lidhja 11

7/29/2019 Lidhja 11

1/8

LidhjaORGAN I LIDHJES S HOXHALLARVE T SHQIPRIS Viti II Nr 3 (11) e premte 22 shkurt 2013 / 12 Rebiul Ahir 1434

Fq 7 / Famlja qelza baz e shoqrs

Fq 5 / Rruga rejt ventakmt te y eteveNgaNeki Kaloshi

Fq 6 / Pastrm parave he qnrm islamt naj saj

Dhuna n familje nj fenomennegativ i dukshm i shoqris s

sotme dhe familjes moderne

Fq 4 / dsa faktor q nkuan neprtmn e islamt n trojet shqptare

NgaSokol Kondakiu

Nga rytet e zhvillimit dheemancipimit t sotm modernShqipria po prballet me nj enomenshum negativ n shoqri, krimi dhedhuna, krimi n amilje dhe jasht saj.sht br gati normale t dgjojmdo dit n edicionet e lajmeve kro-nikn e zez, e cila sht br pjes erndsishme e ktyre edicioneve, si dhedebateve t shumta npr studiot tel-evizive. sht olur shum pr dhunnn amilje, dhunn kundr mijvedhe grave, vrasjeve dhe vetvrasjeve tshumta, t cilat tanim jan br nor-male pr ne. Vet kronika e zez tashmduhet vn n pikpyetje, sepse po ndi-het pesha e saj n ndrgjegjen ton so-ciale. Madje pr kt duhet hapur njdebat m vete, a duhet ti jepet kaqrndsi asaj sa i jepet apo jo? elevizionidhe rrjetet sociale po rezultojn si mjetet eektshme pr edukimin masiv t pop-ullsis, prandaj duhet shikuar me shumvmendje edhe ky enomen ndikues.

Fakti q n shoqrin ton ndodhdhe sht shtuar s teprmi nj enomeni till sht tregues, se shoqria shqiptarelngon dhe vuan nga shum drejtime,t cilat nganjher njerzit m t dobti on drejt dhuns n prgjithsi, drejtvrasjes apo edhe vetvrasjes.

Nse do t shikojm m n thelb do tvrejm se motivet e dhuns jan xhelo-zia, tradhtia, vjedhja, imoraliteti, stresi,varria e tejskajshme etj. N studiot tel-evizive diskutohet gjer e gjat rreth k-tyre enomeneve me pasion nganjheritet edhe me keqardhje, por e gjith v-mendja prqendrohet tek politika dheorca politike n pushtet, se nuk ka brsa duhet pr t ndalur kt enomen.

Shpesh her i vihet aji edhe policis s

shtetit, q n akt nuk jan edhe pa aj.Mirpo ne si shoqri kemi nevoj pr njpakt social, dhe modelet e duhura kuduhet t mbshtetemi.

Modelet t cilat po na serviren prt zgjidhur kt problem jan ligjet ePerndimit, ku garantohen t drejtatdhe t sigurojn jetn. N akt nuk

jan simptomat e smundjes ato qduhet t na bjn neve prcaktimin ediagnozs, por shkaqet q i shkaktojnkto simptoma, pra duhe t ta thel-lojm analizn ton, se pse ndodhinkto enomene n shoqrin ton, ecila m par, edhe pse jo n kt stadzhvillimi arsimor e teknologjik, nuk

i ka pasur kto enomene, e jo m mekto shira t rikshme t krimit brendaamiljes, apo edhe dhuns ndaj emrs.

Ndrkaq ne nga Perndimi kemi hua-

zuar vetm modelet e hidhura dhe joato t puns me korrektsi, e pr nj jett qet amiljare.

Ne si popull n origjine kemi njkultur lindore islame dhe si t till nvitet para-komuniste, dhe si pasojedukata etare ka qen ajo mbizotrues-

ja n masen e popullit ka e bnte mt leht jetn me rregullat etare, t cilatkishin n thelb t drejtn, dhe mbrojtjene njeriut, mbase jo me garantuesin shtet,por nprmjet zakoneve dhe parimeveetare dominuese.

sht e vrtete se nuk ka pasur krimet shumta, e as dhun brenda amiljes sasot, ku ne mendojm se jemi m mir

se sa para 60 vjetsh. N akt sht FejaIslame ajo e cila garanton me orcn eparimeve t saj dhe ligjeve t saj mbro-

jtjen dhe sigurimin e jets, pasuris, dhe

nderit t njerzve, sepse kto jan prejpes qllimeve t shenjta pr t cilat kaardhur Feja Islame.

Largimi nga besimi dhe parimet e tijhyjnore bn q njeriu ta humb rrugn edrejt, at rrug t ndriuar nga Krijuesii ij thot Allahu n Kuran: At q Al-lahu e udhzon n Islam ai vrtet sht i

udhzuar, dhe kush largohet pr t nukdo t gjesh udhzues.N nj vend t panjohur dhe mbush-

ur plot rreziqe dokush nga ne ka nevojpr udhzues, q t gjej rrugn e duhur,e cila nuk ka rreziqe dhe vshtirsi.

Kjo bot n t ciln jetojm i ngjanpak a shum shembullit t lartprmen-dur, nse nuk do t kemi besim tek

Allahu i Madheruar dhe n KuraninFamlart ligjet e t cilit rregullojndhe garantojn nj jet m t qet dhe tlumtur n kt bot, si dhe shptim nat tjetrn.

Pr t gjitha enomenet dhe shkaqetq na ojn deri n kt pik ka olur

dhe i ka trajtuar Allahu i Madheruar nKuran, dhe nse nuk do ti bindemi Atij,dhe nuk do ti zbatojm kto parime,ather nuk do t jemi t mbrojtur dhe tgarantuar, sepse kemi marr nj rrug,e cila nuk e dim se ku do t na shpjern und. Fundi sht stres, smundje,dhun, vrasje, vetvrasje, grabitje, prd-hunime etj., etj. Pr sa tham Allahui Madhruar thot: E kush largohetnga prkujtimi ai do t jetoj nj jett vshtir e n Diten e Gjykimit do taringjallim t verbr, do t thot: Zoti imprse m ringjalle t verbr, kur un kamqen me shikim?... I thot: Ashtu si tii harrove argumentet tona, po ashtu sot

ne do t harrojm ty.E lusim Allahun e Madhruar pr ud-

hzim n Islam pr t gjith pr t gjeturshptimin dhe lumturin e humbur.

NgaEmrim Koi

NgaXhemal Balla

7/29/2019 Lidhja 11

2/8

Lidhja / Nr. 3 / 22 shkurt 2013 2

LIDHJA HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Unaza e Re, Rruga: Teodor Keko mbi Alfa Bank, Tirane-Shqiperi

l [email protected]

Tel & Fa x: +3 55 (0 )4 83 20 16 0

http://www.lidhjahoxhallareve.com

Bordi botues:Justinian TopulliGenc PlumbiMustafa Trniqi

Redaktor prgjegjsRoald A. Hysa

Gazeta Lidhja- e prtrejavshme

Akademia Ndrkombtare e Fikhut IslamVendimi 180 (6/19)

Rreth dhuns n amiljeAsambleja e Akademis Ndrkombtare t Fikhut Islam, e dal nga Organizata

e Konerencs Islamike, e mbledhur n sesionin e saj t nntmbdhjet, n Emi-ratin e Sharikas t shtetit t Emirateve t Bashkuara Arabe, n datat 1-5 XhumadilUla 1430 (26-30 Prill t 2009) pasi mori n shqyrtim studimet q i jan paraqiturAkademis n lidhje me temn e dhuns n amilje, pasi dgjoi diskutimet q u zh-villuan rreth tems, pasi solli n kujtes parimet baz dhe t patjetrsueshme t es,t cilat synojn orcimin e shtyllave t amiljes mbi bazn e dashuris dhe dhemb-shuris, ligjrimin e dispozitave t cilat prmbushin qndrueshmrin dhe qetsine amiljes dhe se largimi nga kjo rrug on n prhapjen e dhuns n amilje, ven-dosi si m posht:

S pari: koncepti i dhuns n amiljeMe dhun n amilje kuptojm veprime ose al t ashpra dhe t vrazhda q nj

individ i amiljes ushtron ndaj nj pjestari tjetr t amiljes, t cilat i shkaktojnamiljes ose nj individi t saj dme fzike ose kuptimore.

Kjo sjellje sht e ndaluar (haram), sepse ajo bie ndesh me objektivat e es is-lame pr mbrojtjen e jets dhe shndet mendor, si dhe sht n kundrshtim merrugn hyjnore q bazohet tek sjellja e mir dhe dashamirse.

