L-ISTORJA TAL-MILIED

U L-BIBBJA

Minn George Ebejer

1

L-ISTORJA TAL-MILIED

JINTERESSAH ALLA JEKK AóNA NIððELEBRAW JEW MA NIððELEBRAWX JEW NOSSERVAW

JEW MA NOSSERVAWX IL-MILIED? Mistoqsija li xi wÓud jagÓmlu lilna bÓala Kristjani hija din:

“TaÓsbu intom li Alla jinteressah dwar il-jum attwali li l-Kristjani jiÐÐelebraw it-twelid ta’ íesù Kristu? Intom tgÓidu li l-Kristjani gÓandhom josservaw l-Ikla tal-Mulej kull l-ewwel jum tal-ÍimgÓa, mela gÓaliex ma tagÓmlux l-istess dwar il-Milied?”

Hemm differenza kbira bejn li tosserva l-Ikla tal-Mulej f’kull l-ewwel jum tal-ÍimgÓa u l-Milied. L-osservanza ta’ l-Ikla tal-Mulej, kull l-ewwel jum tal-ÍimgÓa, hija mogÓtija b’ordni mill-Mulej Innifsu kif ukoll permezz ta’ eÚempju fl-Iskrittura Mqaddsa (Ara Mattew 26:26-29; Luqa 22:15-20; Atti 2:42; 20:7; 1 Korintin 16:1-2), waqt liÐ-Ðelebrazzjoni tat-Twelid ta’ Kristu mkien ma hija msemmija fl-Iskrittura. Ta’ l-ewwel hija kkmandata waqt li tat-tieni, u agÓar minn hekk, hija pprojbita. Tassew, l-uniku jum tat-twelid imsemmi fil-Bibbja huwa dak ta’ Erodi (Mark 6:21-29), li hu, naturalment iÐÐeleb-raÓ f’mod diÚonest bÓala pagan kif fil-fatt kien.

BÓala Kristjani tat-Testment il-ídid aÓna ma noÍÍezzjo-nawx gÓall-Kristjani li jkunu jridu li jiÐÐelebraw it-twelid ta’ íesù Kristu fil-25 ta’ DiÐembru, fis-6 ta’ April, jew f’xi jum ieÓor, jekk huma jkunu jridu li jagÓmlu dan sakemm huma jkunu qegÓdin tassew jonoraw lil Kristu u mhux uÚanza paga-na. Rumani 14:5-6 jgÓid hekk:

“Hemm min jagÓÚel bejn jum u ieÓor, u hemm min iqis il-jiem kollha xorta: Óa jkun Úgur kull wieÓed fil-fehma tiegÓu. Min iÓares il-jum, iÓarsu gÓall-Íieh tal-Mulej…”(enfasi tiegÓi).

Jekk jiena rrid inÓares jum bÓala jum it-twelid tal-Mulej dan gÓandi nagÓmlu bejni u bejn il-Mulej. Imma jekk jiena nordna

2

lil xi Óadd jew lill-knisja biex josservaw il-25 ta’ DiÐembru jew xi data oÓra bÓala jum it-twelid ta’ íesù, allura dan ikun ksur tal-liÍi ta’ Alla aktar u aktar meta Ð-Ðelebrazzjonijiet ikunu magÓmula fuq uÚanzi u drawwiet pagani kif fil-fatt qegÓdin isiru llum. Dwar dan sejrin naraw aktar ’il quddiem.

“óa jkun Úgur kull wieÓed fil-fehma tiegÓu.” Kif wieÓed jista’ jkun Úgur fil-fehma tiegÓu? It-tweÍiba hija sempliÐi. Il-Bibbja Mqaddsa tgÓidilna x’gÓandna nagÓmlu:

“Dawn il-Lhud kienu nies ta’ qalb kbira aktar minn dawk ta’ Tessalonika; huma laqgÓu l-kelma bil-ÓeÍÍa kollha, u kuljum bdew iqallbu l-Iskrittura biex jaraw jekk dak li semgÓu kienx minnu” (Atti 17:11).

AÓna nistgÓu “nkunu fiÚ-Úgur” billi “nqallbu l-Iskrittura” u r-raÍuni li nagÓmlu dan hija “biex naraw jekk dak li nkunu smajna kienx minnu jew le.” Mela Óalli naraw x’tgÓid l-Iskrittura dwar il-Milied.

L-oÍÍezzjoni tagÓna, bÓala Kristjani hija l-qbil li jsir bejn il-KristjaneÚmu u l-paganiÚmu. AÓna naraw Úfin madwar is-siÍra tal-Milied, li mhuwiex aÐÐettabbli, gÓaliex din hija drawwa purament pagana. Is-simbolu oriÍinali huwa, kif l-iskulari kollha jafu, meÓud mill-qima pagana tas-siÍra, u ma kienx imqiegÓed fil-KristjaneÚmu sakemm Luteru Óa l-idea fil-íer-manja. Il-PrinÐep Albert, ir-raÍel tar-ReÍina Vittorja, imbagÓad daÓÓal din id-drawwa fl-Ingilterra fis-sena 1840 u minn hawn din id-drawwa nfirxet ma’ Óafna pajjiÚi fid-dinja kollha.

Is-siÍra Tewtonika oriÍinali tal-Milied tmur lura gÓaÐ-Ðelebrazzjonijiet tal-Yule (kelma antikwata gÓall-Milied fejn fi Úmien l-antik, l-IngliÚi kienu jitfgÓu fin-nar biÐÐa Óatba kbira lejlet il-Milied) flimkien max-xemgÓat, rigali, u majjal issagri-fikat b’tuffieÓa f’Óalqu. Imma hemm ukoll elementi pagani minn nofs in-Nhar ta’ l-Ewropa. ðerti qassisin ta’ Attis imsejÓa dendrophori, “dawk li jÍorru s-siÍra”, kull sena kienu jagÓÚlu siÍra ta’ l-arÚnu minn masÍar sagru (pinea silva) biex iÍÍorr l-immaÍini ta’ l-alla, l-alla tagÓhom fit-tempju Ruman. Id-den-drophori kienu nkarigati bid-dmir li jwaqqfu u jiddekoraw is-

3

siÍra, li fuqha l-alla kien ippreÚentat gÓas-sagrifiÐÐju. Dan kien l-oriÍini ta’ l-uÚanza tad-dendil ta’ xbiehat ÚagÓar, bÓal irÍiel tal-ÍinÍer, eÐÐ., fuq is-siÍra tal-Milied.

Is-siÍra tal-Milied hija fil-fatt attwali parti minn reliÍjon falza mwaqqfa minn Satana biex tagÓti glorja lil antikrist, Nim-rod. L-“alla” huwa Nimrod, li jerÍa’ jieÓu l-Óajja, imitazzjoni dagÓwa tal-qawmien tal-Mulej tagÓna íesù Kristu.

AÓseb dwar dan gÓall-mument wieÓed biss. Kif tirreaÍixxi int jekk denominazzjoni tkun uÚat altar tal-óindu li jkun uÚat gÓal sess ritwali, u poÍÍietu fil-bini tal-knisja tiegÓek, u mba-gÓad tpoÍÍi salib fil-quÐÐata tiegÓu? Lest int li taÐÐettah dan? Jiena niddubitah dan. Imma fil-fatt hemm ftit differenza bejn dan u l-adorazzjoni tas-siÍra tal-Milied. SiÍar tal-Milied, li jirrappreÚentaw lil l-inÐestuÚ Nimrod (li ÚÚewweÍ lil ommu), huma mpoÍÍija fi knejjes u f’salotti ta’ l-aktar familji reliÍjuÚi. ðertament, dawn jidhru sbieÓ, bid-dwal iteptu u b’dak it-tiÚjin ileqq, eÐÐ., imma gÓandhom xi ÓaÍa x’jaqsmu dawn mal-KristjaneÚmu? Tinsiex x’tgÓid il-Kelma ta’ Alla, il-Bibbja Mqaddsa,

“Hemm triq li tidher dritta lil xi Óadd; iÚda hemm triqat il-mewt fl-aÓÓar tagÓha” (Pro-verbji 14:12).

