LA 102 (LW 102) 127

บทท 5

นตบคคล (Juristic Persons)

นอกจากกฎหมายแพงและพาณชยจะไดมการวางหลกเกณฑไวสาหรบบคคล

ธรรมดาในบรรพ 1 ลกษณะ 2 หมวด 1 ตามทไดศกษาไปแลวนน ยงไดวางหลกเกณฑ

สาหรบนตบคคลไวอกดวยในหมวด 2 เพราะในความเปนจรงแมบคคลธรรมดายอม

สามารถจะดาเนนชวตอยอยางโดดเดยว สรางครอบครวดวยตวเองได แตในการดาเนน

ธรกจหรอการทาบญทากศลอาจจะตองการความรวมมอจากบคคลอนในดานความคดหรอ

การลงทน เพอใหสงทตองการทาหรอลงทนนนบรรลเปาหมาย เชน การจดตงมลนธเพอ

การกศล การสรางโรงเรยน หรอการจดตงบรษทขน เพอแสวงหากาไร เปนตน

ดงนนเพอใหสงทบคคลธรรมดาไดรวมกนจดตงขนในรปแบบตาง ๆ ทกลาว

มาแลวนน ไดมกตกาหรอหลกเกณฑทเปนบรรทดฐานเดยวกน กฎหมายแพงและพาณชย

จงไดมการกาหนดหลกเกณฑเกยวกบนตบคคล หรอบคคลตามกฎหมายเหลานขน

เพราะจะมสทธและหนาทตามกฎหมายไดเมอเปนนตบคคลแลวเทานน และจะตองปฏบต

ตามหลกเกณฑและกฎเกณฑทกฎหมายไดกาหนดไวเทานน

ในเรองนตบคคลนจะไดแยกศกษาตามประเภทของนตบคคลทงสทธและหนาท

รวมทงการจดตง การดาเนนงาน ความรบผด ทงนเปนไปตามทไดบญญตไวในประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย หมวด 2 เกยวกบนตบคคลเปนสาคญ สวนเรองของนตบคคล

บางประเภท เชน หางหนสวนสามญ หางหนสวนจากด หรอบรษทจากด นน ตองไป

ศกษาหลกกฎหมายโดยละเอยดในวชาหนสวน บรษท ตอไป

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1012 ไดบญญตไววา “อนวาสญญา

จดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากน

เพอกระทากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนกาไรอนจะพงไดแตกจการททานน”

ทากจการรวมกนเพอจะนาผลกาไรทไดจากกจการมาแบงกนนนเอง และจากมาตรา

1013 ไดมการบญญตไววา “อนหางหนสวนหรอบรษทนน ทานกาหนดเปนสาม

ประเภท คอ

LA 102 (LW 102) 128

(1) หางหนสวนสามญ

(2) หางหนสวนจากด

(3) บรษทจากด”

ดงนนหมายความวาหางหนสวน หรอบรษทนน แบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1. หางหนสวนสามญ

2. หางหนสวนจากด

3. บรษทจากด

และในหมวด 2 วาดวยนตบคคล ยงไดมการบญญตถงบคคลอก 2 ประเภท

คอ สมาคม และมลนธไวดวย ดงนน จงสรปไดวานตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย แบงออกเปน 5 ประเภท ดงนคอ

5.1 หางหนสวนสามญ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตเกยวกบคาจากดความไวในมาตรา

1025 วา “อนวาหางหนสวนสามญนน คอหางหนสวนประเภทซงผเปนหนสวนหมด

ทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจากด” และไดบญญต

เกยวกบการเปนนตบคคลของหางหนสวนสามญไวในมาตรา 1064 และมาตรา 1015

ตามลาดบดงน

มาตรา 1064 บญญตวา “อนหางหนสวนสามญนน จะจดทะเบยนกได

การลงทะเบยนนน ทานบงคบใหมรายการดงน คอ

(1) ชอหางหนสวน

(2) วตถทประสงคของหางหนสวน

(3) ทตงสานกงานแหงใหญและสาขาทงปวง

(4) ชอและทสานกกบทงอาชวะของผเปนหนสวนทก ๆ คน ถาผเปนหนสวน

คนใดมชอยหอ กใหลงทะเบยนทงชอและยหอดวย

(5) ชอหนสวนผจดการ ในเมอไดตงแตงใหเปนผจดการแตเพยงบางคน

(6) ถามขอจากดอานาจของหางหนสวนผจดการประการใดใหลงไวดวย

(7) ตราซงใชเปนสาคญของหางหนสวน

LA 102 (LW 102) 129

ขอความซงลงทะเบยนนน จะลงรายการอน ๆ อกอนคสญญาเหนสมควรจะ

ใหประชาชนทราบดวยกได

การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคน และตอง

ประทบตราของหางหนสวนนนดวย

ใหพนกงานทะเบยนทาใบสาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหาง

หนสวนนนฉบบหนง”

มาตรา 1015 บญญตวา “หางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนตาม

บญญตแหงลกษณะนแลว ทานจดวาเปนนตบคคลตางหากจากผเปนหนสวนหรอ

ผถอหนทงหลาย ซงรวมเขากนเปนหางหนสวนหรอบรษทนน”

ดงนน หางหนสวนสามญตองจดทะเบยนแลวเทานนจงจะมสภาพเปนนตบคคลได

แตกฎหมายกไมไดบงคบใหหางหนสวนสามญตองจดทะเบยนเสมอไป

5.2 หางหนสวนจากด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดบญญตเกยวกบคาจากดความไวในมาตรา

1077 ไววา “อนหางหนสวนจากดนน คอ หางหนสวนประเภทหนง ซงมผเปน

หนสวนสองจาพวก ดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงมจากดความรบผดเพยงไมเกน

จานวนเงนทตนรบจะลงหนในหางหนสวนนนจาพวกหนง และ

(2) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงตองรบผดรวมกนในบรรดาหน

ของหางหนสวนไมมจากดจานวนอกจาพวกหนง”

และไดมบญญตใหหางหนสวนจากดตองจดทะเบยนไวในมาตรา 1078 วา

“อนหางหนสวนจากดนน ทานบงคบวาตองจดทะเบยน การลงทะเบยนนน ตองม

รายการดงตอไปน คอ

(1) ชอหางหนสวน

(2) ขอแถลงความวาเปนหางหนสวนจากด และวตถทประสงคของหางหนสวน

นน

(3) ทตงสานกงานแหงใหญและสานกงานสาขาทงปวง

LA 102 (LW 102) 130

(4) ชอ ยหอ สานก และอาชวะของผเปนหนสวนจาพวกจากดความรบผด

และจานวนเงนซงเขาเหลานนไดลงหนดวยในหางหนสวน

(5) ชอ ยหอ สานก และอาชวะของผเปนหนสวนจาพวกไมจากดความรบผด

(6) ชอหนสวนผจดการ

(7) ถามขอจากดอานาจหนสวนผจ ดการอนจะผกพนหางหนสวนนน

ประการใดใหลงไวดวย

ขอความซงลงทะเบยนนน จะลงรายการอนๆ อกอนคสญญาเหนสมควรจะ

ใหประชาชนทราบดวยกได

การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคนและตอง

ประทบตราของหางหนสวนนนดวย

ใหพนกงานทะเบยนทาใบสาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหาง

หนสวนนนฉบบหนง”

