İŞLETME NEDİR?

İnsan ihtiyaçlarının karşılamak üzere bilgi, insan, teknoloji finansal kaynak ve benzeri güncelteknoloji, finansal kaynak ve benzeri güncel 

üretim faktörlerini en etkin ve verimli bir şekilde kullanarak öncelikle uzun dönemde kâr  (fayda), ( y ),süreklilik ve sosyal sorumluluk amaçlarını yerine getirmek için kurulmuş ekonomik mal ve hizmet üreten veya pazarlayan  iktisadi birimlerdir.   

İŞLETME BİLİMİ 

• işletmelerin kuruluşundan,

• finansmanlarından, ,

• üretimlerinden, 

• pazarlanmasından• pazarlanmasından , 

• Yönetilmelerinden (Kaynakların yönetimi)

– Sermayenin  idaresi

– İnsanların idaresi:  Çalışanların, Müşterilerin, Paydaşların

– Bulunulan Yerin idaresi

– Teknolojinin idaresi

• işletmelerde geçen parasal olayların hesaplarla 

d ö d bi bili disaptanmasından söz eden bir bilimdir. 

EKONOMİK SİSTEM

• İşletmeler ekonomik sistemin temel birimleridir. 

• Ekonomik sistem, bir ülkenin sahip olduğu kaynakların, 

gereksinme ve isteklerinin karşılanması amacıyla vatandaşlarıgereksinme ve isteklerinin karşılanması amacıyla, vatandaşları ‐

bireyler ve kurumları‐ arasında dağılımını temel alan kurallar 

bütünüdür. 

EKONOMİK SİSTEMEKONOMİK SİSTEM

l k kl bi l i k l i k• Var olan kaynakların bireylerin ve kurumların istek ve ihtiyaçları doğrultusunda ve belirli kurallar 

i d d ğ t l dçerçevesinde dağıtılmasıdır.• Ülke vatandaşlarının istek ve gereksinimleri doğrultusunda  belli kurallar dahilinde kaynakların dağıtılmasıdır.

• Belli bir ülkenin kaynaklarının bireylere ve kurumlara ihtiyaçlarının ve isteklerinin giderilmesi doğrultusunda dağılımının yapıldığı kurallar bütünüdür.

EKONOMİK SİSTEMEKONOMİK SİSTEM

• Plânlı ekonomilerde, üretim faktörlerinin tümü veya büyük kısmı devlet 

denetimindedir, üretim ve dağılım kararları devlet tarafından alınır. 

• Pazar ekonomilerinde ise, üretim ve kaynak dağılımı, arz‐talep dengesine 

göre bireyler yani üretici ve tüketiciler tarafından şekillendirilir.g y y ş

• Plânlı ekonomiler ve pazar ekonomileri iki uç kuramsal noktayı temsil eder. 

Uygulamada iki sistemin özelliklerini taşıyan karma pazar ekonomisiUygulamada, iki sistemin özelliklerini taşıyan karma pazar ekonomisi

(karma ekonomik sistem), ülkelerin çoğunda görülen bir sistemdir.

İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?

5. KADEME:KENDİNİ

TAMAMLAMAİHTİYACI

4. KADEME:KENDİNİ

GÖSTERMEGÖSİHTİYACI

3. KADEME:SOSYAL İHTİYAÇLARÇ

2. KADEME:GÜVENLİK İHTİYAÇLAR

1. KADEME:FİZYOLOJİK İHTİYAÇLAR

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?

1 Fizyolojik İhtiyaçlar : Yemek yeme su uyku

İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?İNSAN İHTİYAÇLARI NELERDİR?

1. Fizyolojik İhtiyaçlar : Yemek yeme, su, uyku2. Güvenlik İhtiyaçları: Can ve iş güvenliği, tehlikelerden korunma3. Sosyal İhtiyaçlar: Gruba mensup olma, kabul edilme, dostluk,

İ4. Kendini Gösterme (Esteem) İhtiyacı : Tanınma ve prestij kazanma, kendine güven duyma,5 K di i T l (S lf t li ti )5. Kendini Tamamlama (Self  actualization) İhtiyacı : Sahip olunan potansiyeli geliştirme, yaratıcılıkyaratıcılık.

