GDP-Vaên hoùa” .

Sau 24 thaùng cai nghieän, caùc hoïc vieân seõ ñöôïc toå chöùc thaønh caùc ñoäi lao ñoäng tình nguyeän, tham gia lao ñoäng saûn xuaát, troàng troït, chaên nuoâi töø 2-3 naêm. Thôøi gian naøy caùc ñoái töôïng seõ ñöôïc traû löông nhö nhöõng ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng . beân caïnh ñoù, Thaønh phoá seõ lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp, caùc ñôn vò saûn xuaát ñeå taïo coâng aên vieäc laøm oån ñònh cho caùc ñoái töôïng sau khi heát haïn taäp trung.”

Phoùng vieân baùo Tuoåi treû (soá ra ngaøy 08/08/2002)trao ñoåi vôùi Thöù Tröôûng Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Vaø Xaõ Hoäi- Ñaøm Höõu Ñaéc veà coâng taùc quaûn lyù, ñieàu trò phuïc hoài cho ngöôøi nghieän, cho bieát: “ …ngoaøi caùc quy trình cai nghieän, Thaønh phoá coøn coù söï ñoåi môùi, caûi tieán mang tính ñoät phaù vaø raát ñuùng höôùng nhö: tö vaán cho ñoái töôïng, gia ñình ngay töø ñaàu ñeå taïo quyeát taâm cho ngöôøi nghieän. Ñaëc bieät laø phoå caäp vaên hoùa vaø toå chöùc lao ñoäng saûn xuaát. Ñaây laø moät vieäc raát hay, coù tính nhaân vaên, ngöôøi nghieän vöøa töø boû ma tuùy, vöøa ñöôïc hoïc vaên hoùa vaø höôùng nghieäp daïy ngheà…hoï seõ coù cô hoäi toát ñeå hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng .”

…. “Beân caïnh ñoù, seõ coù nhöõng hoaøn thieän veà chính saùch cho caùc trung taâm, cheá ñoä ñaõi ngoä ñoái vôùi caùn boä ñeå hoï yeân taâm veà coâng taùc nhö: trang thieát bò y teá, phoøng choáng laây nhieãm, cheá ñoä phuï caáp….. Tính ñeán nay, boä ñaõ cô baûn hoaøn thaønh chính saùch veà toå chöùc boä maùy, bieân cheá, cheá ñoä trôï caáp, phuï caáp caùn boä…Boä ñang trình leân chính phuû chính saùch hoã trôï ñoái töôïng trong dieän khoù khaên ñeå caùc ñoái töôïng yeân taâm cai nghieän.”

4. Nhöõng thaønh quaû caàn ghi nhaän, nhöõng nieàm vui caàn ñöôïc chia seõ.

Sau khi UBND.TP toå chöùc chuyeán ñi thöïc ñòa cho ñoaøn doanh nghieäp cuûa Sôû Coâng nghieäp, moät soá chöông trình hôïp taùc, toå chöùc saûn xuaát vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho caùc hoïc vieân ñaõ ñöôïc xuùc tieán kyù keát cuï theå: Tröôøng Giaùo Duïc Ñaøo Taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 1, 2 vaø 4 ñaõ thoûa thuaän vôùi Coâng Ty Giaáy Vónh Hueâ ñeå lo khai thaùc, thu mua loà oâ cung öùng nguyeân vaät lieäu vaø tröïc tieáp gia coâng saûn xuaát giaáy xoáp xuaát khaåu; Coâng Ty May Saøi Goøn 2 hoå trôï maùy may vaø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát moät soá trang phuïc ñôn giaûn phuïc vuï cho nhu caàu noäi boä nhö ñoà loùt, ñoà baûo hoä lao ñoäng…tieán tôùi may gia coâng caùc saûn phaåm cuûa coâng ty trong thôøi gian saép tôùi; tröôøng Giaùo Duïc Ñaøo Taïo vaø Giaûi quyeát Vieäc Laøm soá 3 ñaõ thoûa thuaän vôùi coâng ty


75

Rubimex vieäc hôïp taùc saûn xuaát theo höôùng coâng ty seõ laép ñaët daây chuyeàn nhaø maùy, cheá bieán cao su vôùi coâng suaát cheá bieán 15.000- 20.000 lít muû / 1 ngaøy…

Tuy raèng, caùc vieäc laøm naøy cuõng chæ môùi huy ñoäng ñöôïc khoaûng 40%-50% soá hoïc vieân hieän dieän taïi caùc tröôøng. Ñi ñaàu trong vieäc “phaùt huy noäi löïc” , tröôøng 1 thuoäc löïc löôïng TNXP cuõng môùi giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 800 hoïc vieân trong toång soá treân 15.000 hoïc vieân coù maët taïi tröôøng, vôùi möùc thu nhaäp moãi thaùng 35-45 trieäu ñoàng. Soá tieàn treân döôùi 100.000 ñoàng /ngöôøi kieám ñöôïc moãi thaùng tuy ít oûi song ñaõ chöùng toû ñöôïc böôùc chyeån mình ñaùng keå treân ñöôøng phuïc hoài nhaân caùch coøn laâu daøi, ñaày choâng gai. Vaø coøn thaáy ñöôïc nhöõng gioït nöôùc maét cuûa nhöõng hoïc vieân laàn ñaàu ñöôïc kyù soå löông, môùi thaáy coâng söùc cuûa toaøn xaõ hoäi thôøi gian qua ñaõ boû ra thaät khoâng uoång.

Baûn thaân noå löïc, toaøn daân phaán ñaáu, xaõ hoäi chaéc chaén seõ ñi leân. Nieàm tin ñaët vaøo nhöõng ngöôøi ñaõ troùt daïi sa vaøo con ñöôøng laàm lôõ khoâng heà phai nhaït, maø laïi caøng ngaøy caøng ñöôïc nuoâi döôõng vaø laøm cho lôùn maïnh hôn.

Khi tieáp xuùc vôùi caùc hoïc vieân taïi caùc cô sôû ñieàu trò cai nghieän, Bí Thö Thaønh Uûy TP.HCM Nguyeãn Minh Trieát ñaõ noùi: “ Thaønh phoá khoâng tieác cuûa, khoâng tieác coâng söùc ñeå giuùp caùc em vöôït qua söï caùm doã cuûa ma tuùy. Toâi tin raèng trong nhöõng ngöôøi ñang hoïc taäp taïi ñaây, sau naøy seõ laø ñoàng chí, ñoàng ñoäi cuûa chuùng toâi, neáu nhö caùc em coù ñöôïc quyeát taâm, nghò löïc ñeå vöôït qua…”(Tuoåi treû 25.01.02)

Hieåu ñöôïc noãi lo aâu, aùm aûnh cuûa raát nhieàu hoïc vieân, hoï ñeàu mang caûm giaùc sôï haõi khi phaûi quay veà vôùi moâi tröôøng soáng ñaày caïm baãy…Bí thö thaønh uûy laïi theá nhò nhaéc tôùi vieäc seõ khoaùc cho hoï chieáx aùo TNXP ñi xaây döïng nhöõng coâng trình cuûa ñaát nöôùc, hoaëc saép xeáp ñònh cö cho hoï laâu daøi taïi trung taâm, nhieàu hoïc vieân ñaõ oà leân möøng rôõ.

Vaø oâng ñaõ keát thuùc baøi noùi chuyeän vôùi lôøi khaúng ñònh: “Cuoäc chieán choáng ma tuùy coøn daøi vaø coøn nhieàu khoù khaên…. Soá ngöôøi nghieän thöïc teá coù theå laø 20.000, 30.000 chöù khoâng phaûi laø 17.000, hay 19.000 nhö soá thoáng keâ hieän nay, nhöng chuùng ta seõ taäp trung giaùo duïc, taïo döïng nhaân caùch cho hoï. Vaø chuùng ta seõ thaønh coâng….”

I. KEÁT LUAÄN.


76

Con ngöôøi theo caùch trình baøy cuûa toå tieân ngöôøi Vieät Nam, laø chuùng ta ñöôïc

sinh ra töø Meï laø baø Aâu Cô. Queâ höông cuûa baø laø baàu trôøi, laø ñænh nuùi; cha chuùng ta laø Laïc Long Quaân, laø roàng, queâ höông cuûa Ngöôøi laø Ñaïi Döông Thaùi Bình laø bieån Ñoâng bao la. Con ngöôøi trong kieán giaûi ngaøn ñôøi cuûa ngöôøi Vieät Nam, laø moät toång hôïp haøi hoøa cuûa trôøi ñaát; cuûa soâng nuùi; cuûa thuûy vaø cuûa sôn; cuûa meânh moâng cao caû do trôøi vaø cuûa ñaïi döông bao dung bieån khôi. Trong laêng kính aáy, con ngöôøi cöu mang trong quaû tim mình chaát trôøi laãn chaát ñaát.

Keát quaû nghieân cöùu cuûa baøi luaän vaên naøy, cho ta thaáy roõ hôn söï haøi hoøa giöõa trôøi vaø ñaát, giöõa vaät chaát vaø tinh thaàn, giöõa theå lyù vaø taâm linh. Caùc yeáu toá giuùp cho caùc ñoái töôïng cai nghieän thaønh coâng, ñöôïc trình baøy töø cao ñeán thaáp töø ngoaøi vaøo taän beân trong saâu thaúm cuûa loøng ngöôøi.

Quan troïng nhaát vaãn laø yeáu toá cuûa baûn thaân vaø yeáu toá hoã trôï tinh thaàn (heä thoáng nieàm tin). Veà baûn thaân, phaàn lôùn ñoái töôïng ñeàu coù mong muoán töø boû ma tuùy vaø coù nhieàu coá gaéng khoâng taùi nghieän sau khi rôøi trung taâm, nhöng coù luùc nieàm tin vaø vaøo baûn thaân hay chính söùc maïnh noäi taïi coøn non yeáu, neân hoï deã daøng bò sa ngaõ, deã bò taùc ñoäng bôûi nhieàu yeáu toá chung quanh nhö thôøi gian cai nghieän laâu, caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy khoâng xoùa ñöôïc, moâi tröôøng ñaày daãy ma tuùy, vaãn coøn ñoù hoaøn caûnh cuõ, baïn nghieän cuõ, gia ñình khoâng tin töôûng hay khoâng giuùp ñôõ ñuùng nhu caàu……………..nhöng yeáu toá gaây neân nguy cô taùi nghieän ñaõ daàn daàn maát ñi khi nieàm tin trong hoï daàn daàn ñöôïc khoâi phuïc, ñöôïc phaùt trieån.