และเมอไดจดทะเบยนแลว หางหนสวนจากดกจะมสภาพเปนนตบคคล

เชนเดยวกบหางหนสวนสามญทจดทะเบยนตามมาตรา 1015 เปนตน

5.3 บรษทจากด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1096 ไดบญญตเกยวกบคาจากด

ความไววา “อนวาบรษทจากดนน คอบรษทประเภทซงตงขนดวยแบงทนเปนหนม

มลคาเทาๆ กน โดยมผถอหนตางรบผดจากดเพยงไมเกนจานวนเงนทตนยงสงใช

ไมครบมลคาของหนทตนถอ” และบรษทจากดนนตองจดทะเบยนกอนจงจะมสภาพ

เปนนตบคคลได

5.4 สมาคม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 78 ไดบญญตเกยวกบคาจากดความ

ไววา “การกอตงสมาคมเพอกระทาการใด ๆ อนมลกษณะตอเนองรวมกนและมใช

เปนการหาผลกาไรหรอรายไดมาแบงปนกน ตองมขอบงคบและจดทะเบยนตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายน” และเมอสมาคมไดมสภาพเปนนตบคคลแลว

LA 102 (LW 102) 131

กจะตองปฏบตตามทกฎหมายกาหนดจงจะมสทธและหนาทตามกฎหมายไดในเรอง

ตอไปน

1. สมาคมตองมขอบงคบและขอบงคบกตองเปนไปตามทมาตรา 79 ไดบญญตไว

คอ “ขอบงคบของสมาคมอยางนอยตองมรายการดงตอไปน

(1) ชอสมาคม

(2) วตถประสงคของสมาคม

(3) ทต งสานกงานใหญ และทต งสานกงานสาขาทงปวง

(4) วธรบสมาชก และการขาดจากสมาชกภาพ

(5) อตราคาบารง

(6) ขอกาหนดเกยวกบคณะกรรมการของสมาคม ไดแก จานวนกรรมการ

การตงกรรมการ วาระการดารงตาแหนงของกรรมการ การพนจากตาแหนงของกรรมการ

และการประชมของคณะกรรมการ

(7) ขอกาหนดเกยวกบการจดการสมาคม การบญช และทรพยสนของสมาคม

(8) ขอกาหนดเกยวกบการประชมใหญ

2. การตงชอตองเปนไปตามมาตรา 80 ซงบญญตไววา “สมาคมตองใชชอซง

มคาวา “สมาคม” ประกอบกบชอของสมาคม”

3. การกอตงสมาคม ในเรองนกตองเปนไปตามทมาตรา 81 และมาตรา 82 ได

บญญตไว คอ

มาตรา 81 บญญตวา “การขอจดทะเบยนสมาคมนน ใหผจะเปนสมาชก

ของสมาคมจานวนไมนอยกวาสามคน รวมกนยนคาขอเปนหนงสอตอ

นายทะเบยนแหงทองททสานกงานใหญของสมาคมจะตงขนพรอมกบแนบ

ขอบงคบของสมาคมรายชอ ทอย และอาชพของผจะเปนสมาชกไมนอยกวาสบคน

และรายชอ ทอย และอาชพ ของผจะเปนกรรมการของสมาคมมากบคาขอดวย”

มาตรา 82 บญญตวา “เมอนายทะเบยนไดรบคาขอจดทะเบยนพรอมทง

ขอบงคบแลวเหนวาคาขอนนถกตองตามมาตรา 81 และขอบงคบถกตองตาม

มาตรา 79 และวตถประสงคของสมาคมไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของ

ประชาชน หรอไมเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคง

ของรฐ และรายการซงจดแจงในคาขอหรอขอบงคบสอดคลองกบวตถประสงคของ

LA 102 (LW 102) 132

สมาคม และผจะเปนกรรมการของสมาคมนนมฐานะ และความประพฤตเหมาะสม

ในการดาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนและ

ออกใบสาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคมนน และประกาศการจดตงสมาคม

ในราชกจจานเบกษา

ถานายทะเบยนเหนวาคาขอหรอขอบงคบไมถกตองตามมาตรา 81 หรอ

มาตรา 79 หรอรายการซงจดแจงในคาขอหรอขอบงคบไมสอดคลองกบวตถประสงค

ของสมาคม หรอผจะเปนกรรมการของสมาคมมฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสม

ในการดาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม ใหมคาสงใหผยนคาขอจดทะเบยน

แกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตอง เมอแกไขหรอเปลยนแปลงถกตองแลว ใหรบจด

ทะเบยนและออกใบสาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคมนน

ถานายทะเบยนเหนวาไมอาจรบจดทะเบยนไดเนองจากวตถประสงค

ของสมาคมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตราย

ตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ หรอผยนคาขอจดทะเบยน

ไมแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองภายในสามสบวนนบแตวนททราบคาสงของ

นายทะเบยน ใหนายทะเบยนมคาสงไมรบจดทะเบยนและแจงคาสงพรอมดวย

เหตผลทไมรบจดทะเบยนไปยงผยนคาขอจดทะเบยนโดยมชกชา

ผยนคาขอจดทะเบยนมสทธอทธรณคาสงไมรบจดทะเบยนนนตอ

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยทาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายใน

สามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคาสงไมรบจดทะเบยน

ใหร ฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยวนจฉยอทธรณและแจงคา

วนจฉยใหผอทธรณทราบภายในเกาสบวนนบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสอ

อทธรณคาวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยใหเปนทสด”

การกอตงสมาคมแมจะไมไดถกจดตงขนเพอผลกาไร แตกฎหมายกยงวาง

เกยวกบวตถประสงคของสมาคมวาจะตองมการควบคมไมใหขดตอกฎหมายหรอศลธรรม

อนดของประชาชน หรออาจเปนอนตรายตอความสงบสขของประชาชน หรอความมนคง

ของรฐ

LA 102 (LW 102) 133

4. คณะกรรมการของสมาคม เนองจากสมาคมจะตองมผดาเนนการหรอบรหาร

ดงนนในเรองนไดมการกาหนดรายละเอยดไวแลว ดงนคอ

การแตงตงกรรมการของสมาคมขนใหม หรอเปลยนแปลงกรรมการของ

สมาคม ไดบญญตไวในมาตรา 85 วา “การแตงตงกรรมการของสมาคมขนใหมทง

ชด หรอการเปลยนแปลงกรรมการของสมาคม ใหกระทาตามขอบงคบของสมาคม

และสมาคมตองนาไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแหงทองททสานกงานใหญของ

สมาคมตงอยภายในสามสบวนนบแตวนทมการแตงตงหรอเปลยนแปลงกรรมการ

ของสมาคม

ถานายทะเบยนเหนวากรรมการของสมาคมตามวรรคหนง ผใดมฐานะ

หรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม

นายทะเบยนจะไมรบจดทะเบยนกรรมการของสมาคมผนนกได ในกรณทนายทะเบยน

ไมรบจดทะเบยนกรรมการของสมาคม นายทะเบยนตองแจงเหตผลทไมรบจด

ทะเบยนใหสมาคมทราบภายในหกสบวนนบแตวนทยนคาขอจดทะเบยน และให

นาความในมาตรา 82 วรรคส และวรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม

ในระหวางทยงไมมการจดทะเบยนกรรมการของสมาคมชดใหม

ถาขอบงคบของสมาคมมไดกาหนดไวเปนอยางอน ใหกรรมการของสมาคมชด

เดมปฏบตหนาทกรรมการของสมาคมตอไปจนกวาจะไดมการจดทะเบยนกรรมการ

ของสมาคมชดใหม”

สาหรบเรองอานาจและหนาทของคณะกรรมการของสมาคม กเปนไปตามท

มาตรา 86 มาตรา 87 และมาตรา 88 ไดบญญตไวตามลาดบคอ

มาตรา 86 บญญตวา “คณะกรรมการของสมาคมเปนผดาเนนกจการ

ของสมาคมตามกฎหมายและขอบงคบ ภายใตการควบคมดแลของทประชมใหญ”

มาตรา 87 บญญตวา “คณะกรรมการของสมาคมเปนผแทนของสมาคม

ในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก”

มาตรา 88 บญญตวา “บรรดากจการทคณะกรรมการของสมาคมไดกระทาไป

แมจะปรากฏในภายหลงวามขอบกพรองเกยวกบการตงหรอคณสมบตของ

กรรมการของสมาคมกจการนนยอมมผลสมบรณ”

LA 102 (LW 102) 134

5. สมาชกของสมาคม

การกอตงสมาคมนนตองเรมดวยการมสมาชกอยางนอย 3 คน เปนผขอจด

ทะเบยนและสามารถรบสมาชกเพมเตมไดแลว ในเรองของสมาชกจงเปนเรองสาคญของ

สมาคมเชนเดยวกบเรองของคณะกรรมการ จงไดมบญญตตามลาดบดงน

มาตรา 81 บญญตวา “การขอจดทะเบยนสมาคมนน ใหผจะเปนสมาชก

ของสมาคมจานวนไมนอยกวาสามคน รวมกนยนคาขอเปนหนงสอตอนายทะเบยน

แหงทองททสานกงานใหญของสมาคมจะตงขนพรอมกบแนบขอบงคบของสมาคม

รายชอ ทอย และอาชพของผจะเปนสมาชกไมนอยกวาสบคน และรายชอ ทอย

และอาชพของผจะเปนกรรมการของสมาคมมากบคาขอดวย”

มาตรา 89 บญญตวา “สมาชกของสมาคมมสทธทจะตรวจตรากจการ

และทรพยสนของสมาคมในระหวางเวลาทาการของสมาคมได”

มาตรา 90 บญญตวา “สมาชกของสมาคมตองชาระคาบารงเตมจานวน

ในวนทสมครเขาเปนสมาชกหรอในวนเรมตนของระยะเวลาชาระคาบารง แลวแต

กรณเวนแตขอบงคบของสมาคมจะกาหนดไวเปนอยางอน”

มาตรา 91 บญญตวา “สมาชกของสมาคมจะลาออกจากสมาคมเมอใด

กได เวนแตขอบงคบของสมาคมจะกาหนดไวเปนอยางอน”

มาตรา 92 บญญตวา “สมาชกแตละคนมความรบผดในหนของสมาคม

ไมเกนจานวนคาบารงทสมาชกนนคางชาระอย”

ทงหมดนเปนเรองของหลกกฎหมายทวางหลกไวทงสทธ หนาท และความรบผด

ของสมาชกไว

6. การประชมใหญ ในเรองนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตไวใน

มาตรา 93 จนถงมาตรา 100 ดงนคอ

มาตรา 93 บญญตวา “คณะกรรมการของสมาคมตองจดใหมการ

ประชมใหญสามญอยางนอยปละครง”

มาตรา 94 บญญตวา “คณะกรรมการของสมาคมจะเรยกประชมใหญ

วสามญเมอใดกสดแตจะเหนสมควร

LA 102 (LW 102) 135

สมาชกจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดหรอ

สมาชกจานวนไมนอยกวาหนงรอยคนหรอสมาชกจานวนไมนอยกวาทกาหนดไว

ในขอบงคบจะทาหนงสอรองขอตอคณะกรรมการของสมาคมใหเรยกประชมใหญ

วสามญกไดในหนงสอรองขอนน ตองระบวาประสงคใหเรยกประชมเพอการใด

เมอคณะกรรมการของสมาคมไดรบหนงสอรองขอใหเรยกประชมใหญ

วสามญตามวรรคสอง ใหคณะกรรมการของสมาคมเรยกประชมใหญวสามญ โดย

จดใหมการประชมขนภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคารองขอ

ถาคณะกรรมการของสมาคมไมเรยกประชมภายในระยะเวลาตามวรรค

สาม สมาชกทเปนผรองขอใหเรยกประชมหรอสมาชกอนรวมกนมจานวนไมนอย

กวาจานวนสมาชกทกาหนดตามวรรคสองจะเรยกประชมเองกได”

มาตรา 95 บญญตวา “ในการเรยกประชมใหญ คณะกรรมการของ

สมาคมตองสงหนงสอนดประชมไปยงสมาชกทกคนซงมชอในทะเบยนของสมาคม

กอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวนหรอลงพมพโฆษณาอยางนอยสองคราวใน

หนงสอพมพทแพรหลายในทองทฉบบหนงกอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวนกได

การเรยกประชมใหญตองระบสถานท วน เวลา และระเบยบวาระการ

ประชมและจดสงรายละเอยดและเอกสารทเกยวของตามควรไปพรอมกนดวย

สาหรบการเรยกประชมใหญโดยการพมพโฆษณา รายละเอยดและเอกสาร

ดงกลาวตองจดไวและพรอมทจะมอบใหแกสมาชกทรองขอ ณ สถานททผเรยก

ประชมกาหนด”

มาตรา 96 บญญตวา “การประชมใหญของสมาคมตองมสมาชกมา

ประชมไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดจงจะเปนองคประชม เวนแต

ขอบงคบของสมาคมจะกาหนดองคประชมไวเปนอยางอน

ในการประชมใหญครงใด ถาไมไดองคประชมตามทกาหนดไว และการ

ประชมใหญนนไดเรยกตามคารองขอของสมาชก กใหงดการประชม แตถาเปน

การประชมใหญทสมาชกมไดเปนผรองขอ ใหคณะกรรมการของสมาคมเรยก

ประชมใหญอกครงหนง โดยจดใหมการประชมขนภายในสบสวนนบแตวนทนด

ประชมครงแรก การประชมครงหลงนไมบงคบวาจาตองครบองคประชม”

LA 102 (LW 102) 136

มาตรา 97 บญญตวา “มตของทประชม ใหถอเอาเสยงขางมากเปน

ประมาณ เวนแตกรณทขอบงคบของสมาคมกาหนดเสยงขางมากไวเปนพเศษ

โดยเฉพาะ

สมาชกคนหนงมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากน

ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนไดอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด”

มาตรา 98 บญญตวา “สมาชกจะมอบอานาจใหสมาชกผใดมาเขา

ประชมและออกเสยงลงคะแนนแทนตนกได เวนแตขอบงคบของสมาคมจะ

กาหนดไวเปนอยางอน”

มาตรา 99 บญญตวา “ในกรณทจะมมตในเรองใด ถาสวนเสยของกรรมการ

หรอสมาชกของสมาคมผใดขดกบประโยชนไดเสยของสมาคม กรรมการหรอ

สมาชกของสมาคมผนนจะออกเสยงลงคะแนนในเรองนนไมได”

มาตรา 100 บญญตวา “ในการประชมใหญครงใด ถาไดมการนดประชม

หรอการลงมตโดยไมปฏบตตามหรอฝาฝนขอบงคบของสมาคมหรอบทบญญตใน

สวนน สมาชกหรอพนกงานอยการอาจรองขอใหศาลสงเพกถอนมตในการประชม

ใหญครงนนได แตตองรองขอตอศาลภายในหนงเดอนนบแตวนทประชมใหญลงมต”

7. การสนสดของสมาคม กฎหมายแพงและพาณชยไดกาหนดเหตในการเลก

สมาคมไวในมาตรา 101 วา “สมาคมยอมเลกดวยเหตหนงเหตใดดงตอไปน

(1) เมอมเหตตามทกาหนดในขอบงคบ

(2) ถาสมาคมตงขนไวเฉพาะระยะเวลาใด เมอสนระยะเวลานน

(3) ถาสมาคมตงขนเพอกระทากจการใด เมอกจการนนสาเรจแลว

(4) เมอทประชมใหญมมตใหเลก

(5) เมอสมาคมลมละลาย

(6) เมอนายทะเบยนถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนตามมาตรา 102”

และในมาตรา 102 เปนอานาจของนายทะเบยนทจะสงถอนชอสมาคมออก

จากทะเบยนซงมผลใหสมาคมตองเลกกจการเชนกน โดยบญญตไววา “ใหนายทะเบยน

มอานาจสงถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนไดในกรณดงตอไปน

LA 102 (LW 102) 137

(1) เมอปรากฏในภายหลงการจดทะเบยนวา วตถประสงคของสมาคม

ขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความ

สงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ และนายทะเบยนไดสงใหแกไข

แลวแตสมาคมไมปฏบตตามภายในระยะเวลาทนายทะเบยนกาหนด

(2) เมอปรากฏวาการดาเนนกจการของสมาคมขดตอกฎหมายหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชน

หรอความมนคงของรฐ

(3) เมอสมาคมหยดดาเนนกจการตดตอกนตงแตสองปขนไป

(4) เมอปรากฏวาสมาคมใหหรอปลอยใหบคคลอนซงมใชกรรมการ

ของสมาคมเปนผดาเนนกจการของสมาคม

(5) เมอสมาคมมสมาชกเหลอนอยกวาสบคนมาเปนเวลาตดตอกนกวา

สองป”

8. ผลของการทสมาคมถกถอนชอ ตามมาตรา 102 หรอสมาคมตองเลกกจการ

ตามมาตรา 101 (1) (2) (3) (4) หรอ (5) และมาตรา 103 ถงมาตรา 107 ดงน

มาตรา 103 บญญตวา “เมอนายทะเบยนมคาสงใหถอนชอสมาคมใด

ออกจากทะเบยนตามมาตรา 102 แลว ใหนายทะเบยนแจงคาสงพรอมดวยเหตผล

ไปยงสมาคมนนโดยมชกชา และประกาศการเลกสมาคมในราชกจจานเบกษา

กรรมการคนหนงคนใดหรอสมาชกของสมาคมจานวนไมนอยกวาสาม

คนมสทธอทธรณคาสงของนายทะเบยนตามวรรคหนงตอรฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทยไดโดยทาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวนนบ

แตวนทไดรบแจงคาสงและใหนาความในมาตรา 82 วรรคหา มาใชบงคบโดย

อนโลม”

มาตรา 104 บญญตวา “เมอมกรณตามมาตรา 102 ผมสวนไดเสยอาจ

รองขอใหนายทะเบยนถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนได ถานายทะเบยน

ไมปฏบตตามคารองขอโดยไมแจงเหตผลใหผรองขอทราบภายในเวลาอนสมควร

หรอนายทะเบยนไดแจงเหตผลใหทราบแลวแตผรองขอไมพอใจในเหตผลดงกลาว

ผรองขอนนจะรองขอตอศาลใหสงเลกสมาคมนนเสยกได”

LA 102 (LW 102) 138

มาตรา 105 บญญตวา “เมอสมาคมมเหตตองเลกตามมาตรา 101 (1) (2)

(3) หรอ (4) ใหคณะกรรมการของสมาคมทอยในตาแหนงขณะมการเลกสมาคม

แจงการเลกสมาคมตอนายทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทมการเลกสมาคม

ในกรณทศาลมคาพพากษาหรอคาสงถงทสดใหสมาคมลมละลายตาม

มาตรา 101 (5) หรอมคาสงทสดใหเลกสมาคมตามมาตรา 104 ใหศาลแจงคาพพากษา

หรอคาสงดงกลาวใหนายทะเบยนทราบดวย

ใหนายทะเบยนประกาศการเลกสมาคมในราชกจจานเบกษา”

มาตรา 106 บญญตวา “ในกรณทมการเลกสมาคม ใหมการชาระบญช

สมาคมและใหนาบทบญญตในบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยการชาระบญชหางหนสวน

จดทะเบยนหางหนสวนจากด และบรษทจากด มาใชบงคบแกการชาระบญช

สมาคมโดยอนโลม”

