libro enquisa delphi - sergas · o obxectivo da enquisa non é outro que coñecer a opinión dos...

2005

PROBLEMAS MÁISIMPORTANTES EN GALICIAEN RELACIÓN COA SAÚDEDESDE O PUNTO DE VISTA

DOS EXPERTOS

RESULTADOS2005

PROBLEMAS MÁISIMPORTANTES EN GALICIAEN RELACIÓN COA SAÚDEDESDE O PUNTO DE VISTA

DOS EXPERTOS

Xunta de GaliciaSantiago de Compostela

2006

ENQUISA DELPHI

EDITAXunta de GaliciaConsellería de SanidadeDirección Xeral de Aseguramento e Planificación Sanitaria

REALIZACIÓNObradoiro de Socioloxía, S.L.

DESEÑO E MAQUETACIÓNVariografik Comunicación

Dép. LegalVG-611-06

PARA MÁIS INFORMACIÓN:Subdirección Xeral de Planificación SanitariaEdificio Administrativo San Lázaro, s/nº 15703 Santiago de CompostelaTeléfono: 981 - 542 736Fax: 981 - 542 854

I

II

III

IV

V

6

9

12

13

15

18

26

33

FICHA TÉCNICA

INTRODUCIÓN E DESENVOLVEMENTO DO TRABALLO

RESULTADOS: Problemas máis relevantes en relación coa saúde

II.1 PRIMEIRA FASE

II.2 SEGUNDA FASE

MEDIDAS ÁS QUE SE LLES DÁ PRIORIDADE PARA MELLORAR

A PREVENCIÓN E ATENCIÓN DOS PROBLEMAS DE SAÚDE

CONSIDERACIÓNS SOBRE AS MEDIDAS QUE CONTRIBUIRÍAN

Á MELLORA DO SISTEMA SANITARIO EN GALICIA

PARTICIPANTES NAS DÚAS FASE DO ESTUDO

ENQUISA DELPHI

GALICIA 2005 9

INTRODUCIÓN E DESENVOLVEMENTO

DO TRABALLO

I.

Concibido como un elemento marco de extraordinariointerese na planificación sanitaria do vindeiro Plan de Saúde 2006-2010, o informe de resultados que agora

se presenta é o resultado material da Enquisa Delphi, realizadopor encomenda da Dirección Xeral de Aseguramento e Planificación Sanitaria.

O obxectivo da enquisa non é outro que coñecer a opinióndos expertos en canto aos problemas máis relevantes en mate-ria de saúde en Galicia.

Para isto, utilizouse a Enquisa Delphi, unha técnica semicua-litativa de investigación baseada na utilización dunha enquisaiterativa para tomar información dun conxunto de persoas(neste caso, expertos cualificados no eido sanitario), co obxectivo de conseguir unha opinión consensuada sobre os temas que se analizan a partir das súas libres e independentes opinións.

O proceso consta de dúas fases. Na primeira, remítesellesaos expertos un cuestionario con preguntas abertas e solicitá-selles a enumeración dos principais problemas de saúde e demedidas concretas para a súa minoración, así como doutrasaccións para mellorar a eficiencia do sistema sanitario públicoen Galicia. Recibido o cuestionario, procedeuse á reagrupacióndas propostas, e eleborouse un segundo cuestionario para asegunda fase, que novamente lles foi enviado aos expertosque contestaron na anterior fase. O proceso está resumido na figura 1.

ENQUISA DELPHI

10 SÍNTESE DE RESULTADOS

Desenvolvemento

Enumeración dos 8 problemas que, en materia

de saúde, requiren unha maior necesidade de

atención en Galicia, ordenados de maior a

menor importancia.

Enumeración daquelas medidas propostas (ata

un máximo de 3) para mellorar a situación

actual de cada un dos problemas anteriormente

salientados (en relación ás carencias detectadas

en canto á súa atención e/ou prevención).

E, doutra banda, enumeración de ata un máxi-

mo de 6 medidas que mellorarían a eficiencia

do Sistema Sanitario en Galicia.

446 expertos, divididos, en atención á súa área de traballo, en 4 grupos:

- Facultativos de atención primaria.

- Facultativos de hospitais.

- Profesionais da saúde pública e da Administración sanitaria.

- Persoal de enfermería, tanto de atención primaria como de hospitais.