S dyti: N kndvshtrimin islam, nuk konsiderohen dhun dhe as diskriminim

situatat e mposhtme:a. Prmbajtja ndaj dispozitave t es q rregullojn marrdhniet bashkshor-

tore.b. Paralajmrimi dhe reuzimi i ormave joislame t martess.c. Ndalimi i prdorimit t mjeteve kontraceptive pr ata q nuk jan martuar,

sipas normave q lejon Islami.d. Ndalimi i abortit, me prjashtim t rasteve emergjente shndetsore t

prcaktuara etarisht.

e. Fajsimi i deviancave seksuale.. Ndalimi i gruas nga ana e burrit t saj pr t udhtuar vetm, me prjashtim

t rasteve kur udhtimi bhet me lejen e tij dhe prmbushen kriteret etare.g. E drejta etare q u njeh t dy bashkshortve pr t ruajtur nderin dhe

prmbushur nevojn seksuale mes tyre edhe n rastet kur dikush prej tyre nuk kadshir.

h. Mbajtja nga ana e gruas e rolit t saj kryesor si nn dhe kujdestare e shtpisbashkshortore dhe e burrit si prgjegjs pr detyrimet e mbarvajtjes amiljare.

i. Kujdestaria e tutorit, e njohur etarisht, ndaj vajzs s virgjr n rast mar-tese.

j. Ajo q ka prcaktuar eja islame n lidhje me trashgimin dhe testamen-tin.

k. Divorci q kryhet n prputhje me kriteret e prcaktuara etare.l. Poligamia e bazuar n ruajtjen e drejtsis (sociale).

S treti: Rruga islame pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve bashkshortoreGjat trajtimit t mosmarrveshjeve bashkshortore dhe n veanti mosbindjes dhe

sjelljes s keqe nga ana e bashkshortes duhet t kihen parasysh kriteret e mposhtmeetare:

1. Shmangia e sharjeve, oendimeve dhe prmimit.2. Kur burri e trajton problemin vet me bashkshorten, ai duhet ti prmba-

het metods etare norm, duke e nisur me kshillimin m pas me bojkotin dhe nund me rrahjen e padhunshme, e cila n akt qndron m ar paralajmrimit sesaveprimit konkret, por natyrisht prdorimi i ktij mjeti nuk sht ai q kshillohet,sepse Proeti (alejhi salatu ue selam) ka thn: M t mirt n mesin tuaj nuk rra-hin dhe vet ai gjithashtu nuk ka rrahur asnjher ndonj grua.

3. Kur situata bhet problematike dhe acarohet s teprmi ather krkohetndrhyrja e dy njerzve t tjer pr t arbitruar zgjidhjen e problemit.

4. Divorci duhet t kryhet sipas rregullave t prcaktuara nga sheriati dheashtu si i prcakton ai (divorc i kthyeshm, ndars i madh ose i vogl, koha kur aikryhet) dhe duhet t konsiderohet si hallalli m i urryer tek Allahu.

S katrti:Akademia konfrmon se:

1. N nivelin amiljar:a. Rruga e zhvillimit shoqror duhet t kaloj nprmjet edukimit etarb. N ndrtimin e amiljes duhet t theksohen parimet baz t es, si sht

bashkpunimi, dashuria, dhembshuria, mshira, qetsia, bamirsia dhe sjella e mirmes dy bashkshortve.

c. Dialogu duhet t jet baza e zgjidhjes s problemeve t brendshme amil-jare.

2. N nivelin institucional dhe shtetror:a. zhvillimi i kurseve dhe seminareve pr ndrgjegjsimin e rreziqeve q

mbart dhuna n amilje si dhe edukimi i metods s dialogut si metod baz.b. Institucioneve edukative u del si detyr tu msojn njerzve sesi trajtohen

shtjet e dhuns n amilje, t ardo orme ato qoshin...

Burimi: http://www.fqhacademy.org.sa

Akademia e Fikhut Islam n MekSesioni i tret / vendimi i parData: 30/04/1400h ose 18/03/1980 e.s.

Kufzimi i lindjeve

Asambleja e Akademis s Fikhut Islam, mori n shqyrtim temn e kufzimitt lindjeve ose si quhet ndryshe n mnyr euemike planifkimi amiljar dhepasi diskutoi dhe shkmbeu idet rreth ksaj shtje vendosi njzri si m posht:

Nisur nga akti se eja islame nxit n shtimin e pasardhsve musliman, nprhapjen e tyre dhe i konsideron ata si nj mirsi e madhe e Zotit pr krijesavet ij, akt i cili provohet n mjat tekste islame: nga Libri i Allahut dhe Sunetii Proetit, t cilat provojn se kufzimi i pasardhsve apo ndalimi i shtatznisbie ndesh me natyrshmrin e lindur njerzore, n t ciln Allahu i ka krijuarnjerzit, si dhe bie ndesh edhe me kodet islame q Allahu ka zgjedhur pr krijesate ij, nisur dhe nga akti se propaganduesit e kufzimit t lindjeve apo ndalimitt shtatznis jan njerz q synojn t komplotojn kundra muslimanve, dukedashur t paksojn numrin e tyre n trsi dhe n veanti numrin e popujve tdobt dhe atyre arab e musliman, pr ta pasur m t leht kolonizimin e vendevet tyre dhe skllavrimin e atyre q mbeten dhe pr t prftuar nga pasurit naty-rore t vendeve islame, nisur dhe nga akti se nj praktik e till i ngjan veprimevet kohs s injorancs para-islame dhe mbshtetet mbi mendimin e keq pr Al-lahun, si dhe synon dobsimin e strukturs islame, q prbhet nga nj shumsigursh njerzor t lidhur mes tyre, nisur nga t gjitha kto Asambleja e Akad-emis s Fikhut Islam vendosi njzri se:

Nuk lejohet kufzimi i lindjeve n mnyr absolute.Nuk lejohet ndalimi i shtatznis, nse kjo vjen nga synimi pr t shptuar nga

varria, sepse Allahu i Plotuqishmi sht Ai q i urnizon krijesat Nuk ka krijest gjall n tok q t mos e ket urnizimin e prshtatur nga Allahu, apo edhepr shkaqe t tjera t cilat nuk kan pesh n kndvshtrimin islam.

Pr sa i prket rasteve individuale pr shtyrjen e shtatznis apo ndalimin etyre, pr shkak t dmit t sigurt, si pr shembull n rastet kur gruaja nuk lindn mnyr normale, por detyrohet t lind me operacion pr nxjerrjen e mijs,n t tilla raste nuk ka pengesa etare (pr aplikimin e ndalimit apo shtyrjes sshtatznis).

Ky gjykim, pr shtyrjen e shtatznis, vlen edhe pr raste t tjera t justifkuaraetarisht ose nga ana mjeksore, t cilat prcaktohen nga nj mjek i besueshmmusliman. Madje ka raste kur ndalimi i shtatznis sht i detyruar, nse provohetrealisht se kjo e dmton nnn, kur vihet jeta e saj n rrezik, akt ky q duhet tprovohet me raport mjeksor nga mjek t besueshm musliman.

Ndrsa pr sa i prket kufzimit t lindjeve apo ndalimit t shtatznis nmnyr t prgjithshme: n gjykimin islam ato nuk lejohen, pr arsyet q pr-

mendm m sipr. Por, m e rnd se kjo sht gjynahu n rastet kur njerzitdetyrohen me imponim t veprojn n mnyr t till, ndrkoh q n t njjtnkoh shpenzohen pasuri t pallogaritshme n garn botrore t armatimit, met cilat synohet shkatrrimi dhe supremacia globale, n vend q kto pasuri tshpenzohen pr zhvillimin ekonomik dhe nevojat jetike t popujve.

Burimi: http://www.themwl.org/Fatwa/deault.aspx?d=1&cidi=80&l=AR&cid=13

Fetv / Rret uns n mle

7/29/2019 Lidhja 11

3/8

Nr. 3 / 22 shkurt 2013 /Lidhja3

Krijesa m e prsosur, m fsnike,m madhshtore, m e ndritur,m e larta n vend e pozit dhe m emadhja sht Arshi (roni) i Allahut,ndaj dhe Allahu i Madhruar u lartsuambi t. Krijesat e tjera, sa m ar Ar-shit q t jen krijuar, aq m fsnike,t ndritshme dhe t prsosura jan nkrahasim me t tjerat, q ndodhen mlarg, pr kt arsye Xheneti i Firdeusit

Ozi i spirtit / Fron qellt e ron toks

NgaIbn Kajim el-Xheuzije

sht xheneti m i lart, m i miri dhem i ndritshmi, sepse ai sht m pran

Arshit, e Arshi sht atia e tij. do gj,sa m larg tij t ndodhet, aq m e er-rt dhe e ngusht sht n krahasim met tjerat, prandaj dhe m i poshtmi i tposhtmve sht vendi m i keq dhe mi ngusht dhe larg do t mire. Allahu ika krijuar zemrat dhe i ka br ato vend-njohjen e ij; n to vendoset dashuria

pr Allahun. Zemra sht roni (arshi) ishembullit m t lart, q sht pikrishtnjohja e ij, dashuria pr dhe dshirapr tu aruar me . Allahu i Lartsuarthot: Pr ata q nuk besojn n Botne Prtejme, sht prcaktuar shembullii m t keqes, ndrsa Allahut i prketShembulli m i lart dhe Ai sht iGjithuqishmi, m i Urti Gjithgjyk-ues. (Nahl, 60), sht Ai, i Cili e fl-lon krijimin, pastaj do ta prsris atdhe kjo sht shum e leht pr . Atiji takon shembulli m i lart n qiej dhen tok. Dhe Ai sht i Gjithuqishmi,m i Urti, Gjithgjykues. (Rrum, 27),dhe Allahu thot gjithashtu: Asgj nuki shmbllen Atij. (Shura, 11).