มาตรา 107 บญญตวา “เมอไดชาระบญชแลว ถามทรพยสนเหลออย

เทาใด จะแบงใหแกสมาชกของสมาคมนนไมได ทรพยสนทเหลอนนจะตองโอน

ใหแกสมาคมหรอมลนธหรอนตบคคลทมวตถประสงคเกยวกบการสาธารณกศล

ตามทไดระบชอไวในขอบงคบของสมาคม หรอถาขอบงคบไมไดระบชอไวกให

เปนไปตามมตของทประชมใหญ แตถาขอบงคบของสมาคมหรอทประชมใหญมได

ระบผรบโอนทรพยสนดงกลาวไว หรอระบไวแตไมสามารถปฏบตได ใหทรพยสนท

เหลออยนนตกเปนของแผนดน”

9. การขอตรวจสอบบญช กฎหมายใหสทธใครกอาจทาไดโดยทาตามทมาตรา

108 บญญตไววา “ผใดประสงคจะขอตรวจเอกสารเกยวกบสมาคมทนายทะเบยน

เกบรกษาไว หรอจะขอใหนายทะเบยนคดสาเนาเอกสารดงกลาว พรอมดวยคา

รบรองวาถกตอง ใหยนคาขอตอนายทะเบยน และเมอไดเสยคาธรรมเนยมตามท

กาหนดในกฎกระทรวงแลวใหนายทะเบยนปฏบตตามคาขอนน”

10. อานาจหนาทของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย มาตรา 109 ไดบญญต

ในเรองนไววา “ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามบทบญญตใน

สวนน และใหมอานาจแตงตงนายทะเบยนกบออกกฎกระทรวงเกยวกบ

LA 102 (LW 102) 139

(1) การยนคาขอจดทะเบยนและการรบจดทะเบยน

(2) คาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การคดสาเนา

เอกสาร และคาธรรมเนยมการขอใหนายทะเบยนดาเนนการใด ๆ เกยวกบสมาคม

รวมทงการยกเวนคาธรรมเนยมดงกลาว

(3) การดาเนนกจการของสมาคมและการทะเบยนสมาคม

(4) การอนใดเพอปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตในสวนน

กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

5.5 มลนธ

กฎหมายแพงและพาณชย ไดบญญตเกยวกบเรองมลนธไวในสวนท 3 ของเรอง

นตบคคล โดยมรายละเอยดดงน

1. คาจากดความ เปนไปตามทมาตรา 110 ไดบญญตไววา “มลนธไดแก

ทรพยสนทจดสรรไวโดยเฉพาะสาหรบวตถประสงคเพอการกศลสาธารณะ การศาสนา

ศลปะ วทยาศาสตร วรรณคด การศกษาหรอเพอสาธารณประโยชนอยางอน โดย

มไดมงหาผลประโยชนมาแบงปนกน และไดจดทะเบยนตามบทบญญตแหง

ประมวลกฎหมายน

การจดการทรพยสนของมลนธ ตองมใชเปนการหาผลประโยชนเพอ

บคคลใดนอกจากเพอดาเนนการตามวตถประสงคของมลนธนนเอง”

จะเหนวาสมาคมกบมลนธนนถกตงขนมาโดยมไดมงผลกาไรมาแบงกน

แตลกษณะการกอตงและดาเนนการมความแตกตางกนตามความประสงคของการจดตง

แตอยางไรกตามมลนธนอยภายใตบงคบของกฎหมายแพงและพาณชยจะตองจดทะเบยน

ดวย มฉะนนจะไมมสภาพเปนนตบคคลแตอยางใด

และดวยขอกาหนดของมาตรา 110 วรรคสอง จะเหนวากฎหมายเนนวาการ

จดการทรพยสนของมลนธ ตองมใชเปนการหาผลประโยชนเพอบคคลใดบคคลหนง แต

ตองเปนไปเพอวตถประสงคทจดตงมลนธขนมา เชน เพอการกศล หรอการศกษา เปนตน

2. คณะกรรมการของมลนธ มาตรา 111 ไดบญญตไววา “มลนธตองมขอบงคบ

และตองมคณะกรรมการของมลนธประกอบดวยบคคลอยางนอยสามคน เปนผดาเนน

LA 102 (LW 102) 140

กจการของมลนธตามกฎหมายและขอบงคบของมลนธ” แสดงวาคณะกรรมการทจะ

ดาเนนกจการของมลนธตามกฎหมายและขอบงคบของมลนธตองประกอบไปดวยบคคล

อยางนอย 3 คน

3. รายการของขอบงคบ สาหรบในเรองทวาขอบงคบของมลนธจะตองมรายการ

อะไรบางนน กตองเปนไปตามทมาตรา 112 บญญตไววา “ขอบงคบของมลนธอยาง

นอยตองมรายการดงตอไปน

(1) ชอมลนธ

(2) วตถประสงคของมลนธ

(3) ทตงสานกงานใหญและทตงสานกงานสาขาทงปวง

(4) ทรพยสนของมลนธขณะจดตง

(5) ขอกาหนดเกยวกบคณะกรรมการของมลนธ ไดแก จานวนกรรมการ

การตงกรรมการ วาระการดารงตาแหนงของกรรมการ การพนจากตาแหนงของ

กรรมการ และการประชมของคณะกรรมการ

(6) ขอกาหนดเกยวกบการจดการมลนธ การจดการทรพยสนและบญช

มลนธ”

ทงหมดนคอรายการทตองอยในขอบงคบของมลนธ

4. ชอของมลนธ อยภายใตบงคบของมาตรา 113 ซงบญญตไววา “มลนธตอง

ใชชอซงมคาวา “มลนธ” ประกอบกบชอของมลนธ”

5. การขอจดทะเบยนมลนธ สาหรบประเดนการขอจดทะเบยนมลนธนน

ทงรายละเอยดและหลกการในการขอจดทะเบยนของมลนธยอมเปนเรองสาคญและไดม

การบญญตไวในมาตรา 114 จนถงมาตรา 121 ตามลาดบดงน

มาตรา 114 บญญตวา “การขอจดทะเบยนมลนธนน ใหผขอจดตงมลนธ

ยนคาขอเปนหนงสอตอนายทะเบยนแหงทองททสานกงานใหญของมลนธจะ

ตงขนในคาขออยางนอยตองระบเจาของทรพยสนและรายการทรพยสนทจะจดสรร

สาหรบมลนธ รายชอ ทอย และอาชพของผจะเปนกรรมการของมลนธทกคน

พรอมกบแนบขอบงคบของมลนธมากบคาขอดวย”

LA 102 (LW 102) 141

มาตรา 115 บญญตวา “เมอนายทะเบยนไดรบคาขอแลวเหนวา คาขอนน

ถกตองตามมาตรา 114 และขอบงคบถกตองตามมาตรา 112 และวตถประสงค

เปนไปตามมาตรา 110 และไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอไม

เปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ และรายการ

ซงจดแจงในคาขอหรอขอบงคบสอดคลองกบวตถประสงคของมลนธ และผจะเปน

กรรมการของมลนธนนมฐานะและความประพฤตเหมาะสมในการดาเนนการตาม

วตถประสงคของมลนธ ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนและออกใบสาคญแสดงการ

จดทะเบยนใหแกมลนธนน และประกาศการจดตงมลนธในราชกจจานเบกษา

ถานายทะเบยนเหนวาคาขอหรอขอบงคบไมถกตองตามมาตรา 114

หรอมาตรา 112 หรอรายการซงจดแจงในคาขอหรอขอบงคบไมสอดคลองกบ

วตถประสงคของมลนธ หรอผจะเปนกรรมการของมลนธมฐานะหรอความ

ประพฤตไมเหมาะสมในการดาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ ใหมคาสงให

ผขอจดทะเบยนแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตอง เมอแกไขหรอเปลยนแปลง

ถกตองแลว ใหรบจดทะเบยนและออกใบสาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธนน

ถานายทะเบยนเหนวาไมอาจรบจดทะเบยนไดเนองจากวตถประสงค

ของมลนธไมเปนไปตามมาตรา 110 หรอขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของ

ประชาชนหรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคง

ของรฐ หรอผขอจดทะเบยนไมแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองภายในสามสบวน

นบแตวนททราบคาสงของนายทะเบยน ใหนายทะเบยนมคาสงไมรบจดทะเบยน

และแจงคาสงพรอมดวยเหตผลทไมรบจดทะเบยนใหผขอจดทะเบยนทราบโดย

มชกชา

ผขอจดทะเบยนมสทธอทธรณคาสงไมรบจดทะเบยนนนตอรฐมนตร

วาการกระทรวงมหาดไทย โดยทาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวน

นบแตวนทไดรบแจงคาสงไมรบจดทะเบยน

ใหร ฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยวนจฉยอทธรณและแจงคา

วนจฉยใหผอทธรณทราบภายในเกาสบวนนบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสอ

อทธรณคาวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยใหเปนทสด”

LA 102 (LW 102) 142

มาตรา 116 บญญตวา “กอนทนายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธ ผขอ

จดตงมลนธมสทธขอถอนการจดตงมลนธไดโดยทาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยน

สทธทจะขอถอนการจดตงมลนธนไมตกทอดไปยงทายาท

ในกรณทมผขอจดตงมลนธหลายคน ถาผขอจดตงมลนธคนหนงคนใด

ใชสทธถอนการจดตงมลนธ ใหคาขอจดตงมลนธนนเปนอนระงบไป”

มาตรา 117 บญญตวา “ในกรณทผขอจดตงมลนธถงแกความตายกอน

นายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธ ถาผตายมไดทาพนยกรรมยกเลกการจดตง

มลนธทขอจดตงไว ใหคาขอจดตงมลนธทผตายไดยนไวตอนายทะเบยนยงคง

ใชไดตอไป และใหทายาทหรอผจดการมรดกหรอผซงผตายมอบหมาย ดาเนนการ

ในฐานะเปนผขอจดตงมลนธตอไป ถาบคคลดงกลาวไมดาเนนการภายในหนง

รอยยสบวนนบแตวนทผขอจดตงมลนธถงแกความตาย บคคลผมสวนไดเสยหรอ

พนกงานอยการจะดาเนนการในฐานะเปนผขอจดตงมลนธนนตอไปกได

ในกรณทไมสามารถจดตงมลนธขนไดตามวตถประสงคทผตายกาหนดไว

ถาหากไมมพนยกรรมของผตายสงการในเรองนไวเปนอยางอน ใหนาความใน

มาตรา 1679 วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม ถาไมสามารถดาเนนการตามมาตรา

1679 วรรคสอง หรอมลนธจดตงขนไมไดตามมาตรา 115 ใหทรพยสนทจดสรรไว

ตกเปนมรดกของผตาย”

มาตรา 118 บญญตวา “ในกรณทมขอกาหนดพนยกรรมใหกอตงมลนธ

ตามมาตรา 1676 ใหบคคลซงมหนาททจะตองจดตงมลนธตามมาตรา 1677 วรรคหนง

ดาเนนการตามมาตรา 114 และตามบทบญญตแหงมาตราน

ถาบคคลซงมหนาททจะตองจดตงมลนธตามวรรคหนง มไดขอจด

ทะเบยนกอตงมลนธภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนทบคคลดงกลาวไดรหรอ

ควรรขอกาหนดพนยกรรมใหกอตงมลนธ บคคลผมสวนไดเสยคนหนงคนใดหรอ

พนกงานอยการจะเปนผขอจดทะเบยนมลนธกได

ถาผยนคาขอจดทะเบยนมลนธไมดาเนนการแกไขหรอเปลยนแปลง

ใหถกตองตามคาสงของนายทะเบยนตามมาตรา 115 จนเปนเหตใหนายทะเบยน

LA 102 (LW 102) 143

ไมรบจดทะเบยนมลนธเพราะเหตดงกลาว บคคลผมสวนไดเสยคนหนงคนใดหรอ

พนกงานอยการจะเปนผขอจดทะเบยนมลนธนนอกกได

ผยนคาขอจดทะเบยนกอตงมลนธตามมาตราน จะขอถอนการกอตง

มลนธตามมาตรา 116 ไมได

ในกรณทมผคดคานตอนายทะเบยนวาพนยกรรมนนมไดกาหนดให

กอตงเปนมลนธ ใหนายทะเบยนแจงใหผคดคานไปรองตอศาลภายในหกสบวนนบ

แตวนทไดรบแจงจากนายทะเบยนและใหนายทะเบยนรอการพจารณาการจด

ทะเบยนไวกอนเพอดาเนนการตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล ถาผคดคาน

ไมยนคารองตอศาลภายในเวลาทกาหนด ใหนายทะเบยนพจารณาการจดทะเบยน

มลนธนนตอไป”

มาตรา 119 บญญตวา “ในกรณทมขอกาหนดพนยกรรมใหจดตงมลนธ

ถาพนยกรรมททาไวมไดมขอกาหนดเกยวกบรายการตามมาตรา 112 (1) (3) (5)

หรอ (6) ใหผยนคาขอตามมาตรา 118 กาหนดรายการดงกลาวได ถาผมสวนไดเสย

คนหนงคนใดคดคานใหนายทะเบยนมคาสงตามทเหนสมควรแลวแจงใหผยน

คาขอและผคดคานทราบพรอมทงแจงดวยวา หากผยนคาขอหรอผคดคานไมพอใจ

ในคาสงดงกลาวกใหไปรองคดคานตอศาลภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบแจง

จากนายทะเบยน และใหนายทะเบยนรอการพจารณาจดทะเบยนไวกอนเพอ

ดาเนนการตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล แตถาไมมการรองคดคานตอศาล

ภายในเวลาทกาหนด ใหนายทะเบยนพจารณาจดทะเบยนมลนธตามทไดมคาสง

ไวนนตอไป”