CUESTIONARIO

ENVIADO A

Total participantes na 1.ª fase: 147 expertos

Fase1ª

Preséntaselles aos colaboradores aqueles problemas e medidas que,

en relación coa saúde, un maior número de expertos salientou como

importantes na primeira volta do estudo, e pídeselles:

- Dunha banda, que valoren cada un dos problemas

propostos (8 en total) nunha escala entre o 1 e o 10.

- Doutra, que escollan aquelas 3 medidas que contribuirían,

en maior medida, a mellorar a atención/prevención de cada

problema proposto anteriormente (tendo opción de escoller

entre 6 tipos de medidas distintas, en cada caso).

Finalmente, seleccionáronse un total de 20 grupos de medidas que

contribuirían, en maior grao (e segundo as súas propias respostas),

á mellora do funcionamento do sistema sanitario. Logo de presen-

tárllelas aos colaboradores, pídeselles que escollan aquelas 10 máis

importantes e que valoren cada unha delas, independentemente,

nunha escala do 1 ao 10.

do estudo

CUESTIONARIO

Total participantes na 2.ª fase: 96 expertos

A SAÚDE DENDE O PUNTO DE VISTA DOS EXPERTOS

GALICIA 2005 11

Recepción e reorganización das respostas do primeiro cuestionario. Envío dun segundo cuestionario aos mesmos expertos que responderon na primeira volta.

Fase2ª


A continuación preséntase un resumo cos principais resultadosacadados.

RESULTADOS: PROBLEMAS MÁIS RELEVANTES

EN RELACIÓN COA SAÚDE

II.


GALICIA 2005 13

1º. Adiccións

2º. Accidentes

3º. Problemas cardiovasculares e factores asociados

4º. Obesidade e hábitos de vida asociados

5º. Envellecemento poboacional e problemas vinculados

6º. Tumores malignos

7º. Problemas psíquicos

8º. Problemas do aparato locomotor

9º. Diabete

II.1 Primeira fase. Recibíronse 147 cuestionarios cubertos polos expertos. Nestafase os problemas referidos como máis importantes en Galicia,en relación coa saúde, ordenados de maior a menor segundo onúmero de mencións, ata un mínimo de tres por problema,foron:

Obtidos estes resultados, determinouse que os expertos debían expoñer nova-

mente o seu xuízo de valor nunha segunda fase de investigación, pero limita-

do aos 8 primeiros da anterior listaxe, xa que os restantes non foron aludidos

nin nun de cada tres casos. Desta maneira a listaxe resultante non sería

excesivamente longa, e podería concentrarse a atención con máis facilidade

nas medidas correctoras para cada problema. A enquisa, así configurada, foi-

lles remitida aos colaboradores que contestaron na primeira etapa.


ENQUISA DELPHI

10º. Enfermidades do aparato respiratorio

11º. Pacientes crónicos/terminais

12º. Enfermidades de transmisión sexual

13º. Problemas de saúde bucodental

14º. Cuestións relacionadas coa sexualidade

15º. Utilización de medicamentos

16º. Problemáticas sociais

17º. Tuberculose

18º. Alerxia (excepto asma)

19º. Control do embarazo e atención ao neonato

20º. Problemas medioambientais

21º. Minusvalías

Os problemas cardiovasculares e factores de risco asociados foron valo-

rados con 5 ou máis puntos polo 98,8% dos profesionais.

O 97,6% está de acordo en asignar ao envellecemento da poboación e

problemas asociados unha importancia mínima de “aprobado”, e, outra idénti-

ca proporción á obesidade e hábitos relacionados.

A porcentaxe de profesionais que adxudicaron un mínimo de 5 puntos aos

accidentes acadou o 96,5%, e unha similar porcentaxe de expertos xulgaron

importante o consumo de substancias adictivas en Galicia.

O 95,2% adxudícalle, cando menos, 5 puntos como valoración media aos

tumores malignos, e o 94,1% aos proble-

mas psíquicos.

E, finalmente, a porcentaxe que lle atri-

buíu unha importancia mínima de 5 puntos

aos problemas de mobilidade/aparato

locomotor foi do 81,2%.

Polo tanto, ao ter en conta os criterios habitualmente utilizados nos estudos

Delphi para avaliar o grao de acordo/diseso entre os expertos para cada pro-

blema (unanimidade: 100%, consenso: 90%, maioría: 66,6%, disenso: menos do

66,6%), chégase á conclusión de que, malia non detectar unanimidade en nin-

gún dos casos, se logra o consenso dos profesionais en canto a considerar

importantes sete dos oito problemas considerados na segunda fase (figura 2).

Tan só no referente aos problemas

xenéricos de mobilidade, e do aparato

locomotor en particular, non se logra

acadar un grao de acordo suficiente-

mente elevado como para poder afir-

mar que existe consenso entre eles

(aínda que non por iso deixa de ser

claramente maioritario: 81,2%).

II.2 Segunda fase. Contestaron 96 profesionais e obtivéronse

GALICIA 2005 15


Proporción de expertos que valora a importancia de cada un dos seguintes problemas cun mínimo de 5 puntos


0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

97,6

98,8

96,5

97,6

95,2

94,1

81,2

96,5

Envellecemento/problemas neurodexenerativos e de

dependencia asociados

Problemas cardiovascularese factores de risco asociados

Accidentes

Obesidade e hábitos de vida asociados

Consumo substancias aditivas

Tumores malignos

Problemas psíquicos

Problemas de mobilidade/aparato locomotor

ENQUISA DELPHI

Figura 2

O envellecemento da poboación e os seus problemas asociados

con 8,24 puntos como media.

Os problemas cardiovasculares: 8,22 puntos.

Os accidentes: 8,19 puntos.

A obesidade e os hábitos de vida asociados: 8,05 puntos.

E, finalmente, os restantes problemas aos que se lles deu prioridade

acadan puntuacións entre 7,71 e 6,33 puntos.

Noutra orde de cousas e se se atende á importancia media atribuída a cada

tipo de problema (figura 3), obsérvase, en primeiro lugar, que en termos xerais

todas as puntuacións son elevadas; non entanto, os únicos catro problemas

que conseguen valores superiores aos 8 puntos e, polo tanto, aos que se lles

atribúe unha maior relevancia en Galicia son:

Puntuación media adxudicada polos expertos

a cada tipo de problema

GALICIA 2005 17

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8,24Envellecemento/problemas

neurodexenerativos e de dependencia asociados

Problemas cardiovasculares e factores de risco asociados 8,22

Accidentes 8,19

Obesidade e hábitos de vida asociados 8,05

Consumo susbtancias aditivas 7,71

Tumores malignos 7,52

Problemas psíquicos 7,11

Problemas de mobilidade/aparato locomotor 6,33


Figura 3

MEDIDAS ÁS QUE SE LLES DÁ PRIORIDADE PARAMELLORAR A PREVENCIÓN E A ATENCIÓN DOS PROBLEMAS DE SAÚDE

Como se vía no capítulo anterior, os resulta-dos da enquisa evidencian que os expertosconsideran, de xeito consensuado, que enGalicia existen sete problemas principais en relación coa saúde. Non obstante, solici-tóuselles tamén que indicasen que medidas ou actuacións concretas deberían terse enconta, de xeito máis relevante, para poderprevir, atender ou solucionar máis axeitada-mente cada un destes problemas. Estaspreséntanse a continuación en sucesivosgráficos. Nesta ocasión, óptase por conside-rar axeitado un nivel de consenso maiorita-rio (é dicir, que só se consideran importan-tes aquelas medidas ou accións salientadas por, cando menos, o 66,6% dos expertos).


III.

ENQUISA DELPHI

GALICIA 2005 19


Medidas/accións relacionadas co envellecemento da poboación e problemas asociados

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Aumento/mellora da rede asistencial domiciliaria e,en xeral do apoio psicosocial aos coidadores. N=96

Incremento dos recursos infraestruturais e maioraccesibilidade aos mesmos N=96

Educación á poboación N=96

Melloras xenéricas na atención, controle tratamento dos pacientes N=96

Incremento do persoal especializado N=96

Melloras orientadas ao diagnóstico ederivación precoz de pacientes N=96

82,3

74,0

56,3

42,7

29,2

11,5

%

Figura 4


ENQUISA DELPHI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Educaciónsanitaria/hábitosde vida saudables

N=96

Detección/diagnóstico

precoz N=96

84,4

55,2

AtenciónprecozN=96

53,1

39,6

Mellorasxenéricas controle tratamento doproblema N=96

36,5

Maiorcontrol/disuasión

respecto doconsumode certas

substancias N=96

25,0

Mellora/incrementorecursos para

o coidado integral,rehabilitación

e reintegracióndo paciente N=96

Figura 5

Medidas/acciónsrelacionadas cos problemas cardiovascularese factores asociados

GALICIA 2005 21


0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100%

71,9Potenciar/fomentar a educación viaria e os primeiros auxilios N=96

Incrementar os controis sobre o cumprimento

da normativa vixente N=9664,6

Mellorar as infraestruturas, especialmente das redes

de comunicación N=9656,3

45,8Potenciar/fomentar a educación/

información en materia de seguridade laboral N=96

33,3Mellorar/crear recursos que

faciliten a atención inmediata/precoz N=96

27,1Aumentar as sancións/

esixencias normativas N=96

Figura 6

Medidas/accións relacionadas cos accidentes


ENQUISA DELPHI

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100%

83,3

Implicación e emprego dos medios de comunicación

en beneficio da saúde N=9660,4

Facilitación e fomento do exercicio físico e actividades

de lecer saudables N=9658,3

39,6Cambios e control normativa existente N=96

38,5Melloras orientadas ao diagnóstico precoz N=96

18,8Melloras xenéricas na

atención/tratamento e control da obesidade N=96

Educación sanitaria á poboación xeral (hábitos alimenticios,

prevención factores risco) N=96

Figura 7

Medidas/accións relacionadas coa obesidadee hábitos de vida asociados

GALICIA 2005 23


0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100%

54,2

Control institucional/cambios normativos que disuadan

a poboación do consumo destas substancias N=96

54,2

Educación/información sobre oefecto nocivo do consumo destas substancias sobre a saúde N=96

50,0

50,0Accesibilidade a programas/

tratamentos de deshabituación N=96

46,9Control institucional/cambios

normativos de cara ás persoas/empresas que se benefician da

venda/consumo N=96

38,5Incremento/mellora recursos para a atención/tratamento N=96

Educación sanitaria á poboación N=96

Figura 8

Medidas/accións relacionadas co consumo de substancias adictivas


ENQUISA DELPHI

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100%

79,2

Melloras na atención, control e tratamentodo paciente (prontitude na atención,

adecuación temporal dos tratamentos, ...)N=96

69,8

Educación sanitaria ao paciente e, sobre todo,á poboación xeral, en canto ao problema, aos

seus factores de risco, prevención N=96

50,0

49,0Educación sanitaria á poboación xeral sobrehábitos de vida saudables N=96

22,9Medidas educativas, disuasorias e mesmo

restritivas fronte ao consumo de certassubstancias N=96

18,8Mellora xenérica nos recursos orientados aocoidado e rehabilitación do paciente N=96

Medidas orientadas ao diagnóstico precoz N=96

Figura 9

Medidas/accións relacionadas cos tumores malignos

GALICIA 2005 25


Melloras orientadas ao tratamento precoze á atención integral dos pacientes N=96

Melloras orientadas ao diagnóstico/detecciónprecoz destes problemas N=96

Educación información/formación á poboación xeralsobre o problema, factores de risco e prevención N=96

Melloras na comunicación/coordinación entre os distintosaxentes implicados na atención ao enfermo N=96

Educación información/formación ao paciente e coidadores N=96

Melloras na atención/incremento derecursos psicosociais destinados ás

familias/coidadores N=96

62,560,4

50,043,8

42,7

38,5

Figura 10

Medidas/accións relacionadas cos problemas psíquicos

(proporción de expertos que consideran determinante a aplicación de cada tipo de accións que se van a desenvolver)

CONSIDERACIÓNS SOBRE AS MEDIDAS QUE CONTRIBUIRÍAN Á MELLORA DO SISTEMA SANITARIO EN GALICIA


IV.

ENQUISA DELPHI

GALICIA 2005 27

Á marxe dos problemas de Galicia en materia de saúde e das posiblesmedidas ou accións quepoderían desenvolversepara mellorar a súa prevención/atención,solicitóuselles aos expertos que xulgaranaquelas medidas queaxudarían a mellorar o sistema sanitario. E, como no caso anterior, considerouse aceptable un nivelde consenso maioritario, do que resultaron as seguintes accións.


1. Mellorar a coordinación entre niveis/servizos asistenciais 88.5 96

2. Control desde o sistema e concienciación da poboación

da necesidade dun correcto uso dos recursos sanitarios

existentes 72.9 96

3. Incidir na prevención (especialmente na promoción

dunha educación sanitaria) 69.8 96

4. Fomentar/facilitar a formación continua dos profesionais

sanitarios e especializacións 65.6 96

5. Aumento da relevancia da Atención Primaria e facilitación

dos medios para que isto sexa posible 63.5 96

6. Crear recursos que faciliten a atención integral

e o apoio social ao paciente e aos seus coidadores 57.3 96

7. Diminuír os tempos de espera 54.2 96

Figura 11

% N


ENQUISA DELPHI

Principais medidas propostas para melloraro sistema sanitario en Galicia.Frecuencia porcentual

% N

GALICIA 2005 29


8. Reducir a cota/aumento de tempo por paciente 51.0 96

9. Aproveitar e mellorar os recursos existentes

e mellorar a carteira de servizos 51.0 96

10. Control sobre o rendemento do persoal

e avaliación/control da calidade asistencial 51.0 96

11. Aumento orzamental e control/redución

do gasto sanitario en xeral, e do farmacéutico

en particular 49.0 96

12. Reducir a burocratización 47.9 96

13. Potenciar a utilización de tecnoloxías

da información e o coñecemento sanitario 46.9 96

14. Achegar os profesionais sanitarios á toma

de decisións/xestión 44.8 96

15. Potenciar a investigación e a súa divulgación 43.8 96

16. Incremento de persoal sanitario e melloras

no procedemento de contratación deste 42.7 96

17. Solucionar problemas de equidade no acceso

á sanidade pública e mellorar a organización sanitaria 29.2 96

18. Reparto equitativo equitativa das cargas laborais

e melloras nas relacións contractuais (relacionándoas

coa produción e a responsabilidade) 29.2 96

19. Mellorar a atención sanitaria, en xeral 24.0 96

20. Fomentar a implicación doutras entidades

e a súa colaboración coa sanidade pública 13.5 96


ENQUISA DELPHI

% N

Mellorar a coordinación entre os distintos niveis/servizos asistenciais;

unha necesidade que salienta a máis elevada porcentaxe de profesionais consulta-

dos: o 88,5%, concretamente.

Concienciar a poboación da necesidade dun correcto uso dos recursos sanita-

rios existentes e controlar, en todo caso, a hiperutilización dos mesmos desde o

propio sistema; reflexión que apoian máis de 7 de cada 10 expertos (o 72,9%,

exactamente).

E, en terceiro lugar, sendo seleccionada polo 68,9%, cómpre salientar a necesidade

de incidir na prevención en xeral, e na educación sanitaria en particular.

A marxe disto, hai outras dúas tendencias temáticas escollidas en porcentaxes

relevantes polos expertos (aínda que non chegan a lograr ese 66,6%):

A formación dos profesionais (65,6%).

E o aumento da relevancia da atención primaria (63,5%).

Polo menos 1 de cada 2 profesionais sanitarios referiuse aos recursos sociais para

paciente e coidadores, á diminución dos tempos de espera, á reducción

cota/aumento do tempo por paciente, ao aproveitamento e mellora dos recursos

existentes e ao control sobre o rendemento do persoal e á calidade asistencial

aofrecida.

O resto de medidas propostas quedan por debaixo do 50%.

1.

2.

3.

4.

5.

Como pode observarse, os expertos amosan un grao de acordo suficiente ao refe-

rir como importantes só tres cuestións:

GALICIA 2005 31


ENQUISA DELPHI


GALICIA 2005 33


PARTICIPANTESNAS DÚAS FASESDO ESTUDO

V.