Kapsam TeorileriKapsam Teorileri

• Abraham MASLOW tarafından geliştirilen İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı;y ç y ş ş

• Frederick HERZBERG tarafından geliştirilen Çift Faktör Teorisi (veya Hijyen MotivasyonÇift Faktör Teorisi (veya Hijyen ‐Motivasyon Teorisi) 

• David McClelland tarafından geliştirilen Başarma İhtiyacı (Achievement) TeorisiBaşarma İhtiyacı (Achievement) Teorisi

• Clayton Alderfer'in ERG Yaklaşımı'dır

İŞLETME YÖNETİMİ KAVRAMLARIİŞLETME YÖNETİMİ KAVRAMLARI

İ l i i• İşletme Yönetimi – Planlama – Örgütleme – Yöneltmek – Denetlemek – KordinasyonKordinasyon

• TeşebbüsMü bbi (Gi i i i)• Müteşebbis (Girişimci)

• Yönetici

İŞLETMENİN FONKSİYONLARIİŞLETMENİN FONKSİYONLARI• Bir işletmede çok farklı nitelikte faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Bu 

faaliyetler işletmenin içinde bulunduğu sektöre göre farklılıkfaaliyetler işletmenin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık göstermekte, işletmenin büyüklüğüne göre bağımsız departmanlar halinde gruplandırılmakta veya gruplandırılmamaktadır.halinde gruplandırılmakta veya gruplandırılmamaktadır.‐üretim‐pazarlama‐finansman‐insan kaynaklarımuhasebe‐muhasebe‐ar‐ge‐halkla ilişkilerş‐yönetim‐tedarik

Tipik bir İş Birimi (İşletme, Organizasyon, Örgüt)

MuhasebePazarlamaBüroHizmetleri MüdürMüdür Yrd.

FabrikayaMağazayaHastaneye?????

İnsan KaynaklarıFinans

Hammaddeve

M l

Müşteriye

?????Tedarik/Satınalma

Atölye /İmalathane/Fabrika

MalzemeDeposu

ÜRÜNHİZMET

Mamul (Ürün)D

HAMMADDEve

MALZEME

Deposu

MALZEME

GİRİŞİMCİ             YÖNETİCİ

• Bir mal veya hizmeti üretmek pazarlamak

• Bir mal veya hizmeti üretmek pazarlamaküretmek, pazarlamak 

için üretim faktörlerini bir araya

üretmek, pazarlamak için üretim faktörlerini bir araya 

i bfaktörlerini bir araya getiren ve faaliyet esnasında oluşan kar 

getiren, bu faaliyetleri bir ücret karşılığı yapan karş

veya zarardan etkilenen kişidir.

karşılığı yapan, kar elde etme amacında olan ancak kar veya 

d di kzarardan direkt etkilenmeyen kişidir.

Yönetici kârı ve riski başkalarının olmak üzere mal ya da hizmet üretmek içinYönetici, kârı ve riski başkalarının olmak üzere mal ya da hizmet üretmek için üretim ögelerini sağlayan ve bunları beli bir gereksinmeyi karşılama amacına yönelten kişidir.

Başkaları için ücret karşılığında yöneticilik görevlerini üstlenmeleri ise profesyonel yöneticilik olarak adlandırılır.

İyi bir yönetici:

Çalışanları yakından tanımalıZamanında ve doğru karar verebilmeliDavranışları ve kişiliği ile örnek olmalış ş ğSorumluluk sahibi olmalıHataları hoş görmeli ve demokratik olmalıSabırlı kararlı ve azimli olmalıSabırlı kararlı ve azimli olmalıTakım çalışmasını özendirmeliKatılımcı ve eğitici almalıdır.