Baûn thaân hoï nhaän thöùc ñöôïc ñieàu ñuùng ñieàu sai, quyeát ñònh ñieàu ñuùng ñeå daàn daàn hoài phuïc laïi nhaân caùch cho chính mình, baûn thaân quyeát taâm reøn luyeän, trau gioài vaø naâng cao noäi löïc, hoï töï thaân vaän ñoäng ñeå vöôn leân khoûi vuøng laày cuûa ñam meâ toäi loãi, maø höôùng mình ñeán söï toaøn thieän, khi noäi löïc baûn thaân ñuû maïnh seõ giuùp cho ñoái töôïng deã daøng vöôït qua nghòch caûnh trong ñôøi, daùm ñöông ñaàu vôùi söï hieåu laàm, söï nghi ngôø oan traùi maø ngöôøi chung quanh thaäm chí laø nhöõng ngöôøi raát thaân yeâu daønh cho mình.

Ñoàng thôøi yeáu toá hoã trôï tinh thaàn nhö sôïi chæ ñoû xuyeân suoát trong baøi luaän vaên naøy. Nieàm tin daãn ñöa hoï töø tin töôûng vaøo yeáu toá khaùch quan beân ngoaøi, vaøo moâi tröôøng, tin vaøo nhöõng ngöôøi chung quanh, tin vaøo khaû naêng phuïc thieän cuûa chính mình vaø cuoái cuøng tin vaøo chính söùc maïnh tieàm taøng trong hoï. Nieàm tin vaø yeâu thöông ñaõ nuoâi döôõng cho nhöõng tö duy tích cöïc, ñaõ vaø ñang phaùt sinh trong loøng hoï, mang laïi cho hoï taøi saûn tinh thaàn quyù baùu. Cuøng vôùi loøng nhaân aùi bao dung – tin töôûng vaø yeâu thöông maø ngöôøi chung quanh chaân thaønh daønh cho ñoái töôïng ñöôïc dieãn ñaït caùch ñôn sô giaûn dò ñaõ laøm neân moät giaûi phaùp ñoàng boä mang traû laïi cho xaõ hoäi nhöõng con ngöôøi höõu duïng.

Ngöôøi ta vaãn ñi tìm ñònh nghóa veà con ngöôøi trong theá giôùi bao la, nhöng coù leõ tieáng “con ngöôøi” laø ñuùng nhaát. Bôûi trong aáy ñöôïc ñan quyeän vôùi nhau bôûi phaàn “con” laãn phaàn “ ngöôøi”. phaàn con naøy cuõng gioáng nhö bao sinh vaät khaùc, coù sinh ra, coù lôùn leân vaø cuõng coù luïi taøn, phaàn con naøy soáng baûn naêng theo quy luaät sinh toàn,


77

cuõng daïi khôø, cuõng ích kyû, cuõng tham aên vaø sôï cheát. Nhöng con ngöôøi khaùc moïi sinh vaät khaùc bôûi “chaát ngöôøi”. Vì chaát ngöôøi laøm cho con ngöôøi coù trí tueä, coù öôùc mô, coù khaùt voïng, bieát yeâu thöông, bieát tin töôûng, bieát giaän hôøn, bieát buoàn ñau…………. Hai phaàn aáy ñan quyeän maõi trong ta, luùc laø “con” nhöng cuõng coù luùc raát laø “ngöôøi” , con lôùn quaù thì phaàn ngöôøi nhoû laïi.

Trong thôøi gian nghieän ngaäp caùc ñoái töôïng chæ soáng vôùi phaàn “con” maø queân maát phaàn “ngöôøi”, phaàn con trong hoï coøn soáng ñoù nhöng phaàn ngöôøi ñaõ cheát. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, phaàn ngöôøi trong caùc ñoái töôïng ñöôïc khoâi phuïc laø chính khi chaát ngöôøi trong chính baûn thaân hoï vaø chaát ngöôøi cuûa moïi ngöôøi chung quanh ñuôïc phoái hôïp haøi hoøa, taïo cho nhau tin töôûng vaø yeâu thöông laøm neân “söùc baät” giuùp caùc ñoái töôïng vöôït qua ñöôïc moïi khoù khaên ñeå cai nghieän thaønh coâng vaø sôùm hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng.

Ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù thieân höôùng toân giaùo thì hoï ñöôïc hoã trôï theâm nieàm tin vaøo Ñaáng Toái Cao, maø hoï meán yeâu toân thôø. Hoï caûm nhaän ñöôïc söùc maïnh taâm linh tieàm taøng trong hoï, hoï tin töôûng ñeå hoaøn toaøn tin töôûng caäy döïa vaøo Ñaáng maø hoï tin raèng, nôi ñoù seõ ban phaùt cho hoï nguoàn söùc maïnh nguoàn tình yeâu. Nguoàn söùc maïnh, nguoàn tình yeâu ñoù, khoâng phaûi laø ñieàu quaù ö tröøu töôïng, khoâng coù thaät, nhöng hoï nhaän dieän ñöôïc söùc maïnh tình yeâu ñoù ñöôïc “kyù gôûi” qua nhöõng ngöôøi thaân yeâu, qua hoaøn caûnh moâi tröôøng maø hoï ñang soáng, nôi hoï vaãn thöôøng ñöôïc ñoùn nhaän trong ñôøi thöôøng.

Vôùi caùc ñoái töôïng khoâng coù nieàm tin toân giaùo, khi hoï ñoùn nhaän ñöôïc loøng nhaân aùi bao dung, tin töôûng yeâu thöông maø ngöôøi chung quanh daønh cho hoï, cuøng laøm neân nguoàn söùc maïnh tuyeät vôøi giuùp hoï vuôït qua moïi khoù khaên ñeå ñi ñeán söï hoaøn thieän, hoaøn thieän chính mình vôùi öôùc mô laøm ñeïp cho cuoäc soáng. Nieàm tin cuûa hoï khoâng ñöôïc ñaët nôi Ñaáng Toái Cao, nhöng trong thaâm taâm hoï tin vaøo söï thaät, tin vaøo caùi ñeïp, caùi thieän………tin vaøo phaàn “ngöôøi” cao thöôïng röïc saùng trong hoï. Moät khi ñem ñöôïc nieàm tin ñaët vaøo söï thaät, ñaët vaøo caùi ñeïp, ñieàu hoaøn thieän, thì hoï seõ khoâng coøn baét tay vôùi ñieàu gian taø, vôùi beâ tha cuûa nghieän ngaäp nöõa. Nhôø tinh thaàn ñöôïc chuyeån ñoåi maø theå lyù hoï ñöôïc chuyeån ñoåi theo. Moät hình aûnh taàm thöôøng ñeå chöùng minh ñieàu ñoù. Khi nghieän hoï raát sôï nöôùc, neân ngaïi taém, khoâng chuù yù ñeán daùng veû beân ngoaøi, neân thaân hình, theå daùng ngöôøi nghieän vöøa dô vöøa taøn taï; khi giai ñoaïn caét côn vaø phuïc hoài thaønh coâng, nhaän thöùc ñöôïc chuyeån ñoåi, hoï ñi tìm caùi ñeïp cho baûn thaân, thì chaúng caàn ai eùp buoäc, hoï cuõng töï bieát laøm ñeïp cho thaân xaùc cuûa mình.

Coù moät phaåm chaát ñaïo ñöùc maø luoân luoân ñöôïc coi troïng, ñoù chính laø phaåm giaù hay giaù trò cuûa con ngöôøi. Qua vieäc noã löïc ñeå neân ngöôøi höõu duïng cho xaõ hoäi, ngöôøi nghieän coù ñöôïc nieàm töï haøo veà phaåm giaù cuûa mình, hoï caøng ngaøy caøng muoán taêng cao phaåm giaù naøy. Hoï theå hieän baèng cuoäc soáng maãu möïc, tuaân thuû nhöõng quy taéc nhaát ñònhveà thaùi ñoä, haønh vi vaø coù traùch nhieäm ñoái vôùi haønh vi ñoù. Duy trì ñöôïc nieàm töï haøo veà phaåm chaát trong cuoäc soáng seõ giuùp hoï traùnh xa ma tuùy vaø traùnh xa ñöôïc nhöõng yeáu toá tieâu cöïc luoân ñi keøm theo noù.

Caùc yeáu toá ñöôïc neâu leân trong baøi ñeàu coù vò trí nhaát ñònh trong vieäc phuïc hoài thaønh coâng cho ngöôøi nghieän. Thieáu soùt, huït haãng moät trong nhöõng yeáu toá treân ñeàu coù theå taïo neân nguy cô taùi nghieän cho ñoái töôïng. “Moät con eùn chaúng laøm neân noåi


78

muøa xuaân”, nhaát laø trong vaán ñeà nhaïy caûm naøy, moïi ngöôøi coù lieân quan ñeán ngöôøi nghieän vaø ngay caû baûn thaân cuûa ñoái töôïng, ñeàu mang trong mình nhuõng tö duy tích cöïc, phaán ñaáu cho söï thieän, vôùi nhöõng haønh vi ñôn giaûn vaø taàm thöôøng trong cuoäc soáng, nhöng neáu noù ñöôïc maëc cho moät yù nghóa cuûa loøng yeâu thöông, thì moïi thöù ñeàu coù theå trôû neân giaù tròvaø laøm neân nhöõng ñieàu kyø dieäu cho cuoäc soáng naøy.

Ma tuùy hai vaàn chöõ nhoû deã ñoïc deã nhôù, ñöôïc thay theá baèng hai vaàn chöõ deà thöông hôn ñoù laø tin vaø yeâu . Ñoùn nhaän ñöôïc nieàm tin yeâu chaân thaønh vôùi loøng caûm kích bieát ôn, ho seõ ñaùp laïi ï cuõng vôùi chính loøng tin yeâu ñoù. Nhaân aùi bao dung - tin vaø yeâu vaãn maõi laø chìa khoùa môû ñöôïc taâm hoàn con ngöôøi, nhaát laø khi moïi caùnh cöûa khaùc töôûng chöøng nhö ñaõ ñoùng xaäp laïi.

Nhö Paolo Friere ñaõ noùi: “Quyeàn laøm ngöôøi hoaøn haûo laø quyeàn baåm sinh cuûa taát caû moïi ngöôøi, chöù khoâng phaûi laø ñaëc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi öu tuù”. Vì theá toâi cuõng xin maïn pheùp ñeå khaúng ñònh raèng “Taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù khaû naêng trôõ neân ngöôøi hoaøn thieän baát keå hoï coù xuaát phaùt ñieåm ra sao!”.

