leikskólinnklettaborg) skólanámskrá)) · 2018. 6. 27. · litur þeirra er rauður, þ.e....

Leikskólinn Klettaborg Skólanámskrá

2

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Höfundar forsíðumyndar og lógó Klettaborgar eru: Nökkvi Viðar Viðarsson, Aman Axel Óskarsson, Aðalsteinn Arnar Davíðsson og Rebekka Ýr Arnfreysdóttir. Hannað 2005.

3


Efnisyfirlit Um leikskólann Klettaborg……………………………………………………………………………………………………………….………5 Leikskólaperlan…………………………………………….……………………………………………………..…………………......6 Hlutverk leikskóla…………………....………………………….……………………………………………………………………….…………7 Stefna og sýn leikskólans………………………………………………………………………………………………….……………………..8 Leiðarljós leikskóla………………………………………………………………………………………………………….……………………….9 Lýðræði og jafnrétti í leikskólastarfi……………………………………………………………………………………………………….10 Leikur, nám og námsumhverfi………………………………………………………………………………………………….……..….…12 Samþætt og skapandi leikskólastarf……………………………………………………………………………………….……………..14 Læsi og samskipti………………………………………………………………………………………………………….……………16 Heilbrigði og vellíðan……………………………………………………………………………………………………….…………17 Sjálfbærni og vísindi………………………………………………………………………………………………….………..…..…18 Sköpun og menning………………………………………………………………………………………….…………………….….19 Raddir og sjónarmið barna……………………………………………………………………………………………….…………………...20 Raddir og sjónarmið foreldra……………………………………………………………………………………………….………………..21 Leiðirnar í starfinu…………………………………………………………………………………………………….…………………………..22 Mat á námi og velferð barna……………………………………………………………………………………………….………………..24 Fjölskyldan og leikskólinn……………………………………………………………………………………….…………………………….26 Barnavernd…………………………………………………………………………….………………………………………………...26 Tengsl skólastiga………………………………………………………………………………………………….……………………………….27 Frístundaheimili……………………………….……………………………………………….……………………………………...27 Samstarfsaðilar……………….………………………………………………………………………….………………….……………………..28 Mat á leikskólastarfi……………………………………………………………………………………………………………………………...29 Að lokum……………………………………………………………………………………………………………………………………………….30

4


Reykjavík, maí 2015

5


GLEÐI -‐ VIRÐING -‐ ÖRYGGI

Um leikskólann Klettaborg Leikskólinn Klettaborg er að Dyrhömrum 5 í Grafarvogi og er einn af borgarreknu leikskólum Reykjavíkurborgar. Klettaborg tók til starfa 1. júní 1990 og þá sem þriggja deilda leikskóli. Það var svo í febrúar 2004 sem fjórða deildin bættist við. Í Klettaborg eru að meðaltali 80 börn samtímis og er aldursblöndunin á milli deilda misjöfn eftir aðstæðum hverju sinni. Deildir leikskólans heita Fálkaklettur, Arnarklettur, Hrafnaklettur og Kríuklettur. Leikskólinn er í miðju íbúðahverfi og stendur við hliðina á grunnskólanum. Stutt er í opin náttúrusvæði sem býður upp á skemmtilega upplifun og reynslu sem nýtt er í námi barna. Rekstur og stjórn Klettaborgar fellur undir skóla-‐ og frístundasvið Reykjavíkurborgar (SFS). Sviðið starfar samkvæmt lögum um leikskóla nr. 90/2008 ásamt reglugerðum er varða þau lög og samþykktum borgarráðs um sviðið. Lögð er áhersla á sjálfstæði hvers leikskóla til að móta sína uppeldisstefnu í samráði við foreldra, börn og starfsfólk. Leiðarljós sviðsins er: ,,Að börnum og ungmennum í borginni líði vel, þeim fari stöðugt fram og öðlist uppeldi og menntun fyrir líf og starf.” Ný aðalnámskrá fyrir leik-‐, grunn-‐ og framhaldsskóla var gefin út af Mennta-‐ og menningamálaráðuneytinu í maí 2011. Hluti aðalnámskrár er sameiginlegur fyrir öll þrjú skólastigin og er þar fjallað um hlutverk aðalnámskrár, almenna menntun og mat og eftirlit. Í kaflanum um almenna menntun eru meðal annars teknir fyrir sex grunnþættir sem eiga að mynda kjarna menntastefnunnar fyrir öll skólastigin, þeir eru: læsi, sjálfbærni, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti, heilbrigði og velferð og sköpun. Hvert skólastig er síðan með sér hluta þar sem nánar er farið í inntak og viðfangsefni skólastarfsins í samræmi við aldur og þroska barna. Í leikskóla á að sinna grunnþáttunum innan námssviða, grunnskóla innan námsgreina og framhaldsskóla í námsáföngum. Út frá lögum og reglugerðum um leikskóla, aðalnámskrá og stefnumótandi samþykktum skóla-‐ og frístundasviðs ber hverjum leikskóla að móta sína skólanámskrá. Í skólanámskránni á að koma fram nánar hvernig uppeldis-‐ og menntastarf er unnið, samskipti við börn, kennara, foreldra og samfélagið. Einnig á að fjalla um mat á leikskólastarfinu, því tryggja á að réttindi barna séu virt samkvæmt lögum um leikskóla. Skólanámskrá Klettaborgar er unnin undir forystu leikskólastjóra. Vinnufundir voru haldnir með kennurum, foreldrum og börnum, ásamt því að unnið var markvisst með ákveðin atriði á skipulagsdögum kennara og var þá nánari fræðsla til að skerpa á málunum.

6


Leikskólaperlan er líkan af margþættu námi barnsins í leikskólanum. Í leikskólaperlunni er barnið í brennidepli því allt leikskólastarfið snýst um barnið, sá flötur er gulur þ.e. litur sólarinnar. Þeir þættir sem næst barninu eru og unnið er með í daglegu lífi þess í leikskólanum eru: Að klæða sig í og úr, borðhald, svefn og hvíld, hreinlæti, frágangur og snyrtimennska. Litur þeirra er appelsínugulur - tákn samþættingar á námi og lífi barns. Námssvið leikskólans koma næst: Læsi og samskipti, heilbrigði og vellíðan, sjálfbærni og vísindi, sköpun og menning. Litur þeirra er rauður, þ.e. glóðin sem í leikskólastarfinu býr og er uppspretta samþætts og skapandi leikskólastarfs. Grunnþættir menntunar eins og þeir birtast í sameiginlegum kafla aðalnámskrár fyrir öll skólastig koma í ysta hring. Litur þeirra er grænn, tákn jarðarinnar, grunnurinn sem allt skólastarf byggist á; Læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun. Leikurinn umlykur barnið í öllu starfi þess og námi. Grunnlitur perlunnar er ljósblár, þ.e. litur vatnsins. Í því rými flýtur allt það sem tengir hina fjölbreyttu þætti leikskólastarfsins saman, þ.e. samþætting. Leikurinn gárar vatnið og kemur öllu á hreyfingu. Grunnurinn af Perlunni er unninn af Hrafnhildi Sigurðardóttur, en uppfærður af Sesselju Hauksdóttur í samræmi við lög um leikskóla nr. 90/2008 og aðalnámskrá leikskóla 2011.

Leikskólaperlan

Birt með leyfi Sesselju Hauksdóttur leikskólaráðgjafa Kópavogs

7


Leikskólinn er fyrsta skólastigið, hann er þó ekki skylda, heldur er það að ósk foreldra sem leikskólinn annast umönnun og menntun barna þeirra á leikskólaaldri.

Hlutverk leikskóla er að gefa börnunum tækifæri til að blómstra á sínum forsendum undir handleiðslu leikskólakennara og verði skapandi og sjálfstæðir þjóðfélagsþegnar.

Vivamus fringilla Í 2. gr. laga um leikskóla nr. 90/2008 er fjallað um hvert markmið leikskólastarfs eigi að vera: ,,Í leikskólum skal velferð og hagur barna hafður að leiðarljósi í öllu starfi. Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms-‐ og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi og kristinni arfleifð íslenskrar menningar.”

Leikskólastjórinn er faglegur leiðtogi og í forystu um að móta og þróa metnaðarfullt uppeldis-‐ og menntastarf í leikskólanum, í samvinnu við kennara, börn og foreldra. Hann ber ábyrgð á öllu því er viðkemur leikskólanum.

Leikskólakennarinn er leiðandi samverkamaður barna, foreldra og samstarfsmanna. Hann á að koma fram af virðingu, taka tillit og hlusta. Hann er í lykilhlutverki í menntun barna og á að vera góð fyrirmynd.

Leikskólakennarinn er leiðandi í mótun uppeldis-‐ og mennta-‐starfs leikskólans og ber að fylgjast með nýjungum og miðla þekkingu.

Hlutverk leikskóla

8


Stefna og sýn leikskólans Stefna Klettaborgar er að vera með metnaðarfullt starf sem eflir og styrkir sjálfsmynd barna sem birtist í góðu sjálfstrausti og þróun sjálfsaga. Áhersla er lögð á gott og frjótt málumhverfi og að gleði, virðing og öryggi séu ríkjandi í samskiptum og umhverfi barna.

1

Málið er eitt af mörgum tjáningarleiðum barna og á leikskólaárunum er lagður grunnur fyrir lífið. Í Klettaborg er lögð sérstök rækt við málumhverfið í leikskólanum. Áhersla er á að málið sé krefjandi og notað í öllu daglegu starfi, jafnt af börnum sem kennurum. Mikilvægi þess að hafa gott og frjótt málumhverfi felst meðal annars í því að:

• með málinu geti barnið komið hugsunum sínum í orð og átt félagsleg samskipti. Þetta eru lykilatriði fyrir þroska og þróun sjálfsmyndar hverrar manneskju. Tekið er tillit til mismunandi tjáningarleiða

• gott málumhverfi stuðli að því að barnið geti orðið málfarslega sterkt, bæði í tjáningu og skilningi, sem eykur sjálfstraust, eflir sjálfstæði og stuðlar að betri samskiptum

• barnið geti brugðist við áreitum með talmáli eða öðru tjáningarformi, sem getur verið stór liður í forvörnum varðandi ýmsa áhættuþætti

• barnið læri að hlusta á aðra og taka þátt í gagnkvæmum samskiptum. Það eflir skilning þess og leiðir til aukins umburðarlyndis og virðingar fyrir ólíkum skoðunum, aðstæðum og menningu

Sýn Klettaborgar á börn er sú að þau séu virk í þekkingarleit sinni og áhugasöm um að takast á við áskoranir daglegs lífs. Út frá þessari sýn er hugmyndafræði starfsins mest sótt í smiðju John Deweys (1859 – 1952).