Njohja, dashuria dhe dshira pr t

qen pran Allahut sht nj prej shem-bujve m t lart, q lartsohet n zem-rn e besimtarit dhe sht ron pr t.Nse zemra nuk sht m e pastra, me mira dhe m e largta nga do e keqe,ajo nuk mund t bhet vend i prshtat-shm pr t qndruar shembulli m ilart n t, ndaj n t qndron shembullim i ult, q sht dashuria dhe varsia ezemrs pas ksaj bote, dhe ksodore, kjozemr do t bhet vendi m i ngusht,m i errt dhe m i largt nga lumturiadhe prkryeshmria.

Kshtu do t kemi dy zemra, nj

Tre hadithe t vyera nga profetiyn i dashur Muhamedi

alejhis-salatu ue selam

Nj burr shkoi tek Proeti (alejhis-salatu ue selam) dhe ikrkoi leje pr t shkuar n xhihad, ndrsa Proeti (alejhis-

slatu ue selam) i tha: A i ke t dy prindrit gjall? Po- uprgjigj ai. Ather Proeti (alejhis-salatu ue selam tha:Shko bje xhihadin tek ata t dy! Buhariu dhe Muslimi.

N nj transmetim tjetr tregohet, se ai njeri kishte ardhurtek Proeti (alejhis-salatu ue selam), q t krkonte leje prxhihad, por i kishte ln t dy prindrit duke qar. AtherProeti (alejhis-salatu ue selam) i tha: Shko tek ata t dydhe bji t qeshin ashtu si i bre t qajn!

Xhihadi m i mir sht fala e vrtet prpara nj prijsizullumqar. Ebu Davudi.

zemr e cila bhet ron pr Allahun(njohjen dhe dashurin pr ), e n tciln do t ket jet, drit, ngazllim,hare, lumturi dhe do gj t mir, porn ann tjetr do t kemi nj zemr, ecila sht br ron i shejtanit, dhe nt do t gjesh ngushtsi, errsir, vdekje,trishtim, ankth dhe stres. Nj njeri i tilldo t jet i piklluar pr t shkuarn etij, i merakosur pr astet q jeton dhen ankth pr at q e pret n t ardh-men. ransmetohet nj hadith nga Pro-eti (salAllahu alejhi ue selem), n tcilin thuhet: ''Kur drita hyn n zemr,ajo hapet dhe zgjerohet.'' Shokt e tij epyetn: 'Dhe si dallohet kjo o i Drguarii Allahut?' Ai tha: ''Dashuria pr botne prjetshme, urrejtja pr botn mash-

truese dhe prgatitja pr vdekjen, parase ajo t vij.''(1)

Drita q utet n zemr, vjen sindikim i shembullit m t lart, ndajdhe ajo hapet dhe zgjerohet, e nse n tnuk ka njohje dhe dashuri pr Allahun,ather n t do t ket vetm errsirdhe ngushtsi.

Marr nga el-Feuaid q. 36-37.(1) Ky hadith transmetohet nga

Hakimi 4/311 dhe t tjer, por nuk shtautentik (hadith dai); shih 'Ed-Daietu'

t shejh Albanit nr. 965.

Me emrin e Allahut t Lartsuar.Allahu thot: q renojn mllefn,

q u alin (t keqen) njerzve, e Allahu ido bamirsit. Ali Imran 134.

Gjithashtu Allahu ka thn: i jei but ndaj atyre vetm nga mshira eAllahut, por sikur t ishe i ashpr dhezemrort do t iknin prej rrethit tnd.Prandaj aljau dhe lutu t jen t alurdhe konsultohu me ata n pun. AliImran 159.

Muhamedi alejhi selam ka thn:Kush e prmban hidhrimin e tij, Al-lahu ia mbulon t metat, dhe kush prm-ban mllefn e tij, edhe pse ka mundsi t

hakmerret, Allahu ia mbush zemrn meshpres Ditn e Gjykimit. Silsile Sahi-hah e shejh Albanit-Allahu e mshirot-.

Njeriu n kt jet t dunjas sht nsprov, sado q mundohet t jet i drejtn raport me njerzit dhe t shptoj ngae keqja e tyre n ale dhe vepr, le t jeti qndrueshm pr shkak t divergjen-cave t njerzve.

Muhamedi alejhi selam ka thn:Njerzit jan si metalet e arit dheargjendit. Muslimi.

Ka mundsi t gjej tohje prej sho-kut, apo ashprsi dhe vrazhdsi n alte qinjit, e q prej ksaj nuk ka shptuar

askush, e sikur t shptonte, do t shp-tonte Muhamedi alejhi selam, i cili ishtei but, i qet, i mshirshm, i art menjerzit, bujar, por megjithat edhe aihasi n: keqtrajtim, izolim, largim, gur-zim, saq i rrodhi gjak nga dy kmbt etij t ndershme. Kur i shkon atij Meleku

i Kodrave dhe i thot: -Nse dshiron doti bashkoj atyre dy malet,- ndrsa i Dr-guari i Allahut i prgjigjet: -Shpresoj qAllahu t nxjerr nga palca e tyre pasard-hs, q do ta adhurojn Allahun nj tvetm, duke mos i br shok.- Buhariudhe Muslimi.

Kjo nuk sht gj tjetr pos praktikimi als s Allahut, ku thot: i merri met mire, urdhro pr vepra t mira dhehiqu nga injorantt!- Ara 199.

Po ashtu rasti i beduinit, q e kishtekapur t Drguarin e Allahut pr rrobash,duke e trhequr me orc, saq kishteln shenja n qan e t Drguarit, duke

i thn: -M dhuro nga pasuria e Allahutq ti zotron.

Islami na nxit n pajtimin mes arm-iqve, dhe n kt rast ka lejuar edhegnjeshtrn, pr shkak t realizimitt interesave t prgjithshme: largonzilin, urrejtjen, armiqsin dhe derd-hjen e gjakut, e n vend t saj mbjell:dashurin dhe butsin, paqen, siguri-n. E gjith kjo bhet duke alur dherenuar mllein, e me kt arrihet njmirsi e madhe dhe mnjanohet nj ekeqe e madhe.

Vllezr t nderuar: le t ruhemi ngasprovat, qoshin ato sprova t cshtjeve

t ksaj bote, apo sprova pr t cilatnuk di askush tjetr pos Allahut. O Al-lah, ne krkojm mbrojtje nga sprovat,ato t dukshmet dhe t padukshmet.Amin.

Prshtati: Valdet Kamberi

Frenm mlleft e

l n nerzve

7/29/2019 Lidhja 11

4/8


Gjurmt e para t Islamit n Ball-

kan, sidomos n trojet iliro-arbrore, i hasim q n mesjet me in-tensitet m t uqishm dhe n pjesn epar t kohs s re me intensitet maksi-mal. Prkatsisht, shenjat dhe gjurmt emuslimanve t par n Ballkan shpienn periudhn kur popujt e sllavve t

jugut ende i prk isnin religj ionit t tyresllav, apo n kohn kur flluan t kris-tianizohen. Shkenctari boshnjak M.Haxhijahiq pohon se nse kjo sht esakt, e mendojm se pr kt ekzisto-

jn dshmi, athe r shaqja e Krist ian-izmit te sllavt e jugut, ose te pjesa me madhe e tyre, nuk sht m e vjetrnga shaqja e Islamit. Pr m tepr disa

grupe t sllavve t jugut, q me ard-hjen n Ballkan ende nuk kan qen tkristianizuar - nuk kan qen larg ngaajo q eventualisht ta pranojn edhe Is-lamin.

Ktyre kontakteve u kan paraprirato t mhershmet. N mbshtetje tshum akteve historike, gjuhsore earkeologjike, shkenctart kan pr-unduar se kan ekzistuar kmbimeintensive t vlerave kulturore ndrmjetviseve jugore ilire dhe pellgut t Egjeutt Lindjes s Arme. N kontaktet ehershme t popujve tan n Ballkanme popujt musliman kan determin-uar kushtet natyrore - gjeograike q i

posedonin viset iliro-arbrore dhe visete tjera ballkanike, q me mijvjearkan pasur lidhje me vendet mesdhe-tare, posarisht me Lindjen e Arme.Rrugt toksore t ashtuquajturatransballkanike onin drejt Lindjes.Rruga e njohur e mndashit, q lid-hte Evropn - Ballkanin - dhe Persine Kinn, por edhe rrugt detare, kanmundsuar q ushtarakisht, politik-isht, ekonomikisht, si edhe n lmine kulturs t ken kontakte reciprokeme Lindjen e Arme e t Mesme. Ktolidhje bheshin prmes Detit Mesdhe,atij Adriatik dhe Detit Egje me luginne Vardarit.

Faktort kryesor q ndikuan qkultura e qytetrimi islam t deprtoj-n, t mishrohen dhe t krijojn traditshumshekullore n kto vise jan tllojllojshm dhe donjri, pak a shum,ka luajtur rol t caktuar n suksesin edeprtimit t Islamit n kto troje.

1. Faktori etarN historiografn shqiptare, por

edhe ballkanike, aktori etar shtshprfllur n shqyrtimin dhe analizatrreth prhapjes s es islame te ne dhen bot. Si rezultat t ksaj gjendjejekemi injorimin e ktij aktori, ndonseky trthorazi, mund t vrehet n ra-

portet e relatorve kristian, kronistveapo udhprshkruesve t ndryshm.

Para s gjithash ky aktor konsistonn at se Islami pr her t par n his-tori i solli gjinis njerzore nj konceptt plot mbi Krijuesin dhe mbi krijesn.