มาตรา 120 บญญตวา “ในกรณทมบคคลหลายรายยนคาขอจดทะเบยน

มลนธตามพนยกรรมของเจามรดกรายเดยวกน ถาคาขอนนมขอขดแยงกน

ใหนายทะเบยนเรยกผยนคาขอมาตกลงกน และถาผยนคาขอไมมาตกลงกนหรอ

ตกลงกนไมไดภายในระยะเวลาทนายทะเบยนกาหนด ใหนายทะเบยนมคาสง

ตามทเหนสมควรและใหนาความในมาตรา 119 มาใชบงคบโดยอนโลม”

LA 102 (LW 102) 144

มาตรา 121 บญญตวา “เมอไดจดทะเบยนมลนธแลว ถาผขอจดตง

มลนธมชวตอยใหทรพยสนทจดสรรไวเพอการนนตกเปนของมลนธตงแตวนท

นายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธเปนตนไป

ในกรณทผขอจดตงมลนธถงแกความตายกอนนายทะเบยนรบจด

ทะเบยนมลนธ เมอไดจดทะเบยนมลนธแลว ใหทรพยสนทจดสรรไวเพอการนน

ตกเปนของมลนธตงแตเวลาทผขอจดตงมลนธนนถงแกความตาย”

6. ผลของการจดทะเบยนมลนธ มาตรา 122 ไดบญญตไววา “มลนธทไดจด

ทะเบยนแลวเปนนตบคคล” เปนการแสดงใหเหนวามลนธนนกฎหมายไมไดบงคบให

จดทะเบยน เพยงแตวาหากมการจดทะเบยนมลนธนนกจะมสภาพเปนนตบคคลซง

สามารถมสทธและหนาทตามกฎหมายได

7. คณะกรรมการของมลนธ ในเรองคณะกรรมการนมการบญญตไวในมาตรา

123 จนถงมาตรา 127 เปนการวางหลกเกณฑเกยวกบอานาจหนาทการแตงตง

คณะกรรมการ การพนจากตาแหนงของคณะกรรมการ โดยมเนอหาดงน

มาตรา 123 บญญตวา “คณะกรรมการของมลนธเปนผแทนของมลนธ

ในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก”

มาตรา 124 บญญตวา “บรรดากจการทคณะกรรมการของมลนธได

กระทาไป แมจะปรากฏในภายหลงวามขอบกพรองเกยวกบการแตงตงหรอ

คณสมบตของกรรมการมลนธ กจการนนยอมมผลสมบรณ”

มาตรา 125 บญญตวา “การแตงตงกรรมการของมลนธขนใหมทงชดหรอ

การเปลยนแปลงกรรมการของมลนธ ใหกระทาตามขอบงคบของมลนธ และมลนธ

ตองนาไปจดทะเบยนภายในสามสบวนนบแตวนทมการแตงตงหรอเปลยนแปลง

กรรมการของมลนธ

ถานายทะเบยนเหนวากรรมการของมลนธตามวรรคหนง ผใดมฐานะ

หรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ

นายทะเบยนจะไมร บจดทะเบยนกรรมการของมลนธผ น นกได ในกรณท

นายทะเบยนไมรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธ นายทะเบยนตองแจงเหตผลท

LA 102 (LW 102) 145

ไมรบจดทะเบยนใหมลนธทราบภายในหกสบวนนบแตวนทยนคาขอจดทะเบยน

และใหนาความในมาตรา 115 วรรคสและวรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม

ในกรณทกรรมการของมลนธพนจากตาแหนงและไมมกรรมการของ

มลนธเหลออย หรอกรรมการของมลนธทเหลออยไมสามารถดาเนนการตาม

หนาทได ถาขอบงคบของมลนธมไดกาหนดการปฏบตหนาทไวเปนอยางอนให

กรรมการของมลนธทพนจากตาแหนงปฏบตหนาทกรรมการของมลนธตอไป

จนกวานายทะเบยนจะไดแจงการรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธทตงใหม

กรรมการของมลนธทพนจากตาแหนงเพราะถกถอดถอนโดยคาสงศาล

ตามมาตรา 129 จะปฏบตหนาทตามวรรคสามไมได”

มาตรา 126 บญญตวา “ภายใตบงคบมาตรา 127 ใหคณะกรรมการของ

มลนธเปนผมอานาจแกไขเพมเตมขอบงคบของมลนธ แตถาขอบงคบของมลนธ

ไดกาหนดหลกเกณฑและวธการแกไขเพมเตมไว การแกไขเพมเตมตองเปนไป

ตามทขอบงคบกาหนด และใหมลนธนาขอบงคบทแกไขเพมเตมนนไปจดทะเบยน

ตอนายทะเบยนภายในสามสบวนนบแตวนทคณะกรรมการของมลนธไดแกไข

เพมเตมขอบงคบของมลนธและใหนาความในมาตรา 115 มาใชบงคบโดยอนโลม”

มาตรา 127 บญญตวา “การแกไขเพมเตมรายการในขอบงคบของ

มลนธตามมาตรา 112 (2) จะกระทาไดแตเฉพาะในกรณดงตอไปน

(1) เพอใหสามารถดาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ หรอ

(2) พฤตการณเปลยนแปลงไปเปนเหตใหวตถประสงคของมลนธนนม

ประโยชนนอย หรอไมอาจดาเนนการใหสมประโยชนตามวตถประสงคของมลนธ

นนไดและวตถประสงคของมลนธทแกไขเพมเตมนนใกลชดกบวตถประสงคเดม

ของมลนธ”

และในมาตรา 129 ไดมการบญญตถงกรณกรรมการไดกระทาความผด ทงใน

กรณเปนความผดเฉพาะตวกรรมการคนใดคนหนงหรอกรรมการทงคณะไดกระทาผดไว

ดวยวา “ในกรณทกรรมการของมลนธผใดดาเนนกจการของมลนธผดพลาดเสอม

เสยตอมลนธ หรอดาเนนกจการฝาฝนกฎหมายหรอขอบงคบของมลนธหรอ

กลายเปนผ มฐานะหรอความประพฤตไม เหมาะสมในการดาเนนการตาม

LA 102 (LW 102) 146

วตถประสงคของมลนธ นายทะเบยน พนกงานอยการ หรอผมสวนไดเสยคนหนง

คนใดอาจรองขอตอศาลใหมคาสงถอดถอนกรรมการของมลนธผนนได

ในกรณทการกระทาตามวรรคหนงเปนการกระทาของคณะกรรมการ

ของมลนธ หรอปรากฏวาคณะกรรมการของมลนธไมดาเนนการตามวตถประสงค

ของมลนธโดยไมมเหตอนสมควร นายทะเบยน พนกงานอยการ หรอผมสวนได

เสยคนหนง คนใดอาจรองขอตอศาลใหมคาสงถอดถอนกรรมการของมลนธทงคณะได

ในกรณทศาลมคาสงถอดถอนกรรมการของมลนธหรอคณะกรรมการ

ของมลนธตามวรรคหนงหรอวรรคสอง ศาลจะแตงตงบคคลอนเปนกรรมการของ

มลนธหรอคณะกรรมการของมลนธแทนกรรมการของมลนธหรอคณะกรรมการ

ของมลนธทศาลถอดถอนได เมอศาลมคาสงแตงตงบคคลใดเปนกรรมการของ

มลนธแลว ใหนายทะเบยนดาเนนการจดทะเบยนไปตามนน”