Dewey var bandarískur heimspekingur og sálfræðingur sem hafði mikinn áhuga á námi og kennslu barna. Hann mótaði róttækar hugmyndir um skólastarf og hvernig kennsla ætti að fara fram og stofnaði í því samhengi tilraunaskóla 1896.

Í hugmyndafræði sinni lagði Dewey áherslu á að barnið væri sjálfstæður, hugsandi einstaklingur sem byggir upp eigin reynslu til að þroskast og læra. Hann taldi jafnframt að félagslegar athafnir væru mjög mikilvægar í námi barna. Því bæri að virkja athafnaþörf barna og áhuga, því uppgötvunarnám þar sem þau læra í gegnum leik og athafnir byggir upp persónulega reynslu þeirra.

2

Leikurinn er leið til þroska og menntunar barna, því í leik vinna börn áfram með reynslu sína á skapandi hátt. Dewey vildi einnig að skólasamfélagið legði áherslu á virka þátttöku barna í verkefnum og þannig virkja athafnagleði þeirra, forvitni og gagnrýna hugsun. Námið á að vera lausnamiðað þar sem vinnuferlið sjálft er lærdósmríkara en útkoman eða lausnin. Hlutverk kennara taldi Dewey mjög mikilvægt. Kennarinn þarf að gera sér grein fyrir því að raunveruleg reynsla barna mótast af umhverfisskilyrðum og því mikilvægt að vita hvaða umhverfi stuðlar að reynslu sem leiðir til þroska. Kennarar þurfa að geta nýtt bæði efnislegt og félagslegt umhverfi til að byggja upp reynslu sem er einhvers virði fyrir börnin, þannig þarf hann að vera dómbær á hvað það er sem stuðlar að áframhaldandi þroska. Kennarinn þarf að hafa í huga fyrri reynslu barna til að byggja nýja ofan á. Börnin eiga að fá að velja sér verkefni sem eru vel skipulögð og markviss. Menntun er stöðugur þroski. Þannig er kennarinn stjórnandi og leiðbeinandi sem skapar efnis-‐ og félagslegt umhverfi sem er uppbyggjandi og menntandi fyrir barnið á fjölbreyttan hátt. Kennaranum ber að leiðbeina og vinna út frá fyrri reynslu barnsins á þann hátt að verkefnið gagnist því til áframhaldandi náms og þroska. Kennarinn þarf að horfa til framtíðar, byggja á reynslu barnsins og víkka reynslusvið þess þannig að það leiði barnið áfram. Viðfangsefnið má ekki vera ofvaxið getu eða skilningi barnsins, heldur virkja löngun þess til að halda áfram. Ferlið þarf að vera samfellt og byggjast á lögmálinu um orsök og afleiðingu sem birtist barninu sem nýjar leiðir. Umhyggja, virðing, tillitssemi, samkennd og lífsleikni eru lykilþættir í verkfærakistu kennarans.

9


Leiðarljós leikskóla Formleg menntun barna hefst þegar þau hefja leikskólagöngu sína. Leikskólaárin eru mikil mótunarár í þroska og menntun og því er hagur og velferð barna höfð að leiðarljósi. Börnin eru í brennidepli, þar sem verið er að fylgjast með og efla alhliða þroska þeirra. Í aðalnámskrá eru tilgreind leiðarljós sem vísa veginn í menntun leikskólabarna. Í leikskólanum er hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi þar sem stuðlað er að öryggi og vellíðan barna. Horft er á styrkleika og hæfni barna, ásamt þörf þeirra fyrir vernd og leiðsögn fullorðinna. Hugtökin uppeldi, umönnun og menntun mynda eina heild í leikskólastarfinu. Litið er á börnin sem fullgilda þátttakendur í samfélagi skólans og þeim er sýnd virðing og umhyggja. Þar sem tungumálið er ein af forsendum þess að ná tökum á tilverunni þá er lögð sérstök áhersla á málumhverfi barnanna í Klettaborg.

Kennarinn er fyrirmynd barnanna og því skiptir sköpum að hann sé meðvitaður um hvernig samskipti hans eru, bæði í framkomu og verki. Hann þarf að vera samkvæmur sjálfum sér og gera sér grein fyrir því hve mikilvægt það er að samræmi sé á milli hins talaða orðs og líkamstjáningar hans.

Gildi Klettaborgar eru gleði, virðing og öryggi. Þau eiga að lita samskiptin og allt starf leikskólans. Gildin eru því leiðarljós sem vísa kennaranum leiðina í leik og starfi.

Gleði

• Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar í gleðilegu og uppbyggjandi andrúmslofti.

• Viðhalda á gleði og áhugahvöt barna í sköpun og leik.

• Skapa á aðstæður, þannig að börnin geti hjálpað sér sem mest sjálf og valið viðfangsefni og eflt þannig sjálfstæði sitt og gleði.

• Kennarinn á að gleðjast með börnum, brosa og vera jákvæður. Hann á að hrósa og hvetja börn áfram.

Virðing

• Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar þar sem hlustað er á sjónarmið þeirra og upplifanir.

• Viðhalda á þörf barna til að hjálpa öðrum og stuðla að því að þau vinni saman .

• Skapa á aðstæður þar sem börn geta tjáð tilfinningar sínar og kynnst tilfinningum annarra.

• Kennarinn á að vera með virka hlustun og tala við börn á jafnréttisgrundvelli.

Öryggi

• Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar þar sem þau upplifa öryggi.

• Skapa á aðstæður þannig að börn geta gengið vel um og að hver hlutur á sinn stað.

• Skapa á aðstæður þar sem börn fá að skoða og rannsaka umhverfi sitt.

• Kennarinn á að vera til staðar og vera góð fyrirmynd. Hann á að tryggja öryggi og hafa góða yfirsýn.

ÖRYGGI - verum til staðar, göngum vel um, skoðum og rýnum til gagns!

GLEÐI - gleðjumst, njótum, sköpum og eflum sjálfstæði!

VIRÐING - virðum

upplifanir, tilfinningar,

hlustum á sjónarmið og

eflum samvinnu!

10


Lýðræði og jafnrétti í leikskólastarfi Í aðalnámskrá leikskóla 2011 segir meðal annars: ,,Lýðræðislegt leikskólastarf byggist á jafnrétti, fjölbreytileika, samábyrgð, samstöðu og viðurkenningu fyrir ólíkum sjónarmiðum. Þar eiga börn að finna að þau eru hluti af hópi og samfélagi þar sem réttlæti og virðing einkenna samskipti. Litið er á börn sem virka borgara og þátttakendur þar sem hver og einn fær tækifæri til að leggja sitt af mörkum til að hafa áhrif á umhverfi sitt.” Í Klettaborg er þetta lagt til grundvallar í leik og námi barna ásamt grunnþáttum menntunar og Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.

Grunnþættir menntunar tengjast innbyrðis í leik og námi barna og eru háðir hver öðrum. Þeir eiga sér rætur í gagnrýnni hugsun, ígrundun, vísindalegum viðhorfum og lýðræðislegu gildismati. Flest allt í starfi leikskólans, hvort heldur það eru daglegar athafnir, frjáls leikur eða skipulagt starf, fellur undir fleiri en einn grunnþátt og í flestum tilvikum koma allir grunnþættirnir fyrir. Ördæmi; útivera – frjáls leikur nokkurra barna Læsi Sjálfbærni Lýðræði og mannréttindi Jafnrétti Heilbrigði og velferð Sköpun Leika með orðin við ólíkar aðstæður í leiknum. Hlusta hvert á annað. Ræða saman og velta vöngum. Lesa í félagana og aðstæður.

Læra að bera virðingu fyrir umhverfinu með því að vera hluti af því í útiverunni. Samræða um orsök og afleiðingu varðandi umgengni.

Í leiknum hafa allir skoðanir sem verður að taka tillit til og ræða um. Þau kljást og þurfa að leita lausna.

Þau skiptast á. Allir fá að vera með og hver fær að njóta sín á eigin forsendum.

Holl og fjölbreytt hreyfing er í útiverunni. Börnin efla sjálfstæði sitt með því að taka þátt í leik og máta sig inn í mismunandi hlutverk.

Í leiknum ræður sköpunin ríkjum. Þau endurskapa þekkingu sína og reynslu.

Grunnþættir menntunar

Læsi ,,Meginmarkmið læsis er að nemendur séu virkir þátttakendur í að umskapa og umskrifa heiminn með því að skapa eigin merkingu og bregðast við á persónulegan og skapandi hátt við því sem þeir lesa með hjálp þeirra miðla og tækni sem völ er á.” Sjálfbærni ,,Umhverfið og þar með náttúran umlykja allt mannlegt samfélag. Sjálfbær þróun getur ekki átt sér stað nema innan þeirra takmarka sem vistkerfi jarðar setja okkur. Því er skilningur á þeim takmörkum, ásamt ferlum, lögmálum og hringrásum í náttúrunni, mikilvægur grundvöllur þess að okkur takist að vinna eftir hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar. Þannig þurfa nemendur að þekkja, skilja og virða náttúruna, bæði vegna sjálfsgildis hennar og þeirrar þjónustu sem hún innir af hendi við mannfólkið.” Lýðræði og mannréttindi ,,Í lýðræði taka einstaklingarnir afstöðu til siðferðislegra álitamála og virkan þátt í mótun samfélagsins. Í lýðræðisríki þurfa borgararnir að búa við mannréttindi og ráða öllum meiriháttar málum sínum sameiginlega. Forsenda lýðræðis er samábyrgð, meðvitund og virkni. Viðhorf, gildismat og siðferði eru ríkir þættir í lýðræðismenntun. Lýðræðis- og mannréttindamenntun byggist á gagnrýnni hugsun og ígrundun um grunngildi samfélagsins.” Jafnrétti ,,Markmið jafnréttismenntunar er að skapa tækifæri fyrir alla til að þroskast á eigin forsendum, rækta hæfileika sína og lifa ábyrgu lífi í frjálsu samfélagi í anda skilnings, friðar, umburðarlyndis, víðsýnis og jafnréttis. Jafnréttismenntun felur í sér gangrýna skoðun á viðteknum hugmyndum í samfélaginu og stofnunum þess í því augnamiði að kenna börnum og ungmennum að greina þær aðstæður sem leiða til mismununar sumra og forréttindi annarra.” Heilbrigði og velferð ,,Heilbrigði byggist á andlegri, líkamlegri og félagslegri vellíðan. Það ræðst af flóknu samspili einstaklings, aðstæðna og umhverfis. Allt skólastarf þarf að efla heilbrigði og stuðla markvisst að velferð og vellíðan enda verja börn og ungmenni stórum hluta dagsins í skóla. Í skólum þarf að skapa jákvæðan skólabrag og heilsueflandi umhverfi þar sem markvisst er hlúð að þroska og heilbrigði frá ýmsum hliðum.” Sköpun ,,Nám á sér stað þegar einstaklingur vinnur með áreiti, tengir það fyrri þekkingu og skapar nýja. Þannig menntun er í rauninni sjálfssköpun, leið upplýsts einstaklings til að verða ,,meira í dag en í gær”. Sköpunarþrá á sér rætur í meðfæddri forvitni, athafnaþrá og stuðlar að frumkvæði einstaklingsins. Sköpunargleði leiðir til námsáhuga þegar börn og ungmenni skynja merkingu viðfangsefnanna og gildi þeirra. Sköpun er að uppgötva, njóta, örva forvitni og áhuga, virkja ímyndunarafl og leika sér með möguleika. Sköpun byggist á gagnrýninni hugsun og aðferðum sem opna sífellt nýja möguleika og því skiptir sköpunarferlið ekki síður máli en afrakstur verksins. Leikur er mikilvæg námsaðferð og opnar víddir þar sem sköpunargleði barna og ungmenna getur notið sín.”