Dan l-istess kompromess mal-passat pagan wassal gÓall-for-mazzjoni ta’ “KristjaneÚmu Ídid”, il-“fergÓa” “Kristjana” tal-Moviment Era ídida (New Age Movement), reliÍjon kontra l-KristjaneÚmu ibbaÚata fuq il-óindu fejn is-simbolu huwa tradott f’dottrina u prattika. Is-siÍra tal-Milied hija tant pagana lid-dinja ma jimpurtaha xejn li tuÚaha. Ukoll, gÓalkemm il-Óak-ma kommunista tal-passat kienet tipprojbixxi Ð-Ðelebrazzjoni-jiet tal-Milied, din kienet tagÓmilha fil-Pjazza l-óamra f’Moska fl-Unjoni Sovjetika bi stilla kbira Óamra tal-kommuniÚmu fil-quÐÐata tagÓha, l-istess kif kienu jsiru l-figuri ta’ l-iswastika fiÐ-Ðelebrazzjonijiet tal-Milied fil-íermanja NaÚista. Imma kemm nies sekulari jew pagani reliÍjuÚi lesti li jonoraw il-veru kmand Kristjan biex josservaw l-Ikla tal-Mulej kif ordnata Minnu stess. Illum naraw li Óafna mexxejja reliÍjuÚi biddlu l-

4

Ikla tal-Mulej minn tifkira gÓal letteraliÚmu, jiÍifieri, transus-tanzjazzjoni. Naraw ukoll il-bidla li saret dwar il-jum ta’ l-osservanza tagÓha. Min jiÐÐelebraha kuljum, minn darba fix-xahar u minn darba fis-sena meta l-kmand huwa kull l-ewwel jum tal-ÍimgÓa (ara paÍna 1). Dan kollu huwa ÓaÚin u midneb gÓaliex huwa ksur tal-Kelma ta’ Alla (1 íwanni 3:4).

Is-simboli huma ta’ qawwa kbira—gÓalhekk wieÓed gÓandu joqgÓod attent. Obdi lill-Mulej u aÓrab mit-tradizzjonijiet paga-ni. TagÓmel ebda kompromess—dejjem Úomm l-EvanÍelju ta’ íesù Kristu safi!

KRISTU JEW IL-MILIED?

NIKXFU L-GIDBA TA’ FESTA ANTIKA PAGANA L-Iskrittura Mqaddsa tgÓidilna:

“Kull ma tagÓmlu jew tgÓidu, agÓmlu kol-lox f’isem il-Mulej íesù, u roddu Óajr lil Alla l-Missier permezz tiegÓu” (Kolossin 3:17).

Kif jibda joqrob nofs Novembru (jekk mhux qabel ukoll) tal-Ówienet jibdew ibigÓu l-affarijiet tagÓhom tal-Milied. Ikun hawn Íirja sfrenata gÓax-xiri ta’ rigali, dwar, siÍar tal-Milied, eÐÐ. Kullimkien fl-ibliet u fl-irÓula eluf ta’ lampi ÚagÓar jidhru jixhelu fuq siÍar, f’armaturi tal-Ówienet, u fi twieqi tad-djar. L-uffiÐÐju postali tant ikun iffullat f’dawn il-jiem, li bilkemm tkun tista’ tidÓol biex tiÍbor il-posta tiegÓek. Il-Ówienet ukoll ikunu kollha mimlija bin-nies jixtru xorb u rigali u ÓwejjeÍ oÓra. Inti tista’ tara billi tagÓti daqqa t’gÓajn madwarek li hemm trasformazzjoni kbira li saret f’daqqa waÓda.

Kif wieÓed joÓroÍ mid-dar tiegÓu u jibda gÓaddej fit-toroq u jidÓol fil-belt dan jara siÍar imdawwla u mÚejna b’Óafna affa-rijiet differenti u jleqqu. Nies jiffullaw fil-Ówienet. In-negozju jkun fl-aqwa tiegÓu. In-nies jibdew jirrankaw gÓal riÐevimenti u gÓal ikliet.

GÓalkemm il-biÐÐa l-kbira tan-nies jirredikolaw l-idea, il-Milied huwa, fil-fatt, xejn aktar minn forma ta’ seÓer.

Ir-ReÍina ta’ Babel, Semiramis, ordnat lid-dinja ta’ qabel id-dilluvju biex tiÐÐelebra t-twelid ta’ binha, Tammuz, li ma kien

5

Óadd Ólief l-alla xemx BagÓal, li jirrappreÚenta lil Satana. Hija poÍÍiet il-25 ta’ DiÐembru gÓal jum tat-twelid ta’ BagÓal. L-astrologu tagÓha qalilha illi x-xemx kienet fl-aktar punt imbiegÓed mid-dinja matul is-solstizju tax-xitwa, jum gÓoli ta’ l-okkult. Hija qalet lin-nies tagÓha li fil-21 ta’ DiÐembru x-xemx, jew BagÓal, imut. ImbagÓad fl-24 ta’ DiÐembru, huwa jibda jerÍa’ jieÓu l-Óajja, u l-25 huwa l-jum tat-twelid tiegÓu.

Kif gÓadda Ú-Úmien, madwar id-dinja kollha fil-25 ta’ DiÐembru, ix-xemx kienet adurata minn dawn id-diversi ismi-jiet: Tammuz, Horus, Nimrod, Osiris (dwar dan naraw aktar taÓt it-titlu “Il-veru OriÍini tal-Milied, f’paÍna 13), Sol, eÐÐ.. Kien Úmien gÓal xalar u Úina bla xaba, sagrifikar ta’ trabi lil BagÓal, sokor, u divertiment. Semiramis ordnat biex is-siÍar ikunu iddekorati bi blalen ÚagÓar li jirrappreÚentaw ix-xemx.

Alla waqaf gÓal din il-btala ÓaÚina billi pprojbixxa lill-poplu TiegÓu milli jiddekora s-siÍar kif kienu qegÓdin jagÓmlu l-pagani:

“IsimgÓu, dar IÚrael, il-kelma li jgÓidilkom il-Mulej. Dan jgÓid il-Mulej: “Drawwiet il-Ínus la titgÓallmux, u la tibÚgÓux mis-sinjali tas-smewwiet, il-Ínus jitbeÚÚgÓu minnhom. GÓax ir-reliÍjon tal-popli hija frugÓa, gÓuda (siÍra) maqtgÓuha minn Íol bosk, xogÓol idejn l-imgÓallem bl-iskalpell. IÚejjinha bid-deheb u l-fidda, iwaÓÓluha bl-imsiemer u l-martell, biex ma titÓarrikx” (íeremija 10:1-4).

Meta l-Quddiesa Kattolika saret gÓal l-ewwel darba f’nofs il-lejl, 24 ta’ DiÐembru, madwar is-sena 394 W.K., din kienet imsejÓa “il-Quddiesa ta’ Kristu” (“The Mass of Christ”) Il-magna reliÍjuÚa apostata ta’ dak iÚ-Úmien bidlitha mill-jum tat-twelid ta’ BagÓal gÓall-jum tat-twelid ta’ íesù. Il-pagani gÓoÍ-obhom dan. Dan sar l-akbar jum tas-sena gÓal l-istituzzjoni Kattolika Rumana.

Biex iÚomm it-800+ miljun tal-membri tal-Knisja Kattolika Rumana fil-jasar spiritwali, Satana juÚa l-quddies (imitazzjoni

6

ta’ l-Ikla tal-Mulej). L-“ostja” Kattolika, biÐÐa rqiqa tonda b’itttri IHS u kurÐifiss imqiegÓed fiha, kienet misruqa mill-EÍizzjani li dawru ostja fl’alla tagÓhom tax-xemx, “Osiris”. Dan hu gÓaliex l-ostja Kattolika hija fil-forma tax-xemx.

