life dommeldal
DESCRIPTION
Werken aan een mooier Dommeldal met het Europese Life projectTRANSCRIPT
COLOFON
grafische vormgeving Jenny Dedoncker
foto’s marc De clerck en ciska castelijns, hubert Lehaen en Pnc,
natuurpunt fotoarchief, natuurmonumenten, Wim d’haeseleer
Luc Winters, veronique De smedt, Diane appels
reDactie Joost Dewyspelaere, Liesbet cleynhens, gaby Bollen
WeBsite www.natuurpunt.be
verantWoorDeLiJke uitgever Willy ibens, natuurpunt
overname uit deze publicatie om nog meer mensen
warm te maken voor de natuur in het Dommeldal is
toegelaten en wordt toegejuicht, wel dient steeds
verwezen te worden naar deze publicatie en haar
initiatiefnemers.
Deze folder is een initiatief van natuurpunt en
natuurmonumenten en werd gerealiseerd met
steun van heel wat partners.
© n
atuu
rPun
t vzW
– 2008
Welkom in het Dommeldal
op de grens van nederland en vlaanderen is een uniek stuk natuur
bewaard. hier kan je nog weidsheid van de kempen beleven. heide, vennen
en zand zijn troef. op je buik de heidevegetatie bestuderen, staren in het
meanderende water van de Dommel of vogels kijken van op de kijktoren,
het kan hier allemaal!
De vlaamse vereniging
Natuurpunt en haar
nederlandse zustervereni-
ging Natuurmonumenten
werken al geruime tijd samen aan het grensover-
schrijdende natuurgebied hageven aan vlaamse zijde
en de Plateaux aan nederlandse zijde. Deze samen-
werking krijgt ook de steun van de europese unie. via
Life-subsidies wil europa voorbeeldprojecten onder-
steunen die het natura 2000 netwerk van bescherm-
de natuurgebieden helpen uitbouwen. het Dommel-
dal is één van de belangrijke schakels in dit netwerk.
het Life-project focust niet alleen op het hageven
en de Plateaux, maar ook op de bovenloop van de
Dommel en de Lommelse watering. De bescherming
en het herstel van de natuurwaarden in het gebied is
de uitdaging die natuurpunt en natuurmonumenten
aangaan!
met deze brochure willen we je meer uitleg geven
over dit project. We nodigen je ook uit om regelmatig
ter plaatse een kijkje te nemen. een blijvend boeiend
Dommeldal vol natuur willen we immers graag met
iedereen delen.
tot kijks in het Dommeldal!
roerdomp
DOmmeLDaL iNgOeD gezeLsChap
op vakantie zijn we vaak verwonderd over de na-
tuurpracht. ook het Dommeldal is bijzonder mooi en
boeiend en maakt deel uit van het natura 2000 net-
werk. hiermee staat het Dommeldal in een europese
lijst van topnatuurgebieden zoals Les camargues in
frankrijk, ordessa en cota Donana in spanje of de Lu-
neburger heide in Duitsland.
in het natura 2000-netwerk krijgen bijzondere na-
tuurwaarden een veilige plek om ze op lange termijn
te behouden. elke lidstaat stelde op basis van door
europa vastgestelde criteria speciale beschermings-
zones voor. na een grondige evaluatie ontstonden
zo de vogelrichtlijngebieden en de habitatrichtlijnge-
bieden. samen vormen zij het europese natura 2000
netwerk.
cota Donana, spanje
Landduinen zijn in vlaanderen typisch voor de kem-
pen. het hageven ligt aan de oostgrens van een vroe-
ger zeer groot landduincomplex. op de eerste lucht-
foto’s van het hageven zien we dat grote delen van de
heide nog uit onbegroeide landduinen bestonden. De
laatste jaren raakte het zand volledig begroeid. Wil-
len we de landduinen behouden dan zal er terug wat
moeten stuiven! op de landduinen vinden we twee
typische leefgebieden, heide- en buntgrasvegetaties.