Úr aðalnámskrá leikskóla 2011

11


Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna endurspeglar barnvæn sjónarmið okkar tíma, þar sem litið er á barnið sem manneskju með fullgild réttindi til jafns við fullorðinn einstakling. Í sáttmálanum er réttindum barna skipt í þrjá flokka: vernd, umönnun og þátttöku.

Grunnþættir menntunar eru meðal annars byggðir á Barnasáttmála Sameinu þjóðanna og því fléttast sáttmálinn inn í allt starf leikskólans. Undirstaða leikskólastarfsins er í Barnasáttmálanum, grunngildin þar eru vernd, umönnun og þátttaka barna. Grundvallarreglurnar fjórar eru uppistaða leikskólastarfsins; dæmi:

• Jafnræði – bann við mismunun à skóli margbreytileikans, þar sem öll börn hafa jafnan rétt óháð uppruna, trú, heimilisaðstæðum, fötlun eða öðru. Öllum börnum er mætt á þeirra forsendum.

• Það sem barninu er fyrir bestu à horft er á það hvað barninu sem einstakling er fyrir bestu, jafnt hvað varðar nám, samskipti og aðbúnað.

• Réttur til lífs og þroska à leikskólinn tryggir að börn fái holla næringu, hreyfingu og hvíld. Þau fái að tjá sig og hafi verkefni við hæfi.

• Réttur til að láta skoðanir sínar í ljós og til að hafa áhrif àhlustað er á raddir barna og þau hafa áhrif á val efniviðar og verkefnavinnu.

Ördæmi um það hvernig Barnasáttmálinn fléttast inn í vettvangsferð með leikskólabörnum þar sem farið er með strætó á áfangastað:

Vettvang

sferð Sameiginleg

ákvörðun um það hvert á að fara

Strætó tekinn, kynnast umhverfinu og auðga reynsluna

Fjöldi kennara, yfirsýn og öryggi

Skoða umhverfið, spyrja, segja skoðanir sínar og máta sig

Hreyfing, hollt nesti og hvíld

Nám og reynsla

2., 12. og 13. gr. 23., 28. og 31. gr. 3. gr. 6. gr. 24. gr. 28. og 29. gr.

Úr Barnasáttmála SÞ

Vernd ,,Barnasáttmálinn kveður á um vernd tiltekinna grundvallarmannréttinda barna, svo sem réttinn til lífs, friðhelgi fjölskyldu- og einkalífs, félaga-, skoðana-, tjáningar- og trúfrelsis.” Umönnun ,,Barnasáttmálinn leggur þær skyldur á aðildarríkin að grípa til aðgerða til að tryggja velferð barna, m.a. á sviði mennta-, heilbrigðis- og félagsmála.” Þátttaka ,,Barnasáttmálinn tryggir börnum rétt til þess að láta í ljós skoðanir sínar á öllum málum sem varða þau með einum eða öðrum hætti. Taka ber tillit til skoðana barna í samræmi við aldur þeirra og þroska.” Grundvallarreglurnar fjórar ,,Þó að öll réttindi Barnasáttmálans séu mikilvæg er almennt gengið út frá því að fjögur ákvæði feli í sér svokallaðar grundvallarreglur, sem tengja saman ólík ákvæði hans. Grundvallarreglurnar fjórar ganga sem rauður þráður í gegnum allan sáttmálann og er því sérstaklega mikilvægt að hafa þær í huga þegar önnur ákvæði hans eru túlkuð, ekki síst ef ákvæði sáttmálans vegast á.

• 2. grein Jafnræði – bann við mismunun • 3. grein Það sem barninu er fyrir bestu • 6. grein Réttur til lífs og þroska • 12. grein Réttur til að láta skoðanir sínar í ljós og til að hafa áhrif

Af síðunni www.barnasattmalinn.is

12


Leikur, nám og námsumhverfi

1

Leikurinn er þungamiðja leikskólastarfsins og meginnámsleið barna. Leikurinn er börnum eðlislægur og þau leika sér af fúsum og frjálsum vilja á eigin forsendum. Í leik vinna börn úr reynslu sinni, prófa getu sína og gera tilraunir, þau skapa leikinn úr hugarheimi sínum og taka ákvarðanir á eigin forsendum. Þegar börn leika saman, þá setja þau fram sínar hugmyndir og virða sjónarmið annarra, þannig taka þau þátt í lýðræðislegum athöfnum í gegnum leik. Í leik nota börn tungumál, hreyfingu, félagsleg samskipti og tilfinningatengsl. Sköpunarkraftur barna vaknar í leik og löngun þeirra til að læra og afla sér þekkingar. Leikurinn er kjarninn í starfi leikskólans. Hann er uppistaðan í frjálsu og skipulögðu starfi skólans þar sem námssviðin fléttast markvisst inn í.

2

Nám leikskólabarna á að efla sjálfsskilning þeirra og hæfni til að nota styrkleika sína og áhuga til að hafa áhrif á umhverfi sitt. Þetta er hlutverk leikskólans í hnotskurn og er einstaklingsmiðað ferli sem byggst á þrem atriðum:

• Litið er á hvert barn sem einstakt, bæði líkamlega og menningarlega.

• Hvert barn skapar líf sitt með ímyndunarafli sínu, samhygð og framtíðarsýn.

• Líf barna er gagnvirkt, þ.e. börn eru opin fyrir þeim tækifærum sem þeim bjóðast og kanna þá möguleika sem lífið býður upp á.

Mikilvægt er því að börn öðlist jákvæða sjálfsmynd, trú á eigin getu, geti sótt sér þekkingu og öðlast leikni í að nýta hana á uppbyggilegan hátt. Þannig er námshneigð barna samspil á milli siðferðislegra viðhorfa, þekkingar og leikni. Til að efla námshneigð barna þarf að skapa umhverfi þar sem þau geta skoðað, hlustað, framkvæmt, tekið þátt og rætt um þau viðfangsefnin sem þau fást við.

Hlutverk leikskóla

kennara er að styðja við

nám barna í gegnum leik á margvíslegan

hátt, m.a. með því að:

• skapa fjölbreytilegt leikumhverfi og

veita aðgengi að leikefni sem hvetur

börn til að rannsaka, finna lausnir o

g

skapa,

• gefa leik nægan og samfelldan tíma,

• gefa leik nægjanlegt rými svo að

börnin hafi svigrúm til að hreyfa sig

og til að þróa leik og dýpka,

• styðja við sjálfsprottnar athafnir og

áhuga,

• eiga samskipti við börn og mynda

tengsl við þau í gegnum leik,

• vera vakandi fyrir þeim tækifærum

sem upp koma í leik og nota þau til

að kveikja áhuga barna og styðja vi

ð

nám þeirra,

• styðja við og efla jákvæð samskipti í

leik,

• sjá til þess að öll börn hafi tækifæri

til þátttöku í leik úti og inni.

Úr aðalnámskrá leikskóla

Kennarinn á að spyrja opinna spurninga og vinna þannig markvisst með það sem börnin eru að kljást við. Þegar barn er í leik að rannsaka, finna lausnir og skapa, geta opnar spurningar frá kennara hjálpað barninu að byggja við reynslu sína. Opin spurning

• kallar á samræður þar sem hlustað er á sjónarhorn og jafnvel leitað lausna • vekur upp lengri frásagnir • viðheldur gagnkvæmum samskiptum • verður til þess að umræður skapast þar sem er ígrundað • hvetur til þess að setja orð á athafnir og tilfinningar • opnar fyrir hugmyndinni orsök og afleiðing

Opnar spurningar byrja oftast á • Hvernig gerðist… • Hvað fannst þér… • Hvernig hefði þetta… • Hvað gætir… • Hvers vegna… • Hvernig fórstu að…

Opin spurning verður að vera með spurnartón í röddinni, sögð af áhuga og skapa vangaveltur.

13


1

Námsumhverfi hefur áhrif á nám barna og þess vegna á hönnun þess og skipulag að taka mið af reynslu, áhuga og þroska barnanna sem dvelja í leikskólanum.

Námsumhverfi þarf að endurspegla gildi og markmið leikskólastarfsins, ásamt því að vera öruggt og heilsusamlegt.

Kennarinn skipuleggur umhverfi leikskólans eftir áhuga og virkni barnsins og velur efnivið með því, til að skapa reynslu sem gagnast barninu. Félagslegt umhverfi og ýmis dagleg verkefni eru lykilþættir í námi barna.

Námsumhverfi er samofið úr efnislegum og félagslegum atriðum.

Daglegar athafnir og umönnun eru rauði þráðurinn í leikskóladeginum. Ábyrg umönnun er fólgin í því að annast börnin, bæði líkamlega og andlega af hlýju og virðingu. Með því skapar kennarinn náin tilfinningatengsl og trúnaðartraust á milli sín og barnsins.