Il-Milied huwa Úmien ta’ festiÍÍjar u dwal u kant, siÍar tal-Milied u rigali, imma wkoll suwiÐidji u disperazzjoni gÓal dawk bla djar. AÓna naraw siÍar tal-Milied, riÐevimenti, tfal jistennew lil Santa Klaws biex iÓallilhom rigali. Naraw ukoll lil VerÍni Marija u tarbija Ðkejkna, it-tnejn bix-xemx (raÍÍiera) madwar rashom. Il-Quddiesa Kattolika, Ðerimonja idolatra pagana li fiha l-ostja tal-ÓobÚ hija adurata bÓallikieku kienet Alla Nnifsu, tikser l-Ewwel u t-tieni Kmandamenti:

“Ma jkollox allat oÓra gÓajri. La tagÓmilx gÓalik suriet minquxa u EBDA XBIEHA ta’ EBDA óAíA li hemm fis-sema, jew isfel fl-art, jew fil-baÓar taÓt l-art. La tmilx quddiem-hom: LA TADURAHOMX gÓaliex jiena hu l-Mulej Alla tiegÓek, Alla gÓajjur…” (EÚodu 20:1-5. Enfasi tiegÓi).

Il-Bibbja Mqaddsa mkien ma tordnalna biex niÐÐelebraw il-Milied li kien imwaqqaf mill-Vatikan biex jorbot lil Kristu mal-quddiesa idolatra tagÓhom. TabilÓaqq, aÓna ordnati ess-pressament biex nevitaw dawn il-ÓwejjeÍ kollha pagani. Illum, Protestanti, Mormoni, kommunisti, Lhud u kwaÚi kull xorta ta’ persuna jiÐÐelebraw din il-festa mhux qaddisa. Kull Milied, kif diÍa tennejt, siÍra kbira tkun imwaqqfa fil-Pjazza l-óamra fir-Russja bi stilla kbira Óamra fil-quÐÐata tagÓha. L-hekk imsejjaÓ “Milied” (“Christmas”) aÓjar imsejjaÓ bl-isem oriÍinali tiegÓu, Brumalia, fil-verità huwa festa gÓal kulÓadd barra minn dawk li tassew jemmnu fil-Mulej tagÓna íesù Kristu!

Alla ikkmanda lin-nies TiegÓu kullimkien biex iÚommu ’l bogÓod mit-tagÓlim tad-dinja u mill-prattika ta’ Babel. L-Iskrittura Mqaddsa tgÓidilna hekk dwar dan:

“La tintrabtux mal-pagani taÓt madmad wie-Óed li ma jiÍikomx. X’gÓandhom x’jaqsmu

7

bejniethom il-Íustizzja u l-ÓaÚen? X’xirka hemm bejn id-dawl u d-dlam? Xi ftehim hemm bejn Kristu u Beljar ix-xitan? Jew x’gÓandu x’jaqsam min jemmen ma’ min ma jemminx? X’rabta hemm bejn it-tempju ta’ Alla ma l-idoli? AÓna t-tempju ta’ Alla Óaj. Kif jgÓid Alla: NgÓammar f’nofshom u nimxi magÓhom. Inkun Alla tagÓhom; u huma jkunu l-poplu tiegÓi. GÓalhekk oÓorÍu minn Ío nofshom, u nfirdu minnhom, jgÓid il-Mulej; la tmissux l-imniÍÍes, u jien nilqagÓ-kom; u nkun gÓalikom missier u intom tkunu gÓalija wlied, subjien u bniet, jgÓid il-Mulej, li jista’ kollox” (2 Korintin 6:14-18)

Il-Milied fir-realtà ma jonora lil Óadd Ólief lil Satana nnifsu. Li tgÓaqqad terminoloÍija Kristjana ma’ festa pagana ma jagÓ-milix aktar Kristjana daqs kemm jekk tiksi pillola taÐ-Ðjanur biz-zokkor tagÓmel dik il-pillola biÐÐa Óelu. TÓallix lil min iqarraq bik!

AÓna bÓala Kristjani gÓandna nevitaw dawn l-affarijiet kollha pagani. Kristjani tat-Testment il-ídid u emmiena veru tal-Bibbja gÓandhom jisseparaw lilhom infushom minn dawn il-ÓwejjeÍ kollha. AÓna gÓandna “nobdu lil Alla aktar milli lill-bnedmin” (Atti 5:29).

AÓna nkunu qegÓdin naduraw lill-Mulej fl-ewwel jum tal-ÍimgÓa fis-safa u fil-verità skond il-Bibbja Mqaddsa u mhux skond it-tagÓlim tal-bnedmin. AÓna nkunu qegÓdin nippried-kaw mhux it-twelid ta’ tarbija Messija, ta’ l-gÓaÍeb kemm kienet dik il-Írajja, imma Salvatur irxuxtat li jsalva d-dnubiet ta’ dawk li lesti li jwarrbu dak kollu li mhuwiex skond il-Kelma ta’ Alla.

íESÙ MA KIENX IMWIELED

FIL-25 TA’ DIðEMBRU

8

Il-Jum tal-Milied—25 ta’ DiÐembru—huwa qrib in-nofs tax-xitwa fl-Emisferu tan-Nord—inkluÚ ir-reÍjun tal-Palestina jew il-Lhudija.

Kien íesù imwieled matul ix-xitwa? óalli naraw x’gÓandha xi tgÓid l-Iskrittura:

“F’dawk l-inÓawi kien hemm xi rgÓajja fir-raba’, gÓassa mal-merÓla tagÓhom billejl” (Luqa 2:8).

Ir-rgÓajja MA jÚommux in-nagÓaÍ tagÓhom fl-gÓelieqi matul DiÐembru! In-nagÓaÍ kienu jkunu mdaÓÓla Íewwa qabel nofs Ottubru biex jipproteÍuhom mill-istaÍun kiesaÓ bix-xita li jiÍi wara. U iva, ix-xitwa fil-Lhudija HIJA f’dan iÚ-Úmien ikkarat-terizzata b’kondizzjonijiet kiesÓa, umduÚi, u bix-xita!! U dan tgÓidulna l-Iskrittura nfisha fejn naqraw fl-GÓanja ta’ l-GÓan-jiet 2:11,

“GÓax, ara, gÓaddiet ix-xitwa, spiÐÐat ix-xita, marret.”

Ukoll naqraw f’Esdra 10:9,

“GÓalhekk, fi Úmien tlitt ijiem l-irÍiel koll-ha ta’ íuda u Benjamin inÍabru íerusalem; dan kien fl-gÓoxrin tad-disa’ xahar. MbagÓad il-poplu kollu nÍabar fil-misraÓ quddiem it-tempju ta’ Alla, u kulÓadd kien qiegÓed jirtogÓod minÓabba X-XITA LI KIENET NIEúLA.”

Id-“disa’ xahar” jikkorrispondi bejn wieÓed u ieÓor gÓal DiÐe-mbru llum. QiegÓed tara, dan iÚ-Úmien tas-sena kien ikkaratte-rizzat b’xita u ksieÓ tax-xitwa fil-Lhudija. In-nagÓaÍ ma kinux fl-gÓelieqi f’dak iÚ-Úmien!!

Hawn huwa dak li gÓandu xi jgÓid il-Kummentarju ta’ Adam Clarke (Vol 5, paÍna 370, New York ed) dwar it-twelid ta’ Kristu….

“Kienet uÚanza antika fost il-Lhud ta’ dak iÚ-Úmien li joÓorÍu n-nagÓaÍ tagÓhom fl-gÓe-

9

lieqi u d-deÚerti f’madwar il-Jum ta’ Tifkira (Passover) (kmieni fir-rebbiegÓa), u jdaÓÓlu-hom Íewwa gÓall-bidu ta’ l-ewwel xita,…”

“Matul iÚ-Úmien li kienu barra, ir-ragÓajja kienu jÓarsuhom lejl u nhar. Kif…l-ewwel xita kienet tibda kmieni fix-xahar ta’ March-esvan, li twieÍeb gÓall-parti ta’ Ottubru u Novembru tagÓna, aÓna nsibu lin-nagÓaÍ kienu miÚmuma barra fil-beraÓ matul is-sajf kollu. U, billi dawn ir-ragÓajja ma kinux gÓadhom daÓÓlu n-nagÓaÍ tagÓhom Íewwa, huwa argument pruÚuntuÚ li Ottubru kien gÓadu ma bediex, u li, konsegwentament, il-Mulej tagÓna ma kienx twieled fil-25 ta’ DiÐembru, meta ebda merÓliet ma kienu barra fl-gÓelieqi; lanqas ma Hu seta’ li twieled ukoll aktar tard minn Settembru, kif il-mer-Óliet kienu gÓadhom fl-gÓelieqi matul il-lejl. Fuq din il-baÚi nfisha, it-twelid f’DiÐembru gÓandu jittwarrab. It-tmigÓ tal-merÓliet matul il-lejl huwa fatt kronoloÍiku…”

Id-data eÚatta tat-twelid ta’ íesù hija gÓal kollox mhux magÓrufa, gÓalkemm evidentament Hu kien twieled f’xi Úmien madwar Settembru li huwa sitt xhur wara l-Festa ta’ Tifkira (Passover).