II. KHUYEÁN NGHÒ.

Caên cöù treân keát quaû nghieân cöùu veà nhöõng kinh nghieäm vöôït khoù ñeå cai nghieän thaønh coâng cuøng nhöõng yeáu toá hoã trôï giuùp ñoái töôïng nhaäp cuoäc ñöôïc vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi, duy trì ñöôïc neáp soáng laønh maïnh trong moâi tröôøng khoâng coù ma tuùy. Cuøng vôùi vieâc quaùn trieät quan ñieåm nhaân vaên trong caùc chính saùch, chuû tröông cuûa nhaø nöôùc, khoâng döøng laïi vieäc chöõa trò laët vaët, maø luoân baùm saùt muïc tieâu giaûi phoùng con ngöôøi.

Sau thôøi gian theo ñuoåi vôùi ñeà taøi, tieáp caän thöïc teá nhöõng con ngöôøi vöôït khoù ñeå thoaùt ly khoûi ma tuùy baèng caùch quan saùt, laéng nghe, trao ñoåi, caûm nhaän, suy nghó… toâi thaáy roõ ma tuùy khoâng laø vaán ñeà, noãi ñau cuûa rieâng ai, maø laø vaán ñeà lôùn, laø noãi ñau cuûa toaøn xaõ hoäi. Moät ngöôøi khi sa vaøo con ñöôøng nghieän ngaäp, phaù tan heát bao nhieâu taøi saûn, söï nghieäp, tình caûm toát ñeïp cuûa baûn thaân, cuûa gia ñình, cuûa moïi ngöôøi chung quanh…. Nhöõng suy suïp lieân ñôùi vôùi nhau goùp phaàn vaøo voøng xoaùy laån quaån cuûa söï beá taéc, tuyeät voïng. Nhöng nieàm tin ñaõ daàn khoâi phuïc laïi ñöôïc moïi thöù ñaõ ñoå vôõ, chuùng ta coù theå naâng ñôõ nhaân caùch con ngöôøi trong töông quan tình ngöôøi. Chuùng ta khoâng theå boù tay laøm ngô theo kieåu “ ñeøn nhaø ai naáy saùng”. Töï ñaùy loøng toâi mang moät thao thöùc nhö moät öôùc mô vôùi vaøi khuyeán nghò sau:

1.Vôùi cô quan chöùc naêng :

Quaûn lyù chaët cheõ caùc nguoàn xaâm nhaäp ma tuùy, phaûi ñaùnh baét ñöôïc keû cung caáp ñaàu nguoàn, thì môùi mong hy voïng trieät phaù ñöôïc nhöõng ñaàu moái baùn leû.


79

Thôøi gian qua caùc cô quan chöùc naêng ñaõ coù nhieàu noå löïc trong coâng taùc phoøng choáng ma tuùy, nhöng keát quaû gaët ñöôïc khoâng caân xöùng vôùi söùc löïc ñaõ boû ra. Caàn phaûi vaän ñoäng giaùo duïc, coäng ñoàng daân dö taïi ñòa phöong ñeå gaây yù thöùc cuøng nhau xaây döïng “ coäng ñoàng traùch nhieäm” vaø laøm saïch moäi tröôøng theo nguyeân taéc: “daân bieát, daân laøm, daânbaøn, daân kieåm tra.”

Nhaø nöôùc caàn maïnh daïn ñaàu tö giuùp ñôõ cho cac nhaø kinh doanh, cho caùc nhaø khoa hoïc, toå chöùc vaø höôùng daãn nhieàu cuoäc chôi, phaùt huy saùng kieán taïo ra nhöõng saân chôi laønh maïnh, ñoàng thôøi laøm voâ hieäu hoùa caùc troø chôi gaây haïi hieän coù.

Vai troø cuûa truyeàn thoâng ñaïi chuùng heát söùc quan troïng, noù ñi vaøo moïi giôùi, moïi luùc, moïi nôi, noù thaám saâu töøng böôùc trong loøng ngöôøi. Hieän nay thoâng tin veà vaán ñeà ma tuùy phaàn lôùn chæ thaáy noùi ñeán, nhöõng tuï ñieåm, nhöõng vuï aùn, nhöõng vuï xöû lyù, chính saùch taäp trung, quy trình cai nghieän…nhöng thaät khan hieám trong nhöõng thoâng tin veà nhöõng tö duy tich cöïc, nhöõng noå löïc chieán ñaáu ñeå thaéng ñöôïc ñam meâ. Gaàn ñaây coù baøi “Haõy taäp soáng queân mình vì ngöôøi khaùc” (Tuoåi treû 22.03.02). Baøi “Toâi ñaõ lôùn nhanh hôn caùc baïn cuûa mình”. Ôû goùc baùo caâu chuyeän chieàu thöù 7, môùi nhaát thì coù baøi “ Goïi ñoù laø thaûm hoïa môùi ñuùng” (tuoåi treû 12.09.02). Toâi thieát nghó nhöõng baøi baùo vôùi nhöõng tö duy tích cöïc naøy seõ laø göông maãu, seõ laø haït gioáng toát cho nhöõng ai ñang treân con ñöôøng ñi tìm leõ soáng thaät. Thoâng tin raát quan troïng, ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu cho thaáy thoâng tin quyeát ñònh söï thay ñoåi haønh vi. Tieáp caän ñöôïc nhöõng thoâng tin tich cöïc haønh vi seõ ñöôïc chuyeån höôùng , nhö oâng baø ta xöa vaãn noùi: “Gaàn ñeøn thì saùng”.

Tröôùc ñaây trong ñoäi nguõ caùc boä laøm vieäc taïi caùc tröôøng, taïi caùc trung taâm chæ nghe nhaéc ñeán 2 oâng thaày: Thaày giaùo daïy chöõ, daïy ngheà vaø thaày thuoác chöõa beänh. Ñeán toái ngaøy 20.04.02 treân HTV9, Phoù Chuû Tòch UBND.TP Nguyeãn Thaønh Taøi coù phaùt bieåu; “Tp seõ tuyeån duïng sinh vieân toát nghieäp ngaønh Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Vaø Nhaân Vaên cuøng caùc ngaønh xaõ hoäi khaùc tham gia phoøng choáng ma tuùy.” Moät giaûi phaùp ñoàng boä luoân laø ñieàu höùa heïn. Thöïc hieän ñöôïc söï ñoàng boä naøy seõ mang ñeán caùi môùi trong phoøng choáng ma tuùy, ngoaøi vieäc caét côn, ñieàu trò theå lyù, naâng cao trình ñoä vaên hoùa, coøn coù baøi thuoác ñaëc trò ñeå chöõa beänh taâm hoàn.

Caàn coù söï song haønh giöõa ñieàu trò vaø phuïc hoài. Vaän duïng taát caû moïi yeáu toá töø coù khaû naên mang laïi söï phuïc hoài nhaân caùch con ngöôøi , töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø caùc giaù quan vaøo cho ñeán noäi taâm, ñi töø theå lyù ñeán taâm linh.

Öôùc mong moïi lieäu phaùp ñeàu ñöôïc öùng duïng caùch haøi hoøa hôïp lyù.

2. Vôùi coäng ñoàng daân cö.

Caàn coù caùi nhìn caûm thoâng, chaáp nhaän ñoái töôïng söû duïng ma tuùy, caàn ñaët nieàm tin nôi hoï, giuùp hoï naâng cao loøng töï troïng vaø yù chí vöôn leân,


80

chæ baèng trí tueä vaø tình yeâu thöông thaät söï môùi coù theå giuùp hoï sôùm phuïc hoài.

Taïo ñieàu kieän toát cho hoï tham gia caùc hoaït ñoäng tích cöïc hieän coù taïi ñòa phöông.

Quan taâm ñuùng möùc, ñoäng vieân, khích leä, taïo cho hoï loái môû ñeå hoøa nhaäp ñöôïc vôùi coäng ñoàng caùch deã daøng, traùnh thaùi ñoä leân aùn, canh chöøng, ñe doïa, reû khinh.

Caàn taêng cöôøng ñoäi nguõ nhaân vieân xaõ hoäi trong caùc trung taâm, hay taïi ñòa phöông ñeå laøm “caàu noái” cho ñoái töôïng trong caùc giai ñoaïn suy suïp hay khuûng hoaûng. Giuùp hoï ruùt ngaén khoaûng caùch sô ñôn giöõa coäng ñoàng.

Taän duïng taøi nguyeân veà nhaân löïc vaø naêng löïc hieän coù trong coäng ñoàng khaù phong phuù, nhö caùc ñoaøn theå cuûa phöôøng khoùm, caùc hoaït ñoäng cuûa caùc hoäi ñoaøn cuûa nhaø thôø, nhaø chuøa. Goùp phaàn tích cöïc cho vieäc chuyeån ñoåi haønh vi cho caùc ñoái töôïng.

3.Vôùi caùc ñoái töôïng.

Duy trì nhöõng gì ñaõ ñöôïc hoïc taäp vaø reøn luyeän trong thôøi gian qua ñeå taïo cho mình cuoäc soáng oån ñònh, khoâng coù ma tuùy .

Traùnh tuyeät ñoái nhöõng thôøi giôø nhaøn roãi.

Duy trì nhöõng tö duy tích cöïc, ñeo ñuoåi muïc ñích soáng cuûa ñôøi mình.

Caùc ñoái töôïng ñaõ cai nghieän thaønh coâng laø hieän thaân cuûa nieàm hy voïng cuûa nhöõng ngöôøi coøn ñang nghieän, hoï ñaõ vaø ñang ñaáu tranh ñeå vöôït qua chính baûn thaân mình. Hoï laø baèng chöùng soáng ñoäng cuûa vieäc chieán thaéng cuûa nhöõng caùm doã cuûa ma tuùy vaø vöôït qua ñöôïc caùc giai ñoaïn ñieàu trò. Giaù trò cuûa hoï khoâng chæ naèm ôû choã laø hoï ñaõ töøng vöôït qua söï caùm doã cuûa ma tuùy, maø chuû hoï laø ngöôøi raát thoâng hieåu suy nghó vaø caûm xuùc cuûa ngöôøi nghieän, khaû naêng cuûa hoï trong vieäc baøy toû söï thoâng caûm, ngöôøi giuùp ñôõ ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nghieän khaùc laø khoâng gì saùnh noåi.

Döïa vaøo khaû naêng naøy maø taän duïng hoï bieán hoï thaønh nhöõng nhaân vieân ñieàu trò thì raát coù hieäu quaû. Bôûi leõ nôi hoï ñaõ coù quaù nhieàu kinh nghieäm, töø ñau ñôùn ñeán khoûe maïnh, töø baát löïc ñeán töï tin, töø oaùn gheùt ñeán yeâu thöông…thaäm chí caû nhöõng kinh nghieäm veà nhöõng maùnh lôùi, thuû ñoaïn cuûa ñoái töôïng.