2

Að barninu líði vel, sé öruggt og fái hlýlega og trausta umönnun er forsenda þess að það geti tileinkað sér á jákvæðan hátt það nám sem fram fer í leikskólanum.

Þegar hugsað er um námsumhverfi barna má ekki gleyma nærumhverfinu, bæði því manngerða og náttúrunni. Það að barnið fái að kynnast sínu nánasta umhverfi og hvernig tillitssemi og virðing er sýnd í umgengni og að öryggið þarf að vera í fyrirrúmi, eykur reynsluna. Þessi reynsla er stór hluti af námi barnsins á leið þess að verða sjálfstæður einstaklingur.

Leikur, nám og námsumhverfi eru samofin flétta í leikskólastarfinu, sem tengist grunnþáttum menntunar, námssviðunum og leiðarljósum leikskóla. Þessi flétta eflir sjálfstæði og getu barnanna og er liður í að gera þau að öflugum þjóðfélagsþegnum.

Fljótandi námsumhverfi Leikskólaumhverfið býður upp á leik og nám í öllum þáttum starfsins. Það er kennarans að virkja möguleikana og grípa færin sem skapast. Í daglegum athöfnum eins og borðhaldi, hvíld, samverustund eða þar sem börnin eru að þvo sér, klæða eða sinna annarri sjálfshjálp eru mikil námstækifæri fyrir börnin. Kennarinn þarf að vekja athygli og forvitni barnanna, hann á að spyrja opinna spurninga, setja orð á athafnir og hvetja börnin til dáða. Í daglegum athöfnum skapast oft góðar og fjörugar umræður um það sem efst er á baugi hjá börnunum. Það getur til dæmis verið eitthvað sem gerðist í útiveru eða verkefni sem verið er að vinna með í skipulögðu starfi. Í skipulögðu starfi leikskólans er verið að vinna með ákveðin verkefni þar sem markvisst er verið að auðga reynsluheim barnanna. Þessi verkefni eru oft árstíðarbundin, til dæmis eru verkefni tengd haustinu unnin á haustin. Síðan yfir veturinn er unnið með þulur og ævintýri, svo eitthvað sé nefnt. Leikurinn fléttast síðan inn í alla þessa þætti og er það í honum sem börnin prófa þekkingu sína og festa í sessi þá reynslu sem þau hafa fengið. Hlutverk kennarans er því að vera virkur í að skapa umræðu, setja orð á athafnir, spyrja opinna spurninga og vera vakandi fyrir námstækifærum hvar og hvenær sem er í starfi leikskólans. Kennarinn er öflugur hluti af námsumhverfi barnanna sem á að sýna gott fordæmi. Kennarinn er fyrirmynd barnanna. Þau sjá hvernig kennararnir koma fram við aðra, leysa ágreining, ræða og vinna saman. Hvernig þeir ganga um og framkvæma. Þannig eru samskipti, samstarf og umgengni kennaranna stór liður í námi barnanna. Kennarinn þarf að sýna gott fordæmi í leik og námi barnanna og í raun lífinu sjálfu.

14


Curabitur in dolor

Hlutverk kennarans í samþættu og skapandi leikskólastarfi er að taka virkan þátt í námi barna, í daglegum athöfnum, leik og skipulögðu starfi.

Virk þátttaka felst meðal annars í því að:

• setja orð á athafnir, ræða við börnin og spyrja spurninga,

• styðja við og leika með börnum,

• taka virkan þátt í viðfangsefnum barnanna og læra með þeim,

• sjá til þess að umhverfið sé hvetjandi og að efniviður og annað leikefni sé aðgengilegt börnunum,

• viðhalda áhuga barnanna og að leikurinn hafi möguleika á að þróast.

Samþætt og skapandi leikskólastarf Nám leikskólabarna fer fram í gegnum leik og með virkri þátttöku þeirra í daglegu starfi leikskólans. Þau læra best í samvinnu við önnur börn undir handleiðslu kennara sem veita þeim stuðning og hvatningu. Námssvið leikskóla eru: læsi og samskipti, heilbrigði og vellíðan, sjálfbærni og vísindi og sköpun og menning. Námssviðin eiga að vera samofin öllu leikskólastarfinu og taka mið af grunnþáttum menntunar og leiðarljósum leikskóla. Í aðalnámskrá leikskóla segir að námssviðin eigi að:

• vera hluti af leik barna, • vera samþætt daglegu starfi leikskóla, • vera heildstæð og byggjast á reynslu barna, • byggjast á áhuga barna og hugmyndum, • taka mið af félags-‐ og tilfinningalegum þáttum náms, • vera skipulögð í samvinnu starfsfólks, foreldra og barna, • hvetja til samvinnu og samstarfs, • stuðla að sjálfstæði og frumkvæði, • hvetja til ímyndunar og sköpunar, • vekja forvitni og hvetja til rannsókna og kannana, • vera ánægjuleg og stuðla að vellíðan barna, • efla áhuga barna á námi og hvetja þau til að læra og auka þekkingu sína,

leikni og hæfni, • stuðla að sterkri sjálfsmynd og sjálfsþekkingu, • stuðla að uppbyggilegum samskiptum, vináttu og gleði.

15


Frá vinnufundi kennara, þar sem verið var að vinna að nýrri skólanámskrá

LífsleikniAlþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) skilgreinir lífsleikni þannig: ,,Lífsleikni er geta til að laga sig að

mismunandi aðstæðum og breyta á jákvæðan hátt. Sú geta gerir okkur kleift að takast á við kröfur og

áskoranir daglegs lífs.”

Lífsleikni fléttast inn í allt starf leikskólans. Hún tengist líðan okkar, samskiptum og umhverfi. Lífsleikni er

færni í daglegu lífi.

Í samverustundum fer fram lífsleikni, þar læra börnin að koma fram fyrir hóp, segja frá atburðum sem þau

hafa upplifað, hlusta á aðra og taka tillit.

Í leiknum fer fram heilmikil lífsleikni þar sem börnin túlka hvað sé um að vera í leiknum hverju sinni, deila

hugmyndum sínum og taka ákvarðanir um framvindu leiksins í samvinnu við félagana.

Í leikskólastarfinu læra börnin að vera í samfélagi við önnur börn, bera virðingu hvert fyrir öðru og að ekki

séu allir eins. Þau læra að lesa í tilfinningar sínar og aðstæður eftir því sem þau verða eldri.

Í hlutverkaleik barna fer fram mikil lífsleikni, þar eru þau að máta sig inn í hin ýmsu hlutverk samfélagsins.

Umhyggja – virðing – tillitssemi

Umhyggja er undirliggjandi rauður þráður í öllu leikskólastarfinu. Í Klettaborg eru gleði, virðing og öryggi gildi

okkar í samskiptum. Kennarar eru meðvitaðir um raddbeitingu og minna sig reglulega á að lækka röddina.

Markvisst er notaður glaðlegur og blíðlegur tónn.

Virðing og umhyggja á að einkenna samskipti. Jákvæð og glaðleg samskipti eru skráð skipulega. Skráningin

vekur kennara til umhugsunar um það hvernig samskipti við börnin eru og hvort þau fái t.d. öll hvatningu og

jákvæða athygli.Kennarar hafa tamið sér viðurkennandi samskipti, það er að virða skoðanir barna og langanir, þótt stundum sé

ekki hægt að uppfylla þær. Til dæmis: ,,Ég veit að þig langar ekki í kuldagalla en núna er snjór úti og því verða

allir að fara í kuldagalla.” Börnin fá þannig tækifæri til að tjá tilfinningar sínar og skoðanir og fá

viðurkenningu á þeim, þó svo ekki sé alltaf hægt að uppfylla þær. Það hefði verið allt öðruvísi upplifun fyrir

barnið ef kennarinn hefði svarað: ,,Nei, þú ferð í gallann!”

Tillitssemi læra börn best af kennurunum. Að taka tillit til annarra er ekki sjálfgefið en nauðsynlegt að

tileinka sér það, því það er rauði þráðurinn í samvinnu. Tillitssemi er hægt að vinna með börnum í umræðum og

gjörðum. Besta kennslustundin er í hér og nú aðstæðum, eins og t.d. þegar einhver vill ekki láta sitja þétt upp

við sig, þá þarf barnið að nota orðin sín til að láta vita af því og hinir að taka tillit til ólíkra þarfa.

SamkenndSamkennd birtist meðal annars í því að við hlustum, tökum tillit og metum hvert annað. Við erum ein af hópnum og tökum þátt í að skapa gott samfélag í skólanum.Við eflum samkennd með því að ræða við börnin um hvað er líkt með okkur og hvað ólíkt. Tilfinningar eru ræddar og börnunum er markvisst bent á að setja sig í spor annarra við mismunandi aðstæður í daglegu lífi.Aðstæður hér og nú eru besta kennslustundin í að efla samkennd og er þá hlutverk kennarans að leiða þá kennslustund.

16


Nullam eget neque

Börn eru í eðli sínu miklar félagsverur og leita eftir samskiptum við aðra. Þau eru áhugasöm og forvitin um lífið og tilveruna. Þau spyrja spurninga, skiptast á skoðunum, ræða hugmyndir sínar, tilfinningar og líðan. Tungumálið er ein af leiðum barnsins til að tjá sig en þau nota margt annað s.s. snertingu, látbragð, leikræna tjáningu, söng og myndmál, svo eitthvað sé nefnt. Þegar samskipti barna og leikur er gefandi þá eykst félagsfærni þeirra og sjálfsmyndin styrkist. Læsi er ekki eingöngu að lesa af bók, heldur er það einnig að geta lesið í samskipti, aðstæður og umhverfi sitt.

Markmið Klettaborgar um læsi og samskipti eru meðal annars að:

• Styrkja sjálfsmynd barna með því að stuðla að jákvæðum og uppbyggilegum samskiptum, þar sem þau geta deilt skoðunum sínum og hugmyndum.

• Gott og frjótt málumhverfi leikskólans stuðli að því að börn kynnist tungumálinu og möguleikum þess.

• Börn hafi aðgang að mismunandi efnivið og tækni til að geta tjáð sig á mismunandi hátt og komið skoðunum sínum og hugmyndum á framfæri.

• Þróa læsi í víðum skilningi með börnum með því meðal annars að velta fyrir sér nánasta umhverfi og menningu, ásamt menningu annarra þjóða.

