leabhar cúrsa 2013

Éist & Freagair

Briathra

Chit Chat

Frásaí

Ainmfhocail & Aidiachtaí

Leathnú Foclóra

Foraimneacha Réamhfhoclacha

Bí ag Caint

Saibhriú Teanga

A chairde,Beidh an “teist chainte” sheachtainiúil bunaithe ar an ábhar mar atá leagtha amach sa leabhrán seo. Tá na cleachtaí idirghníomhacha ar fad a bhaineann leis na ceachtanna seo ar AbairLeatOIDE chomh maith le go leor ábhair eile. Ní mór aird mhaith a thabhairt i rith am ranga agus cleachtadh leanúnach a dhéanamh taobh amuigh den rang. Go n-éirí go geal libh!Múinteoirí Choláiste Lurgan

1

TEIST

01 Briathra Aonsiollacha 1Íoslódáil an Aip

Bhéic

Béiceann

Doirteann

Doirtfidh

Caitheann

Caithfidh

Béicfidh go mbéicfidh

Chaith

Dhoirt

gur chaith

gur bhéic

gur dhoirt

go mbéiceann

go gcaitheann

go ndoirteann

go ndoirtfidh

go gcaithfidh

Ar bhéic?

An mbéiceann?

An ndoirteann?

An ndoirtfidh?

An gcaitheann?

An gcaithfidh?

An mbéicfidh?

Ar chaith?

Ar dhoirt?

Níor bhéic

Ní bhéiceann

Ní dhoirteann

Ní dhoirtfidh

Ní chaitheann

Ní chaithfidh

Ní bhéicfidh

nach mbéicfidh

Níor chaith

Níor dhoirt

. nár chaith

nár bhéic

nár dhoirt

.nach mbéiceann

nach gcaitheann

nach ndoirteann

nach ndoirtfidh

nach gcaithfidh

Béic

Caith

Doirt

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

2

TEIST


D’fháisc

Fáisceann

Piocann

Piocfaidh

Gléasann

Gléasfaidh

Fáiscfidh

go bhfáiscfidh

Ghléas

Phioc

gur ghléas

gur phioc

gur fháisc

go bhfáisceann

go ngléasann

go bpiocann

go ngléasfaidh

go bpiocfaidh

Ar fháisc?

An bhfáisceann?

An bpiocann?

An bpiocfaidh?

An ngléasann?

An ngléasfaidh?

An bhfáiscfidh?

Ar ghléas?

Ar phioc?

Níor fháisc

Ní fháisceann

Ní phiocann

Ní phiocfaidh

Ní ghléasann

Ní ghléasfaidh

Ní fháiscfidh

nach bhfáiscfidh

Níor ghléas

Níor phioc

nár ghléas

nár phioc

nár fháisc

nach bhfáisceann

nach ngléasann

nach bpiocann

nach ngléasfaidh

nach bpiocfaidh

Fáisc

Gléas

Pioc

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

3

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aige?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) aici?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) acu?

Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?





Céard atá (céar’‘tá) á dhéanamh(dhéana) agat?



Céard(céar’‘tá)á (dhéana)

Tá sé ag aclaíocht.

Tá sí ag

Tá siad ag

Tá an leaba á cóiriú agam.

Tá sé á fhéin

Tá sí ag rith.

Tá siad ag breathnú ar scannán.

Tá an t-urlár á scuabadh agam.

Tá an xray á scrúdú aige.

éisteacht

Tá siad ag treasnú

TEIST

01 Céard atá á dhéanamh aige / aici / acu?

4

Céard é seo?

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Céard a bhí ann?

Céard a bheas ann?

Céard é seo?

Céard atá(céar’‘tá) ann?

Céard atá (céar’‘tá) ann?

Céard a bhí ann?

Céard a bheas ann?

Céard iad seo?

Céard a bhí ann?

Céard(céar’‘tá)á (dhéana) Céard a bheas ann?

Is úll é.

Damhan alla atá ann. Is damhan alla atá ann.

Ba chaisleán gainimh a bhí ann.

Cáca a bheas ann. Is cáca a bheas ann.

Is cathaoir í.

atá annIs

a bhí ann.

Pictiúr a bhea sann. Is pictiúr a bheas ann.

Is fáinní iad.

Luch atá ann. Is luch atá ann.

Ba chluiche rugbaí a bhí ann.

Teach a bheas ann. Is teach a bheas ann.

TEIST

01 Céard é seo? / Céard atá ann?

5

Céard atá air? (Céar’ ‘tá air?)

Céard atá uirthi? (Céar’ ‘tá uirthi?)

(Céar’ ‘tá)

(Céar’ ‘tá)


Céard atá uirthi? (Céar’ ‘tá uirthi?)

Céard atá uirthi?(Céar’ ‘tá uirthi?)

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?

Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr léi?


Céard atá (Céar’ ‘tá) cearr leis?


Tá ocras air.

Ta áthas uirthi.

Tá pian ina bholg aige.

Tá tinneas fiacaile aici.

Tá tart air.

Tá faitíos uirthi.

Tá sé gortaithe.

Tá slaghdán uirthi.

Tá díomá air.

Tá ionadh uirthi.

Tá sé ag cur fola.

Tá tinneas cinn uirthi.

TEIST

01 Céard atá ort? Céard atá cearr?

Íoslódáil an Aip

6

(céar’‘tá)atá uaidh?

Céard a theastaíonn uaidh?

Céard atá (céar’‘tá) sé ag

iarraidh (‘g iarra’)?

Céard ba mhaith léi?




Céard atá (céar’‘tá)(‘g iarra’)

mhaith


Céard atá (céar’‘tá)(‘g iarra’)


mhaith

Teastaíonn scíth uaidh.

Tá sé ag iarraidh dul abhaile.

Ba mhaith léi deoch uisce.

Tá cookies uaidh.

Teastaíonn cúnamh uaidh.

Tá sé ag iarraidh an chnó.

Ba mhaith leis breith ar iasc.

Tá spinach uaidh.

Teastaíonn airgead uaidh.

Tá sé do (gu) do iarraidh

Ba mhaith leis fanacht ar an leaba.

TEIST

01 Céard atá uait? Céard atá tú ag iarraidh?

Íoslódáil an Aip

7

TEIST

01 Inis dom fút fhéin?Íoslódáil an Aip

Dia dhuit!

Céard is ainm dhuit?