Deze bijzonder soortenrijke leefgebieden zijn in ge-
heel europa zeldzaam en bedreigd.
LaNDDuiNeN
heide is de belangrijkste habitat in het projectgebied
Dommeldal. Deze heidegebieden zijn echter maar
een fractie van de heiden die er vroeger voorkwamen.
in ijltempo sterven typische soorten uit, vooral om-
dat de resterende oppervlakten te klein zijn om bij-
zondere soorten voldoende levenskansen te geven.
twee types heide komen voor, namelijk droge heide
en natte heide. natte heide vinden we enkel in het
hageven en de Plateaux. van droge heide vinden we
buiten het hageven-Plateaux nog fragmenten in de
Dommelvallei.
heiDe
Dotterbloem
Dotterbloemen hebben intens dooiergele bloemen. “Dotter” zou ook etymo-
logisch verband houden met “dooier”. De plant is zeldzaam, maar waar hij
voorkomt, is hij vaak zo talrijk dat hij van half april tot half mei het beeld be-
heerst. iJzerhoudend (kwel)water oefent een bijzondere aantrekkingskracht
uit op de dotterbloem. van nature groeit ze aan de oevers van rivieren en
plassen, in elzenbroekbossen en in bronbosjes.
ook broekbossen zijn zeer typisch
voor de kempen. in vrijwel alle
kempense beekdalen vinden we
broekbossen. elders in europa is
deze leefgemeenschap veel zeld-
zamer, hij kreeg daarom de hoogst
mogelijke beschermingsgraad bin-
nen de europese richtlijnen. De
broekbossen in de Dommelvallei
zijn zeer divers. De meeste zijn heel
nat en worden permanent gevoed
met kwelwater. op sommige plek-
ken komt er zoveel mineralenrijk
grondwater aan de oppervlakte
dat men eigenlijk over bronbossen
zou kunnen spreken. men vindt er
bijvoorbeeld naast dotterbloemen
veel bittere veldkers.
BrOekBOs
Galigaan
galigaan is de meest robuuste en ‘gewapende’ van de inheemse cy-
pergrassen. De bladranden zijn dicht bezet met zaagtandjes en daar-
door snijdend ruw, zoals ieder ervaart die een galigaanveld tracht
binnen te dringen. galigaan is een merkwaardig kieskeurige plant
met grillige voorkeuren. Je vindt hem in moerassen, duinvalleien,
langs plassen en vennen. hoewel hij in warme en gematigde klima-
ten voorkomt, is hij uiterst zeldzaam.
gaLigaaNmOeras
heel bijzonder is de overgang tussen heide en moeras in het hageven. opkomend grondwater (kwel) zorgt
er voor een speciaal milieu. heel wat zeldzaamheden komen er voor, zoals galigaan. Deze forse donkergroen
gekleurde plant geeft aan dit soort moeras zijn naam. galigaanmoeras is in heel europa zeldzaam.
Bij de heideontginning legde men in
het noorden van Belgisch Limburg en
het aangrenzend deel van de provin-
cie antwerpen vloeiweiden aan. om
de heide te ontginnen maakte men ir-
rigatiesystemen waarbij water uit de
kanalen naar de heide gebracht werd
om deze te bevloeien. het kalkrijke
kanaalwater, afkomstig uit de maas,
zorgt voor een verrijking van de bo-
dem. Deze hooilanden zijn vooral in
de lente kleurrijke natuurpareltjes. Bij
de aanleg heeft men hooizaad uit de
alpen gebruikt met o.a. krokus, witte
narcis en herfsttijloos, soorten die
nog steeds te bewonderen zijn!
VLOeiweiDeN
ook blauwgraslanden zijn voor vlaanderen typisch kempense leef-
gemeenschappen. ze komen immers voor op arme zandgronden, die
vooral in de kempen aanwezig zijn. vroeger vond je ze zowat overal
op de overgang tussen heide en de beekdalen. van deze leefgemeen-
schap blijven momenteel maar enkele tientallen hectaren over. De
enkele relicten in de Dommelvallei behoren tot de beste blauwgras-
landen. ze danken hun naam aan de lichtblauwe tint van de aanwe-
zige planten. naast verschillende zeggensoorten bloeien er ook heel
wat bloemen waaronder orchideeën.