• Börn öðlist skilning á að ritað mál og tákn hafi merkingu og að þau njóti þess að hlusta á og semja sögur, ljóð, þulur og ævintýri.

Læsi og samskipti

Unnið með sand, lím, liti og áferð

Dagur leikskólans

Kerling vill

hafa nokkuð

fyrir snúð sinn

Heimili Kiðhúss

Grunnskólanemar lesa fyrir leikskólabörnin

17


Heilbrigði og vellíðan hefur mikil áhrif á sjálfsmynd einstaklinga. Mikilvægt er að börn læri um og tileinki sér heilbrigða lífshætti. Daglegar athafnir í leikskólanum eiga að stuðla að vellíðan barna, bæði andlega og líkamlega. Umhyggja skipar hér stóran sess, enda má segja að umhyggja og nám sé samofið öllu starfi leikskólans. Jákvæð samskipti þar sem hlustað er á hvert barn, þarfir þess og væntingar, er umhyggja.

Markmið Klettaborgar um heilbrigði og vellíðan eru meðal annars að:

• Styrkja sjálfsmynd barna með því að sýna umhyggju þar sem hvert barn fær að þroskast á eigin forsendum.

• Efla jákvæð samskipti og félagsleg tengsl barna. • Örva sjálfstæði barna í persónulegri umhirðu. • Vera með holla og fjölbreytta næringu. • Börn fái ögrandi og krefjandi útivist með fjölbreyttri

hreyfingu.

Heilbrigði og vellíðan

Gilitrutt

Gilitrutt á sínum heimaslóðum

Sagan af Hlini kóngssyni

Hlini og Signý

Handþvottur er mikilvægur Úti í rigningunni

18


Nullam eget neque

Leikskólabörn eru áhugasöm um umhverfi sitt. Ekkert er svo smátt að það veki ekki athygli. Þau rannsaka með því að horfa, hlusta, snerta, bragða, handleika, flokka, bera saman og draga ályktanir. Börn eru fróðleiksfús og er leikskólans að styðja við þau með því að fylgjast með og hlusta eftir því hvað börnin eru að fást við. Þannig er hægt að byggja við hugmyndir barna og kynna fyrir þeim nýjar hugmyndir og efnivið.

Markmið Klettaborgar um sjálfbærni og vísindi eru meðal annars að:

• Styrkja sjálfsmynd barna með því að þau fái að upplifa sig sem hluta af náttúrunni og umhverfi sínu.

• Börn beri virðingu fyrir náttúrunni og kynnist því hvernig umgengni þeirra getur haft áhrif á hana og þær lífverur sem þar búa.

• Börn kynnist flokkun og endurvinnslu. • Efla börn í að rannsaka og kanna eiginleika ýmissa

efna, hluta, krafta og rýma í umhverfi sínu. • Börn fái stærðfræðileg viðfangsefni sem eru fólgin í

tölum, táknum og mynstrum í umhverfinu.

Sjálfbærni og vísindi

Búkolla og tröllin

Spennandi tilraunir

Kerling vill hafa nokkuð fyrir snúð sinn

Himnastiginn, hópverkefni – yngri börnin

Stærðarhlutföll könnuð

Ræktun

19


Hugmyndir, tilfinningar og ímyndun barna njóta sín best í skapandi starfi. Athyglin á að beinast að ferlinu sjálfu, gleðinni, tjáningunni og því námi sem á sér stað. Menning er samofin öllu starfi leikskólans og tengist því hver við erum sem þjóð.

Markmið Klettaborgar um sköpun og menningu eru meðal annars að:

• Styrkja sjálfsmynd barna með því að þau fái að taka þátt í skapandi ferli þar sem þau finna til ánægju og gleði yfir eigin sköpunarkrafti.

• Börn kanni og vinni með margvíslegan efnivið og nýti fjölbreytta tækni.

• Börn skapi og tjái upplifun sína í gegnum myndlist, tónlist, dans, leikræna tjáningu og talmál.

• Börn kynnist bókmenntum og læri þulur, söngva, sögur og ævintýri.

• Börn taki þátt í og njóti fjölbreyttrar menningar og listar, bæði innan og utan leikskólans.

Sköpun og menning

Borgin mín, Reykjavík -‐ Verkefni elstu barnanna

Fjölskyldumyndir

Hallgrímskirkja

Gilitrutt

Reykjavík séð úr Hallgrímskirkjuturni

20


Í aðalnámskrá segir meðal annars: ,,Skólanámskrá leikskóla á að taka mið af áhuga barna og sjónarmiðum og skal unnin í samvinnu leikskólakennara, annars starfsfólks, barna og foreldra. Með þátttöku og samræðum þessara aðila mótast helstu áherslur og viðmið í starfi leikskóla. Skólanámskráin er því eins konar sáttmáli um hvaða leiðir hver leikskóli ætlar að fara í starfsaðferðum og samskiptum til að efla menntun barna og stuðla að starfsþróun og fagmennsku innan leikskólans.”

Áhugi barna og virkni, reynsla þeirra og þekking hefur bein áhrif á leikskólastarfið. Við mótun og þróun skólastarfs eru börnin í brennidepli og þeirra sjónarmið.

Spurningu var beint til barnanna um hvað gerist í leikskólanum. Kennari sat hjá börnunum í frjálsum leik og skráði niður umræður þeirra. Hér fyrir neðan eru beinar tilvitnanir í vangaveltur barnanna:

Kisa. Hurð…opna. Ka gera? Líka tösku. Leika. Út að leika. Bæinn mömmu. Dúkkan. Pabbi vinna. Dótið úti. Mamma vinna. Mamma.

Leika. Lúlla á dýnunum. Borða alltaf peru. Úti alltaf að renna svona og leika í sandkassanum og róla. Svo var tröll undir brúnni og þá… hver er að trampa á brúnni minni. Gaman að vera… í leikskóla. Púsla og leika dót. Vinkonur eru bara að leiðast, ég skvoo á tvær vinkonur. Þegar það er enginn snjór, þá má hjóla. Förum langt, langt í burtu í göngutúr. Ég er í sokkabuxum, mamma kaupti þær. Hoppa og skoppa og renna úti. Klæða gallann. Hjálpa. Út að leika.

Allskonar. Góðir að leika og leyfa öllum að vera með. Það eru svona deildir svo allir krakkarnir geta verið. Förum ekki út þegar það er hálka. Við erum að syngja inni í Glym. Tígridýraleikskóli… bara í leik. Við erum stundum að teikna. Kennarar eiga að ráða… við eigum að segja: ,,Má ég skipta” og svoleiðis.

Athuga hvort það sé kúkur eða rusl, af því við viljum hafa garðinn okkar hreinan og fínan. (Börn eru að fylgjast með kennara sem er úti að yfirfara garðinn).

Leika okkur. Verkefni. Úti að leika þegar við erum búin að borða eftir hádegi. Til að við verðum ekki svöng, en við vitum aldrei hvað er í matinn og það er gott, þá kemur það manni á óvart. Mála með tásunni. Við vorum að stimpla. Stundum í gær, vorum við í verkefni að lita blóm fyrir mömmu… það er að koma mömmudagur. Leikum í leikhúsi fyrir hin börnin… einu sinni lékum við Jesú og Jósefínu. Á marga vini, allar stelpurnar og þrjá stráka.

Raddir og sjónarmið barna

Kríuklettur yngri deild

Hrafnaklettur yngri deild

Fálkaklettur eldri deild

Arnarklettur eldri deild

21


Í aðalnámskrá segir meðal annars: ,,Hvatt er til þátttöku fjölskyldna í leikskólastarfi og að byggt sé á þeirri hugmynd að fjölskyldan og leikskólinn séu samstarfsaðilar. Leitast skal við að hlusta eftir sjónarmiðum foreldra og stuðla að áhrifum þeirra m.a. í gegnum foreldraráð leikskólans og þátttöku í innra mati.”

Hlustað er á raddir foreldra í daglegum samskiptum, viðtölum, könnunum og í foreldraráði. Foreldrum Klettaborgar (ásamt foreldrum frá tveimur öðrum leikskólum) var boðið að taka þátt í skólanámskrárgerðinni með því að mæta á vinnufund með þjóðfundarsniði undir stjórn ráðgjafa frá SFS.

Hópleikir sem byggjast á samvinnu. Þemavinna – langtímaþema (t.d. þjóðsöguþemað á Klettaborg). Listsköpun – tjá sig í list. Bókalestur – segja sögur. Veðurfræðingur. Umsjónarmaður í hádeginu. Umferðarfræðsla. Teikna upp sögur. Samverustundir – tjá sig, kynnast mismunandi menningu og uppruna allra í leikskólanum. Læri að lesa í samskipti/líkamstjáningu. Læri að deila hugmyndum og skoðunum/læri að tjá sig. Umburðarlyndi fyrir fjölbreytni. Áfram bókasafnsferðir – fá að velja bækur til að taka með í leikskólann. Fá börnin með í að leysa úr vandamálum sem koma upp í leik.

Börnin fái einstaklingsathygli. Sjálfsöryggi og uppbygging jákvæðrar sjálfsmyndar mikilvæg á þessu skólastigi. Holl næring – aðalfæða margra barna – að fylgja þeim stöðlum og reglum sem settar eru. Hreyfing sé í frjálsum leik en líka markvisst. Jákvæð samskipti barna og starfsfólks – starfsfólk mikilvægar fyrirmyndir. Börnin fái rými til þess að tjá mismunandi tilfinningar. Læra að hrósa öðrum í leik. Læra að bera virðingu fyrir öðrum í leik. Fá svigrúm til að vera þau sjálf. Vera vakandi fyrir félagslegri stöðu barnsins, t.d. með skráningu. Hljóðmengun og hljóðvist, nota öll rými.

Skordýraskoðun. Veðurfræðingur. Bera virðingu fyrir og kunna að umgangast náttúruna og umhverfið (líka skólalóðina). Flokkun, græn skref – taka sjálf þátt í að flokka inni á deildum. Vettvangsferðir – útikennsla og gönguferðir. Einingakubbar. Tilraunir með ýmis efni. Ganga á milli heimila barnanna og skólans (rými og áttir). Ræktun – nota í leikskólanum eða taka með heim. Vísindakassi. Búa til leir – kynnast hlutföllum. Fá frið til að sjá hvað gerist með tilraunum , þótt þær séu sóðalegar.