Cén chaoi a bhfuil tú?

Cé as thú?

An bhfuil tú neirbhíseach?

Cá bhfuil cónaí ort?

Cén t-ainm atá ort?

Cén aois thú?

Dia ‘s Muire dhuit!

Sinéad Ní Chonghaile is ainm dhom.

Tá mé go maith go raibh maith agat.

As Co. na Gaillimhe mé.

Tá. Tá mé beagáinín neirbhíseach.

Tá cónaí orm i dTuaim.

Sinéad Ní Chonghaile an t-ainm atá a orm.

Tá mé sé bliana déag d’aois.

8

TEIST

01 Inis faoi do mhuintir?Íoslódáil an Aip

Cé mhéad deartháir agus deirfiúr agat?

An tusa an duine is sine sa chlann?

An bhfuil peata agaibh sa mbaile?

Cén obair a dhéanann do thuismitheoirí?

Cá ndeachaigh sibh ar laethanta saoire anuraidh?

Tá beirt deartháireacha agam agus níl aon deirfiúr agam.

Mise atá i lár báire.

Tá mada againn. Níl aon pheata againn.

Is bainisteoir é m’athair agus is gruagaire í mo mháthair.

Chuaigh muid go Sasana. / Ní dheachaigh muid ar laethanta saoire anuraidh.

9

TEIST

01 Frásaí le híomhanna 1Íoslódáil an Aip

Ag déanamh aithrise

An bhfuil tú i ndáiríre?

Thar mholadh beirte

Gabh i dtigh diabhail

D’aon turas

Ag snámh in aghaidh easa

Fág an bealach

Ag déanamh an diabhail

Ag déanamh gaisce

Ar tí

Gabh i leith

Idir óg agus aosta

Dallamullóg

I bhfostú

In ainm a bheith

Ar nós na gaoithe

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

10

TEIST

01 Líon na bearnaí 1Íoslódáil an Aip

• Idir óg agus aosta •Ag déanamh an diabhail

•Ag snámh in aghaidh easa

• I bhfostú

• Téigh i dtigh diabhail • Ar nós na gaoithe • An bhfuil tú i ndáiríre?

• Gabh i Leith

•Ag déanamh aithrise • In ainm a bheith • Dallamullóg • Fág an bealach

• Ag déanamh gaisce • D’aon turas • Ar tí • Thar mholadh beirte

tú fhéin agus do chuid tuairimí craiceáilte.

An bhfuil tú ag magadh fúm nó an bhfuil tú faoi?

Tá gach duine ar chúrsa Gaeilge ag caint as Gaeilge

le do thoil – teastaíonn uaim dul tharat!

Bíonn mo chara i gcónaí as chomh maith is atá sé ag imirt peile.

Níl aon mhaith ann. Is atá muid.

Ní a rinne mé é. Ba thimpiste a bhí ann.

Chuaigh mo gheansaí i ndoras an chairr.

Bhí na páistí ar an múinteoir nua.

anseo nóiméad, ba mhaith liom focal leat.

Beidh i láthair ag an gceiliúradh.

Bhí mé titim i mo chodladh nuair a thosaigh an srannadh.

D’imigh sé tharam ina charr nua.

Níor thaitin an béile liom – ní raibh sé

Bíonn daoine óga ar réalta ceoil agus spóirt.

Ní éireoidh leat an a chur orm don darna huair.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

11

TEIST

01 An tAinm BriathraÍoslódáil an Aip

é / í

é / í

é / í

é

siad

é / í

mé

mé

mé

mé

mé

mé

tú

tú

tú

tú

tú

tú

Tá sé á pógadh - Tá sí á phógadh

Tá sí á bhualadh - Tá sé á bualadh

Tá siad á mholadh

Tá siad á leanacht

Tá sé á thachtadh

Tá sé á ghléasadh fhéin. Tá sí á gléasadh féin

Tá sé do (gu) do phógadh.

Tá sé do (gu) do bhualadh.

Tá siad do (gu) do mholadh.

Tá sé do (gu) do leanacht.

Tá sé do (gu) do thachtadh.

Tá tú do (gu) do ghléasadh fhéin.

Tá sé do (gu) mo phógadh.

Tá sé do (gu) mo bhualadh.

Tá siad do (gu) mo mholadh.

Tá sé do (gu) mo leanacht.

Tá sé do (gu) mo thachtadh.

Tá mé do (gu) mo ghléasadh fhéin.

12

TEIST

01 An tAinm BriathraÍoslódáil an Aip

é / í

é / í

é / í

é / í

siad

mé

mé

mé

mé

mé

tú

tú

tú

tú

tú

Tá sé á ardú - Tá sí á hardú

Tá sé á iarraidh - Tá sí á hiarraidh

Tá siad á fhreagairt -Tá siad á freagairt

Tá sé á ghléasadh fhéin. Tá sí á gléasadh féin

Tá sé á tharraingt - Tá sí á tarraingt

Tá sé á bhodhrú - Tá sí á bodhrú

Tá sé do (gu) d’ardú.

Tá sé do (gu) d’iarraidh.

Tá sé do (gu) do fhreagairt.

Tá sé do (gu) do tharraingt.

Tá sé do (gu) do bhodhrú

Tá sé do (gu) m’ardú.

Tá sé do (gu) m’iarraidh.

Tá sé do (gu) mo fhreagairt.

Tá sé do (gu) mo tharraingt.

Tá sé do (gu) mo bhodhrú.