BLauwgrasLaND
Libellen
Deze vliegende draken hebben het hier in deze natte gebieden erg naar hun
zin. zo tref je de bandheidelibel aan in de heide, maar ook de indrukwek-
kende glazenmakers jagen voortdurend over de waterpartijen. Libellen lei-
den eerst als larve een verborgen leven onder water. sommige soorten zelfs
meer dan twee jaar. Wanneer ze volgroeid zijn, sluipen ze uit het water en
kruipen uit hun larvenhuid. De volwassen libellen leven vaak maar enkele
weken tot maanden. in tegenstelling tot wat mensen denken, steken libel-
len niet.
VeNNeN
Door de ontginningswerken in het hageven-Plateaux in de jaren ‘50
verdwenen heel wat vennen. De rechttrekking van de Dommel zorgde
voor een verdroging. hierdoor komen een aantal zeldzame soorten niet
meer voor. toch zijn heel wat vennen nog heel interessant. ze vormen het
belangrijkste biotoop voor libellen.
Bandheidelibel
in het hageven-Plateaux bleef het
heidelandschap vrijwel intact tot na
de tweede wereldoorlog. een vernie-
tigende stap was de rechttrekking en
verdieping van de Dommel op Bel-
gisch grondgebied. Daardoor ging
het eertijds allesoverheersende natte
karakter van het grensgebied verlo-
ren. vennen werden door middel van
greppels drooggelegd. een pioniers-
groep natuurbeschermers waaron-
der hubert Lehaen zorgde voor een
hele reeks initiatieven waaronder
de veiligstelling van de Plateaux in
1982 (start samenwerking natuur-
punt en natuurmonumenten) en de
eerste aankoop van een perceel door
natuurpunt in 1988, huur van de ei-
gendommen van de gemeente neer-
pelt en de aankoop door de provin-
cie Limburg. hubert overleed helaas
vlak na de start van het Life-project,
in 2006.
De reDDers VaN het hageVeN eN DepLateaux
LiFe-prOjeCt hersteLt BeLaNgrijke LeeFgemeeNsChappeN
via het Life-project willen we euro-
pees belangrijke leefgemeenschap-
pen herstellen. het landschap in
de Dommelvallei zal opnieuw meer
kleur krijgen. een mozaïek van heide
en vennen, graslanden en broekbos-
sen, daar gaan we voor!
meer mOeras!
in het hart van het hageven bevindt zich een moerassige kern, die voor de rechttrekking en het verdiepen van de
Dommel veel groter was. een deel van het moeras wordt gevoed door het kwelwater. samen met het kalkrijkere
water van de vloeiweiden geeft dit een ontzettend gevarieerd en boeiend moeras. een hele reeks van voor europa
belangrijke leefgemeenschappen komen in deze zone voor.
Dit deel wordt heel voorzichtig beheerd. het moeras mag nooit droogvallen. galloway-runderen peuzelen hier
in de vroege lente aan de eerste groene rietstengels. hierdoor wordt het riet onderdrukt en ontstaat een ideale
situatie voor het kiemen van galigaan, zonnedauw en het zeer bijzondere moeraszoutgras. De watersnip vindt die
modderpartijen ook aantrekkelijk en broedt hier nu opnieuw.
Doordat de Dommel langzaam weer natuurlijker en het
Dommel-moeras groter wordt, zien we
dat de kwaliteit verhoogt. verschillen-
de stukken van het voormalige Dom-
melmoeras kunnen mits het dempen
van ontwateringsloten, het plaggen en
het heraanleggen van dijken en sluizen,
sterk in kwaliteit verbeteren. hieraan wil-
len we vooral in de laatste jaren van het
project werken (2010).