Ai nuk e ndan jetn, por e kupton si t

vleshme e t bashkuar, q e rregullonjetn n trsi. Islami, nprmjet Kuranitdhe tradits proetike oron rrugzgjid-

hje cilsore, si pr nevojat shpirtroreashtu edhe pr ato materiale, sidomosn pikpamjen gjithprshirse mbibotn, duke oruar monoteizm tpastr, legjislacion gjithhapsinor dhegjithkohor (sheriatin) etj. Kt po eilustrojm me alt e nj udhtari ngashkenctart anglez: Islami, vrtetsht eja q pastron tokn prej idhujve.E ndalon ijimin e njeriut dhe ngrniene mishit t tij. U garanton t drejta em-rave, e kufzon poligamin... i orconlidhjet amiljare. Robi dhe i robruaribhen nj prej antarve t amiljes,u hapin atyre shum rrug e dyer prshptim dhe liri. Moralin e prgjith-

shm e pastron me orcn e themelevet tij, si namazi, zekati, nderimi i mysa-frit dhe siguria e udhtarit... Parin emson se kan detyra sikurse populli... Kto jan nj pjes nga begatit eshumta q gjithmon e prcjellin Is-lamin me rastin e pushtimit t popujvet paqytetruar. Gjat historis, e sido-mos deri n kohn e Muhamedit a.s.,koncepti i monoteizmit kishte degrad-uar thellsisht. Kjo gjendje mbretronteedhe n trevat ballkanike, sidomos nato iliro-arbrore.

2. Faktori moralo-etikIdeali i edukimit dhe i mirsjelljes ka

qen dhe ka mbetur ort i shprehur nt perceptuarit islam t shoqris, q kaln gjurm t thella edhe n kulturn etij shpirtrore e materiale.

Morali i individit ndrtohet dhedshmohet n bashksi, ku individi epohon dhe e manieston besnikrin evet Allahut dhe amanetin e pranuar tazbatoj n vete, n amilje, n rreth mt ngusht (xhemat) dhe bashksi m tgjer, heterogjene sipas prejardhjes dhebindjeve. Motoja q pr muslimantparaqet nj simbol Jepi prparsi vl-lait tnd para vetes, hap nj kapitull tri n raportet njerzore, q konsistonse muslimant do gj e mbshtesin n

dashuri, harmoni, drejtsi, barazi dhesolidarizim reciprok. Kurani reuzonkriteret e tjera jostabile dhe pagane, siracn, ngjyrn ose gjuhn dhe vendosnj kriter jasht barrierave hapsinore ekohore - kriterin e takvallkut (devot-shmris).

Islami v n veprim nj postulatshum me rndsi: Urdhresa pr tmir dhe ndalesa e s keqes. Ky ele-

ment i ri e ka br muslimanin uqikreative, q nuk ndalet vetm n py-etjet e besimit, moralit ritual dhe per-sonal, sepse aksioni sht pjes e es,dhe se Zotit nuk i intereson vetmn ka beson dikush, por edhe kavepron ai.

N ann tjetr, pr shkak t reuzimitt Jezusit nga hebrenjt, Kristianizmi kahumbur legjislacionin hyjnor, q do tadministronte shtjet jetsore t bots.Ungjilli u nda nga orahu, dhe kshtuKristianizmi mbeti vetm n pikpamjeshpirtrore e emocionale. Ndeshja e k-tyre dy msimeve normalisht q ndikoiaq sa gjendja t zbutet n avor t Is-

lamit.

3. Faktori kulturor-shkencor

Islami sht e q nuk i njeh mi-tologjin dhe bestytnit. Msimet e tij

jan t rndsishme dhe mbarbotrore .Islami i drejtohet arsyes dhe vetdijesnjerzore.

Allahu ia br i njeriut obligim t parmsimin dhe prdorimin e lapsit, kursepr kriter vendosi devotshmrin. Di-

jetart lartsohen n nivel e t larta . Nthemel t ktyre parimeve, kultura dheqytetrimi islam me sukses veprojnplot 14 shekuj. Ata nuk kan rrnuar,

si vepruan mongolt n Bagdad dhet krishtert n Spanj, kryqtart nLindjen e Art, romakt n trojet eMbretris Ilire e n Greqin antike, porkan absorbuar shum t arritje pozi-tive t kulturave e qytetrimeve m thershme, i kan mbrojtur nga harresa ezhdukja ato, si ala vjen flozofn grekeetj. Ndarjen n dituri etare dhe joetareIslami e njeh, i jep rndsi t rangut tpar dijes etare, dhe n t njjtn kohnuk i anashkalon dijet shkencore. Mu-hamedi a.s. thot: Kush del nga shtpiapr shkak t krkimit t dituris, kon-siderohet se sht n rrugn e Allahut,derisa t kthehet nga rruga. (irmi-

dhiu). Ky hadith vrtet q ka si qllimdijen etare, por nuk do t thot qprjashton dijet e tjera. Pra kjo tregonqart se dija,kultura, shkenca, mirkup-timi, toleranca, barazia para Zotit kanqen aktor kryesor n islamizimin epopullit ton.

4. Faktori politiko-

ekonomikQarqe t ndryshme keqdashse janprpjekur q ta reduktojn Islamin ne emocionesh e shtjesh private, dukee zhveshur nga do element politiko-ekonomik. Prezentimi i ktyre ele-menteve dhe implikimi i tyre n prdit-shmri sht etiketuar me shprehje ngam ekstremet. sht dshiruar t arrihetnj ar baraspeshe ndrmjet Kristian-izmit dhe shum religjioneve t tjera,q n doktrinn e tyre nuk e posedojnkt segment si n Islam.

Faktori politiko-ekonomik n Islamz fll n katr parime kryesore:

1. Parimi i par i sistemit politik is-

lam sht q pushteti suprem i shtetit iprket Zotit, kshtu q Islami e sigurondrejtsin unike dhe sht kundr mar-rjes s vendimeve tendencioze arbitraree t ngjashme.

2. Parimi i dyt i sistemit politikislam sht q t gjith njerzit jan tbarabart para ligjit, sikurse edhe paraZotit. Ksaj i nnshtrohet edhe per-sonaliteti m i lart n shtetin islam -halif. Rasti i Aliut r.a. sht tipik, pastaji emirit Amr ibn Asit me hebreun paraOmerit r.a. etj.

3. Parimi i tret i sistemit politik is-lam sht, q t gjitha punt me rndsit prgjithshme i jan besuar Allahut,

kurse sunduesi sundon n suaza turdhrave t Zotit dhe udhzimeve t Drguarit a.s., e pr t mirn e prgjith-shme.

4. Parimi i katrt i sistemit politik is-lam sht q t gjitha punt shtetrore tvendosen me marrveshje, madje dukee dgjuar edhe mendimin e qytetarve.Me kt rast nuk do t asim pr lir-it ve e ve, si liria e t shprehurit, emendimit, e lvizjes, e drejta pr pun,e drejta aktive e pasive n zgjedhje, edrejta pr shkollim etj., sepse do t naonte shum larg.

5. Faktori shoqror

Kontaktet e muslimanve me popujtballkanik, kristian e pagan, gjetnnj situat tejet t rnd shoqrore.Kritere t vetme ishin orca, shtypja eshrytzimi, si individual ashtu edhe aiinstitucional. Sundimi i vazhdueshm iuqive t ndryshme kishte krijuar kaosshoqror: romakt, bizantint, bullgar-t, sllavt, serbt.

N ann tjetr, muslimant e par nBallkan solln nj botkuptim tjetr prshoqrin. Islami i reuzon kriteret arti-fciale, jo t drejta dhe e nxjerr njerzinnga mituria n madhori. N ann tjetr,nprmjet namazit, agjrimit, zekatit,haxhit e shtyllave t tjera n vazhdimsi

krijon ndjenjn e barazis shoqrore. Is-lami ka vn rregulla edhe n aspektine lidhjeve t mira arefsnore dhe qin-

jsore , por ndalon nepoti zmin, kursendihmesn pa kriter t t armit e kon-sideron injoranc.

anliz / ds fktor q nkun neprtmn e islmt n troet sqptre

NgaEmrim Koi

7/29/2019 Lidhja 11

5/8


N 638 e.r., kur muslimant hynn Palestin, ishte nj pushtimi leht si e prshkruan historiani arabBaladhuri. Ishte nj lirim sepse nuk

ishin arabt q po vinin, por Islami.Arabt kishin qen aty pr m tepr setre mij vjet: Amoritt, Kananitt e ttjer me origjin dhe kishin migruar ngaGadishulli Arabik. N 638-n nj val e remigrantsh prej Arabie solli Islamin.

Muslimant nuk e konsiderojn Is-lamin si nj besim midis t tjerve, por siprmbushjen e mesazhit hyjnor tashm tzbuluar. N Librin e Zbuless t Islamitne lexojm urdhrin q pason:

Tuaj: Ne i kemi besuar Allahut,edhe asaj q na u zbrit neve edhe asaj qi sht zbritur Ibrahimit, Ismailit, Isakut,

Jakubit dhe pasardhsve. Edhe asaj q isht dhn Musait dhe Isait, edhe asaj q

u sht zbritur t gjith pejgamberve ngaZoti i tyre. Ne nuk bjm kurrar dallimin mes tyre dhe ne vetm Atij i jemi dor-zuar. (Kurani, 3:84).