13

TEIST

01 Urú Roimh AinmfhocalÍoslódáil an Aip

Cathaoir -

Gealach -

Farraige -

Súil -

Baile -

An tSín -

Féar -

Clann -

Pluais -

Bláth -

Seilf -

Bearna -

Fáinne -

Gairdín -

Garda -

Páirc spraoi -

Siúlóid -

Geata -

Sráid -

Cóisir -

faoin gcathaoir

thar an bhfarraige

chuig an ngealach

faoin tsúil

chuig an tSín

chuig an mbaile

ar an bhféar

as an ngairdín

ag an bpáircspraoi

roimh an ngárda

ag an tsiúlóid

ar an tsráid

thar an ngeata

chuig an gcóisir

ón gclann

ar an mbláth

tríd an bpluais

ón tseilf

ón bhfoireann

tríd an mbearna

tríd an bhfáinne

14

TEIST

01 Urú Roimh AinmfhocalÍoslódáil an Aip

Capall -

Bearna -

Coill -

Fiaclóir -

Fuinneog -

Faisean -

Béile -

Portach -

Gaeilge -

Bosca -

Buidéal -

Balla -

Pictiúrlann -

Pointe -

Pluid -

Cluiche -

Fuacht -

Bord -

Grian -

Gruaig -

Crann -

ar an gcapall

thar an mbearna

chuig an bhfiaclóir

tríd an bhfuinneog

tríd an gcoill

as an bhfaisean

roimh an mbéile

faoin bpluid

roimh an gcluiche

faoin mbord

ag an ngrian

leis an bhfuacht

ar an ngruaig

faoin gcranntríd an bhfáinne

ón bportach

ón nGaeilge

ón mbuidéal

thar an mballa

ón mbosca

chuig an bpict.

ar an bpointe

15

TEIST

01 Aidiachtaí - Céimeanna Comparáide

Íoslódáil an Aip

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

níos

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

Is

TáTá

TáTá

Tá Tá

Tá

Tá

TáTá

Tá

Tá

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

Cé acu is

sioráf nó asal ?

volvo nó mini ?

leat scoil nó saoire ?

leat pizza nó brocaií ?

toirtís nó giorria ?

uisce nó aer ?

leac oighir nó uisce ?

luch nó cat?

leat báisteach nó sioc ?

An Ghréig nó Éire ?

seilmide nó beach ?

tarbh nó bó?

is

is

is

is

is

is

is

is

is

is

is

is

an

an

liom

liom

an

an

an

an

liom

an

an

an

níosníos

níosníos

níos níos

níos

níos

níosníos

níos

níos

náná

náná

ná ná

ná

ná

náná

ná

ná

Ard

Mór

Go maith

Go deas

Sciobtha

Trom

Fuar

Beag

Go dona

Te

Mall

Láidir

airde

mó

fearr

deise

sciobtha

troime

fuaire

lú

measa

teo

moille

láidre

airde

mó

fearr

deise

sciobtha

troime

fuaire

lú

measa

teo

moille

láidre

asal

mini

scoil

brocailí

toirtís

uisce

uisce

cat

sioc

Éire

beach

bó

airde

mó

fearr

deise

sciobtha

troime

fuaire

lú

measa

teo

moille

láidre

airde

mó

fearr

deise

sciobtha

troime

fuaire

lú

measa

teo

moille

láidre

sioráf

volvo

saoire

pizza

giorria

t-aer

leac oighir

luch

báisteach

Ghréig

seilmide

tarbh

sioráf

volvo

saoire

pizza

giorria

aer

leac oighir

luch

báisteach

an Ghréig

seilmide

tarbh

airde

mó

fearr

deise

sciobtha

troime

fuaire

lú

measa

teo

moille

láidre

16

TEIST

01 Aidiachtaí - SamhlachaÍoslódáil an Aip

Chomh lag le héinín gé

Chomh te le tine

Chomh glan le huisce

Chomh hóg le naíonán

Chomh hard leis an mballa

Chomh mór le teach

Chomh beag le fríd

Chomh sciobtha le

gaoth Mhárt

Chomh salach le cró

muice

Chomh cam le corrán

Chomh bocht le

bacach sráide

Chomh híseal leis an talamh

Chomh díreach le dorú

Chomh héadrom le

cleite

Chomh láidir le stail

Chomh saibhir le rí

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

17

TEIST

01 Mothúcháin

Tá faitíos air. Tá sé ag crith le

heagla.

Tá ocras orthu. Tá siad stiúgtha.

Tá ionadh uirthi. Tá ionadh an domhain uirthi.

Tá díocas air. Fág an bealach.

Tá díomá air Tá sé dubh dóite

ag an díomá.

Tá tuirse uirthi. Tá sí traochta.

Tá amhras air. Níl sé cinnte

faoi.

Tá éad air. Tá sé éadmhar.

Tá tart air. Tá sé spalptha

leis an tart.

Tá sceitimíní air. Tá sé ar bís.

Tá buairt uirthi. Tá sí thíos inti

féin.

Tá aiféala air. Tá brón air

faoina ndearna sé.

Ta fearg orthu. Tá siad le

ceangal.

Tá imní air.Tá sé ciaptha leis

an imní.

Tá déistin uirthi. Ní thaitníonn sé ar chor ar bith léi.

Tá sceitimíní air. Tá sé ar bís.

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

Íoslódáil an Aip

18

TEIST

01 Ag Gluiseacht

Tá sí ag teacht anuas

Tá sí amuigh

Tá sí ag dul sall

Tá sí ag dul isteach

Tá sí thall

Tá sí ag dul amach

Tá sí thíos

Tá sí ag dul síos

Tá sí thuas

Tá sí ag dul suas

Tá sí ag teacht amach

Tá sí ag teacht anall

Tá sí istigh

Tá sí ag teacht isteach

Tá sí ag teacht aníos

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

Íoslódáil an Aip

19

Is liomsa é. Sin é mo chóta.

Cé leis an cóta / na cótaí?Is linne iad.

Sin iad ár gcóta.

Is leisean é. Sin é a chóta.

Is leosan iad Sin iad á gcótaí.

Is leatsa é. Sin é do chóta

Is libhse iad. Sin iad bhur gcótaí.

Is léise é. Sin é a cóta.

I don’t care.

It occurred to me.

I like / enjoy it.

Get lost!

I accept it.

I agree with you.

Do you prefer?

Whose is it?

I am looking forward to it.

Did you succeed?

Is cuma liom.

Glacaim leis

Taitníonn se liom

An fearr leat?

Tá me ag tnúth leis.

Rith sé liom.

Tagaim leat

Gread leat!

Cé leis é?

Ar éirigh leat?

TEIST

01 Forainm Réamhfhoclach - Le

Íoslódáil an Aip

20

Is agamsa atá sé.

Cé aige a bhfuil an freagra?

Is againne atá sé.

Is aigesean atá sé. Is acusan atá sé.

Is agatsa atá sé. Is agaibhse atá sé.

Is aicese atá sé.

Do you know him?

Do you know Gaillimh?

Do you know the answer?

Can you swim?

Have you enough?

Do you speak French?

Leave it to me!

You know best!

I hope.

Good enough for you!

An bhfuil aithne agat air?

An bhfuil do dhóthain agat?

An bhfuil a fhios agat an freagra?