Bruine kiekendief
moeraszoutgras
natuurpunt en natuurmonu-
menten zorgen er voor dat meer
heide het Dommeldal paars zal
kleuren. het herstel van de heide
in het hageven en de Plateaux
wordt op twee manieren aange-
pakt: door uitbreiding en door
kwaliteitsverbetering.
op een groot deel van de Pla-
teaux werden recent bomen ver-
wijderd en werd er geplagd (= de
toplaag afgeschraapt) waardoor
de zaden in de zaadbank kunnen
kiemen en de heide verjongen.
ook aan Belgische zijde werd
een erg monotone aanplant van
corsicaanse dennen verwijderd.
verder werd de verboste heide
op de rechteroever van de Dom-
mel tussen de stenen brug en het
Lommels schoor geplagd.
naast uitbreiden van de opper-
vlakte heide willen we ook aan
de kwaliteit werken. op heel
wat plekken zien we dat de hei-
de erg vergrast is. Door plaggen
of maaien willen we de grassen
onderdrukken zodat de typische
soorten van de heide weer kan-
sen krijgen.
meer paars iN het LaNDsChap
heidekartelblad
Klokjesgentiaan & gentiaanblauwtje
in het hageven groeien en bloeien op heel wat plaatsen
klokjesgentianen, de voedselplant van de rups van het
gentiaanblauwtje, één van de zeldzaamste dagvlinders.
op de meeste bloemhoofdjes en steeltjes vinden we in de
zomermaanden hagelwitte eitjes terug. op het moment
dat de rups voldoende gegeten heeft, laat ze zich op de
grond vallen en wacht op… een mier. een klierafscheiding
van de rups scheidt een zoete stof af en daar is de knoop-
mier op verlekkerd. Deze mieren nemen de zoetigheid mee
naar het nest waar de rups zich als een volleerde parasiet
te goed doet aan de mierenlarven.
De hele winter verblijft de rups in het mierennest en komt
dan begin juli als vlinder naar buiten om de hele cyclus op-
nieuw te laten starten.
in de kern van het gebied op nederlands grondgebied
ging de ontginning naar landbouwgrond nog verder en
ontstond de 30 hectare grote ‘landbouwenclave’. hier
bevonden zich voor de ontginning meerdere grote ven-
nen. Dit is nog mooi te zien op de luchtfoto van 1936.
Deze zone was toen het mekka voor typische broedvo-
gels van heide en vennen zoals de zwarte stern, grutto,
watersnip en tureluur. op deze plaats waar de vennen
helemaal verdwenen zijn, creëren we op basis van de
luchtfoto nieuwe vennen
meer BLauw Op De kaart!
Dit gebeurde meestal door de vennen met elkaar
te verbinden en door in de venbodem een net-
werk van greppels te graven. het eeuwenoude
bodemprofiel met ondoorlatende laag, werd
daardoor beschadigd. We herstellen deze ven-
nen door ze uit te graven tot de watervoerende
laag. Wegens de cultuurhistorische waarde heb-
ben we ervoor gekozen enkele van de in de zomer
droog vallende begreppelde vennen te bewaren.
een groot aantal vennen, zowel aan Neder
landse zijde als aan Vlaamse zijde, werden in
het verleden drooggelegd om natte heide om
te zetten naar weiland en akker.
De wulp
Wulp, kievit en grutto worden vaak weidevogels genoemd. in
feite zijn het oorspronkelijk typische heidesoorten die door het
verdwijnen van de heide het zeer zwaar te verduren kregen.
over verschillende generaties hebben een aantal dieren hun
kans gewaagd in natte weilanden, een biotoop dat in hun ogen
het meest lijkt op natte heide. hier en daar lukte dat ook en
nam het aantal vogels toe. helaas slagen de vroegere heidevo-
gels er zich niet in om de verdere industrialisatie van de land-
bouw te volgen. ze sterven langzaam maar zeker uit.
hopelijk kan de geadopteerde soort van de gemeente
neerpelt, de wulp, stand houden op de heide in het hageven
en de Plateaux. Deze adoptie van de wulp door de gemeen-
te neerpelt kadert in een ruimer project waarbij Limburgse
gemeenten soorten adopteren.
kievit
stuivend zand van landduinen is een belangrijke en
zeldzame biotoop. De landduinen in het hageven en
de Plateaux zijn het restant van een zeer groot land-
duinencomplex dat van de zuiderkempen (geel) tot
hier reikte. op de eerste luchtfoto’s van het gebied
zien we dat ongeveer een vijfde van het gebied nog uit
actief stuivende landduinen bestond. eind jaren tach-
tig viel het stuiven stil. Binnen europa zijn stuivende
landduinen beperkt tot een gordel van vlaanderen
tot het oosten van Duitsland. een hele reeks typische
soorten kunnen enkel hier leven. Doordat dit biotoop
steeds zeldzamer wordt, staan de meeste soorten op
de rode lijst.
om de landduinen te behouden, gaan we een aantal
nieuwe technieken toepassen. een deel van de gras-
sen (vooral pijpenstrootje) verwijderen we zodat er
meer open zand is. met een tractor zullen we het zand
opwoelen, zodat het zand niet te snel begroeid raakt
met mossen en korstmossen.
meer OpeN zaND!
Bastaardzandloopkever Buntgras
Herfsttijloos en krokus
krokus is een soort die in zuid-europa en/of zuid-azië inheems is en dus van nature niet
voorkomt in onze streken. De bonte krokus is een stinzenplant, dat wil zeggen dat ze in het
verleden van elders aangevoerd is en heeft weten stand te houden.
Duizenden herfsttijlozen tooien de vloeiweiden in september paars. herfsttijloos lijkt sterk
op krokus, maar bloeit in het najaar. het is een zogenaamde droogbloeier, de bol neemt
geen water op en vormt geen wortels tijdens de bloei. in de lente vormt de plant wel bladeren die op die van een
tulp lijken. eigenlijk is de herfsttijloos wel een lenteplant, maar heeft ze haar bloei alleen naar een vroeger tijdstip
verlegd.
vanaf 1850 werden in Belgisch & ne-
derlands noord-Limburg uitgestrekte
heideterreinen ontgonnen. Dankzij een
ingenieus bevloeiingssysteem werden
de arme kempense zandgronden om-
gevormd tot vruchtbare "vloeiweiden".
het vruchtbare water was afkomstig
uit de maas en werd aangevoerd via
het nieuwe kempens kanaal Bocholt-
herentals. vanaf de introductie van
kunstmest begin twintigste eeuw ver-
minderde de belangstelling voor de
graslanden van de vloeiweiden omdat
nu ook elders eenvoudiger hooi kon
worden geproduceerd. hierdoor dreig-
de het cultuurlandschap met zijn spe-
cifieke fauna en flora te verdwijnen.
De aLpeNweiDeN VaN De Lage LaNDeN
krokus
herfsttijloos
vlaanderen (en ook nederland) hebben op europese
schaal bekeken relatief veel broekbossen, een habi-
tat dat door de europese commissie als heel belang-
rijk wordt beschouwd. in de Dommelvallei bevinden
zich nu al heel mooie broekbossen. er zijn bovendien
nog heel wat mogelijkheden om de oppervlakte en de
kwaliteit te vergroten. heel wat voor broekbos ge-
schikte percelen werden beplant met populieren of
sparren. Door deze aanplantingen te verwijderen en ze
vervolgens spontaan te laten evolueren, zullen naar
verwachting mooie nieuwe broekbossen ontstaan.
hier en daar, vooral op plekken waar afwisselend
drogere zones voorkomen, willen we met extensieve
begrazing een mooi mozaïek van broekbos, ruigte en
bloemrijk grasland zien ontstaan. hiervoor zullen bin-
nen het Life-project rasters worden geplaatst.
BrOekBOsseN
Blauwgraslanden, mooie bloemrijke hooilanden zijn de
trots van de Dommelvallei. op de overgang van heide
naar beekvallei kwamen vroeger over grote oppervlakten
blauwgraslanden voor. van deze europees zeldzame leef-
gemeenschap resten er in vlaanderen nog maar een paar
hectaren. sinds begin jaren negentig beheert natuurpunt
enkele van de laatste blauwgraslanden. na een jarenlange
verwaarlozing zijn het intussen
weer pareltjes geworden.
BLauwgrasLaNDeN
Brede orchis
om blauwgraslanden te herstellen moeten we hier en daar jong bos kappen en terug
maaiklaar maken, zodat het terug als hooiland kan beheerd worden. onbeheerde
blauwgraslanden verbossen snel omdat de afwisseling van droog en nat de kieming
van elzen bevordert. in de toekomst zullen deze graslanden opnieuw een thuis zijn
voor tal van zeldzame planten!
Op stap!
heb je zin gekregen om het gebied zelf te gaan verkennen? het
Dommeldal staat klaar om jou te ontvangen! talrijke bewegwijzerde
routes zijn hier uitgestippeld. een vogelkijktoren en –wanden stellen je
in staat om vogels ongezien waar te nemen.
het best ontsloten deel is het brongebied
van de Bolissenbeek. met de wandelkaart
resterheide van regionaal Landschap Lage
kempen kan je hier op stap. De oranje wande-
ling van 5,5 km, die start aan het onthaalcen-
trum, Begijnenstraat, hechtel-eksel, geeft je
het mooiste beeld van het gebied. op het einde
van het Life-project (2010) hopen we nog een
aantal wandelpaden aan te leggen zodat u nog
meer kan genieten van de natuur in dit prachtig
gebied.
DOmmeLVaLLei
het Wateringpad (9 km) verbindt de twee grote wa-
teringen van de streek: de Lommelse watering en de
vloeiweiden van de Plateaux. De wandeling is grens-
overschrijdend. vroeger was de grens hier een echte
barrière, waar niemand zomaar over kon. smokkelen
was populair bij de bevolking. De wandeling start aan
het Wateringhuis en loopt ook langs museum De ko-
lonie, eetcafé De hutten en de werkschuur van na-
tuurmonumenten. Je kan ze combineren met de wan-
delingen in het hageven (2 tot 8 km), die starten aan
het bezoekerscentrum hageven.
hageVeN-pLateaux eN LOmmeLse wateriNg
De wandelpaden zijn in volle ontwikkeling, voor de
meest recente situatie:
www.natuurpunt.be/life/dommeldal
BezOekersCeNtrum hageVeN (De wuLp) onder het motto “Binnen even kijken, om buiten meer
te zien” krijg je hier informatie over het hageven en de
Plateaux. De vernieuwde vaste tentoonstelling laat je
kennis maken met de dieren en planten in het gebied
en geeft tevens een goed en actueel beeld van de her-
stelwerken. aan het centrum ligt een grote tuin die
speciaal ingericht is voor insecten. het hele jaar kan je
vlakbij het bezoekerscentrum genieten van vogels, ha-
gedissen en insecten. een grote wand met houtblok-
ken geeft onderkomen aan tientallen soorten solitaire
bijen en wespen en onder het overhangende dak van
het gebouw kan je de mierenleeuw bezig zien als hij of
zij een mier probeert te verschalken.
in het centrum is een gezellige cafetaria ingericht,
waar je na de wandeling kan genieten van een lekkere
kop koffie of een frisse pint. in de zomer is het heerlijk
genieten van de rust op het buitenterras.
iNFO: Bezoekerscentrum hageven, tussenstraat 10,
neerpelt, +3211-80 26 77
wateriNghuishet gerestaureerde Wateringhuis werd oorspronkelijk
bewoond door de ”waterbazen”. in het kleine natuur-
museum worden op een educatieve manier de ont-
staansgeschiedenis en natuurwaarden van De vloei-
weiden tentoongesteld. als het bezoekerscentrum
open is, staat de koffie klaar. in de winter kan je hier
even komen opwarmen na de wandeling.