Kieku Alla kellu l-intenzjoni gÓalina biex niÐÐelebraw it-twelid ta’ íesù, Hu ma rrivelax id-data eÚatta fl-Iskrittura Mqaddsa?

Xi Óadd jista’ jgÓid, Sewwa! Mela l-Milied huwa festa Pagana! Imma xi ngÓidu jekk aÓna sempliÐiment nonoraw lil Kristu u ma nieÓdu l-ebda parti f’xi waÓda minn dawn id-drawwiet Pagani?

AÓna gÓandna nÓallu l-Iskrittura titkellem gÓaliha nfisha…

“Qis li ma tinqabadx u tmur warajhom, wara li tkun qridthom minn quddiemek, u li

10

ma titkixxifx dwar l-allat tagÓhom, u tgÓid: ‘Kif kienu jqimu dawn il-Ínus l-allat tagÓ-hom? Óa nagÓmel hekk jiena wkoll.’ TagÓ-milx hekk lill-Mulej, Alla tiegÓek, gÓaliex kull ma jistkerrah u jobgÓod il-Mulej huma gÓamluh lill-allat tagÓhom, saÓansitra Óarqu bin-nar lis-subjien u l-bniet tagÓhom, lill-allat tagÓhom” (Dewt. 13:30, 31).

“Ftakar fihom, Alla tiegÓi, talli pprofanaw is-saÐerdozju u l-platt tal-qassisin u l-Leviti. Jien gÓalhekk naddafthom mill-barranin kollha. U qassamt ix-xogÓol lill-qassisin u l-Leviti; kull wieÓed minnhom kellu x-xogÓol tiegÓu x’jagÓmel” (NeÓemija 13:29-30).

L-iskrittura tiddikjara,

“Alla huwa spirtu, u dawk li jadurawh gÓandhom jadurawh fl-ispirtu u l-verità” (íwanni 4:24).

Li tadura lil Kristu permezz ta’ li tonora l-jum tat-twelid TiegÓu f’jum li MHUWIEX il-jum tat-twelid TiegÓu, tissellef Óafna uÚanzi Pagani fil-proÐess, MHUWIEX li tadurah “fl-Ispirtu u fil-Verità”!!!

X’JGóIDU L-ENðIKLOPEDIJI Il-kelma “Christmas” hija meÓuda minn “Mass of Christ”

jew “Christ-Mass”. Il-festa tal-Milied Íiet gÓand il-Protestanti u d-dinja sekulari mill-Knisja Kattolika Rumana. IÚda, il-Knisja Kattolika Rumana MA Óaditx il-Milied mill-Appostli oriÍinali. Dan saÓansitra lanqas ma huwa fil-Bibbja!

Issa biex jekk xi Óadd jaÓseb li jiena gÓandi xi ÓaÍa personali kontra l-Milied, jew agÓar minn hekk, minÓabba li jiena mhux membru fil-Knisja Kattolika Rumana, Óalli naraw xi jgÓidu l-EnÐiklopediji nfushom KattoliÐi u sekulari dwar il-Milied!

11

“Il-Milied (Christmas) ma kienx fost il-festi tal-bidu tal-Knisja…l-ewwel xhieda tal-festa hija mill-EÍittu.”

“Drawwiet Pagani li jiÐÐentraw madwar il-kalendi (l-ewwel Íurnata ta’ kull xahar fil-kalendarju Ruman) ta’ Jannar resqu lejn il-Milied.”

“…Fl-Iskrittura, ebda wieÓed ma huwa msemmi bÓala li kien iÓares jew iÚomm festa jew riÐeviment kbir fil-jum tat-twelid tiegÓu [ta’ íesù]. Huma biss midinbin li jagÓmlu ferÓ kbir fuq jum li fih huma kienu mwielda f’din id-dinja” (EnÐiklopedija Kattolika, Edizzjoni 1911, Ippubblikarta mill-Knisja Kattolika Rumana).

“…Il-Milied ma kienx fost il-festi l-aktar kmieni tal-knisja….” (EnÐiklopedija Brittani-ka, Edizzjoni 1946).

“Il-Milied… Dan ma kienx, skond Óafna awt-oritajiet, iÐÐelebrat fl-ewwel sekli tal-knisja Kristjana, billi l-uÚu Kristjan in-Íenerali kien li tiÐÐelebra l-mewt ta’ persuni magÓrufa (eÚ. Komunjoni – il-mewt ta’ Kristu) pjuttost milli t-twelid tagÓhom…”

“…Festa kienet imwaqqfa f’memorja ta’ din il-Írajja [it-twelid ta’ íesù] fir-raba’ seklu. Fil-Óames seklu l-Knisja tal-Punent ordnat din il-festa biex tkun iÐÐelebrata gÓal dejjem FIL-JUM TAL-FESTA ANTIKA RUMANA TAT-TWELID TA’ SOL [XEMX], billi ebda gÓarfien Ðert dwar il-jum tat-twelid ta’ Kristu ma kien jeÚisti.” (enfasi tiegÓi). (EnÐiklope-dija Amerikana, Edizzjoni 1944).

12

Il-Milied ma kienx iÐÐelebrat mill-knisja QABEL ir-RABA’ SEKLU. Il-Kristjani MA ÐÐelebrawx il-Milied gÓal l-ewwel 300.

KIF DAóAL FIL-KNISJA L-MILIED? Mela kif il-Milied daÓal fil-knisja Kristjana? In-New Schaff-

Herzog Encylopedia of Religious Knowledge tagÓti spjega Ðara fl-artiklu fuq “il-Milied”. Naqraw hekk:

“GÓal kemm id-data tal-festa iddependiet fuq il-Brumalia pagana (25 ta’ DiÐembru) wara s-Saturnalia (is-17-24 ta’ DiÐembru), u Ð-Ðele-brar ta’ l-iqsar jum tas-sena u ‘x-xemx il-Ídida’...ma jistax ikun iddeterminat eÚatt. Is-Saturnalia u l-Brumalia pagani kienu wisq imdawra b’uÚanzi popolari biex ikunu mwarr-ba minn influwenza Kristjana…Il-festa paga-na bl-istorbju tagÓha u tbahrid kienet tant popolari li l-Kristjani kienu kuntenti li jÍibu skuÚa Óalli jkomplu Ð-Ðelebrazzjoni tagÓha bi ftit bidla fl-ispirtu u fil-manjiera. Predikaturi Kristjani tal-punent u tal-Lvant Qarib ippro-testaw kontra l-frugÓa mhux xierqa li biha kien qiegÓed jiÍi ÐÐelebrat il-jum tat-twelid ta’ Kristu, waqt li l-Kristjani tal-Mesapotamja AKKUúAW LIL óUTHOM TAL-PUNENT BL-IDOLATRIJA U L-QIMA TAX-XEMX TALLI ADOTTAW BóALA KRISTJANA DIN IL-FESTA PAGANA” (enfasi tiegÓi).

L-Imperu Ruman kien pagan, u qabel ir-raba’ seklu, il-Kristjani kienu ftit fin-numru u ppersegwitati mill-gvern u mill-pagani. ImbagÓad l-Imperatur Konstantinu ipprofessa l-KristjaneÚmu, jew aÓjar il-KattoliÐiÚmu fejn poÍÍih fuq l-istess livell mal-paganiÚmu. Il-KattoliÐiÚmu minnufih sar popolari.

IÚda, Óafna mill-“konverti” kienu mrobbija fi drawwiet pag-ani, l-ikbar waÓda fosthom hija l-25 ta’ DiÐembru. Huma kienu jgawdu din il-festa ta’ ferÓ u tbahrid, u ma ridux li jwarrbuha!

13

Il-ManikejiÚmu pagan (tagÓlim ta’ l-eretiku Persjan, Manes) identifika l-IBEN ta’ Alla max-XEMX fiÚika, jagÓti lill-“kon-verti” Íodda skuÚa biex isejÓu l-25 ta’ DiÐembru (twelid mill-Ídid tax-XEMX) il-jum tat-twelid ta’ l-IBEN ta’ Alla.

Skond l-EnÐiklopedija Brittanika, xi Latini, kmieni daqs is-sena 354 W.K., setgÓu biddlu l-jum tat-twelid ta’ Kristu mit-tlieta ta’ Jannar gÓal 25 ta’ DiÐembru, li f’dak iÚ-Úmien kienet festa Mithra (alla tad-dawl imwaÓÓal max-xemx, tal-Persjani) jew il-jum tat-twelid tax-XEMX mhux mirbuÓa. Is-Sirjani u l-Armeni li Úammew mas-sitta ta’ Jannar akkuÚaw lir-Rumani b’qima tax-xemx u idolatrija, jistqarru li l-festa tal-25 ta’ DiÐembru kienet ivvintata mid-dixxipli ta’ Cerinthus.

IL-VERU ORIíINI TAL-MILIED Mela minn fejn beda dan kollu? Il-kunÐett tal-Milied

(Christmas) oriÍina fl-EÍittu l-antik fil-jiem tas-Sultan Osiris u s-Sultana Isis madwar 3000 Q.K. – wisq qabel ma saÓansitra kien hemm xi Ósieb dwar il-fidi Kristjana.

Wara l-mewta mhux maÓsuba tas-Sultan Osiris, il-mara tiegÓu, Isis, kattret id-dottrina tad-demonju tal-qawmien tas-Sultan Osiris bÓala spirtu. Hija stqarret li siÍra kbira li dejjem tÓaddar kibret matul il-lejl minn biÐÐa Úokk mejjet, jissim-bolizza l-Óajja Ídida ta’ l-ispirtu ta’ Osiris mill-mewt tiegÓu. F’kull anniversarju tat-twelid ta’ Osiris, li kien id-data li aÓna nafu llum bÓala l-25 ta’ DiÐembru, Isis kienet tÓalli rigali madwar din is-siÍra.

Isis saret “ir-ReÍina tas-Sema”, u Osiris sar “l-iben divin tas-sema” imwieled mill-Ídid. Osiris aktar wara sar, permezz tal-FeniÐji li kienu Íew wara, BagÓal l-alla tax-xemx. “L-omm u t-tarbija” saru oÍÍetti prinÐipali ta’ qima mill-Babilonjani, li minnhom dan infirex matul id-dinja kollha taÓt diversi ismijiet, bÓal Cybel u Deoius fl-Asja, Fortuna u Jupiter f’Ruma Pagana, eÐÐ.

ImbagÓad matul ir-raba’ u l-Óames sekli, ir-Rumani taÓt il-“KristjaneÚmu” jew aÓjar il-“KattoliÐiÚmu” Ídid u popolari, ippopolarizzaw il-kunÐett ta’ “l-omm u t-tarbija” speÐjalment

14

madwar iÚ-Úmien tal-Milied—li minn dan aÓna gÓandna Óafna mill-kant tal-Milied bÓal “Lejl ta’ Skiet” bit-tema familjari tagÓha “omm u t-tarbija.”

L-ORIíINI PAGANA TAS-SIíRA TAL-MILIED Il-konÐett tas-SiÍra tal-Milied oriÍina madwar 3000 sena

Q.K. fl-EÍittu l-antik mas-Sultan Osiris u s-Sultana Isis, kif diÍa rajna aktar qabel f’paÍna 5.

Matul iÚ-úminijiet tan-Nofs, il-íermaniÚi kienu jemmnu lis-siÍar dejjem iÓaddru kienu mogÓnija bil-Óajja billi huma kienu jibqgÓu Óodor matul ix-xitwa kollha. Il-Ódura kienet promi-nenti fiÐ-Ðelebrazzjonijiet pagani tax-xitwa f’unur ta’ l-ispirtu tas-siÍra jew tal-fertilità.

Ir-Rumani kienu jlibbsu s-siÍar b’Íojjelli ÚgÓar u Íugarelli f’dak iÚ-Úmien tas-sena. Id-Druwidi, (saÐerdoti jew saÓÓara taÐ-ðelti) kienu jorbtu tuffieÓ indurat mal-friegÓi tas-siÍra. GÓal Óafna, siÍra iddekorata bi blalen ileqqu u oÍÍetti qishom frott tissimbolizza s-siÍra tal-Óajja fil-ínien ta’ GÓeden. L-ORIíINI PAGANA TAL-GIRLANDA TAL-BALLUT

U L-VISKJU Il-viskju jew visk kien uÚat fil-festa tas-solstizju tax-xitwa

(waÓda miÚ-ÚewÍ waqfiet apparenti tax-xemx, fil-21 ta’ íunju u fil-21 ta’ DiÐembru, meta x-xemx tkun l-aktar imbiegÓda mill-Ekwatur u donnha bÓal tieqaf gÓal ftit, biex tarÍa’ lura fuq triqtha) mill-pagani l-antiki gÓaliex dan kien ikkonsidrat sagru gÓax-xemx. Il-viskju kien maÓsub li kellu qawwa mirakoluÚa ta’ fejqan, probabbilment minÓabba l-fatt li mhux biss ix-xitla kienet tibqa’ Óadra imma din attwalment kienet tagÓmel il-frott matul dan iÚ-Úmien, tip ta’ spirti ta’ fertilità! Dan wassal gÓat-tradizzjoni ta’ li “jitbewsu taÓt is-siÍra tal-ballut”—isir kmieni fil-lejl tat-tbahrid u sokor u ÓaÚen, fejn tkun iÐÐelebrata l-mewt tax-“xemx l-antika” u t-twelid tax-“xemx il-Ídida” fis-solstizju. Dan kollu u ÓwejjeÍ oÓra oriÍinaw f’ritwali pagani u mhux f’oriÍini Kristjani! L-istess ix-xemgÓat u ÓÍejjeÍ oÓra oriÍinaw

15

mil-uÚanza pagana li jqabbdu nirien u xemgÓat matul l-istaÍun tas-solstizju, biex iÓeÍÍu l-alla-xemx li jkun bla dawl jew b’dawl baxx Óafna hekk kif hu jilÓaq l-aktar punt baxx tiegÓu fis-smewwiet tan-nofs-in nhar.

Il-prattika moderna li jiddekoraw siÍar u bini b’dawl iteptep tidher li hija estenzjoni loÍika tax-xemgÓat u l-ÓÍejjeÍ fiÚ-Úmien tal-Milied.

L-ORIíINI PAGANA TA’ SANTA KLAWS

MagÓruf ukoll bÓala “Father Christmas”, il-Órejjef u l-leÍÍendi li jdawwru lil Santa Klaws huma taÓlita ta’ uÚanzi u drawwiet pagani minn reÍjuni differenti.

“Santa Klaws” huwa korruzzjoni ta’ l-isem “San Nikola”, isqof tal-Knisja Kattolika Rumana li gÓex fir-raba’ seklu. Huwa kien qaddis onorat mill-Griegi u mil-Latini fis-sitta ta’ DiÐembru, gÓal l-gÓotja leÍÍendarja ta’ doti fuq it-tliet ulied bniet ta’ Ðittadin fqir—jintqal li oriÍina l-uÚanza ta’ l-gÓotja ta’ rigali bil-moÓbi f’lejlet San Nikola (6 ta’ DiÐembru), aktar wara Íiet trasferita gÓall-Jum il-Milied.