Fág agamsa é.

Ta súil agam

An bhfuil eolas agat ar Ghaillimh?

An bhfuil Fraincis agat?

An bhfuil snámh agat?

Is agat is fearr atá a fhios.

Sách maith agat.

TEIST

01 Forainm Réamhfhoclach - Ag

Íoslódáil an Aip

21

TEIST

02 Briathra NeamhrialtaÍoslódáil an Aip

Clois

Clois

Bí

Bí

Beir

Beir

Tar

Tar

Feic

Feic

Téigh

Faigh

Téigh

Ith

Ith

Faigh

Abair

Abair

Tabhair

Tabhair

Déan

Déan

Ar chuala? Chuala Níor chuala

Ní chloiseannCloiseannAn gcloiseann?

Ar rug? Rug Níor rug

Ní bheireannBeireannAn mbeireann?

Ar thug? Thug Níor thug

Ní thugannTugannAn dtugann?

An* bhfaca? Chonaic Ní* fhaca

Ní fheiceannFeiceannAn bhfeiceann?

Ar ith? D’ith Níor ith

Ní itheannItheannAn itheann?

An* raibh? Bhí Ní* raibh

Ní bhíonnBíonnAn mbíonn?

An* ndeachaigh? Chuaigh Ní* dheachaigh

Ní théannTéannAn dtéann?

Ar tháinig? Tháinig Níor tháinig

Ní thagannTagannAn dtagann?

An* ndúirt? Dúirt Ní* dúirt

Ní deireannDeireannAn ndeireann?

An* bhfuair Fuair Ní* bhfuair

Ní fhaigheannFaigheannAn bhfaigheann?

An* ndearna? Rinne Ní* dhearna

Ní dhéanannDéanannAn ndéanann?22

TEIST

02 Briathra NeamhrialtaÍoslódáil an Aip

Clois

Bí

Beir

Tar

Feic

Téigh

Ith

Faigh

Abair

Tabhair

Déan

An gcloisfidh? Cloisfidh Ní chloisfidh

An mbéarfaidh? Béarfaidh Ní bhéarfaidh

An dtabharfaidh? Tabharfaidh Ní thabharfaidh

An bhfeicfidh? Feicfidh Ní fheicfidh

An íosfaidh Íosfaidh Ní íosfaidh

An mbeidh? Beidh Ní bheidh

An rachaidh? Rachaidh Ní rachaidh

An dtiocfaidh? Tiocfaidh Ní thiocfaidh

An ndéarfaidh? Déarfaidh Ní déarfaidh

An bhfaighidh? Gheobhaidh Ní bhfaighidh

An ndéanfaidh Déanfaidh Ní dhéanfaidh

Níor chuala

Ní chloiseann

Níor rug

Ní bheireann

Níor thug

Ní thugann

Ní* fhaca

Ní fheiceann

Níor ith

Ní itheann

Ní* raibh

Ní bhíonn

Ní* dheachaigh

Ní théann

Níor tháinig

Ní thagann

Ní* dúirt

Ní deireann

Ní* bhfuair

Ní fhaigheann

Ní* dhearna

Ní dhéanann23

2

Cén chaoi a bhfuil tú? (Ce’chaoi ‘bhfuil tú?)

Cén chaoi an airíonn tú? (Ce’ chaoi a’ nairíonn tú?)

Cén chaoi a bhfuil an chraic? (Ce’ chaoi ‘il a’ chraic)

Cén (ce’) chaoi ar éirigh leis?





Cén (ce’) chaoi ar éirigh léi?



Cén (ce’) chaoi ar éirigh leat?

Tá mé togha

Airím thar cionn.

Tá an chraic thar cionn.

D’éirigh thar cionn leis.

Tá mé thar cionn.

Airím tuirseach.

Diabhal craic ar bith anseo.

Níor éirigh go maith léi.

Níl aon chaill orm.

Airím tinn.

Tá sí mighty.

Theip orm

TEIST

02 Cén chaoi ....? 1Íoslódáil an Aip

24

2

Cén (ce’) chaoi ar éirigh leat?

Cén (ce’) chaoi a mblaiseann sé?

Cén (ce’) chaoi a ndeachaigh sé ann?

Cén (ce’) chaoi an-oibríonn sé ?

Cén (ce’) chaoi a seasann tú air?





Cén (ce’) chaoi a gcasann tú é?



Cén (ce’) chaoi a dtarraingíonn tú é?

Blaiseann sé difriúil

Shiúil sé ann.

Brúitear an lasc.

Seasann tú mar seo air.

Blaiseann sé milis

Scátáil sé ann.

Seastar air.

Casann tú mar seo é.

Blaiseann sé searbh

D’eitil sé ann.

Cuirtrear i bpoll an doirtil é.

Tarraingíonn tú mar seo é.

TEIST

02 Cén chaoi .....? 2Íoslódáil an Aip

25

Cé hé seo?

Cé hé seo?

Cé mhéad an ceann atá orthu?

Cé mhéad a chosnaíonn sé?

Cé hí seo?

Cé hí seo? Cé hiad seo?

Cé mhéad atá orthu?

Cé mhéad duine atá ann?

Cé hiad seo?

Cé mhéad a chosnaíonn sé?

Cé mhéad cos atá aige?

Sin é Paul O’Connell.

Sin é Barack Obama

Euro amháin an ceann atá orthu.

Cosnaíonn sé €4 euro 99 cent.

Sin í Katie Taylor.

Sin í Saoirse Ronan

Dhá euro ar dhá ceann déag atá orthu.

Tá beirt ann.

Sin iad U2.

Sin iad foireann Fr. Ted

Cosnaíonn sé dhá euro.

Cúig chos atá aige.

TEIST

02 Cé hé / hí / hiad / mhéad?

Íoslódáil an Aip

26

Cé as é?

Cé leis é seo?

Cé dó (dhó) é seo ?

Cé aige a bhfuil freagra?

Cé as é?

Cé leis é seo? Cé leis é seo?


Cé aige a bhfuil an cnó?

Cé as é?


Cé mhéad cos atá aige? Cé aige a raibh an bua?

As an Tuirc é.

Is le Indiana Jones é.

Is don Phápa é.

Is ag an Slumdog atá sé.

As an Iodáil é.

Is le Batman é.

Is d’Uachtarán Mheiriceá é.

As Sasana é.

Is le Mr Bean é.

Is do Desperate Dan é.

Is ag Éirinnnn a bhí sé.

TEIST

02 Cé as? / Cé dhó? / Cé leis?/ Cé aige?

Íoslódáil an Aip

27

TEIST

02 Inis dom faoi do scoil?

Cén scoil a bhfuil tú ag freastal uirthi?

Cén dath atá ar an éide scoile?

An scoil mheascaithe í?

An bhfuil tú ar aon fhoireann?

An scoil mhór í?

Cén chaoi a dtéann tú ar scoil?

Cén bhliain ina bhfuil tú?

Cé na hábhair is maith leat?

Cé na hábhair a thaitníonn leat?

Cé na hábhair nach maith leat?

Cé na hábhair nach dtaitníonn leat?

Tá mé ag freastal ar Chlochar na Trócaire

Dath gorm.

Ní hea, cailíní ar fad ata inti.

Tá mé ar fhoireann sacair na scoile.

Is scoil mhór í. Tá trí cheád go leith scoláire inti

Téim ar scoil ar bhus.

Tá mé sa gceathrú bliain.

Is maith liom staidéar gnó.

Taitníonn mata liom.

Ní maith liom ealaín na eolaíocht.

Ní thaitníonn eacnamaíocht bhaile ná stair liom.

28

TEIST

02 Inis dom faoi do chaitheamh aimsire?

An imríonn tú aon spórt?

Cén spórt a imríonn tú?

An léann tú?

An dtaitníonn leitheoireacht leat?

An bhfuil spéis i gceol agat?

Cén cineál ceoil is maith leat?

An seinneann tú gleéas ceoil?

An gcasann tú gleas ceoil?

Cén caitheamh aimsire is fearr leat?

Imríonn, is breá liom spórt

Imríonn mé leadóg agus sacar.

Léann me go leor. / Ní léann mé mórán

Ní thaitníonn léamh leabhar liom ach léighim nuachtáin agus irisí.

Tá an-spéis i gceol agam. Tá mo chroí sa gceol.

Is breá liom popcheol agus ceol tíre

Seinnim an giotár.

Casaim an fheadóg.

Is breá liom a bheith ag féachaint ar shobaldrámaí ar an teilifís.

29

Ní mar a shíltear a bítear

Rí rá agus ruaille buaille

Fial flaithiúil

Beag bídeach

Beo bocht

Te teolaí

Clú agus cáil

Rogha agus togha

Ar fhaitíos na bhfaitíos

Sáimhín só

Mór mílteach

Ar mhuin na muice

Ceannann céanna

Fite fuaite

Go deo na ndeor

Anois ‘s arís

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

TEIST

02 Frásaí le híomhánna 2Íoslódáil an Aip

30

• Fite fuaite • Sáimhín só •Go deo na ndeor • Clú agus cáil

• Te teolaí • Ar fhaitíos na bhfaitíos

• Ar mhuin na muice • Anois ‘s arís

• Beag bídeach • Ní mar a shíltear a bhítear

• Fial flaithiúil • Mór millteach

• Beo bocht • Ceannann céanna • Rogha agus togha • Rí rá agus ruaille buaille

Bhí an fear sa suíochán mar gur theastaigh uaidh a bheith i bhfolach.

Tá an t-iasc seo mór millteach

Bíonn an bhanríon í féin ag piocadh a sróine

Tá na gúnaí á gcaitheamh acu.

Bhí aille ar na sráideanna le linn na hagóide

.... agus mairfidh siad go sona sásta lena chéile

Caitheann scoláirí a gcuid airgid go i Siopa n hAfrice.

Bhí an bheatha ar fáil ag an bhféasta

Tá cuma ar an mbeirt saighdiúirí

Ní mar a bhítear.

Tá an chuma ar an mbéirín beag go bhfuil sé ar

Tá ar Einstein ar fud an domhain

Is ainmhí é an luch.

Ní ar chapall atá an marcach seo ach

Chlúdaigh an póilín baill phríobháideacha an fhir íos na bhfaitíos go bhfeicfí iad.

Tá na céadta milliún duine sa tríú domhan

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

TEIST

02 Líon na bearnaí 2Íoslódáil an Aip

31

Rang:Chit Chat- ABAIRLEAT! Say it out!

Do you want one?

Give me one

I don’t think so

Answer me this

Let me be!

God save us!

I’ll see you later

I liked it/him/very much.

God help us!

What time is it?

Holy Mary!

I miss my friends

What do you think/make/ of it?

I succeeded.

Good luck!

Give it to me.

Say it!

Abair as Gaeilge é seo.

Cén Ghaeilge a chuirfeá air seo?

An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge?

Cuir Gaeilge air seo.

Cén chaoi a ndéarfá seo as Gaeilge?

Tabhair dom (toram) ceann!

An bhfuil tú ag iarraidh ceann?

Abair amach é!

Ní dóigh liom é

Ceist agam ort

Fág mé!

Go sábhála Dia sinn!

Feicfidh mé ar ball thú.

Thaitin sé go mór liom.

Go bhfóire Dia orainn!

Cén t-am é?

A Mhaighdean!

Airím uaim mo chairde Céard a cheapann tú faoi?

D’éirigh liom.

Go n-éirí leat!

Tabhair dom é.

Abair leat!

TEIST

02 Frásaí Coitianta 1Íoslódáil an Aip

32

Where are you going?

How much is it?

Keep going!

Get out of the way!

Go ahead!

Where is your hurry?

Come on!

Get lost! / Clear off!

How much does it cost?

Hurry up!

Wait a minute!

Come over here!

Good night, sleep well!

Give it up / Stop it!

I’m next!

Go to hell!

Take your time!

Don’t be silly!



An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge?



Lean ort!

Cé mhéad atá air?

Cá bhfuil tú ag dul?

Fág an bealach !

Ar aghaidh leat!

Cá bhfuil (cáil) do dheifir?

Fág seo!

Bailigh leat / gread leat!

Céard a chosnaíonn sé?

Déan deifir.

Fan nóiméad!

Gabh i leith anseo!

Oíche mhaith, codladh sámh!

Éirigh as!

Is mise an chéad duine eile.

Téigh i dtigh diabhail!

Tóg d’am!

Éirigh as an tseafóid!