Kshtu q Islami iu shaq hebrejve nPalestin si trashgimtar i Ibrahimit dhe iMusait, dhe t Krishterve si Jezusi i nder-shm jo si hipostaza greke e Nikeas - porsi nj i Drguar i Zotit, si nj proet, njapostull, dhe nj Mesih, i lindur nga njvirgjresh:

Mesihu Isa, bir i Merjemes, ishtevetm i drguar i Allahut. Ishte al e ij(bhu) q ia drejtoi Merjemes dhe ishterym (shpirt) nga Ai.

E krahasuar me intolerancn e peran-

dorve bizantin, ardhja e Islamit ngjau sinj lirim pr Hebrejt dhe t Krishtertheretik, ose e thn me al t tjera, prpothuajse t gjith popullsin e asaj zoneprvese pr pushtuesit Greko-Bizantin.Kjo sht arsyeja q kur Muslimant hynPalestin e Siri, ato u mirpritn nga ma-sat si lirimtar. ashm populli ishte iprgatitur etarisht pr monoteizmin epastr Islam, q i njihte Abrahamin, Moi-siun dhe Jezusin si t drguar t Zotit dhesi pararends t proetit t undit Mu-hamed.

Kronikani hebre Bar Hebreus thr-riste: Zoti i drgoi Arabt t na lironinnga Romant. Ne shptuam nga mizoria e

Grekve, dhe urrejtja e tyre pr ne.Fanatizmi shtyps i perandorve na

ndihmon neve t kuptojm pse ati i ktijvendi u ndryshua kryekput n betejnvendimtare t Jarmukut m 20 gusht 636.Edhe prpara betejs nj rebelim i kishtendar m dysh Arment e Krishter meushtrin perandorake. N kulmin e bete-

js, Siriano-Arabt e Krishter u trhoqn,kshtu q pushtuesit Grek u gjendnduke lutuar t vetm dhe u shpartalluantotalisht. Ushtrit Muslimane mbrritnn Damask pa incidente t mtejshme.N Jeruzalem patriarku ortodoks Soronikrkoi paqe me kusht q Kalif Omer ibnHatabi t vinte vet n qytet dhe ti garan-

tonte personalisht pikat e paqes. Historia-nt arab na tregojn q Kalif duke hyrn Jeruzalem me thjeshtsin dhe modes-tin m t madhe nuk e pranoi tesn ePatriarkut pr tu alur n nj nga kishate qytetit. Kishte rik, shpjegoi ai, se mosMusliman tepr t zellshm mund ta

prdornin kt si nj pretekst pr t ngri-tur nj xhami n vend t kishs pr tprkujtuar kalimin e tij.

vetmit ata q duhej t largoheshinnga Palestina ishin ish-pushtuesit grek.

Kalif nxorri nj proklamat, ku i thr-riste t gjith Popujt e Librit (Hebrejt,Krishtert dhe Muslimant) t bashko-heshin. Ai garantonte sigurin e t gjithbanorve dhe t pronave t tyre dhekmbngulte n respektin e duhur pr

murgjrit e krishter: Mos i bezdisni ataq jetojn t trhequr nga bota, kshtuq ata t mundin t vazhdojn t prm-bushin betimin e tyre.

Rapaporti e prmbledh situatn ksh-tu:

Na duhet t pranojm q, n fllimete Mesjets nj proklamat e till, e cila ntrsi sht me respekt nga rupat Musli-mane sht shum e moderuar. Ata ishindukshmrisht t drejt dhe tolerant.

As perandort e Bizantit as peshkopt eKishs nuk kishin shprehur ndonjherndjenja t ktilla n emr t dikujt qpredikonte nj besim t dashuris. Njdokument si proklamata e Kalift (thirrja

e kalift Omer, sh.p.) duhet t ket brnj prshtypje t thell jo vetm n He-brejt por edhe te t Krishtert. partkishin psuar shtypjen, ndrsa t pasmitishin persekutuar nga shteti i Kishs prpikpamjet e ndryshme etare. gjithata, prve ksaj, kishin qen nn var-sin e zgjedhs s nnpunsve civil dhengarkesn e taksave t rnda.

Politika e Kalive ishte ishte aq lib-erale saq t krishter si Mensur ibn Sar-

jun dhe m pas djali dhe nipi i tij (sot injohur si Shn Gjon Damaskeni), ush-truan unksionin e Kontrollorit Kryesort Financave. Secili nga kta burra u bfgura e dyt m e lart n qeverisjen mus-

limane.Kjo prbn nj kontrast godits me

anatizmin e perandorve t krishter bi-zantin. Kur Shn Gjon Damaskeni, nkohn q ikonoklazma 2 nuk mund tndalohej, shkruajti nj libr pr tu ad-miruar teologjik pr ikonat, perandori

bizantin mblodhi 338 peshkop n njkoncil t mbajtur m 754 e.r. Objekti iktij koncili ishte t nxirrte dnimin bru-tal t mpasm pr Damaskenin: Anate-ma mbi at! q e ka tradhtuar Krishtindhe q prhap idealet muhamedane.

Anatema mbi armikun e Perandoris,doktorin e mosbesimit, adhuruesin e im-azheve. I sigurt n territoret muslimaneShn Gjon Damaskeni ishte n gjendje tvazhdoj msimet e tij. N akt ai ishte n

gjendje t lir q t pohonte pikpamjene tij t debatueshme kundra Islamit, dukembrojtur tezn e rinis dhe duke prokla-muar reuzimin e tij pr ti njohur Mu-hamedit statusin proetik. Nn sundimin

histori / Plestn e fllm ers slme

VERaNdaT OSMaNEN QaBE NUK dO T

PRiShEN

ashm jan t sigurt Portikt(verandat) osman prreth

Qabes, vendit t shenjt pr botn is-lame. N kt proces, kan qen eek-tive jo vetm prpjekjet e autoritetevem t larta t Arabis Saudite, poredhe ato t shoqris civile. Veran-dat osmane t cilat jan t mbylluralart por q pjesa e prparme mbetet ehapur, vihen re shpesh n arkitekturnosmane dhe sidomos npr xhami.Shembulli m prestigjioz i verandavesht prreth vendit t shenjt prmyslimant, Qabes. Kto veranda q ishin n rrezik pr shkak t restau-rimeve n kuadr t projektit t zgjerimit, tashm jan t sigurta. Ato nukdo t shemben, dhe mbrohen me kujdes nga ana e kompanis turke q ka

siprmarr restaurimin. N kt proces, eektive kan qen jo vetm sug-jerimet e Presidentit Gyl dhe Kryeministri t Erdoan me autoriteteve m tlarta t Arabis Saudite, por edhe ato t shoqris civile. Burimet prkatsen lidhje me kt tem theksojn se sjellja e verandave n urqi nuk bhetal. Ato do t mbrohen n vendin ku ndodhen.

e kalive, t krishtert palestinez gzuanpr shekuj t tr paqe e begati.

Hebrejt, gjithashtu, flluan t lul-zojn. Akademia e iberias, ku traditat

gojore hebraike qen mbledhur n al-mudin, tashm mund t transerohej nJeruzalem. Ktu jeta intelektuale hebreje ub m e ort dhe inuencuese: estamen-ti i Vjetr Hebraik u hodh n letr pr-undimisht n versionin e tij (Mazoretik),dhe poema t mrekullueshme liturgjiket njohura si piyyutim u kompozuan.Shum Hebrej u ngritn n pozita t lartat uqishme, si Manaseh ben Hazra, q ub guvernator i Damaskut. (sht intere-sante t vrehet se n t njjtn koh, nj iKrishter, Isa ibn Nestorius ishte kryemi-nistr).

urbullira m e madhe n gjith ktpeisazh n 950 e.r., kur Niqior Fokasi

i Bizantit pushtoi Palestinn. Sipas Ra-paportit, ai theri banort, dogji shtpit,preu pemt rutore dhe i shiti burra egra si skllevr. Mund t thoje me plotgojn q Vendet e Shenjta u kthyen nshkrettir nga duart e t krishterve.Me kt prjashtim dhe ndonj tjetr,periudha e hershme Islame mund tkonsiderohet si periudha m me at ePalestins.

1) Hipostazi term me t cilin nnk-uptohet bashkimi i natyrs njerzore meat hyjnore n personin e Jezu Krishtit(Isa a.s.), prej t krishterve.

2) Ikonoklazma Ikonathyes, lvizjeq e prshkoi Perandorin Bizantine dhe

arriti t zyrtarizohej prreth nj shekull ttr, rreth viteve 700-800 t ers son.3) Anatema Mallkim, kishrim.

Marr nga libri Palestina- grup autorsh

7/29/2019 Lidhja 11

6/8


Allahu e ka krijuar njeriun me njnatyr q e plqen pasurin dhe ktt undit Allahu e ka br zbukurim pr jetne dynjas. Pr kt arsye Allahu i Lartsuar kaurdhruar q pasuria t ruhet dhe e ka rendi-tur at n nj nga pes domosdoshmrit ejets, ka ndaluar q ajo t shprdorohet apo qt cnohet prmes vjedhjes, marrjes me dhunapo mashtrimit. Pr t arritur kt qllim Is-lami ka vendosur ndshkime nga m t ndry-shmet. Allahu i Lartsuar ia ka br t lehtnjeriut rrugt e ftimit t pasuris dhe e ka nxi-tur at t punoj, e ka ndaluar q ta ftoj atnga rrug t ndaluara dhe e ka krcnuar, sedo ta prball at me ndshkime n kt botdhe n tjetrn. Nj pasuri t till Allahu e kakonsideruar t kot dhe n kt prkufzminprshihen t gjitha ato pasuri q burojn ngaharami, si sht kamata, vjedhja, rrmbimi,rebelimi etj. Nj krcnim i ort n KuraninFamlart bhet edhe pr ngrnien e pasuriss jetimit padrejtsisht apo dhe pr vepra ttjera t ngjashme me t. Para me nj al, npasurin e kot prshihet do pasuri q vjennga ngrnia e pasuris s njerzve padrejtsishtdhe nga tejkalimi i kufjve q ka vendosur Al-lahu n veprimet pasurore.