Parti importanti ta’ festiÍÍjar pagan tinvolvi spirti tajba u ÓÚiena—kif f’Halloween, segwit minn Jum il-Qaddisin Kollha. F’Óafna reÍjuni, viÚitaturi jkunu jew spirti tajbin jew spirti ÓÚiena, kienu jagÓmlu d-dehra tagÓhom matul ix-xitwa. Per-mezz ta’ taÓlit ta’ leÍÍendi pagani ma’ tradizzjonijiet dwar il-qaddisin, ÓarÍu Ðerti figuri b’personalitajiet simili. Figuri bÓal dawn huma magÓrufa llum f’kulturi differenti bÓala Santa Klaws, Father Christmas, San Nikola, San Martin, il-Weihna-chtsmann, Pere Noel, eÐÐ. Dawn il-figuri—il-Kristjanizzazzjoni ta’ divinitajiet íermaniÚi—ipperpetwaw it-temi ta’ premji u kastigi li jkunu ittrattati gÓal dawk li jiÐÐelebraw il-festi. Matul is-sekli, dawn l-uÚanzi waslu biex ikunu iÐÐentrati madwar it-tfal.

Il-leÍÍenda ta’ Santa Klaws jidÓol fid-dar miÐ-Ðumnija, u d-dendil ta’ peduni mal-fuklar, gÓandha x’taqsam mas-superstizz-jonijiet antiki madwar spirti tal-qalb. IÐ-ðiniÚi u oÓrajn tradi-zzjonalment jikinsu u jgÓorku d-dar fi preparazzjoni gÓaÚ-Újara

16

mill-qalb ta’ l-ispirtu. Imlibbes b’beritta Óamra bil-ponta u Íak-ketta Óamra, dan l-alla tan-nar jivvjaÍÍa mis-sema fuq, iÚur id-djar biex iqassam favuri jew kastigi.

Kull Úmien tal-Milied illum, jintqal lit-tfal Óafna gideb dwar Santa Klaw Íej jew nieÚel miÐ-Ðumnija biex iqassmilhom ir-rigali kemm-il darba huma jÍibu ruÓhom sewwa! Illum jew gÓada, it-tfal jitgÓallmu l-Órafa, Óafna minnhom isiru deluÚi u diÚappuntati. DeluÚjonijiet bÓal dawn faÐilment ikunu trasferuti gÓat-twemmin f’Alla u f’íesù Kristu—jekk Santa Klaws ma jeÚistix, allura Alla u íesù ukoll ma jeÚistux! Dan hu minnu gÓaliex tisma’ tfal li jagÓmlu dawn il-mistoqsijiet lill-Íenituri tagÓhom u mhux faÐli li tneÓÓi d-dubji minn moÓÓhom dwar l-eÚistenza ta’ Alla u ta’ íesù Kristu! Imma l-Iskrittura Mqaddsa tgÓid b’mod Ðar Óafna:

“La tagÓtix xhieda giddieba…” (EÚodu 20:16).

Wisq il-bogÓod milli ÚÚid “il-ferÓ tal-Milied”, il-leÍÍenda ta’ Santa Klaws attwalment iddawwar l-erwieÓ minn íesù Kristu, u tissogra gÓalihom Infern etern! Ebda Kristjan tassew qatt ma gÓandu jinvolvi lilu nnifsu jew lilha nfisha f’din il-leÍÍenda misÓuta ta’ Santa Klaws ma jimpurtax kemm din tidher li hija tajba gÓat-tfal f’dak iÚ-Úmien! Alla jgÓid,

“Hemm triq li tidher lil xi Óadd dritta, iÚda fl-aÓÓar tagÓha twassal fil-MEWT” (Proverbji 14:12).

L-ORIíINI PAGANA TAL-BDIL TAR-RIGALI

It-tradizzjoni ta’ l-gÓaÍeb ta’ bdil ta’ rigali matul il-Milied. Dak l-eÐÐitament li tistenna Óalli tara se taqla’ gÓall-Milied. Oh, naturalment huwa att “Kristjan” li nagÓtu rigali lil xul-xin…. Imma huwa hekk?

óalli naraw x’tgÓid il-Bibliotheca Sacra (vol 12 pp 153-155) dwar il-bdil ta’ rigali fil-Milied…

“Il-bdil ma’ xulxin ta’ rigali bejn il-Óbieb huwa l-istess karatteristika tal-Milied u s-

17

Saturnalia, u GóANDHA MNEJN KIENET ADATTATA MILL-KRISTJANI MINN GóAND IL-PAGANI, kif it-twissija ta’ Tertulljan turi biÐ-Ðar.” (enfasi tiegÓi).

Il-bdil ta’ rigali ma jonora xejn lil Kristu. Suppost ikun il-jum tat-twelid tiegÓek (birthday) u madankollu fir-riÐeviment tiegÓ-ek, il-Óbieb tiegÓek u l-qraba jagÓtu rigali lil xulxin u kwaÚi lilek jinjorawk gÓal kollox! X’tgÓid int? U dan huwa eÚatta-ment x’jiÍri fil-Milied—aÓna nagÓtu rigali lil xulxin, imma ma jibqalniex biÚÚejjed flus biex inkomplu nagÓtu lill-knejjes tagÓ-na! L-gÓoti tal-kontribuzzjonijiet normalment ma jerÍax lura gÓan-normal qabel ma jasal Marzu tas-sena ta’ wara! F’kull kaÚ, iÚda, mhuwiex il-jum tat-twelid ta’ íesù! Il-Jum tat-Twelid TiegÓu huwa f’Settembru l-aktar probabbli u d-data eÚatta mhix magÓrufa.

Xi Óadd jista’ jistaqsi: “Tajjeb, xi ngÓidu dwar l-gÓoti tar-rigali mill-irÍiel gÓorrief? Ikkunsidra x’jgÓidu s-siltiet ta’ l-Iskrittura dwar dan…

“U meta twieled íesù f’Betlehem tal-Lhudija, fi Úmien is-sultan Erodi, xi maÍi mil-lvant Íew íerusalem jistaqsu: “Fejn hu dak li twieled sultan tal-Lhud? GÓax rajna l-kewkba tiegÓu tielgÓa, u Íejna nqimuÓ.”

Meta mbagÓad daÓlu d-dar u raw lit-tifel ma’ ommu Marija, nxteÓtu fl-art iqimuh; fetÓu t-teÚori tagÓhom u offrewlu rigali deheb, inÐens u mirra” (Mattew 2:1-2, 11).

Innota hawn…. Il-maÍi taw rigali lil íesù minÓabba li Hu kien SULTAN tal-Lhud—ma kienx minÓabba li kien jum it-twelid TiegÓu. Kienet l-uÚanza li tagÓti rigali lil xi Óadd li kien Sultan, l-istess kif inhi f’Óafna kulturi llum. F’kull kaÚ, il-maÍi ma taw ebda rigali oÓra lil íesù sa wisq wara li kien il-jum tat-twelid TiegÓu!

18

“Vers 11 (huma offrewlu rigali) In-nies tal-lvant qatt ma avviÐinaw il-preÚenza tas-slaten u personaÍÍi kbar, mingÓajr rigal f’idejhom. L-uÚanza hija spiss innutata fit-Testment il-Qadim, u gÓadha ssir fil-lvant, u f’xi postijiet oÓra.” (Adam Clarke Commentary, vol. 5, paÍna 46).

Il-bdil tar-rigali fost il-Óbieb u l-qraba ma jinsabx fl-Iskrittura, dan hu meÓud mill-paganiÚmu. Ma ninsewx, jiena m’inhix qiegÓed ngÓid li huwa ÓaÚin li tagÓti rigal lil xi Óadd, aÓna qegÓdin nitkellmu dwar il-festa tal-Milied u r-rigali li jingÓataw, jinagÓataw gÓal din l-okkaÚjoni. Li tagÓti rigali matul is-sena lil xi Óadd ma hemm xejn ÓaÚin f’dan, imma li tagÓti rigali f’sens reliÍjuÚ u tagÓmel dan parti minn festa mhux Skritturali, allura dan huwa ÓaÚin.