TEIST

02 Frásaí Coitianta 2Íoslódáil an Aip

33

TEIST

02 Aidiachtaí SealbhachaÍoslódáil an Aip

tú

sibh

siad

muid

mé

sé

mé

muid

mé

siad

sé

sí

siad

sí

muid

tú

sibh

tú

d’fheadóg

a gcontae

bhur dteach

ár dtír

mo mhuigín

mo bhróg

a mhadra

a mbéile

a mála

a mbua

a chathaoir

mo chroí

a breithlá

a pheann

ár nAthair

a cóta

d’fháinne

ár mbus

bhur bhfocal

do sheans

34

TEIST

02 Aidiachtaí SealbhachaÍoslódáil an Aip

mé

sibh

mé

sé

siad

siad

tú

sé

sí

tú

sé

muid

sibh

tú

mé

sí

sí

í

mé

muid

i mo chodladh

i mo sheasamh

in bhur gcónaí

ina dhiaidh

...a ndícheall

ina dhúiseacht

in bhur seasamh

inár gcónaí

i d’amadán

mo dheis

ina gcodladh

ina shuí

i do chónaí

ina diaidh

do dhóthain

ina dúiseacht

ina suí

ina cónaí

i m’amadán

ár dteanga

35

TEIST

02 Ag cur síos ar dhuineÍoslódáil an Aip

An firínbarrúil

An firín dearmadach

An firín glórach

An firín santach

An firín beag bídeach

An firín dingliseach

An firín láidir

An firín scaipthe

An firín brúite

An firín faoi dheifir

An firín leisciúil

An firín sona sásta

An firín cantalach

An firín fiosrach

An firín liobarnach

An firín sraothfairt

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

36

TEIST

02 Ag cur síos ar dhuineÍoslódáil an Aip

Scaipthe

Faoi dheifir

Glórach

Sona sásta

Fiosrach

Cantalach

Barrúil

Sraothfairt

Dingliseach

Láidir

Brúite

Santach

Dearmadach

Leisciúil

Liobarnach

Beag bídeach

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

37

TEIST

02 Alt Roimh Ainmfhocal

siopa

súil

anlann

úll

tine

braon

gruaig

comhartha

liathróid

bóthar

gaoth

stoirm

uisce domhan

cóta

tír

póg

sreangán

slí

brionglóid

sláinte

cáis

stopaire spéir

bliain ubh

solas

feoil

cloigín

oíche

urlár

doras

sliabh

eas

sionnach iora rua

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an an

an

an

an

an

an

an

an

an

an an

an an

an

an

an

an

an

an

an

an

an an

38

TEIST

02 Alt Roimh Ainmfhocal

fadhb

abhainn

asal

páirc

feadóg

airgead

biorrán

éan

seomra

obair

iasc

arán scoil

farraige

crann

Sín

staighre

aimsir eochair

Seapáin anraith

lasc duilleog

oileán

bróg

fuinneog

duais

slabhra

cathaoir

cistin

gealach

báisteach trá

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an

an an

an

an

an

an

an an

an an

an an

an

an

an

an

an

an

an

an

an an

39

Is ormsa atá sé.

Cé air a bhfuil an locht?

Is orainne atá sé.

Is airsean atá sé. Is orthusan atá sé.

Is ortsa atá sé. Is oraibhse atá sé.

Is uirthise atá sé.

You pretend.

You’re lucky.

I was mistaken

I failed.

Call me.

We have to ...

God help us!

Keep it up

Excellent

Missing

Lig ort féin

Glaoigh orm.

Bhí dul amú orm.

Go bhfóire Dia orainn.

Ar fheabhas

Tá an t-ádh ort.

Tá orainn ....

Theip orm

Lean ort.

Ar iarraidh

TEIST

02 Forainm Réamhfhoclach - Ar

40

Is d(h)omsa é.

Cé d(h)ó an litir?

Is d(h)úinne é.

Is d(h)ósan é. Is d(h)óibhsean é.

Is d(h)uitse é. Is d(h)aoibhse é.

Is dise é.

He allowed me. / Let me be.

He promised me.

It’s none of your business

True for you!

It’s worth your while.

I had to ...

It seems to me ...

As far as I know ...

Forgive me.

You deserve it.

Lig sé d(h)om. Lig d(h)om

Is fiú d(h)uit é.

Nach cuma d(h)uit!

Feictear d(h)om ....

Maith d(h)om é.

Gheall se d(h)om.

B’éigean d(h)om

Is fíor d(h)uit!

Go bhfios d(h)om...

Tá sé ag dul d(h)uit.

TEIST

02 Forainm Réamhfhoclach - Do

41

TEIST


Bhrúigh

Brúnn

Dreapann

Dreapfaidh

Caoineann

Caoinfidh

Brúfaidh

go mbrúfaidh

Chaoin

Dhreap

gur chaoin

gur bhrúigh

gur dhreap

go mbrúnn

go gcaoineann

go ndreapann

go ndreapfaidh

go gcaoinfidh

Ar bhrúigh?

An mbrúnn?

An ndreapann?

An ndreapfaidh?

An gcaoineann?

An gcaoinfidh?

An mbrúfaidh?

Ar chaoin?

Ar dhreap?

Níor bhrúigh

Ní bhrúnn

Ní dhreapann

Ní dhreapfaidh

Ní chaoineann

Ní chaoinfidh

Ní bhrúfaidh

nach mbrúfaidh

Níor chaoin

Níor dhreap

. nár chaoin

nár bhrúigh

nár dhreap

.nach mbrúnn

nach gcaoineann

nach ndreapann

nach ndreapfaidh

nach gcaoinfidh

Brúigh

Caoin

Dreap

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

42

TEIST


D’fhill

Filleann

Preabann

Preabfaidh

Goideann

Goidfidh

Fillfidh

go bhfillfidh

Ghoid

Phreab

gur ghoid

gur phreab

gur fhill

go bhfilleann

go ngoideann

go bpreabann

go ngoidfidh

go bpreabfaidh

Ar fhill?

An bhfilleann?

An bpreabann?

An bpreabfaidh?

An ngoideann?

An ngoidfidh?

An bhfillfidh?

Ar ghoid?

Ar phreab?

Níor fhill

Ní fhilleann

Ní phreabann

Ní phreabfaidh

Ní ghoideann

Ní ghoidfidh

Ní fhillfidhnach bhfillfidh

Níor ghoid

Níor phreab

nár ghoid

nár phreab

nár fhill

nach bhfilleann

nach ngoideann

nach bpreabann

nach ngoidfidh

nach bpreabfaidh

Fill

Goid

Preab

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

Dúirt sé/sí...