III.ÑEÀ XUAÁT CHO NHÖÕNG NGHIEÂN CÖÙU SAÂU HÔN.


81

Do laàn ñaàu tieân taäp taønh trong laõnh vöïc nghieân cöùu vaø maãu nghieân cöùu töông ñoái nhoû, tính ñaïi dieän chöa thaät cao. Toâi khoâng coù tham voïng tìm ra moät chieán löôïc cai nghieän ma tuùy coù hieäu quaû, ñaây chæ laø söï ghi nhaän nhöõng yù kieán töø phía ngöôøi nghieän vaø moät ít yù kieán cuûa nhöõng ngöôøi coù lieân quan. Toâi chæ öôùc mong cho nhöõng yeáu toá giuùp hoã trôï caùc ñoái töôïng töø boû ñöôïc ma tuùy naøy ñöôïc nhaân roäng leân, vôùi hy voïng tyû leä taùi nghieän seõ giaûm xuoáng.

Vôùi böôùc ñoät phaù trong laõnh vöïc “ Cai nghieän thaønh coâng” . Nhöõng ñieàu ngöôøi vieát ghi nhaän ñöôïc ôû ñaây chæ laø nhöõng neùt sô khôûi. Do ñoù caàn coù nhöõng nghieân cöùu chuyeân saâu hôn, vôùi phaïm vi roäng hôn va löôïng maãu coù tính ñaïi dieän cao hôn, ñeå ñöa ra ñöôïc nhöõng phaân tích, nhöõng nhaän ñònh saâu saéc hôn.


82

PHUÏ LUÏC

Tröôøng hôïp 1:

Sinh naêm: 1971

Hieän ñang laø lao coâng cuûa tröôøng…..

Chò moà coâi cha meï töø nhoû, soáng vôùi ba noäi. Noäi baùn ve chai, suøng ñaïo Phaät, moät thaùng aên chay ba laàn, ñi chuøa moãi tuaàn.

Chò hoïc ñeán lôùp 5 thì nghæ hoïc vì noäi khoâng ñuû tieàn ñoùng hoïc phí cho chò , chò coù khuoân maët raát ñeïp.

Naêm 16 tuoåi, chò bò hieáp trong moät laàn ñi coi caûi luông veà khuya. Töø söï vieäc naøy chò ñi vaøo ngheà maïi daâm, roài tìm ñeán Heâroâin.

Chò cuõng ñaõ töøng ñöôïc ñöa ñi cai nghieän ôû Bình Trieäu, nhöng vaøo ñöôïc hai ngaøy laø chò troán ra, “ñoùi thuoác chòu gì noåi”. Ra tröôøng vaøo traïi 9-10 laàn, luùc thì tyrung taâm cai nghieän, luùc thì tröôøng giaùo duïc daïy ngheà Phuï nöõ, vaø khoâng sao “boû ñöôïc chaát quyû ñoù” ñaõ coù luùc chò nghó noù nhö aùn tuø chung thaân cuûa chò.

Khoâng cöôõng laïi ñöôïc côn ñoùi thuoác. Theá laø chò laïi tieáp tuïc haønh ngheà maïi daâm ñeå coù tieàn huùt chích. Maëc caûm vì caùi quyù nhaát cuûa ngöôøi phuï nöõ cuõng maát, gaëp phaûi söï chaø ñaïp, khinh reõ cuûa moïi ngöôøi , chò cuõng nhö phaàn lôùn daân xì ke laø nhöõng keû soáng lang baït, coù nhaø cuõng khoâng daùm veà, ngheà nghieäp khoâng coù, thu nhaäp thaát thöôøng chæ bieát löøa ñaûo, laøm tieàn ñeå thoûa maõn côn nghieän, chò ñaõ soáng trong coâ ñoäc, bò ruoàng raãy, khinh bæ, xa laùnh. Chò ñaõ cai nghieän nhieàu laàn, laàn naøo cuõng van vaùi ñaát trôøi quyeát taâm goàng mình ñeå boû” maø ñeàu thaát baïi. Chò thaáy khoå vì noù, nghó ñeán noù laø thaáy sôï, nhöng khi leân côn thì baèng moïi caùch phaûi tìm cho ñöôïc ma tuùy.

Chò laïi caøng xa laày hôn khi ñöôïc “moät ngöôøi haûo taâm” ra tay cöùu giuùp (ñoù chính laø baø chuû chöùa) cho chò möôïn tieàn khi eá khaùch, ñuùt loùt tieàn lo cho chò khi chò bò baét tong caùc chieán dòch, buø laïi khi ñi khaùch chò phaûi chia vôùi chuû theo tyû leä %, vaø caùi beänh “ngheà nghieäp” tieâu xaøi xaû laùng, röôïu, bia, huùt, roài chích, cô baïc………….moùn naøo chò cuõng coù cho queân ñôøi.

Nhöõng luùc tænh ngoä, loøng troáng roãng, chò chaùn soáng ñeán cöïc kyø,…chò töï töû, nhöng khoâng cheát ñöôïc. Chò troán khoûi ñoäng chöùa, tìm veà vôùi noäi. Noäi khoùc nhö möa.”Ngaøy naøo noäi cuõng van vaùi trôøi phaät cho con boû ngheà, boû ma tuùy, toäi laém con ôi!. Laàn naøy chò bieåu hieän yù chí cuûa mình baèng caùch caïo troïc ñaàu. Song ñuùng nhö ngöôøi ta noùi: “ Chieác aùo khoâng laøm neân thaày tu” caïo ñaàu ngaøy hoâm tröôùc hoâm sau chò ñaõ ñoäi toùc giaû ñi ñöùng ñöôøng vì ñoùi thuoác, “coâ ba” coù cho boû thì môùi boû ñöôïc!.


83

Laàn ñoù gaëp khaùch chôû chò ra coâng vieân, xuùi quaåy, toùc giaû rôùt ra, gaõ ñaøn oâng ñoù vöøa chaïy vöøa la…nhö gaëp quyû hieän hình. Chò laïi bò baét ñöa vaøo Trung Taâm Daïy Ngheà Phuï Nöõ.

Kinh nghieäm ñaéng cay cuûa nhöõng laàn vaáp ngaõ, chò sôï mình laïi va vaáp khi ra khoûi tröôøng. laàn naøy chò quyeát taâm hoïc ngheà may, chò muoán coù ngheà oån ñònh ñeå phuïng döôõng noäi. Caâu hoûi “lieäu mình coù boû ñöôïc ma tuùy khoâng” cöù aùm aûnh ñeo ñaúng beân chò, chò cöù laëp ñi laëp laïi nhö nieäm thaàn chuù: “vaùi trôøi cho con boû ñöôïc, döùt khoaùt phaûi boû!”. Chò hieåu ñöôïc raèng söùc mình laøm khoâng noåi vieäc töø boû naøy.

Sau 14 thaùng khoâng söû duïng ma tuùy vaø coù ñöôïc ngheà may, chò ñöôïc giôùi thieäu ñi laøm, hoï nhaän chò nhöng luoân theo doõi, nghi ngôø..töï aùi noåi leân chò laïi lang thang thaát theåu, buoàn khoå kinh khuûng, caûm giaùc theøm nhôù ma tuùy laïi ñeán vôùi chò, cuøng luùc caûm giaùc vaät vaõ ñau nhöùc khi ñoùi thuoác cuõng ñeán. Trong chò dieãn ra traän chieán giöõa caùi ñau vaø noãi nhôù. Loøng chò khao khaùt ñöôïc soáng ngay laønh, ñöôïc moïi ngöôøi toân trong mình, muoán laøm ñöôïc ñieàu gì ñoù ñeå baùo hieáu cho noäi. Laàn naøy, (thaùng 8/1999) noäi ñöa chò ñeán chuøa, xin caùc taêng ni giuùp ñôõ cho chi ñöôïc giuùp vieäc trong chuøa. Chò nhö ngöôøi ñöôïc thoaùt thai, chò ñöôïc caùc taêng ni daïy ñoïc kinh phaät, ñöôïc hoïc caùch tuïng nieäm vôùi caùc phaät töû. Ôû ñaây chò ñaõ gaëp ñöôïc Tuaán, laø phaät töû cuûa chuøa, anh laø giaùo vieân caáp I, laø ñoaøn vieân thanh nieân. Tuaán yeâu chò, daãn daét chò tham gia vaøo caùc hoïat ñoäng phöôøng khoùm, tham gia hoäi phuï nöõ, chò ñöôïc giao coâng taùc lo cho nhöõng ngöôøi giaø neo ñôn trong phöôøng. Ñöôïc giao coâng taùc chò töï tin hôn , maëc caûm mình laø thöù vöùt ñi maát daàn trong chò, chò caûm nhaän ñöôïc nhöõng ngöôøi giaø caàn coù chò giuùp ñôõ, thaáy mình coù ích chò caøng nhieät tình hôn. Thaùng 7/2001 chò ñöôïc nhaän vaøo laøm lao coâng ôû tröôøng Tuaán daïy caùch ñaây moät naêm, chò ñaõ coù thu nhaäp oån ñònh. Caùi xaùc cuûa chò ñöôïc hoài sinh.


84


Sinh naêm 1973

Hieän ñang laøm laäp trình vieân vi tính.

Thôøi gian laømvieäc 6giôø/ 1ngaøy

Thôøi gian raõnh roãi anh thích ñi daùnh tennis, bowling….haùt karaoâkeâ vôùi caùc baïn ñoàng nghieäp.

Anh ñaõ söû duïng ma tuùy naêm 1993, ñaõ cai nghieän 4 laàn, laàn laâu nhaát 18 thaùng vaø ngaén nhaát 15 ngaøy.

Nguyeân nhaân söû duïng ma tuùy: vì anh bieát ba coù “ boà nhí”.

Ngoaøi vieäc lo cho gia ñình ba coøn laäp “phoøng nhì”, thaàn töôïng cuûa anh suïp ñoå. Vì ba laø maãu ngöôøi lyù töôûng cuûa anh. Ba laø giaûng vieân Ñaïi hoïc daïy toaùn caáp cao, tính ba thích soøng phaúng. Trong nhaø chæ coù anh bieát chuyeän naøy.

Giaáu meï, khoâng cho meï bieát chuyeän cuûa ba. Thöông meï, luùc ñoù meï bò beänh ung thö (cancer) phaûi ñi caét moät beân vuù. Meï xaï trò, toùc meï rung, neân xaáu ñi, ba ñi tìm khoaùi caûm khaùc. Thöông cho theå traïng meï, söï chung thuûy cuûa meï, taám loøng meï vaãn yeâu ba, ñau loøng cho söï voâ tö cuûa caùc em, giaän söï phaûn boäi cuûa ba.

Noäi taâm anh giaèng co, nhieàu luùc muoán noùi cho meï bieát, ñeå meï coù bieän phaùp vôùi ba, nhöng sôï meï chòu khoâng noåi tin naøy

Khoâng ñeå cho caùc em bieùt, sôï caùc em coi thöôøng ba, gia ñình xaøo xaùo.

Anh baûo toàn danh döï, uy tín cuûa ba, anh giaän laém nhöng loøng vaãn thöông ba.

Daøy voø chaùn naûn, buoàn böïc, baïn beø ruû reâ anh tim laõng queân trong ma tuùy ñoái ñaài laïi vôùi ba.caû nhaø bieát anh nghieän khi coø giaáy baùo cuûa nhaø tröôøng cho bieát anh bò ñuoåi hoïc.(naêm II, Ñai hoïc Tin hoïc)

Ba noùi chuyeän vôùi anh thaät nhieàu veà chuyeän naøy….nhöng nhaèm nhoø gì,

Bieát ñöôïc lyù do daãn anh ñeán Ma tuùy…ba laëng yeân khoâng noùi ñöôïc gì, ba caøng laïnh luøng, baàu khí gia ñình caøng naëng neà hôn.

Ba ñeà nghò anh ñi cai ngieän, anh ñaõ ngaõ giaù vôùi Ba: “Anh boû ma tuùy, Ba boû ngöôøi yeâu”

Nhöng ma tuùy ñaâu phaûi noùi boû laø boû ñöôïc.

Tình caûm cuûa Ba cuõng ñaâu phaûi laø ñeøn xanh ñeøn ñoû, muoán baät taét luùc naøo cuõng ñöôïc, roài daâu cuõng vaøo ñoù.

Laàn ñaàu tieân ba ñöa anh ñi cai 6 thaùng ôû trung taâm, veà nhaø 15 ngaøy sau anh taùi lai. Hoaøn caûnh gia ñình vaãn vaäy, lyù do daãn anh ñeán nghieän ngaäp chöa ñöôïc giaûi quyeát, baïn cuõ coøn ñoù, ma tuùy thì traøn lan….laàn boû ñöôïc 18 thaùng vì anh muoán laáy ñöôïc baèng ñaïi hoïc, nhö ñeán khi thi toát nghieäp laïi rôùt, anh trôû laïi vôùi ma tuùy, döùt voâ laø heát buoàn.


85

Anh boû nhaø ñi hoang, heát quaùn caø pheâ naøy ñeán quaùn bi da khaùc, thænh thoaûng leûn veà nhaø choâm ñoà ñem baùn ñeå chích…Anh soáng trong caûnh coâ ñôn, buoàn chaùn, thaát voïng naøy daãn anh ñeán thaát voïng khaùc, daàn daàn anh hieåu ñöôïc ma tuùy khoâng laø giaûi phaùp toát nhaát cho nhöõng khuûng hoaûng maø anh ñang gaëp phaûi.

Cuoái cuøng thì meï ñi tìm anh, gaëp phaûi thaân xaùc tieàu tuïy cuûa meï vôùi göông maët traøn ñaày nöôùc maét, trong anh noåi daäy loøng hoái haän aên naên, anh ñaõ khoùc, sau bao nhieâu naêm töôûng chöøng nhö tuyeán nöôùc maét cuûa anh ñaõ khoâ caïn, laàn ñoù meï noùi vôùi anh veà noãi loøng cuûa meï.

Meï ñaõ bieát töø laâu, chuyeän cuûa ba, tröïc giaùc cuûa ngöôøi phuï nöõ cho Meï bieát ñieàu ñoù. Nhöng Meï vaãn chaáp nhaän ba, vì Meï chaáp nhaän söï thaät veà chính mình, söï thaät veà theå traïng vaø söùc khoeû, veà veû ñeïp cuûa mình… ñaõ maát daàn theo côn beänh. Meï bieát mình khoâng coøn ñuû söùc haáp daãn ba, trong khi ba coøn quaù treû, ñang tuoåi sung söùc, ñòa vò söï thaønh coâng cuûa ba treân ñöôøng ñôøi….

Meï ñaõ yeân laëng chaáp nhaän ñieàu ñoù trong tuûi hôøn ñaéng cay, chöù ñaøn baø naøo maø laïi khoâng ghen haû con? Nhöng meï vaãn coøn moät ñieåm töïa laø caùc con. Meï xin anh vì Meï haõy tha thöù cho ba, vì meï maø haõy xa rôøi ma tuùy. Meï tin anh, tin anh vaãn yeâu thöông ba meï.

Ñoù laø baøi tham vaán hay nhaát maø con nghe ñöôïc. Bôûi vì noù ñöôïc dieãn ñaït baèng con tim chaân thaønh cuûa meï, cuøng vôùi tình yeâu khoâng so ño tính toaùn cuûa meï daønh cho choàng con.

Nhaän ñöôïc taám loøng bao dung cuûa meï vaãn yeâu thöông mình, nhaän ñöôïc söï tin töôûng cuûa Meï daønh cho mình, maëc duø ñaõ bao nhieâu laàn anh teù quïy ngaõ thua. Meï vaãn tin anh.

Anh ñaõ töï ñeán vôùi trung taâm cai nghieän xin caét côn, anh quyeát taâm boû cho baèng ñöôïc thöù ma löïc quaùi aùc naøy. Thaùng 10/ 1999, sau ba thaùng ôû trung taâm veà, noãi aùm aûnh ma tuùy, côn theøm nhôù ma tuùy khoâng heát ñöôïc nôi anh. Baûn thaân anh ñaõ nhieàu laàn ngaùn ngaåm vôùi cuoäc chôi naøy, kinh nghieäm cuûa nhöõng laàn vaáp vaùp, laøm cho anh theâm maëc caûm, töï ty vaø kheùp kín, loøng troáng roãng, cay ñaéng vôùi chính mình, baát löïc vôùi hoaøn caûnh, vôùi hieän taïi ñang daøy voø anh, böôùc chaân voâ ñònh daãn anh loït vaøo nhaø thôø Ba Chuoâng. Theo doøng ngöôøi anh len chaân vaøo nhaø thôø….tìm moät choã… . Trong thaùnh leã hoâm aáy, tö töôûng “ Thaày ñaây, ñöøng sôï!” laøm cho anh chôït tænh, nhö moät caùi phao ñöôïc gôûi ñeán cho anh, laøm cho anh böøng tænh, nieàm tin vaøo Ñaáng Linh Thieâng chôït böøng daäy trong anh. Tö töôûng naøy ñaõ ñeo baùm anh töø ngaøy naøy sang ngaøy khaùc, mang laïi cho anh söï khích leä an uûi ñeán laï luøng. Moãi laàn nghó ñeán laø loøng thaáy bình an, thanh thaûn. Daàn daàn, anh caûm nghieäm ñöôïc “haõy trao heát cho Chuùa vaø ñöøng sôï!”.

Anh tìm ñeán vaø tham gia lôùp chia seû Lôøi Chuùa cuûa giaùo xöù, anh tìm ñöôïc nieàm vui trong nhöõng hoaït ñoäng naøy. Nhôø moät ngöôøi baïn trong nhoùm chia seû Lôøi Chuùa giôùi thieäu anh coù ñöôïc vieäc laøm oån ñònh. Nhôø coù vieäc laøm anh laïi coù theâm ñoàng nghieäp vaø nhöõng ngöôøi baïn toát. Ngoaøi giôø laøm vieäc anh tham gia tích cöïc trong caùc phong traøo cuûa giaùo xöù, nhöõng chuyeán coâng taùc cöùu trôï ngaén ngaøy, nhöõng hoaït ñoäng


86

coâng ích cuûa ñòa phöông ñaõ daàn daàn khoâi phuïc laïi cho anh baûn chaát hoaøn thieän cuûa con ngöôøi.

Khi hoûi veà hoaøn caûnh gia ñình, tình traïng cuûa Ba hieän nay anh cho bieát, söï phaûn boäi cuûa Ba, ngöôøi ñau loøng, ngöôøi bò toån thuông nhieàu nhaát laø Meï, nhöng Neï ñaõ tha thöù cho Ba, Meï vaãn ngaøy ñeâm caàu nguyeän cho ba, cho anh quay veà vôùi gia ñình. Tình thöông vaø nieàm tin cuûa Meï ñaõ cöùu laáy anh, neân anh tin ngaøy naøo ñoù, Ba cuõng seõ quay veà. Anh vaãn luoân xaùc tín raèng söï thieän seõ thaéng!.


87

Tröôøng hôïp 3.

HUØNG PHÔÛ

Caùi bieät danh naøy anh coù töø hoài anh coøn nhoû xíu, khoâng phaûi anh ham aên phôû, maø ñôn giaûn chæ vì maù anh baùn phôû, caùi bieät danh nghe coù veû deã thöông naøy, xem ra khoâng phuø hôïp laém vôùi töôùng taù beân ngoaøi, döõ daèn baëm trôïn cuûa anh. Anh coù coá taät hay meâ, heã meâ caùi gì laø meâ tôùi cuøng, ñaõ chôi thì chôi baát gaân, khoâng chôi caùi kieåu nöûa vôøi. Cuõng vì vaäy maø khi chôi vôùi ma tuùy, laø chôi “naùt tay”, chôi “suïp mí”, chôi boû khoâng ñöôïc.

Anh ñaõ coù thôøi gian laøm baïn vôùi ma tuùy khaù laâu naêm (24n). Hoûi veà chuyeän cai nghieän anh noùi: Ngöôøi xöa chæ cai thuoác laøo, maø cuõng phaûi choân ñieáu ñi, laïi ñaøo ñieáu leân, cai ma tuùy laø moät haønh trình gian nan vaát vaû, anh noùi: “ caét côn thì deã nhöng caét côn chæ laø giai ñoaïn phuïc hoài sinh löïc ñeå chôi laïi cho ñaõ hôn, caét côn maø ñoaïn tuyeät vôùi “con ma” aáy thì gaàn nhö voâ voïng”.

Anh keå laïi cho toâi nghe caùi taâm traïng theâ thaûm cuûa con ngöôøi, ñaõ bieát mình thaân taøn ma daïi, vuøng vaãy muoán thoaùt thaân, maø sau moãi laàn cuõng vaäy laïi thaáy mình luùn saâu theâm, tôi taû hôn, sa ñoïa hôn. Bieát mình bò moïi ngöôøi chung quanh gheâ tôûm, ño ñöôïc noãi ñau cuûa mình vaø ngöôøi thaân töï hieåu ñöôïc mình xaáu xa gôùm ghieác, vaäy maø khoâng sao cöôõng laïi ñöôïc noù, ôû laïi laøm baïn vôùi noù, tieáp tuïc laøm neân toäi loãi, tieáp tuïc daøy voø töï xeù naùt mình.

Vôùi “thaâm nieân” 24 naêm vaø moái “ thaâm giao” maën noàng aáy vôùi ma tuùy anh khoâng nhôù noåi soá laàn anh ñi cai, soá laàn traày truïa vuøng daäy roài laïi quî ngaõ caùch ñau thöông. Chæ nhôø ñöôïc laàn cuoái cuøng aáy anh ñaõ gaëp ñöôïc cô may.

ÔÛ caùi tuoåi ñôøi daày daïn, baát giaùc luùc naøo ñoù trong thaâm taâm anh boãng vuøng daäy öôùc muoán laøm ngöôøi höõu duïng cho xaõ hoäi, cho moïi ngöôøi xung quanh, chöù khoâng phaûi chæ laø caùi thöù caën baõ, raùc reán, chæ mang laïi phieàn toaùi, noãi ñau, cho moïi ngöôøi. Nhöng caûm giaùc “ pheâ” vaãn khoáng cheá vaø xoùi moøn öôùc muoán naøy cuûa anh.

Moät ngaøy noï ñi lang thang, heát tieàn ñeå chôi, côn ñoùi thuoác ñang haønh haï anh, anh gaëp ñöôïc moät soá anh chò em Tin Laønh. Nhöõng ngöôøi naøy ruû anh ñeán Hoäi Thaùnh ñeå caàu nguyeän, caûm giaùc ñaàu tieân cuûa anh laø “ maéc cöôøi”, “ tuïi baây coù khuøng khoâng, dö hôi haû? Heát chuyeän ñi ruû thaèng xì ke ñi caàu nguyeän”. Nhöng caùc anh chò em vaãn töôi cöôøi vaø thuyeát phucï anh. Anh cuõng coù laàn nghe noùi Hoäi Thaùnh Tin Laønh giaøu laém hoï seõ giuùp ñôõ tieàn baïc, khi mình gaëp khoù khaên, anh cuõng muoán lôïi duïng ñeå chích tieáp. Anh ñoàng yù ñi vôùi hoï…

Tham gia sinh hoaït anh vaãn chích, chích tröôùc giôø leã… vaø anh vaãn pheâ vaãn guïc, trong khi moïi ngöôøi ñang haùt thaùnh ca, caàu nguyeän. Caàu nguyeän trieàn mieân, tuaàn naøy sang tuaàn khaùc, nhoùm baïn ñoù vaãn kieân nhaãn thuyeát phuïc anh theo chaân hoï ñeán caàu nguyeän… Moät ngaøy kia, trong côn tænh taùo, anh nhìn mình vaø nhìn moïi ngöôøi xung quanh… “ oââi sao mình chaúng gioáng ai.”

Anh chôït khaùm phaù ra, ngoài beân caïnh anh, chung quanh anh laø nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn khaùc vôùi anh. Quaàn aùo anh loâi thoâi, leách theách, hoï thi trang nhaõ lòch söï; thaân hình anh vöøa hoâi vöøa taøn taï, hoï thì maïnh khoûe yeâu ñôøi, nhìn hoï trí thöùc thoâng


88

minh, coøn anh thì…coù ñieàu gì ñoù choaùng ngoäp trong anh, taïi sao hoï laïi traân troïng anh, cho pheùp anh ngoài chung haøng gheá vôùi hoï, ñöa saùch cho anh coi, daïy anh haùt thaùnh ca vaø aùnh maét hoï, aùnh leân caùi nhìn thieän caûm chaân thaønh… Caûm giaùc maëc caûm, töï ti, buoâng xuoâi cuûa anh ñang ñoái dieän vôùi söï traân troïng chaân thaønh yeâu thöông cuûa moïi ngöôøi chung quanh. Moät caûm giaùc haïnh phuùc thaùnh thieâng ñang bao truøm laáy anh coäng höôûng nhöõng ñieàu aáy ñaõ ñaåy ñeán moät quyeát taâm. “ töø boû ma tuùy hay laø cheát”

Anh laïi moät laàn nöõa ñeán vôùi TTCN. Bình Trieäu. Caùn boä, nhaân vieân ñieàu trò ôû ñaây anh quen quaù roài. Hoï cuõng nhaün maët anh nöõa. Anh ñaõ thöïc hieän laàn cai cuoái cuøng ôû ñaây.

Cuoäc ñôøi cuûa anh ñöôïc sang trang vôû môùi.

Moät ngaøy cuoái naêm 1992 khi ban giaùm hieäu BT goïi anh leân hoûi anh coù muoán tham gia hoaït ñoäng thöû nghieäm cuûa nhaø tröôøng khoâng? Anh gaät ñaàu, thaàm nghó: “ Lao vaøo cuoäc chôi môùi” tham gia hoïat ñoäng naøy vôùi anh, coù 3 ngöôøi baïn khaùc nöõa. Hoï laø nhöõng ngöôøi laøm vieäc cho chöông trình SIDA ( sao naøy goïi laø chöông trình AIDS), moät chöông trình mang tính thöû nghieäm, ñöôïc trieån khai bôûi quó Nhi Ñoàng Anh (SCF / UK)

Coâng vieäc anh ñöôïc giao laø thaâm nhaäp caùc ñoäng, oå chích, ñeå tieáp caän vôùi chuû vaø caùc tay ken. ( Tieáng loùng goïi ngöôøi nghieän xì ke) ñeå truyeàn thoâng beänh sida vaø caùch phoøng choáng.

Nhöõng laàn thaâm nhaäp caùc ñoäng, oå chích, nhìn thaáy anh em trong côn nghieän laø nhìn thaáy hình boùng cuûa mình ngaøy naøo… anh ngaùn quaù chuoãi ngaøy soáng trong tuyeät voïng, buoâng troâi, muoán thoaùt maø thoaùt khoâng noåi, anh laïi duøng chính cuoäc soáng cuûa mình ñeå ñeán vôùi anh em, chia seû, naâng ñôõ, vöïc hoï daäy laøm saùng leân trong hoï yù chí vaø nieàm tin vaøo töông lai, vaøo söï thieän, loøng yeâu thöông ñang aâm thaàm dieãn ra trong cuoäc soáng naøy.

Töø ngaøy thoaùt khoûi ma tuùy, anh daønh caû cuoäc ñôøi coøn laïi soáng vôùi treû ñöôøng phoá, heát söùc yeâu thöông ñeå phuïc hoài nhöõng taâm hoàn ñang coøn thô ngaây ñaõ bò cuoäc ñôøi baàm daäp. Anh haõnh dieän vaø raát haøi loøng vôùi coâng vieäc hieän nay, töø vò trí cuûa “ thaèng” anh ñöôïc naâng leân vai troø cuûa moät ngöôøi “thaày” ñöôïc moïi ngöôøi traân troïng, caûm meán, yeâu thöông anh.

Meï anh ñaõ khoùc, gioït nöôùc maét laàn naøy mang yù nghóa khaùc khoâng phaûi vì tuûi hôøn, ñau xoùt, baát löïc tröôùc söï sa ñoïa cuûa con, maø laø gioït nöôùc maét cuûa söï sung söôùng khi xöa anh soáng trong giôùi giang hoà, anh coù raát nhieàu aân oaùn meï anh luoân lo laéng, khoâng bieát anh seõ cheát luùc naøo, giôø thì baø an taâm vaø haõnh dieän veà anh.Thænh thoûang baø vaãn ñi töø ÑA KAO sang HBT thaêm anh, ñeå theå hieän tình maãu töû, phaàn anh thænh thoûang cuõng ñöa anh chò em giaùo duïc vieân veà nhaø ñeå ñöôïc meï chaêm soùc vaø naáu côm cho aên.



89

Laø con trai duy nhaát trong moät gia ñình coù kinh teá khaù giaû, laïi cí tôùi boán coâ con gaùi, neân töø khi coøn nhoû, anh ñaõ ñöôïc cha meï cöng chieàu heát möïc muoán gì ñöôïc naáy. Moïi chuyeän nghieâm troïng laïi baét ñaàu xaûy ra khi anh vaøo lôùp 8, anh ñua ñoøi vôùi baïn xaáu, thöôøng xuyeân cuùp cua, choâm ñoà gia ñình, caàm baùn ñoàng hoà, xe……….. ñeå coù tieàn aên nhaäu, baøi baïc …………….Thaáy con trai tröôït daøi treân ñöôøng hö hoûng, cuõng laø do cha meï quaù nuoâng chieàu, neân ñeå “cöùu con”, cha anh ñaõ ra söùc goø anh vaøo kyû luaät baèng nhöõng traän “möa roi”. Anh ngaøy caøng thuø oaùn cha hôn laø sôï ñoøn. Anh cuùp cua nhieàu hôn, choâm ñoà nhieàu hôn, toû ra lì lôïm vaø thaùch thöùc nhöõng traän ñoøn ngaøy caøng taøn nhaãn hôn cuûa cha. Vaø cuoái cuøng, anh ñaõ nghæ hoïc khi chöa kòp toát nghieäp lôùp 9.

Trong khi ñoù ngöôøi meï laïi nuoâng chieàu con trai caùch muø quaùng, cöù sau moãi laàn anh baùn ñoà, xe ñaïp, maùy haùt, thaäm chí caû xe gaén maùy…………. Baø laïi giaáu choàng mua cho con ngay nhöõng vaät duïng khaùc. quen soáng trong töï do buoâng thaû, laïi bò söï giaùo duïc nghieâm khaéc cöùng nhaéc cuûa cha vaø söï nuoâng chieàu heát möïc cuûa meï, anh ñaõ laøm quen vôùi ma tuùy naêm 16t vaø thöôøng xuyeân boû nhaø ñi buïi ñôøi………..

Trong voøng moät naêm sau ñoù anh ñaõ phaù taùn khoâng bieát bao nhieâu taøi saûn cuûa gai ñình, keå caû söï trinh tieát cuûa nhöõng con con gaùi nhaø laønh. 5 laàn cai nghieän nhöng vaãn khoâng ñaït ñöôïc keát quaû.

Roài moïi chuyeän ñeàu coù caùi gía phaûi traû cuûa noù, anh bò quaû tang khi tham gia vaøo vuï giaät daây chuyeàn vaø cöôùp xe.