ENQUISA DELPHI

ABAL ARCA, JUAN ANTONIO

ABELLAS VAZQUEZ, EMILIO

ALVAREZ CHOREN, ISIDRO LUIS

AMARO CENDON, ANTONIO CARLOS

AMEALGUERRA, MARIA DE LAS NIEVES

ANDION CAMPOS, ELADIO

ANGULO MICHELENA, MARIA PILAR

ARIAS GOMEZ, MARIA JESUS

ARIAS SANTOS, ISAAC GABRIEL

ARIJA VAL, JOSE FELIX

ARMESTO PEREZ, VICTOR

BARREIRO SENRA, JAIME

BLANCO SANCHEZ, CONCEPCION

BLANCO-ONS FERNANDEZ, MARIA PILAR

CALDERON GONZALEZ, ANTONIO MARIA

CALLE CUSTODIO, ROSARIO

CALVO GUERRERO, ANTONIO FRANCISCO

CARBALLEIRA ROCA, CONSUELO

CARRERA MACHADO, INDALECIO

CASARIEGO VALES, EMILIO JOSE

CASTRO BOUZAS, MARIA DEL CARMEN

CERDÁ MOTA, TERESA

CERDEIRA CARAMES, SARA

CERQUEIRAS ALCALDE, MARIA CARMEN

CLOFENT VILAPLANA, JOAN

CORDERO GAVELA, GEMA

CORRAL CARAMES, MARIA JOSE

CORTIZO BRAVO, ELIGIO

COSTA RIBAS, CARMEN

COUREL NOGUEIRA, ROSA

CRUJEIRAS SAMPEDRO, JOSE ANTONIO

CUESTA IBAÑEZ, CONSTANTINO

CURROS NOVO, ANA BELEN

DE LA ORDEN FRUTOS, ANGEL FELIPE

DEL ALAMO ALONSO, ALBERTO JOSE

DIZ-LOIS MARTINEZ, FERNANDO

FELIX AMEIJEIRAS, MARIA

FERREIRO MARZOA, IRENE

FERRER BALSEBRE, LUIS

GARCIA MIRANDA, RICARDO

GARCIA PIÑO, JOSE MANUEL

GARCIA FERNANDEZ, DOLORES

GARCIA MONCADA, NIEVES

GARNELO SUAREZ, LUCIANO

GAYOSO BENIGNO, JUAN

GIL CONS, CESAR LUIS

GOMEZ TATO, ISAURO

GOMEZ FERNANDEZ, J. RAMON

GALICIA 2005 35


GONZALEZ SANCHEZ, MARIA REMEDIOS

GONZALEZ RODAL, JOSEFA

GUILLAN PAVON, MARIA BEGOÑA

IGLESIAS FRANCESCH, BELEN

JIMENEZ, MARIA DEL ROSARIO

LAGE RODRIGUEZ, ANTONIO

LAYA GARCIA, JACOBO

LESQUEREUX MUÑIZ, M. CARMEN

LIÑARES STOLLE, ROSA MARIA

LOPEZ ABUIN, JOSE MANUEL

LOPEZ RODRIGUEZ, ISIDRO

LOPEZ LOSADA, ISABEL

LOPEZ-VILLALTA LOZANO, MARIA JOSE

MARTINON SANCHEZ, JOSE MARIA

MESEGUER YEBRA, PATRICIA

MOLINA BLANCO, MARIA ANGELICA

MORA BERMUDEZ, BEATRIZ

MORAN IGLESIAS, JESUS

NOVO DOMINGUEZ, ALEJANDRO

NOVOA GONZALEZ, JULIO

OJEA AMOEDO, ENRIQUE JAVIER

ORIZAOLA BALAGUER, PEDRO JOSE

OTERO CEPEDA, JAVIER

PADRON RODRIGUEZ, BELEN

PEREIRA FERNANDEZ, CARLOS

PORTO PORTO, MANUEL

RAMIL HERMIDA, JOSE LUIS

RAMON DIEZ, CELIA

RODRIGUEZ PEREZ, ANA ISABEL

RODRIGUEZ IGLESIAS, FRANCISCO JAVIER

RODRIGUEZ VAZQUEZ, ANDREA

RODRIGUEZ GONZALEZ, MARGARITA

ROJO FERNANDEZ, JOSE CARLOS

RUIBAL MORELL, ALVARO

SAN JOSE GONZALEZ, MIGUEL ANGEL

SANDE MEIJIDE, MARIA

SUAREZ DOMINGUEZ, MERCEDES

TAPIA GIL, ANA

TENREIRO VARELA, ANTONIO

TOBIO IGLESIAS, ALFONSO SANTIAGO

VALVERDE LEIS, JESUS

VALVERDE HANS, MANUEL

VARELA ROMAN, ALFONSO

VAZQUEZ MARTINEZ, ANA

VILA IGLESIAS, ISABEL

VILELA GARCIA, DANIEL

VILLAR SUAREZ, MARIA

ZUBIZARRETA ALBERDI, RAQUEL

libro enquisa delphi - sergas · o obxectivo da enquisa non é outro que coñecer a opinión dos...

Documents