Ikkonsidra l-fqar fostna li ma jistgÓux jaffordjaw biex jixtru rigali fiÚ-Úmien tal-Milied? Huwa li fiÚ-Úmien tal-Milied jiÚ-died il-Ílied u t-turment? Dan hu fatt magÓruf minn kulÓadd! Familji jitkissru, isir aktar qtil, is-suwiÐidji jiÚdiedu matul iÚ-Úmien tal-Milied! óafna li huma fqar jitkellmu dwar it-turmenti li jÓossu talli ma jkollhomx jew ma jkunux jistgÓu jixtru rigali gÓal xulxin fiÚ-Úmien tal-Milied, li jwassal Óafna minn dawn in-nies gÓal disperazzjoni u suwiÐidju. óafna jgÓidu dwar il-Milied bÓala li huwa “Úmien ta’ uÍiÓ u qsim il-qalb”. óafna jipproklamaw “huwa l-Ósieb li jgÓodd”, iÚda r-realtà hija, li aÓna bbumbardjati minn u mdawwrin minn messaÍÍi ikkumer-Ðjalizzati li jÓabbru fl-effett “kemm inti tÓobb lil xi Óadd huwa muri b’kemm flus inti tonfoq f’rigali gÓalih.”

Il-fatti kesÓin u iebsa huma…. Jekk il-Milied kien festa Kristjana, allura ma kienx ikun hemm tant uÍigÓ u qsim il-qalb fost il-fqar u l-batuti fostna! íesù Íab il-FERó u l-óAJJA lill-foqra, MHUX uÍigÓ u qsim il-qalb!

X’TAGóMEL INT FIL-JUM TAL-MILIED? L-Armeni jiÐÐelebraw il-Milied billi jieklu Óut moqli, Óass, u

spinaÐi mgÓolli. Huma jemmnu li Marija kielet spinaÐi mgÓolli

19

fil-lejl qabel it-twelid ta’ íesù. IÐ-Ðelebrar idum sejjer gÓal madwar tlitt ijiem bi Újajjar u Ðelebrazzjonijiet.

Snin ilu fir-Russja, it-tfal kienu jmorru matul it-toroq f’lejlet il-Milied igÓajtu u jkantaw sakemm in-nies kienu joÓorÍu fil-bibien tagÓhom u jagÓtuhom l-ikel. Dan probabbilment Íie minn prattika aktar antika f’li jiÍbdu tifla sabiÓa fuq karretta ta’ fuq is-silÍ matul it-toroq, u jieqfu quddiem id-djar u jkantaw.

Il-íermaniÚi huma magÓrufa gÓall-festività tagÓhom fiÚ-Úmien tal-Milied b’Óelu tal-lewÚ morr magÓmul f’forom diffe-renti u mogÓti l-kuluri biex jidher bÓal tjur mixwi, laÓam, frott, u Óxejjex. It-Taljani jÓobbu sallur moqli, bittieÓ, inbid, tiÍieÍ, u majjal biz-zlaza tal-mustarda.

Il-Messikani jiÐÐelebraw tnax-il jum tal-Milied. Kull lejl huma jagÓmlu l-parti tat-tfittxija ta’ íuÚeppi u Marija gÓall-kenn f’Betlehem. It-tfal anzjuÚi jistennew il-qofol taÐ-Ðeleb-razzjonijiet—it-tkissir tal-pinata mimlija bir-rigali u bil-Óelu.

Huwa interessanti li tinnota li l-Puritani fil-kolonji tal-bidu f’Massachusetts u fi New Haven “fil-liÍijiet blu” tagÓhom ipp-rojbixxew lin-nies tagÓhom milli jÚommu l-Milied jew li jsajru torti ta’ l-ikkappuljat f’dan iÚ-Úmien tas-sena. IÐ-Ðelebrazzjoni-jiet tal-Milied kienu mÓarsa biÐ-Ðiera mill-kolonji l-oÓra ta’ New England, imma l-kolonji tan-nofs inhar kellhom Úmien tajjeb f’riÐevimenti kbar.

Attwalment, Óafna nies illum jiÐÐelebraw il-Milied bl-inqas idea ta’ l-iskop reali tat-twelid ta’ íesù. U Óafna Kristjani jin-gÓaqdu fiÐ-Ðelebrazzjonijiet mingÓajr ma jafu l-oriÍini tagÓ-hom.

Kif diÍa spjegajt, l-isem “Christmas” innifsu jirrivela xi ÓaÍa dwar l-oriÍini tiegÓu. Dan huwa ffurmat mill-festa Kattolika, “Christ’s Mass” (il-Quddiesa ta’ Kristu).

óadd ma jaf fiÚ-Úgur meta din l-osservanza tal-jum tat-twelid ta’ Kristu bdiet. Fis-sena 354, il-papa Liberju gÓaÚel il-Óamsa-u gÓoxrin ta’ DiÐembru biex taqbel mal-festa Rumana ta’ qima lil alla xemx. Din il-festa iÐÐelebrat ir-rebÓa tad-dawl fuq id-dlam fiÚ-Úmien tas-solstizju, jiÍifieri, meta l-Íurnata ma titwalx, tax-xitwa. (Kien innutat aktar tard li din id-data hija

20

wisq mhux realistika billi dan hu matul l-istaÍun kiesaÓ tax-xitwa fil-Palestina u r-ragÓajja ma kinux ikunu fl-gÓelieqi bin-ngÓaÍ tagÓhom.)

GÓalkemm illum il-biÐÐa l-kbira tal-pajjiÚi jiÐÐelebraw il-jum tat-twelid ta’ Kristu fil-Óamsa-u gÓoxrin ta’ DiÐembru, l-Awstrijaki, il-BelÍjani, il-Bulgari, il-FranÐiÚi, il-íermaniÚi, il-Griegi, l-UngeriÚi, it-Taljani, l-OlandiÚi, u l-Isvizzeri kienu u xi wÓud gÓadhom jiÐÐelebraw il-jum tat-twelid ta’ Kristu fis-sitta ta’ Jannar.

Is-siÍra tal-Milied gÓandha sfond ta’ qima pagana. Meta l-pagani ta’ l-Ewropa tat-tramuntana saru “Kristjani,” huma gÓamlu “s-siÍra” Óaddara ta’ dejjem tagÓhom parti mill-festi “Kristjani” tagÓhom.

Il-FerrieÓi Santa Klaws ÓareÍ mill-isqof ÍeneruÚ OlandiÚ, San Nikola. Huwa Óa d-dÓul tad-daÓk tiegÓu fiÐ-Ðmiem minn leÍÍenda antika NorveÍiÚa li l-alla mara, óerta, dehret fil-post tan-nar (fireplace) biex iÍÍib fortuna tajba lid-dar.

Ukoll, l-gÓotja tar-rigali tista’ tkun ittraÐÐjata lura gÓal l-gÓotja tar-rigali tal-Milied ta’ l-Ewropa tat-tramuntana u l-gÓotja ta’ rigali fil-festi antiki Rumani tal-qima lix-xemx. L-ornamenti, siÍar dejjem Óodor, siÍar tal-ballut, lienda, u s-siÍra tar-rand gÓandhom oriÍini ta’ qabel il-KristjaneÚmu fost ir-Rumani pagani, ðelti, u l-íermaniÚi tat-tramuntana. Kuruni ornamentali kienu wkoll uÚati mir-Rumani fil-festi pagani tagÓhom.

Inti taf dwar it-tradizzjoni kurrenti Maltija—il-muÚika, id-dawl, il-Íenn tax-xiri, ir-riÐevimenti, u l-okkaÚjonijiet periko-luÚi gÓad-dnub, u wkoll gÓad-droga liÚ-ÚgÓaÚagÓ tagÓna jkunu jinsabu fihom f’dawn iÚ-Úminijiet, bl-iskuÚa li qegÓdin jiÐÐele-braw it-twelid ta’ íesù Kristu. Fejn aÓna nsibu lilna nfusna f’nofs dan it-taÓwid u mogÓdija ta’ Úmien?