18 thaùng tuø ñaõ ñuû ñeå thaám vaøo taâm trí anh. Ngoài trong tuø anh khoâng co` caùch naøo ñeå coù ñöôïc ma tuùy, vaät vaõ, ñau ñôùn……….. ñoùi thuoác………… caùn boä phoøng giam ñöa anh leân phoøng y teá, giuùp anh caét côn trong voøng 15 ngaøy.

Ngoài trong tuø coù thôøi gian ñeå töï vaán löoâng taâm, anh töï chaát vaán mình vaø suy nghó laïi……….cuøng vôùi söï thaêm nom ñeàu ñaën moãi thaùng cuûa cha meï, cha anh ñaõ dòu daøng, meàn moûng, hoøa nhaõ vôùi anh hôn ……..laøm cho anh suy nghó laïi tình thöông cuûa cha meï tröôùc ñaây daønh cho mình. Anh töï lyù giaûi ñöôïc moïi vaán ñeà, töø haønh ñoäng nuoâng chieàu cuûa meï cho ñeán söï nghieâm khaéc cuûa cha. Anh caûm thaáy thöông cha meï voâ cuøng. Nhieàu ñeâm daøi anh ñaõ baät khoùc, vieäc maø anh coù theå laøm ñöôïc trong luùc ñoù laø taäp cho mình coù söï quyeát ñoaùn, “phaûi laøm cho baèng ñöôïc ñieàu mình ñaõ quyeát taâm”, ñöôïc hoã trôï baèng lyù trí vôùi quyeát taâm cao, anh tích cöïc hôn trong lao ñoäng, trong moïi coâng taùc cuûa phoøng giam, nhöõng baøi trieát lyù maø anh ñaõ ñöôïc hoïc trong suoát thôøi gian cai nghieän ôû caùc trung taâm, ñang toàn ñoïng trong tieàm thöùc cuûa anh boãng ñöôïc choãi daäy.

Khi anh keå laïi cho toâi nghe taâm traïng naøy, anh thaønh thaät noùi: “Toâi khoâng boû ma tuùy cuõng khoâng ñöôïc” , ñau ñôùn, coâ ñôn, baát löïc……….ñaõ ñaåy anh ñeán ngöôõng cuøng cuûa tuyeät voïng. Cho ñeán baây giôø, anh chaúng coøn nhôù ñöôïc luùc ñoù anh ñaõ taäp soáng nhöõng gì vaø ñaõ töï höùa vôùi loøng nhö theá naøo, chæ nhôù ñöôïc raèng laø thöôøng au öôùc sôùm coù cô hoäi laøm laïi cuoäc ñôøi vaø ñeàn ñaùp coâng ôn cuûa cha meï.

Maõn haïn tuø, anh trôû veà nhaø vaø quyeát taâm soáng cuoäc ñôøi môùi. Maáy ngaøy ñaàu, cha meï chaúng cho anh laøm gì caû, cöù baûo nghæ ngôi. Khoâng coù vieäc laøm gaây cho anh chaùn naûn, noãi nhôù ma tuùy noù laïi ñeán, anh hoaûng sôï khi nhôù laïi quaù khöù cuûa mình,


90

anh quyeát taâm ñi tìm cho mình moät coâng vieäc laøm ñeå taïo nieàm tin cho gia ñình vaø moïi ngöôøi chung quanh.

Hoâm aáy anh ñi ngang khu vöïc traïm daân phoøng cuûa khu phoá, hình aûnh ñaäp vaøo maét anh luùc ñoù laø buoåi sinh hoaït cuûa caùc em thieáu nhi. Nhìn caùc anh chò phuï traùch chæ baèng traïc tuoåi anh, ñang hoø haùt vui töôi, say meâ haøo höùng vaø nhieät tình vôùi caùc em nhoû, anh boãng thaáy loøng mình raïo röïc, theøm khaùt…………thaáy cuoäc soáng coù nhieàu ñieàu ñaùng yeâu, maø sao tröôùc ñoùanh khoâng nhaän ra. Nhöõng ngöôøi baïn treû ñoù cuõng nhö mình, nhöng nhìn hoï thanh thaûn bieát bao, anh ñaõ quyeát ñònh döøng chaân, tìm gaëp ngöôøi phuï traùch thieáu nhi vaø xin ñöôïc tham gia.

C

Hoâm nay sau 4 naêm sinh hoaït vôùi caùc em, anh ñaõ trôû thaønh ngöôøi phuï traùch thieáu nhi thaät söï, anh khoâng daùm nghó laø mình ñaõ toát, bôûi taát caû coøn ñang ôû phía tröôùc, cho duø ñeán hoâm nay anh ñaõ boû ma tuùy ñöôïc 5 naêm. Anh caûm thaáy thaät söï haïnh phuùc vaø baèng loøng vôùi nhöõng gì anh ñang coù, anh thaáy yeâu meán caùc em nhoû ngaøy caøng nhieàu, yeâu meán nhöõng ngöôøi chung quanh, cuõng nhö nhaän ñöôïc tình yeâu thöông maø moïi ngöôøi chung quanh chaân thaønh trao taëng cho anh. Phaàn thöôûng cuûa anh trong luùc naøy chính laø söï tin töôûng, söï ñoùn nhaän loøng nhieät thaønh vaø yù chí quyeát taâm phuïc thieän cuûa anh. Nhöõng buoåi sinh hoaït ngoaøi trôøi, nhöõng buoåi caém traïi ôû coâng vieân, nhöõng khoaù huaán luyeän vaø cuøng vôùi caùc anh chò phuï traùch chia seû nhöõng öu tö, buoàn lo cuûa cuoäc soáng ñaõ thaät söï loâi keùo vaø laø moät haáp löïc coù söùc bieán ñoåi con ngöôøi anh. Söï naâng ñô, tin töôûng vaø ñoäng vieân cuûa moïi ngöôøi xung quanh trong cuoäc soáng thaät giaù trò bieát bao.

Anh caûm thaáy haõnh dieän veà chính mình, nhöõng ngöôøi baïn nghieän tröôùc ñaây cuûa anh cuõng ñaõ töøng vaøo tröôøng ra traïi, cuõng ngoài tuø gioáng anh, nhöng coù keû vaãn coøn laøm baïn “chí thaân” vôùi ma tuùy. Anh haïnh phuùc hôn khi nhaän thaáy mình ñaõ lôùn nhanh hôn caùc baïn cuûa mình. Anh caûm thaáy mình may maén vì coù theå laøm laïi cuoäc ñôøi khoâng quaù treã. Anh thaät söï hoái tieác veà thôøi gian hö hoûng cuûa mình, nhöng cuõng chính baèng nhöõng kinh nghieäm ñoù ñaõ khieán anh maïnh meõ hôn.

Hieän nay ngoaøi vieäc baùn haøng vôùi coâ em gaùi ôû cöûa tieäm cuûa gia ñình, anh coøn theå hieän noã löïc cuûa mình baèng vieäc ñi hoïc laïi lôùp 9 trong chöông trình boå tuùc vaên hoùa.

Khi hoûi anh coù muoán chia seû gì vôùi caùc baïn coøn ñang nghieän ma tuùy khoâng?.

Anh muoán noùi vôùi caùc baïn aáy raèng: cuoäc soáng luoân coù nhöõng söï kieän, nhöõng bieán coá ñaùng yeâu bieát bao, haõy tìm caùch naém baét vaø ñoùn nhaän chuùng cho kòp luùc khi coøn coù theå. Neáu khoâng cuoäc soáng cuûa baïn seõ trôû neân teû nhaït, laïnh luøng vaø ñôn ñieäu.

“Haõy maïnh meõ leân! Baïn khoâng bao giôø ñôn ñoäc”.

BAÛNG HÖÔÙNG DAÃN PHOÛNG VAÁN


91

1. Tuoåi, quan saùt giôùi tính, toân giaùo.

2. Trình ñoä hoïc vaán:

a. Ñang hoïc:

- Baïn ñang hoïc lôùp naøo?

- Baïn hoïc gioûi - khaù - trung bình.

- Coù chôi vôùi caùc baïn trong lôùp nhieàu hay khoâng?

- Ngoaøi giôø hoïc baïn laøm gì?

b. Ñaõ nghæ:

- Hoïc ñeán lôùp maáy thì nghæ?

- Taïi sao nghæ?

- Baïn coù thaáy tieác khoâng?

- Thaùi ñoä cuûa gia ñình khi baïn nghæ hoïc?

3. Baïn ñaõ ñang laøm gì:

- Ngheà cuûa baïn laø gì?

- Tay ngheà theá naøo?

- Laøm ôû ñaâu? Thôøi gian laøm vieäc ra sao?

- Thu nhaäp theá naøo?

- Ngoaøi giôø laøm vieäc baïn laøm gì?

- Moái quan heä giao tieáp vôùi caùc ñoàng nghieäp.

4. Thoâng tin veà gia ñình:

- Hoaøn caûnh kinh teá.

- Moái quan heä trong gia ñình.

- Tình traïng - hoaøn caûnh gia ñình.

- Vaán ñeà cuûa gia ñình (neáu coù).

5. Baïn nghieän khi naøo? Nguyeân nhaân naøo baïn vöôùng vaøo ma tuùy?

6. Baïn ñaõ nghieän trong bao laâu? Lieàu löôïng vaø möùc ñoä söû duïng ma tuùy ra sao?

7. Trong thôøi gian baïn nghieän taâm traïng baïn theá naøo?

8. Thaùi ñoä, theå xaùc, tinh thaàn cuûa baïn theá naøo khi leân côn nghieän.

9. Baïn coù bao giôø hoái tieác veà haønh vi maø mình töï cho laø khoâng ñuùng, khoâng toát khoâng?

10. Ñieàu gì laøm baïn toån thöông (ñau loøng) nhaát trong thôøi gian cai nghieän.

11. Luùc thieáu thuoác cô theå baïn ra sao, taâm traïng theá naøo, luùc ñoù baïn nghó gì?

12. Luùc roái loaïn tinh thaàn, khi chaùn naûn, tuyeät voïng ñau ñôùn theå xaùc baïn muoán gì?


92

13. Baïn suy nghó gì veà thaùi ñoä cuûa cha meï, anh chò em trong gia ñình, baïn beø, baø con haøng xoùm daønh cho baïn luùc ñoù - coøn baây giôø?

14. Ñoäng cô naøo thuùc ñaåy baïn boû ma tuùy.

15. Baïn quyeát taâm thöïc hieän söï töø boû naøy ra sao?

16. Ñieàu khoù khaên nhaát ñoái vôùi baïn khi boû ma tuùy laø gì?