De eerste zondag van elke maand geven deskundige
natuurgidsen uitleg over de historiek, flora en fauna
en het bevloeiingsysteem van De vloeiweiden. om
14u vertrek aan het Wateringhuis. De beste periode is
maart tot juni wanneer de hooilanden in bloei staan.
iNFO: Wateringhuis, oude maai 80, Lommel,
+3211-64 94 00, juni-sept: elke zondag 14-18u,
okt-mei, elke eerste zondag van de maand van
14-18u.
gezonde en vitale natuur is niet vanzelfsprekend. regelmatig onderhoud aan bossen, vloeiwei-
den, vennen en heide is belangrijk om de natuur in evenwicht te houden. Waar nodig renoveert
of reconstrueert natuurmonumenten ook cultuurhistorische landschapselementen.
het BeLaNgrijke werk VaN NatuurmONumeNteN
Vereniging Natuurmonumenten • Postbus 9955 • 1243 ZS ’s-Graveland Nederland
Telefoon +31 35 655 99 11• www.natuurmonumenten.nl
DOe mee met NatuurmONumeNteN
natuurmonumenten is een nederlandse vereniging van 879.000 leden, verzameld rond één idee. Dat
idee is: samen zorgen voor natuur. Daarom verwerven we natuurgebieden –het zijn er inmiddels 345
met een gezamenlijke oppervlakte van 100.000 hectare – die we zorgvuldig beheren. en daarom wegen
we ook op de politiek voor bescherming van natuur, landschap en cultuurhistorie. zo blijft steeds meer
bos, heide en duin behouden en kunnen we ervan blijven genieten. uw steun is daarbij hard nodig.
Doe mee, geef op giro 9933. of word lid, het kan al vanaf twee euro per maand. Leden ontvangen
natuurbehoud, het kwartaalmagazine en ook het natuurboek met informatie over de gebieden van
natuurmonumenten.
Dankzij uw steun kunnen wij dit mooie landschap behouden.
De natuurgebieden in de Dommelvallei zijn maar
enkele van de vele gebieden die natuurpunt
beheert. Duizenden enthousiaste vrijwilligers
vormen het kloppend hart van natuurpunt. hel-
pende handen zijn altijd welkom, maar ook als
gewoon sympathiserend lid hebben we je nodig.
Lid worden kan door overschrijving van 20 euro
op rekening 230-0044233-21 van natuur-
punt, met vermelding ‘nieuw lid actie Dom-
meldal’. in nederland is het lidmaatschap 22,50
euro, over te schrijven op giro 51.11.35.300 van
natuurpunt bij aBn-amro
samen met ruim 73.000 gezinnen geef je zo een krachtig sig-naal aan de overheid. Jouw lid-maatschap stelt ons in staat om méér natuur te beschermen. het lidgeld bedraagt 20 euro voor het hele gezin.
Je geniet van volgende voordelen:
• Jeontvangt4 x per jaar Natuur.blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur in vlaanderen. met een bijhoren-de activiteitenkalender.
•Natuurpunt nodigt je uit omdeel te nemen aan de plaat-selijke werking. Je blijft op de hoogte via het ledenblad van de plaatselijke afdeling.
•Jekunt–methethelegezin– gratis deelnemen aan alle geleide wande lingen en fietstochten van natuurpunt.
• Je geniet 10 % ledenkorting bij aankoop van boeken, ver-rekijkers e.a. in de natuur punt -winkel.
•Je ontvangt een we l komstpakket met daar in onze fraaie Fiets en wandelgids met uitge stip pel de wan-de lin gen en fietstochten in de mooiste natuur gebieden van vlaan deren en Wallonië. Je vindt er han dige kaarten en heel wat praktische informatie.
• In hetwelkomstpakketvind je ook een CD met de meest voorkomende vogelgeluiden.
Gratis!Jouw geschenk
als nieuw lid.Natuurpunt
Coxiestraat 11 • 2800 Mechelen
015-29 72 20 • [email protected]
www.natuurpunt.be
VereNigiNg VOOr Natuur eN LaNDsChap