lecture 9

Лекц. 9

“IS-LM ” загвар нь IS, LM гэсэн 2 муруйгаас бүрдэнэ. IS нь “хөрөнгө оруулалт” ба “хадгаламж” гэсэн үг.

IS муруй нь зах зээл дээрх бараа үйлчилгээний нөхцөл байдлыг тодорхойлно.

LM нь “тодорхой тооны мөнгийг шингээх зах зээлийн чадвар” ба “мөнгө” гэсэн үг. LM муруй нь мөнгөн хөрөнгийн нөөцийн эрэлт болон мөнгөний нийлүүлэлтийг тусгадаг.

IS муруй нь бараа үйлчилгээний зах зээл дээр үүсдэг зээлийн хүүгийн норм ба орлогын хоорондох харилцан хамаарлыг тусгадаг. Энэхүү хамаарлыг Кейнсийн 450-н загвараар илүү тодорхой харуулж болно.

Кейнсийн 450-н загварт эдийн засаг хаалттай буюу цэвэр экспортыг тэгтэй тэнцүү байх үед төлөвлөгдөж буй зардлыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

1. IS МУРУЙН ТУХАЙ

хэрэглээний зардал

хэрэглээний зардал

Хөрөнгө оруулалтХөрөнгө оруулалт

Засгийн газрын зардал

Засгийн газрын зардал

Төлөвлөгдөж буй зардал


Энэ тэгшитгэлд хэрэглээний функц C=C(Y-T) - ийг нэмбэл хэрэглээний функц нь хэрэглээ ба мэдэж зарцуулах орлого (Y-T) -оос хамаарна.

Төлөвлөгдсөн хөрөнгө оруулалтын түвшинг тогтмол гэж үзвэл, төсвийн бодлого болох улсын зардал ба татварын хэмжээ өөрчлөгдөхгүй хэвээр үлдэнэ:

Эдгээр тэгшитгэлүүдийг нэгтгэвэл

Орлого, гаргалт /Y/

Төл

өвл

өгд

өж б

уй з

ард

ал /

E/

GITYCE

MPC


.

1

Орлогын илүү өндөр түвшин нь хэрэглээний илүү өндөр түвшинд хүргэнэ. Төлөвлөгдсөн зардлын түвшин ч илүү өндөр болно.

Шулууны налалт нь ахиу хэрэглэх хандлагыг тодорхойлох бөгөөд орлого нэг төгрөгөөр нэмэгдэхэд төлөвлөгдсөн зардал хэдий чинээ өсч байгааг харуулна

450

Y=E

C+I+G=E


Төл

өвл

өгд

өж б

уй з

ард

ал /

E/

А

Тэнцвэрийн цэг дэхь орлого

Тэнцвэрийн цэг дэхь орлого

Эдийн засаг тэнцвэрт нөхцөлд байвал Y=E

Зураг дээр тасархай цэгээр тодорхойлогдсон 450 –ын өнцөгтэй шулуун нь Y=E гэсэн нөхцлийг хангаж байна. 450 –ын өнцгийн налалттай шулуун шугамыг дайран өнгөрч байгаа төлөвлөгдсөн зардлуудын функцийн огтлолцсон А цэгт эдийн засгийн тэнцвэр хадгалагдаж байна

450

Y=E

C+I+G=E


Төл

өвл

өгд

өж б

уй з

ард

ал /

E/

А

Нөөцийн төлөвлөгдөөгүй

багасалт

Төлөвлөгдөөгүй хурмитлал

Y2

E2

E1

Y1

Y2Y1

Зурагт Кейнсийн загалмай дахь тэнцвэрт байдал руу шилжих хөдөлгөөн. Хэрэв пүүсийн үйлдвэрлэл Y1 –ийн түвшинд байгаа бол төлөвлөгдсөн зардал нь үйлдвэрлэлээс бага байна. Иймд пүүсүүдэд нөөцийн хуримтлал бий болно. Нөөцийн энэ хуримтлал пүүсүүдийг үйлдвэрлээ сааруулахад хүргэнэ. Мөн пүүсүүд Y2 –ийн түвшинд үйлдвэрлэсэн гэвэл төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалт E2 нь үйлдвэрлэлээсээ илүү гарна. Иймд пүүсүүд нөөцөө эргүүлж худалдана. Нөөц багасах нь үйлдвэрлээ нэмэх сонирхол бий болно.

Кейнсийн загалмай нь төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалтын хэмжээ болон төсөв - албан татварын бодлогын тухайн түвшинд орлого яаж тодорхойлогддогийг харуулдаг.

Өөрөөр хэлбэл Кейнсийн 450-ийн загвар нь хувийн хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт, засгийн газрын зардлын өөрчлөлтүүд эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлэхийг харуулдаг. Энэ загварт засгийн газрын зардал нь өөрийн үржүүлэгчээр дамжуулж тэнцвэрт үйлдвэрлэлд нөлөө үзүүлж байдаг.