17. Baïn ñaõ vöôït qua ñieàu khoù khaên aáy baèng caùch naøo?

18. Khi gaëp khoù khaên ai laø ngöôøi ñaõ giuùp baïn, hoå trôï, naâng ñôõ khích leä baïn vöôït qua. Baây giôø ngöôøi aáy coøn tieáp tuïc quan taâm ñeán baïn khoâng?

19. Quan heä giöõa baïn vôùi ngöôøi aáy ra sao? Aûnh höôûng cuûa ngöôøi aáy treân baïn theá naøo?

20. Baïn ñaõ quyeát taâm bao nhieâu laàn môùi ñaït ñöôïc hieäu quaû?

21. Baïn coù töï do trong moïi quyeát ñònh cuûa mình khoâng?

22. Tieàn ñaâu baïn söû duïng ma tuùy?

23. Gia ñình phaùt hieän baïn söû duïng ma tuùy khi naøo? Trong dòp naøo?

24. Phaûn öùng gia ñình, coäng ñoàng, baïn thaân, khi bieát baïn bò nghieän ra sao?

25. Baïn coù trao ñoåi vôùi ai ñeå tìm nguyeân nhaân vaø caùch chöõa trò khoâng?

26. Baïn coù phaûn öùng gì khi ñöôïc nhaéc nhôû khoâng?(khuyeân raên…)

27. Baïn ñaõ ñi cai bao nhieâu laàn, cai taïi ñaâu, ai ñöa ñi?

28. Baïn coù aán töôïng, suy nghó gì trong nhöõng laàn cai ñoù?

29. Baïn hoïc ñöôïc gì töø nhöõng trung taâm sau khi rôøi trung taâm veà nhaø, baïn coù lieân heä naøo vôùi baïn beø trung taâm khoâng? Vôùi caùn boä giaùo duïc vieân cuûa trung taâm khoâng?

30. Baïn coù suy nghó gì khi nhìn laïi quaù khöù?

31. Coù khi naøo baïn so saùnh hai khoaûng thôøi gian naøy khoâng? (nghieän vaø hieän nay).

32. Theo baïn söï thaønh coâng hoâm nay cuûa baïn laø do ñaâu?

33. Ngöôøi ta thöôøng noùi ma tuùy laø moät “Ma löïc” theo baïn thì sao?

34. Trong thôøi gian vöøa qua, coù khi naøo baïn bò quyeán ruõ söû duïng laïi thuoác khoâng? Baïn ñaõ ñoái phoù ra sao?

35. Baïn coù muoán chia seû ñieàu gì vôùi caùc baïn coøn ñang bò ma tuùy troùi buoäc khoâng?

36. Baïn coù theå ñeà nghò gì ñoái vôùi caùc bieän phaùp cai nghieän cuûa caùc trung taâm cai nghieän taäp trung ôû TP.HCM.

37. Baïn coù naêng khieáu gì? Baïn coù cô hoäi ñeå trao doài, ñoùng goùp, thaêng tieán khoâng?

38. Baïn coù tham gia caùc hoaït ñoäng cuûa toå chöùc, ñoaøn theå naøo khoâng? Baïn thaáy theá naøo? Baïn ñaõ tham gia khi naøo? Hoaït ñoäng ñoù ra sao? Coù aûnh höôûng gì treân baïn - baïn tham gia trong cô hoäi naøo?

39. Baïn caûm thaáy cuoäc soáng hieän nay cuûa baïn theá naøo?


93

40. Taâm traïng cuûa baïn coù oån ñònh thoaûi maùi khoâng?

41. Nieàm vui cuûa baïn laø gì?

42. Ñieàu gì laøm baïn haïnh phuùc nhaát?

43. Baïn coù öôùc voïng gì trong hieän taïi, trong töông lai?

44. Baïn ñang noå löïc theá naøo ñeå ñaït ñöôïc öôùc voïng ñoù?

Chuùc baïn toaïi nguyeän - xin caûm ôn - keát thuùc cuoäc phoûng vaán.


94

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO. 1. Saùch

- Baùc só Hoà Troïng Nguyeân “Phoøng – Trò beänh nghieän ma tuùy.” Nhaø xuaát baûn y hoïc. Chi nhaùnh TP.HCM. 2001.

- Charlotte towle, Vuõ thò kim Lan dòch, “Nhu caàu chung cuûa con ngöôøi “ 1965. (Common Human need)

- David Wilkerson with John and Elizabeth Shrrill, “The cross and the switchblade”. Khoâng roõ naêm XB.

- Henri Chabrol, “Thanh nieân ma tuùy”, NXB Theá Giôùi- Trung Taâm nghieân cöùu treû em, Haø noäi 1995.

- Hoaøng Xuaân Vieät, “ Ngöôøi hôïp lyù hôïp tình” .1969

- L. Ron. Hubbard, “Chöông trình thanh taåy sau cai nghieän.”

- M. Scott. Peck M.D. “Con ñöôøng chaúng maáy ai ñi” Khoâng roõ naêm XB.

- Nguyeã Xuaân Nghóa, “Phöông phaùp vaø kyõ thuaät trong nghieân cöùu xaõ hoäi”, ÑH môû baùn coâng- 1995.

- Nguyeãn Ngoïc Laâm, “ Taâm lyù haønh vi vaø giao tieáp”, ÑH. Môû- baùn coâng – Khoa Phuï Nöõ Hoïc, 1994

- Nguyeãn Thò Oanh, “ Thanh nieân vaø loái soáng”, Nhaø Xuaát Baûn Treû, 2001

- Nguyeãn Thò Oanh, “An Sinh Xaõ Hoäi Vaø Caùc Vaán Ñeà Xaõ Hoäi “, ÑH môû baùn coâng- Khoa Phuï Nöõ Hoïc, 1997

- Nikki Babbit. Löu Vaên Hy bieân dòch “Nguyeân nhaân vaø caùch chöõa trò chöùng nghieän röôïu vaø ma tuùy ”. Haø noäi 2002.

- Paolo Friere, “ Sö phaïm cuûa ngöôøi bò aùp böùc”

- Raymode A.Moody, “ Life after life” 1971.

- Traàn Höõu Quang, “ Xaõ hoäi hoïc veà truyeàn thoâng ñaïi chuùng”, 1997.

2. Baùo.

- Bích An, “Ma tuùy noãi ñau vaø nieàn tin”, baùo SGGP, ngaøy 29.05.02.

- Bích Ngoïc, “ Chaán chænh ngay caùc cô sôû cai nghieän ma tuùy tö nhaân”, baùo SGGP, ngaøy 01.06.02

- Hoàng Lam, “ Haõy taäp soáng queân mình vì ngöôøi khaùc”. baùo tuoåi treû, ngaøy 22.03.02

- Kim Oanh, “ Kyõ thuaät môùi: cai nghieän ma tuùy baèng laser, ”, baùo ngöôøi lao ñoäng ngaøy 29.05.02

- Leâ thanh Haø, “Coâ ñôn trong coäng ñoàng, baùo tuoåi treû”, ngaøy 14.03.2002.

- Minh Luaän, “ Toäi phaïm ma tuùy hoaït ñoäng maïnh ôû bieân giôùi Taây Nam”, baùo tuoåi treû, ngaøy 16.04.02


95

- Ñ.T. , “ Goïi ñoù laø thaûm hoïa môùi ñuùng” , baùo tuoåi treû, ngaøy 12/09.02

- Nguyeãn Thò Oanh, “ Caùi môùi trong phoøng choáng ma tuùy “baùo tuoåi treû, ngaøy 25.04.02

- Ñoâng Höng, “ Chung söùc ñeå chieán thaéng ma tuùy”, baùo tuoåi treû, ngaøy 25/01.02

- Ñoâng Höng, “ Moâ hình cai nghieän cuûa TP.HCM seõ ñem laïi hieäu quaû cao”, baùo tuoåi treû ngaøy 08.08.02

- Ñöùc Bình, “ 100% ngöôøi nghieän ma tuùy coù hoà sô quaûn lyù seõ ñöôïc cai nghieän”, baùo tuoåi treû, ngaøy 06.06.02

- Quang Phöông, “ Baét buoäc cai nghieän töø 1-2 naêm” baùo SGGP ngaøy 04.04.02

- Thu Mai, “Cai nghieän 4-5 naêm ñeå giaûm taùi nghieän”, baùo ngöôøi lao ñoäng, ngaøy 04.06.02

- Voõ Höông- Ñoâng Höng, “ Ñòa baøn, tuï ñieåm phöùc taïp veà toâi phaïm ma tuùy” baùo tuoåi treû, ngaøy 06.06.02 vaø 07.07.02.

- Vuõ Thöông, “Ba giaûm ñaõ giaûm theá naøo”, baùo tuoåi treû, ngaøy 12.01.2002.

3. Moät soá thoâng tin treân Internet, ôû caùc ñòa chæ :

http://www.thongluan.org,

http://www.ykhoanet.com,

http://www.abba [email protected],

http://www.catholic.com

4. Baùo caùo nghieân cöùu khoa hoïc;

- Baùc só Nguyeãn Khaùnh Duy,”Ñieàu trò , Ñieàu Döôõng, Phuïc Hoài cho ngöôøi nghieän ma tuùy” Baùo caùo khoa hoïc taïi trung taâm ñieàu döôõng vaø cai nghieän ma tuùy thanh Ña, quyù II/2002.

- Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Vaø Xaõ Hoäi - Cuïc Phoøng Choáng Teä Naïn Xaõ Hoäi “Döï aùn AD/VIE/98/B93. Taøi lieäu taäp huaán chöông trình ñieàu trò – phuïc hoài ngöôøi nghieän ma tuùy döïa vaø coäng ñoàng” Haø noäi thaùng 3 naêm 2001.

- Sôû vaên hoùa thoâng tin TP.HCM, “Xaây döïng gia ñình vaên hoùa ôû TP.HCM.”- Kyû yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc- thöïc tieãn, Toå chöùc taïi TP.HCM ngaøy 04.06.1994.

- Trung taâm phoøng choáng ma tuùy, TP.HCM,”Ma tuùy va tai hoïa” baùo caùo nhaân ngaøy kyû nieäm 17 naêm thaønh laäp tröôøng giaùo duïc lao ñoängthanh nieân môùi. 23.11/75- 23.11.1992.

- Tuû saùch Tu ñöùc. Nhieàu taùc giaû “Töø suy nieäm ñeán chieâm nieäm” khoâng roõ naêm xuaát baûn.

luan van ve cai nghien matuy

Education