Þjóðsöguverkefnið í Klettaborg. Fókusera líka á íslenska sögu og menningu… ekki gleyma fjölmenningu. Fastar heimsóknir á bókasafn. Vettvangsferðir til að safna efnivið til sköpunar. Heimsóknir milli leikskóla og grunnskóla, í báðar áttir. Danskennsla. Vera dugleg að þiggja boð á sýningar af ýmsu tagi. Bókakista í leikskólanum (til útleigu). Opinn efniviður. Könnunarleikur mikilvægur. Læra frá unga aldri að koma fram fyrir hóp – líka í litlum hópum. Leika söguna sem þau heyra.

Raddir og sjónarmið foreldra

Hér fyrir neðan eru nokkrar tilvitnanir frá þeim fundi þar sem fjallað var um námssviðin:

Læsi og samskipti

Heilbrigði og vellíðan

Sjálfbærni og vísindi

Sköpun og menning

22


Leiðirnar í starfinu -‐ til að ná settum markmiðum

Markmið Klettaborgar er að veita öllum börnum námstækifæri og stuðning við hæfi þannig að þau njóti þess að taka þátt í leikskólastarfinu. Í sumum tilvikum fá börn úthlutaðan sérstakan stuðning og er hann þá unninn í samstarfi við þá sérfræðinga sem koma að barninu.

Jákvæð og glaðleg samskipti eiga að vera einkennandi í starfinu til að stuðla að betri líðan allra. Kennararnir bera ábyrgð á því að hafa jákvæð, uppörvandi, glaðleg og hvetjandi samskipti við börnin og sín á milli. Röddin er eitt mikilvægasta samskiptatækið við börnin og því þarf kennarinn að vera meðvitaður um að hann sé að nota blíðlega, jákvæða, glaðlega, brosandi og kurteisa rödd.

Umhyggja er rauður þráður í öllu starfi með börnum. Kennari á að sýna nærveru með því að gefa af sér og vera til staðar. Hann þarf að setja sig í spor barna og hlusta á þarfir þeirra og langanir. Hann sýnir börnum athygli með því að horfa á hvert barn og hlusta á það. Skipulag og festa er hluti af umhyggju og felur í sér að setja mörk og vera með aga. Kennari á að sinna líkamlegum þörfum barna. Hann þarf að vera með styðjandi samskipti og vera góð fyrirmynd.

Leggjum orð í belg er afrakstur þróunarverkefnis sem unnið var í Klettaborg og hefur náð að festa sig í sessi. Lagt er upp með að málfarslegt umhverfi barna í leikskólanum sé gott og er áherslan á máltjáningu og málskilning.

Í daglegum athöfnum fer fram mikið nám, s.s. við borðhaldi, í hvíld, þar sem börnin eru að þvo sér, klæða sig eða sinna annarri sjálfshjálp. Bæði eru börnin að efla sjálfstæði sitt með því að ná tökum á því að geta gert sjálf, einnig er ýmis fræðsla sem skapast í umræðum í þessum þáttum. Grunnþættir menntunar og námssviðin skarast í daglegum athöfnum.

Samverustundir eru tvær til þrjár yfir daginn. Í samverustundum eru lesnar bækur, sagðar sögur, sungið, farið í leiki, farið með þulur og spjallað saman um það sem er efst á baugi. Samverustundir eru góðar til að efla færni barna í að hlusta, tjá sig og bera virðingu hvert fyrir öðru.

Leikurinn er aðalnámsleið barna og er hann fléttaður inn í allt starf barnanna í leikskólanum. Leikurinn er undirliggjandi í öllum daglegum athöfnum, s.s. samverustundum, skipulögðu starfi, gönguferðum. Hann er allsráðandi í frjálsum leik, jafnt úti sem inni.

Í skipulögðu starfi leikskólans er unnið með ákveðin verkefni þar sem reynsluheimur barna er markvisst auðgaður. Námssviðin skipa hér stóran sess.

Á haustin er unnið með mismunandi fræðsluverkefni. Settur er upp þekkingavefur/hugmyndavefur með börnum og kennurum um það hvað þau vita um viðfangsefnið. Síðan er kannað hvað þau vilja skoða nánar og fræðast um. Bætt er í vefinn eftir því sem vitneskja þeirra eykst og fleiri hugmyndir barna/kennara koma fram.

Markvisst er unnið með þulur á öllum deildum. Valin er þula mánaðarins og hún tengd við verkefni (þema) sem börnin vinna með.

Eftir áramót er unnið með eina þjóðsögu. Þjóðsöguverkefnið flæðir um allt starf leikskólans, jafnt úti sem inni og fléttast inn í öll námssviðin.

23


Græn skref. Klettaborg er þátttakandi í verkefni Reykjavíkurborgar Græn skref. Börnin fá fræðslu og eru virk í að flokka rusl, spara vatn, rafmagn og pappír. Endurvinna og endurnýta það sem hægt er. Þau gera ýmsar tilraunir í tengslum við verkefnið.

Gönguferðir – vettvangsferðir eru hluti af starfinu með börnum. Klettaborg hefur tileinkað sér tvö útisvæði sem fengu nöfnin Óðal og Álfhóll. Þessi svæði eru í næsta nágrenni við skólann. Vettvangsferðirnar tengjast oft þeim viðfangsefnum sem unnið er með hverju sinni. Í vettvangsferðum læra börn meðal annars að umgangast náttúruna af virðingu og þau fylgjast með árstíðabreytingum.

Sköpun tengist inn í flest starf barnanna. Unnið er með margskonar efnivið í sköpuninni, s.s. liti, málningu, verðlaust efni, leir og efnivið úr náttúrunni.

Tilraunir eru þáttur í lífi barna í leikskólanum. Börn eru alltaf að gera tilraunir og prófa sig áfram. Einingakubbarnir eru gott dæmi þar sem gerðar eru tilraunir með að byggja á ýmsa vegu. Tilraunir eru gerðar með t.d. litablöndun, sáningu fræja og fleira sem tengist áhugasviði barna.

Vísindapokar með tækjum og tólum til rannsókna eru teknir með í gönguferðir. Það sem er í pokanum getur verið mismunandi en oft eru stækkunargler, vasaljós, box fyrir skordýr, litir og pappír.

Elstu börnin í leikskólanum eru í sérstöku verkefni á síðasta ári sínu í leikskólanum. Um haustið byrja þau markvisst að efla sig í félagsfærni og hópefli. Unnið er með kennsluefni í lífsleikni. Í nóvember taka við ákveðin verkefni sem tengjast borgarsamfélaginu. Áhersla er lögð á:

• að vera hluti af hóp og fara eftir reglum en jafnframt að efla sjálfstæða vinnu í hópnum, • að æfa úrvinnslu eftir umfjöllun og þjálfa framhaldsvinnu, • að víkka sjóndeildarhring barna, efla yfirsýn þeirra og styrkja þau í að tengja saman ýmsa umfjöllun í eina

heild. Lesið í leik, læsisstefna leikskóla. Í Klettaborg er unnið markvisst með áherslur sem eru tengdar við Vörður á leið til læsis, í Lesið í leik, læsisstefna leikskóla. Má þar nefna áhersluna á gott málfarslegt umhverfi og sýnilegt ritmál. Gott aðgengi að bókum og umfjöllun um þær, t.d. í tengslum við þjóðsöguverkefnið. Lesið er fyrir börnin daglega, rætt um efnið og orðskýringar, ásamt því að höfundur og innihald bókar er kynnt á eldri deildum. Unnið er markvisst með þulur og sungið. Í foreldrasamstarfinu er mikilvægi þess að lesa fyrir börnin heima, kynnt fyrir foreldrum. Í tengslum við þjóðsöguverkefnið er sagan send heim, ásamt orðskýringum, þannig að foreldrar geti lesið og rætt við börnin. Þar sem börn hafa annað móðurmál en íslensku eru markvisst sett orð á hluti og athafnir. Foreldrar eru hvattir til að hlúa vel að móðurmáli barnsins, því þar liggur grunnurinn að öðrum tungumálum. Kennarinn er lykillinn að því að gera leiðirnar í starfinu aðgengilegar börnum. Það er hans að vera meðvitaður um hvað, hvers vegna og hvernig á að uppfylla það að vera með samþætt og skapandi skólastarf.

24


Mat á námi og velferð barna Í aðalnámskrá segir m.a.: ,,Mat á námi, þroska og velferð barna felur í sér að safnað er upplýsingum um það sem börn fást við og hafa áhuga á; hvað þau vita, geta og skilja… Mat á að beina sjónum að áhuga barna, getu þeirra og hæfni. Börn sýna getu, þekkingu, hæfni og áhuga á ólíkan hátt. Mat á þar af leiðandi að vera einstaklingsmiðað og til þess gert að efla hvert barn.”

Eftirfarandi atriði þarf að hafa í huga við mat á námi og velferð barna:

• Taka á mið af áhuga, getu og hæfni barna. • Ekki á að bera nám og framfarir barns saman við önnur börn eða fyrirfram gefin viðmið. • Mat á að vera umbótamiðað og á að aðlaga námsumhverfi og kennsluaðferðir að þörfum barnsins en

ekki öfugt. • Í mati á sjónarmiðið að vera að barnið sé hæfileikaríkt. • Mat á námi og velferð barna byggist á þátttöku og samvinnu kennara, foreldra og barna. • Barnið á að fá tækifæri til að taka þátt í að meta nám sitt, setja sér markmið og koma með tillögur að

leiðum. • Mat á námi og velferð á að efla sjálfstraust og sjálfsmynd barnsins og stuðla að jafnrétti í menntun.

Í sameiginlega hluta aðalnámskrár er fjallað um hugtakið hæfni en það felur meðal annars í sér þekkingu, leikni og siðferðileg viðhorf, jafnframt því að hæfni tekur mið af aldri og þroska barna, ásamt markmiðum menntunar hverju sinni. Námshneigðir barna byggjast á samspili þekkingar, leikni og siðferðislegra viðhorfa. Þetta samspil hjálpar börnum að viðhalda forvitni sinni og þekkingarleit. Námshneigðir barna þróast með því að skoða, hlusta, gera, taka þátt í og ræða um viðfangsefni sín.

Þekking sem börnin eiga að geta öðlast í leikskólum á að fara fram í leik og skapandi starfi þar sem

börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Þekking leikskólabarna byggir á alhliða þroska þeirra,

sjálfstæði, áhugasviði, þátttöku þeirra í leik úti og inni, félagsfærni og samkennd, frumkvæði

og sköpunarkrafti, ásamt tjáningu og samskiptum.

Leikni felst í því hvernig börnin beita þekkingunni sem þau hafa öðlast í daglegu starfi leikskólans.

Börnin æfa leikni sína, m.a. með því að fást við þau viðfangsefni sem tilgreind eru í námssviðunum.

Siðferðileg viðhorf. Leiðarljós aðalnámskrár leikskóla eiga að vísa veginn í mótun

leikskólastarfsins, en þau byggjast á faglegri þekkingu og siðferðislegu viðhorfi til barna. Þar er

krafa um að leikskólar eigi að stuðla að því að börn þrói með sér jákvæða sjálfsmynd með því að

virða sérstöðu og sjónarmið hvers einstaklings. Börn eiga að fá tækifæri til að fást við

viðfangsefni sem taka mið af áhuga þeirra, styrkleikum og þroska, þannig að trú þeirra á eigin

getu aukist og hneigð þeirra til náms eflist.

25


Í Klettaborg er horft á barnið frá mismunandi sjónarhornum. Í foreldraviðtali setja foreldrar og kennari saman einstaklingsáætlun með það að markmiði að styðja sem best við barnið. Ferilmappa er fyrir hvert barn. Í hana fara ýmis verkefni frá barninu, s.s. teikningar, endursögn á þjóðsögu, samtöl með opnum spurningum og gullkorn. Skráningar í myndrænu formi, skráningar í ferilvinnu, samtöl og samræður við börnin eru nýttar með ýmsu móti í mati á námi og velferð barna. Ýmis skimunartæki eru notuð til að skoða stöðu barna og má þar nefna Íslenska þroskalistann, HLJÓM-‐2 og félagsfærnilistann frá SFS. Margskonar gát-‐ og skráningarlistar eru notaðir til að dýpka skilning á ákveðnum börnum, t.d. þegar hegðun er kortlögð og út frá því er hægt að breyta umhverfinu, þannig að það leiði til betri líðan barnsins. Í Klettaborg er mat á námi og velferð barna í þróun og verður aðaláherslan á næstu skólaárum.

Önnur matstæki – stuðningur/sérkennsla

Mat á að vera einstaklingsmiðað og til þess gert að efla hve

rt barn. Á grundvelli þess skal veita börnum

námstækifæri og stuðning við hæfi svo að þau geti tekið virkan þátt í skólastarfinu. Einnig er lögð áhersla á að

mat efli sjálfstraust og sjálfsmynd barnsins.

Þegar gera á mat á færni og stöðu barns eða barnahóps sem kunna að eiga í líkamlegum, sálrænum eða

félagslegum vanda sem getur haft áhrif á nám koma skráningar og/eða námssögur að góðu gagni og undirstrika

rétt barnsins til þess að hæfni þess sé staðfest.

Matstæki eins og skimunarpróf, greiningartæki og aðrar kannanir geta varpað nánari ljósi á ákveðna

færniþætti.

Notkun slíkra matstækja þarf að hafa markvissan tilgang. Niðurstöður ætti ávallt að kynna með styrkleika

barnsins í fyrirrúmi og í þeim tilgangi að styðja við sjálfsvirðingu, sjálfsöryggi, sjálfræði, styrk og

sjálfsmynd barnsins.(Úr Þemahefti um námsmat í leikskólum)

Í ferilmöppu er eftirfarandi: • Teikningar

eftir barnið • Hópmynd af börnum og kennurum

• Endursögn barnsins af þjóðsögum

• Hæð barnsins við upphaf og lok leiksk.göngu • Samtal með opnum spurningum við barnið

• Gullkorn frá barninu

Ljósmyndaskráning – ferli í vinnu verkefna

Viðtöl við foreldra

Barnið

Skimunartæki, s.s. HLJÓM-2, Ísl. þroskalistinn og félagsfærnilistinn

Skráningar

Einstaklingsáætlun

26


Fjölskyldan og leikskólinn Foreldrar eru mikilvægustu einstaklingar í lífi hvers barns. Þeir bera ábyrgð á uppeldi barna sinna og eru mikilvægasta fyrirmyndin. Leikskólinn getur aldrei komið í staðinn fyrir foreldrauppeldi en er góð viðbót.

Lagður er hornsteinn að samstarfi foreldra og leikskóla strax í upphafi leikskólagöngu barnsins. Umhyggja og velferð barna er leiðarljósið í þessu samstarfi. Samstarfið þarf að byggjast á gagnkvæmum skilningi og virðingu og milli þessara aðila þarf að ríkja traust, þannig að hægt sé að deila sjónarmiðum og taka ákvarðanir um einstök börn.

Allir sem starfa í leikskólanum skrifa undir þagnarheit. Lögð er mikil áhersla á fullan trúnað um upplýsingar um börnin og fjölskyldur þeirra.

Hlutverk kennarans er hér að eiga frumkvæði að samstarfi við foreldra með hag barnsins að leiðarljósi. Kennarinn á að byggja samstarfið upp af virðingu og trausti. Foreldrar eiga rétt á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri og sameiginlega er unnið að velferð barnsins. Mikilvægt er að kennarinn gefi foreldrum upplýsingar um líðan barnsins og hvaða viðfangsefni það er að kljást við í leikskólanum.

Dagleg samskipti við foreldra eiga að einkennast af samvinnu og virðingu, þar sem skoðanir eru viðraðar um hagnýt atriði í daglegum athöfnum barnsins og upplýsingar um verkefni og önnur viðfangsefni barnsins.

Foreldraviðtöl eru að jafnaði tvisvar á ári. Þar gefst foreldrum og kennara kostur á að setjast niður og ræða um líðan, nám og þroska barnsins í leikskólanum og heima.

Foreldrar eru hvattir til að taka þátt í leikskólastarfinu og er þeim markvisst boðið í heimsókn yfir veturinn.

Foreldraráð er starfandi í leikskólanum samkv. lögum um leikskóla nr. 90/2008. Foreldraráð er kosið að hausti. Í ráðinu eru að lágmarki þrír fulltrúar foreldra, leikskólastjóri og aðstoðarleikskólastjóri. Hlutverk ráðsins er meðal annars að gefa umsögn um starfsáætlun og koma að mati á vetrarstarfinu. Í ráðinu skapast góður vettvangur til að ræða ýmsar hliðar á starfsemi leikskólans. Foreldrafélag hefur verið starfandi frá opnun leikskólans. Stjórn félagsins er skipuð tveim fulltrúum frá hverri deild og einum kennara frá leikskólanum. Tilgangur foreldrafélagsins er að efla tengsl barna og foreldra, og að þau eigi góðar stundir saman utan hefðbundins leikskólatíma. Starf foreldrafélagsins byggist á velvilja og áhuga foreldra. Foreldrafélagið er bakhjarl leikskólans með ýmis skemmti-‐ og menningartengd verkefni.

Barnavernd

Í 19. grein Barnasáttmála S.Þ. er kveðið á um vernd barna gegn ofbeldi og vanrækslu: ,,Börn eiga rétt á vernd gegn hvers kyns líkamlegu, andlegu og kynferðislegu ofbeldi, misnotkun, skeytingarleysi og vanrækslu, innan eða utan heimilis. Stjórnvöld skulu veita börnum sem sætt hafa illri meðferð og fjölskyldum þeirra viðeigandi stuðning.” Samkvæmt barnaverndarlögum nr. 80/2002 17. gr. ber þeim er starfa með börnum skylt að tilkynna til barnaverndarnefndar ef vart verður við að barn búi við ofbeldi eða vanrækslu. Má hér benda á nánari umfjöllun á heimasíðu Barnaverndarstofu (www.bvs.is – ítarlegar upplýsingar – verklagsreglur og vinnulag – verklagsreglur skólafólk).

27


Tengsl skólastiga Í aðalnámskrá leikskóla segir meðal annars: ,,Skólaganga barna á að mynda samfellda heild þannig að reynsla og nám barna á fyrri skólastigum nýtist þeim á næsta skólastigi. Mikilvægt er að nám og uppeldi í grunnskóla byggist á fyrri reynslu og námi barna, til að skapa þeim öryggi og ný námstækifæri.”

Hamraskóli er grunnskóli hverfisins og er hann staðsettur við hliðina á leikskólanum. Samstarfið á milli Klettaborgar og Hamraskóla hefur verið í stöðugri þróun í mörg ár.

Að hausti hittast kennarar leik-‐ og grunnskólans og skipuleggja fjölbreytt verkefni sem börn beggja skólastiga taka þátt í. Elstu börn leikskólans og yngstu börn grunnskólans vinna saman að ýmsum verkefnum og skiptast á heimsóknum. Aðrir árgangar grunnskólans koma einnig að ákveðnum verkefnum og ferðum á vegum leikskólans.

Markmiðið með samstarfinu er meðal annars að auðvelda börnum skiptin yfir í grunnskólann, efla sjálfstraust þeirra áður en þau skipta um skólastig og skapa samfellu í námi þeirra.

Foreldrar eru aðalpersónur í lífi barna sinna og því er aðkoma þeirra að samstarfinu nauðsynleg eins og öllu öðru er viðkemur barni þeirra. Því eru foreldrar elstu barna leikskólans boðaðir á fund með leikskólastjóra og grunnskólastjóra. Fjallað er um þessi stóru tímamót þegar barn hættir í leikskóla og byrjar í grunnskóla. Börnin öðlast oft meira frelsi við þessi tímamót en það má ekki gleymast að þau þurfa jafnframt mikla festu. Hér getur reynt á foreldra, því það þarf að rökræða og útskýra margt sem tengist þessu frelsi.

Gert er ráð fyrir að ákveðnar upplýsingar fylgi barni yfir í grunnskólann, til að tryggja að byggt sé ofan á þá reynslu og nám sem barnið hefur hlotið í leikskólanum. Foreldrar eru hér mikilvægir tengiliðir ásamt því að börnin eiga að fá tækifæri til að koma með sitt sjónarmið.

Vorið áður en barn fer í grunnskóla eru foreldrar boðaðir í foreldraviðtal með fulltrúa frá bæði leik-‐ og grunnskóla. Í þessu viðtali er upplýsingum skilað til grunnskólans, með kennara og foreldrum barnsins. Allar upplýsingar um sérfræðiaðstoð eru sendar til grunnskóla í samráði við foreldra.