Etapat e pastrimit t paravePastrimi i parave t pista kalon n disaetapa, ku s pari sht vendosja e tyre n njnumr llogarie n t ciln vendosen shumaparash n ormn e llogarive npr banka, ninstitucione fnanciare ose blerja e aksioneven pasuri t patundshme. Ky veprim kryhetn koh t ndryshme dhe nga persona t ndry-

shm. Etapa e dyt sht ajo e mashtrimit dhee krijimit t tymnajs, ku krijohen disa veprimet ndrlikuara fnanciare me qllim humb-jen e gjurmve dhe pamundsin e ndjekjess burimit t parave. Etapa e tret sht ajo eprzierjes, n t ciln kryhet rikthimi i paravet pista n treg nprmet kanaleve ekonomikeapo transertave t mbuluara nga investime dheprojekte fnanciare, q i japin pamjen normaledhe t pastr ktyre parave.

Pastrimi i pasuris n sipaslegjislacionit islam

Pasi njohm disa nga burimet e pasuris sndaluar, le t njohim shkurtimisht mnyrat dheormat e pastrimit t pasuris n Islam:

Pasurit e ftuara hallall dhe n mnyrt lejuar pastrohen duke nxjerr ato t drejtapasurore t detyrueshme, masn e t cilave eka prcaktuar Islami, ashtu si i ka br t de-tyrueshme Allahu a.xh. dhe si i ka sqaruar iDrguari i ij, proeti Muhamed a.s.

a- Nxjerrja e zekatit sipas llojit t pasur-is, nisabit (kufri minimal i mass pr zekat) dheprqindjes s detyrueshme q duhet nxjerr.

b- Zekati i Fitrit.c- Detyrime t tjera pasurore q i dety-

ron i pari vendit mbi t pasurit prve zekatit.

d- Shpagimet e detyrueshme, si janato t betimit, vrasjes gabimisht apo me dashje,prishjes s agjrimit n Ramazan etj.

e- Zotimet q muslimani ia ngarkonvetvetes.

- Sadekaja, vaket, dhurata, amanetetpas vdekjes, t drejtat e qinjsis dhe t mikutetj.

g- Shpenzimet e detyrueshme, si janshpenzimet pr amiljen, prindrit, pagat e pu-ntorve etj.

Qndrimi i Islamit ndaj larjes s parave tpista dhe mnyra e shpagimit t tyre

Pak m lart bm t qart aktin, se Islami endalon dhe e penalizon do prpjeke apo pro-ces, q kryhet pr pastrimin e parave, duke uprpjekur q kto pasuri haram t pastrohenprmes disa veprimeve bankare apo investi-meve me qllimin e vetm pr tiu shmangurlegjislacionit n uqi dhe pr t shehur burimete tyre t vrteta para syve t njerzve. Prveaktit q Islami e ndalon gnjeshtrn, mash-trimin dhe alsifkimin, pastrimi i parave e onm tej kt krim, duke i shtuar edhe krime ttjera. Ky lloj pastrimi nuk bn gj tjetr vesei bn kto para edhe m t pista se ishin. Prkt arsye pjesa m e madhe e legjislacionevevendore dhe ndrkombtare prkojn me leg-jislacionin islam prsa i prket penalizimit dhekonsiderimit t ksaj vepre si nj krim. Bazuarmbi kt t vrtet, nuk lejohet q muslimanit jet pjes e ktij krimi dhe as t bashkpu-noj me t. Prsa i prket pastrimit legjitim tparave t pista, ky proces mund t realizohetn disa orma, ndr to mund t prmendim

kthimin e pasuris s marr n mnyr t nda-luar tek i zoti, nse njihet ose duke i korigjuarmarrveshjet e parregullta. Nse prejardhja etyre vjen nga rrmbimi apo mashtrimi, atherato pasuri duhet ti kthehen t zotit, e nseshitja sht e parregullt, ather marrveshja eshitblerjes duhet t korigjohet, e nse vjen ngakamata, ather pasuria duhet pastruar duke ia

nxjerr shtesn e kamats pr t varrit apo nshrbime publike pr muslimanet, e nse vjennga mashtrimi dhe vjedhja, ather le tia kthe-j t zotit, e nse nuk mundet, le t pendohetdhe ti jap aln Allahut se nuk do t kthehetprsri.

Efektet negative t pastrimit t parave mbishoqrin

1- Prhapja e kriminalitetit prmes vep-rimtarive kriminale, si sht droga, korrup-sioni ekonomik dhe politik.

2- Deormimi i aktivitetit ekonomikprsa i prket ftimit dhe konkurencs, si dherrnimit t siprmarrjeve t ndershme.

3- Prhapja e organizatave kriminaledhe prshirja e tyre n aktivitetet ekonomikedhe jetike t vendit.

4- Shkaktimi i dmeve t pallogaritshmepr sistemin bankar prmes depozitimit dhetrheqjes s parave, n mnyr t papritur dhet shpejt.

5- Nxjerrja e biznesmenve dhe treg-tarve t ndershm nga tregu prmes shkatr-rimit t biznesit t tyre dhe alimentimit ngakonkurenca e pandershme.

6- Cenimi i imazhit t institucioneveshtetrore duke inkurajuar krijimin e institu-

cioneve dhe siprmarrjeve kukulla pas t cilaveshihen aktivitete jolegjitime.7- Ngritja e njerzve me t ardhura jo t

ligjshme n majn e piramids sociale dhe uljae pozits sociale t siprmarrsve t ndershm,duke krijuar nj anomali n vlern e puns, stu-dimit dhe ftimit t prvojs dhe krijimi i shem-bujve negativ n ftimin e pasuris.

Allahu xh.sh. thot n Kuranin e ijFamlart: 65. Dhe gjetn nj prej robrvean, t cilit i patm dhuruar mshir prejNesh dhe i kishim msuar nga ana Jon dije.66. Musai i tha atij: A mund t t pasoj ty, qt m msosh edhe mua dika prej dituris sdrejt q t sht dhn ty? 67. Ai u prgjigj:i nuk mund t durosh dot me mua! 68. E simund t durosh (pa pyetur) para dikaje prt ciln nuk di asgj? 69. (Musai) tha: Dot m gjesh t durueshm, n dasht Allahu enuk do t t kundrshtoj pr asgj. 70. (Hi-dri) i tha: Nse vjen pas meje, mos m pyetpr asgj, derisa t ta shpjegoj un!

Prej ktyre ajeteve ka vrtet shum msimpr kdo q krkon t marr dije dhe tveproj me t. Dija sht nj prej vetive m tlarta q e zbukuron njeriun dhe e ngre at ngrad t larta tek Allahu xh.sh. Zoti thot nKuran: Me t vrtet njerzit q i riksohen

m shum Allahut jan dijetart. Kjo vjen sirezultat i dijes s tyre mbi madhshtin e Al-lahut, si rezultat i dijes mbi cilsit e ij t lartadhe mirsit e ij t paundme ndaj robrvet ij, por vjen edhe si rezultat i dijes mbidobsit e tyre si krijesa. Pra rika ndaj Zotitvjen mbi baz t dijes s njeriut n dy drej-time: Dija ndaj uqis s Zotit, dhe dija ndajmangsis nejrzore. Dija e njeriut n kt rasti bn t qart atij kontrastin e madh midiskrijeses dhe Krijuesit. Vetm kshtu njeriu ar-rin t kuptoj vrtet nevojn e madhe q kapr Krijuesin e tij, dhe vetm kshtu ai i nn-shtrohet Atij plotsisht. N t vrtet kuptimii als musliman sht, i nnshtruar. Dhennshtrimi vjen pikrisht kur robi kuptonkt kontrast krijes-Krijues. Por, rruga pr

tek dija sht e vshtir dhe krkon q njeriut jet i pajisur me nj sr cilsish dhe vlerash.Imam Shafu citon msuesin e tij t thot:

Rrug ret ventkmt te y eteveNgaNeki Kaloshi Dija sht drit dhe Allahu nuk ua jep dritn

atyre q nuk din ta vlersojn. Nj ndrcilsit m t rndsishme q i bn t mundurnjeriut t arrij dijen sht durimi. Me durimktu kuptojm nj sr elementsh: durimin przgjedhjen e njerzve nga e merr dijen,

durimi n preokupimin dhe sakrifcat prta marr dijen (sakrifkimi i kohs, mundit,privimit nga dshirat madje edhe nga shumprej nevojave t njeriut), durimi pr t qeni vmendshm ndaj msimit, durimi pr taruajtur dijen pasi e ke marr at (durimi pr trezistuar ndaj harress), durimi pr ta zbatuarat q mson , durimi pr tua transmetuar att tjerve si dhe durimi pr ta mbrojtur dijennga cdo gj q e prish at, sic mund t jenidet e gabuara, sulmet e injorantve, etj.

Dija sht dhurata m e madhe q Allahui jep besimtarit, por q njeriu t arrij tek kjoduhen nj sr kushtesh. Cdo mirsi q Allahuua jep robrve t tij ka nevoj pr kushtet eveta. Ka nevoj pr koh, pr mund, pr sakri-fca dhe bereqeti ka nevoj q t piqet deri sa

t mbrrij tek nejriu. Dija sht si ara qmbillet n tok dhe ajo ka nevoj pr kohndhe kushtet e saj, deri sa t jap rutet e veta.Gjat ksaj kohe, njeriu duhet t kujdeset prt, t prpiqet, t sakrifkoj q pema e tij trritet e sigurt deri n kohn kur ajo sjell be-reqetin e saj. Nuk ka rrug t shkurtra dhet menjhershme pr kt. Kto jan ligjet eZotit dhe njeriu duhet tu nnshtrohet atyre,nse dshiron t ket sukses n kt jet dhen tjetrn. Proeti a.s. thot: Zoti m edukoimua dhe e prsosi edukimin tim. Si e pr-sosi Allahu edukimin e Proetit a.s.? Q nvegjli ia pastroi zemrn nga mkatet. Allahu iLartsuar thot: A nuk ta pastruam ne gjok-sin tnd?. E dyta, duke e ruajtur Proetin eij nga mkatet q prpara shpalljes. E treta,

duke i drguar atij msuesin m t mir, Xhi-brilin a.s. E katrta, duke i ln atij nj intervalkohor prej 23 vjetsh. E pesta, duke ia pr-

shtatur dijen n raport me situatat e krijuaragjat jets s tij. Dhe i gjith mesazhi i Proetita.s. fllon me aln lexo dhe prundon meSot plotsova pr ju en tuaj dhe plotsovapr ju mirsin ime. Pra mesazhi ka flluarme leximin dhe sht prsosur gradualisht

deri n momentin e undit, kur misioni pro-etik i Muhamedit a.s. prmbushet krejtsisht.E gjith kjo koh ka kaluar nprmjet njkalvari t gjat sakrifcash, mundimesh, pr-pjekjesh, n t cilat Proeti a.s. ka dshmuarse qe m i durueshmi i t duruarve. Me kaqsa tham deri m tani mund t kuptojm sehumbja e durimit sht ajo cka privon robinnga dija. Humbja e durimit bn q njeriu tavjel pemn e tij, pa u pjekur rutet ende, dhesi rrjedhim ato nuk japin bereqet, por dm. Egjith kjo vjen nga nj siat shum i keq q kanjeriu, nxitimi. Nxitimi prish gjith mundine br pr arritjen e t mirs. N kt mnyrnjeriu as e arrin bereqetin, por ndrkoh e cdodm prpjekjen. Nj al e urt thot: nxitimias nuk e arrin prundimin dhe as e kursen

kurrizin. Ndrsa nj tjetr: Kush e krkondicka para kohe, ndshkohet me mosrealizi-min e saj. Proeti a.s. na kshillon: Nxitimisht prej shejtanit. Me nj al, shejtaniprpiqet t q me an t nxitjes s nxitimit tekbesimtart tua prish veprat atyre. N rastinkonkret, nprmjet nxitimit, shejtani i privonbesimtart nga dija, duke synuar ti lr ata nerrsir. Shum dijetar kan thn se nj dijee mbetur pr gjysm nuk sht dije. Ajo sjellvetm ngatrresa midis njerzve dhe i coroditata. Nj ndr robrit m t dashur tek Allahu,i cili ka pasur privilegjin t bisedoj drejt-prdrejt me Allahun, sht Musai a.s. Allahui Lartsuar thot n Kuran: Dhe Allahu i olliMusait, al bindse. Duke qen n kt poz-it Musai a.s. mendoi se ishte neriu m i ditur

n tok, dhe n nj bised q pati me populline tij, e pohoi kt. Pr kt pohim, Allahu iLartsuar i trhoqi vmendjen.

E urdhroi q t marr rrugn pr tek njnjeri m i ditur se ai, t cilin as Musai nuk edinte se ekzistonte. Dhe kjo rrug ishte e gjatdhe e mundimshme. Vendtakimi i tij me Hi-drin ishte vendtakimi i dy detrave, nj skaj ilargt dhe i mundimshm pr tu prshkuar.

Pas gjith ktij mundimi, Musai a.s. e humbirrugn dhe u desh t orientohej nprmjetpeshkut. Pasi arriti tek Hidri, Musai u pr-ball me skepticizmin e Hidrit, i cili iu shprehse dyshonte nse ai do t ishte i durueshm.Ndrkoh, Musai, i vendosur pr tia dalmban msimit. Ai iu shpreh Hidrit: Dhedasht Zoti, do t m gjesh nga durimtart.

Dhe kshtu nis nj tjetr rrug e Musaita.s., ajo e krkimit t dijes prej Hidrit. Gjatktij udhtimi, msuesi, bri disa veprime qpr Musain binin ndesh me arsyen e tij e cilaishte e kufzuar n nj ser tjetr nga ajo eHidrit. Kjo bri q Musai t ndrhynte dukeshprehur habine me sjelljen e tij, gj q e brit shaq mosdurimin etij. Msuesi e toleroin rastin e par. E toleroi edhe n t dytin. Pas

rastit t tret, ku dhe vet Musai u bind prdobsin e tij, pr mungesn e durimit, kuredhe e mori mesazhin binds prej Krijuesit ttij, se vrtet paska njerz edhe m t ditur seai, u kthye tek populli i tij. Proeti Muhameds.a.v.s.: Zoti e mshirot Musain. Sikur tkishte duruar edhe pak, Hidri do ti msonteedhe shum gjra t tjera t vleshme.

Kjo ngjarje sht dshmi e mnyrs me tciln Allahut xh.sh. e ndihmoi t drguarin eij, pr tu kultivuar me kujdesin pr t qen imatur n cdo vendim q ndrmerr, si dhe prt peshuar cdo al dhe pr t mos shprehurkurr asgj t nxituar dhe pr t ciln nuk kanjohuri.

*Ky shkrim eshte nje hutbe e mbajtur gjate

aljes se xhumase ne Xhamine e Laprakes

Pstrm prve e qnrm islmt n s

7/29/2019 Lidhja 11

7/8


Familja sht baza e shtimit tllojit njerzor, me t ciln il-lon e mbaron jeta individuale e secilit.N amilje do individ duhet t gjejqetsi e ngrohtsi, sepse ajo sht ngri-

tur mbi bazn e dashuris t sinqertdhe mirkuptimit reciprok q siguron

jetes t lumtur. Sipas islamit ami ljaqndron mbi bazn e lidhjeve t orta tpartnerve bashkshortor pr t rriturdhe edukuar mij me moral t pastre t orientuar drejt n jet. Megjithat,sot n saj t liris dhe t drejtave tnjeriut, jeta e tyre po ndryshon dhe popriret gjithmon drejt jets s lir pri-vate, duke u shkputur nga edukataamiljare dhe pastrtia e saj morale. Nsaj t ksaj lirie edhe bashkshortt,burr e grua, po priren pr t br jett pavarur, duke u dhn pas pasion-eve t shrenuara gj q ka uar e po

on gjithnj e m shum drejt shkatr-rimit t amiljes. radhtia bashkshor-tore sht kryesisht viktim e realitetitsocial, q po shkel mbi traditn, en,moralin, mbi parimet e dashuris dhet drejtave dhe detyrave reciproke. Kyenomen ka sjell shtimin e shkuror-zimeve jo vetm nga itet e rinj, poredhe nga radht e atyre t moshs me-satare, mijt e t cilve jan n moshdelikate.

Natyrisht ky sht nj enomen se-rioz pr shoqrin, sepse pasojat janshum t rnda pr mijt q mbeten

jetim. Kthimi i vetdijes islame namilje krijon premisa t shndosha pr

rritjen e prgjegjsis q prindrit kanndaj mijve, por njkohsisht edukonedhe mijt me rymn e dashurisdhe respektit ndaj prindrve, sidomoskjo kur prindrit kan arritur moshne pleqris. Gruaja po privohet shumher nga roli i saj pr t cilin shtkrijuar, pr prkujdesjen dhe rritjen emijve, duke ia ln ata kujdestarveq marrin pr shrbime n shtpi.Madje ka nga ato gra q m shum jandhn pas mbajtjes s qenve dhe ku-

jdes it ndaj tyre, duke i nxjer r edhe nshtitje, duke mos llogaritur rrezikunq mbartin ata pr shndetin e njeriut.

Mjeku psikiatr, Dr. Xhorxh Meli

thot: Shum pengesa psikologjike tekt rinjt jan shkaktuar nga kujtimet emijris s hershme, pr t cilat ajine mbartin nnat e tyre. Gnjeshtra dhe mosrespektimi i rregullave para-qiten tek t rinjt, t cilt nuk e kanpatur prkujdesjen e nns.

N realitetin e sotm shum nnapo i braktisin mijt, sepse i kan melidhje jashtmartesore dhe asnjri nukmerr prsipr rritjen dhe kujdesin ndajtyre. Ata rriten n shtpit e mijve

jetim, por mbeten jasht edukatsamiljare dhe pa nj shtpi q t ndr-tojn jetn e tyre. Dashuria pr nnnsht kaq e madhe sa i bn shum prejtyre q n mosh madhore t vihenn krkim t nns edhe se mund t

jen vet me mij. Mjat prekse et dhimbshme kan qen rastet e tra-

jtuara n emis ionin televiz iv Njerzt humbur. Pr shkak t mungess skujdesit t prindrve, shum mij i

jan nnshtruar vetmi s, q shpeshher

Fml qelz bz e soqrsNgaXhemal Balla

vjen me pasoja. ek mij t till mun-gon dashuria dhe miqsia reciproken mes antarve t shoqris, sepse uka humbur ajo lidhje shpirtrore q i

jep gjall ri jets s tyre. Vetm kthimii vlerave shpirtrore n amiljet tona,nprmjet kthimit t besimit tek Zoti,do t bj t mundur shmangien ngakto enomene negative q po lulzojnn shoqrin ton.

Familja sht nj institucionHyjnor, origjina e s cils t on deri nkrijimin e itit t par njerzor, q shu-moi shoqrin njerzore. Si e till ajombetet baz pr shtimin e llojit njer-zor. N Kuran thuhet: O ju njerz,kujtohuni pr detyrn q kini ndajZotit tuaj, i cili ju krijoi nga nj it ivetm dhe n nj vend tjetr thuhet:

Krijimi i mashkullit dhe i emrs dheraporti i tyre martesor, i prshkruarnga siguria, dashuria dhe mirkuptimireciprok jan prshkruar si shnja tZotit. Institucioni i amiljes dhe ai imartess jan prshkruar si praktika tproetve. Muhammedi, paqja e bekimii Zotit qot mbi t, thot: Martesasht pjes e praktiks sime jetsoredhe kushdo q i largohet praktiks sime

jet sore, nuk sht nga ne.Institucioni i amiljes luan nj

rol mjat t rndsishm n shoqri.Familja sht njsia themelore e ksajshoqrie. Ajo organizohet n mnyr ttill q mund t sillet si nj shoqri e

vogl. Rreth nj e treta e normave ju-ridike q prshihen n Kuran i reero-hen amiljes dhe prcaktojn rregullat eunksionimit t saj. Pozita e barabart esekseve sht prcaktuar nga vet Zoti imadhrishm, i cili krijoi si mashkullinedhe emrn, t barabart pr shtimin ellojit njerzor, por t barabart dhe n

jetn e p rditshme, n amilj e e n sho-qri. N Kuran thuhet: Bashkshort,

ju jini pr njri tjet rin si nj vesh je.Ktu theksohet qart se n mes tbashkshortve duhet t ekzistoj njlidhje e ort, n unitet, q prbn tra-

jtimin e barabart n mes tyre. Kuranika prcaktuar bukur se burri e gruaja

jan si veshje e njr i tjet rit. Dihet qveshja e zbukuron at q e vesh dhe tdy zbukurojn njri tjetrin.

Roli i amiljes mbetet i paplotsuar,n se nuk realizon rritjen e mijve tvet, me edukat t shndosh, me arsime kultur duke prshir edhe kulturnislame. Prindrit duhet t synojn rri-

tjen dhe ormimin e personalitetit ttyre t shndosh, si nga ana izikeedhe nga ana mendore e shpirtrore,pr ta br at t at si qytetar, por dhepr mbrojtjen e vendit t tij. Nga anatjetr edhe mijt kan detyrime ndajprindrve t tyre. N Kuran thuhet:Silluni mir ndaj prindrve, ndaj tarmve, ndaj jetimve, t varrve, ndajqinjve. Nj sjellje e till ka pasojapozitive jo vetm brnda amiljes, porprohet edhe n shoqri. Sipas islamit,respekti i mijve ndaj prindrve duhett vazhdoj edhe pas ndrrimit jet ttyre, duke u lutur pr ta, q shpirti ityre t gjej qetsi pran Zotit t mad-hrishm. Q t realizojm nj detyrt till ndaj mijve, prsri baz mbe-tet amilja. Proeti Muhammed, paqjae bekimi i Zotit qoshin mbi t, thot:Ju q t gjith jeni kujdestar dhe qt gjith do t prgjigjeni pr at q usht dhn n ruajtje (prkujdesje, Bu-hari).

ek mijt nuk ka ndikim vetmamiljar, por edhe aktor t tjer tmjedisit social e kryesisht mediat, qmund t sjellin shum pasoja nega-tive n se nuk kontrollohen mir emi-sionet e tyre. Po kshtu n mjedisetshoqrore, n rrug e kudo ndeshemime enomene t ndryshm si sharje,yerje, jalor banal, munges respektindaj m t moshuarve e sjellje t tjerat paplqyeshme. Pr t prballuar me

sukses kt ndikim negativ, amilja karolin dominues nprmjet ndrhyrjeveaktive pr t br sqarimet e nevojshmembi dallimin e s mirs nga e keqja dhepr t mos i ln t bhen viktim ektyre ndikimeve t kqia. Si prindritedhe mijt kan t drejtat e lirit etyre, por kto liri e kto t drejta, kanedhe detyrime. Ajo duhet kontrolluare drejtuar jo vetm n shtpi, por edhe

jasht s aj. edukosh nj mij t shndet-

shm izikisht, mendrisht e shpirtrishtsht detyr e shenjt. Megjithat jemidshmitar t rasteve mosprillse tmijve ndaj prindrve, nuk i respek-

tojn, i oendojn, nuk i ndihmojn,madje edhe raste ekstreme t prdorim-it t dhuns ndaj tyre. Zoti n Kuranthot: Ne e urdhruam njeriun tubj mir prindrve t vet, meqnsenna e vet e mbart me vshtirsi dheme vshtirsi e lind. Pra, nna, mijne vet e ka mbartur nnt muaj si pjes e

pandar e trupit t saj dhe e ka ushqyerme t njjtin ushqim. Pastaj e lind dhee rrit me vshtirsi duke sakriikuar dogj pr t. Ndjenjat e saj jan shum tndjeshme dhe t ngrohta pr mijn,

sado i madh q t jet. Kt e vrtetonedhe nj hadithe e proetit a.s. q etransmeton Ebu Hyrejreja i cili thot:

Erdhi nj njeri tek pejgamberi iZotit dhe e pyeti :

-Kush ka m shum merit q tikushtohet kujdes i plot?

-Nna - tha proeti a.s.-Po pastaj kush vjen pas radhs?-Prsri Nna - tha Proeti a.s.-Pastaj kush vjen ?-Prsri Nna dhe pastaj vjen babai -

tha i drguari i Zotit (Buhari-Muslim)Familja duhet t ruhet e shndosh

dhe t mos preket shenjtria e saj, vea-nrisht e nns. Pr at t keq kjo po

dhunohet m shum sot, n kushtet ereja t prparimit e zhvillimit demokra-tik t shoqris. Pr kt i duhet kthyervetdijes islame dhe msimeve t is-lamit, i cili i lutoi q n themel t gji-tha t kqiat dhe nnmimet ndaj per-sonalitetit t emrs.

N Kuran ka nj kapitull t veantq emrtohet En-Nisa dhe q letkryesisht pr emrn, mbi rolin e sajn trashgimi, mbi lirin e saj prt krijuar amilje dhe detyrat e saj sibashkshorte, si nn dhe si pjestaree shoqris. Islami i ka dhn em-rs vendin e merituar n shoqri. Nkt kuadr parashikohen edhe masa

ndshkimore n qot se ajo shkel ligjetdhe normat e prcaktuara pr t.Martesa e ligjshme bazohet n nor-

mat islame dhe ka pr qllim ruajtjene individit, amiljes dhe shoqris ngaprishja e moralit. Nprmjet martesss ligjshme, sipas dispozitave t juris-prudencs islame, bashkshortt ndi-hmohen pr ormimin e amiljes, e cilambart mbi vete t ardhmen e shoqris.Martesa e shpton shoqrin nga s-mundjet e shumta, t cilat vijn krye-sisht si pasoj e mosprilljes s nor-mave t moralit islam dhe tradhtisbashkshortore e n veanti prostitu-cioni, i cili ka sjell pasoja t rrezik-

shme n shoqrin e sotme me smund-jen vdek jeprurse t SIDA-s, q pr att keq ka hyr edhe n vendin ton. Prkt n nj amilje t shndosh i duhetprer rruga ktij enomeni, sepse vetmn amilje partnert gjejn knaqsi,rehati e lumturi s bashku me mijte tyre t cilt ua shtojn dashurin,shpresn dhe angazhimin pr ti eduku-ar e rymzuar n rrugn e drejt derisa t bhen zotr t vetes dhe t njohint drejtat e prgjegjsit n kt botprovizore.

Edukata dhe morali n amilje janaktort m t rndsishm, nprmjett cilve kultivohet miqsia dhe qetsiashpirtrore, sidomos n mes burrit dhegruas. Proeti a.s.thot: M i miri prej

jush sht m i sjel lshmi n ami ljen etij (irmidhiu). N nj hadith tjetrthuhet: Vrtet besimin m t plot eka ai besimtar q ka moralin m t lartdhe sillet mir me amiljen e tij (ir-midhiu).

7/29/2019 Lidhja 11

8/8


lidhja 11

Documents