Kristjani tat-Testment il-ídid huma mtaqqla hekk kif huma jaraw aÓwa bÓalhom meÓuda bil-Milied—din il-festa pagana. MingÓajr dubju, Óafna huma nvoluti innoÐentament. óafna minna kbirna f’li nÚommu jew inÓarsu l-Milied f’forma waÓda jew oÓra. AÓna bdilna rigali, Úammejna l-festi mimlija tagÓna,

21

bagÓtna kartolini u xegÓelna x-xemgÓat tagÓna, iÚda issa aÓna naraw il-bluha ta’ dan kollu.

Il-foqra jeÓtieÍu r-rigali tagÓna, dawk bil-ÍuÓ jeÓtieÍu l-ikel tagÓna, u dawk skurraÍÍuti jeÓtieÍu l-kartolini tagÓna. Imma gÓaliex darba fis-sena biss? Ix-xemgÓat u d-dawl, il-visk u l-balluta, is-siÍra u l-kuruni, il-peduni u Santa Klaws, il-briju u Ð-Ðelebrazzjonijiet huma definitivament tad-dinja u tal-knisja apostata. Meta aÓna semmejna l-isem ta’ íesù, aÓna ÓriÍna barra minn dak kollu. Il-Bibbja tgÓid,

“La timxux max-xejra ta’ din id-dinja” (Rumani 12:2).

Hija gÓafsa ta’ qalb hekk kif naraw lid-dinja (u Óafna Kristjani wkoll) qiegÓda ssir “ikkmandata” gÓax-xeÓta u Íirja tal-Milied. Id-dinja kummerÐjali sejra taÓsad Ósad tad-deheb din ix-xitwa hekk kif huma jikkummerÐjalizzaw l-isem ta’ íesù.

Ftit illum iÚommu l-kmandamenti tan-Nazzarenu umli, iÚda Óafna jagÓmlu flus minn fuq Ismu. Huma jiÐÐelebraw it-twelid TiegÓu imma jirrifjutaw li jagÓtu lok GÓalih f’qalbhom billi jaÐÐettaw u jagÓmlu dak li Hu jgÓid fil-Kelma TiegÓu, il-Bibbja Mqaddsa. Santa Klaws tabilÓaqq hu aktar popolari fil-25 ta’ DiÐembru milli huwa íesù Kristu. óafna tfal ftit li xejn jafu dwar xhix suppost huwa l-Milied. Huma biss jaraw ir-rigali, ix-xemgÓat, il-kartolini, u jitbaxxew bl-eÐÐitament f’riÍel is-siÍra tal-Milied.

íesù Kristu kien mirakoloÚament ikkonÐeput mill-Ispirtu s-Santu u kien imwieled minn verÍni ÚagÓÚugÓa f’Betlehem tal-Lhudija matul il-jiem tas-Sultan Erodi. Il-profeti tat-Testment il-Qadim bassru t-twelid ta’ Kristu, in-natura TiegÓu, il-Óin TiegÓu, u l-post tiegÓu. Huma bassru l-massakru tat-trabi f’Betlehem, il-Óarba fl-EÍittu, il-ministeru ta’ Kristu, l-irriÍet-tar TiegÓu mil-Lhud, ix-xhieda falza kontra TiegÓu, is-silenzju TiegÓu, it-tbatija u l-mewt TiegÓu, l-gÓadam mhux imkisser TiegÓu, il-qawmien TiegÓu mill-imwiet, u t-tlugÓ TiegÓu fis-sema. Dan kollu kien imwettaq b’mod glorjuÚ. It-Testment il-ídid jagÓti rakkont u jivverifika l-eÚattezza tal-profeziji.

22

L-istorja tat-twelid ta’ íesù hija rakkont tajjeb ta’ dik l-okkaÚjoni sabiÓa. Din hija Íenwina gÓaliex kienet mogÓtija bl-ispirazzjoni u rivelazzjoni. IÚda t-twelid ta’ íesù kien biss il-bidu ta’ l-aktar Óajja ta’ l-gÓaÍeb li qatt kien hawn fuq l-art.

Huwa pjuttost stramb (u madankollu, li jiftiehem) illi d-dinja u l-KristjaneÚmu apostata jagÓmlu tant u tant mit-twelid ta’ Kristu iÚda ftit wisq mill-óajja u t-tagÓlim TiegÓu; tant gÓaÍeb dwar l-istorja ta’ l-irÍiel gÓorrief u tant ftit dwar id-diskorsi ta’ Kristu; jintqal Óafna dwar l-amministratur, ftit wisq dwar is-salib; wisq Óafna dwar l-omm Marija, imma ftit wisq dwar il-óallieq tagÓna fil-Íisem; wisq Óafna dwar it-twelid TiegÓu; imma xejn dwar it-tifsira tiegÓu; wisq Óafna dwar l-ewwel miÍja TiegÓu, imma xejn dwar il-qawmien, it-tlugÓ TiegÓu fis-sema, u l-miÍja ta’ l-ImÓallef tad-dinja—Íej biex jiÍÍudika skond il-KELMA TIEGóU (Rumani 2:16).

Huwa ngann tax-xitan Óalli jnaqqas il-valur ta’ partijiet ta’ importanza kbira ta’ l-Iskrittura. Huwa wkoll ingann minn tiegÓu Óalli jiÍbed aktar attenzjoni gÓal silta waÓda ta’ l-Iskrittura gÓas-spejjeÚ ta’ oÓrajn. óafna nies illum jafu l-istorja tat-twelid ta’ íesù iÚda ftit jafu dwar it-tagÓlim personali TiegÓu u t-tagÓlim li Hu ta permezz ta’ l-appostli li llum insi-buh fil-Kelma ispirata TiegÓu. Hemm tagÓlim Ðar Skritturali biex jikkommemora l-mewt, il-qawmien, it-tieni miÍja ta’ Kristu, iÚda xejn biex jappoÍÍja Ðelebrazzjoni tat-twelid TiegÓu (1 Korintin 11:23-29).

AÓna nfaÓÓru ’l Alla gÓall-miÍja tal-óaruf ta’ Alla fid-dinja kif mogÓtija f’Luqa kapitlu tnejn u f’Mattew kaptili wieÓed u tnejn. U bÓala ministri ta’ l-EvanÍelju, aÓna nippriedkaw l-istorja tat-twelid mirakoluÚ TiegÓu, nagÓtuha l-post li jixirqilha mal-kumplament kollu tal-Kitba Mqaddsa. IÚda d-dinja tagÓna llum teÓtieÍ li tisma’ mhux biss dwar it-Tarbija ta’ Betlehem imma wkoll dwar “ir-raÍel” íesù li Hu issa kemm Mulej u kemm Kristu, li dalwaqt jiÍi Óalli nagÓtuh kont taÚ-Úmien tagÓna hawn (2 Korintin 5:10).

Mela, Óalli aÓna ma nadurawx lit-TARBIJA ta’ Betlehem imma lis-SULTAN TAS-SLATEN u lis-SID TAS-SIDIEN!

23

íesù kiber! óalli AóNA nikbru Fih, inwarrbu dawn il-ÓwejjeÍ karnali—ilbies tar-reliÍjonijiet pagani u KristjaneÚmu apostata. Sawn, talb, u servizz ta’ qima huma BibliÐi u jedifikaw gÓall-knisja. IÚda Óalli aÓna ma nÓallux dawn l-affarijiet “strambi” Óalli jbegÓduna mill-veru íesù.

Il-Kelma ta’ Alla tgÓid,

“Uliedi, Óarsu rwieÓkom mill-idoli” (1 íw-anni 5:21).

TgÓidilna wkoll:

“Qisu li Óadd ma jassarkom b’filosofiji u kliem qarrieq u fieragÓ skond dak li hu Íej mill-bnedmin; skond il-prinÐipji tad-dinja u mhux ta’ Kristu” (Kolossin 2:8).

“U jekk ma jogÓÍobkomx taqdu l-Mulej, gÓaÚlu llum lil min tridu taqdu; jekk hux l-allat li kienu jaqdu missirijietkom lil hemm mix-xmara, jew l-allat ta’ l-Amurrin li f’arthom qegÓdin tgÓammru. IMMA JIEN U DARI NAQDU L-MULEJ” (íoÚwè 24:15).