ÜRETİM VE ÜRETİMÖĞELERİÜRETİM VE ÜRETİM ÖĞELERİ

• Üretim, insan ihtiyacını gideren mal ve hizmetlerin ortaya konması için yapılan ekonomik faaliyetlerin y ç y p ytümüdür. 

• Mal ve hizmetlerin gereksinme ve istekleri karşılamaMal ve hizmetlerin gereksinme ve istekleri karşılama özelliğine FAYDA denir.

• Üretim öğeleri gereksinmelerin karşılanması• Üretim öğeleri, gereksinmelerin karşılanması amacıyla mal ve hizmet üretiminde yararlanılan, bir ülkenin sahip olduğu temel kaynaklardırülkenin sahip olduğu temel kaynaklardır. 

ÜRETİM VE ÜRETİMÖĞELERİÜRETİM VE ÜRETİM ÖĞELERİ

• Doğal Kaynaklar

• İşgücü (Emek, fiziksel ‐ düşünsel)İşgücü (Emek, fiziksel  düşünsel) 

• Sermaye (Üretimde yararlanılan para ve l d ğ i l h ü d if dparasal değeri olan her tür donanımı ifade 

eder) 

• Organizasyon

T k l ji (Bil i) l hi t ü ti i i i• Teknoloji – (Bilgi), mal ve hizmet üretimi için kullanılan yöntemlerdir

İŞLETMELERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİİŞLETMELERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

İ l l k ik k l l d• İşletmeler ekonomik kuruluşlardır ‐ Karlılık‐ BüyümeSüreklilik‐ Süreklilik

• Finansal ve yönetsel olarak bağımsız kuruluşlar• Sosyal kuruluşlar (toplum gereksinimlerini sağlar)ğ )

• Mal ve Hizmet üretme amacı

İŞLETMEYİ TANIYALIMİŞLETMEYİ TANIYALIMEk ik bi bi i l i l t d l hi t• Ekonomik bir birim olan işletmede, mal ve hizmet üretimi belli bir amaca yönelik olarak gerçekleştirilir. İşletmeleri bu yönden değerlendirirsek,ş y ğ ,– kâr amacı güden– kâr amacı gütmeyen işletmeler ÖÖzel sermayenin yanı sıra, kamu sermayesiyle kurulmuş işletmeler de vardır.

Kamu sermayesiyle kurulmuş işletmelerin, kâr amacını öndeKamu sermayesiyle kurulmuş işletmelerin, kâr amacını önde tutmadan çalışmaları söz konusu olabilir.

Bunlar da işletme olarak nitelendirilirler. Örnek olarak, KİT’lerin bir bölümü belediyelerin kurduğu kimi işletmelerKİT lerin bir bölümü, belediyelerin kurduğu kimi işletmeler öncelikli olarak topluma hizmet amacını taşırlar.

İŞLETMEYİ TANIYALIMİŞLETMEYİ TANIYALIM• İşletmeler başkalarının ihtiyaçlarını• İşletmeler başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve hizmet üretirler.

• İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler• İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler. İktisadi mal ve hizmetlerin özelliği fayda yaratmaları ve kıt olmalarıdıryaratmaları ve kıt olmalarıdır.

• İşletmelerin bu üretimi gerçekleştirebilmeleri üretim faktörleri adıgerçekleştirebilmeleri üretim faktörleri adı verilen emek, doğa, sermaye ve bilginin bir araya getirilmesine bağlıdır.araya getirilmesine bağlıdır.

• İşletmeler kar amaçlı örgütlerdir.

İŞLETMEYİ TANIMLAYALIMİŞLETMEYİ TANIMLAYALIM

Mal veHizmet

Kar Kar Kar

Pazarı

Mal ve HizmetİŞLETME TÜKETİCİLER

Emek ,Sermaye ,Doğal Kaynaklar, Bilgi

Üretim Faktörleri

, y , ğ y , g

PazarıÜcret Faiz Kira (para)

İŞLETMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİŞLETMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

GENEL ÇEVRESİ:İşletmenin faaliyetleri üzerinde dolaylı bir ş y yetkiye sahiptir. Bu kapsamda yer alan faktörler şunlardır:‐teknolojik çevre‐sosyo‐kültürel çevre‐politik çevre‐ekonomik çevre

YAKIN ÇEVRESİ: Tüketiciler, finans kuruluşları, sendikalar, tedarikçiler ve rakiplerden oluşursendikalar, tedarikçiler ve rakiplerden oluşur

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLAR

TALEPSatın alma gücü bulunan bireylerin ekonomik mal ve hizmetlere karşı gösterdikleri istekleridir.