450

Y=E


Төл

өвл

өгд

өж б

уй з

ард

ал /

E/

А

Y2=

E2

Y1

=E

1

Y1=E1 Y2=E2

BΔG

ΔY

ΔY

Кейнсийн загалмай дахь засгийн газрын зардлын өсөлт

ΔG/(1-MPC)

Зурагт Кейнсийн загалмай дахь засгийн газрын зардлын өсөлтийг харуулсан. Орлогын тухайн түвшинд төрийн зардлын хэмжээ ΔG-ээр өсөхөд төлөвлөгдөж буй зардал бас энэ хэмжээгээр өснө. Тэнцвэр А-аас В цэгт шилжиж харин орлого Y1 –ээс ийн Y2 хүртэл нэмэгдэнэ. Энд орлогын өсөлт (ΔY) нь төрийн зарлагын өсөлт (ΔG) –ээс илүү байгааг анхаарах хэрэгтэй. Төсвийн бодлого ийнхүү орлогыг үржүүлж нөлөөлдөг байна. Улсын зардал өсөхөд төлөвлөгдөж байгаа зардал өсөж багааг харуулна. Зээлийн хүүгийн дурын нормын үед төлөвлөгдөж буй зардал ΔG-ээр өсөхөд орлого нь ΔG/ (1-MPC) хэмжээгээр өсдөгийг дээшээ хийж байгаа шилжилт харуулна

450

Y=E


Төл

өвл

өгд

өж б

уй з

ард

ал /

E/

А

Y2=

E2

Y1

=E

1

Y1=E1 Y2=E2

BMPCxΔT

ΔY

ΔY

Кейнсийн загалмай дахь татварын бууралт

Зурагт Кейнсийн загалмай дахь татварын бууралтыг харуулсан. Орлогын тухайн түвшинд төрийн зардлын хэмжээ ΔТ-ээр багасгахад төлөвлөгдөж буй зардал MPCxΔT хэмжээгээр өсдөг. Тэнцвэр А-аас В цэгт шилжиж харин орлого Y1 –ээс ийн Y2 хүртэл нэмэгдэнэ. Энд төсөв албан татварын бодлого орлогыг үржүүлж нөлөөлдөг байна.

Кейнсийн загалмай нь төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалтыг тогтмол байхаар тусгадгаараа хялбаршуулсан загвар юм.

Бодит байдал дээр төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалт нь зээлийн хүүгийн нормоос хамаардаг.

Ийм учраас энэ загварт зээлийн хүүгийн норм ба хөрөнгө оруулалт õоёрын хамаарлыг тусган төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалтын тэгшитгэлийг оруулах ёстой. I=I(r)

r

I

E

Y

Y

r

450

r1

I(r2)

E2

a

b

Y2

b

E1

a

a

Y1

IS1

I IS2

b

Кейнсийн загалмай

Хөрөнгө оруулалтын функц

r2

I(r1)

GrITYCE )( 1

GrITYCE )( 2

IS муруй

2. LM МУРУЙН ТУХАЙ

LM муруй нь мөнгөн хөрөнгийн зах зээл дээр зээлийн хүүгийн норм ба орлогын хэмжээ хоёрын хооронд үүсдэг шүтэлцээг харуулдаг.

LM муруй хөрөнгийн зах зээл хэрхэн тэнцвэртэй байхыг авч үздэг. Хөрөнгийн зах зээлийн тэнцвэрийг судлахдаа мөнгөний зах зээлийг илүү түлхүү авч үздэг. Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр нь мөнгөний эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэрээр тодорхойлогдоно.

),,(* YrrLPM md

Хөрвөх чадварын функц


Үнийн түвшинҮнийн түвшин

Мөнгөний эрэлт


Бондын хүүБондын хүү

Бодит орлого, шйлдвэрлэлийн

түвшин


түвшин

Зээлийн хүүЗээлийн хүү

),,(/ YrrLPM md


Хөрвөх чадварын функцБодит мөнгөний

эрэлтБодит мөнгөний

эрэлт

Бондын хүүБондын хүү


түвшин


түвшин

Зээлийн хүүЗээлийн хүү


Зээ

ли

йн

хүүг

ийн

нор

м

r2

r1

r

LМөнгөний нийлүүлэлт

M/PL2 L1

Md

M/P

r

Зээ

ли

йн х

үүги

йн н

орм Ms

Төв банкнаас мөнгөний

нийлүүлэлтийг зээлийн хүүгээс хамааралгүйгээр

хийдэг

Төв банкнаас мөнгөний

нийлүүлэлтийг зээлийн хүүгээс хамааралгүйгээр

хийдэг

Мөнгөний эрэлт нь зээлийн хүүгээс

хамаарна

Мөнгөний эрэлт нь зээлийн хүүгээс

хамаарна

Мөнгөний бодит нөөц

Зээ

ли

йн х

үүги

йн н

орм

r2

r1

r

Орлого, гаргалтM/P

L(Y1,r)

r

Зээ

ли

йн х

үүги

йн н

орм

L(Y2,r)

M/P

А. Ìºíãºí õºðºíãèéí бодит çàõ çýýë Â. LM муруй

LM

r1

r2

Y1 Y2

Төв банкнаас мөнгөний нийлүүлэлтийг тогтмол барьсан

Орлого Y1 –ээс Y2 болж өсөхөд мөнгөний эрэлт нэмэгддэг бөгөөд иймд зээлийн хүүгийн норм r1 –ээс r2 болж өснө. Зураг В зээлийн хүүгийн норм ба орлогын хоорондын шүтэлцээг бүхэлд нь харуулдаг LM муруйг харуулав. Энд орлого ихсэх тутам зээлийн хүүгийн норм өндөрждөг нь харагдаж байна. Зураг А дээрээс харвал орлого Y1 –ээс Y2 болж өсөхөд мөнгөний эрэлтийн муруй баруун тийш шилжиж байна.

r

M

r0

LM0

Y0

r1

MS0

Y

MS1

LM1

MS2

r2

LM2

i

Y2Y1

MD

Төв банкнаас мөнгөний нийлүүлэлтийг багасгасан, ихэсгэсэн

IS

lecture 9

Documents