43

Cá bhfuil (cá ‘il) an bheach?

Cá bhfuil (cá ‘il) an réiteoir?

Cá bhfuil (cá ‘il) an zebra?

Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?

Cá bhfuil (cá ‘il) na gárdaí?

Cá bhfuil (cá ‘il) an fear?

Cá bhfuil (cá ‘il) an cúl báire?

Cá bhfuil (cá ‘il) na daoine?

Cá bhfuil (cá ‘il) an comhartha?

Cá bhfuil (cá ‘il) sé ag rothaíocht?

Cá bhfuil (cá ‘il) an teach?

Cá bhfuil (cá ‘il) an beidhsicil?

Tá sí ar an mbláth.

Tá an réiteoir idir an bheirt imreoirí.

Tá sé i measc na wildebeest.

Tá siad os comhair an tséipéil.

Tá siad ar chúl an chairr

Tá sé thuas sa gcrann.

Tá siad ar bharr an tsléibhe.

Tá an comhartha os cionn an dorais.

Tá sé ag rothaíocht faoin uisce.

Tá sé i lár na páirce.

Tá an teach in aice na trá.

Tá an beidhsicil i gcoinne an bhalla.

TEIST

03 Cá bhfuil? Íoslódáil an Aip

44

Cá bhfaca tú an cluiche?

Cá ndearna tú é?

Ca ndeachaigh tú ar do laethanta saoire?

Ca bhfaighfeá casúr?

Cá bhfaca tú an fógra?

Cá ndearna sí iad? Cá ndearna siad é?

Cá ndeachaigh tú aréir?

Cá bhfaighfeá stampaí?

Cá bhfaca tú iad?

Cá ndeachaigh siad ar maidin?

Cá bhfuil (cá ‘il) an beidhsicil?

Cá bhfaighfeá ollóga?

Chonaic mé i bpáirc an Chrocaigh é

Rinne mé sa rang adhmadóireachta é.

Chuaigh me chuig an Spáinn.

Gheofá i siopa crua-earraí é

Chonaic mé ar chlár na bhfógraí é

Rinne sí sa mbaile iad.

Chuaigh mé chuig an bpictiúrlann.

Gheofá in oifig an phoist iad.

Chonaic mé ar an trá iad.

Rinne siad thuas sa gcrann é.

Chuaigh siad chuig an scoil.

Gheofá ar an margadh iad.

TEIST

03 Cá bhfaca? / Cá ndeachaigh / Cá ndearna?

45

TEIST

03 Fuaimeanna Daoine 1Íoslódáil an Aip

Ag broimeanaí

Ag sciotaíl

Ag méanfach

Ag brúchtáil

Ag feadaíl

Ag béiceach

Ag srannadh

Ag sraothfairt

Ag cogarnaílAg sioscadh

Ag gáire

Ag tochas

Ag séideadh

Ag caoineadh

Ag líochán

Ag sú

Ag cogaint

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

46

TEIST

03 Fuaimeanna Daoine 2Íoslódáil an Aip

Ag screadach

Ag diúil

Cuisle croí

Fail (a bheith ort) /Ag snagaíl

Ag casacht

Ag análú

Ag sloigeadh

Ag sioscadhag cogarnaíl

Ag plaiceadh

Ag fual / Ag mún Ag déanamh múinStreall a scaoileadh

Ag cnagadh

Ag bualadh bos

Ag múisceadh

Coiscéimeanna

Ag pógadh

Ag osnaíl

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

47

TEIST

03 Frásaí le híomhánna 3Íoslódáil an Aip

Fiosrach

Seachain tú fhéin / fainic

I ndán

Bunoscionn

Ar bís

Éirigh as sin/leag as sin

I bhfolach

De ló is d’oíche

Ag cur as (do)

Mór lena chéile

A’ bhfaca tú sin? / Breathnaigh

Ag caochadh súile.

Go bhfóire Dia orainn

I sáinn / i bponc

Is mise an chéad duine eile

In ann

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

48

TEIST

03 Líón na Bearnaí 3Íoslódáil an Aip

• Seachain (tú féin) / fainic

• Fiosrach • In ann • I bhfolach

• Éirigh as sin /leag as sin

• Go bhfóire Dia orainn!

• De ló is d’óiche • Ag cur as (dom)

•Mór lena chéile

•Ag Caochadh súl

• Bunoscionn

• Is mise an chéad duine eile

• I sáinn / i bponc

• A’ bhfaca tú sin?

• I ndán

• Ar bís

Tá an racún seo . Níl i ndán dó ach titim san uisce.

Tá siad an- lena chéile.

G - ní chreidim é.

Is eile sa scuaine.

Creideann daoine gur féidir a bhfuil dóibh a léamh ó bhos na láimhe.

Bhí an fear don chailín.

Ceithre uaire fichead, seacht lá na seachtaine - bíonn gardaí i mbun oibre

tú féin ar an mada (leon) seo.

Bhí sí tar éis di tar éis di an rás a bhuachaint.

Bhí sé ag crochadh den chrann nuair a thit sé.

sin, níl cead lámh a leagan ar na dealbha.

Ní bealach an-chliste é seo dul

Bíonn buachaillí ag ar chailíní.

nn ar sin a réiteoir! – a’ bhfaca tú é?

An bhfuil tú é seo a dhéanamh le do theanga?

Tá sí chomh , agus tá sí sách dána chomh maith.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

49

TEIST

03 Ag Casadh Le DaoineÍoslódáil an Aip

Rang:Chit Chat- ABAIRLEAT! How are you?

I’m fine, thank you.

I am excellent, thank you.

How is the craic?

Not bad! / OK

Any news ? / Whats up?

Nothing’s up / No news

Where are you off to?

Will you come with me|?

What’s wrong?

What do you want?

What are you doing?

What are you up to?

What happened you?

What do you think about it?

What the devil is wrong with you?

What about it?



An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge



Tá mé thar cionn, go raibh maith agat (ad).

Tá mé togha go raibh maith agat (ad).

Cén (ce’) chaoi a bhfuil tú?

Cén (ce’) chaoi a bhfuil an chraic?

Níl aon chaill uirthi.

Aon scéal agat (ad)? / Cén scéal agat (ad)?

Diabhal scéal!