Bir mala olan talepten söz edebilmek için şu koşullar gereklidir.

1. Mala karşı duyulan gereksinme ya da istek

2. Malın karşılığını ödeme isteği

3. Karşılığı ödeyebilecek gelir düzeyi

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLARMal /Ürünİnsan gereksinmelerini ve isteklerini gidermeye yarayan somut araçlarag g y y y çmal denir. İkiye ayrılır.

a- Ekonomik Olmayan Mallar:

Elde etmek için hiçbir çaba gerektirmeyen ve d ğ d h b l ll d Ö ğidoğada hazır bulunan mallardır. Örneğin soluduğumuz hava, gün ışığı, yağmur suyu.

b- Ekonomik Mallar:

Elde olunması için emek harcanan mallardır. İşletme birimlerinin tüm ürünleri bu anlamda mal ka ramına girer Örneğin: ekmek b dolabımal kavramına girer. Örneğin: ekmek, buzdolabı uçak, bilgisayar, konserve, kitap vb.

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLAR

Mal 

Ekonomik mallar gereksinmeleri giderme özellikleri yönünden üçe ayrılır.

1 Tüketim malları : gereksinmeleri doğrudan gideren malardır1. Tüketim malları : gereksinmeleri doğrudan gideren malardır. Son tüketicilerin kişisel veya aile gereksinmelerini karşılar. Ekmek, radyo, çamaşır makinası, bu sınıfa girer.Ekmek, radyo, çamaşır makinası, bu sınıfa girer.

2. Ara mallar: Gereksinmeleri dolaylı olarak gideren mal Öçeşitleridir. Örneğin ağacın işlenerek mobilyaya dönüştürülmesi.

3 Üretim Malları: Başka bir malın üretilmesi için gerekli olan3.Üretim Malları: Başka bir malın üretilmesi için gerekli olan mallardır. Örneğin; işletme binası,işletme donanımı, makinalar, hammaddeler.a adde e .

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLAR

Ekonomik mallarda bir başka sınıflandırma ölçütü , bu malların dayanıklılığı ya da kullanım sürelerine göredir İkiye ayrılır:

Mal

1. Dayanıksız Mallar: Bir kez kullanım sonucu tüketilip yok edilen ll d G d dd l i b b i

kullanım sürelerine göredir. İkiye ayrılır:

mallardır. Gıda maddeleri bu gruba girer.

2. Dayanıklı mallar: Bir kullanım sonucu değil de uzun süreli kullanımla yavaş yavaş tüketilen mallardır.

SoruSoru

• Birer  dayanıklı ve dayanıksız ürün söyleyiniz. Neden dayanıklı veya dayanıksız olduğunu y y y ğtartışınız.

TEMEL KAVRAMLARTEMEL KAVRAMLARHizmetİnsan gereksinmelerini karşılayan, ancak somut olmayan araçlara hizmet adı verilir. Örneğin; Otel 

Tüketim ve Tüketiciİ

İşletmeciliği, Otobüs İşletmeciliği,  Muhasebeci, Avukat, Doktor. 

İnsan gereksinmelerini isteklerini karşılamak amacıyla üretilen mal ve hizmetlerin kullanımı tüketim adını alır.

Tüketim eylemini gerçekleştiren bireylere ya da örgütlere Tüketici adı verilirTüketim eylemini gerçekleştiren bireylere ya da örgütlere Tüketici adı verilir.Son Tüketici, kişisel ya da aile gereksinmeleri nedeniyle bir mal ya da hizmeti satın alan birey ya da kuruluştur. 