Frístundaheimili

Skóla-‐ og frístundasvið var stofnað haustið 2011 og hefur eitt af markmiðum sviðsins verið að efla samstarf á milli beggja skólastiganna og frístundaheimila. Leik-‐ og grunnskólar hafa verið að þróa samstarf sitt í nokkur ár en samstarfið við frístundaheimili er að taka fyrstu skrefin. Samstarf Klettaborgar við frístundaheimilið er í mótun.

28


Samstarfsaðilar Leikskólinn Klettaborg er í samstarfi við marga aðila sem koma að leikskólamálum og er þar m.a. helst að nefna heilsugæsluna, Miðgarð, sem er þjónustumiðstöð Grafarvogs og Kjalarness, Þroska-‐ og hegðunarstöð, Greiningarstöðina og barnavernd. Einnig Menntavísindadeild Háskóla Íslands og aðrar menntastofnanir sem stuðla að menntun fólks í leikskólaumhverfi.

Samstarf er einnig við aðra skóla og ýmsar stofnanir. Slökkvilið Reykjavíkur hefur verið með ötult samstarf við leikskóla um eldvarnir. Umferðarskólinn kemur með fræðslu til elsta árgangsins. Elsta árgangi leikskóla er boðið á tónleika hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands á hverju vori. Leikhúsin eru einnig farin að bjóða í heimsókn. Bókasafnið í Grafarvogi er vinsæll áningarstaður barnanna og alltaf gaman að fá bækur lánaðar í leikskólann. Samstarf er oft tímabundið við ýmsar stofnanir í tengslum við átak eða ákveðin verkefni.

Árlegar uppákomur Reykjavíkurborgar eru samstarfsverkefni sem leikskólinn tekur þátt í á sínum forsendum og má þar nefna Vetrarhátið, Barnamenningarhátíð, Lestrarhátíð og Stóra leikskóladaginn.

Í Klettaborg hafa skapast ákveðnar hefðir og venjur sem taka mið af árstíðum og menningu samfélags okkar, s.s. jólaball, þorrablót, leiksýningar og skemmtiferð elstu barnanna.

Hefðir og hátíðir eru einnig oft í samstarfi við aðrar stofnanir eins og til dæmis dagur leikskólans, dagur íslenskrar tungu, dagur íslenskrar náttúru og Grafarvogsdagurinn.

Nærumhverfi barnanna er markvisst kynnt fyrir þeim. Þá eru undur náttúrunnar skoðuð; gróður, steinar, fuglar, skordýr og það sem á vegi verður. Manngert umhverfi er skoðað, s.s. hús, götur, ljósastaurar, styttur og fleira. Börnin fara í gönguferðir um Hamrahverfi og nágrenni, en taka Strætó í lengri ferðir.

Elsti árgangur leikskólans vinnur markvisst með nærumhverfið og fer í lengri ferðir. Markmiðið með því námi er m.a. að efla sjálfstæði barnanna og víkka sjóndeildarhringinn.

29


Í aðalnámskrá segir: ,,Mat á leikskólastarfi hefur þann tilgang að tryggja að réttindi leikskólabarna séu virt og þau fái menntun og þjónustu sem þeim ber samkvæmt lögum um leikskóla. Mat á skólastarfi er tvíþætt: Annars vegar er um að ræða mat sem skólar framkvæma sjálfir og er hér kallað innra mat. Hins vegar er um að ræða mat sem utanaðkomandi aðili vinnur á vegum sveitafélags, ráðuneytis mennta-‐ og menningarmála eða annarra aðila og er nefnt ytra mat.”

Innra mat

Matsaðferðir Klettaborgar eru bæði formlegar og óformlegar og fer mat fram yfir allt skólaárið.

Í formlegu mati er stuðst við ýmsar athuganir, skráningar, kannanir, útfyllingu lista og þroskaprófa.

Óformlegt mat fer fram í umræðuformi og viðtölum á fundum, skipulagsdögum og starfsviðtölum. Umræður eru oftast eftir fyrirfram gefnum spurningum til að fá sýn og mat á ákveðna þætti í starfinu.

Matshópur er starfandi í Klettaborg og í honum eru deildarstjóri, leikskólakennari, leikskólaliði og leikskólastjóri. Matshópurinn fylgir eftir mati á ákveðnum þáttum. Hann starfar eftir matshring Klettaborgar og setti fram matsáætlun Klettaborgar til 5 ára.

Foreldraráð Klettaborgar kemur að matinu á ýmsan hátt, t.d. bæði með því að gera athuganir á staðnum, kanna viðhorf kennara og leggja könnun fyrir foreldra.

Börnin taka þátt í matinu og taka fyrir ákveðna þætti í starfinu. Fjölbreyttar aðferðir eru notaðar, m.a. bros-‐ eða fýlukarlagjöf með viðfangsefnum, ásamt því að ummæli þeirra eru skráð og notuð í matinu.

Ytra mat

Skóla-‐ og frístundasvið hefur eftirlit með því að leikskólar Reykjavíkurborgar starfi samkvæmt lögum um leikskóla, reglugerðum og aðalnámskrá leikskóla. Ytra mat er yfirleitt framkvæmt af SFS og í formi kannana sem lagðar eru fyrir starfsmenn og foreldra.

SFS sér einnig um að gera heildarmat og segir á heimasíðu þess: ,,Meginþættir í matinu eru stjórnun, uppeldis-‐ og menntastarf, mannauður, skólabragur og innra mat. Til grundvallar ytra mati liggja fyrirfram skilgreind viðmið um gæði í leikskólastarfinu. Starfsemin er metin með könnunum, vettvangsheimsóknum, greiningu gagna og viðtölum.” Mennta-‐ og menningarmálaráðuneytið gerir einnig ytra mat.

Mat á leikskólastarfi

Matshringur Klettaborgar

Matsþæur ákveðnir

Valið þrengt í kosningu kennara

Viðmið ákveðin

Hvernig og hvaða

gögnum á að safna

Greining gagna

Framsetning á úrvinnslu

gagna

Umbótaáætlun sev fram

Matsáætlun*Klettaborgar*!

1*x*á*ári* 2*ára*fresti* 3*ára*fresti* 4*ára*fresti* 5*ára*fresti*

Þáttur!úr!námskrá!valinn!af!starfsfólki!

Sérstakar!handbækur!

Aðlögun!barna!

Samskipti!og!líðan!starfsfólks!

Skólanámskrá!

Þjóðsaga!vetrarins! Foreldrakönnun! Móttaka!/!kveðjustund!

Samskipti!barna! Aðalnámskrá!

Starfsmannahandbók,!valdir!kaflar!

Samskipti!kennara!og!barna!

Dagskipulag!ýmsir!þættir! ! !

! Þáttur!úr!ECERS!kvarða! ! ! !

!

30


Á heimasíðu Reykjavíkurborgar er að finna gagnlegar upplýsingar:

• Fjölmenning í leikskóla http://reykjavik.is/fjolmenning-‐i-‐leikskola

• Heimurinn er hér

http://reykjavik.is/sites/default/files/fjolmenningarstefna_uppsett.pdf

• Einelti í leikskólum http://reykjavik.is/thjonusta/einelti-‐i-‐leikskolum

• Foreldrasamstarf í leikskóla http://reykjavik.is/thjonusta/foreldrasamstarf-‐i-‐leikskola

• Foreldravefurinn http://eldri.reykjavik.is/desktopdefault.aspx/tabid-‐4576

• Mat á leikskólastarfi

http://reykjavik.is/mat-‐leikskolastarfi

• Lesið í leik http://reykjavik.is/sites/default/files/ymis_skjol/skjol_utgefid_efni/L_sisstefna_0.pdf

Helstu stuðningsritin við gerð skólanámskrár Klettaborgar eru m.a.:

• Aðalnámskrá leikskóla

• Lög um leikskóla og reglugerðir

• Starfsáætlun SFS

• Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna

• Þemaheftin um grunnþættina og námsmat

• Viðmið og vísbendingar SFS

• Umhyggja í leikskóla eftir Sigríði Sítu Pétursd.

• Hliðstæður í kenningum Deweys og Skinners í leikskólastarfi eftir Lilju Eyþórsdóttur

• Leggjum orð í belg – þróunarskýrsla unnin í Klettaborg

• Ýmis vinnugögn frá Klettaborg, ásamt handbók leikskólans.

Himnastiginn – Kerling vill hafa nokkuð fyrir snúð sinn

Að lokum…

Öll börnin eiga sín þrep í þessum stiga

Að lokum skal bent á að leikskólinn gerir starfsáætlun fyrir hvert skólaár. Þar er fjallað um starfsemi skólans, skóladagatal og ýmsar hagnýtar upplýsingar, ásamt innra og ytra mat og umbótaáætlun út frá því.

Leikskólinn gerir einnig áætlanir út frá stefnum skóla-‐ og frístundasviðs, má þar nefna læsisáætlun, jafnréttisáætlun og forvarnaráætlun, svo eitthvað sé nefnt.

31


Hugmyndafræðin á bak við uppsetninguna á skólanámskránni er sú að hver síða er sjálfstæð, þannig að auðvelt er að prenta út eina síðu og vinna með hana. Þegar endurskoða á námskrána er hægt að taka hverja síðu fyrir sig, breyta henni og setja inn aftur. Einnig er vakin athygli á því að hér er í flestum tilvikum notað orðið kennari yfir alla starfsmenn leikskólans og er það gert til að ítreka það að allir koma að námi barnanna, hvort sem þeir eru faglærðir eða ófaglærðir. Myndir úr daglegu starfi leikskólans sýna m.a. verkefnavinnu barnanna úr þjóðsögum. Ingibjörg E. Jónsdóttir, fyrrverandi leikskólastjóri Bakkabergs, sá um uppsetningu þessarar skólanámskrár og úrvinnslu texta af vinnugögnum kennara og stuðningsritum.

Leikskólinn Klettaborg

Dyrhömrum 5, 112 Reykjavík www.klettaborg.is

[email protected] Sími: 567 5970

Kerling vill hafa nokkuð fyrir sn

úð sinn

Kerling vill hafa nokkuð fyrir snúð sinn

Heimili karls og kerlingar

Gullsnúður af snældu kerlingar

leikskólinnklettaborg) skólanámskrá)) · 2018. 6. 27. · litur þeirra er rauður, þ.e....

Documents