Cá bhfuil (cá’il) tú ag dul (goil)?

An dtiocfaidh tú in éineacht liom?

Céard atá ( cear’ ‘tá) ort? Céard ‘ta cearr leat?

Céard atá ( cear’ ‘tá) uait?

Céard atá ( cear’ ‘tá) tú ag déanamh (a dhéana)?

Céard atá ( cear’ ‘tá) ar siúl agat (ad)?

Céard a tharla dhuit?

Céard a cheapann tú faoi?

Céard sa diabhal atá ort?

Céard faoi?

50

TEIST

03 6 Chás ThábhachtachaÍoslódáil an Aip

Did you see him/it?

I saw him / it.

I didn’t see him/it.

Did you go there?

I went there

I didn’t go there

Did you do it?

I did it.

I didn’t do it

Were you happy/ satisfied?

I was happy / satisfied.

I was’nt happy / satisfied.

Can you / Are you able to whistle?

I can / I am able to.

I can’t. I am unable to.

Will you get / receive a letter?

I will get / receive a letter.

I will not get / receive a lettter.



An bhfuil tú in ann é seo a rá as Gaeilge



Ní fhaca mé é

Chonaic mé é.

An (a’) bhfaca tú é?

An (a’) ndeachaigh tú ann?

Chuaigh mé ann.

Ní dheachaigh mé ann.

An (a’) ndearna tú é?

Rinne mé é.

Ní dhearna mé é.

An (a’) raibh tú sásta?

Bhí me sásta.

Ní raibh me sásta.

An bhfuil tú in ann feadaíl?

Tá mé in ann.

Níl mé in ann.

An bhfaighidh tú litir?

Gheobhaidh mé litir.

Ní bhfaighidh mé litir.

51

TEIST

03 Ag Comhaireamh RudaíÍoslódáil an Aip

Cúig bharraicín

Ocht bpeiteal

ceithre thráta

Deich bpionna

Aon mhéar amháin

deich n-aitheanta

Dhá fháinne

Ocht gcos

Naoi mbliana

Seacht ndath

Seacht bpeann luaidhe

Aon bhuidéal amháin

Cúig chos

Sé thaobh

Dhá ghloine

naoi n-uimhir

Trí bhorróg

Trí choinneal

Ceithre chárta

Sé shliogán

52

TEIST

03 Ag Comhaireamh RudaíÍoslódáil an Aip

6

7

4

1

10

8

4

3

10

5

1

2

9

6

2

4

11

10

9

3

Sé fheadóg

Ceithre bhosca

Seacht dteach

Aon bhrat amháin

Deich n-iasc

Aon bhróg amháin

Naoi ndeoch

Dhá mhadra

Sé mhála

Dhá shúil

Ocht gcathaoir

Aon ghloine amháin

Ceithre chúige

Deich bpeann

Cúig pháirc

Ceithre chóta

Deich n-eochair

Aon bhus déag

Naoi n-úll

Trí thrá

53

BaithisAn bhaithis

FéasógAn FhéasógNa Féasóga

LeiceannNa leicne

SmigAn smig

BeolaNa beola

Fiacail Na fiacla

MalaNa malaí

SrónAn tsrón

CluasAn chluasNa cluasa

Gruaig chatach

Cloigeann maol

SúilAn tsúilNa súile

FabhraNa fabhraí

Gruaig dhíreach

MuineálAn muineál

TeangaAn teanga

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

TEIST

03 An tÉadanÍoslódáil an Aip

54

GlúinAn ghlúinNa glúine

DornDoirne

IongaIngne

Rúitín

BarraicínNa barraicíní

DroimAn droim

LámhAn lámh

Na lámha

Tóin

CosAn chosNa cosa

GualainnNa guaillí

Matáin

Scamhóga

CroíAn croí

Imleacán

OrdógAn t-ordóg

UillinnNa huillinneacha

1

5

9

13

3

7

11

15

2

6

10

14

4

8

12

16

TEIST

03 Na Baill Bheatha Íoslódáil an Aip

55

Droichead ar loch gan mhaide gan

chloch.

Tá sé ann ó thús ama agus níl sé ach

mí d’aois.

Chaith mé suas é chomh bán le bainne agus tháinig sé anu-as chomh buí le h-ór.

Dá mhéad a bhaintear as is ea is

mó a éiríonn sé.

Filleann sé ón sliabh de ló ‘s d’oíche ach ón machaire mín ní

fhilleann sé choíche.

Tá súil mór amháin aige ach ní fheiceann

sé aon rud léi.

Céard nach foláir duit a choinneáil tar éis é a thabhairt uait.

Trí chois nach siúlann.

Clab mór nach ndúnann.

Cén rud a bhíonn ag corraí agus ag corraí agus nár chorraigh

riamh as an áit.

Dá aosta a bheadh sé is ea is lú a

éireoidh sé.

Cén rud is mó a ritheann gan cosa ?

Cén tsúil nach bhfeiceann agus cé

teanga nach labhraíonn?

Chomh hard le balla, Chomh dearg le fuil,

Chomh bán le sneachta, Chomh milis le mil.

Chomh bán le sneachta, chomh glas le féar,

chomh dearg le fuil agus chomh dubh le simléar.

Deatach sa ngleann agus

gan aon splanc ann.

Tá sé ort agus nítrom leat é?

1

5

9

13

3

7

11

15

2 4

8

12

16

6

10

14

TEIST

03 Tomhais Agam Ort?Íoslódáil an Aip

56

Ní neart go cur le chéile.

Mol an óige agus tiocfaidh sí.

Aithníonn ciaróg ciaróg eile

An rud nach féidir ní feidir é.

Is fearr rith maith na

drochsheasamh

Ní neart go cur le chéile.

Is trom an t-ualach an

leisce.

Bíonn siúlach scéalach.

Cuir síoda ar ghabhar ach is

gabhar i gcónaí é.

Níl aon tinteán mar do thinteán

fhéin

Is maith an scéalaí an aimsir

Is maith an t-anlann an t-ocras.

Briseann an dúchas

trí shúile an chait.

Na fág an sionnach i mbun na ngéanna

Múineann gá seift.

Níl uasal na íseal ach thuas seal is

thíos seal.

1

5

9

13

3

7

11

15

2 4

8

12

16

6

10

14

TEIST

03 Stór Seanfhocal 1Íoslódáil an Aip

57

leabhar cúrsa 2013

Documents