Endüstriyel Tüketici, üretim, yeniden satma ya da işletme kurma amacıyla satın almada bulunan bireyler ya da örgütlerdir. 

Ekonomilerde bireylerin yeri kendini iki yönde gösterir Tüketicilik ve ÜreticilikEkonomilerde bireylerin  yeri kendini iki yönde gösterir.Tüketicilik ve Üreticilik 1. Öncelikle her birey tüketicidir.2. Tüketici bireyin ikinci yönü üreticiliktir. 

BAŞARI ÖLÇÜTLERİ: ETKENLİK VE İLGİLİ KAVRAMLARBAŞARI ÖLÇÜTLERİ: ETKENLİK VE İLGİLİ KAVRAMLAR

Etkenlikİ l t l i b d t l bi ö t di V i lilik k ilİşletmelerin başarısında temel bir göstergedir. Verimlilik kavramı ile zaman zaman 

eşanlamlı kullanılsa da etkenlik, gerçekte, verimliliğe göre daha kapsamlıdır.

• Teknik etkenlik, (1) İşletme faaliyetlerinin belirlenen niceliksel standartlara ulaşabilme 

derecesi, (2) belirli bir işi en ucuz yoldan yerine getirmek ya da belirli bir çıktıyı elden 

gelen en düşük girdi ile sağlayabilmektedirgelen en düşük girdi ile sağlayabilmektedir.

• Ekonomik etkenlik, işletmelerin ellerinde bulunan kıt kaynakların en iyi biçimde 

kullanımına yöneliktir.

• İşletme biliminde etkenlik, belirli bir girdi ile en yüksek çıktının elde edilmesi, belirli bir ş , g y ç ,

çıktı düzeyinin en düşük girdiyle sağlanabilmesidir.

ETKENLİKLE İLGİLİ KAVRAMLARETKENLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR

Verimlilik (Prodüktivite)Verimlilik, üretimden elde edilen çıktıların fiziksel niceliklerinin üretimde harcanan girdilerin fiziksel niceliklerine oranıdır. Tüm işletmeyi ele alan verimlilik hesabı, işletmenin etkenlik derecesini ortaya koyar ve bu noktada verimlilikle etkenlik aynı çizgide birleşir.

Ekonomiklik (Rasyonellik)Ekonomiklik, üretimin satış tutarının, üretimin maliyet tutarına oranlanmasıdır. Satış niceliğinin artması, satış fiyatlarının artması, maliyet giderlerinin ise yükselmesi d d k iklik d l Ö d i liği fidurumunda ekonomiklik de artmış olur. Öte yandan, satış niceliği ve satış fiyatı aynı düzeyde iken maliyet giderlerinin düşmesi ekonomikliği arttırır.

Kârlılık (Rantablite)Kârlılık (Rantablite)Kârlılık, belirli bir zaman kesiti içinde, işletme faaliyetleri sonucunda elde olunan toplam net kârın, o zaman kesitinde kullanılan kapitale oranıdır. Etkenlik açısından yalnızca bu kavrama dayanılarak yapılan çözümlemeler etken olmayan bir işletmeyi etken olarakkavrama dayanılarak yapılan çözümlemeler, etken olmayan bir işletmeyi etken olarak gösterebileceği gibi, etken bir işletmeyi etken değişmiş gibi de gösterebilir.

İŞLETMELER VE EKONOMİK SİSTEMİŞLETMELER VE EKONOMİK SİSTEMİ Tük i ll

Özel İşletmeler

İşgücü ve öteki hizmetler Tüketim malları

GelirlerÜcretler ve öteki  İşletmeler

Mal ve Hizmetler

Kamusal mal ve hizmetler

ödemeler

Vergiler Gelirler

Kamu Kesimi

Ürün Pazarıİşgücü Piyasası

VergilerKamusal mal ve hizmetler

Tüketici

Parasal gelir Tüketim harcamaları

İşgücü ve öteki hizmetler Tüketim malları