8. การสนสดของมลนธ เมอมลนธไดถกจดตงขนโดยชอบดวยกฎหมายแพงและ

พาณชยยอมสนสดลงไดดวยเหตทกาหนดไวในมาตรา 130 และมาตรา 31 ตามลาดบดงน

มาตรา 130 บญญตวา “มลนธยอมเลกดวยเหตหนงเหตใด ดงตอไปน

(1) เมอมเหตตามทกาหนดในขอบงคบ

(2) ถามลนธตงขนไวเฉพาะระยะเวลาใด เมอสนระยะเวลานน

(3) ถามลนธตงขนเพอวตถประสงคอยางใด และไดดาเนนการตาม

วตถประสงคสาเรจบรบรณแลว หรอวตถประสงคนนกลายเปนพนวสย

(4) เมอมลนธนนลมละลาย

(5) เมอศาลมคาสงใหเลกมลนธตามมาตรา 131”

มาตรา 131 บญญตวา “นายทะเบยน พนกงานอยการ หรอผมสวนได

เสยคนหนงคนใดอาจรองขอตอศาลใหมคาสงใหเลกมลนธไดในกรณหนงกรณใด

ดงตอไปน

(1) เมอปรากฏวาวตถประสงคของมลนธขดตอกฎหมาย

(2) เมอปรากฏวามลนธกระทาการขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนด

ของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความ

มนคงของรฐ

LA 102 (LW 102) 147

(3) เมอปรากฏวามลนธไมสามารถดาเนนกจการตอไปไดไมวาเพราะ

เหตใด ๆ หรอหยดดาเนนกจการตงแตสองปขนไป”

9. ขอปฏบตหลงเลกมลนธทจดทะเบยน

เนองจากมลนธทจดทะเบยนมสภาพเปนนตบคคล ซงมสทธและหนาทตาม

กฎหมายและยอมมสวนเขาไปเกยวพนกบสงคมไทยสวนรวม ดงนนหลงจากความเปน

มลนธสนสดลงตามมาตรา 130 และมาตรา 131 ไปแลวนน กฎหมายยงไดมการกาหนด

ขอปฏบตไวตงแตมาตรา 132 จนถงมาตรา 134 โดยมรายละเอยดดงนคอ

มาตรา 132 บญญตวา “เมอมลนธมเหตตองเลกตามมาตรา 130 (1) (2)

หรอ (3) แลว ใหคณะกรรมการของมลนธทอยในตาแหนงขณะมการเลกมลนธแจง

การเลกมลนธตอนายทะเบยนภายในสบวนนบแตวนทมการเลกมลนธ

ในกรณทศาลมคาพพากษาหรอคาสงถงทสดใหมลนธลมละลายตาม

มาตรา 130 (4) หรอมคาสงถงทสดใหเลกมลนธตามมาตรา 131 ใหศาลแจง

คาพพากษาหรอคาสงดงกลาวใหนายทะเบยนทราบดวย

ใหนายทะเบยนประกาศการเลกมลนธในราชกจจานเบกษา”

มาตรา 133 บญญตวา “ในกรณทมการเลกมลนธ ใหมการชาระบญช

มลนธและใหนาบทบญญตในบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยการชาระบญชหาง

หนสวนจดทะเบยน หางหนสวนจากด และบรษทจากด มาใชบงคบแกการชาระ

บญชตอนายทะเบยน และใหนายทะเบยนเปนผอนมตรายงานนน”

มาตรา 134 บญญตวา “เมอไดชาระบญชแลว ใหโอนทรพยสนของ

มลนธใหแกมลนธหรอนตบคคลทมวตถประสงคตามมาตรา 110 ซงไดระบชอไว

ในขอบงคบของมลนธ ถาขอบงคบของมลนธมไดระบชอมลนธหรอนตบคคล

ดงกลาวไว พนกงานอยการ ผชาระบญช หรอผมสวนไดเสยคนหนงคนใดอาจรอง

ขอตอศาลใหจดสรรทรพยสนนนแกมลนธหรอนตบคคลอนทปรากฏวามวตถประ สงค

ใกลชดทสดกบวตถประสงคของมลนธนนได

ถามลนธนนถกศาลสงใหเลกตามมาตรา 131 (1) หรอ (2) หรอการ

จดสรรทรพยสนตามวรรคหนงไมอาจกระทาได ใหทรพยสนของมลนธตกเปนของ

แผนดน”

LA 102 (LW 102) 148

10. การตรวจสอบเอกสารของมลนธ

ในเรองนใครกตามทตองการตรวจสอบเอกสารของมลนธยอมทาไดโดยเปนไป

ตามทมาตรา 135 บญญตไว “ผใดประสงคจะขอตรวจเอกสารเกยวกบมลนธท

นายทะเบยนเกบรกษาไว หรอจะขอใหนายทะเบยนคดสาเนาเอกสารดงกลาว

พรอมดวยคารบรองวาถกตอง ใหยนคาขอตอนายทะเบยน และเมอไดเสย

คาธรรมเนยมตามทกาหนดในกฎกระทรวงแลว ใหนายทะเบยนปฏบตตามคาขอนน”

11. อานาจหนาทของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

ในเรองนไดกาหนดไวในมาตรา 136 ซงบญญตไววา “ใหรฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทยรกษาการตามบทบญญตในสวนน และใหมอานาจแตงตง

นายทะเบยนกบออกกฎกระทรวงเกยวกบ

(1) การยนคาขอจดทะเบยนและการรบจดทะเบยน

(2) คาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การคดสาเนา

เอกสาร และคาธรรมเนยมการขอใหนายทะเบยนดาเนนการใด ๆ เกยวกบมลนธ

รวมทงการยกเวนคาธรรมเนยมดงกลาว

(3) แบบบตรประจาตวของนายทะเบยนและพนกงานเจาหนาท

(4) การดาเนนกจการของมลนธและการทะเบยนมลนธ

(5) การอนใดเพอปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตในสวนน

กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

ดงนน จะเหนวาในเรองของอานาจหนาทของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

ในการควบคมดแลนตบคคลประเภทสมาคมและมลนธไวเหมอนกน ดวยเหตซงไม

ตองการใหเกดปญหาเกยวกบความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนนนเอง