Republika e Kosovës

Republika Kosovo - Republic of Kosovo

Kuvendi - Skupština - Assembly

T R A N S K R I P T

I MBLEDHJES PLENARE TË KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS,

E MBAJTUR MË 24 KORRIK 2020

SA PLENARNE SEDNICE SKUPŠTINE REPUBLIKE KOSOVA,

ODRŽANE 24. JULA 2020. GODINE

KORRIK - JUL

2020

2

Rendi i ditës

1. Informatë e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, z. Avdullah Hoti, lidhur me dialogun

Kosovë - Serbi.

Dnevni red

1. Informacije Premijera Republike Kosovo, g. Avdullah Hoti, u vezi sa dijalogom Kosovo -

Srbija.

3

Mbledhjen e drejtoi kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.

KRYETARJA: Të nderuar deputetë, tani po fillojmë me seancën e re.

Sërish vlejnë, siç e thashë, rregullat e njëjta sa i përket parandalimit të përhapjes së pandemisë,

siç i kam lexuar edhe dje në fillim të seancës, e të përsëritura edhe sot. Në këtë seancë kemi

1. Informatë e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, z. Avdullah Hoti, lidhur me

dialogun Kosovë - Serbi

E ftoj kryeministrin, që ta marrë fjalën para se të fillojë debati.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Të nderuar deputetë,

I nderuar Kabinet Qeveritar,

Të nderuar qytetarë të Republikës së Kosovës,

Në përputhje me zotimet e Qeverisë së Kosovës për transparencë të plotë, sa i përket dialogut në

mes Kosovës dhe Serbisë, unë kam kërkuar ta informoj Kuvendin lidhur me zhvillimet e

deritashme në këtë proces.

E falënderoj Kryesinë e Kuvendit për mundësinë që këtë ta bëj në seancën e sotme!

Më lejoni, që para jush edhe një herë të shpalos platformën e parimeve dhe objektivave, që

Qeveria e Republikës së Kosovës ka ndërtuar rreth dialogut me Serbinë për arritjen e

marrëveshjes përfundimtare për njohje reciproke në mes dy vendeve.

Detyrimi im për ta përfaqësuar Kosovën në dialog buron nga Kushtetuta e Republikës së

Kosovës. Edhe parimet mbi të cilat do të qëndrojë marrëveshja me Serbinë mbështeten në këtë

Kushtetutë. Këto parime janë si në vijim:

E para, që integriteti territorial i Republikës së Kosovës është i panegociueshëm dhe për pasojë i

pacenueshëm nga çfarëdo përpjekje që mund të burojë nga çfarëdo faktorësh në procesin e

dialogut. Tërësia e territorit të Kosovës paraqet premisën kryesore, mbi të cilën është themeluar

dhe qëndron Republika e Kosovës. Çdo cenim i asaj tërësie është goditje e drejtpërdrejtë në

qenësinë e Republikës së Kosovës, që është e papranueshme.

Parimi i dytë, organizimi kushtetues i Republikës së Kosovës nuk mund të preket, pasi si i tillë ai

garanton funksionimin demokratik të pushteteve, garanton paritetin në përfaqësim, si dhe mbron

parimin e shtetit qytetar e jo atij etnik. Prekja në organizimin unitar të Republikës do të ishte

4

rruga më e shkurtër për ta defunksionalizuar shtetin e Kosovës dhe shpallur atë të

paqëndrueshëm dhe kjo nuk do të ndodh.

Dhe e treta, që marrëveshja me Serbinë do të jetë në përputhje me Kushtetutën, sepse Kushtetuta

është instrumenti i vetëm që i jep legalitet një marrëveshjeje të tillë.

Të nderuar deputetë,

Pas 20 muajsh ka filluar procesi i dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për njohje reciproke

dhe normalizim të raporteve. Më 10 korrik, nën organizimin e presidentit të Francës, Emanuel

Makron dhe kancelares së Gjermanisë, Angela Merkel, është mbajtur Samiti i Parisit. Përveç

delegacioneve të dy shteteve të pranishëm ishin edhe përfaqësuesi i lartë i BE-së për punë të

jashtme dhe politikë të sigurisë, Joseph Borel, si dhe përfaqësuesi special i BE-së për dialogun

Kosovë - Serbi, Miroslav Lajçak.

Nën mesazhet e forta të dy liderëve evropianë dhe botërorë, për kthim në tavolinën e dialogut për

të përmbyllur përfundimisht çështjet e hapura në mes dy vendeve dhe me afate të qarta kohore, u

dakordua edhe video-konferenca e parë në mes dy palëve, e cila u mbajt dy ditë më vonë, më 12

korrik.

Në Samit dhe në video-konferencë unë kam paraqitur parime, që sapo i prezantova para jush, për

të cilat paraprakisht kanë qenë të njoftuar: Kuvendi i Kosovës, Forumi i Liderëve të Partive

Politike, ambasadorët e Quintit, si dhe publiku i gjerë. Më pas, më 16 korrik është mbajtur takimi

në Bruksel, ku ka filluar draftimi i marrëveshjes përfundimtare me dy temat e para, personat e

pagjetur dhe çështjet ekonomike.

Tema e parë, pra personat e pagjetur, për Qeverinë e Kosovës është obligim shtetëror dhe moral

ndaj familjeve të tyre, andaj si i tillë është trajtuar duke filluar me parimet dhe kërkesat e qarta

për këtë temë, që janë në përputhje të plotë me Ligjin ndërkombëtar humanitar, zgjidhet çështja e

personave të zhdukur, përfshirë zbulimin e informacionit dhe ofrimin e të gjitha burimeve të

nevojshme njerëzore dhe teknike për zgjidhjen e kësaj çështjeje. E dyta, sjellja e drejtësisë në

vend dhe e treta, kërkesa për kujdesin e nevojshëm për familjet e viktimave sipas standardeve

ndërkombëtare.

Po ashtu, lidhur me këtë temë kemi kërkuar shpalosjen e informacionit të plotë nga arkivat e ish-

Jugosllavisë, nga Ministria e Punëve të Brendshme të atëhershme, nga strukturat e mbrojtjes

territoriale të atëhershme, nga trupat paramilitare dhe vullnetare, të cilat kanë vepruar në Kosovë,

si dhe shpalosja e informacionit të plotë lidhur me dyshimin për shpërndarjen e trupave në

shkrijetore dhe furra në Kosovë dhe në Serbi.

5

Ndërkaq, për temën e dytë, që ka të bëjë me çështjet ekonomike, këtu janë përfshirë kompensimi

i dëmeve të luftës, suksesioni, borxhi shtetëror, pensionet, kursimet në banka, pagat e humbura të

punëtorëve të larguar nga puna, dëmtimet e pronës private. Po ashtu, kemi kërkuar që në

marrëveshje të përfshihet respektimi i plotë i katër lirive themelore të BE-së, që janë: lëvizja e

lirë e njerëzve, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit, si dhe çështjet tjera që kanë të bëjnë me

projektet infrastrukturore rajonale.

Dua ta konfirmoj edhe një herë se për Qeverinë e Kosovës dhe për mua si kryeministër nuk ka

dhe nuk do të ketë dialog teknik. Të gjitha takimet në ditët në vijim do të jenë vetëm për

draftimin e marrëveshjes finale për njohje reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve mes dy

vendeve.

Të nderuar deputetë,

Unë e kam përgjegjësinë në këtë proces, unë do ju mbajë të informuar gjatë gjithë kohës për

zhvillimin në këtë proces dhe do të jem llogaridhënës karshi jush. Por, unë nuk do të rri duarkryq

dhe as nuk do te qahem para jush, duke u ankuar për teori konspirative me harta e thika apo me

kompllote për ndarje territoriale. Unë do t’i ushtroj autorizimet e mija kushtetuese pa interferim

nga askush. Unë e kam caktuar koordinatorin shtetëror për dialog, në përputhje me platformën

tonë për dialog, në përputhje me vendimin e Qeverisës për Zyrën për Dialog dhe autorizimet

kushtetuese, që unë kam si kryeministër.

Zoti Hyseni ka përvojë të madhe në diplomaci duke qenë shumë gjatë afër presidentit Rugova,

duke shërbyer si shef i diplomacisë së Kosovës dhe personi kryesor që ka përfaqësuar Kosovën

në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, kur u vulos Deklarata e Pavarësisë. Unë i besoj atij

dhe ai më përgjigjet mua. Ai më përfaqëson mua në procesin e dialogut dhe punon sipas

udhëzimeve të mija.

Të nderuar deputetë,

Për Qeverinë e Kosovës dialogu nuk ka alternativë. Destinacioni i Kosovës është integrimi i

plotë euro-atlantik. Me mbështetjen e miqve ne do ta arrijmë qëllimin tonë, sepse është në interes

të Kosovës, është në interes të paqes, stabilitetit dhe prosperitetit në Rajon, si dhe në interes të

vet BE-së dhe të SHBA-së. Gjatë këtij procesi të vështirë ne besojmë në miqtë tanë, siç kemi

besuar kur ata e mbështetën çlirimin dhe Pavarësinë e Kosovës.

Kohëve të fundit në skenën politike po dëgjohen zëra që po vënë në pikëpyetje pozicionin e

shtetit të Kosovës karshi këtij procesi. Ju them me bindje, se askush nuk duhet të trazohet nga

normaliteti që po e ndërtojmë, sepse është në të mirën e të gjithëve. Për vetëm një muaj ne

rikthyem Kosovën aty ku e ka vendin, krah miqve tanë. Nga një raport i lënduar me BE dhe

SHBA tani kemi mbështetje nga të gjithë për cakun e dialogut, që është njohja reciproke dhe

normalizimi i marrëdhënieve. U pritëm me nderimet më të larta shtetërore nga presidenti francez,

6

nga presidenti i Këshillit Evropian, nga presidentja e Komisionit Evropian, nga komisionari për

zgjerim dhe zyrtarë të lartë të BE-së.

Për vetëm një muaj ne hoqëm nga çdo diskutim temën e integritetit territorial të Kosovës, të cilën

më nuk e përmend askush. Askush më nuk përmend harta, gërshërë, thika, gjak, shampanjë,

konflikt të ngrirë apo eksperimente të ngjashme nëpër Botë. Për kaq pak kohë ne thyem izolimin

politik dhe diplomatik të Kosovës. Me vendosmëri e guxim ne evituam rrugën qorre dhe morëm

përgjegjësitë shtetërore në dialog. Këtë e bëmë pa hezitim, pasi që udhëhiqemi nga parimi i

ruajtjes së integritetit territorial dhe unitaritetit të shtetit, si dhe nga respektimi i plotë i

kushtetutshmërisë së vendit. Kjo është qasja jonë në dialog, që është legjitime dhe është qasja e

vetme.

Koha e politikës izoluese dhe e frikës për t’u përballur është tashmë pas nesh. Parimet e qarta, si

dhe sinqeriteti ynë përballë partnerëve, po na sigurojnë garanci për proces të dialogut në interesin

më të mirë të Republikës së Kosovës dhe të qytetarëve të saj.

Kjo do të jetë një marrëveshje, që Kosovës i jep atë që i takon - e barabartë dhe e integruar në

familjen e madhe Euro-Atlantike. Nuk kemi asnjë arsye të mos i besojmë vetes sonë, miqve tanë

të çmuar dhe të drejtës sonë si popull për të pasur një shtet plotësisht të integruar në arenën

ndërkombëtare. Faleminderit shumë!

KRYETARJA: Po vazhdojmë me grupet parlamentare. Kush e dëshiron fjalën nga Grupi i

Vetëvendosjes? Urdhëro! Zoti Selimi e ka fjalën. Ju lus që ta dezinfektoni foltoren, para se të

dalë deputeti!

REXHEP SELIMI: Faleminderit, zonja kryetare!

Po i referohem fillimisht datës 23 qershor, kur ishte në raportim zoti Hoti, para nisjes në Bruksel

dhe në Uashington. Atë ditë e patëm pyetur zotin Hoti, se ku po shkon, ku je nisur? Po ashtu i

thamë, ku je nisur pa platformë, pa agjendë dhe pa ekip?

Ai e dëshmoi atje, që as nuk kishte platformë, as nuk kishte agjendë dhe as nuk kishte ekip. Nëse

kishte platformë le të na thotë cila ishte, nëse kishte ekip kush ishte dhe po ashtu, nëse kishte

agjende, cila ishte?

Nëse thoni, siç thoshte paraardhësi juaj, se Kushtetuta është platforma, atëherë zbatojeni

Kushtetutën, sepse pikërisht Kushtetuta nuk thotë “shkoni atje”. E nëse thoni po ashtu, që

Kushtetuta është platforma juaj, a i bie kjo që po e merrni Kushtetutën si platformë dhe po e

negocioni atje? Kjo është dalje nga mandati juaj kushtetues.

7

Atë ditë kur ju u nisët, ju thamë “Mos shko!” Ti u nise, zoti Hoti, dhe u ktheve. Ajo rrugë dihet

pse është anuluar nga ana e presidentit, për shkak të publikimit të Prokurorisë Speciale të një

aktakuze të pakonfirmuar dhe e kuptojmë. Por, u ktheve edhe ti. Atë ditë ti e dhe një arsye pse u

ktheve, por prapë shkove. Pyetja jonë është, athua humbën arsyet e kthimit tënd nga atje?

Ju dëgjova me kujdes, zoti Hoti, dhe ju thatë “unë jam përgjegjës”. Po, ti je përgjegjës. Madje,

edhe kur të harrosh, ta kujtojmë. Dhe thatë, që këtu nuk është... dhe “unë nuk do të qahem”. Zoti

Hoti, vërja mendjen, mos u qaj atje ku s’duhet, se për këtu nuk ka problem. Këtu edhe mund të

qahesh. Po ashtu, sa i përket raportit me atë që ju e quani “koordinator shtetëror për dialogun”,

ne duam ta dimë a është një respektim i traditës, sepse edhe një kryeministër para jush e pati

deleguar dialogun me Serbinë te presidenti. Edhe atëherë kemi thënë se nuk ka të drejtë kurrkush

t’i delegojë detyrat e tij kushtetuese si kryeministër. Por, a po e bëni të njëjtën gjë edhe ju, duke u

shmangur nga kjo përgjegjësi dhe duke gjetur një person i cili po u marrka me dialogun?

Zoti Hoti, më fal që po ta them, por do të doja të dija paraprakisht, ose si përgjigje, ose si

deklaratë tuajën, se a duhet që para se të shkosh në bisedime me Vuçiqin ta mësosh serbishten?

Ti edhe ashtu nuk je shumë i serbishtes, për dallim prej shefit tënd të partisë. Çfarë tu desh

serbishtja juaj, zoti Hoti, atje? Apo, hoqe dorë nga reciprociteti, prandaj u desh që ta flisnit

gjuhën e njërës palë!?

Zoti Hoti, është dashur t’i thuash shqip që nuk di serbisht, as që dua ta mësoj serbishten tënde,

është dashur t’i thuash, sepse serbishtja jote është serbishte e policëve vrasës të Milosheviqit.

Kemi ku ta mësojmë gjuhën serbe. S’ka nevojë që gjuhën serbe, as ta mësojmë, as të

demonstrojmë para Vuçiqit, që ne e dimë. Po, kush t’i thotë? Hoti e Hyseni!?

“Razumem pomalo”, i the. Të citova. “Razumem pomalo”. Na turpërove kryeministër. S’po më

shkon serbishtja, a po sheh. E kur bëhet fjalë për frikën ke ku kallëzon trimëri, zoti Hoti. Unë e

kam sot për detyrë të ju tregoj edhe një herë që ata, e ti po e di për kë po flas, po të përdorin. Por,

ti je ofruar që ata të të përdorin e jo vetëm që po të pëlqen që po të përdorin, por kjo të bën

përgjegjës sikur vet ata. Ti ndoshta, nuk i sheh pasojat që bien mbi ty kur ata të përdorin, por

pasojat bien mbi Kosovën dhe qytetarët e saj. Pasojat po i vuan Kosova, përveç se ty po të pëlqen

të jesh si top pingpongu në lojën e Thaçit dhe të Vuçiqit.

Ju thamë se po gaboni, ju thamë edhe në seancën e 23 qershorit, prandaj po ua përsërisim edhe

një herë çfarë ju thamë atë ditë, që po shkoni përballë Serbisë dhe Vuçiqit të zhveshur nga

shtetësia, nga dinjiteti dhe nga legjitimiteti. Ju atje nuk demonstruat shtetësi, as legjitimitet e as

dinjitet, shkuat duke hequr dorë nga reciprociteti, pra nga shtetësia, pra jo si dy shtete, u paraqitët

pa dinjitet, duke demonstruar inferioritetin tuaj ndaj Vuçiqit e po ashtu, edhe pa legjitimitet,

sepse nuk morët përkrahjen e spektrit politik në Kosovë.

8

Ju vetë keni thënë se në bisedime nuk duhet të shkoni pa dakordim dhe koordinim me opozitën.

Pse shkuat atëherë, pa dakordim dhe pa koordinim me opozitën? Jo që nuk e keni përkrahjen e

opozitës, po ju po e dëshmoni se nuk e keni përkrahjen, as të partnerëve tuaj të cilët po

deklarohen tashmë hapur edhe në media që ju nuk i keni pyetur fare. Po shihet qartë, se ju e keni

përkrahjen vetëm të presidentit, nëse ajo tashmë nuk është vetëm detyrë që ju duhet ta kryeni.

Madje, ishte vetëm ai që të përshëndeti ty për emërimin e Skënder Hysenit si koordinator

shtetëror për dialog, siç e quani ju. Ai emërim i Skënder Hysenit, pra ai e quajti edhe i produkt i

koordinimit ndërshtetëror. Do të doja të kishim përgjigjen, se çfarë do të thotë Skënder Hyseni si

produkt i koordinimit ndërshtetëror. Në mes cilave shtete u dakorduam që Skënder Hyseni të jetë

koordinator shtetëror?

Ju thamë, që po shkoni pa e ditur se ku e nëse e dini aq më keq dhe aq më rëndë do të jetë

përgjegjësia mbi ju. Ju sot mbani përgjegjësi. Ju tashmë jeni përgjegjës, që Kosova është edhe

një hap më prapa në shtetndërtimin e saj. Lëvizja Vetëvendosje ju bën përgjegjës për atë çfarë po

veproni.

KRYETARJA: Zoti Arben Gashi e ka fjalën, në emër të Grupit të LDK-së.

ARBEN GASHI: Faleminderit, e nderuar kryetare!

Të nderuar kolegë deputetë,

I nderuar kryeministër,

Ministra,

Tema që sot po diskutojmë me kërkesë të kryeministrit, mendoj se është një rast i mirë që ne të

japim mendimet tona të ndryshme dhe ndoshta të kundërta për çështjen që po flasim.

Përveçse është një rast i mirë, mendoj se është edhe një model i mirë që kryeministri në bazë

edhe të kërkesës që ka pasur prej Kuvendit, që para dhe pas çdo vizite që ka të bëjë me çështje të

bisedimeve me Serbinë t’i drejtohet Kuvendit, pra t’i raportojë Kuvendit. Kjo kërkesë e Kuvendit

dhe ky vullnet i Qeverisë mendoj se është një sinkron i mirë dhe duhet të shihet si i tillë, që këtu

ta trajtojmë dhe diskutojmë maksimumin e tij.

Por, mos t’i harrojmë disa gjëra. E para që duhet ta trajtojmë këtu është: detyrat kushtetuese.

Kryeministri si përfaqësues i Qeverisë, i zgjedhur nga Kuvendi, i ka detyrat e veta kushtetuese të

përcaktuara, prej të cilave nuk mund të ikën. Pra, as kryeministri i djeshëm dhe as ky i sotmi nuk

mund të ikin nga detyrat e veta kushtetuese dhe ato janë, përfaqësimi i vendit. Pra, në detyrën e

vet kushtetuese kryeministri përveçse ka përfaqësimin e vendit, ka prioritet absolut mbrojtjen e

interesit të vendit. Ne jemi të vetëdijshëm dhe të bindur, që mbrojtja e interesit të vendit të bëhet

duke krijuar unitet brenda, duke respektuar Kushtetutën dhe institucionet e vendit dhe duke

përfaqësuar vendin. Nuk mund t’u ik detyrave të veta kryeministri.

9

Nuk mund dhe nuk duhet kryeministri i Republikës së Kosovës të krijojë situata, ku mbetet peng

a duhet të jetë me Evropën apo me Amerikën. Kjo nuk është zgjidhja për Kosovën, ky nuk është

pozicionimi politik për Kosovën, sepse kjo do të jetë humbje për Kosovën. Kryeministri aktual

nuk e ka zgjedhur rrugën e konfliktit me Bashkësinë Ndërkombëtare, por ka zgjedhur rrugën e

partneritetit dhe të bashkëbisedimit dhe mendoj se është një lëvizje përpara, sepse ne e kishim

këtë rrezik. E kishim këtë rrezik, sepse hymë në një situatë se në cilin opsion po shkojmë. Ne

jemi një vend i vogël, e kemi thënë disa herë këtu, por fakti se jemi një vend i vogël nuk do të

thotë që ne duhet të dorëzohemi. Por të njëjtën kohë, nuk do të thotë që ne duhet të prishim

aleancat. Aleancat janë jashtëzakonisht të rëndësishme. Aleancat me vendet anëtare të Bashkimit

Evropian dhe me vet institucionet e Bashkimit Evropian, aleancat me Shtetet e Bashkuara të

Amerikës janë jashtëzakonisht të rëndësishme.

Ju e dini, që ne në gjenezë si Lidhje Demokratike e Kosovës e kemi partneritetin me Shtetet e

Bashkuara të Amerikës dhe prioritet integrimin në Bashkimin Evropian dhe institucionet Euro-

Atlantike. Këto janë postulatet e LDK-së që nga themelimi dhe mbeten si të tilla sot. Për ne janë

të shenjta.

Të shohim çështjet tjera. Ekipi. Çka nënkuptojmë me “ekip”? Nëse ne jemi të vendosur që

institucionet përfaqësohen në mënyrë të barabartë, atëherë ekipi është Qeveria. Nëse ne jemi të

vendosur që të ndërtojmë unitet brenda Kosovës, atëherë ekipi jemi ne Kuvendi. Nëse ne jemi të

vendosur që të kemi dhe mendimet e liderëve të partive politike, atëherë ekipi është një ide e

kryeministrit që të krijojë një forum konsultativ me kryetarët e partive, mbi bazën e të cilit pastaj

merr opinionet edhe të kryetarëve të partive politike. Pra, kështu ndërtohet uniteti, kështu

ndërtohet ekipi, kështu ndërtohet edhe orientimi.

Nëse flasim për platformë, ne kemi një platformë. Ne kemi një mënyrë të të menduarit politik

dhe ne e kemi një orientim politik, që platforma politike e Kosovës duhet të jetë platforma e

Qeverisë e bazuar në hierarkinë institucionale dhe kushtetuese të Kosovës. Ato, para se të shkojë

kryeministri, i ka deklaruar në këtë Kuvend, siç i ka deklaruar dhe çdo bisedim dhe

bashkëbisedim tjetër.

Unë nuk jam këtu për të bërë avokatin e kryeministrit, as të Qeverisë, sepse edhe unë kam

hezitimet dhe dyshimet e mija. Unë kam hezitimet e mija lidhur me pezullimin e aplikimit për

anëtarësimin në organizata ndërkombëtare. I kam vërejtjet e mija. Por, në të njëjtën kohë, e di që

është pothuajse e pamundur të anëtarësohemi në organizata ndërkombëtare pa përkrahjen e

partnerëve ndërkombëtare, më eksplicit, pa përkrahjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës,

sepse ne kemi pasur edhe këso lëvizjesh. Po i harrojmë vitet ‘90. Ne e kemi shpallur Republikën

e Kosovës në vitet ‘90-ta. Kurrkush s’na ka njohur, sepse s’kemi pasur përkrahje ndërkombëtare.

Kemi pasur një përkrahje gjysmake të Shqipërisë, e cila herë kur binte në presion ndërkombëtar

10

thoshte që e ka njohur sistemin komunist, kur binte në situata tjera thoshte “e kemi njohur”. Pra,

t’i kemi parasysh këto çështje.

Ne kemi pasur vendosmëri në vitet e ‘90-ta për shtetin e Kosovës dhe e kemi arritur. Ne kemi

vendosmërinë që Kosova të jetë subjekt i barabartë ndërkombëtar brenda sistemit të saj

kushtetues dhe territoril dhe këtë do ta arrijmë. Por, duhet ta ruajmë partneritetin ndërkombëtar.

Pa partneritet ndërkombëtar është e vështirë.

Pra, nuk duhet të futemi në aventura që na kanë ndodhur për një periudhë të shkuar me një

qeverisje të kaluar, por duhet të jemi të vendosur në orientimet tona strategjike, me partneritetin

tonë strategjik dhe me interesin vital të shtetit të Kosovës brenda hierarkisë kushtetuese dhe asaj

territoriale. Pra, këto janë prioritetet tona. Izolimi dhe vetizolimi, refuzimi për të marrë pjesë,

distancimi, nuk janë zgjidhje. Ato nuk e çojnë Kosovën përpara. Është e pamundur, që Kosova të

ketë progres dhe sukses pa partneritet ndërkombëtar. Por, është e pamundur që Kosova në

mënyrë arbitrare të refuzojë ftesa ndërkombëtare. Nuk duhet në mënyrë arbitrare Kosova të

refuzojë ftesa ndërkombëtare, me arsyetimin se atje paska “thika përmbi tortë, e cila duhet të

ndahet, të prehet dhe të festohet”. Ai nuk është arsyetim.

Shkohet në institucione ndërkombëtare, shkohet në vizita bilaterale apo multilaterale, deklarohet

qëndrimi i Kosovës, mbrohet qëndrimi i Kosovës, refuzohet ajo që është e refuzueshme dhe e

papranueshme për Kosovën, por nuk refuzohet pjesëmarrja. Pjesëmarrja është e padiskutueshme.

Merret pjesë, debatohet, diskutohet, propozohet, nëse është e papranueshme për Kosovën,

refuzohet dhe ai refuzim formalizohet, nëse është e nevojshme në këtë Kuvend. Ne e

formalizojmë, ose nëse është i pranueshëm ai propozim për Kosovën, formalizohet në fund në

Kuvend me 2/3-tat, bashkë ju me ne. Pra, duhet ta kemi parasysh se kemi institucione shtetërore

kushtetuese, kemi traditë institucionale përfaqësuese dhe duhet ta kemi parasysh që këto burime

tona, këto raporte ndërkombëtare që i kemi t’i mirëpërdorim. T’i mirëpërdorim! Të mos këqyrim

që lidhjet personale, politike, grupore partiake që i kemi t’i keqpërdorim kundër Qeverisë apo t’i

keqpërdorim në dëm të Kosovës.

Ne jemi anëtar i Partisë Popullore Evropiane dhe duhet të punojmë maksimalisht që Partia

Popullore Evropiane të përkrahë Kosovën. Po të gjithë ata që kanë lidhje me partitë e majta

duhet të përdorin lidhjet e tyre, që këto të përkrahin Kosovën, qoftë ajo në aspektin e

liberalizimit të vizave, qoftë në raport me shtetet fqinje, qoftë në raport me integrimet në

institucionet ndërkombëtare, në çdo raport. Pra, interesi i Kosovës duhet të jetë primar dhe ne e

kemi bërë kur kemi qenë në opozitë. I kemi bërë thirrje Partisë Popullore, që ta përkrahë

Qeverinë Haradinaj dhe secilën qeveri tjetër, sepse e kemi detyrë patriotike ndaj vendit dhe jo të

shohim se kush ka ndonjë lidhje dhe të nxjerrë një raport negativ për Kosovën. Ajo nuk është

zgjidhje, ajo nuk është opsion për Lidhjen Demokratike të Kosovës dhe nuk duhet të jetë opsion

11

për asnjë parti, për asnjë institucion dhe për asnjë individ që ka lidhje dhe raporte

ndërkombëtare.

Prandaj, unë ju ftoj që bashkërisht me gjuhën e diskutimit dhe të debatit të gjejmë zgjidhje.

Faleminderit!

KRYETARJA: Në emër të Grupit Parlamentar të PDK-së, kush e ka fjalën? Deputeti Enver

Hoxhaj.

ENVER HOXHAJ: I nderuar zoti kryeministër,

I nderuar Kabinet qeveritar,

Shumë të respektuar deputetë të Kuvendit të Kosovës, kolegë,

Zonja dhe zotërinj,

Është mirë që e kemi këtë informim nga ana e kryeministrit për takimin e fundit në Bruksel. Unë

nuk e pata përshtypje dhe nuk po e them kështu sepse jam ulur në atë anë të tavolinës, nuk e pata

përshtypjen se dëgjova diçka të re prej takimit. Gati më shumë është thënë në media, se sa

kryeministri na tha neve.

Natyrisht, që vullneti i kryeministrit dhe i Qeverisë për të na informuar ne për atë se çfarë po

ndodh në Bruksel dhe ne si Kuvend të kemi rolin që ta mbikëqyrim këtë proces, është jetike. Por,

pa ngritur tonin dhe pa ofruar kështu argumente shumë retorike po dua të them, se si deputet i

opozitës, dhe si një njeri që ka qenë gjatë i kyçur në këtë proces, gati sot kam hequr dorë prej

asaj që të kem kritikë. Më shumë po ndjej keqardhje. Do të thotë, kur e dëgjova kryeministrin,

më shumë po ndjej keqardhje, sesa të kem tash farë motivi të brendshëm të ushtrimit të një

kritike të mirëfilltë.

Pse po ndiej keqardhje dhe dua të jem kështu goxha linear. Së pari, dje para se të fillojë takimin

koordinatori, çka unë mendoj se zoti Hyseni është i mbikualifikuar për një pozitë të tillë, është

përzgjedhje e mirë. Po para se të fillojë takimin koordinatori, unë e pashë një postim të

kryeministrit që e kisha pyetur tash që na sqarojë neve, ku ky tha që roli i koordinatorëve, roli i

takimit është draftimi i një marrëveshjeje përfundimtare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Në

postimin e tij në Facebook. Për mua qe jashtë çdo pritjeje se dihej cilat janë temat e takimit. Nëse

kryeministri i vendit thotë në Facebook që qëllimi i takimit është draftimi i një marrëveshjeve

dhe shkon një njeri, vetëm Skënder Hyseni, të cilin e respektoj, nuk ma merr mendja që është

qasje serioze. S’po dua të përdor farë fjale të rëndë dhe ta rëndoj kryeministrin se është

kryeministër i të gjithë neve, po nuk ka qasje serioze. Do të kisha pasur dëshirë që të na sqarojë.

Ose e kam lexuar unë gabimisht, ose e ka thënë Kryeministrin, në mëngjes herët dje para se të

fillojë takimi. Qëllimi i takimit është draftimi i marrëveshjes përfundimtare. Kjo është e para.

12

Së dyti, dhe këtu e kam me të gjithë partnerët e koalicionit. Nëse partnerët e koalicionit nuk

mund të koordinohen për ta zgjedhur koordinatorin dhe vetëm çka kemi dëgjuar në këto dy ditët

e fundit në media dhe koordinatori shkon dhe përfaqëson Kosovën në raport me Serbinë,

imagjinojeni se cila është pesha e koordinatorit. Ne si Parti Demokratike s’kemi dashur të

reagojmë as ditën kur ka shkuar Kryeministri në Bruksel, se është Kryeministër i Kosovës, me

konferenca shtypi. E kemi bërë dy ditë me vonesë. Se nuk është fer, nuk është e drejtë që një

Qeveri para se të ulet në takim në Bruksel të ketë mesazhin prej vendit që përfaqëson që nuk e

përfaqëson. Po nëse partneri i tij i koalicionit i thotë që kur të hysh ti në takim nëse nuk e merr

këtë, unë nuk i besoj kryeministrit, mendoj se është temë serioze, pa keqkuptim. S’ka të bëjë kjo

me atë kush është në opozitë e kush në Qeveri. Është skajshmërisht serioze.

Takimi që ishte javën e kaluar i kryeministrit Hoti dhe takimi i djeshëm i koordinatori Hyseni,

tregojnë për diçka, që ne realisht kemi hyrë në një proces ku më me rëndësi është rruga të bëhet

sesa qëllimin që e kemi. Pa afat, pa cak, pa unitet. Edhe e dëgjova me vëmendje edhe z. Gashi,

ndoshta e keqkuptova, nuk është me rëndësi vetëm pjesëmarrja. Unë nuk jam për barrikadë, nuk

jam për t’u barrikaduar. Të paktën si ish-ministër i Jashtëm, tash se jam në opozitë, nuk mund të

them se ne duhet të barrikadohemi. Por, ta ndjekim një karvan të dialogut pa e ditur cakun, pa e

ditur afatin, pa e ditur kohën, po ndoshta mbërrijmë kur bëhet kësmet në cak, është më serioze

sesa mund ta mendojmë. Prandaj, ne shohim problem qasjen e Qeverisë në dialog dhe nuk jemi

kundër dialogut dhe s’do të jem asnjëherë kundër dialogut.

Edhe një herë, nuk ka platformë, çka po thotë kryeministri është pozicionim legal i Kosovës.

Kushtetuta është pozicionim legal i Kosovës. Platforma është platformë për të arritur

marrëveshje. Nuk ka strategji dhe tash juve mund t’ju duket ky nocioni strategji si deklaratë

kështu politike se si ne herë pas herë i përdorim si politikanë. Strategji, a e di çka i bie? Strategji

i bie një dokument për tema të cilat do t’i ngrehësh dhe për tema të cilat nuk do t’i ngrehësh dhe i

cili është çdoherë në konfidencë dhe i cili nuk i tregohet palës tjetër.

Kur unë e kam dëgjuar sesi ka folur Vuçiqi pas konferencës për shtyp për të zhvendosurit në

Kosovë, jo që s’ma ka rikthyer atë diskursin e vitit 2000, një temë që është mbyllur në 2005-tën,

e cila s’ka qenë temë as në negociata në Vjenë, e cila s’ka qenë temë as në Bruksel, por për mua

ka qenë rikthim i viteve të ‘80-ta, kur i kam pasur diku 10 vjet, i kohës së Fadil Hoxhës dhe i

Mahmut Bakallit, dhe i debatit për kthimin e serbëve dhe malazezëve. Gjuha e tij, diskursi i tij

është i asaj kohe. Kjo është temë goxha serioze. Kur nuk ke strategji, kur shkon në dialog pa

strategji, përfundon edhe në tema të tilla dhe nuk e di a po e kthen vendin në 2005-tën, a po e

kthen në 1970-tën, a 1980-tën.

Pra, ne e shohim si të rëndësishme të kemi një dokument të cilin Qeveria mos të na e japë as

neve si Kuvend, po veç këta le ta kenë, le ta dinë për cilat tema po flasin.

13

Te tema e ekonomisë, këtu unë i besoj z. Hoti që mund ta negociojë këtë temë, po veç le të na

tregon ky sot ku fillon dhe ku mbaron ekonomia dhe tregtia e Kosovës me Serbinë. Ku ia nis dhe

ku mbaron tema e ekonomisë me Serbinë? Koordinimi, pa koordinim. Koordinimi nuk është

vetëm raporti juaj me AAK-në edhe Nismën, edhe raporti juaj me neve në opozitë, me VV-në

edhe me PDK-në. Koordinimi është edhe me partnerët tanë, ata që na kanë sjellë deri këtu. A e di

çka i bie koordinimi? Nëse gjermanët dhe francezët po duan rol të ri, dinamikë të re, ju të paktën

do të duhej ta dinit që gjermanët dhe francezët do të duhej ta thonë sikurse e tha presidenti

Trump në 2018-tën që për neve qëllimi final i marrëveshjes nuk është marrëveshje obligative

ligjore, është njohje e ndërsjellë. Duhet t’ia ngjesin emrin. Duhet t’ia ngjesin emrin, dhe kjo

duhet të jetë kërkesë e jona. Unë e di që ju s’mund të flisni në emër të Francës dhe Gjermanisë,

po ne nuk mund të hyjmë në një proces ku një ditë pas takimit, Frankfurter Allgemeine Zeitung

me burime diplomatike thotë që qëllimi i dialogut nuk është njohja e ndërsjellë, por anëtarësimi i

Kosovës në OKB. Po tani kur shkon në OKB nuk pyetet Gjermania se nuk është shtet anëtar i

Këshillit të Sigurimit. Pyetet Rusia. Pra, çka po synoj të them është që koordinimi nuk duhet të

jetë vetëm i jonë i brendshëm, por koordinimi duhet të jetë edhe me partnerët tanë.

Koordinimi duhet të jetë edhe kjo, kështu pa keqkuptim, kemi pasur qëndrime të ndryshme për

taksën, për reciprocitetin, herë jemi marrë me Kryeministrin Kurti, herë jemi marrë me

Kryeministrin Hoti, unë nuk e di cili është qëndrimi i Kosovës si republikë si shtet në raport me

taksën, reciprocitetin dhe çka fituam si kundërshpërblim sot. Çka fituam si kundërshpërblim sot?

Nuk e di Ministria e Jashtme a e ka të qartë prej Qeverisë a duhet të aplikojë kjo për anëtarësim

në organizata a jo? A duhet të bëjë lobim për njohje a jo? A e kemi suspenduar tamam ne

politikën e jashtme?

KRYETARJA: Vazhdoje edhe një minutë të lutem në qoftë se mund ta përmbledhësh. Në emër

të grupit e ke, mirëpo u harxhua koha edhe në emër të Grupit. Por, edhe një minutë ndoshta

mund ta përmbledhësh.

ENVER HOXHAJ: Faleminderit! S’mundem më shumë a? Ok!

D.m.th. këto janë dilemat të cilat ne duhet t’i kemi dhe duhet t’i ngremë. Një fjali të fundit.

Dialogu nuk guxon që t’i shërbejë Serbisë. Ajo t’i mbyllë dhe t’i hapë kaptinat në integrim në

Bashkim Evropian, por do të duhej t’i shërbejë edhe Kosovës që ne të përmbyllim shtetndërtimin

e Kosovës. Aktualisht, se si po e mendojnë edhe partnerët tanë, është më shumë një vijë për ta

menaxhuar situatën politikisht sesa të na mundësojnë që të anëtarësohemi në OKB. Në këtë

drejtim, unë mendoj që do të duhej ta rimendoni ju dhe ta rimendojmë ne.

KRYETARJA: Deputeti Daut Haradinaj e ka fjalën në emër të AAK-së

DAUT HARADINAJ: Faleminderit, kryetare!

Kryeministër, ministra,

14

Kolegë deputetë,

Po mundohem ta reduktojë maksimalisht që të mos përsëris fjalët e parafolësve, por s’kemi qare

pa i thanë nja dy-tri qëndrime si grup parlamentar i Aleancës.

E para, prej fillimit jemi deklaruar që jemi pro dialogut dhe nuk kemi asnjë arsye t’i

frikësohemi dialogut me Serbinë. Por, e kemi një shqetësim, sepse dialogu në Bruksel nuk ka

prodhuar asnjë të mirë tash e 15 vjet pa praninë e SHBA-ve.

Kërkesa jonë si parti politike si partner i koalicionit është tepër i qartë, nuk guxon të rrëshqas në

dialog teknik, sepse dialogu teknik e favorizon Serbinë për t’i hapur kapitujt e integrimit. Në rast

se, po supozojmë edhe një marrëveshje arrihet në Bruksel pa prezencën e Shteteve të Bashkuara

të Amerikës, ajo zor se është e zbatueshme. Ne kemi argumente në panumërta prej pasluftës e

deri sot se si ka ndodhur, si ka shkuar dialogu teknik dhe çka të mirë i ka sjellë Kosovës.

Pra, edhe një herë po e them, asnjë keqkuptim në bashkëqeverisje nuk e kemi, por është kërkesë

eksplicite që Shtetet e Bashkuara të Amerikës të jenë të pranishme në tavolinën e dialogut dhe ne

i kemi aleatë shtetet e BE-së, por besimin e kemi në SHBA.

E dyta, BE-ja tash e dhjetë vjet e ka mashtruar Kosovën për liberalizim. Jo një herë, po me

dhjetëra herë. Si deputetë, si grupe parlamentare, si liderë partiakë kryejeni këtë detyrë, vizat

janë të kryera. Kryejeni këtë detyrë, vizat janë të kryera. Nuk kemi çka të kërkojmë në Bruksel,

as te Borelli, as te askush tjetër, pa i hequr vizat. Duhet të jetë një kusht në tavolinë, edhe t’u

bëhet me dije qartë, nuk kemi çka të lypim në Bruksel, sepse e keni mashtruar Kosovën me

dhjetëra herë. Pse tash nuk po e mashtruakan edhe një herë?

Te temat e diskutimit, po ashtu i kemi do vërejtje tonat, për shkak se Serbia ka prolonguar që t’i

hapë dosjet apo arkivat e UÇK-së. Unë ju them me bindje të plotë që arkiva janë nderi i kombit

shqiptar, sidomos i fundshekullit të kaluar. Nëse dikush duhet të turpërohet, ajo është Serbia dhe

ata duhet t’i hapin dosjet e policisë, të ushtrisë, të KOS-it, të UDB-së, sepse aty janë arkivat e

varrezave masive dhe të eshtrave të shqiptarëve, sidomos në fundshekull të kaluar, 100 vjet, por

në fundshekullin e fundit po flasim i kemi mbi 12 mijë të vrarë dhe ne asnjë arsye nuk kemi që të

turpërohemi ose të skuqemi, ose të ndihemi inferiorë përballë tyre. Të kërkosh drejtësi për vete

është satisfaksion të paktën për ata që s’janë më në mesin tonë. Nëse ne ndihemi inferiorë

përballë Serbisë, ne po i japim favore që ata të ecin tutje në agjendën e vet drejt integrimeve

euroatlantike, dhe në të njëjtën kohë armatosen prej Kinës dhe prej Rusisë.

Krejt e fundit, kryeministri Hoti duhet ta trajtojë seriozisht partnerin e koalicionit, sidomos

përfaqësuesin e Aleancës në dialog, z. Selim Selimi dhe të jetë i pranishëm në tavolinat ku

diskutohet për Kosovën. Faleminderit!

15

KRYETARJA: Faleminderit! Nuk kemi të paraqitur nga Grupi Parlamentar 6+. Kryeministri e

ka kërkuar fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Më lejoni që ndoshta më bie të përsëritem edhe një herë, sepse nga kryetari i Grupit Parlamentar

të VV-së, ai kërkon platformë për dialog, të cilin unë e kam prezantuar këtu dhe e kam bërë të

qartë që platforma jonë është vetëm Kushtetuta. Nuk kemi për të qenë aspak kreativë në

nxjerrjen e platformave përmes debateve të ndryshme, por do të sigurohemi që në këtë proces të

udhëhiqemi nga Kushtetuta e Kosovës. Edhe Kushtetuta është e qartë në këtë drejtim që së pari

dialogu udhëhiqet nga Kryeministri, të cilën gjë jam duke e bërë pa hezitim. E dyta, që parimet

mbi të cilat ne jemi duke e zhvilluar, më lejoni edhe një herë t’i them, integriteti territorial i

Kosovës nuk është i negociueshëm dhe është hequr përfundimisht nga tavolina dhe askush nuk e

përmend në asnjë rast. Organizimi kushtetues i Kosovës nuk është i negociueshëm dhe

marrëveshja do të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Kjo është platforma jonë. Nuk ka

kurrfarë inovacioni në këtë drejtim.

Objektivat e procesit janë të qarta. Nuk kemi hyrë në dialog teknik siç ka ndodhur në vitin 2011

e këndej duke arritur marrëveshje që kanë qenë po them prapë kreative, të ndryshme, duke

tejkaluar kufizimet kushtetuese që kemi pasur.

Ekipi për dialog është kryeministri dhe do të jenë bartësit e institucioneve të ndryshme. Kur

flasim për ekonomi, do të jenë ekonomistët që përfaqësojnë Kryeministrin në këtë proces. Kur

flasim për të pagjeturit, do të jetë personi i emëruar qeveritar për persona të pagjetur. Për cilëndo

temë që flasim, do të jenë personat kompetentë që do ta diskutojnë atë çështje.

Nuk ka agjendë të dialogut. Mos pritni që unë do të dalë para jush dhe të them sot do të

diskutojmë për atë e nesër do të diskutojmë për këtë. Do të diskutojmë vetëm për një çështje, për

njohjen reciproke, për marrëveshjen përfundimtare, e cila pikën e parë e ka njohjen reciproke dhe

adresimin e të gjitha çështjeve të hapura në mes të dy vendeve që nuk e njohin ende njëra-tjetrën.

Koordinatorin shtetëror e kam emëruar në përputhje me vendimin e Qeverisë. E tregova qartë,

detyrat e tij janë këto z. Selimi. Në bazë të pikës 4 të vendimit të Qeverisë që koordinatori

shtetëror për dialog është person kontaktues dhe koordinues në emër të Kryeministrit me të gjitha

palët sa i përket procesit të dialogut. Tjetra është që koordinatori shtetëror për dialog në

konsultim me Kryeministrin, sipas temave të dialogut, fton si anëtarë të Këshillit, ekspertë e të

tjerë dhe bartës të institucioneve. Pra, këto janë obligimet që i ka, këto janë detyrat që i ka

koordinatori për dialog. Tash ne kemi hyrë në këtë proces, sepse kështu i kemi koordinuar

veprimet tona me miqtë tanë ndërkombëtarë. Ne s’mund ta mbajmë vendin tonë të izoluar.

16

Takimi që ka ndodhur dje në Bruksel është për draftimin e marrëveshjes përfundimtare. Njëra

nga pikat e kësaj marrëveshjeje është të pagjeturit. Parimet unë i tregova këtu, parimet janë të

dakorduara më 16 korrik në takimin që kishim në Bruksel dhe mbi ato parime, koordinatori

shtetëror për dialog është ulur me ndërmjetësimin e BE-së për ta draftuar marrëveshjen

përfundimtare. Ju garantoj, nuk ka asgjë prapa perdeve. Krejt do të jeni të informuar plotësisht,

sepse marrëveshja ka për të ardhur këtu, së pari para jush. Ju keni për ta votuar, ose do ta hidhni

poshtë. Unë ju garantoj se nuk do të sjell para juve marrëveshje që nuk është në përputhje me

Kushtetutën e Kosovës dhe me interesin më të mirë të shtetit të Kosovës.

Po e them edhe një gjë që unë nuk do hap tema, as nuk do të lejojë asnjëherë që dialogu të

rrëshqas siç po e quani në çështje teknike. As në zgjidhje kreative. Do të ketë vetëm një zgjidhje

që është përfundimtare, e mbylljes së kapitullit me Serbinë. Pra, që është zgjidhje sistematike, që

nënkupton, në përputhje me standardet ndërkombëtare për normalizimin e marrëdhënieve

ndërmjet dy vendeve ne do t’i adresojmë edhe çështjet ekonomike, edhe çështjet politike, edhe të

pagjeturit, edhe të gjitha temat që duhet t’i adresojnë dy vende në procesin e konsolidimit të

njohjes reciproke dhe normalizimit të marrëdhënieve.

Unë nuk kam asnjë hezitim në këtë proces. Absolutisht asnjë hezitim. Jemi në koordinim të plotë

të brendshëm dhe jam duke bërë maksimumin që të arrihet ky koordinim duke qenë plotësisht

transparentë, por jemi në koordinim të plotë me partnerët tanë ndërkombëtarë, me garanci të

fuqishme të vendeve kyçe të partnerëve tanë ndërkombëtarë që po na thonë na keni neve prapa,

hyni në këtë proces. Ky proces ka për qëllim njohjen reciproke dhe normalizimin e

marrëdhënieve. Nëse këto garanci i marrin prej partnerëve tanë ndërkombëtarë, çfarë hezitimi ne

duhet të kemi që të hyjmë në këtë proces? Këtë mund t’ju garantoj, edhe e dyta që do të kemi

transparencë të plotë, pa asgjë prapa perdeve. Çdo gjë do ta keni në këtë foltore, por duhet

mbështetja e secilit prej juve në këtë proces. Normalisht, unë i pranoj të gjitha vërejtjet, të gjitha

kritikat, vlerësimet që mund t’i keni gjatë rrugëtimit tonë në këtë proces. Faleminderit!

KRYETARJA: Replikë, zoti Rexhep Selimi!

REXHEP SELIMI: Zoti Hoti,

Ju prapë filluat me Kushtetutën. Edhe një herë po e përsëris, nëse Kushtetuta është platforma juaj

ose strategjia juaj, atëherë kjo do të jetë problematike për vetë Kushtetën.

S’po hyj ta elaboroj më shumë këtë temë, sepse kolegët do ta elaborojnë pastaj. E thatë dhe po e

marr si konstatim që integriteti territorial do të jetë i paprekshëm, sepse kjo temë është larguar

nga tavolina. Thotë është larguar nga tavolina. Pra, të lutem shumë, vetëm konfirmoje njëherë a

ka qenë në tavolinë, apo nuk ka qenë në tavolinë?

17

Meqë folët për strategji, atëherë unë kam një propozim për ju z. Hoti. Zoti Hoxha e përmendi që

ju duhet të keni strategji. Si ish-ministër i jashtëm mendoj që këta duhet të kenë pasur strategji

përderisa po ua sugjerojnë edhe juve strategjinë. Atëherë, ju lutem z. Hoxha jepjani strategjinë e

Qeverisë suaj, së paku z. Hotit që të udhëhiqet nga kjo strategji, nëse nuk është brenda të njëjtës

strategji dh dikush tjetër para jush ia ka dhënë këtë.

Zoti Hoti, më fal që po jam kaq i drejtpërdrejtë! Ju thatë që diskutohet vetëm për njohje

reciproke, dhe në anën tjetër ju po flisni edhe për tema të tjera deri te hapja e arkivave të UÇK-

së. A është parakusht i njohjes reciproke edhe kjo? Prandaj, po e demantoni vetveten kur po

thoni ne atje flasim vetëm për njohjen reciproke. Ju folët për koordinatorin në emër të

Kryeministrit. Kjo i bie që ky është zëvendësi juaj, është kryeministri në këtë dialog apo i

deleguari juaj? Dhe ju lutem na sqaroni edhe një gjë tjetër, çka ka dashur të thotë presidenti që

ky ka qenë një dakordim ndërshtetëror?

Pra, nëse flitet ndërinstitucional, do të ishte diçka tjetër, por kjo ka qenë ndërshtetëror. Dhe ju

thatë jemi në koordinim të plotë të brendshëm. Zoti Hoti, nuk jemi! Ju thatë jemi në koordinim të

plotë dhe të brendshëm dhe po ashtu të jashtëm. Nuk jeni në koordinim me ne. Madje, ju nuk

jeni në koordinim as me partnerët tuaj. Prandaj dola këtu t’ju demantoj. Jo për të dashur ta

demantoj fjalën tuaj, po vetë fakti që kemi pasur reagime ditëve të fundit, e thotë këtë.

KRYETARJA: Replikë, Enver Hoxhaj. Pastaj mund t’u përgjigjesh të dyjave.

ENVER HOXHAJ: Çka tha kryeministri, unë nënshkruaj, pajtohem qind për qind. Po shpresoj se

kështu do të jetë. Po i ftoj mediat që ta bëjnë një pyetje në zyrën e Lajçakut! Në të vërtet, në

takimin e djeshëm është folur për marrëveshje finale. Cilat janë elementet e marrëveshjes finale,

mund t’i përmendim, apo është folur për pagjeturit, për të zhvendosurit dhe për tema të tjera? I

ftoj mediat që ta bëjnë një pyetje të tillë. Nuk do të ishte dinjitoze, sidomos unë si ish-ministër i

jashtë ta shtrojë një pyetje të tillë dhe ma merr mendja që deri në seancën e radhës e kuptojmë.

Së dyti, pajtohem çka tha që dialogu është veç për njohje të ndërsjellë. Atëherë unë e ftoj edhe

LDK-në, edhe VV-në, edhe PDK-në, e nuk është qëndrimi i PDK-së, se dhe për taksë kështu e

kam ndarë qëndrimin. Hajde sillnani një rezolutë në Kuvend të Kosovës, po themi dialogu nuk

merret me tema teknike, vetëm me marrëveshje të ndërsjellë Kosovë-Serbi dhe këto janë

elementet e marrëveshjes së ndërsjellë dhe do ta votojmë një rezolutë të tillë. Pastaj kryeministri

Hoti le të koordinohet me partnerët ndërkombëtarë. Po! Ose është qëndrim i PDK-së. Jo, jo,

s’është i PDK-së, është i imi. E pata shumë të qartë. Po, nëse Kryeministri dhe shumica

parlamentare, kolegë të LDK-së, të AAK-së dhe VV-së që mendojnë që dialogu është veç për

këtë temë, njohje reciproke, realisht çka kam thënë sot e çka kam thënë javën e kaluar, nuk ka

kurrfarë dere, jemi në rregull. Por nuk është qëndrim i PDK-së. Bedriu flet në emër të PDK-së.

18

KRYETARJA: Kundër-replikë, kryeministri. Dy kundër-replika në fakt i ka. Po, po urdhëro, veç

le ta dezinfektojë.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit kryetare e Kuvendit!

Tri adresime të shkurtra. Kur po flasim për strategji për procesin e dialogut, çka nënkupton

strategjia? Strategjia i nënkupton disa alternativa për të shkuar te qëllimi. Ne nuk kemi

alternativa për të shkuar te qëllimi, është vetëm një, vetëm marrëveshja përfundimtare për njohje

reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve. Nuk ka qasje tjetër. Nuk ka kreativitet me

marrëveshjen përfundimtare. Rrjedhimisht nuk ka për të pasur strategji të përgatitura nga

ekspertët më eminentë ndërkombëtarë, sepse jemi në të drejtën tonë.

E dyta, për integritetin territorial, nuk e di a ka qenë ndonjëherë temë, por një gjë e di që në

Qeverinë e kaluar u ndërtuan teori konspirative për të mos shkuar në dialog sepse po diskutohet

për integritetin territorial. Unë hyra në proces të dialogut dhe askush nuk ma përmend çështjen e

integritetit territorial. Pra, kjo është e mbyllur. Po pra, kjo është e vërteta.

E treta. Unë e dëgjova z. Hoxha i cili ka përvojë të madhe në diplomaci, në marrëdhëniet

ndërkombëtare, ndoshta më shumë se shumica prej neve këtu. Unë pajtohem që ne ta mbyllim

tash debatin me një rezolutë, e cila thotë që Qeveria ka autorizim të hyjë në proces të dialogut

vetëm për marrëveshje përfundimtare, për njohje reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve. A

jeni në gjendje ta bëjmë këtë? E mbyllim këtu dialogun, edhe unë i kam autorizimet e plota që të

ecet përpara në këtë drejtim. Besoj që kjo është, nuk ka ku të shkojë më parimore. Faleminderit!

KRYETARJA: Debati nuk mbyllet, por vazhdon, sepse kemi edhe njëzet deputetë që e kanë

kërkuar fjalën, përveç në qoftë se ata e tërheqin fjalën natyrisht. Por, besoj se ndërkohë ju mund

të koordinoheni me PDK-në për idenë.

Fjalën e ka deputeti Jahja Kokaj. Urdhëro! Deputetja Fitore Pacolli-Dalipi.

FITORE PACOLLI-DALIPI: Të nderuar qytetarë të Republikë së Kosovës!

Të nderuar deputetë,

Sot nuk besoj që është e nevojshme t’ia përsërisim z. Hoti sesa i dobët dhe sa i paaftë është që të

udhëheqë bisedimet karshi Vuçiqit, sepse e tëra u pa në ekranet televizive. Ishin pamje të

shkurtra, po shfaqën shumë.

Ajo që po dua të theksoj, edhe po kërkoj vëmendjen e juaj, është me rëndësi që ta dëgjoni dhe

kuptoni edhe pak më mirë se pse Vuçiqi me sjelljen e tij dhe qëndrimin e tij qysh në fillim vulosi

epërsinë e tij në dialog karshi z. Hoti. Zoti Hoti në një bashkëbisedim me shoqërinë civile

shprehet, po e citoj, unë nuk jam prej personave që kanë marrë pjesë në procese të dialogut, pra

nuk i di prapaskena e këtij procesi. Pra, kryeministri, i cili e quan veten kryeministër, nuk i di

19

prapaskenat e dialogut. Edhe po të do, ky nuk di sesi ta udhëheq këtë dialog. Pastaj, vazhdon

thotë, kam kërkuar nga partnerët tanë ndërkombëtarë në ditën e parë gjatë bisedës telefonike me

Berlinin, Parisin, Brukselin, Uashingtonin, duke u thënë atyre se a mund të më tregoni si

Kryeministër se ku ka arritur procesi i bisedimeve.

Pra, e pyet Brukselin, e pyet Berlinin, e pyet Uashingtonin dhe Parisin se ku ka arritur procesi i

dialogut për vendin të cilin e përfaqëson. Është Kryeministër i këtij vendi, edhe i thotë Berlinit

tregomë ku ka arritur dialogu. Paramendojeni sa poshtë kemi rënë! Paramendojeni! Kjo mund të

pritet prej një të deleguari që e dërgon Brukseli ose Uashingtoni, edhe ai person i deleguar e

thërret në telefon Qeverinë e Kosovës dhe qeverinë e Serbisë dhe i pyet ku ka arritur procesi,

sepse ai dëshiron të dijë. Kryeministri duhet ta dijë komplet se çfarë ka ndodhur me procesin.

Do të ishte mirë që kryeministri të na tregojë se a ka pyetur partnerët ndërkombëtarë për

prapaskenat çfarë kanë ndodhur, apo e ka pyetur për procesin, sepse nuk di fare se ku ka mbetur

procesi dhe çfarë ka ndodhur me procesin. Pastaj, për ta zbuluar më tutje mungesën e njohurive

të tij bazike, thotë që: çdo gjë që është diskutuar prej vitit 2011 deri më tani, çdo gjë që ka

ndodhur është jorelevante. Për iniciativat, bisedimet rreth shkëmbimit të territoreve thotë se nuk

di a kanë ndodhur, por insiston se nuk janë të vërteta. Paramendojeni! As nuk e di që kanë

ndodhur, thotë nuk di që kanë ndodhur, po thotë nuk janë të vërteta. Kryeministër, a mund të na

tregosh a janë të vërteta apo s’janë? A di çka ka ndodhur apo nuk di, sepse je i papërgatitur?

Pastaj, një krahasim, shkon me një qasje të tillë dhe thotë: unë nuk frikësohem, unë jam i

gatshëm ta fillojë dialogun. Del para Vuçiqit, i cili vulos epërsinë në dialog dhe tregon që z. Hoti

është një politikan jo i përgatitur dhe i paaftë. Pra, përderisa z. Hoti ka thirrur Berlinin,

Brukselin, Uashingtonin, Parisin për t’i pyetur se ku ka mbetur procesi, Vuçiqi në një intervistë

dje rithekson përsëri, thotë: ma lini mua çështjen e Kosovës, sepse unë jam veteran i politikës,

unë e di çka ka ndodhur pikë e për pe në bisedimet Kosovë-Serbi, pra unë jam veteran i politikës.

Ndërsa, Kryeministri Hoti nuk di fare për procesin politik, e pyet Berlinin, Parisin, Brukselin dhe

Uashingtonin. Paramendojeni! Këtë deklaratë si të doni interpretojeni, por po e theksoj edhe një

herë se kur të dalë para një veterani të politikës, i cili thotë se unë i njoh pasojat dhe e di se çfarë

pasoja ka për mua dhe për të tjerët, por thotë unë jam i vendosur se edhe do të luftoj për vendin

tim. Këtë nuk e thotë Hoti.

Pastaj, po shiteni trima, po thoni se nuk frikësohemi, po trimëri sot nuk është të kesh guxim edhe

të shkosh. Trimëri sot është të kesh aftësi, të dish të udhëheqësh një dialog, edhe të fitosh për

vendin tënd. Ju niseni duke u thirrur në trimëri e kur po dilni para Vuçiqit që është një bishë

politike e një shteti gjenocidal serb, ju bëheni pulë aty. Edhe atë dijeni që e keni, ju humbet, s’e

di ku ju mbetet. Nuk keni hezitim, e thotë nuk po hezitojmë, po kur shkoni atje nuk dini të

mbroni vendin tuaj. Më falni! Se disa këtu në këtë Kuvend mendojnë që duhet të kesh edhe

20

muskuj për të shkuar të ballafaqohesh me Vuçiqin. Vuçiqi është bishë politike, por nuk nevojiten

muskuj, nevojitet njohuri dhe përgatitje profesionale.

Zoti Hoti, përveç se tregon hapur që nuk di se ku ka mbetur procesi, prapaskenat e dialogut, në

prezantimet e tij i paralajmëron të pranishmit se në fjalën time nuk do të dëgjoni asgjë të re.

Paramendoni! Po, këtu është i saktë, shumë është e saktë. Nuk ka asgjë të re. Kryeministri

vazhdon të udhëheqë dialogun përmes marionetave të Thaçit, pra Thaçi ia cakton koordinatorin,

po edhe më tutje shkon z.Thaçi, thotë: ne e kemi emëruar këtë koordinator, pas një arritjeje, ose

pas një dakordimi ndërshtetëror. Me cilin shtet? Me Serbinë? Apo z. Hyseni është koordinator i

Vuçiqit, Ramës dhe i Thaçit për të arritur marrëveshjen e Vuçiqit edhe të Serbisë?

Pse nuk duhet të shkojmë në bisedime ashtu siç ka shkuar Kosova nga viti 2011? Kuturu, pa

strategji, pa asgjë! Pse? Z. Hoti duhet të na tregojë! E ka thënë Vuçiqi se unë do ta mbroj vendin

tim. Ndërsa, ne e dini çfarë themi, gjatë gjithë periudhës secili që ka shkuar në Bruksel për të

biseduar, ka thënë se Kosova nuk ka alternativë tjetër përveç bisedimeve Kosovë-Serbi. A e dini

çka do të thotë kjo për marrëdhëniet ndërkombëtare? Pra, nuk ka alternativë. Jo, Kosova ka

alternativë. Ka alternativë! A e keni dëgjuar ndonjëherë Vuçiqin të thotë se Serbia nuk ka

alternativë përveç bisedimeve me Kosovë? A e ka thënë ndonjëherë? Jo, nuk e ka thënë. Jo, ne e

kemi alternativë Amerikën dhe Evropën. Nuk e kemi alternativë Serbinë. E kemi alternativë edhe

Shqipërinë.

Zoti Hoti, heqja dorë nga anëtarësimet në organizatat ndërkombëtare dhe angazhimi për njohjen,

ju thoni se të gjitha ato që bisedoni, do t’i thoni këtu në foltore, do të na tregoni saktë dhe drejt.

Ju keni thënë që ne nuk do të synojmë të anëtarësohemi në organizata ndërkombëtare vetëm deri

më 27 qershor. Çka ndodh? Kalon data 27 qershor, vjen data 212 korrik dhe Ivica Daçiq na

përkujton që Kosova jo veç që është zotuar që të mos aplikoj në organizata ndërkombëtare, por

Kosova qenka zotuar edhe të mos kërkojë njohje të reja për shtetin e Kosovës dhe se nuk paska

afat. Kjo i bie që ky zotëri po bën një fusnotë të dytë. Na e sollën një në vitin 2012 bashkë me

PDK-në, thanë se shkrihet, nuk u shkri, fusnota ekziston ende aty. Tash po duan të na sjellin një

tjetër. Prandaj, është shumë me rëndësi z. Hoti që të na tregoni këtu në këtë foltore, deri kur do të

vazhdojë ky pezullim, ky afat, që të mos marrim ne informata nga Daçiqi e Vuçiqi? Nëse thoni

që ju tregojmë çdo gjë çfarë ka ndodhur, është mitë të na tregoni këtu.

Po ashtu, meqë po thoni se do t’i themi të gjitha në foltore, është shumë me rëndësi z. Hoti në na

tregoni se çfarë keni biseduar me Vuçiqin. Çka biseduat me Vuçiqin? A mund të na tregoni pikë

e për pe çka keni folur me Vuçiqin? Është me rëndësi nëse s’keni asgjë për të fshehur. Kështu që

duhet të përgjigjeni dhe të na tregoni.

Pastaj, për kushtetutshmëri. Por, kur cakton persona të tillë si koordinator z. Hyseni, i cili

caktohet prej Thaçit, nuk dallon aspak prej ish-kryeministri Haradinaj, Mustafa dhe Thaçi.

21

Dallon me Thaçin, sepse Thaçi sa herë ka qenë në pozitë e ka zgjedhur koordinatorin për interesa

të tij. Ka qenë marionetë e tij dhe pastaj prapë marionetë e tij është Skënder Hyseni. Pra, ky flet

se unë jam Kryeministër këtu, Kushtetuta m’i njeh të drejtat të jem Kryeministër të udhëheq

dialogun, mirëpo dërgon njerëz të tjerë, sepse nuk ka aftësi dhe nuk mund ta udhëheqë.

Fola për alternativën. Ne kemi alternativë. Ne duhet të forcojmë shtetin e Kosovës së pari. Të

çrrënjosim korrupsionin, krimin e organizuar, t’i ndëshkojmë të gjithë ata që e kanë sjellë

Kosovën në këtë situatë, të instalojmë një qeverisje të mirë dhe legjitime dhe të ushtrojmë

sovranitetin e plotë. PDK-ja, LDK-ja, AAK-ja të gjitha bashkë na keni sjellë në një situatë ku ne

jemi shtet i kapur, jemi gjysmautoritar, jemi të dështuar në sytë e botës, jemi të nëpërkëmbur nga

Serbia e nga Thaçi për shkak të sjelljeve tuaja.

KRYETARJA: Edhe një minutë nëse dëshiron të vazhdosh deputete! Nuk dëshiron. A dëshironi

të përgjigjeni? Po!

Pas kryeministrit, përgatitet deputeti Faton Bislimi.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit kryetare e Kuvendit!

Për hir të së vërtetës, zonja deputete po e citon fjalimin tim këtu para shoqërisë civile dhe në këtë

foltore. Ju keni ndërtuar teori konspirative nga më të ndryshmet. Të lutem, më lejo tash ta them

deri në fund. Që po diskutohet për integritetin territorial, dialogu ka avancuar, tash veç duhet të

përfundohet marrëveshja e të tjera. Normalisht kjo çështje duhet të diskutohet edhe brenda, edhe

me partnerët tanë. Në ditë e mia të para në detyrë si Kryeministër, unë kam kontaktuar me

partnerët tanë ndërkombëtarë. Edhe ata më kanë thënë, ju jeni pronarë të procesin të dialogut.

Kosova, ju kisha lutur zonja deputete, ju jeni pronarë të procesit të dialogut, ju jeni palë në

procesin e dialogut, ju e udhëhiqni procesin e dialogut. Nuk është zhvilluar proces i dialogut prej

kur është ndërprerë para dy-tri vitesh. Tash ju duhet të uleni në një tavolinë dhe ta dizajnoni

marrëveshjen përfundimtare. Dhe unë nuk kam pasur hezitime për të shkuar më tutje.

E dyta, unë do të angazhohem maksimalisht për koordinim ndërinstitucional, edhe me

Presidentin, edhe me Kuvendin, edhe me opozitën kurdo që janë të gatshëm të na dëgjojnë, për

t’i informuar, për t’i bërë palë, për t’i përfshirë në të gjitha zhvillimet. Po edhe me partnerë

ndërkombëtarë, normalisht. Dhe do ta koordinojmë në çdo detaj procesin e dialogut me partnerët

tanë ndërkombëtarë, sepse ndryshe nuk mund të ketë sukses.

E treta, zonja deputete, në këtë foltore nuk është mirë ta marrësh nën mbrojtje Vuçiqin. Merre në

mbrojtje Qeverinë tënde, kritikoj sa të duash, jepi vërejtje sa të duash, po qëndro mbrapa

Qeverisë tënde. Thuaj nuk e ke mirë këtu, duhet të marrësh këtë drejtim, por merre në mbrojtje

Qeverinë tënde, jo Vuçiqin, ju kisha lutur!

22

Çka është biseduar me Vuçiqin? Unë besoj që në fjalën time hyrëse në fillim të kësaj seance isha

mjaft i qartë, janë diskutuar dy tema, janë prezantuar parimet e palëve, qëndrimet e palëve për

këto dy tema: për të pagjeturit, dhe mendoj që isha mjaft i qartë. Parimet për të zgjidhur

përfundimisht çështjen e personave të pagjetur. Bazamenti është Ligji ndërkombëtar humanitar

që i detyron palët që të përfshihen në zgjidhjen përfundimtare për të pagjeturit, duke i ofruar të

gjitha informacionet, pa asnjë dallim. Parimi i dytë, që të sillet drejtësi. Edhe parimi i tretë që të

kemi kujdes për familjet e viktimave, sipas standardeve ndërkombëtare dhe i kemi listuar

çështjet, arkivat e ndryshme që duhet të hapen. Asnjëherë nuk kam pranuar që të dakordohemi të

hapen arkivat e UÇK-së. Nuk e di a janë ato arkiva a ku janë ato arkiva. Unë kam shprehur

gatishmërinë e Qeverisë së Kosovës, shtetit të Kosovës që të marrim të gjitha obligimet nga 17

shkurt 2008 e këndej.

Tema e dytë, çështjet ekonomik. Edhe këtu isha mjaft i qartë. Çka kemi shtruar ne si palë, si

Qeveri e Kosovës? I kemi listuar të gjitha çështjet që nuk janë të mbyllura në negociata e Vjenës.

Kompensimi i dëmeve të luftës. Në bazë të metodologjisë ndërkombëtare, në arkivat shtetërore i

kemi të dokumentuara të gjitha dëmet e luftës. Suksesioni, bazuar në ligjet ndërkombëtare.

Borxhin shtetëror, gjithashtu. Pensionet, kursimet në banka, pagat e humbura, dëmtimet e pronës

private, krejt në përputhje me metodologjinë ndërkombëtare të evidentuar në vitin 1999 dhe 2000

që janë të arkivuara në arkivin shtetëror të Kosovës. Edhe dakordimi për të respektuar katër liritë

elementare të lëvizjes të BE-së, që janë lëvizja e lirë e njerëzve, mallrave, shërbimeve dhe

kapitalit. Ky është qëndrimi që kemi mbajtur për këto dy tema dhe mbi këto qëndrime, mbi këto

parime, koordinatori shtetëror për dialog është duke draftuar, ka filluar dje të draftojë

marrëveshjen përfundimtare.

KRYETARJA: Replikë, Fitore Pacolli-Dalipi!

FITORE PACOLLI-DALIPI: Për besë po përsëritesh dhe kot nuk po përgjigjesh në asnjë pyetje.

Unë i ngrita disa pyetje, në asnjërën nuk u përgjigjët. A është e vërtetë se keni thënë se nuk e dini

ku ka mbërri procesi dhe e keni pyetur Brukselin, Berlinin, Uashingtonin, Parisin se ku ka mbërri

procesi i bisedimeve? A është e vërtetë se keni thënë që nuk keni marrë pjesë në takime të tilla

dhe nuk i dini prapaskenat? A mjafton kjo të tregohet që jeni i paaftë, i paditur, i papërgatitur që

të shkoni në takim? Pastaj, thatë që të gjitha ato që kemi folur, do t’i qesim ë foltore. Na tregoni

çfarë keni folur me Vuçiqin? Është pyetje direkte z. Hoti, pyetje direkte. Na tregoni me cilin

shtet jeni koordinuar, sepse ka thënë z. Thaçi se është koordinim ndërshtetëror. Me cilin shtet

jeni koordinuar që të diskutoni dhe ta caktoni koordinatorin? Me Serbinë apo me cilin shtet? Na

tregoni!

Pra, përgjigjuni në pyetje saktë dhe konkret: çka keni biseduar me Vuçiqin? A keni thënë që

prapaskenat nuk i dini? A keni thënë që nuk e di ku është procesi dhe keni kërkuar ndihmë nga

shtetet mike t’ju tregojnë se ku ka mbetur? Këto janë pyetje direkte z. Hoti! Po tregon se nuk ke

23

hezituar që të shkosh, po tregon që je i gatshëm që të raportosh. Po, raporto, e ke mundësinë!

Tani po të dëgjojmë. Raporto, e ke mundësinë, çka ke biseduar me Vuçiqin, na trego. Nuk e

njerh procesin, na trego, a e njeh a nuk e njeh? A e di çka ka ndodhur me të? Na trego! E ke

mundësinë. Pres ta marrësh fjalën z. Hoti dhe të përgjigjesh në këto tri pyetje direkte se kam

edhe pyetje të tjera. Faleminderit!

KRYETARJA: A dëshironi të përgjigjeni? Kundër-replikë, kryeministri!

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Unë mendoj që u përgjigja në detaje për të gjitha çështjet

që ju i ngritët. Atë që kam biseduar me palën serbe e prezantova pikë për pikë. Nëse nuk e keni

dëgjuar, fjalimi im është i transkriptuar në ueb-faqe të Kryeministrisë, mund ta merrni dhe mund

ta lexoni edhe një herë. Nëse ka nevojë, nëse dakordohen grupet parlamentare, e marr fjalimin, e

lexoj edhe një herë për hir të respektit ndaj jush. Kjo është e vërteta tash, mund t’i përsëris

njëqind herë sa të doni, po vetëm një të vërtetë ka, s’ka dy.

KRYETARJA: Deputeti Faton Bislimi e ka fjalën.

FATON BISLIMI: Faleminderit, kryetare!

I nderuar kryeministër,

Kabinet qeveritar,

Deputetë të nderuar,

Qytetarë të Republikës së Kosovës,

Dialogu Kosovë-Serbi është temë me interes nacional jo vetëm për shtetin e Kosovës, por edhe

për të gjithë shqiptarët në Ballkan. Përfundimi me sukses i këtij procesi do të shënojë kulmimin e

fitores më të rëndësishme të shqiptarëve në shekullin e fundit, shtetësisë së Kosovës, duke e

ruajtur dhe sendërtuar njëherë e përgjithmonë si anëtar i barabartë i familjes së vendeve dhe

kombeve të lira.

Gjithsecili, pozitë apo opozitë, që e sheh këtë proces si mundësi për çfarëdo përfitimi politik, nuk

e sheh, apo të paktën nuk dëshiron ta shohë në thelb rëndësinë e dialogut, nuk e njeh apo nuk do

ta njohë vlerën e shtuar që përfundimi me sukses i këtij procesi të dialogut ia sjell kombit tonë

përtej Republikës sonë.

Dialogu si proces është shtegu më i pranueshëm i politikëbërjes ndërkombëtare dhe si substancë

është mjeti më paqësor i arritjes së qëllimeve politike mes dy palëve. Këtu duhet ta kthejmë

secili prej neve, te emërtimi i këtij procesi si dialog e jo si negociata apo diçka të ngjashme.

Terminologjia në diplomacinë ndërkombëtare është gjysma e mesazhit çdoherë. Ndërsa

etimologjia e fjalës dialog që realisht vjen nga latinishtja e greqishtja e vjetër, nënkupton: bisedë

me dhe diskutim përmes. Prandaj ky proces nga partnerët tanë siç është SHBA-ja dhe Bashkimi

Evropian jo rastësisht është quajtur dialog, sepse Kosova dhe Serbia po bisedojnë me njëra-

24

tjetrën dhe po diskutojnë përmes lehtësuesve të këtij procesi, qoftë ai z. Grenell, apo z. Lajçak,

apo tjetërkush.

Për të arritur deri te një përfundim i cili normalizon marrëdhëniet e pasluftës mes dy fqinjëve në

Gadishullin Ballkanik, them pas luftës e jo pas konfliktit siç po thonë disa, sepse edhe ky është

një problem terminologjik me konotacion shumë më të thellë sesa që duket në shikim të parë,

sepse në Kosovë ka pasur luftë dhe jo konflikt. E të thuash të kundërtën, pra të thuash se në

Kosovë ka pasur konflikt e jo luftë, është të mohosh sakrificën kolektive të popullit të Kosovës,

të institucioneve të Republikës së asaj kohe dhe mbi të gjitha të mohosh Ushtrinë Çlirimtare të

Kosovës. Përtej kësaj, edhe angazhimi i një aleance ushtarake siç është NATO dhe ndërhyrja e

saj e parë në historinë e vet në Kosovë ushtarakisht, është dëshmi tjetër se ne kemi pasur luftë në

këtë vend dhe jo konflikt siç disa i thonë. Prandaj është shumë me rëndësi që terminologjia duhet

të na flasë shumë. Diskursi i secilit që thotë se në Bruksel po bëhet kinse një dialog teknike, apo

se ne kinse po rrëshqasim drejt një dialogu teknik me Serbinë, është të dëmtosh vetveten dhe

shtetin e Kosovës. Është një diskurs autodestruktiv, i cili nuk i bën nder askujt e veçanërisht

atyre që janë pjesë të kësaj Qeverie.

Samiti i Parisit i udhëhequr nga kancelarja Merkel dhe presidenti Macron i datës 10 korrik,

konferenca virtuale e Brukselit e udhëhequr nga z. Borell dhe z. Lajçak i datës 12 korrik, si dhe

së fundi pjesëmarrja e vetë kryeministrit Hoti dhe presidentit të Serbisë më 16 korrik në takimet

e Brukselit janë sforcim i rolit të BE-së në këtë proces dhe kjo assesi nuk duhet parë e ndarë nga

angazhimi i shtuar i kohëve të fundit i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Fatkeqësisht, siç e

dimë të gjithë, takimi i Uashingtonit i planifikuar për 27 qershor nuk u realizua për arsye të

ditura tanimë, por të cilat kanë pasur një impakt të drejtpërdrejtë në procesin e dialogut dhe

përthyerja që sot ekziston dhe tash e disa vite pothuajse ekziston, përthyerja e marrëdhënieve

trans-atlantike është e pamohueshme dhe njësoj është i pamohueshëm fakti se kjo përthyerje

ndikon drejtpërdrejt edhe në fatin e dialogut dhe përfundimit të tij ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Por, të gjithë ata që e vënë me vetëdije apo pa të, në pikëpyetje dhe nuk e kanë të qartë si kristali

se pa përkrahjen e parezervë tanimë njëshekullore të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Kosova

nuk do të ishte ku është sot e aq më pak do të ishte e lirë apo sovrane. Prandaj, ne jemi

besimplotë në rolin e Shteteve të Bashkuara dhe në procesin që ato e kanë dhe besojmë fuqishëm

se Qeveria jonë do të në koordinim të plotë me Uashingtonin zyrtar për këtë proces.

Kritikat që shpërfaqin njëlloj opsesioni ndaj presidentit të Serbisë, duke ia përmendur emrin në

një deklarim hiq më pak se 48 herë, janë kritika që nuk i shërbejnë aq shumë rëndësisë së

procesit së dialogut, po mbi të gjitha bëjnë cytje për përfitime politike, të cilat nuk i shkojnë në

favor shtetit të Kosovës në asnjë mënyrë.

25

Se ne po u dashka ta pyesin Berlinin, Uashingtonin e Parisin, është pyetje e pabazë, sepse besoj

që secili deputet i Kuvendit të Kosovës, secila parti politike, secili qytetar i Kosovës e di që, në

qoftë se nuk koordinohemi ne me Uashingtonin, Brukselin e Berlinin, ne nuk mund të

koordinohemi me Moskën, Pyang Jang-un e Pekinin.

Është elementare që ta kemi të qartë që Republika e Kosovës në rrugëtimin e saj, tash e 12-vjeçar

ka ndërtuar një shoqëri të vlerave më demokratike dhe më përparimtare që i ka dhe i pretendon

t’i ketë secili vend normal në botë.

Këtë normalitet, ne duhet ta qojmë deri në fund në procesin e shtetndërtimit tona. Rruga që do të

na shpie deri te përfundimi me sukses i procesit të dialogut, kalon domosdoshmërisht nëpër

Kuvendin e Kosovës si organi më i lartë i përfaqësimit qytetar dhe popullor, i cili do ta ketë për

obligim që konkluzionet e këtij dialogu të paraqitura në formën e një marrëveshjeje

gjithëpërfshirëse, përfundimtare dhe legalisht të obligueshme mes dy vendeve tona, t’i

ratifikojmë ne këtu.

Andaj, është obligim i Qeverisë së Republikës së Kosovës që të jetë jo vetëm transparente

kundrejt Kuvendit, por të kërkojë e të mundësojë qasjen direkte për secilin deputet, kur ata

besojnë se mund të japin kontributin e tyre në këtë proces të rëndësisë jetike dhe kombëtare për

vendin tonë.

Në anën tjetër, ky Kuvend nuk duhet ta shoh as me pezëm politik e as me dyshim juridik, rolin

dhe angazhimin e Qeverisë së Kosovës, në procesin e dialogut. Përkundrazi, ky Kuvend duhet ta

shoh me sy shqiponjë, ta vlerësojë me mendje të hapur secilin hap e secilin vendim të Qeverisë,

veçanërisht sa i përket procesit të dialogut.

Amerikanët e kanë një shprehje të rëndësishme që unë dua ta them këtu: Trust but verify, besoni,

por verifikoni. Pra, ne do t’i besojmë kryeministrit Hoti dhe ekipit që Qeverisë së Kosovës për

dialogun me Serbinë, por gjithsesi edhe do të verifikojmë punën dhe veprimet e tyre.

Ky është roli ynë primar. Këtë ua kemi borxh qytetareve të Republikës. Ju faleminderit!

KRYETARJA: Në qoftë se është përmendur grupi parlamentar, në emër të grupit mund të jap

replikë. Në qoftë se është në emër të grupit mund ta lejoj, sepse emri personalisht me sa e di nuk

është përmendur.

Në emër të grupit, deputetja Pacolli!

26

FITORE DALIPI-PACOLLI: Atëherë, po mundohem t’i përmbledh dy çështje shumë shpejt.

Ne duhet të koordinohemi me Uashingtonin, Berlinin, Parisin e Brukselin, por jo t’i pyesim se ku

ka mbetur procesi, jo të tregojmë që nuk dimë rreth procesit tonë. Trust but verify, e kam besuar

dhe e kam verifikuar. Kryeministri e ka thënë vet me fjalët e tij në fjalim.

Tjetër, për ju kryeministër. Ndonëse me adresime shumë të shkurtra, deklarimi i Lajçakut, pas

takimit më 16 korrik, i veçoi këto pika.

Kryeministri sapo e lëshoi sallën, kthehet ndoshta dhe e përsëriti, mirëpo është shumë me rëndësi

që kryeministri të kthehet dhe të na tregojë se kush e ka hapur diskutimin për çështjen e të

kthyerve gjatë takimit në Bruksel.

A e ka hapur delegacioni i Kosovës apo delegacioni i Serbisë. Kanë folur për të kthyerit. Për të

cilët të kthyer e ka pasur fjalën, sepse nëse ne këtu në shtetin tonë kemi ministri për këtë punë,

atëherë pse kjo duhet të diskutohet në Bruksel.

Pra, duhet të kthehet zoti Hoti, dhe të përgjigjet, sepse sot është në raportim dhe nuk i bën mirë

as atij dhe askujt që të ikë nga përgjegjësia, sepse në këtë mënyrë ka filluar të ikën edhe nga

dialogu.

Po e thekson disa herë se është i kryeministër i këtij vendi dhe Kushtetuta ia njeh të drejtën që të

flasë si kryeministër në dialogun Kosovë-Serbi, mirëpo ka emëruar një koordinator, një

marionetë të Thaçit, na falni. Nuk është i gatshëm që as bisedimet t’i vazhdojë siç i ka nisur.

Faleminderit!

KRYETARJA: A dëshironi kundër-replikë? Jo. Faleminderit!

Atëherë, deputetja Blerta Deliu e ka fjalën. Kërkoj falje Blerta, një minutë! Kundër-replikë,

Faton Bislimi!

FATON BISLIMI: Atëherë, veç desha të them që e gjithë ajo që u tha nga parafolësja nuk ka të

bëjë asgjë me fjalimin që unë e pata. Përfundimisht, do të ishte mirë që të kursehemi nga ato

shprehje të cilat nuk i bëjnë nderë këtij Kuvendi dhe kësaj Qeverie.

Kjo Qeveri është e Republikës së Kosovës, e deshëm ne apo nuk e deshëm, e pranuam apo s’e

pranuam, edhe e përfaqësojmë vendin tonë. Këtë vend e kemi bashkë të gjithë ne. Nuk është as

më shumë dhe as më pak i kurrkujt.

27

Kështu që për interes të vendit është mirë që të jemi sa më shumë kundër asaj të keqeje që i ka

bëtë Serbia këtij vendi, dhe të jemi sa më pro vendin dhe Qeverisë tonë, e cila na përfaqëson

neve. Faleminderit!

KRYETARJA: Faleminderit! Ju njoftoj që kemi planifikuar që në pauzë të shkojmë në orën

14:30, sepse ka nevojë që të ajroset salla. Fjalën e ka deputetja Blerta Deliu-Kodra.

BLERTA DELIU-KODRA: Faleminderit, zonja kryetare!

I nderuar kabinet qeveritar,

Të nderuar kolegë deputetë,

Natyrisht, që është mirë që po diskutohet për njërën prej çështjeve shumë të rëndësishme, edhe

për zhvillimet e fundit.

U tha edhe nga përfaqësuesi i Partisë Demokratike të Kosovës, zoti Hoxhaj, që Qeveria e

Republikës së Kosovës ka hyrë në këtë proces e papërgatitur, pa platformë, pa strategji, pa një

koordinim të mirëfilltë dhe pa përvojë dhe madje-madje pa asnjë ekspert.

Në takimin e fundit në Bruksel, natyrisht në rrethanat në të cilat ka ndodhur, nuk do duhej që të

ndodhte fare, për shkak të zhvillimeve që i kemi pasur, për shkak të procesit të intervistimit të

presidentit të vendit, dhe për shkak se ka munguar një koordinim.

Një takim i tillë, do duhej që të shtyhet dhe të pritej që të ketë një unifikim të spektrit politik

kosovar lidhur me zhvillimin e këtyre temave të cilat kanë qenë të rëndësishme.

Jam e bindur që një koordinim më i mirë dhe një përgatitje më serioze e Qeverisë së Kosovës do

t’i bënte nderë edhe delegacionit kosovar që ka qenë pjesë e këtij takimi në Bruksel.

Zonja kryetare, unë po e shoh që kryeministri nuk është sallë. Kam disa pyetje të cilat do t’i

adresohen drejtpërdrejt kryeministrit Hoti, dhe përderisa ai nuk është në sallë, po e konsideroj që

unë nuk duhet ta them fjalën time, sepse janë pyetje direkte që do t’i adresohen kryeministrit të

vendit. Dhe, përderisa ai është në raportim, po më duket që nuk është në rregull që unë të flas me

veten time, sepse janë të dedikuara për Qeverinë dhe për zotin Hoti.

KRYETARJA: Nuk ka problem, vetëm pse ju duhet që prapë ta kërkoni fjalën, kurdo që të

kthehet kryeministri. Atëherë, fjalën e ka deputeti Jahja Kokaj. Pas deputetit Jahja Kokaj...

JAHJA KOKAJ: Që në fillim desha t’i vej dy premisa relevante të lidhura me dialogun,

përkatësisht bisedimin.

28

E para, kuptimi apo definicioni i dialogut, sepse në kuptimin gramatikor kuptohet si diskutim i

palëve reprezentative kundërshtare me qëllim të gjetjes së zgjidhjes. Fatkeqësisht, në gazetat

ndërkombëtare shpeshherë po e quajnë edhe peace talk, domethënë është fjala për biseda për

paqe.

Do të thotë në qoftë se futet një arbitrarizëm, e nuk e kemi saktësisht konceptin, përkatësisht

kuptimin, definicionin e dialogut, atëherë ne shkojmë në një qorrsokak.

Dua të them në mënyrë eksplicite që ne duhet të insistojmë të bëjmë dialog vetëm për fqinjësi të

mirë, që nënkupton njohje reciproke të garantuar ndërkombëtarisht, asgjë tjetër.

Premisa e dytë që dua ta theksoj është qëllimi yt, pra gjatë dialogut, qëllimi yt dhe i palës

kundërshtare. Lidhur me këtë desha ta citoj Xhon Kenedin, i cili thotë, orvatjet dhe kuraja nuk

mjaftojnë pa qëllim dhe drejtim të qartë. Pra, nuk mjafton vetëm vullneti për dialog pa pasur

qëllim konkret, qëllim të artikuluar. Pra, që ta kemi një cak të cilin duhet ta arrijmë.

Duhet të jemi koshientë që Serbia, sado që ka shpeshherë situata kaotike në strukturat e veta

shtetërore dhe shoqërore, ajo ka një strukturë me traditë shtetërore të udhëhequr në mënyrë

shkencore nga Akademia e Shkencave, dhe e udhëhequr në mënyrë shpirtërore nga kisha

ortodokse.

Besoj që ai që ka njohuri elementare për politikën serbe, e di që në programet, projektet dhe

aspiratat e Akademisë dhe Patrikanës serbe, Kosova dhe Metohija, siç ata i thonë, e konsiderojnë

si djep të Serbisë dhe gjithçka tjetër trajtohet si e përkohshme dhe e rikthyeshme në kuptimin

afatgjatë.

Ndaj kësaj duhet të jemi shumë, shumë, shumë vigjilentë.

Konsideroj që Serbia po e rifillon dialogun, po e përdorë vetëm për të gjeneruar perceptim politik

të vullnetit për bisedime, gjëja se vullnetit për bisedime, për të avancuar drejt integrimit të

Bashkësisë Evropiane dhe benificioneve të tjera ekonomike dhe politike. Këto janë qëllime të

pamohueshme të Serbisë e diçka tjetër është se a do t’i arrijë apo jo, dhe kjo varet ekskluzivisht

prej nesh.

Në vijim vijmë te një thënie e Abraham Linkoln, ku thotë, që shteti juaj nuk rrezikohet nga

jashtë, por nga veprimet e pamençura të brendshme.

Jemi dëshmitarë se në të kaluarën kemi bërë veprime të papërshtatshme diplomatike, veprime të

gabuara e sidomos biseda të cilat na kanë zhytur në një valë diplomatike bukur të rrezikshme.

Por, sipas mendimit tim këtu vjen porosia e Vilson Çerçil, ku thotë, asnjëherë mos u dorëzo,

29

asnjëherë dhe kurrsesi, sado që të jenë potencialet e kundërshtarit më të mëdha se tuat, t’i duhet

të kesh vetëbesim të plotë.

Ne e kemi territorin tonë të pranuar nga GJND-ja. Jemi të njohur nga mbi 100 shtete, dhe nuk

kemi nevojë që të humbasim territore dhe të sillemi si fajtorë apo inferiorë.

Gabimet e votimit të Gjykatës Speciale dhe negociatat e gabuara të së kaluarës, diskutimet ku

janë përfshirë pika, Zajednica, janë gabime që janë bërë dhe tani disa prej tyre me të vërtet janë

të pariparueshme.

Konsideroj që 20 vitet e fundit, do duhej të lobonim në mënyrë permanente të miqtë tanë

amerikanë. Të kërkonim që ata ta bindin Serbinë që Kosova është territor i pavarur ashtu siç

është shpallur dhe si i tillë duhet të njihet. Këtë lobim do duhej ta bënim ne edhe me miqtë

evropianë. Por, fatkeqësisht lobime të suksesshme bëri Serbia, dhe ndonëse ishim viktimë,

agresori arriti që të shndërrohet në të përdhelur nga ndërkombëtarët.

Ka arritur që koncesionet lidhur me Kosovën t’i kushtëzojë me garancinë që do të marrë për t’u

futur në BE, kurse ne me një mizerabilitet përpëlitemi që t’i heqin vizat.

Ta kuptojmë pra, se gabimet tona diplomatike të shtetnëdrtimin na sollën këtë inferioritet apo

situatë të palakmueshme, të mos e quaj mizerable.

Tani vijmë të një situatë konkrete lidhur me dialogun dhe pyetjen se sa është ndryshuar kursi

përmbajtja dhe qëllimi i dialogut krahasuar me atë që do duhej të zhvillohej në Uashington më

27 qershor.

Pse nuk filloi dialogu aty ku kishte mbetur para dy vitesh? Pra, të evidentohen në prani të

ndërkombëtareve se cilat ishin pikat të cilat Serbia nuk i ka implementuar. Në qoftë se theksohen

pikat e paimplementuara, shihet që Serbia nuk do dialog për të arritur diçka, por në mënyrë të

ashtuquajtur kurlatizëm, ajo do të bëjë dialog për qëllimet e veta djallëzore.

Për këtë, ne këtu në Kosovë, themi që dialogu do të jetë një akt dhe jo proces afatgjatë, por

kështu nuk po thotë shumëkush nga jashtë. Lexoni gazetat dhe lajmet lidhur me Kosovën,

Serbinë dhe dialogun.

Jo rastësisht, mendoj që janë të sinkronizuara kohësisht dialogu me Gjykatën Speciale. Është e

pamohueshme se opsioni informativ formëson bindjen politike, kur prijësit tanë të UÇK-së dhe

ata shtetërorë politik gjykohen në një proces i cili do të zgjasë, ndoshta më gjatë se sa vet

dialogu, nënkupton pozicionin tonë diplomatik të nakatosur.

30

Në fund vijmë tek ajo që është shumë e rëndësishme, e ajo është ekipi apo personat që

negociojnë. Lidhur me këtë, dua ta citoj Albert Anjshtajn, i cili thotë: Me të njëjtën metodologji

dhe kokë studiuese nuk mund të arrish rezultate të ndryshme.

Nuk jam kundër askujt, por e dimë që Skënder Hyseni ishte në procesin ku humbëm mesë 8 mijë

hektarë tokë. Ishte pjesëmarrës në procese të tjera negociuese ndonëse në sofrën e dytë, andaj si

mund të presim që të arrijmë nga ai dialogun, i cili do jetë afatgjatë dhe nuk do t’i konvenojë

Serbisë. Pra, si do të mund të depërtojë ai me strategji të cilat nuk i ka.

Jam i bindur që kemi shumë personalitete tjera dhe kuadro akademike, politike, diplomatike që

do ta kryenin këtë detyrë në mënyrë efikase.

Pse krerët e LDK-së nuk dalin nga rrethi partiak dhe të angazhojnë njerëz kredibilë, e që i kemi

me bollëk?

Dhe në fund lidhur me këtë, desha të përmendi që tani SHBA-së nuk i ngutet çështja e dialogut

Serbi-Kosovë. Prandaj, në këtë situatë pse nuk pauzojmë? Nuk pauzojmë, ndoshta edhe për

arsyen se LDK, AAK dhe Lista serbe konstituojnë një fraksion të votuesve. Pra, nuk e kanë

kredibilitetin e popullit dhe të Parlamentit.

Në mungesë të kohës, kam dëshirë që të theksoj një gjë që është shumë e rëndësishme dhe shumë

relevante për ekipin negociator. Kurrsesi në asnjë rrethanë nuk duhet të përjashtohet mundësia e

bashkimit të Kosovës me Shqipërinë. ]

Mendoj në këtë, Serbia vazhdimisht po kërkon dhe po kërkon që kjo të futet për 19 vitet në

vijim. Mendoj që potencialet njerëzore, ushtarake, ekonomike do të jenë ato të cilat garantojnë

një vizion, një potencialitet politik dhe diplomatik.

Krahas ruajtjes së miqësisë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, fakti që jemi potencial

shqiptarë rreth 7 milionë në Ballkan, demonstron një potencialitet, pra është një kapital i madh,

sidomos diplomatik dhe ndoshta real dhe absolutisht nuk guxojmë ta humbim në çfarëdo situate

e rrethane. Ju faleminderit!

KRYETARJA: Faleminderit! Kolegë të AAK-së a mund ta kem mirëkuptimin tuaj që deputetja

Deliu ta përfundojë fjalimin që e ka në gjysmë. Faleminderit!

Deputetja Blerta Deliu e përfundon fjalimin e saj dhe pastaj e fundit para pauzës flet deputetja

Time Kadrijaj.

31

BLERTA DELIU-KODRA: Faleminderit, zonja kryetare!

Unë po e vazhdoj fjalën time aty ku e lashë.

Natyrisht, unë thashë që qysh në fillim të këtij dialogu ka munguar një konsensus më i gjerë. Për

më shumë, ne e kemi parë edhe dje në deklarimin e ministres së Jashtme, zonjës Haradinaj, e cila

thotë që dialogu po rrëshqet në dialog teknik. Dhe, këtë e vërejtëm shumë qartë që ka një

disharmoni ndërmjet partnerëve të koalicionit sa u përket qëndrimeve dhe harmonizimit të këtyre

qëndrimeve lidhur me dialogun.

Natyrisht, që Kosova për herë të parë po hynë në këtë dialog pa një platformë të qartë parimesh

mbi ruajtjen dhe mbrojtjen e interesit nacional, të mbrojtjes së Kushtetutës dhe të promovimit të

interesave shtetërore që do duhej të ishin.

Qeveria e Kosovës do duhej të ndërtonte platformën më të mirë për këtë fazë të fundit të

dialogut, ku do të përfshinte ekspertët më të mirë ndërkombëtarë dhe të zhvillonte paraprakisht

edhe diskutime lidhur me temat e fundit të cilat do të diskutohen në këtë dialog dhe këtë fazë

tejet të rëndësishme.

Si pasojë e një moskoordinimi, ne e kemi parë që në takimin e parë, zoti kryeministër, që ju jeni

mashtruar keq nga Serbia, për faktin se në tryezën e diskutimit në tavolinën e diskutimit është

shtruar çështja e të zhvendosurve. Çështja e të zhvendosurve serbë është njëra prej çështjeve të

cilën Kosova e ka diskutuar para një dekade dhe është çështje e mbyllur. Kosova i ka kryer të

gjitha obligimet e saj sa i përket këtij procesi dhe i kemi dhënë epilog çështjes së të

zhvendosurve serbë.

I nderuari kryeministër,

Tema e të zhvendosurve serbë nga Kosova, natyrisht që është çështja kryesore të cilën Serbia e

ka kthyer për t’u kthyer në çështje dhe në temat e saj dhe për të krijuar opinion e saj të paqenë,

që po pengohet kthimi i të zhvendosurve serbë nga Republika e Kosovës.

Zoti kryeministër, ata që me vite të tëra janë penguar që të kthehen në pronat e tyre në pjesën

Veriore, janë shqiptarët dhe është për keqardhje që ju keni lejuar që një temë e tillë, po e them,

që ka marrë epilog në tryezat e diskutimeve dhe në takimet e mëhershme, të kthehej për t’i dhënë

Serbisë mundësinë që të krijojë një performansë, që të krijojë një përshtypje se ne si qytetarë të

Kosovës dhe si shtet po pengojmë kthimin e të zhvendosurve serbë në Kosovë.

Zoti kryeministër,

Është përmendur edhe çështja e të pagjeturve, një çështje të cilën zoti Lajçak e quajti si çështje

simbolike.

32

Mendoj që ky ka qenë një relativizim përballë temave të cilat janë diskutuar në këtë takim në

Bruksel dhe natyrisht që kjo është shqetësuese, sepse besoj që edhe ju edhe zoti Lajçak e dini që

çështja e të pagjeturve është njëra prej temave më të ndjeshme dhe plagëve më të rënda, e që

është fare e qartë që qëndron në arkivat e ushtrisë dhe policisë serbe. Pra, çështja e të pagjeturve

nuk është çështje simbolike, por është plagë e hapur nga koha e luftës, e cila kërkon zgjidhje

imediate.

Prandaj, nuk do duhej që të lejohej që kjo çështje kaq e ndjeshme të relativizohej në një nivel të

tillë.

Zoti kryeministër, keni përmendur edhe emërimin e koordinatorit Hyseni dhe vetëm gjatë dy

ditëve të fundit, ne kemi parë në media deklarimet e dy parterëve të koalicionit, të zotit Limaj

dhe të zotit Haradinaj, që ka munguar koordinimi ndërinstitucional dhe ka pasur një disharmoni

të partnerëve të koalicionit, sa i përket këtij pozicioni dhe emërimit të koordinatorit, ku u pa qartë

që mungon një koordinim ndërmjet partnerëve të koalicionit.

Dhe jo vetëm kjo, po dihet që një mungesë e koordinimit është vërejtur edhe në atë që është

koordinim ndërparlamentar, e për të cilat ky Parlament ndër vite ka dëshmuar se është i hapur

për të krijuar një platformë të qartë për dialogun, duke u bashkuar dhe duke krijuar pozicione të

qarta jo vetëm për partitë të cilat kanë udhëhequr me pushtetin dhe me Qeverinë, por edhe me

partitë të cilat kanë qenë parti opozitare e për të cilat është garantuar vend serioz, madje edhe për

të udhëhequr këtë proces të ndjeshëm dhe të rëndësishëm.

Zoti kryeministër, ju duhet ta kuptoni që të gjitha platformat për dialog do të diskutohen në këtë

Parlament, dhe vetëm tash shkarazi, lexova një deklaratë tuajën, gjatë kohës sa keni qenë shef i

Grupit Parlamentar të Lidhjes Demokratike të Kosovës, kur nuk thirrjet tona për unitet, ju keni

akuzuar partitë në Qeveri që po tentojnë që të largohen nga temat që janë tema me interes për

qytetarë dhe të kthehen në temën e dialogut. Po e harroni që ju sot po e bëni të njëjtën gjë.

Qytetarët e Kosovës po përballen me pandemi, qytetarët e Kosovës kanë telashe thelbësore për

jetesë dhe ju sot, natyrisht po flisni me të njëjtën gjuhë me të cilën dikur keni kritikuar partitë të

cilat kanë qenë në pushtet.

Qeveria e Kosovë, në një proces si ky, natyrisht që do duhej të ketë një memorie institucionale.

Zoti Hoti, ju po silleni sikur të keni filluar ju këtë proces, e në fakt ky proces ka një zanafillë të

tillë nga viti 2011.

Që në vitin 2018, presidenti Thaçi, ka ndarë një dokument me delegacionin shtetërorë të formuar

aso kohe. Ky dokument i ka të listuara të gjitha arritjet të cilat kanë qenë në këtë proces të

dialogut final, si dhe pozitat negociuese të Kosovës lidhur me këtë proces.

33

A keni marrë ju diçka nga kjo memorie institucionale për të cilën ka databazë, ka informacione,

ka marrëveshje dhe ka një zhvillim dhe epilog të qartë, apo keni filluar gjithçka nga pozicioni i

juaj si kryeministër dhe si udhëheqës i Qeverisë?

Sa i përket çështjes së të pagjeturve, a ka Kosova një pozicion të artikuluar, kryeministër, lidhur

me të pagjeturit? Cili do të jetë qëndrimi i juaj dhe cili ka qenë qëndrimi i juaj lidhur me çështjen

e të zhvendosurve që është diskutuar në takimin në Bruksel?

Pastaj, ka nevojë që të ketë edhe një qartësi, i nderuari kryeministër Hoti, sa i përket Brukselit. A

keni marrë konfirmim nga shtetet e Bashkimit Evropian, që njohja reciproke do të jetë rezultat

final i marrëveshjes përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë? Konkretisht, a ka qartësi nga

Gjermani dhe Franca, lidhur me epilogun që është marrëveshja përfundimtare?

A është dakordur Serbia që njohja reciproke është epilogu i këtij procesi? Meqë ne kemi dëgjuar

qartë deklaratat e zyrtarëve të lartë serbë që e dëshmojnë komplet të kundërtën e asaj për të cilën

ju aktualisht po diskutoni.

Dhe krejt në fund, pse zoti kryeministër, nuk e keni sjellë një platformë në këtë Kuvend për të

diskutuar me deputetët, për të konkretizuar qëndrimin tonë dhe për të marrë mbështetjen e këtij

Parlamenti, lidhur me marrëveshjen finale dhe për takim e fundit në Bruksel? A do të duhej që

këta deputetë dhe ky Parlament të ishte më i fokusuar lidhur me këtë platformë që ndër vite,

Parlamenti i Republikës së Kosovës e ka bërë në vazhdimësi, për ta parë Kosovën në këtë

marrëveshje finale, me të fuqishme dhe për të përçuar një zë të unitetit për të cilin ne më së

shumti, aktualisht kemi nevojë.

KRYETARJA: Deputetja Time Kadrijaj dhe pastaj shkojmë në pauzë.

TIME KADRIJAJ: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Kryeministër,

Zëvendëskryeministra,

Ministra,

Deputetë të nderuar,

Të nderuar qytetarë të Kosovës,

Po bëhet një dekadë prej se Kosova ka hyrë në proces negociues me Serbinë. Fillimisht, për

çështje teknike të cilat me kalimin e kohës u shndërruan në çështjen të mëdha politike.

U bë aq keq puna, sa që Kosova përfundoi në një proces jo transparent, ku diskutohej edhe për

territoret e saj.

34

I gjithë ky proces degradoi në duart e Bashkimit Evropian, ku përherë e më shumë Kosova

mbetet spektatore në tavolinën ku diskutohej për fatin e saj. Ndërkohë që agjenda e Serbisë

shtyhej përpara, Kosova shtypej në këtë proces, nënshkruante çfarë i ofrohej, ndërkaq Serbia

impementonte vetëm marrëveshjet që i konvenon asaj dhe kërkesat e saj bëheshin edhe kërkesa

të Bashkimit Evropian. Kosova në këtë proces mbetej pa zë.

Procesi i gjatë e i pafund e ka dëmtuar rëndë Kosovën, ndonëse bashkëpunuese dhe korrekte, por

Serbinë e ka shpërblyer ndonëse agresive e me fushata diplomatike kundër pavarësisë së

Kosovës dhe përpjekjeve të saj për anëtarësim në organizata ndërkombëtare.

Dialogu duhet të jetë i kufizuar në kohë dhe i qartë në përmbajtje me qëllim të normalizimit të

marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve dhe arritjes së marrëveshjes përfundimtare që nënkupton

njohje reciproke.

Fatkeqësisht, fal këtij procesi Serbia gjenocidiale, sot është më afër BE-së dhe me një imazh të

përmirësuar ndërkombëtar, ndërsa Kosova ka mbetur pa liberalizim të vizave edhe pse i ka

përmbushur të gjitha obligimet dhe kriteret që janë caktuar nga vet Bashkimi Evropian.

A duhet të vazhdohet kështu? A duhet që Kosova të jetë vetëm një shikuese në tavolinë, ku

dialogu degradon me një pazar për fatin e saj? Përgjigja është jo.

Kryeministri Haradinaj e refuzoi këtë tavolinë, i hidhëroi disa njerëz të vendit e të huaj, por

mbrojti interesin e Kosovës, mbrojti idealin e luftëtarëve që ranë, mbrojti 17 Shkurtin, vendimin

e GJND-së, përpjekjet e aleatëve tanë për ta bërë Kosovën shtet.

Kjo logjikë e mbrapshtë nuk duhet të kthehet tani, jo nga kjo Qeveri. Kosova nuk guxon të

rrëshqasë në një proces që tani e kemi provuar për vite me radhë. Dialogu teknik nuk i jep

Kosovës atë që i duhet, përmbylljen e këtij procesi me njohjen reciproke. BE-ja ka kohë, por

Kosova jo.

Prandaj, Qeveria e Kosovës duhet të veprojë me mendjen e interesin shoqërorë, shtetëror e

kombëtar.

Dialogu nuk është një proces që duhet të përdoret për qëllime karriere e interesa grupore politike.

Ne e kemi aleat Bashkimin Evropian, por aleat e miq i kemi Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Kosova duhet të insistojë fuqishëm që në këtë tavolinë të jenë edhe Shtetet e Bashkuara të

Amerikës, aleati më serioz dhe i fuqishëm i Kosovës.

SHBA-ja, s’ka si të jetë pjesë e kësaj tavoline nëse ne nuk e kërkojmë këtë. Prandaj, t’ia hapim

rrugët dhe t’i japim pretekstin Shteteve të Bashkuara të Amerikës që të jenë në këtë tavolinë.

35

Pa Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk ka asnjë garanci që një marrëveshje do të arrihet. Pa

Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk asnjë garanci që marrëveshja do të implementohet

suksesshëm edhe sikur të arrihej.

Qëndrimet tona janë të qarta, askush nuk ka të drejtë e as mandat që të diskutojë për ndryshim

kufijsh. Për Aleancën për Ardhmërinë e Kosovës, Kosova dhe statusi i saj politik janë çështje të

përmbyllura më 17 Shkurt 2008, si shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik dhe i pandashëm.

Prandaj, e themi e qartë sikurse e kemi thënë gjithmonë, se ne nuk bëhemi pjesë e proceseve

jotransparente. Prandaj, që kjo tavolinë të mos jetë tavolinë ku ka hile, aty duhet të jenë edhe

miqtë e aleatët tanë të sinqertë.

Dialogu për marrëveshjen finale me Serbinë, duhet të na bashkojë të gjithëve pozitë e opozitë.

Kur ndahemi fiton armiku dhe kësisoj humbim të gjithë ne. Nuk është koha për kalkulime

politike, por për përfarim e reflektim që të fitojë shteti ynë dhe qytetarët tanë.

Pra, BE-ja urgjentisht duhet që Kosovës t’ia jap liberalizimin e vizave, në mënyrë që të dëshmojë

se e ka seriozisht. Integrimi i Ballkanit Perëndimor, duhet të bëhet i njëjtë dhe i barabartë,

përndryshe pse ne duhet të dialogojmë, që Serbia ta marrë statusin e vendit kandidat. Këtë nuk

duhet ta lejojmë.

Andaj, ju lus që të gjithëve së bashku, pozitë dhe opozitë të ofrohemi dhe të japim alternativë për

dialogun, derisa Serbia ta njohë pavarësinë e Kosovës. Faleminderit!

KRYETARJA: Faleminderit! Shkojmë në pauzë deri në orën 15:30.

* * *

36

Vazhdimi i mbledhjes, pas pauzës

Mbledhjen e drejton kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.

KRYETARA: Të nderuar deputetë, po vazhdojmë me seancën. Fjalën e ka deputeti Arbër

Rexhaj.

ARBËR REXHAJ: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar qytetarë,

Unë e përcolla debatin deri, normalisht këtu ku mbërriti dhe e pashë që kryeministri përmend

teori konspirative, paranoizma të cilat i ka thënë prej se është bërë kryeministër.

Në fakt, unë po dua t’ia përkujtoj që në mandatin e kaluar kur ka qenë deputet ky vet, në atë

foltore aty përballë ka dalë edhe ka folur për thikat mbi harta edhe shkëmbimin e territoreve. Pra,

për rrezikun e copëtimit të Kosovës nga ai i cili tashmë e ka bërë kryeministër këtë, presidenti

Hashim Thaçi.

Më kujtohen dhjetëra fjalime të tij, të cilat ai si opozitar i zëshëm i asaj i kohe edhe i presidentit

madje, thoshte që Kosovës po i kanoset rreziku i shkëmbimit të territoreve nga presidenti i

Kosovës, Hashim Thaçi. Kaq sa u përket këtyre teorive konspirative.

Tjetra, normalisht që mungesa e legjitimitetit, sepse zotëri Hoti s’ka kandiduar për kryeministër,

ka kandiduar si unë dhe unë të tjerët këtu si deputet. Andaj, kur e ke këtë mungesë legjitimiteti

dhe kur e vjedh pushtetin, normalisht atje komplekse inferioriteti ndaj Vuçiqit edhe Serbisë.

Kur themi se dialogu me Serbinë, po e përcjellë edhe këtë Qeveri ilegale jemi duke thënë se

nënshtrimi ndaj Serbisë po e përcjellë edhe këtë Qeveri.

Gjatë këtyre 10 vjetëve dialog me Serbinë, ka pasur vetëm një rezultat. 10 vjet për një ditë si kjo,

kur Kosova nënshtrohet. Ky proces dialogu, herë kinse teknik e herë politik në të cilin sipas

politikanëve të Kosovës, Serbia disa herë e ka njohur Kosovën e që në fakt, ka ndodhur

shfajësimi nga krimet në sy të bashkësisë ndërkombëtare dhe rehabilitimi i Serbisë. Për gjithë

këto vite është arritur që të përmbyset e vërteta dhe raportet.

Kosova si viktimë, objekt i politikave shfarosëse, po akuzohet, kurse Serbia agresore e

gjenocidale po rehabilitohet plotësisht, pa kërkim falje, pa distancim nga krimet e luftës, pa

kthyer të pagjeturit, pa ndëshkim për kriminelët dhe mbi të gjitha pa hequr dorë nga politika e

nisur nga Milosheviqi.

37

Kosova ka nevojë si asgjë tjetër, si asnjëherë më parë, kthimin e dinjitetit politik. Kur do ta

kuptoni që rruga që keni nisur është shkatërrimtare për Kosovën? Çfarë duhet të ndodhë që të

hiqni dorë nga kjo qasje?

Më 6 tetor, populli i Kosovës nuk kishte ndarë mendjen vetëm për luftën kundër korrupsionit dhe

keqqeverisjes, por kaq me vendosmëri kishte çuar mesazhin për një qeverisje dhe politikë të

dinjitetshme e të barabartë edhe përballë Serbisë.

52 ditë të Qeverisë Kurti, ishin ditët e vetme gjatë këtyre 10 viteve të sjelljes së përgjegjshme e

me dinjitet. Qeverisje të ndershme brenda dhe luftim të korrupsionit, si dhe sjellje shtetërore prej

të barabartit me Serbinë.

Kjo ishte rruga që duhej ta ndiqnin si vend. Kjo ishte çfarë na kishte obliguar sovrani. Populli e

njihte Serbinë shumë më mirë se ju. Ju e kishit harruar.

Kur ndërpretë qeverisjen e Qeverisë Kurti, ju jo vetëm që e ndërpretë rrugën e progresit e të

zhvillimit, por mbi të gjitha ndërhytë për ta ndërprerë sjelljen e Kosovës si shtet i mirëfilltë.

Nuk mund të ketë normalizim të raporteve të Kosovës me Serbinë mbi mohimin e vetës si

subjekt e si shtet. Nuk mund të ketë marrëveshje me Serbinë, pa përcaktuar paraprakisht atë që

nuk mund të diskutohet, subjektiviteti i shtetit të Kosovës. Nuk mund të ketë pajtim me Serbinë,

duke mohuar realitetin e luftës dhe ekzistimin e shtetit.

Ju mendoni se duke fshehur krimet e shtetit të Serbisë, duke mohuar subjektivitetin shtetëror

nëpërmjet heqjes së reciprocitetit si dhe duke hequr dorë nga anëtarësimi që është heqje dorë nga

shteti, mund të merrej me të mirë Serbia.

Serbia nuk mund të merrte me të mirë duke e shkelur vetën dhe të vërtetën. Vetëm kur ta

përballim Serbinë me të shkuarën e saj gjenocidale, vetëm kur t’ia bëjmë të qartë me vendosmëri

se barazia si dy shtete është pikënisje e raporteve, mund të ketë normalizim të raporteve, sepse

do të kishim paraprakisht normalizim të Serbisë.

Ju keni bërë një dëm të madh, pasojat vetëm sa kanë nisur të shfaqen. Nga marrëveshja e prillit të

2013-ës, legalizimi i strukturave paralele, amnistimi i tyre, Zajednica, të cilën ju si kryeministër,

po thoni që nuk ka vdekur, pra mund të kthehet konform Kushtetutës, dhe ne dimë se çfarë

nënkupton ajo. Dhe, pyetje ime direkte për ty është: Kur keni thënë që Zajednicën mund ta

kthejmë, për çfarë e kemi pasur fjalën?

38

E shumë koncesione të tjera e deri te heqja e reciprocitetit, heqja dorë nga anëtarësimi në

organizatat ndërkombëtare e varësia e plotë nga Lista serbe, janë disa dëshmitë e rrugës pa krye

që keni ndjekur e që për fat të keq edhe sot po vazhdoni.

Sot, as ato marrëveshje që keni arrirë me ish-ministrin e Milosheviqit dhe zëdhënësin e SPS-it,

nuk guxoni të kërkoni që t’i zbatojmë e i keni lënë studentët shqiptarë të Luginës së Preshevës pa

perspektive, sepse shteti që po e respektoni nuk po i respekton dhe nuk po i pranon diplomat e

lëshuara nga universitet e Republikës së Kosovës.

U korruptuat nga brenda dhe rrënuat shpresën e një populli, kurse rehabilituar Serbinë dhe

njollosët Kosovën nga jashtë. Askush më shumë sesa kjo klasë politike nuk mund të ndihmonte

ngritjen e ministrit të propagandës së Milosheviqit në paqedashës.

Këtë e bëtë vetëm kur e rrëzuat qeverinë e ndryshimit dhe të dinjitetit dhe kështu e degraduat

edhe Kosovën. Në këtë projekt të rrënimit u bëtë bashkë të gjithë, e ky bashkim për rrënim ishte

mundësia që ju ia dhatë Listës serbe dhe drejtpërdrejt Serbisë.

Disa herë nëpër mediume të ndryshme e keni potencuar që Asociacioni i Komunave serbe,

ndryshe si Zajednica, mund të kthehet. Pra, keni thënë që është njëlloj borxhi që duhet ta paguaj

Kosova. Nuk është fjala për një asociacion pa kompetenca ekzekutive dhe e dimë këtë.

Kur flisni për një marrëveshje finale kryeministër, na tregoni se a do të shkojmë me atë që ju ka

bërë, idenë e tij pra, që ju ka bërë juve kryeministër, shkëmbim apo me idenë e LDK-së edhe

tuajën, Zajednicë, cilën?

KRYETARJA: Deputeti Shkëlzen Hajdini e ka fjalën. Nuk qenka. Atëherë, deputetja Besa

Gaxherri.

BESA GAXHERRI: Faleminderit, zonja kryetare!

Zoti kryeministër,

Kabinet qeveritar,

Të nderuar kolegë deputetë,

Në historinë e gjatë e të dhembshme të kombit tonë, në mënyrë të veçantë të Republikës së

Kosovës, që faktikisht ne edhe këto ditë jemi duke bërë historinë e kombit tonë, e që fatkeqësisht

apo edhe faktikisht, edhe vet ky proces siç është i dialogu me Serbinë, unë jam e sigurt që më

vonë historia do të shkruaj për të.

39

Të nderuar kolegë deputetë,

Historia do të shkruajë, jam e sigurt dhe do t’i marrë trasnkriptet edhe të debateve tona sot që po

i bëjmë.

Prandaj, konsideroj që ne secili që marrim fjalën duhet të jemi kujdes, sepse nuk duhet që edhe

këtë temë ta shndërrojmë për të marrë një grusht vota në elektoratet tona, por duhet ta kemi

parasysh se kjo temë ka të bëjë me të ardhmen e fëmijëve tanë, të cilët do të bëjnë apo do të

shkruajnë histori, e do të merren edhe me fjalimet tona që po i bëjmë sot këtu.

Dialogu me Serbinë që ka filluar para 9 vjetësh, natyrisht që është një proces i gjatë i

dhimbshëm, me sfida, me ngecje, me ndoshta edhe gabime të delegacioneve tona apo

përfaqësuesve tanë shpesh, por unë jam shumë e lumtur që për herë të arë sot, një kryeministër

legjitim i Republikës së Kosovës, vjen para nesh dhe thonë se unë përfaqësoj Republikën e

Kosovës në dialogun me Serbinë dhe në dialog do të diskutohet vetëm për njohje reciproke.

Andaj, kolegë të nderuar deputetë,

Ju lus shumë, që në qoftë se ne të gjithë vërtet, e unë mendoj dhe besoj se të gjithë e duam

Kosovën dhe të gjithë duhet të punojmë për Kosovën dhe të gjithë kemi një qëllim për Kosovën,

atëherë edhe sot ta tregojmë këtë me veprimet apo edhe me debatin tonë.

Ne duhet të japim sot një sinjal që së paku Bashkësisë Evropiane, sepse Serbisë, unë nuk mendoj

se edhe nesër e njeh Kosovën, ne natyrisht që me Serbinë do të kemi prapë mospajtime, sepse e

dimë historinë tonë. Por, natyrisht që ne sot duhet të japim një sinjal institucioneve relevante,

vendimmarrëse të bashkësisë ndërkombëtare, që ne për këtë temë jemi të unifikuar dhe jo më

shumë të flasim për Serbinë sot këtu sesa për Kosovën.

Natyrisht, ne nuk ndjehemi në siklet se arritëm të kemi shtet të pavarur me Kushtetutën që e

kemi, ku në njërën anë disa prej jush thirreni në këtë Kushtetutë e në anën tjetër, të njëjtit keni

qenë kundër kësaj Kushtetute dhe tani duke përfolur për bashkimin me Shqipërinë, gjë për të

cilën Serbia që ju po e përmendi më shumë sesa Republikën e Kosovës, po thirret po në të

njëjtën gjë po thirret për bashkim kombëtar apo bashkim të Kosovës me Serbinë.

Prandaj, ju kisha lutur kolegë të nderuar që të kemi kujdes.

Është e vërtetë që Bashkimi Evropian ka qenë ndoshta shpeshherë edhe i njëanshëm, por kësaj

radhe ne duhet t’i dërgojmë një mesazh të qartë kur jemi bashkë të unifikuar, sepse në këtë

dialog kemi hyrë ashtu siç po thotë kryeministri, për njohje reciproke

Nuk ka dialog teknik. Por, natyrisht se për ta përmbyllur një proces me Serbinë, duhet të

përmbyllen temat siç i përmendi kryeministri, për të zhdukurit është pikë e parë dhe pastaj për

40

reparacionet e luftës dhe pastaj për çështjet ekonomike me radhë. Këto tema kur të mbyllen,

atëherë normal se shumë gjëra janë kryer në raport me Serbinë.

Dëgjova këtu nga shumë kolegë që duhet ta kushtëzojmë BE-në, duhet të kërkojmë që SHBA-ja

të jetë gjithqysh dhe natyrisht, unë mendoj se ne duhet të tregohemi si politikanë të vërtetë dhe

kështu siç është duke punuar kryeministri, ne Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kemi miq të

përhershëm dhe partnerë në çdo proces, ndërsa me BE-në jemi duke punuar dhe duke luftuar çdo

ditë që të integrohemi në Bashkësinë Evropiane.

Prandaj, ne punojmë që këto dy qendra vendimmarrëse siç janë Brukseli dhe Uashingtoni të jenë

gjithmonë të unifikuara në lidhje me çështjen e Kosovës.

Propozimi i rezolutës nga kryeministri, i cili thotë dhe na kërkon neve, dhe në qoftë se ne si

deputetë, sot jemi të gatshëm që vërtet ta bëjmë një rezolutë të tillë, e cila thotë se Qeveria e

Kosovës ka mandat të hyjë në këtë proces vetëm për njohje reciproke dhe normalizim të

marrëdhënieve ndërshtetërore mes Republikës së Kosovës dhe Serbisë.

Nuk ka asgjë më të qartë kolegë të nderuar deputetë dhe duhet t’i thërrasim mendjes secili prej

nesh sot këtu, se për çka po bëjmë këtë debat. Në qoftë se ne duam që ta lëshojmë vetën në atë

nivel që edhe në këtë pikë kaq të rëndësishme, këtë temë kaq të rëndësishme të bëjmë këtu fushat

elektorale, atëherë merrni ju përsipër secili, por ne sot këtu nga ky debat duhet të nxjerrim një

mesazh, se për Kosovën jemi të gjithë të unifikuar.

Kosovën e duam të gjithë njëjtë dhe për Kosovën jemi përgjegjës të gjithë njëjtë, pa marrë

parasysh se cili kryeministër apo cili subjekt politik do ta përfaqësojë Qeverinë e Republikës së

Kosovës, kur bëhet fjalë për tema nacionale, janë të gjitha partitë që duhet të unifikohen dhe

duhet të punojnë në këtë drejtim, dhe këtë duhet ta bëjmë parim ne për vetën tonë dhe pastaj

kemi mjaft tema për të cilat mund të flasim dhe ta gjykojmë dhe ta kritikojmë qeverinë cilado

qoftë ajo.

Mua po më vjen shumë keq, kur këtu dëgjoj kolegë deputetë duke folur me terma të ndryshme që

e thërrasin qeverinë e shtetit të tyre, kryeministrin e Republikës së tyre dhe mundësohen që ta

dobësojnë kryeministrin e Republikës së tyre në raport me Vuçiqin.

Thirrini mendjes, sepse nuk mund ta dëmtoni në këtë mënyrë zotin Hoti, por e dëmtoni

Republikës e Kosovës.

Unë e kam parasysh që këtu ka deputetë të rinj që s’dinë kurrgjë, por aman kur nuk dini mos

flisni fare.

41

Zoti kryeministër,

Nga parimet e mia që i kam, sikur të kisha pasur ndonjë vërejtje që vërtet kam pasur dyshime të

caktuara edhe pse ju falënderoj që ju na keni raportuar edhe si grup parlamentar, dhe ka pasur

gjëra të reja që kam dëgjuar që nuk na i ke thënë edhe në grup parlamentar, po ju them shumë

sinqerisht, sikur ta kisha ndonjë dyshim, sikur ta kisha ndonjë kërkesë, ashtu sikur çdo deputet

edhe opozitës, sepse kështu duhet të jemi ne në këto tema, unë do tua kisha drejtuar.

Mua më vjen mirë që për herë të parë një kryeministër i Republikës sime, del para nesh dhe na

thotë, unë shkoj në dialog me Serbinë vetëm për diskutuar për temën për njohje të Republikës

apo për njohje të ndërsjellë.

Këtë duhet ta kërkojmë nga ju zoti kryeministër, të gjithë ne dhe këtë po e kërkojmë.

Do t’ju lusnim që të kërkoni vazhdimisht që afatet të jetë të kufizuara, sepse Kosova nuk ka më

kohë të humbë me Serbinë dhe me dialogun me Serbinë, sepse 9 vjet i kemi humbur. Natyrisht,

që Bashkësia Evropiane për këtë çështje duhet të reflektojë.

Kosova i ka defektet e saj. Kosova ka problemet e saj, por Kosova ka edhe sukseset e saj, dhe

këto suksese edhe dështime i kemi bërë së bashku me Bashkësinë Evropiane dhe natyrisht që

duhet të na kenë parasysh.

Unë ju uroj suksese dhe derisa kështu në këtë mënyrë veproni dhe punoni, natyrisht që do jemi

pas jush. Faleminderit për vëmendje!

KRYETARJA: Keni kërkuar replikë, mirëpo në emër të grupit mund ta lejoj, sepse nëse i është

referuar diskutimit, atëherë lejohet sipas Rregullores. Deputeti Arbër Rexhaj i ka dy minuta.

ARBËR REXHAJ: Faleminderit, kryetare!

Meqenëse iu referua kur e përmenda Luginën e Preshevës si bashkim kombëtar, unë po flas

diçka. Përnjëmend kryeministri Hoti, në këtë Kuvend do duhej të ishte njëri prej deputetëve të

Kuvendit të Republikës së Kosovës.

Unë nuk e di që kryeministri Hoti ka garuar për kryeministër. Kryeministri Hoti, për respekt po e

quaj, për respekt të institucioneve të Republikës së Kosovës, edhe pse për mua nuk është

kryeministër, ai do duhej të ishte vetëm një deputet. Dhe, mua përnjëmend më vjen keq, pra edhe

si qytetar i Republikës së Kosovës, se kush më përfaqëson në dialogun Kosovë-Serbi.

Në njëri i cili është bërë kryeministër falë një presidenti, i cili ka vendosur përnjëmend thikat

mbi harta.

42

Dhe tjetra, nuk po dua të flas për Besën, sepse Besa në atë foltore aty, ka dal dhe unë e di nëse do

ia përmend, se çka ka thënë, por kësaj radhe po e kursej, veçse nuk ka lënë gjë pa thënë për

presidentin.

Po e kursej kësaj radhe, por herën tjetër nuk e kursej, por kësaj radhe po dua ta kursej.

Kryeministrin s’po dua fare ta kursej për arsye se ky po thirret në Kushtetutën e Republikës së

Kosovës, sepse do ta respektojë atë. Sikur të ishte ashtu, pra respektimi i Kushtetutës në njëfarë

forme nuk do ta përmendte as Zajednicën as si term, sepse e di se çfarë nënkupton ajo.

Meqenëse është në këtë dialogun që ky po e quan final, ky e di me siguri të plotë që atje do ta

bëjë njërin prej konsensioneve ose Zajednicë, ose...

KRYETARJA: Kundër-replikë, deputetja Besa Gaxherri!

BESA GAXHERRI: Koleg i nderuar,

Unë nuk iu referova fjalës tuaj, iu referova kauzës tuaj, për të cilin e keni pasur bashkimin

kombëtar, e që të njëjtën kauzë po na rreh edhe Vuçiqi sot, edhe ai po do të na bashkojë me

Shqipërinë, këtë unë e preka.

Edhe një herë po ju them, kryeministri i Republikës së Kosovës është legjitim dhe nuk ke hiç

problem ti të mos më referohesh mua çka kam thënë për presidentin Thaçi, unë i qëndroj pikë për

pikë asaj çfarë kam thënë, e them edhe sot. I keni transkriptet, merrni, nxirrni, lexoni dhe krejt

çka kam thënë, unë i pranoj, hiç nuk kam ndryshuar në mendim.

Prandaj, s’keni nevojë t’i politizoni gjërat, sepse Avdullah Hoti nuk është Hashim Thaçi, është

Avdullah Hoti, kryeministër i Republikës së Kosovës, edhe tjetër është që ju po doni të bëni

fushat të ulët me këtë punë, tjetër është që ai duhet të bashkëpunojë me presidentin dhe me

kryetaren e Kuvendit, ata janë institucione, tjetër është çka doni ju të thoni.

Dhe unë po e përfundoj edhe një herë kolegu im i nderuar...

(Ndërprerje nga regjia)

KRYETARJA: Deputetja Ganimete Musliu e ka fjalën.

GANIMETE MUSLIU: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

I nderuar kryeministër,

Ministër,

Të nderuar kolegë deputetë,

43

Zoti kryeministër,

Ju shpesh po e theksoni se duke u thirrur në një aktgjykim të Gjykatës Kushtetuese, ju e

përfaqësoni Kosovën në dialog. Pra, se ju jeni i vetmi i autorizuar me Kushtetutë që të zhvilloni

bisedime në dialog dhe ta përfaqësoni Kosovën.

Zoti kryeministër,

Me këtë aktgjykim është abuzuar jashtëzakonisht shumë nga opozita e para 6 tetorit, pra nga

Lidhja Demokratike e Kosovës dhe nga Lëvizja Vetëvendosje. Është abuzuar dhe keqpërdorur

veçanërisht shumë nga ish-kryeministri Kurti, tani nga ju, por edhe nga kryetarja aktuale e

Kuvendit, e kjo e fundit është me profesion juriste.

Po ju pyes, zoti kryeministër, a e dini që ai aktgjykim fare nuk ka pasur për objekt shqyrtimin e

kushtetutshmërisë e kompetencave të presidentit. Pra, nëse presidenti e përfaqëson Kosovën ose

jo.

Pra, zoti kryeministër, nëse s’ka të drejtë presidenti, e ka të drejtë kryeministri. Ky aktgjykim

asnjëherë nuk i ka trajtuar përgjegjësitë kushtetuese të presidentit, por vetëm e ka vlerësuar

jokushtetues Ligjin për dialogun dhe ka theksuar se qeveria nuk mund t’i bartë kompetencat e

veta në organe jokushtetuese, siç ishte ekipi negociator tashmë i shpallur jokushtetues.

Pyetjet që ju bëj në lidhje me këtë aktgjykim janë:

- A keni lexuar një herë të vetme këtë aktgjykim tani si kryeministër i Kosovës?

- A jeni duke u koordinuar me presidentin e Republikës së Kosovës, i cili është përfaqësues i

unitetit të popullit dhe përfaqëson Kosovën brenda dhe jashtë vendit, përfshirë edhe procesin e

dialogut?

Po ashtu kam edhe disa pyetje të tjera për ju, zoti kryeministër.

Nga Uashingtoni u kthyet me arsyetimin që nuk shkoni vetë atje.

Çka ndodhi që shkuat vetë në Bruksel, çka ndryshoi në rrethanat e sotshme?

Nën dy, cili ishte roli i zëvendëskryeministres Balaj dhe ministrit Selimi, nëse nuk kanë qenë të

nevojshëm për takimin që s’u panë të jenë pjesëmarrës, për çka ishin ata në Bruksel apo ndoshta

për të bërë shoping dhe ta realizojnë ndonjë fotografi për Facebook. Si e arsyetoni udhëtimin e

tyre në Bruksel, kur nuk i pamë në takimin me Vuçiqin?

Nën tre, folët për unitetin brenda koalicionit.

44

Ju e dini që një Qeveri shkoi në shtëpi vetëm që nuk kishte unitet dhe mirëkuptim brenda

koalicioni. Ju kryeministër Hoti, nuk e keni filluar fare mbarë këtë fillimpune, sepse qe dy ditë

kemi dëgjuar pakënaqësi nga partnerët tuaj, a mund të na thoni ku qëndron niveli i

bashkëpunimit te partneri juaj qeveritar, apo ai duhet t’i marrë informatat për zhvillimet e

Qeverisë vetëm përmes mediave informative?

Nën katër, kemi të bëjmë me pezullimin e lobimit për njohje.

Ka shumë kundërthënie brenda Kabinetit qeveritar. A mund të na thoni çka po ndodh me këtë

proces?

Nën pesë, a mund të na shpjegoni çka është Forumi i liderëve, mbi bazën e çkafit është

konstituuar ai forum? Pse e patët aq me ngut e me prioritet për të raportuar para tyre para se të

raportoni para Kuvendit edhe para presidentit?

I nderuar kryeministër,

Për fund po ju them. Është koha e fundit që komplekset të zëvendësohen me një logjikë të

shëndoshë të punës. Asnjë politikan nuk ka nevojë dhe as të drejtë të krekoset dhe të sillet sikur e

ka botën në dorë, por asnjë politikan dhe përfaqësues i shtetit nuk ka nevojë të përkulet e të

serviloset korridoreve të Evropës. Kosova e meriton një përfaqësim dinjitoz, sepse dinjitetin dhe

krenarin ia japin mijëra qytetarë të vrarë e të zhdukur, të masakruar e të dhunuar padrejtësisht në

fund të shekullit XX para syve të Evropës e të botës. Ajo që duhet ta ulë kokën në bisedime është

Serbia, e cila nuk ka dhënë ende përgjegjësi, e minimalisht nuk ka kërkuar as falje për krimet e

bëra në Kosovë, por fatkeqësisht kjo Serbi po vazhdon të përkëdhelet e të trajtohet me privilegje

të mëdha nga Evropa.

Evropa një herë e përgjithmonë duhet t’i përmirësojë gabimet e bëra ndaj shtetit të Kosovës.

Prandaj, ju lutem, përfaqësoni shtetin e Kosovës me dinjitet, nëse jeni kryeministër i Republikës

së Kosovës, mos shkoni si LDK në bisedime, mos shkoni si LDK në dialog, thjesht, krijoje

unitetin politik në vend.

Ky unitet për momentin nuk ekziston nga ajo çka kemi parë dy ditët e fundit. Faleminderit!

KRYETARJA: Deputeti Gazmend Syla e ka fjalën.

GAZMEND SYLA: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar kolegë deputetë,

Kabinet qeveritar,

Shumica e gjërave u thanë këtu prej shumë kolegëve, nuk po dua të përsëris, po dua të ndalem në

diçka që është thelbësore, në fakt, unë po mendoj që është thelbësore.

45

Ne para disa ditëve kemi votuar një rezolutë për unitetin politik qytetar, në mbrojtje të vlerave të

popullit të Kosovës, nuk po dua të ndalem në rezolutën, por po dua të ndalem në një fakt. A e di

shteti ynë, institucionet tona ose shumica e deputetëve që janë këtu dhe që e kemi votuar vetë, sa

është numri të të vrarëve, për shkak se në këtë rezolutë thuhet janë mbi 12 mijë civilë të vrarë. A

janë rrafsh 12 mijë, a janë 11 mijë e diçka numri, a është 12 mijë e diçka numri. Në këtë 12 mijë

që thuhet civilë, a përfshihen dëshmorët e kombit. Thuhet që janë 1 300 fëmijë, a është fiks ky

numër 1 300.

Do të thotë, na e kemi një rast në vitin 2012 një foshnjë gjashtëmujore në masakrën e Izbicës na

është kthyer në qese të zezë, quhet Dafina Çelaj, tash Dafina është e 1299-ta apo është e 1300-ta,

do të thotë, këtu shihet brishtësia e shtetit tonë, e institucioneve tona. Rreth më shumë se 400

masakra, rreth 20 mijë gra e vajza të dhunuara, pasuria e shkatërruar. Shih për këto të tria rreth,

për dëmin ekonomik së paku është dashur të thuhet rreth 2.2 miliardë dollarë, ashtu edhe qysh

është informacioni. A dimë ne sa dëshmorë i ka vendi ynë, a dimë sa invalidë, a dimë sa invalidë

100% që kanë nevojë për kujdestar ka vendi ynë, a e njohim ne një invalid që i ka humbur sytë

në luftë që është i vetmi, është shumë me rëndësi të dimë, i vetmi invalid që i ka humbur sytë në

luftë, sot ne besoj që pak kush e di edhe emrin, ai quhet Maliq Dragusha, nëse dikush do ta dijë.

Çështja është se ne po merrem me disa tema shumë të mëdha, globale, rajonale qofshin ato, e në

bërthamë po dalim keq.

Po supozojmë që një ditë zoti Vuçiq e sheh një ëndërr të keqe edhe thotë unë dua të kërkoj falje

për gjenocidin që ka ndodhur në vendin tonë. A ka shteti ynë, delegacioni ynë, kryeministri ynë,

një shifër të saktë për sa njerëz duhet të kërkojë falje zoti Vuçiq, sa njerëz na i kanë vrarë. Nëse

po, na ishte mirë të dimë, në fakt, unë nuk e di, ndoshta ka një shifër, veç unë po mendoj që

shteti ynë nuk ka shifër të saktë të këtyre gjërave që na kanë ndodhur prej një okupatori që quhet

Serbi.

Për shembull, nuk e di a e ka dikush këtë informacion. Janë disa vëllezërit Kariq, u kanë thënë në

Pejë, janë serbë, biznesmenë, tani jetojnë në Serbi, është informacion zyrtar, këta kanë aplikuar

të ndërtojnë nëpër oborre të kishave disa bujtina për pelegrinët serbë që vijnë të marrin pjesë në

pelegrinazh nëpër kisha, jo një, po afërsisht 10 copë janë, kanë bërë kërkesë. Qofshin të vogla,

qofshin të mëdha, të nderuar deputetë, qysh e kam parë një projekt që kanë aplikuar në Komunë,

janë sa Hotel Dukagjini në Pejë.

Pyetja është: Qysh i nxjerrin këto investime këta biznesmenë serbë? Përgjigjja e saj ndoshta

është dashur të kushtojë një milion dollarë. Qysh, sa pelegrinë do të vijnë, sa njerëz do t’i

vizitojnë ato kisha që të bujnë në ato bujtina. Është goxha interesant të thellohemi e të

mendojmë. E kam edhe një çështje tjetër. Unë kurrë nuk mund të kuptoj çka bën një Zyre ruse në

Dragodan. Unë nuk e di, ndoshta dikush e di. A qëndron ajo me vullnetin e popullit tonë aty? Ne

46

e dimë si ka ardhur ajo, po sot cili roli i saj në Kosovë, cilat marrëdhënie ka Kosova me Rusinë?

Ne e dimë se Rusia është shteti që bën propagandën më të madhe kundër njohjes së pavarësisë së

Kosovës. Kurrë s’e di pse ekziston ajo zyre, nejse, emrin e atij shefit të zyrës ia di, se e kam

lexuar nëpër internet, po kurrë ne nuk e dimë cili është misioni i saj sot.

Krejt çka desha të them është, ne po shkojmë në bisedime, po flasim për to, por a jemi të

përgatitur. Kaq pata.

Ndërsa zoti Rexhep Selimi, nuk e di a është këtu, unë e kam një kërkesë për të, qoftë si mik,

qoftë si bashkëluftëtar, të lutem Rexhë, unë e di që e keni një rrjet të grupeve që komunikoni

nëpër Facebook që është i Vetëvendosjes, ata njerëz kanë për detyra të caktuara të fyejnë, të

ofendojnë, t’ju lavdërojnë, unë së paku e kam kuptuar që Vetëvendosja ose njerëz të

Vetëvendosjes janë njerëzit më të mirë në rajon, në botë, edhe Albin Kurti, e kemi kuptuar, dhe

dyshoj që shumë shtete të tjera botërore që kanë perspektivë të madhe, ata do të vijnë t’ju marrin

mostrat juve, t’ju klonojnë, për shkak se ndoshta ju një të ardhme do ta udhëhiqni edhe botën,

bota po ju kërkon. Po stop, bre, veç një pikë, stop. Një kërkesë të vetme e kam. Është një djalë,

quhet Shpëtim Agusholli, është invalid, i ka nja 3-4 plumba në trup, invalid 100%, në karrocë,

është prej Peje, po të lutem Rexhë, unë e di që ti kurrë nuk e thua atë send ta bësh ndaj tij, po së

paku kërko në atë foltore, kërko prej atij grupi që keni nëpër ato rrjete sociale, mos i shkruani,

për shkak se njeri po do të vdesë, ai edhe ashtu po vdes, po mos ia përshpejtoni vdekjen njeriut.

Po kemi problem, Rexhë, me morfinë po duhet çuar, kur po i shkruan dikush SMS-a privat ose

komente. Po ju lus ta bëni një gjë të tillë, Rexhë, të kërkoni prej komentuesve tuaj, prej rrjetit

social tuaj. Më herët nuk ka ndodhur kjo praktikë, i nderuar Rexhë, këtë kulturë në shoqërinë

tonë e instaluat ju. Tytat që i kanë drejtuar kah Shpëtimi, po kërkoj t’i kthejnë kah unë, shumë e

thjeshtë.

Na jemi gjallë, e përballojmë, ecim, lëvizim, njeriu edhe invalid, plus edhe shoqen e vet, gruan e

vet e ka invalidë, të verbër, atëherë veç t’i mbysim këta njerëz krejt. Për besë na detyroni që, në

qoftë se ai vdes dhe që do të vdesë, besoj që nuk e ka gjatë për shkak të shumë problemeve të

tjera që i ka, në qoftë se ai vdes e na konstatohet nga mjeku se për shkak se ai pati një problem

shëndetësor aty për aty, i ndodhi, pati një atak ose diçka dhe vdes, neve s’na mbetet gjë tjetër si

familje, si shokë ta marrim trupin e tij e ta sjellim para zyrave tuaja dhe t’ju mbajmë përgjegjës

tërë jetën.

Po ju lus, nuk e ka një javë kam qenë në seancë këtu, kur më ka shkruar e më ka thënë pashë

Zotin a kemi dikë të afërt që vjen të më ndihmoj, me morfinë po e mbajmë njeriun. Nuk po them

që ti po e bën, nuk po them se iks deputeti, por janë duke e bërë ata njerëz që i keni ju në rrjete

sociale, e që i motivoni të shkruani kundër deputetëve të tjerë ose kundër një luftëtari ose kundër

kujtdo qoftë ai. Faleminderit!

47

KRYETARJA: Replikë, deputeti Rexhep Selimi.

REXHEP SELIMI: Gaz, më fal që ndoshta edhe nuk kam arritur të të kuptoj komplet, sepse unë

për këtë situatë që ju po e shpjegoni, as që e kam idenë për çka bëhet fjalë.

Por meqë ju m’u drejtuat, atëherë të vetmin emër që unë po e kujtoj tash është Shpëtim

Agusholli, për të cilin ashtu sa ti, edhe unë kam respekt. Por, nuk po kuptoj pse duhet Lëvizjen

Vetëvendosjen ta bëni përgjegjëse.

Ajo çka unë dua të konfirmojë, Gaz, është që i vetmi portal zyrtar që e ka Lëvizja Vetëvendosje e

ka emrin Lëvizja Vetëvendosje dhe ky është i verifikuar. Kështu që nuk po kuptoj, nëse dikush,

portale të tjera ose thjesht përdor rrjete sociale, atëherë jo që dua të jem indiferent, por nuk mund

të marr përgjegjësi për asnjë lloj komenti as për like, as për presione në opinion.

Faleminderit që m’u drejtove si mik, por po ashtu ke mundur që herëve të tjera të më ambientosh

pak me temën që e hape këtu, ndoshta unë prej këtij momenti po dukem jo thjesht i painformuar,

ndoshta unë ty mund të dukem edhe naiv, por as idenë më të vogël nuk e kam se për çka bëhet

fjalë.

Prandaj kushdo që shkruan në Facebook, as nuk duhet, as nuk mund t’ia atribuoni

Vetëvendosjes, po as Lëvizja Vetëvendosje, e tash as unë, meqë m’u drejtuat, as nuk mund t’i

thërras njerëzit të shkruajnë e as nuk mund t’i thërras njerëzit për t’u ndalë. Ajo është një rrjet

social që njerëzit e përdorin e keqpërdorin, nuk është hera e parë që është nxjerrë para

adresimeve ose si target Lëvizja Vetëvendosje për atë çka shkruan në Facebook. Edhe një herë e

konfirmoj, jo vetëm tash, por edhe herëve të tjera, Lëvizja Vetëvendosje komunikimet i ka

zyrtare, i ka publike, ato i nxjerr në portat e veta publike dhe zyrtare dhe qëndron mbrapa tyre.

Ne nuk mund të marrim përgjegjësi për atë çfarë ju po i referoheni. Po aq sa ti, edhe unë jam i

shqetësuar për shëndetin e Shpejtimit dhe nuk do të doja asnjëherë që këtë të na e linit ne.

KRYETARJA: Kundër-replikë, deputeti Syla!

GAZMEND SYLA: Rexhë, ju e dini edhe vetë, edhe para disa muajve ka ndodhur një reagim i

tillë, ju jeni distancuar si Lëvizje Vetëvendosje. Ka qenë një qytetar i Rahovecit, ju vetë keni

reaguar, keni thënë, edhe pse ai i ka pasur së paku nja 50 foto me juve deputetëve dhe me ish-

kryeministrin Kurti.

Më dëgjo, të lutem, unë veç kërkova prej teje si bashkëluftëtar, atyre njerëzve që po i shkruajnë,

e ne po i shohim nëpër faqe të Facebookut, o Rexhë, nuk është diçka së s’mund t’i shohim, t’u

thoni në qoftë se jeni VV ju lutem mos i shkruani atij djali më, kaq, unë tjetër kërkesë nuk kam.

T’u drejtova ty për shkak se ndoshta krejt Lëvizja Vetëvendosje ka respekt për ty, por sigurisht

48

që edhe ata anëtarë të Lëvizjes Vetëvendosje ose simpatizantë që janë tuajt, veç atë duhet ta

thonë. Prej teje e kërkova, se unë nuk desha ta kërkoj prej dikujt tjetër. Faleminderit!

KRYETARJA: Deputetja Fjolla Ujkani e ka fjalën.

FJOLLA UJKANI: Faleminderit!

E nderuar kryetare e Kuvendit,

Të nderuar qytetarë të Republikës,

Dialogu i filluar në vitin 2011 në mes të Kosovës dhe Serbisë, të ashtuquajtur për normalizimin e

marrëdhënieve mes dy vendeve, ka shtruar çështjet e brendshme të Kosovës për negocim.

Çdo çështje më shumë që diskutohej ishte një akomodim shtesë për Serbinë brenda Kosovës.

Asnjë nga 33 marrëveshjet e arritura deri më sot nuk janë vlerësuar e shqyrtuar. Madje, edhe

zbatimi i tyre është bërë për pjesën që i intereson Serbisë, kurse ato pak elemente që ishin

përgjegjësi e Serbisë kanë ngelur të pazbatueshme, siç është rasti i diplomave universitare, nuk

ka tregti të lirë dhe njohje të vulave doganore. Pra, me një fjalë, nuk ka reciprocitet në

marrëdhënie të ndërsjella.

Reciprociteti i vendosur nga Qeveria Kurti dëshmoi se mund të funksionojë duke dhënë rezultate

pozitive në njohjen e dokumentacioneve shtetërore të Kosovës, por që u anuluan nga Qeveria

aktuale ilegale, e iniciuar, e sponsorizuar dhe e realizuar nga presidenti Thaçi.

Gjatë gjithë këtyre 10 vjetëve dialogu me Serbinë ju ka shërbyer për të mbuluar dështimin e

brendshëm, por edhe për të justifikuar korrupsionin. Nuk ka pasur zhvillim ekonomik, nuk ka

pasur vende të reja për të rinj. Nuk ka reforma në sistemin e drejtësisë e as krijim të

infrastrukturës në shëndetësi e arsim. E po ashtu është rritur pabarazia sociale përbrenda. Por

kemi pasur pafundësisht korrupsion dhe koncesione për Serbinë.

Si rezultat i këtyre ngecjeve në vitin 2014 mbi 100 mijë qytetarë të Kosovës e braktisën vendin

në mungesë të perspektivës për një të ardhme më të mirë se këtu.

Stërgjatja e bisedimeve me Serbinë është duke vazhduar të jetë temë kryesore në diskursin publik

e politik, duke zhvendosur nga vëmendja çështje jetike që kanë të bëjnë me përmirësimin e

perspektivës së qytetarëve të vendit.

Pas Qeverisë Kurti, e cila ishte fokusuar në përmirësimin e çështjeve të brendshme të Kosovës,

luftën kundër korrupsionit, qeverisjes së mirë, vetingut në drejtësi, reciprociteti me Serbi, të

gjitha këto për qytetarët dhe interesin e vendit. Por ju asnjëherë nuk e kupton do të se fuqizimi

nga jashtë është fuqizim i shtetit nga brenda.

49

Raportet e jashtme nuk janë tjetër veç reflektim i gjendjes së brendshme, por ju u bëtë bashkë për

ta dëmtuar Kosovën nga brenda që ta bëni të dobët e të përshtatshme për Serbinë.

Në aspektin e jashtëm kemi një bllokadë totale të njohjeve të reja për republikën e Kosovës dhe

ju hoqët dorë nga reciprociteti, hoqët dorë edhe nga anëtarësimi në organizata ndërkombëtare.

Ju nuk ju kundërvutë fushatës së Serbisë për çnjohje, ju vetëm sa e bëtë pa objekt fushatën, sepse

hoqët dorë vetë nga anëtarësimi në organizata, që në kuptimin e marrëdhënieve ndërkombëtare

është heqje dorë nga njohjet.

Fatkeqësisht edhe sot dialogu po mëton të vazhdojë me të njëjtën logjikë, për çka e rëndon edhe

më shumë këtë se kjo Qeveri nuk ka legjitimit, mungon transparenca dhe llogaridhënia sa i

përket këtij procesi. Kemi qëndrime diametralisht të kundërta nga përfaqësuesit e të dyja shteteve

se si dhe për çka do të arrihet marrëveshja.

Pra, askush nuk e di se cili do të jetë rezultati, sepse nuk po dihet se për çka po dialogohet, apo

edhe dihet kategoria e çështjeve, por elementet po i mbani të mbyllura. Qeveria e Kosovës do të

duhej të hartonte kërkesat që ka Kosova ndaj Serbisë, ato e përkufizojnë interesin tonë shtetëror

dhe ato do të sprapsin pretendimet e Serbisë.

Nga reciprociteti, kërkimfalja për viktimat e luftës dhe dhunës seksuale, dorëzimi i kriminelëve

serbë para drejtësisë ndërkombëtare, pra dënimi dhe gjykimi i merituar i tyre, kompensimi i

dëmeve materiale dhe morale të luftës dhe kthimi i të pagjeturve e deri te njohja.

Kjo Qeveri ilegale, e cila varet nga secila votë e deputetëve të Listës serbe, duhet ta ketë të qartë

që në këto negociata duhet ta mbrojë interesin e Republikës së Kosovës dhe interesat e

qytetarëve të saj dhe jo përmbushjen e ambicieve territoriale dhe qëllimkëqija të Serbisë karshi

Kosovës. Faleminderit!

KRYETARJA: Deputeti Fetah Rudi e ka fjalën.

FETAH RUDI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Përshëndetje për kryeministrin e Kosovës, zotin Avdullah Hoti,

Ministrin zoti Reçica,

Deputetë të nderuar,

Sot kur po dëgjojmë raportimin e kryeministrit të Kosovës, zotin Hoti, për takimin që ka pasur

me presidentin e Serbisë, do të thotë është një raportim që ka vjet që nuk është dëgjuar nga

kryeministrat e tjerë, është një raportim i drejtpërdrejtë që e falënderojmë shumë, vetëm i

dëshirojmë sukses dhe bashkërendim me institucionet e vendit.

50

Sa u përket fjalëve për tradhti, për shkelje të Kushtetutës, për territore, unë jam i sigurt që këtë

nuk do të lejojë gjaku i shumë dëshmorëve, gjaku i shumë veprimtarëve, dhunimit, vrasjet, po

edhe vrasjet e pasluftës nuk do të lejojnë që as presidenti, as kryeministri, as kryetarja e

Kuvendit, as Kuvendi që të shkelë apo të negociojë territorin e Republikës së Kosovës, këtu nuk

dyshoj aspak, vetëm u uroj të tri institucioneve, presidentit, kryetares së Kuvendit, kryeministrit

që të punojnë të realizojnë vullnetin e qytetarëve të Republikës së Kosovës që të çojnë amanetin

e plotë të luftës çlirimtare që është bërë për liri, pavarësi dhe demokraci.

Në fund, edhe një herë ju uroj sukses, zoti kryeministër, ty dhe Kabinetit qeveritar, natyrisht

edhe Kuvendit të Kosovës.

KRYETARJA: Deputetja Ariana Musliu-Shoshi e ka fjalën.

ARIANA MUSLIU-SHOSHI: E nderuar kryetare,

I nderuar Kabinet qeveritar,

I nderuar kryeministër,

Si anëtare e Komisionit për Punë të Jashtme, me një përvojë në fushën e diplomacisë mund të

them se jemi në një rrugë të errët sa i përket dialogut.

Raportimi juaj sot këtu nuk thotë asgjë më shumë se sa ajo që e kemi dëgjuar dhe shikuar ditëve

të fundit. Fare mirë e kuptoj se në diplomaci dhe në procesin e negociatave jo gjithçka që flitet

dhe thuhet është për publikun, por secili nga ne jemi të zgjedhur nga qytetarët tanë dhe është

mundësia ligjore që të ketë seancë të mbyllur kur ju, kryeministër, mund të diskutoni çështjen e

ndjeshme siç është kjo e dialogut.

Po ashtu ju jeni i vetëdijshëm që pa i marrë 82 vota nga ky Kuvend, negocimi është i kotë. Pa

krijuar një zë uniteti, jo vetëm ju, por asnjë përfaqësues nuk do të ketë sukses, por do të ketë të

garantuar dështimin.

Dialogu duhet të zhvillohet, sepse nuk kemi alternativë tjetër, por duhet të jetë në mes të të

barabartëve.

Në rrethana të tilla, në të cilat jemi, është e papërshtatshme që të dialogohet me Serbinë. Po ju e

vlerësuat si të tillë dhe e vazhduat takimin.

Paraqitja juaj në takim ishte tejet nënshtruese. Në protokollin diplomatik kjo quhet edhe

nënshtrim. Pse pranoni të flisni serbisht kur ABC-ja e çdo strategjie të negocimit rekomandon që

të mos flitet gjuha e palës kundërshtuese. Pra, pranuat, kryeministër, që Lajçak të ulet në anën e

njëjtë me Vuçiqin, pse nuk u ul Lajçak përballë Borellit dhe ju dhe Vuçiqi anash. Në diplomaci

kjo e vë Kosovën...

51

KRYETARJA: Ju kisha lutur, kolegë deputetë, pak më qetësi, sepse është e pamundur të

dëgjohet deputetja për shkak të zhurmës të madhe. Mund të vazhdoni.

ARIANA MUSLIU-SHOSHI: Faleminderit, kryetare!

Në diplomaci kjo e vë Kosovën në pozitë të pabarabartë dhe ju, zoti kryeministër, e pranuat këtë

pozicion inferior ndaj Kosovës.

Për më tepër nëse nuk kemi njohje reciproke, atëherë pse duhet të vazhdojë dialogu me

koordinator, me gjithë respektin për zotin Hyseni, por problemi është te qasja juaj në dialog.

Unë nuk e besoj që me të vërtetë ju nuk keni kohë të merreni me një çështje kaq të rëndësishme,

siç është dialogu.

Qasja me dialog të tillë nuk ofron asgjë tjetër, pos që i jep hapësirë Serbisë që të kalojë në kapituj

të tjerë drejt BE-së.

Nga dialogu teknik i kemi 33 marrëveshje, pra plot 33 dhe asnjë nga këto nuk respektohet.

Normalizimi i marrëdhënieve është vetëm atëherë nuk kemi njohje reciproke. Duhet të ketë

marrëveshje finale dhe pastaj vjen normalizimi. Pa marrëveshje finale, do të ketë vetëm acarim të

marrëdhënieve.

Zoti kryeministër,

Mendoj që është shumë e rëndësishme që ju të kërkoni nga BE-ja të merret me deklaratat e

Gjuriqit para dhe pas takimit që i kishte në BE. Nuk e besoj që ju nuk i keni dëgjuar këto.

BE-ja sa herë ne e çelim gojën, na kërcënon me liberalizim të vizave, tërë këto vite nuk kemi

asnjë përfitim nga dialogu me udhëheqjen e BE-së, nuk kemi liberalizim të vizave, e kemi një

Gjykatë Speciale, demarkacionin edhe plot 15 çnjohje.

BE-ja zyrtarisht kërkon vetëm tri gjëra nga ky dialog: normalizimin e marrëdhënieve,

Asociacioni me kompetenca ekskluzive dhe implementimi i marrëveshjeve. Njohja reciproke

finale nuk është në tavolinë. Pra, dialogu pa garanci të SHBA-së, pa platformë dhe strategji të

qartë, pa konsensus të brendshëm në mes të partive politike dhe pa njohje të Republikës së

Kosovës nuk duhet të vazhdohet. Ti mund ta vazhdosh sa për foto, por dështim do ta kesh

rezulltatin final. Faleminderit!

KRYETARJA: Deputeti Hajrulla Çeku e ka fjalën.

52

HAJRULLA ÇEKU: Faleminderit, zonja kryetare!

Dua ta nis me një lutje për zotin Hotin, e lutja është të mundohet pak të na kursejë prej retorikës

boshe, domethënë prej fjalëve që janë shumë, po përmbajtjesisht nuk kanë diçka brenda. Ka

pyetje mjaft konkrete këtu dhe kishim pritur përgjigje konkrete ose, nëse nuk keni përgjigje,

mund të na thoni që nuk keni përgjigje dhe po besoj që jemi dakord.

Po kjo platforma ime është Kushtetuta, kjo është parullë, kjo nuk thotë kurrgjë, është parullë, e

me parulla shkohet në demonstrata, e jo në negociata. Ne tash mund t’ju mirëkuptojmë, e dimë

që nuk shquheni për ndonjë farë aftësie të veçantë për demonstrata, edhe mund t’jua falim këtë,

por jo edhe për negociata.

Kthehemi pak kohë mbrapa, në kohën e Qeverisë Kurti, cilat kanë qenë parimet e dialogut. Veç

po i lexoj shkurtimisht.

1. Dialogu udhëhiqet nga kryeministri,

2. Rezolutë për dialogun në Kuvend me 2/3 e votave,

3. Rishikim dhe vlerësimi i të gjitha marrëveshjeve të arritura deri sot,

4. Reciprocitet i plotë me Serbinë,

5. Transparencë e plotë.

Me këto parime keni qenë dakord edhe ju, atëherë kemi qenë bashkë, po ndërkohë ndodhi ky

transformimi, ky ndryshimi dramatik, e sot kemi përfunduar në ekstremin tjetër. Sot kryeministri

nuk e udhëheq dialogun, një herë ia deleguat Thaçit, herën e dytë Hysenit ose dy herë Thaçit,

nuk ka rezolutë në Kuvend, as përpjekje për unitet e platformë, nuk ka vlerësim të marrëveshjeve

të arritura deri tash, nuk ka reciprocitet me Serbinë, bile për më keq, nuk ka as anëtarësime në

organizata ndërkombëtare dhe natyrisht mungon transparenca.

Koordinatori shtetëror për dialogun dje foli për subordinim, tha diçka sikur gjithçka do t’i

subordinohet marrëveshjes përfundimtare me Serbinë.

E tash, përveç mungesës së transparencës, kemi edhe këso formulime që janë mjaftë nebuloze,

për çfarë subordinimi është fjala, a mund të na shpjegoni këtë konkretisht?

Marrëveshjes në fjalë a do t’i subordinohet edhe Kushtetuta e Kosovës, pyetje, a do t’i

subordinohen edhe dispozitat e Ahtisarit që janë pjesë e Kushtetutës. Për shembull, pasi po

kërkoni edhe kontribut konkret në debatin e sotëm. Çfarë do të ndodhë me zonat e veçanta të

mbrojtura ose ato të famshmet, zona speciale rreth kishave ortodokse në Kosovë?

Zoti Hoti, a i përcillni zhvillimet politike në Serbi, a i merrni përditësimet rregullisht për çka

ndodh në Serbi, a jeni të informuar që atje është duke u zhvilluar një diskutim rreth idesë së

53

avancimit të mëtejmë të statusit të këtyre zonave, bashkë me statusin e Kishën Ortodokse serbe

në Kosovë.

Në këta muajt e fundit janë publikuar edhe raportet që flasin për eksterritorialitet të këtyre 45

zonave, duke u thirrur në modelet e Vatikanit, San Marinos, e të ngjashme. Pra, Ahtisari plus, që

nënkupton një lloj aranzhimi i shtetit brenda shtetit. Nuk ka dyshim që këto dokumente e raporte

përçojnë disponimin e autoriteteve shtetërore atje.

Pyetja ime për ju dhe me këtë po e përmbyll fjalën time. Na tregoni cila është strategjia juaj për

ta parandaluar këtë rrezik? Ose, pak më konkretisht, a do të lejoni status eksterritorial për kishat

ortodokse në Kosovës? Cili është kundërpropozimi në rast se përballeni me këtë kërkesë të

Serbisë? Si do ta pengoni këtë lloj enklavizimi të rrezikshëm po aq sa Zajednica dhe ndarja, a

keni pozicion të shkruar për këtë çështje dhe a keni njerëz të përgatitur në ekip që do ta bëjnë

këtë betejë me Serbinë? Faleminderit!

KRYETARJA: Deputeti Uran Ismaili e ka fjalën.

URAN ISMAILI: Faleminderit!

E nderuar kryetare,

I nderuar kryeministër,

Realisht, ndoshta do të ishte mirë të filloj edhe këtë diskutimin tonë me një pyetje: pse na ke

ftuar, kryeministër? Ju keni shkruar që keni një raport për Kuvendin e Republikës së Kosovës, po

unë sot mund të bëj anketë me këta deputetë që kemi mbetur pak, në paçim mësuar diçka ne më

shumë prej raportimit tënd, se ç’kemi ditur nëpër media. Bile-bile, konsideroj që këtu ka pasur

deputetë që kanë folur gjëra prej Twiter-it dhe prej leximit të mediave, të cilat kanë qenë më

shumë informuese se sa që keni informuar ju.

Ideja të na ftoni në një raport është të na tregoni diçka më shumë se sa që mund të lexojmë ne

vetë. Të na krijoni një platformë, të cilën ne mund ta diskutojmë me ju, t’i japim mendimet tona,

të kundërtën, po ndodh që secili po lëshohet në argumentimin e tyre vetjak mbi një situatë tejet të

rëndësishme.

Ne po flasim për dialogun e Kosovës me Serbinë dhe mandej po bëhet Kuvendi diskutim

individual i një fantazie tonë, ne qysh e shohim dialogun, sepse informatat e dialogut nuk i kemi,

e çorodit Kuvendin, e çorodit diskutimin tonë, nuk kemi qysh të diskutojmë, për çka? Unë isha, i

thashë kështu, kështu, kështu, s’jemi ne aq naivë të na tregosh që ti i the dhe ata rrahën shuplakë

dhe, përfundoi takimi, në momentin që the ti, u mbyll takimi, s’pati asgjë më shumë. Kjo është

arsyeja pse kur po folim për strategjinë, po të themi që këtë strategji nuk po e kuptojmë, ose s’e

ke. Unë po mundohem të them që s’po e kuptojmë. Sepse një dokument strategjik do të na

lejonte neve të diskutojmë mbi atë se a është i mirë a i keq, nuk ka!

54

Krejt çka po kuptojmë që ju po e sillni si të arritur, është fillimi i dialogut dhe kjo mund të jetë

një arritur juaja, ju po thoni që e kam ristartuar, e kam filluar dialogun. Kjo ka qenë një brengë e

madhe, edhe jona si parti, në atë kohë edhe me ish-kryeministrin Kurti që kemi diskutuar që të

mos bëhet pengesë, të mos mbetet faji, në qoftë se ke diçka, shko në Shtëpi të Bardhë dhe thuaje

aty për aty, e ke mandatin e kryeministrit, thuaje, askush nuk mund të detyrojë, e përkundrazi

Shtëpia e Bardhë nuk është një vend ku i detyrojnë shqiptarët të marrin një vendim të keq për

Kosovën.

Pra, ti e ke ristartuar dialogun, në rregull, me kë? Në qoftë se kjo është e mira, me kë? Ne nuk po

shohim prezencë amerikane, ndoshta di më shumë. Atëherë ke ftuar raport, e ke thirrur Kuvendin

për një raport, na trego ku është ajo prezencë amerikane. Nga ajo që ne kemi lexuar në të

kaluarën, është që qëndrimi amerikan ka qenë, po flasim një herë për ekonomi dhe po e kthejmë

në çështje politike. Nuk është ajo trajektore e bisedës. Sot po flitet për tema të tjera, sot po flitet

me strategjinë tuaj, ju thatë për të zhdukurit, por nuk e tregoni anën tjetër të monedhës.

Serbia po flet për të zhvendosurit, zhvendosurit që në definim do të jetë zhvendosurit me forcë,

jo migrim, nuk është duke folur për një migrim që ka ndodhur me kalimin e kohës, po flet për të

zhvendosurit me forcë, në një kohë kur ka fakte të Serbisë në Gjykatën Speciale pikërisht për

luftën e UÇK-së. Pra, nuk është krejt pa gabim dëshira e Serbisë ta ngrejë kinse në Kosovë është

përdorur forcë e madhe të zhvendosen serbët prej Kosovës.

Kur nuk ke strategji, nuk e sjell për diskutim, bie në disa kurthe që ndoshta s’i mendon, unë s’po

them që po i bën me qëllim, por që po ndodhin. Për zhvendosjen, në qoftë se flasim, duhet folur

për një milion shqiptarë që janë zhvendosur. A ka dhënë llogari ndonjëherë Serbia për ta?

Ky Kuvend ka pasur fatin të ketë plot deputetë që janë dëbuar prej shtëpive, a ka dhënë llogari

ndonjëherë që na ka dëbuar neve, na i kanë dëbuar anëtarët e familjes, janë munduar të na e

humbin identitetin tonë. Pra, kur të flasim për të zhvendosurit, për të cilët zhvendosur po flet

Lajçaku, sepse ju nuk e përmendët. Dhe, kjo është në mungesë të strategjisë, nuk na jep neve

mundësi të diskutojmë me juve. Nuk po dua të flas fjalën e parë, tradhti po bën, nuk është qëllimi

i diskutimit tim aty. Qëllimi i diskutimit tim është që të mos e kesh një ekzaltim, ta quaj, pak më

të madh dhe mos ke filluar ta përdorësh dialogun pak për një platformë tënde politike vetjake dhe

po hyn në një rrugë ku nuk ke mbështetje dhe ku nuk ka debat që të forcon, e nuk ke as

mbështetje politike.

Cila është përmbajtja, çka është folur, është e drejtë e Kuvendit ta dijë, ose mund të thuash që sot

nuk mund të jap diskutime mbi përmbajtjen, muajin e ardhshëm do të jem më në gjendje të flas

për juve. Më duket që deputetja jonë, Ariana Musliu, e tha që mund të kërkosh edhe një seancë të

mbyllur dhe ne jem deputetë të Republikës së Kosovës, e kuptojmë që, në qoftë se na drejtohet

55

kryeministri në një seancë të mbyllur, nuk ngarendim nëpër media të dalim të flasim çka na ke

thënë, sepse e dimë që përballë e kemi Serbinë.

Pra, përmbajtja po duket që është ndryshe nga ajo që po flitni ju, të paktën është gjysma asaj çka

po flitni ju, gjysmën tjetër e ka Serbia dhe kanë folur edhe ata diçka. Çka kanë folur, cilat janë

pozicionet e tyre, a e di dikush prej deputetëve të Republikës së Kosovës, cilat janë pozicionet e

Serbisë në atë dialog me juve? A janë të rëndësishme, ti mund të thuash, jo, nuk janë të

rëndësishme për neve, po qysh s’janë, mbi ato baza negociohet.

Ideja të thuhet kam Kushtetutë dhe sovraniteti, territori, Kushtetuta nuk janë tema që duhet folur

me këtë Kuvend, s’jemi ne në prag të shpalljes së pavarësisë, e po na i citon dokumentet që na

duhen dhe cila është harta jonë, është kryer ajo punë.

S’po besoj që është në rregull të na thuash ne kemi Kushtetutë, ne kemi territor, është kryer ajo

punë. Nuk të takon ty, ty të takon të thuash çka brenda kësaj është ajo që do të realizoj.

Mandej ke problem me ekip, ke problem me ekip, të jesh i sinqertë, ke problem me ekip. E ke

një lider politik të koalicionit tënd, i cili thotë se ti e ke përjashtuar njërin nga ekipi dhe e ke

marrë shefin e kabinetit tonë. Tani ke ngritur disa pikëpyetje, jo për aq sa funksiononi ju brenda,

po a ka pasur diçka brenda që ti nuk ke dashur të dalë përtej kabinetit. A ka pasur diçka brenda

diskutimit që ti nuk dashur të dalësh përtej kabinetit tënd ose përtej Qeverisë, në kuptim të LDK-

së.

Pra, keni problem me ekip. Pas disa ditësh e emëron Skënder Hysenin për koordinator, këndej në

një anë thua që... jam gëzuar, Arben, që je shëruar, domethënë kaq, më shumë s’po të them asgjë,

se më paske munguar.

E vendose Skënder Hysenin dhe këtu në diskutime ka kundërthënie. Në një anë thua unë jam

përgjegjësi kryesor, në anën tjetër thua ai është duke dizajnuar dhe duke diskutuar për

marrëveshjen finale. Tani kush çka është duke bërë? Çka është duke bërë? Kush e ka rolin e vet?

Çka është Selimi, çka është shefja e kabinetit tuaj, çka është Skënderi, çka janë të tjerët?

Personalisht më përpara kisha pasur, për hir të transparencës, pasi po e quan, më mirë është ta

kesh një ministër të partnerit të koalicionit, për hir të transparencës, ashtu funksionon

pjesëmarrja e gjerë, se sa ta kesh dikë që është vartës direkt i juaj.

Zoti kryeministër,

Na ke lënë me më shumë pikëpyetje se sa që e kemi nisur. Të enjten mendoj që po të na kishe

pyetur neve si Kuvend, e kishim nxjerrë një konkluzion më të përafërt se sa sot që e kemi, kur ty

të kemi në raportim.

56

T’u kisha lutur, të na konsiderosh që në Kuvend po vjen për të diskutuar me deputetët, jo t’u

thuhet shkoni në WEB sajt dhe e shihni transkriptin e fjalimit tim.

Në qoftë se na respekton si deputetë dhe në qoftë se e fton seancën për atë qëllim, në të

kundërtën e konsideroj që je duke e thirrur për një show politik, por një show politik, i cili nuk të

ngrit, sepse sot ne po mundohem të të krijojmë hapësirë të na informosh, në qoftë se po kërkon të

na informosh, por nuk do të jemi në këtë formë mirësjellje gjithnjë, sepse konsiderojmë që po na

e humb edhe kohën, po edhe pak po duket që ne jemi naivë, apo çka është situata jonë. Nuk kemi

strategji, nuk kemi ekip, nuk kemi përmbajtje, nuk kemi...

(Ndërprerje nga regjia)

KRYETARJA: Edhe një minutë shtesë.

URAN ISMAJLI: Pra, ne nuk jemi në gjendje në çfarë matrice t’ju analizojmë juve dhe

strategjinë tuaj. Nuk e dimë çka, çka po doni t’ju analizojmë, përpos që po vjen e po thua unë i

thashë këto, këto, këto dhe nënkuptimi i kësaj është që Serbia u pajtua. Mirëpo, po ju tradhton

Lajçaku nga pak, po flet, po shkruan në Twiter.

Prandaj më mirë është të jesh më transparent me Kuvendin, se mandej ose ka sugjerime të mos

vish hiç. Unë po them që hajde prapë, po të jesh më transparent, të mos marrim lajme nga

Lajçaku, të marrim nga kryeministri i vendit.

Dhe, në fund, dialogu nuk është mes Avdullah Hotit e Serbisë, por është mes Kosovës e Serbisë,

nuk na ke armiq në Kuvend, na ke kundërshtarë politikë, por të lutem, konsidero që duhet të jesh

më transparent, e jo me fjalë unë u thashë atyre dhe kaq, përfundoi. Faleminderit!

KRYETARJA: Kryeministri e ka kërkuar fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Është një shprehje, juristët e përdorin apo në gjykata përdoret ajo që “e them të vërtetën, vetëm

të vërtetën dhe asgjë përtej saj”. Nuk di çfarë fjalë të tjera të them përpara juve, atë që e kam

thënë, është e vërtetë dhe është e vërteta e plotë, nuk ka tjetër. Tash mund të ngrehni hipoteza,

edhe të pritni prej meje, zoti Çeku, që t’i testojmë këto hipoteza që, e kam thënë edhe një herë

tjetër, prej kësaj foltoreje, ju të ngrehni hipoteza dhe unë t’i testoj, nuk mundem. Unë ju tregoj

pozicionin shtetëror të Republikës së Kosovës për dy tema specifike që i kemi diskutuar më 16

qershor, dhe shkova në detaje.

Më thoni, nëse keni ndonjë problem ose keni ndonjë vërejtje për pozicionin që e kemi mbajtur

ne, si shtet i Kosovës, për ato dy tema. Unë besoj është kaq e thjeshtë tash. Cili është pozicioni i

57

Serbisë për ato tema dhe për plot tema të tjera dhe çfarë po diskutohet në Serbi gjatë këtyre

ditëve, unë nuk flas në këtë foltore. Është e qartë që ne kemi pozicione ekstreme, ne kemi hyrë

në këtë dialog për njohje reciproke, për normalizim të marrëdhënieve, ne kemi hyrë në këtë

proces me kërkesë të miqve tanë, për një proces që është i kufizuar në kohë dhe që ka për qëllim

normalizimin e marrëdhënieve dhe njohjen reciproke ndërmjet të dy vendeve, është kaq e

thjeshtë, nuk ka asgjë përtej kësaj, do të jetë plotësisht transparent, sepse e di që mund të çojmë

këtë proces përpara vetëm duke qenë plotësisht transparent, nuk ka asgjë prapa perdeve, mos

keni merak, hiç mos ngrehni asnjë teori, asnjë hipotezë, sepse as nuk dua të mbaj dhe nuk ka, dhe

e di që nuk shkojnë përpara dhe nuk duhet të shkojë përpara asnjë konspiracion qysh po i

ngrehni.

Dialogun e udhëheq kryeministri, kështu thotë vendimi i aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese,

kështu jemi duke bërë. E kam emëruar një koordinator shtetëror për dialog, i cili e koordinon

procesin e dialogut, kështu thotë edhe vendimi i Qeverisë, nëse doni, e nxjerrim edhe rezolutë me

2/3, po unë po ju them që unë jam duke u bazuar në Kushtetutë në këtë proces dhe unë nuk

mendoj që Kushtetuta është parullë, janë kufizime, është kornizë, brenda të cilës unë edhe ju dhe

të gjithë mund të sillemi, përtej saj nuk mund të dalësh. Kushtetuta nuk është parullë.

Po kërkoni transparencë të plotë, qysh mund të bëhet ndryshe transparenca, mbylleni edhe

seancën, ju garantoj që të njëjta fjalë që ju kam thënë këtu, prapë do t’jua them edhe në seancë të

mbyllur, edhe nëse dëgjoni diçka përtej kësaj që unë po ju them këtu, unë e marr përgjegjësinë,

unë jap përgjegjësi. Atë që e kam thënë është e vërteta dhe është e vërteta e plotë, nuk ka përtej

saj.

Jam duke u munduar maksimalisht të ndërtoj konsensus dhe i kam hequr të gjitha barrierat në

komunikim me krejt bartësit e institucioneve, takohem me presidentin, ju raportoj juve, i thërras

kryetarët e partive politike, shkoj te komuniteti akademik, shkoj te shoqëria civile, te të gjithë pa

përjashtim, kur të doni. Ju organizoni një forum si parti opozitare, mund të vij në grupin tuaj

parlamentar, mbylleni grupin dhe bëni të gjitha pyetjet e mundshme, si kryeministër i vendit do

t’ju përgjigjem, tjetër gjë nuk di, nuk di ndryshe si t’ju qasem.

Tash, po ngrihet kjo çështja e takimit në Bruksel. Niveli i takimit, zoti Ismaili, ka qenë i tillë, një

plus një, edhe ju i dini këto, një plus një, që është përfaqësuesi shtetëror, presidenti i Serbisë, në

anën tjetër kryeministri i Kosovës dhe një staf teknik. Normalisht, unë nuk e kam marrë ministrin

e Drejtësisë ose edhe dy zëvendëskryeministrat që i kam me vete t’i bëj staf teknik, mos u merrni

me këto çështje, nuk është esenca aty, merru me përmbajtjen, ju kisha lutur. Faleminderit!

KRYETARJA: I kemi disa replika. Fillojmë me Ariana Musliun, të cilës ia ka përmendur emrin

Uran Ismaili.

58

ARIANA MUSLIU-SHOSHI: Faleminderit, kryetare!

Zoti kryeministër, mendoj që kjo që thua hipotezë dhe teori që e ngremë ne është goxha

ofenduese ndaj neve si deputetë. Mendoj që jo të gjithë i patëm pyetjet e njëjta dhe mendoj që

meritojmë respekt secili prej neve që na përgjigjesh në pyetje. Përndryshe, ne të flasim vetë më

vete dhe të flasim me njëri-tjetrin, besoj sot nuk kemi ardhur.

KRYETARJA: Rexhep Selimi, replikë në emër të grupit parlamentar.

REXHEP SELIMI: Zoti Hoti,

Mendoj që ta rimendoni, e pastaj edhe ta riformuloni një gjë çka thatë këtu. Ju thatë që kemi

pozicione ekstreme me Serbinë, nuk është pozicion ekstrem i Kosovës mbrojtja e sovranitetit,

nuk është pozicion ekstrem i Kosovës reciprociteti, pra nuk është pozicion ekstrem kjo, sepse kur

thua që keni pozicione ekstreme të dyja palët, i bie që kompromisi është në mes. Prandaj, po jua

kërkoj edhe një herë ose na e rifreskoni edhe një herë me atë çfarë thatë, sepse nuk do të duhej të

jetë e pranueshme që kërkesat e Kosovës, qoftë edhe për njohje, të konsiderohen si pozicionime

ekstreme, përkundrazi, janë ato të cilat edhe do të duhej të ishin përmbajtja e takimit mes

Kosovës dhe Serbisë, sepse kur thua që synojmë njohjen dhe këtë e quan pozicionim ekstrem,

atëherë kjo nuk ndodh mes dy palëve, në anën tjetër.

Dhe tjetra është, mes asaj çfarë diskutuam tash këtu, ju na ftuat që të takohemi, ne duke u takuar

jemi, sepse si parti opozitare këtu e kemi fushëballafaqimin. A na e shpjegon edhe një herë, të

lutem, sepse nuk morëm përgjigje. A është Skënder Hyseni si koordinator shtetëror për bisedime,

si rezultat i koordinimit ndërshtetëror, është shumë me rëndësi ta dimë, sepse dallon shumë kjo,

nëse Skënder Hyseni është koordinator ndërshtetëror, atëherë kjo e nxjerr krejt dimension tjetër.

Dhe po ashtu, të lutem, edhe një herë, po pate mundësi, na e sqaro drejtpërdrejt, pa i eskivuar

përgjigjes, a ishte në tavolinë copëtimi i integritetit territorial, që ju iu referuat se tashmë nuk

është. Është shumë me rëndësi ta dimë që nëse ishte, a e keni hequr ju, sepse kur folët më herët

na thatë që tashmë nuk është integriteti territorial në tavolinën e bisedimeve. Faleminderit,

paraprakisht!

KRYETARJA: Hajrullah Çeku, replikë.

HAJRULLAH ÇEKU: Faleminderit!

Zoti Hoti,

Edhe një herë te çështja e Kushtetutës, se kur po thoni do ta respektoj Kushtetutën, kjo po

tingëllon sikur respektimi i Kushtetutës është diçka opsionale, se kur thua do ta respektoj, i bie

që ekziston edhe mundësia të mos e respektosh, as nuk diskutohet kjo punë. Prandaj, po them që

është parullë Kushtetuta, tamam puna të dalë në diskutim a do ta respektosh Kushtetutën a jo? Se

59

kur po thua e respektoj, i bie që ekziston edhe një opsion, të mos e respektosh, e tash ne të

duartrokasim që paske vendosur ta respektosh Kushtetutën.

Parulla e dytë, njohja reciproke, edhe këtu po ndalet fjalia. Çka i bie njohja reciproke, në këta

kufij që i kemi sot apo jo? Çka nëse ju ofrohet mundësia njohja reciproke, po në kufij të tjerë, ta

zgjerojmë pak këtë diskutim, të mos kufizohemi në parulla. Ja po themi që në fund po e nxjerrim

njohjen reciproke në kufijtë aktualë, po me çfarë çmimi? A jeni përgatitur për kërkesat e Serbisë

apo jo? Sepse ju hipotezë po e quani çështjen e statusit të kishave ortodokse, ai është realitet i

betonuar në shumë runde të negociatave më herët, edhe para pavarësisë, e sot e kemi fakt të

kryer. Po ata atje janë duke diskutuar për ta avancuar tutje. Nëse keni nevojë për dokumente, unë

jua përcjell, prandaj ju pyeta, a është duke e përcjellë dikush politikën në Serbi në emrin tuaj apo

jo, t’ju informojë që të përgatitës, këto nuk janë hipoteza, këto janë çështje serioze që nesër ju

vinë në tavolinë. Unë ju pyeta, a jeni të përgatitur të ballafaqoheni, a ke plan konkret për çështjen

e eksterritorialitetit të kishave serbe, çka nëse vjen kjo, e do të vijë, jam i sigurt, se do ta ketë një

çmim njohja reciproke, nëse po mendoni që do ta mbërrini ndonjëherë në raport me Serbinë.

Faleminderit!

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

Deputetë të nderuar, për replikë mund t’jua jap fjalën vetëm atyre që kryeministri ua ka

përmendur emrin ose diskutimin, pra i është referuar diskutimit të tyre në mënyrë specifike.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!

Në negociatat e Vjenës 2005-2006 ka pasur ekstrem skrepticizëm nga një pjesë e spektrit politik.

Ato kanë përfunduar me pavarësinë e Kosovës. Nga fillimi i viteve të ‘90-ta, kur është artikuluar

ideja për Kosovën e pavarur deri në vitin 2008, derisa është mbërritur, ka pasur plot njerëz që e

kanë quajtur kërkesën për pavarësi të Kosovës parullë, ka pasur mjaft skeptikë gjatë të ‘90-tave,

asnjëherë nuk kemi lëvizur nga ai pozicion që vetëm pavarësia e Kosovës e qetëson këtë pjesë të

Ballkanit, këtë pjesë të Evropës dhe këtë pjesë të botës. Ka pasur modalitete nga më të

ndryshmet, kemi hyrë në negociata dhe e kemi përmbyllur me pavarësi.

Në të njëjtën situatë jemi tash, ne mund të dialogojmë edhe tre muaj, ta përmbyllim ose edhe

gjashtë muaj dhe s’mund ta përmbyllim ose edhe një muaj dhe nuk e përmbyllim fare dhe mund

të vazhdojë më tutje, por nuk ka zgjidhje tjetër në këtë proces përveç njohjes reciproke. Kjo

mund t’ju tingëllojë parullë juve, por kështu është realiteti, sa të ka nevojë, ne do të dialogojmë,

por ka vetëm një zgjidhje, vetëm njohja reciproke dhe në kufijtë ekzistues, jo në kufij të tjerë,

mos ngrini hipoteza të tjera, nuk mund të testohen përpara këtu asnjë prej hipotezave që ju i

ngrini. Tek koordinatori shtetëror për dialog, zoti Selimi, vendimi i Qeverisë në pikat 4 dhe 5 e

sqaron plotësisht, po e lexoj edhe një herë: “Koordinatori shtetëror për dialog është person

kontaktues dhe koordinues në emër të kryeministrit me të gjitha palët sa i përket procesit të

60

dialogut”. Unë jam përgjegjës për procesin e dialogut, ai e koordinon punën, e koordinon

agjendën time, i koordinon takimet, flet në emrin tim nëpër takimet e ndryshme.

Unë jam përgjegjës për këtë proces plotësisht, jo, e kam kuptuar plotësisht, unë e kam emëruar

atë, unë e kam emëruar Skënder Hysenin pa asnjë interferim. Është kompetencë imja, unë e kam

emëruar atë person, ai më përgjigjet mua dhe unë e kam marrë vendimin për atë çështje, dhe unë

jam shumë i kënaqur, sepse është ndër personat që ka përvojën më të madhe tash e 30 vjet, nëpër

të gjitha proceset ka marrë pjesë dhe asnjëherë nuk ka pasur lëkundje më të vogël për interesa

shtetërore të Kosovës. Tani do të koordinohet edhe me juve si deputetë, edhe me grupin tuaj

parlamentar, edhe me opozitën, edhe me presidentin, edhe me shoqërinë civile, edhe me juve si

kryetari i grupit parlamentar, me të gjithë, pa përjashtim, s’do të hezitojë në asnjë moment për t’i

koordinuar të gjitha aktivitetet.

KRYETARJA: Deputeti Uran Ismajli, replikë!

URAN ISMAJLI: E kam një kërkesë nga deputetja Ganimete Musliu se s’po ia jepni fjalën, e tha

përmendma emrin, kështu që po e nisi me të. Kryeministër, unë nuk po dua të diskutoj për

teknikalitetet se kush është ulur, ku është ulur. Ne jemi duke folur për përmbajtje, të cilën nuk po

e shohim sot, ose të paktën, nuk e kemi të artikuluar ashtu siç po konsiderojmë që duhet dhe kur

po flasim për formën, po flasim, sepse ne nuk e kemi ngritur. Ju thatë “ju po e ngrehni”, ne s’e

kemi ngritur, e ka ngritur partneri i koalicionit tuaj. Paqëndrueshmëria e koalicionit ka efekt edhe

në pozicionin tënd, në pozicionin tënd përballë Serbisë.

Në qoftë se ti ke, duhesh të harxhosh kohë të vish këtu edhe të merresh me koalicionin tëndin, a

duhet të jetë ministri i Drejtësisë, zoti Selimi, apo shefja e Kabinetit tuaj, mendoj që parimisht

për hir të transparencës më mirë është të jetë zoti Selimi, është shqiptar i Preshevës, nuk i vjen

mirë Vuçiqit kur ta shohë, edhe gjithmonë e merr si shembull aty, qe ku e keni një person, i cili

gjithnjë është i shtypur në shtetin që ai e përfaqëson. Kështu që kemi problem me përmbajtjen

tuaj, kemi problem me strategjinë, edhe me strukturën se si paraqiteni me shumë nivele nga ju në

koordinator, në zyrtarët tuaj, pra nuk dihet mirë se nesër, pasnesër si Kuvend kënd e ftojmë ne,

më lehtë e ftojmë ministrin e Drejtësisë në interpelancë, po shefin e Kabinetit tuaj s’mundemi, as

zotin Hyseni s’mund ta ftojmë, prandaj kur ka përgjegjësi kaq të rëndësishme, ju kisha lutur që ta

mbani brenda funksioneve tuaja kushtetuese, jo ta shpërndani atë në diçka që s’mund të ketë

llogaridhënie para Kuvendit.

KRYETARJA: Deputetja Musliu, replikë, për shkak se ka pasur referencë në diskutimin e saj, e

jo pse ju ia përmendët emrin.

61

GANIMETE MUSLIU: Faleminderit, kryetare!

Replika ime është me kryeministrin, sepse fatkeqësisht po diskriminon kryeministër sot.

Përgjigjet tuaja janë shumë selektive, po u përgjigjesh vetëm deputetëve që ju po dëshironi t’u

përgjigjeni, eventualisht aty-këtu ndonjë deputeti që ty po të pëlqen dhe gjithqysh duhet t’i

përgjigjeni Vetëvendosjes. T’i bëra nja 6 pyetje, në referimin tim nëse nuk ke mundur të mbash

shënime, trego unë t’i përsëriti prapë, por thjesht, nëse ju raportimin e mendoni që veç duhet të

vini dhe të thonë çka ju të doni, ne t’ju dëgjojmë dhe të ecësh, mos ejani hiç, dil në televizor

qysh po dilni në konferenca për shtyp, jemi në rregull. Mos na harxho kohë as neve, as juve,

edhe të mos i maltretojmë qytetarët e Republikës së Kosovës.

Vetë fakti që sot ne jemi këtu që gati 6 orë, është sepse ne kemi shumë të paqarta. Kur kemi

shumë të paqarta, ne duhet të drejtojmë pyetje, në këto pyetje presim përgjigje prej juve,

kryeministër, dhe thjesht ju kisha lutur shumë nëse s’keni përgjigje, dil lirisht, thuaj s’kam

përgjigje. Po, unë nuk dëshiroj që ti si kryeministër të jesh i papërgjegjshëm dhe t’i injorosh

pyetjet e deputetëve. Unë t’i bëra gjashtë pyetje, merre mikrofonin, thuaj që s’i ke shkruar t’i

lexoj edhe një herë.

KRYETARJA: Zoti Selimi, për shkak se është përmendur Lëvizja Vetëvendosje, tash kundër-

replikë.

REXHEP SELIMI: Po, normalisht që neve na përgjigjet, sepse ne i parashtrojmë pyetje, sepse ne

dimë edhe t’i parashtrojmë pyetjet, të cilat pastaj edhe e ndjen përgjegjësi t’u përgjigjet zoti Hoti,

edhe faleminderit së paku që po ndjen përgjegjësi ndaj nesh dhe ndaj Kushtetutës, sepse

rreshtimi ynë në anën e mbrojtjes së Kushtetutës e bën që t’i japë përgjegjësi edhe atij që i shtron

pyetje në mbrojtje të Kushtetutës. Prandaj, mirë po bëni që po na përgjigjet, provoje, bëji pyetje

esenciale ti, të përgjigjet edhe ty.

KRYETARJA: A do të përgjigjesh, kryeministër? Nuk do! Atëherë, deputeti Gazmend

Gjyshinca e ka fjalën. Kundër-replikë ka pasur, nuk ka replikë në kundër replikë dhe deputetët

një herë i replikojnë një diskutimit të kryeministrit dhe jo çdoherë. Grupi i Vetëvendosjes, pra

ishte kundër-replikë, po besoj që dikush tjetër tash mund ta merret me diskutimin tuaj që t’ ju jap

fjalën, sepse tash pas kundër- replikës më nuk ka replikë, sipas Rregullores.

Ju e përmendët Vetëvendosjen, prandaj ai kundër-replikoi, pra për atë fjalim. Hajde, një minutë

Ganimete Musliu, kundër-replikë ndaj Rexhep Selimit.

GANIMETE MUSLIU: Faleminderit, Rexhë, që ju referove fjalës time! Nuk e pata me tendencë

pse po ju përgjigjet juve, unë e pata pikërisht fjalën time me kryeministrin. Nuk guxon një

kryeministër i vendit të japë përgjigje selektive, ai ka obligim ndaj deputetëve, të gjithëve, pa

përjashtim, në Kuvendin e Republikës së Kosovës, e para.

62

E dyta, po më vjen mirë që unë u bëra sebep që ti ta pranosh që kryeministri po ju jep juve

përgjigje, sepse deri më tani shumica prej juve thatë s’po na përgjigjeni. Kështu unë e thashë

kryeministrit, i replikova më herët, i thashë “je shumë selektiv”, po i përgjigjesh vetëm kujt ti po

do dhe kujt ty po të pëlqen t’i përgjigjesh, nuk e pata replikën me Vetëvendosjen.

KRYETARJA: Deputeti Gazmend Gjyshinca e ka fjalën.

GAZMEND GJYSHINCA: Faleminderit, e nderuar kryetare!

Të nderuar deputetë,

Të nderuar qytetarë të Republikës,

Zoti Hoti, zoti kryeministër, shumë seriozisht e me shumë modesti dëshiroj t’jua adresoj një

pyetje: në fillim të kësaj seance na thatë që jam këtu për të raportuar, mirëpo ne nuk kemi

kurrfarë raporti para nesh.

Tjetra, po insistoni që Kushtetuta e Republikës është platforma juaj, unë mendoj që kjo është një

tregues i mospërgatitjes dhe i krizës në orientim në këto negociata. Pse kjo? Për shkak se më

lejoni t’jua përkujtoj që me Kushtetutë kanë qenë edhe ata, të cilët e kanë nënshkruar

Asociacionin, Zajednicën e famshme, me Kushtetutë kanë qenë edhe ata, të cilët e kanë

nënshkruar demarkacionin, e po ashtu edhe Gjykatën Speciale, me të cilën po ballafaqohemi sot.

Të gjitha me Kushtetutë kanë qenë. Pra, ky insistim se Kushtetuta është platforma jonë, më

shumë është tregues i mospërgatitjes se sa i vendosmërisë për ta respektuar.

Mirëpo, s’ka si të jetë ndryshe kur po flasim për një ekip dialogu që nis me Avdullah Hotin

kryenegociator dhe përfundon me Skënder Hysenin koordinator. E kjo do të thotë, një ekip

politikanësh pa legjitimitet qytetar. Ndërsa, Kosovës në tavolinë me Serbinë i duhet e kundërta, i

duhen politikanë me legjitimitet dhe ekip i organizuar. Në këtë kuptim në rend të parë duhet

theksuar që ideja juaj, kryeministër, për emërimin e një koordinatori nacional për dialogun, në

fakt, është tregues i të kundërtës së qëllimit të kësaj ideje. Pra, tregon se sa e pakoordinuar dhe e

papërgatitur për dialogun është qeveria juaj. Këtë situatë e bën edhe më të rëndë caktimi i

Skënder Hysenit në këtë detyrë, ju po jeni gojëplot për të, mirëpo Skënder Hyseni është një

politikan pa legjitimitet qytetar e i dëshmuar për panjohuri a ndonjë arritje në politikën e jashtme,

edhe pse i përfshirë për vite të tëra në këtë sektor.

Trupa e madhe e përfaqësimit të Kosovës në dialog është vazhdimësi e ish PAN-it, andaj nisur

nga përvoja e mëhershme, kjo shumësi numrash e emrash në dialog do të përkthehet në dështim

përfaqësimi të duhur të interesit shtetëror të Kosovës. Po ashtu, me kosto të lartë për buxhetin e

vogël të Kosovës që aktualisht kanoset nga një krizë e paparë si pasojë e pandemisë. Pra,

panorama përpara është kjo: në Bruksel do të shkojnë shumë politikanë pa legjitimitet qytetar për

të harxhuar edhe më shumë paratë e qytetarëve të ngelur pa përfaqësim politik për të sjellë

aranzhime të reja për Serbinë brenda Kosovës. Prandaj, ne konsiderojmë se nuk mund të ketë

63

dialog të mirëfilltë pa legjitimitet të ri, që do të arrihej vetëm përmes zgjedhjeve të reja, nuk

mund të ketë dialog me Serbinë pa qartësuar kërkesat e Kosovës ndaj Serbisë me dokument, zoti

kryeministër. Nuk mund të ketë dialog me Serbinë pa definuar se pse ky dialog dhe për çka ky

dialog, e mbi të gjitha nuk duhet të ketë dialog me qëndrim neutral ndaj shtetit tuaj si kusht për

t’u ndier mirë Serbia, zoti kryeministër.

Të nderuar deputetë,

Të dashur qytetarë,

Se ky dialog është pa parime e pa platformë, e pa përgatitje profesionale shpërfaqet mirë e qartë

në faktin se pa u shqyrtuar dhe vlerësuar fare zbatimi i më se 30 marrëveshjeve të mëhershme, e

vazhduan dialogun me Serbinë aty ku e patën lënë. Në anën tjetër, vlen të theksohet Serbia ka

nxjerrë udhëheqësin e re vetëm pak kohë më parë, në fakt udhëheqësin e vjetër, por me

legjitimitet të ri. Pra, Aleksandër Vuçiqit që fitoi zgjedhjet me 63% të votave do t’i ulet përballët

në dialog një kryeministër me nivelin më të ulët të popullaritetit e po ashtu, që nuk është as ndër

10 më të votuarit në Republikën e Kosovës prej zgjedhjeve të fundit. E po ashtu, një koordinator

jolegjitim negociatash sikur Skënder Hyseni.

Pra, të dashur qytetarë, kjo qeveri nuk është qeveri, në fakt, e aq më pak e Kosovës. Të nderuar

kolegë deputetë, se kjo qeveri e ka reduktuar gjithë politikën e jashtme të shtetit tonë vetëm në

dialog me Serbinë dhe vetëm për ta ulë në dialog Serbinë e pakënaqur. U faktua me zotimin për

të hequr dorë nga anëtarësimi në organizatat ndërkombëtare, çka i bie kjo? Kjo i bie që në të

njëjtën kohë do të thotë heqje dorë nga sovraniteti shtetëror.

Të nderuar qytetarë,

Të njëjtit e 20 vjetëve të fundit përveç që rikthyen një pjesë të PAN-it dhe Listës serbe në

pushtet, që zgjodhën për ministra njerëz të dënuar në të kaluarën nga gjykatat, zhbënë edhe

reciprocitetin që do të mund të ishte garanci se dialogu do të shkojë drejt njohjes e do të minohej

mundësia që të negociojë pozita e Kosovës si e barabartë përballë Serbisë.

Të nderuar deputetë,

Të nderuar qytetarë,

Qeveria e Republikës së Kosovës do të duhej të angazhohej për normalizimin e marrëdhënieve

me Serbinë përmes dialogut, i cili është në frymë me parimin e reciprocitetit. Dialogu do të duhej

të zhvillohet për çështjet e raporteve dypalëshe dhe të fqinjësisë së mirë në kuadër të kornizës

evropiane, përfshirë këtu çështjen shumë të ndjeshme të të pagjeturve, dëmeve të luftës e

okupimit dhe suksedimit të ish-Federatës Jugosllave, në të cilën Kosova ishte element konstituiv,

si dhe për njohje të ndërsjellë mes shteteve. Temë e dialogut në mes të Kosovës dhe Serbisë nuk

mund të jenë çështje që lidhen me integritetin territorial dhe sovranitetin e vendit, për shkak se

karakteri unitar i Republikës sonë sipas Kushtetutës sonë është i paprekshëm. Qeveria jonë do të

duhej të angazhohet për reciprocitet të plotë, të të drejtave dhe lirive themelore të shqiptarëve që

64

jetojnë në Luginën e Preshevës dhe serbëve që jetojnë në Kosovë, duke e konsideruar këtë si një

nga kushtet thelbësore për zgjidhje të qëndrueshme të çështjeve të interesit të ndërsjellë.

Të nderuar qytetarë,

Kjo qeveri e kjo klasë e vjetër politike nuk ka tagër veprimi, tjetër përveç negocimit pa fre e

pazareve të reja, sepse vetëm dikujt, i cili është i tillë e që i ngutet aq shumë shlyen dallimin aq të

madh që e kishte LDK dhe AAK te puna e taksës drejt dialogut. Pra, nuk mund t’i japim kuptim

tjetër kësaj. Kjo qeveri pa legjitimitet nuk mund ta mbrojë interesin shtetëror, e aq më pak ta

ruajë dinjitetin tonë qoftë edhe minimalisht. Përfundimisht, dialogu për marrëveshje

përfundimtare nuk mund të zhvillohet vetëm pse mbi disa parime bazë, të cilat mund të çojnë

palën tonë drejt ndërtimit të një konsensusi të gjerë politik, arritjen e legjitimitetit institucional

dhe atij qytetar, e që do të sillte konsolidimin e brendshëm shtetëror dhe të subjektivitetit të

shtetit të Kosovës. E parakushti i parë për këtë është legjitimiteti, e për legjitimitet duhen

zgjedhje të reja. Faleminderit!

KRYETARJA: Faleminderit! Deputeti Mërgim Lushtaku e ka fjalën.

MËRGIM LUSHTAKU: Përshëndetje, të nderuar deputetë,

E nderuar kryetare e Parlamentit të Kosovës, sherife Osmani!

I nderuar kryeministër Hoti, e kam një pyetje para se të vazhdoj tutje me pyetjet e mia si deputet,

sot jeni para neve si kryeministër për të raportuar për dialogun Kosovë- Serbi dhe e pamë që nga

shumë deputetë që ju parashtruan pyetje, nuk iu keni përgjigj atyre pyetjeve.

Nëse keni ndërmend të heshtni para pyetjeve tona, së paku mos na mundoni kot këtu dhe të mos

mbajmë kohën tonë të çmueshme dhe të diskutojmë këtu kot. Sepse, ne mund të dalim edhe para

opinionit publik nëpër media të ndryshme dhe të japim qëndrimet tona politike dhe t’u tregojmë

qytetarëve se çfarë besojmë ne në këtë dialog. Pyetjet e mia konkrete janë, si me radhë: pse nuk e

keni sjellë për diskutim në Kuvendin e Kosovës platformën për dialog? Pse nuk e keni ndarë të

njëjtën zyrtarisht me deputetët e këtij Kuvendi? Pse nuk është bërë ende publike kjo platformë në

ueb faqen zyrtare të qeverisë? A keni marrë konfirmim nga BE-ja si lehtësuese e këtij procesi që

njohja reciproke do të jetë rezultat final i marrëveshjes përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë.

A është dakorduar Serbia që të ketë njohje reciproke dhe që është epilogu i tij si proces? Pasi në

deklaratat zyrtare të zyrtarëve të lartë të Serbisë e demantojnë, e thonë, e dëshmojnë të

kundërtën, çfarë roli pritet të ketë SHBA-ja, a pritet të zhvillohet ndonjë takim në Uashington, a

ka koordinim qeveria mes SHBA-së në këtë proces të dialogut.

Dhe, u përmend emri shumë i zotit Skënder, në thëniet tona popullore kemi “nga Skënderi del

beteri, nga beteri del Skënderi”, por sidoqoftë ju i keni besuar zotërisë në fjalë, sa është i njoftuar

koordinatori shtetëror, Skënder Hyseni, për procesin e dialogut, duke konsideruar që është

emëruar vetëm pak ditë para takimit në Bruksel, çfarë është arritur në këtë takim në Bruksel dhe,

65

për fund, ne e dimë shumë mirë që ju jeni si pasojë e keqmenaxhimit të një Qeverie Kurti që e ka

keqmenaxhuar dhe ka pasur shkelje të marrëveshjes mes juve si dy partnerë dhe sigurisht që

është mirë, pavarësisht që ne jemi në opozitë, të mos shohim edhe një rrëzim të qeverisë së

radhës për shkeljet e marrëveshjes suaj. Sidoqoftë, është në përgjegjësinë tuaj, por shumë herë po

thonë këtu deputetët, sidomos të Partisë së Lëvizjes Vetëvendosje se Presidenti Thaçi ju ka sjellë

këtu, por unë besoj se vetë Kurti e ka dezertuar pozitën e vet dhe ia ka falë këtë pozitë, se kurrë

me sy s’e kishit parë këtë pozitë. Faleminderit!

(Drejtimin e mbledhjes e merr nënkryetarja e Kuvendit, znj. Arbërie Nagavci.)

KRYESUESJA: Fjalën për replikë e ka kryetarja e Kuvendit!

VJOSA OSMANI: Zoti deputet,

Siç u kam thënë edhe disave para jush, ju e dini që fjalët, ofendimet që i thoni, nuk është që më

lënë fort përshtypje, tentoni t’i thoni si ofendime, por nuk i marr si të tilla, mirëpo dua t’i them

disa gjëra këtu. E para, ju duke tentuar të më ofendonit mua, kinse me një emër të ri, kur më

quani “Sherife Osmani”, duke tentuar që emrin “Sherife” ta paraqisni si diçka të keqe, mos

harroni që nëna e shumëkujt mund ta ketë emrin Sherife, motra e shumëkujt mund ta ketë emrin

Sherife, ka shumë Sherife në Kosovë dhe jam e bindur që ato me mburrje e mbajnë emrin e tyre

dhe besoj që të kanë dëgjuar sonte kur ti atë emrin tenton ta paraqitësh si ofendim ose

tendencioz.

E dyta, unë do të pritja nga ndoshta gjeneratat më të vjetra, mirëpo ju si gjeneratë e re që e keni

gojën plot Amerikë, mësoni pak diçka nga Amerika. Nuk është mirë të mbetesh me kulturën e

filmave të kaubojve, sepse ka ecur historia, ka ecur edhe kinematografia, ecën bota përpara, ka

avancim. Qe po ju tregoj, pra, meqenëse nuk po e dini çka do të thotë “There is a new sheriff in

town”. “There is a new sheriff in town” përdoret edhe si gjuhë institucionale, mund ta gjeni në

arkivat e Shtëpisë së Bardhë, sa herë të vijë një president i ri.

Do të thotë, ashtu prezantohen që do të thotë është një autoritet i ri që sjell ndryshim, ky është

kuptimi, s’ka të bëjë me polici, as me sherif dhe ju do të duhej ta dini këtë punë, madje në

Korenë e Jugut me këto zbulimet dhe inovacionet e reja që nëpërmjet robotikës po tentojnë ta

luftojnë koronavirusin, a e dini si e kanë shkruar në gazetat e atyre shteteve për ta prezantuar këtë

inovacion të ri: “There is a new sheriff in town”. Pra, ka ndryshim, të cilin e di që s’po mund ta

përballoni, po ka. Mësoni pak, zoti deputet, sepse nuk është mirë të thirreni çdo ditë me Amerikë

e të mos mësoni bash asgjë nga vlerat dhe përparimi që përfaqësojnë Shtetet e Bashkuara të

Amerikës.

Në faqen zyrtare të Presidentit Obama e gjeni që ditën kur është zgjedhur, zëvendëspresidenti

Biden u shkruan e-mail të gjithë punonjësve të Shtëpisë së Bardhë me një titull “There is a new

66

sheriff in town”. Ditën kur zgjidhet presidenti Tramp këshilltarja e tij kryesore, Kellian Konvej

(Kellyanne Conway), për ju që s’e keni ditur, del para mediave dhe e prezanton ndryshimin në

Shtëpinë e Bardhë me të njëjtat fjalë, “There is a new sheriff in town”. Prandaj, zoti deputet, para

se të dilni me një gjuhë të tillë kinse për të më ofenduar mua, por mund t’i bëni të ndihen keq

qindra, në mos mijëra zonja të nderuara të vendit tonë që mund ta kenë emrin Sherife, ju lus që të

keni kujdes, të lexoni pak, të përfitoni njohuri nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në të cilat

thirreni tërë kohën dhe ta kuptoni një herë e mirë se ndryshimi që unë përfaqësoj s’ka asnjëherë

të bëjë as me sherif, as me polici, por është ndryshim që në mënyrë të përpiktë mund të

përshkruhet ashtu siç e përshkruante Obama, ashtu siç e përshkroi më vonë edhe Tramp, ashtu

siç e përshkrova unë dje, e siç vlen edhe sot “There is new sheriff in town”.

KRYESUESJA: Kundër-replikë, deputeti Lushtaku.

MËRGIM LUSHTAKU: Faleminderit! E nderuar zonja Sherife Vjosa Osmani, ta them edhe

emrin, mbi të gjitha je mësuar të viktimizohesh dhe në kuadër të viktimizimit...

KRYESUESJA: Zoti Lushtaku, po e vazhdon në vend se ta tërheqësh fjalën, mos vazhdo me

këtë gjuhë, përndryshe duhet të ta ndërpres fjalën!

MËRGIM LUSHTAKU: Ajo vetë e ka quajtur veten “new sherif in town”, unë s’e kam marrë

kurrë as si ofendim, as nuk ka qenë tentimi im të ofendoj si Sherife, por vetë e ka quajtur veten

sherif dhe unë vetëm sot në shenjë respekti si sherif edhe e respektova. Kështu që, kurrë

asnjëherë as s’e kam pasur tentim ta ofendoj në atë aspekt, se nuk ofendoj gjininë femërore,

përkundrazi i vlerësoj shumë, por viktimizimi i vazhdueshëm nuk është i mirë, por sidoqoftë,

nëse e keni marrë për ofendim, unë vetëm se jam bazuar në fjalët tuaja dhe as më shumë e as më

pak.

Por, ne e dimë shumë mirë...

(Ndërprerje nga regjia)

(Drejtimin e mbledhjes e merr kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.)

KRYETARJA: Deputeti Dimal Basha e ka fjalën!

DIMAL BASHA: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar deputetë,

Qytetarë të Republikës,

Unë mendoj që fillimisht duhet folur çka janë prioritetet e këtij vendi, jo veç të kësaj qeverie, të

këtij vendi. Çka u votua më 6 tetor? Unë mendoj që më 6 tetor, kur është dalë në vota, është

67

votuar për punësim, shëndetësi dhe arsim më të mirë, jo të jetë prioritet Vuçiqi e Serbia, mendoj

që pandemia duhet të jetë prioritet.

Që 50 ditë kjo qeveri e na kanë vdekur 120 qytetarë, mendoj që prioriteti duhet të jetë prapë te

këta qytetarë. Unë e pata një bisedë më herët me deputetin Haliti dhe po tregon që një grua në

QKUK është në gjendje shumë të rëndë dhe nuk kanë vend ta pranojnë, Intensiva, Pulmologjia

janë komplet, nuk kanë vend, kjo duhet të jetë prioriteti, e jo Vuçiqi. Mijëra biznese janë duke

falimentuar derisa ne po flasim për Vuçiqin. Ka njerëz që me vite kanë investuar me djersë për ta

ndërtuar një biznes që është duke i falimentuar para syve për shkak të keqmenaxhimit të kësaj

qeverie. Telekomi është duke falimentuar, ku 2 mijë e 300 familje marrin paga, derisa kjo qeveri

e ka prioritet qysh t’i bëj zgjidhjen Vuçiqit, e jo qytetarëve. Ligjin anti-COVID e shohin të

panevojshëm, kurse bisedimet me Vuçiqin po.

Domethënë, qysh mund të jenë këto prioritete në qeveri, kur Kosova asnjëherë nuk ka qenë në

një gjendje më të rëndë ekonomike e politike. Zoti Hoti e përmendi Kushtetutën si platformë,

edhe u tha këtu shumë herë qysh mund të flasësh në emër të Kushtetutës, kur është suspenduar

Kushtetuta?! Rrjedhimisht, ti e suspendon edhe shtetësinë e Kosovës. Në programin e LDK-së

thuhet, citoj: “Marrëveshja duhet t’i mundësojë Kosovës anëtarësim në organizatat

ndërkombëtare”, do të thotë, kjo nënkupton që pa marrëveshje, ne nuk mund të anëtarësohemi

nëpër organizata ndërkombëtare. Kjo është të suspendohet Kushtetuta.

Pse zoti Hoti e suspendon Kushtetutën e Kosovës, e nuk ka kërkuar të njëjtën prej Serbisë, ku

Kushtetuta e Serbisë e ka Kosovën si pjesë të saj. Tjetra, e përmendi, është mirë të mbrohet

Kosova, e jo Vuçiqi, unë premtoj, zoti Hoti, që nuk ka deputet në këtë sallë, përveç atyre të

Listës serbe që të jep ty para Vuçiqit, mirëpo ka rëndësi që ti po shkon me Rakiqin në bisedime

kundër Vuçiqit, se me ta je në koalicion, ata janë kundër teje, jo deputetët e Lëvizjes

Vetëvendosje, por s’besoj as të PDK-së, as të AAK-së. Domethënë, jeni në koalicion me Rakiqin

që haptas deklarohet, prapë po citoj: “Do të marr urdhra nga Vuçiqi dhe do ta ndihmoj atë në

luftën diplomatike dhe politike kundër Kosovës”. Tash ne jemi munduar të të mbrojmë ty, vetë

kryekuvendarja ka sjellë rezolutë këtu që ka kërkuar shkarkimin e Rakiqit, ama ikët, LDK-ja e

lëshoi sallën, domethënë nëse lyp mbrojtje prej këtyre deputetëve, ne po duam të shkarkohet një

njeri që del haptas dhe e lufton Kosovën haptas, e ti je në koalicion me ta. Zonja Osmani ka

ofruar rezolutë për të të ndihmuar ty në këtë proces, e tash ky është problemi, se atë ditë iknit për

Rakiqin, a gojën “rezoluta, UÇK” që thotë Albini “UÇK, UÇK, ra Rakiqi, tap e lëshuat

bajrakun”.

Je kah shkon të bësh temë zhvendosjen e popullatës serbe nga Kosova, nuk besoj që ne kemi

problem me popullin serb, ka serbë që jetojnë në Graçanicë, në Shtërpcë, Banjën e Kllokotit që

jetojnë midis shqiptarëve, s’e kanë asnjë problem, veç shqiptarët në këto hapësira janë

diskriminuar për shkak të etnisë. Kosova është shtet i të gjithëve dhe mendoj që Kushtetuta jonë

68

ofron privilegje që s’i ka asnjë vend tjetër, ndryshimet kushtetuese të këtij vendi varen direkt prej

komuniteteve pakicë, përfshirë këtu Listën serbe. Qeveria e Kosovës e ka Ministrinë e Kthimit,

ku janë investuar me miliona euro për t’i kthyer serbët të jetojnë në mesin tonë, asnjëherë nuk

janë ndjekur. Pra, nëse flasim për zhvendosje, u përmend më herët, ne mund të flasim për

Luginën, se s’mund të kemi marrëveshje për shqiptarët pa i gëzuar shqiptarët në Serbi të drejtat

që i gëzojnë serbët në Kosovë. Pra, ne jemi për të drejtat e komuniteteve pakicë dhe po kërkojmë

barazi, por jo të shkohet të flitet për një temë të shpikur prej Vuçiqit e të bihet pre e politikave të

pista të tij, ku ai do ta bëjë temë zhvendosjen e serbëve nga Kosova, derisa i vetmi popull që

është zhvendosur me dhunë ka qenë populli shqiptar prej një regjimi të Milosheviqit, ku Vuçiqi

ka qenë ministër i propagandës.

Pra, është e thjeshtë, çka ofron Kosova për komunitetin serb në Kosovë, Serbia le t’ua ofrojë

shqiptarëve në Serbi. Ky Kuvend i ka 10 ulëse të rezervuara për komunitetin serb, që i bie diku

8% e ulëseve në Kuvend. Pse nuk ofrohet e njëjta nga Serbia, do të thotë prej shtetit serb, duhet

medoemos të jetë pjesë e marrëveshjes që 8% e Parlamentit serb t’i ofrohet komunitetit shqiptar

në Serbi, sepse ata kanë qenë të diskriminuar, historikisht kjo është botërisht e ditur, e që i bie 25

ulëse në Parlamentin e Serbinë. Kjo duhet të jetë tema, jo për zhvendosje.

Tjetra, që mendoj që ka shumë rëndësi, kërkova të marr autorizimin dhe të kemi konsensus. Unë

e kam një problem të madh që prej fillimit e kanë thënë, s’ke as legalitet, as legjitimitet.

Domethënë, kjo Qeveri është votë e një deputetit hajn, me plot kuptimin e fjalës, këtë e ka thënë

gjykata me vendim të prerë, nuk jam duke e thënë unë, që pritet të shkojë në burg për shkak se ka

vjedhur qytetarët e Republikës me kartelë të deputetit, që mendoj se Gjykata Kushtetuese sikur të

vepronte tamam, unë mendoj që duhet kthyer dhe rrëzuar këtë qeveri, për shkak se ajo votë ka

qenë e padrejtë. Pastaj, s’ki legjitimitet për shkak se, u pa që as Vuçiqi nuk të bëri hesap, për

shkak se edhe ai e di sa mund të çosh rëndë ti. As Thaçi, se Thaçit atë ditë që s’i duhesh, qysh ia

ka bërë Isa Mustafës, edhe ty, po të kallëzoj, as minutën nuk ta falë. Ramushin e ke në koalicion,

ai vetë po të thotë që nuk e ke përkrahjen e tij, e më së paku legjitimitetin e këtyre qytetarëve,

domethënë e dimë si ka ardhur kjo qeveri, dhe përveç këtyre që i përmenda, as Devollët s’janë

duke të bërë hesap, tash paramendo sa të merr parasysh Vuçiqi atje.

Tjetra, që mendoj më erdh shumë interesant, thanë Skënder Hyseni koordinator dhe, thënë të

drejtën më mbeti hatri me Enver Hoxhën që tha është i duhur. Unë mendoj që ka qenë një humor

i zi, se s’besoj që kur s’të marrin ty seriozisht, paramendo sa e marrin Skënder Hysenin.

Domethënë, është edhe antikushtetues, aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese thotë “kryeministri i

udhëheq bisedimet”, tash kërkon prej Kuvendit, kë, të mbikëqyret Skënder Hyseni a? Që as

familja e vet në zgjedhjet e kaluara s’e ka votuar. Skënder Hyseni që e ka nënshkruar Zajednicën

e Thaçit, paramendo sa mund të jetë i zoti ai t’i lihet të bëjë një marrëveshje finale. Unë mendoj

që më mirë do të ishte të kishte aplikuar për ndonjë pension, t’i jepet ndonjë pension dhe ndonjë

harmonikë, por jo të merret me këto tema të mëdha, për shkak se unë mendoj nuk ka më afat.

69

Bile-bile fajin ia lë PDK-së që s’ka mbërritur ta anëtarësojë Kosovën në UNESCO, se mendoj që

Skënder Hysenin dhe këtë kastën e vjetër politike është dashur të hynin aty se, unë besoj që i

pranojnë, i pranojnë në mbrojtje të UNESCO-së si specie aq të rralla për lashtësinë e tyre

politike.

Në përfundim, dua të cek që për këtë dialog dihet që ne duhet të bëhemi bashkë, shans teorike

nuk ka që një subjekt politik të mbërrijë marrëveshje me Serbinë, mirëpo duhet legjitimitet dhe

legalitet, e legjitimiteti vjen vetëm prej zgjedhjeve të reja, për shkak se pa atë legjitimitet s’të

merr serioz as Serbia, as Kosova. Unë mendoj që 24 orë momentalisht duhet fokusuar në

bizneset që janë duke falimentuar, e derisa ju po dështoni ta menaxhoni Kosovën, unë nuk

mendoj që mund t’i menaxhoni as bisedimet me Serbinë, e tash kur s’ju marrin juve seriozisht,

aq më pak Skënder Hysenin.

Prandaj, unë mendoj që krejt çka ka ndodhur, përveç që është gabim, është edhe turp për temat

që doni t’i shtjelloni atje dhe mendoj që zgjidhja e vetme, sikur për krizën në pandemi, por edhe

bisedime me Serbinë është zgjedhjet e reja, domethënë janë zgjedhjet e reja. Vetëm me zgjedhje

të reja mund t’ia kthejmë, edhe atëherë kthehemi me një kryeministër që ka legjitimitetin për

shkak se është standard i LDK-së që e kanë thënë vetë, kryeministri nëpër emisione,

zëvendëskryeministri i tij sot që thoshin fituesi duhet pasur postin e kryeministrit, sot e keni

uzurpuar atë ulëse, rrjedhimisht s’keni legjitimitet as të qeverisni brenda, as me Serbinë të

bisedoni jashtë. Faleminderit!

KRYETARJA: Zëvendëskryeministri Driton Selmanaj!

ZËVENDËSKRYEMINISTRI DRITON SELMANAJ: Faleminderit, e nderuar kryetare!

Të nderuar deputetë,

I nderuar kryeministër,

Kabinet qeveritar,

Po filloj me disa çështje, e para, po shtrohet çështja pse kryeministri s’po përgjigjet në secilën

pyetje, unë po ju informoj që në këtë stad ku jemi sot dhe këtë instrument që po e shfrytëzojmë

ne sot, nuk është sesioni i pyetjeve parlamentare, por sigurisht që nuk është as interpelanca

parlamentare, ky është një standard i ri që Qeveria e re me kryeministrin Hoti ka sjellë, informim

për juve dhe nëse ne po shprehim gatishmëri që secilës pyetje tuaj t’i përgjigjemi, po së paku

vlerësojeni këtë, unë nuk po them, po vlerësojeni këtë, sepse këtu po rrimë dhe po i përgjigjemi

secilës pyetje, sado paradoksale që mund të jetë ajo.

Mos harroni, kemi miratuar shumë rezoluta të kaluara në këtë Kuvend të Kosovës, rezoluta të

cilat obligonin kryeministra të vinin, para dhe pas, obligonin të angazhoheshin komisione

parlamentare në proces dialogut, s’ka ndodhur kurrë, një moment kur ka filluar të ndodhë, filluan

sulmet, vezët e ato, ato. Ky standard i ri, për të cilën unë po them, së paku meriton vlerësim, e

70

çfarë përmbajtje ka më pas ajo e diskuton, e trajton edhe dikush tjetër. Tash unë po e shoh që

shumica e deputetëve më tepër po diskutojnë, dikush për shembull, zoti Hoxha tha gazeta

gjermane po thonë kështu. Tha Vuçiqi ka folur sikur disa që kanë folur para 30 vjetëve, nga ana

tjetër dikush thoshte këtu Vuçiqi ka thënë hapni dosjet e UÇK-së, Vuçiqi ka thënë kështu. Po

çfarë rëndësie ka për neve çka ka thënë Vuçiqi, pse po merreni me këtë? A sot u bë problem çka

thotë Vuçiqi për neve, kurrë mirë mos pritni prej tij. Edhe nëse ne i përsërisim këtu dosjet e

UÇK-së, për të cilin kemi thënë atje nuk ka dosje të UÇK-së, nuk ka, ne nuk dimë që ka, ai

thoshte ka, sigurisht që ka, sepse ai kinse ai e dinte dhe nëse ne i përsërisim këtu, besoni që po

çojmë ujë te ta, edhe dikur të na bëhet temë kryesore dosja për UÇK-në, e për të cilën ne s’dimë

që ka. Ne jemi të bindur që s’ka, sepse besojmë në luftën tonë çlirimtare dhe vlerat e krejt kombit

shqiptar që kemi kulmuar në luftën tonë çlirimtare.

Prandaj, kur po diskutojmë në këtë rrafsh ta mendojmë përtej një vote të caktuar që mund ta

kemi, sepse tematika është e rëndësishme, tematika është shumë e rëndë. Nuk është kjo e lehtë

dhe unë kam përshtypjen kështu, krejt kjo po ndodh për një arsye, nuk po i besoni qartësisë së

qëndrimeve të kësaj qeverie, pse s’po i besoni? Sepse e kaluara ka qenë plot e përplot

konspiracione, dhe kur kemi ardhur këtu ne, nëse kthehemi vetëm tre vjet pas, ka qenë diskursi

më i ashpër këtu, cilat fshatra po i merr Serbia, çka po merr Kosova, u nda kjo, shkoi ajo, e kemi

hequr fare këtë temë nga tavolina, i kemi hequr bre. Kurrkush s’po diskuton, mbrëmë e pranoi

edhe ai, për të cilin s’po ia përmendi emrin, është Presidenti i Serbisë, tha ka vdekur kjo temë,

për fatin e keq, tha, ka vdekur kjo temë. Shihe, tash ata po e pranojnë, ne ndërkohë këtu fillojmë

e themi, po kush e zgjodhi Skënder Hysenin, pse hyri shefja e stafit, pse bëtë këso lëvizje, po ky

është përqendrim i vëmendjes prej tematikës themelore që ne e kemi, e cila është ajo: qysh të na

njohë Serbia dhe ta mbyllim këtë konflikt shekullor që e kemi me ta.

E di që u duket klishe kjo punë, njohja reciproke, Ibrahim Rugova nja 10 vjet e ka pas përmendur

‘Kosova shtet sovran, i pavarur, i hapur ndaj Shqipërisë dhe Serbisë dhe në miqësi të përhershme

me SHBA-në’, filluan njerëzit të qeshin me të. U bë realitet, sot jetojmë me të. Dhe, kjo do të

bëhet klishe ndoshta edhe për juve, do të lodheni, por ky është misioni ynë, njohja është e vetmja

platformë jona politike dhe e bazuar krejtësisht në Kushtetutën tonë. Kur po thoni hajde

ndërtojmë strategji, platforma, ekipe e kështu, besomëni, unë po them sikur më nuk po i besojmë

krijesës sonë, projektit tonë, shtetit tonë. Nëse ne hyjmë në aranzhmane të tilla kreative, atëherë

jemi duke folur për situata për të cilat unë, kjo qeveri, kryeministri Hoti, nuk jemi të gatshëm t’i

bëjmë. Kemi hyrë në një proces, prej të cilës po i besojmë të drejtës tonë si popull, Kushtetutës

tonë, miqve tanë ndërkombëtarë. E kemi hequr edhe nga tavolina këtë temë, a jemi me Evropë, a

jemi me Amerikë, more jemi me të gjithë miqtë tanë. Po shkojmë në Bruksel, sot ka ardhur një

përfaqësues i rëndësishëm i Amerikës në Bruksel, po thonë që jemi të involvuar qind për qind,

kemi kontakte të përditshme të kryeministrit tonë me ta, çka duam diçka tjetër.

71

U kthyem në normalitet, a qenka pengesë normaliteti për dikë? Në vend se të shihet si vlerë

normaliteti, qartësia, ne kemi filluar tash të frikësohemi, edhe armiku më i madh yni të bëhet

normaliteti dhe qartësia e qëndrimeve. Prej kur kjo?

Të nderuar kolegë ministra dhe ish-kolegë deputetë, duhet ta pranojmë edhe një fakt, Serbia nuk

është në pozitën çfarë ka qenë në vitin 2008-2009. Serbia në bashkësinë ndërkombëtare është

rehabilituar, madje fuqishëm dhe, për fatin tonë të keq, Kosova ka pësuar regres. Nëse adresat

tona përpara kanë qenë shumë të hapura dhe tema për Kosovën ka gjetur aleanca dhe aleatë

gjithandej, besomëni që sot më shumë derë i hapin Serbisë se neve. E rëndë të thuhet, ky është

realiteti. Edhe shtetet më mike të Kosovës, të cilët kanë dhënë edhe miliarda euro dhe kanë

investuar në çlirimin e Kosovës, nuk e trajtojnë më Serbinë si shtet agresor, nuk e shohin Serbinë

si një shtet i cili mund të ndezë konflikte edhe një herë.

Rehabilitimi i Serbisë në skenën ndërkombëtare po ndodh, kjo është e keqe, sepse ne mendojmë

që qeveria atje është po shoviniste sa ka qenë, ne mendojmë që është një ministër që ka qenë

edhe në kohën e Milosheviqit, ne mendojmë që kultura e Qeverisë së Serbisë edhe ndaj

shqiptarëve dhe jo vetëm ndaj shqiptarëve, edhe ndaj gjithë pjesës së Ballkanit është pothuajse e

njëjta. Por, janë sjellë ndryshe dhe janë rehabilituar para të tjerëve dhe polarizimet tona të

skajshme të brendshme na kanë dobësuar dhe, normalisht ky diskurs i sodit mund të ndikojë edhe

më tutje në dobësimin e pozicionit tonë, sepse s’po arrijmë të gjejmë unitetin as për tematikat

tona më të mëdha që janë para nesh.

Unë po them krejtësisht në fund, kemi një milion tema për të cilat mund të ndahemi dhe do të

ballafaqohemi me argumente dhe kundërargumente, kjo temë s’duhet të na ndajë. Integriteti

territorial i Kosovës për Qeverinë e Kosovës është i panegociueshëm, unitariteti i shtetit, sistemi

politik i brendshëm i organizimit tonë është i padiskutueshëm, zgjidhja do të jetë në frymën

kushtetuese. Nëse këto nuk janë, s’ka marrëveshje me Serbinë. Mund të zgjatë, mund edhe të

zgjatë, por kjo qeveri nuk hyn në aranzhmane të tjera. Nëse provoni të kërkoni diçka për të cilën

nuk ekziston, e keni gabim. Besoni sinqeritetit tonë, të vërtetës tonë që po e themi, s’kemi nevojë

asgjë të fshehim, sepse po i besojmë vetes tonë. Faleminderit!

KRYETARJA: Replikë në emër të Grupit Parlamentar, Mimoza Kusari-Lila.

MIMOZA KUSARI-LILA: Faleminderit, kryetare!

Nuk mund të mos u replikoj disa fakteve tepër të dukshme dhe evidente, por assesi në vëmendje

të përfaqësuesve të Qeverisë. E para, nuk mund të mos e përmend, në fakt, pa e ritheksua një

realitet tepër të hidhur që ka ndodhur në të njëjtat ditë që zoti Hoti ka shkuar në Bruksel, të

njëjtat ditë e keni pasur presidentin e vendit në intervistim në Tribunalin e Hagës për krime lufte.

72

Në cilëndo rrethanë, cilido shtet normal, çfarëdo qoftë raporti politik brenda vendit, nuk ishte

dashur të ndodhë që të njëjtën ditë që shkon e ulesh karshi Vuçiqit, e ke presidentin në Hagë

përballë prokurorëve të Gjykatës Speciale për krime të luftës. Çka mund të jetë më evidente për

dosje të UÇK-së se kjo sjellje, nëse duhet t’u besohet ose nëse duhet thënë që Serbia është

rehabilituar, kjo qasje e mungesës dhe mendësisë së shtetësisë në Kosovë e ka rehabilituar

Serbinë, edhe nëse keni dashur të sillni diçka të re, nëse ka bërë gabime më herët ish-kryeministri

Thaçi, tash presidenti Thaçi, është dashur ju të tregoni, edhe çka ishte dashur të tregoni është jo

ta bëjë një telefon një zyrtar i Departamentit të Shtetit e të thotë ‘mos shko’, ose i Bashkimit

Evropian të thotë jo. Kjo nuk është ditë që këto dy pamje duhen qenë të njëjta. Çfarë normaliteti

na keni kthyer, ku Kosova sot është e izoluar, është në listë të zezë, nëse zoti Hoti për ju është

udhëtimit atje lirim, për ne është mbyllje, për arsye se si rrjedhojë e keqmenaxhimit të

pandemisë, rritjes së numrit të infektuarve dhe të vdekurve, s’mund të shkosh as deri në Mal të

Zi, cili është normaliteti i ri?! Normaliteti i ri nëse ty të pranon në takim Lajçaku?!

Për kosovarët është shumë më i rëndë, është realitet i zi, jo normalitet i ri.

KRYETARJA: Kundër-replikë, një minutë!

ZËVENDËSKRYEMINISTRI DRITON SELMANAJ: Zonja Kusari, besoj e keni në kujtesë që

ne kishim një nisje për të shkuar në Uashington dhe delegacioni ynë u ndal në gjysmë, në gjysmë

të rrugës, për atë që ne besuam dhe besojmë fuqishëm në pastërtinë e luftës tonë çlirimtare, për të

cilën për Qeverinë e Kosovës është lufta e shenjtë dhe është episodi më sublim i popullit të

Kosovës, jemi kthyer në rrugë, s’kemi vazhduar atje, përkundër që ka pasur edhe insistim. Jemi

kthyer në shenjë solidariteti dhe respekti për atë vlerë sublimi që e kemi ne.

Tash po thua ti që të mos shkohet në asnjë, qasja juaj është sikur ne të mos shkonim në asnjë rast,

unë po them këtë, kushdo që ik, largohet prej tavolinës së bisedimeve, del humbës prej atij

procesi, ndërkohë për lëvizjen e lirë, asnjëherë ama asnjëherë më përpara më shumë se sa tash

nuk flitet nga të tjerët për vizat.

KRYETARJA: Memli Krasniqi e ka fjalën. Replikë fillimisht, Uran Ismajli.

URAN ISMAJLI: Faleminderit! E para, zëvendëskryeministër, po besoj që është mirë të jesh

këtu tërë kohën që të kuptosh krejt çka folëm se mandej po ke edhe ti probleme kur po na

përgjigjesh. Nuk e përmendëm këtu shumë ndoshta prej neve Vuçiqin, por e përmendëm

Lajçakun, domethënë informatat i morëm prej burimit zyrtar, thamë që ajo çka ai po e flet, nuk

është e njëjta çka po na thotë, ose nuk është e plota çka ne po dëgjojmë këtu. Dhe, të na thuhet

mos lexoni më shumë, mos e dëgjoni askënd tjetër, besonani veç neve, nuk po duket frymë

demokratike, nuk është frymë demokratike që ne të vijmë në Kuvend dhe të themi krejt sytë i

kemi në juve, çka të thoni ju, ne besojmë, po qe, s’po lexojmë kurrgjë tjetër.

73

Pra, kjo është gabim. E dyta, ne kemi shkuar atje për njohje dhe do ta bëjmë, ne këtë po e

pyesim, kur vjen ajo njohje, por në anën tjetër e ke kryeministrin që flet tema të tjera, thotë kemi

folur për tema të tjera, a u përmend njohja apo jo. Pra, këto janë ato kundërthëniet që ne po i

ngremë nga diskutimet që po i bëni ju. E treta, është forcuar Serbia, dëgjoni ju s’jeni konstatues

vetëm, çka doni të bëni, a keni Ministri të Punëve të Jashtme, a doni të bëni diçka për atë punë,

në qoftë se ju po e vëreni që qenka forcuar Serbia diku, cila është kundërpërgjigjja jonë? A keni

nevojë prej neve si Kuvend t’ju ndihmojmë diku që s’mund ta bëni ju vetë, tregoni, na thoni

duhet bërë një politikë më të fuqishme parlamentare, po ulemi me kryetaren e Kuvendit, po e

bëjmë një strategji tonë parlamentare dhe po ju ndihmojmë, por jo të na thoni ‘valla u forcua

Serbia, nuk është më qysh kemi qenë’.

E tash çka? Çka të bëjmë ne? Edhe ju kisha lutur edhe një gjë, as ju s’jeni Ibrahim Rugova, as

UÇK-ja të thonë se ‘ne e kemi thënë 10 vjet, ka qenë kështu e mandej u çlirua vendi’. Ju jeni një

qeveri e Republikës së Kosovës, e keni mandat të caktuar, mos u sillni kinse jeni duke e sjellë

pavarësinë e Kosovës dhe proceset. Flisni për dialog, për çka na keni thirrur, flisni për atë punë,

e thjeshtë.

KRYETARJA: Deputeti Memli Krasniqi e ka fjalën.

MEMLI KRASNIQI: Faleminderit, kryetare!

Kryeministër,

Kabinet qeveritar,

Kolegë deputetë,

Të them të drejtën, me dy mendje e mora fjalën dhe nuk isha shumë i sigurt të flas a të mos flas,

sepse shpresoj që s’keqkuptohem, është një prej debateve më të kota që është zhvilluar në këtë

Kuvend, jo veç në këtë legjislaturë, por kohë të gjatë.

Dhe, më vjen keq, sepse tema nuk është e parëndësishme dhe është mendim im personal, por

shumica e fjalimeve kenë për t’i postuar në Facebook, dhe tema është më e rëndësishme se sa të

thuhen disa fjalë, të prehet si klip, ose të publikohet ‘të nderuar miq, qe çka thashë unë sot, ia

ftoha kryeministrit’, ose ‘qe çka ia ftoha opozitës’. A ne po flasim për dialog, togfjalëshi më i

përsërituri këtu ishte “njohja reciproke”, e mua s’po më duket që me këtë dialog mes nesh këtu,

pa asnjë substancë, se tamam puna të ketë konkluzione ky dialog, nga ajo qysh po rrjedh, ne po i

bëjmë nder edhe kësaj. Kështu që po më duket më mirë hiç të mos takohemi më, të takohemi ne

me kryeministrin, sepse realisht nuk pati kurrgjë as në fjalën e tij, as në informimin e tij, që ne

sot të jemi më të informuar.

Pastaj, ne kemi mbamendje institucionale këtu, s’kemi pikë prej qiellit, doli, thotë

zëvendëskryeministri ky është standard i ri, po çfarë standardi i ri, more, prej kur ka nisur

dialogu në Bruksel, në kohën kur kryeministër ka qenë Hashim Thaçi, sa herë ka shkuar në

74

Bruksel, si është kthyer, ka ardhur në Kuvend, ti s’ke qenë deputet, as s’ke qenë

zëvendëskryeministër, por ke qenë shoqëri civile. Ti duhet kuptuar atë punë. S’ka pasur rund

diskutimesh, bile thënë të drejtën, bajat u pati bërë, për mendimin tim, se ka qenë shumë i

shpeshtë ai dialog politik, njeriu ka raportuar këtu, pra nuk është standard i ri, kurrgjë të re s’keni

sjellë ju.

Mua më ka ardhur mirë që e keni marrë shembullin e tij për t’i raportuar Kuvendit, edhe është

mirë, por realisht raportimi në këtë kohë prej asaj kohe po dallon shumë në kuptimin e asaj çka

po marrim ne këtu si informatë. Edhe kryeministri i pati fjalët e mira, përkundër që pati

diskrepancë në ato çka i tha. Për shembull, tha Skënder Hyseni si koordinator, shkon atje për

marrëveshje finale, nuk dua unë të vlerësoj a ka legjitimitet, a ka legalitet, a ke ti legalitet, a i ke

krejt, se t’i ka dhënë Kuvendi i Kosovës dhe Kushtetuta, por nëse ka shkuar Skënder Hyseni, për

marrëveshje finale, qysh thatë ju, unë e pashë që dje asnjë fjalë për marrëveshje finale nuk është

diskutuar. Është folur për tema konkrete, bash për tema konkrete, për të zhvendosurit serbë

konkretisht dhe për të pagjeturit shqiptarë dhe të tjerë, po besoj.

Domethënë, kjo s’ka të bëjë me marrëveshjen finale, zoti kryeministër, por me marrëveshje për

njohje reciproke. Absolutisht, këtu është një diskrepancë e madhe, për mendimin tim. Dialogu

për njohje dhe jo teknik, në rregull. Por, cilat tema i keni diskutuar dje, temat që kanë qenë pjesë

të, kushtimisht po i them, dialogut teknik. Pastaj, a është ndërmjetës Lajçaku, se i keni dhënë

fuqi absolute tash me këtë vazhdim të dialogut në mënyrë, për mendimin tim, shumë të

përshpejtuar dhe të pakoordinuar dhe ai tash flet në emër të BE-së dhe si shef i dialogut,

ndërmjetës i dy palëve dhe deklarimet e tij janë krejt ndryshe prej deklarimeve të sotshme. Unë

jam i predispozuar t’u besoj përfaqësuesve të shtetit tim, po Lajçaku sot në deklarimin e tij zyrtar

thotë ‘patëm diskutime të mira për çështjet’ dhe jo për njohjen.

Kryeministër, është mirë që vini dhe na informoni e keni shprehur këtë gatishmëri të na

informoni dhe ju thatë çka ju keni thënë atyre, por nuk na tregove çka thanë ata. Ti the, unë ju

kam thënë, çka të thanë ata, o zotëri, çka të kallëzojë ty kundërshtari yt, çka tha ndërmjetësi?

Nuk është fort me rëndësi a ka pasur vend për karrige që u ul Lajçaku në anën e majtë, të djathtë,

a ka mundur të ulet, më mirë e kishte pasur ai të ulet pranë teje, pasi veç s’paska pasur vend, por

ajo për mua është shumë formale. Realisht, në substancë është mirë të dihet a të kanë thënë ata ty

diçka dhe nëse s’mund të thuhet publikisht, gjithmonë ekziston mundësia e mbylljes së seancës.

Mua më vjen keq, por këtu arsyeja pse e thashë në fillim që po e shoh debat të kotë është që,

pavarësisht deputetët, s’po dua ta shfajësoj apo fajësoj asnjë, por po flas veç si konstatim, ne po

japim qëndrime, edhe ti si kryeministër, je përfaqësues i Qeverisë, për mua njëfarë oksimoroni,

sepse po thua po shkojmë në negocim, në proces të dialogut, por atje e dimë çka do të arrijmë në

fund, është Kushtetuta e Republikës së Kosovës...

75

Mirë boll! Atëherë, s’ka nevojë realisht për dialog. A di, mos ta mashtrojmë bre njëri-tjetrin ne,

as pozitë, as opozitë. Pse ka dialog, nëse po e dini ju finalen? Finalja - njohja padyshim, finalja -

Kushtetuta, integriteti territorial, karakteri unitar... e krejt. Për çka je duke shkuar të flasësh, pra?

Kape shkruaju, thuaju “qe, kjo është marrëveshja”. Më duket, nëse s’gaboj, e pati bërë njëfarë si

tentimi ish-kryeministri Haradinaj. Pat thënë, qe ku e keni marrëveshjen, hajt ditën e mirë, po

pres me e nënshkrua Vuçiqi. Në qoftë aq e thjeshtë, unë po të tregoj, jo që ta heqim kapelën, hero

përjetë domethënë i këtij vendi, se krejt të tjerët s’paskan ditur. Ti, veç është dashur ta çosh një

marrëveshje! Po, atëherë s’ka nevojë për dialog.

Nëse po e dimë që ka nevojë për dialog, çka ndodh në këtë dialog? Për çfarë flisni dhe për çfarë

do të merreni vesh? Edhe marrëveshja... a din? “T’ia heqim petën lakrorit.”, siç thotë populli.

Marrëveshja është kompromis. Çfarë kompromisi do të bëni dhe për cilat tema e për cilat fusha?

Pastaj, mua më vjen mirë që të dëgjova sot duke i thënë disa fjalë, të cilat është dashur t’i dish ti

edhe në të kaluarën, kur nuk ke qenë kryeministër. The, nuk ka asgjë prapa perdeve. Po, pse ke

menduar ti, zoti Hoti, që ka “prapa perdeve” në të kaluarën? Kur ke dalë në atë foltore dhe në

konferenca për shtyp ke thënë “këtu janë duke dashur me e kasapitë Kosovën”, atëherë mendoje

që “ka prapa perdeve”. Ne të thoshim që s’ka prapa perdeve, tash e ke marrë vesh që s’ka prapa

perdeve!

Pate folur për integritet territorial, se thoshe në të kaluarën “po duan ta ndajnë Kosovën”, tash po

thua “s’ma ka përmendur askush integritetin”. Ne edhe atëherë të kemi kallëzua që kurrë s’është

folur për integritet. Të paktën, kurrë nuk ka pasur, as tendencë, as proces, as projekt për

integritet. Pastaj, the edhe diçka tjetër, “i kemi prapa miqtë”. Nuk jam i kënaqur unë personalisht,

hiç! Nuk na duhen miqtë prapa, na duhen përpara, na duhen përballë, ose përkrahë, jo prapa.

Prapa, faleminderit shumë, se a e dinë çfarë po më shqetëson, se Shtetet e Bashkuara të

Amerikës i kemi pasur përballë e tash, po më duket i kemi prapa. Nuk është mirë!

Përnjëmend nuk është mirë, sepse nuk e kemi të qartë, unë besoj asnjë deputet i Republikës së

Kosovës, as pas këtij debati të sotëm, se cili është roli i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në

këtë dialog. Ku mbeti ambasadori Grenell? A e di që e kemi hequr tashti domethënë Grenelin

prej diskutimit. Lajçaku tashti është tema kryesore. Nuk mund të na thoni, “e kemi prapa”.

Shiko, ne e kuptojmë, ata çfarë kanë të thonë tjetër, pos i mbështesim, hajt grahuni. Por,

problemi është që ne s’po i shohim që janë në dialog.

Unë ju them, si Parti Demokratike e Kosovës, ne absolutisht dialog, proces, çfarëdo që ndërlidhet

me Kosovën pa amerikanët, nuk i besojmë. Jo pse s’u besojmë evropianëve, kemi partneritet

100% dhe besojmë që pa ta nuk mund të ecet përpara, por ky nuk është proces “ose-ose”, qysh

janë munduar ish-Qeveria që ta proklamojnë, ky është “edhe-edhe”. Këtu janë edhe evropianët,

76

po edhe amerikanët. S’bën pa ta. E nëse i kemi prapa e s’i kemi përballë, thënë të drejtën, jam

mjaft i shqetësuar!

Për sa i përket formatit të dialogut, thash, është çështje goxha formale se kush ulet dhe sa ulen,

por nëse juve ju shkruajnë prej Zyrës së BE-së e ju thonë, “A din çfarë, mund të vish veç një me

një...”, a nuk ju pyesin bre hiç, a bën të vijmë një plus dy, me ju thënë a din... vij unë e kam

Qeverinë ashtu pak më ndryshe... A din, Vuçiqi atje është një tiran autoritar, ai edhe pa opozitë i

ka mbajtur zgjedhjet, thotë i kam 60%, atij s’i vyen njeri tjetër, ty të vyen. Ty të vyen edhe

koalicioni yt, po ty edhe më shumë se koalicioni të vyen opozita. Ty të vyen opozita dhe deri

tash, them sinqerisht, nuk ke bërë hapa për të na e mbushur mendjen që dëshiron ta krijosh këtë

kohezion. Ti the që si kryeministër, e atje e ke prezantua qëndrimin shtetëror. Ti e përfaqëson

shtetin, atë ta jep edhe Kushtetuta, por është qëndrimi më shumë i Qeverisë, sepse qëndrim

shtetëror, përveç këtij Kuvendi, vulë nuk mund t’i japë kurrkush. Kuvendin për momentin nuk e

ke me vete, nuk e ke as prapa e ty të vyen që ta kesh përkrah.

Sot ende platformën nuk na e ke sjellë në Kuvend. Ta kam thënë edhe në të kaluarën, nëse ka

mundësi të m’i japësh edhe nja 30 sekonda ta përfundoj këtë fjali më shumë. Edhe në diskutimin

e kaluar për dialog të pata thënë, nuk është në rregull të shkosh...

(Ndërprerje nga regjia)

KRYETARJA: Vazhdoja fjalën, të lutem, regjia!

MEMLI KRASNIQI: ...ta prezantosh, ta zëmë platformën, qoftë në Akademi të Shkencave, e të

mos vish e të na e japish neve platformën, të mos diskutosh me deputetë, të pyesësh a dini ju

ndonjë gjë? Ndoshta ti di më mirë, nuk besoj, por qe ndoshta. Por, të paktën bre të diskutosh me

neve. Të tentosh ta marrësh mbështetjen e këtij Kuvendi, ndoshta s’do të mundje, por ti do të

jesh më i fuqishëm. Kur je ti më i fuqishëm, shteti është më i fuqishëm dhe ma merr mendja që

mund të dalësh më mirë edhe në fund të procesit. Sepse, pa e pasur Kuvendin dhe kohezionin ky

proces është i kotë. Edhe nëse arrini marrëveshje, ju e dini, në kuptimin formal pa ardhur të

votohet në këtë Kuvend e t’i marrë 80 vota, ajo marrëveshje është nul, është inekzistente. Por,

për ta menduar epilogun dhe për të pasur sukses ai epilog, po ma merr mendja që prej tash duhet

ta kesh një qasje pak më ndryshe, se sa që e ke pasur në këto javët e fundit.

KRYETARJA: Faleminderit! Nënkryetarja Arbërie Nagavci e ka fjalën.

ARBËRIE NAGAVCI: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar deputetë,

Të dashur qytetarë,

77

Ka dhjetë vjet që Kosovën e përndjek një diskutim i vazhdueshëm dhe jo veç një diskutim. Më

keq se kaq, janë dhjetë vite dialog me Serbinë, që është përkthyer në dhjetë vite koncesione për

Serbinë. Ne ende diskutojmë për të njëjtën gjë, sikur të jetë Serbia diçka që duhet ta ushqejmë

pafundësisht me koncesionet e radhës, sepse ende vazhdohet të dialogohet me Serbinë për

Kosovën, në shumicën e radhës për çështje tona të brendshme.

Por, ky Kuvend asnjëherë deri më tani e as tash nuk e ka bërë ndonjë debat tjetër mbi dialogun

me Serbinë. Në Kuvend të Kosovës nuk duhet të diskutohet për ecurinë e dialogut të ri dhe

siguresat e tij, pa u diskutuar paraprakisht se çfarë ka ndodhur me marrëveshjet e mëparshme.

Çfarë ka ndodhur me 33 marrëveshjet e mëparshme?

Pa marrë së pari Qeveria barrën e provës së argumentimit, se përse na nevojitet ky dialog mu tani

dhe cila është domethënia e tij? Cila është platforma me të cilën Qeveria po vjen në këtë dialog?

U përmend këtu dhe pati shumë pyetje edhe nga deputetët për mungesë të platformës, derisa

kryeministri nganjëherë deklaroi se ka sjellë platformën në Kuvend, ndonëse asnjëri nga ne

deputetët nuk e kemi parë dhe në anën tjetër pati edhe deklarata, që Kushtetuta është platforma e

tij. Athua, se nuk duhet të jetë Kushtetuta e padiskutueshme dhe e panegociueshme?!

Përtej kësaj, përmendi kryeministri se ka diskutuar tashmë për çështjen e të pagjeturve. A mund

të na thoni, zoti kryeministër, çfarë thotë konkretisht Kushtetuta që ju e përmendni si platformën

tuaj për të pagjeturit? Çfarë thotë për reparacionet e luftës, për dëmet e luftës? Pra, si e zbatoni ju

për çështjet specifike, të cilat janë në interes të të gjithë qytetarëve të vendit tonë. Folët edhe për

ekipin dhe thatë, se ju jeni ai që e përfaqësoni, duke përsëritur disa herë, thuajse keni nevojë të

rikonfirmoni edhe për veten tuaj atë që duket se jeni të vetëdijshëm që ju mungon, pra

legjitimiteti.

Dhe thatë, se përveç jush për tema të caktuara do të jenë pjesë e ekipit profesionistë të caktuar.

Kush ishin ata profesionistë që morën pjesë kur ju diskutuat për të pagjeturit apo për ekonominë,

çështjet që i keni diskutuar.

Këtu duhet përfshirë edhe sqarimin e kuptimit të saktë të shprehjeve si “normalizim i plotë”,

“normalizim”, “marrëveshje ligjërisht e obligueshme”. Rendi i duhur i gjërave është, që ne do të

duhej paraprakisht që zyrtarisht të shtrojmë kërkesat tona ndaj Serbisë e pastaj pasi ne t’i

shtrojmë kërkesat tona, le të kërkojë Serbia dialog me neve, sepse Seria na ka aq shumë borxh e

ne kemi aq shumë çfarë t’i kërkojmë asaj. Apo, nuk është kështu?

Prandaj, Kuvendi i Kosovës duhet paraprakisht të miratojë kërkesat e Republikës së Kosovës

ndaj Republikës së Serbisë. Vetëm kështu ne nuk do të vëmë asnjëherë në dyshim shtetësinë

tonë, vetëm kështu ne nuk e bëjmë Kosovën objekt të dialogut e mbi të gjitha, vetëm kështu ne

78

ndryshojmë premisat e dialogut duke kthyer në çështjet e vërteta, për të cilat Serbia si shtet që ka

ushtruar gjenocid ndaj Kosovës duhet të përgjigjet e jo si qasja që është ndjekur dhe po

vazhdohet deri më tani, ku Serbia identifikon një çështje tërësisht të brendshme të Kosovës, e

shtron në dialog dhe Kosova detyrohet të bëjë lëshime e të bëjë koncesione ndaj Serbisë.

Kjo është një qasje e mbrapshtë dhe është një rrugë e gabuar, sepse është terren që i përshtatet

Serbisë. Apo, siç e kishte thënë para ca ditësh edhe vet presidenti i Serbisë, “Epo ja, ne e kemi

përdorur këtë hapësirë manovruese për tetë vjet me radhë tashmë dhe do të vazhdojmë ta

përdorim të njëjtën”.

Por, mbi Kosovën sot nuk rëndojnë vetëm temat e gabuara në dialog. Tablonë e dështimit të

kësaj Qeverie e përcaktojnë edhe faktorë të tjerë, po aq të rëndësishëm që tashmë u përmendën.

Përderisa legjitimiteti i kryeministrit Hoti nuk do diskutim, sepse pa marrë parasysh se çfarë

deklarojnë disa këtu, është e qartë se nuk ekziston dhe këtë e di mirë secili prej nesh, përfshi

edhe vet zotin Hoti. Pa mbështetje të qytetarëve larg më pak i votuari brenda vet partisë së tij, i

varur nga secila votë e dhjetë deputetëve të Listës Serbe dhe të PDK-së, ai duhet të pyesë veten

se çfarë është duke kërkuar në Bruksel e kudo tjetër. Në anën tjetër, keni përballë presidentin e

Serbisë, Vuçiqin, një eksponent i hapur i shovinizmit serb në Kosovë në luftën e fundit. Shto

këtu faktin, se Vuçiq ka edhe dhjetë deputetë brenda Qeverisë së Kosovës, nga të cilët kjo Qeveri

është e varur.

Pra, edhe vet prania e kryeministrit Hoti në dialog varet nga vullneti i palës kundërshtare, sepse

realisht varet nga Lista Serbe. Ky duhet të jetë shembulli më specifik dhe më absurd në të njëjtën

kohë në teorinë e marrëdhënieve ndërkombëtare, kur në dy palët në dialog, pra njëra përballë

tjetrës, faktikisht është e njëjta në të dyja anët, kurse njëra palë, respektivisht Kosova, nuk është

në asnjërën anë.

Në kohën kur Serbia kishte filluar të pranonte realitetin në Kosovë si pasojë e aplikimit të

masave të reciprocitetit ju u bëtë bashkë për ta rrëzuar Qeverinë, duke e hequr reciprocitetin, për

t’i hapur kështu rrugë vazhdimit të dialogut thua se kishit plan të përsosur, platformë dialogu me

përkrahje të gjerë popullore dhe parime të mirëpërcktuara, një listë të kërkesave të Serbisë. Pra, u

nxituat të rrëzoni Qeverinë, thua se i kishit të gjitha parakushtet për të vazhduar dialogun. E

vërteta është, se ju nuk kishit, as atëherë e as sot, asnjërën nga këto gjëra që janë të

domosdoshme. Mesazhi që i përcollët Serbisë nga kjo, edhe ashtu përfituese nga paaftësia e

ekipeve negociatore në Kosovë tash e sa vite, ishte se po shkoni në Bruksel për të dëgjuar

kërkesat e tyre.

E thatë këtu, zoti Hoti, edhe faktin se keni marrë premtime nga bashkëpunëtorët dhe nga

“partnerët tanë strategjikë”. Është e natyrshme, që ne duhet të llogarisim në bashkëpunimin dhe

presim bashkëpunim, por atëherë pse jeni ju atje? Pse duhet të shkoni në dialog, nëse ju jeni të

79

gatshëm të pranoni gjithçka çfarë juve ju ofrohet? Dhe për më shumë, janë të njohura tashmë

deklaratat e Vuçiqit, se nuk do të ketë njohje të Kosovës dhe se Serbia duhet të fitojë diçka.

Pra, për çfarë dakordimi po flisni? Cila është garancia që ju keni marrë nga vendet e BE-së dhe

që njohja reciproke do të jetë rezultati final i këtij procesi?

Na thatë këtu, zoti Hoti, se nuk do të sillni marrëveshje që nuk janë në interes të Kosovës. Kemi

dëgjuar deklarata të tilla shumë herë në këtë Kuvend dhe u tha edhe këtu, se po vendosni një

standard të ri. Në fakt, edhe ish-kryeministri Thaçi pas çdo vizite në Bruksel mbante raportime të

tilla apo thjesht të themi, deklarime të tilla, sepse nuk janë raportime në Kuvend dhe vazhdimisht

thoshte se po mbështetet në Kushtetutën. Por, ajo që pamë në fund, ishte se solli marrëveshjen

për Zajednicën.

Pra, ajo që është reale është se me partnerët e koalicionit nuk keni koordinim, me qytetarët nuk

keni komunikim, me opozitën jo se jo. Realisht, vetëm Lista Serbe dhe presidenti, qoftë edhe

heshtur, janë ata që ju kanë përkrahur. Përmendët edhe çështjet ekonomike. Çështje ekonomike

ishte reciprociteti. Ekonomike është edhe çështja e reparacionit, por edhe e shfrytëzimit dypalësh

i Trepçës e Ujmanit. Për cilat çështje ekonomike po flisni, kryeministër?

Folët këtu edhe për teoritë konspirative. A mund ta dimë çfarë saktësisht keni menduar, sepse

kur folët për “thika” dhe për “harta”, këtu më s’ka konspiracion. Besoj se ju e keni dëgjuar

argumentet dhe është folur publikisht tashmë edhe nga vetë zoti Grenell, e pastaj edhe nga zoti

Borell. Pra, nëse ju tani po thoni se nuk po flitet për zvogëlim apo ndryshim kufijsh e territori,

nuk qenka meritë e juaja, por është pikërisht merita e ish-Qeverisë të cilën ju e rrëzuat për këtë.

Dhe fare në fund, nuk na intereson nëse Vuçiqi do t’u kërkojë falje juve për nëpërkëmbjen

publike që ua bëri në Bruksel, por mosnjohja e krimeve të shtetit Serb në Kosovë,

moskërkimfalja për ato krime na intereson shumë. E mendësia e nënshtrimit që ka ndodhur për

vite tashmë e kanë nxitur Serbinë që të kërkojë gjithnjë e më shumë e për pasojë, çdo raund i

dialogut e ka nxjerrë Kosovën më të dobët se sa kur ka hyrë. Kështu që, mos na kërkoni thjesht

të ju besojmë, sepse edhe ata që ju besuan kur ua kërkuat besën, besoj se e dinë sa gjatë e mbani

fjalën.

KRYETARJA: Deputetja Valdete Idrizi e ka fjalën.

VALDETE IDRIZI: E nderuara kryetare,

I nderuar kryeministër,

Kabinet Qeveritar,

Kolegë deputetë,

80

Edhe unë i dëgjova me vëmendje të gjitha diskutimet e të të gjithëve, por jam shumë e sigurt se

në shumë gjëra do të përsëritem. Do të përsëritem për shumë arsye, sepse pikat, ose çështjet,

temat, janë jashtëzakonisht të rëndësishme, por arsyeja tjetër është se nuk po marrim përgjigje në

disa prej çështjeve dhe pikave, të cilat i kemi shtruar.

Fillimisht, domethënë për strategjinë e juaj të dialogut, për tema të caktuara dhe unë mendoj që

janë jashtëzakonisht të domosdoshme. U përmend më herët, po e ritheksoj edhe unë, personat e

pagjetur, reparacionet, dëmet e shkaktuara, drejtësinë e munguar për të gjitha ato krime që kanë

ndodhur, prej dhunimeve seksuale, vrasjet e të gjitha krimet tjera, desha të ju pyes një pyetje

konkrete. A e dini sa është kostoja e dëmeve të luftës? A kemi informatë ne si shtet? Krimet janë

në njërën anë, kuptohet, edhe drejtësia që duhet të kërkohet për ta. Por, cila është kostoja e

dëmeve të luftës?

Mendoj se edhe kjo duhet të jetë pjesë e dialogut dhe pjesë e tavolinës, kur të flitet për të

pagjeturit dhe për krimet e luftës. Edhe në diskutimin e mëhershëm të zonjës Deliu-Kodra, edhe

Memli Krasniqit dhe disa të tjerë, kur thanë që në njërën, domethënë në takimin e fundit është

folur për zhvendosjen e serbëve të Kosovës edhe është folur natyrisht edhe për të pagjeturit. E

pamë edhe në disa media sot që përfaqësuesi serb thotë, që nuk ka marrë fare pjesë në takim

koordinatori i Republikës së Kosovës për dialogun. Desha të pyes, nëse mund të më tregoni, a ka

marrë pjesë apo jo?

Edhe, zoti kryeministër, thjesht si mund të lejohet që të diskutohet për të zhvendosurit serb, kur

mos të diskutohet për spastrimin etnik që po u bëhet shqiptarëve në veri, për kolonizimin që

është duke ndodhur atje? E dini shumë mirë, e kam përmendur edhe më herët. Atje në mënyrë të

heshtur, të organizuar prej Qeverisë së Serbisë, e cila është në dialog me juve, nëpërmes zyrës së

tyre atje janë duke e bërë ndryshimin demografik. Janë duke ndërtuar banesat kolektive vetëm

për serbë dhe duke mos i lejuar shqiptarët, lëre të kthehen, po as të rindërtojnë atje e lëre më të

qëndrojnë. Domethënë, janë duke i ngulfatur.

Unë mendoj, se këto janë tema që ju, zoti Kryeministër, duhet t’i ngrini edhe para se të shkoni

atje. Ju kisha lutur, u tha edhe më herët edhe prej zëvendëskryeministrit, duhet të na falënderoni

që jemi këtu, që po i japim përgjigje, por ju kisha lutur edhe për përgjigje konkrete. Ju e dini, se

Serbia këtë punë është duke e bërë, edhe me shqiptarët në Luginën e Preshevës, edhe në

komunën e Preshevës, që është duke i bërë me pasivizimin masiv të adresave të shqiptarëve. Pra,

i njëjti avaz, të njëjtën gjë janë duke e bërë edhe në Serbi. Andaj, nuk është mirë që të injorohen

këto fakte dhe këto tendenca të Serbisë, që të mos futen në temën e dialogut.

I nderuar kryeministër,

E di pse s’po përgjigjeni, sepse nuk po i dëgjoni deputetët për pyetjet të cilat jemi duke ua bërë.

Ne nga ky proces i dialogut mund të dalim vetëm kur jemi të gjithë bashkë, vetëm kur të kemi

81

bashkëpunim ndërinstitucional, vetëm kur të bashkëpunoni qartë me Parlamentin e Republikës së

Kosovës, vetëm kur të na dëgjoni edhe kur të reflektoni. Nuk është mirë të shkoni në Bruksel pa

pasur kohezion politik. U tha edhe më herët, po e përsëris edhe unë, nëse s’keni platformë e kemi

bre, edhe ne si Parti Demokratike e Kosovës, platformën. E gatshme është, e mirë është, nuk

është keq t’i pranoni edhe alternativat që vijnë prej opozitës. Faleminderit!

(Drejtimin e mbledhjes e merr nënkryetarja e Kuvendit, zonja Arbërie Nagavci.)

KRYESUESJA: Faleminderit, zonja Idrizi! Blerta? OK, dy minuta veç. Ia ka përmendur emrin

dhe ju kisha lutur kolegëve, që të jeni korrekt kështu, të mos përmendni emra nëse s’kanë nevojë

për replikë.

Deputetes Deliu-Kodra fjalën, regjia ju lutem!

BLERTA DELIU-KODRA: Faleminderit, zonja Nagavci!

Në fakt, u tha me të drejtë që debati i sotëm dhe informimi i sotëm kryeministrit është debat koti.

Unë nuk mund të kuptoj një shpërfillje të tillë të një kryeministri, i cili vjen në seancë për ta

informuar Kuvendin e Republikës së Kosovës, deputetët, për një proces kaq të rëndësishëm dhe

nuk është në gjendje t’i përgjigjet asnjë pyetjeje të asnjë deputeti të këtij Parlamenti të Kosovës

për çështjet thelbësore, që lidhen me procesin e dialogut.

Nëse kryeministri ka ardhur për t’i injoruar deputetë, unë e ftoj kryeministrin e këtij vendi, që

asnjëherë të mos vijë në këtë Kuvend për të monologuar, për të folur për një proces kaq të

rëndësishëm, vetëm monologun e vet e të mos jetë në gjendje që t’i marrë dhe t’u përgjigjet

deputetëve të këtij Parlamenti për pyetjet konkrete.

Është më se e nevojshme një gjithëpërfshirje, është më se e nevojshme të sqarohet a do të jetë ky

proces teknik apo cili do të jetë procesi i dialogut dhe për çfarë do të diskutohet. Deputetët gjatë

gjithë ditës kanë shtruar sot pyetje dhe zoti Hoti, që dikur si shef i Grupit Parlamentar të LDK-së

ka kërkuar që kjo Qeveri dhe secila Qeveri të jetë e përgjegjshme karshi këtij Parlamenti, sot po

e bën të njëjtën gjë. Kjo shpërfillje e kryeministrit Hoti nuk do të duhej që asnjëherë të ndodhë

në këtë Parlament. Unë nuk do të marr pjesë në takime të tilla, në seanca të tilla të Parlamentit,

ku kryeministri i vendit, kryeministri i një Qeverie të pakicës, shpërfill secilin zë të Parlamentit,

secilin zë të qytetarëve të Republikës së Kosovës.

Po e ripërsëris, nuk do të vij në seanca ku ka shpërfillje nga kryeministri i Qeverisë së pakicës

shqiptare.

KRYESUESJA: Faleminderit, zonja Deliu! Fjalën e ka kryetarja e Kuvendit, zonja Vjosa

Osmani.

82

VJOSA OSMANI: Faleminderit!

Të nderuar deputetë,

Është padyshim një prej temave më të rëndësishme dhe më jetike për vendin tonë dhe jo vetëm

në këtë vit të fundit, por për më shumë se një dekadë tashmë. Mirëpo, besoj se për ta kuptuar

drejtë se si të ecim përpara në mënyrë të suksesshme Kosova duhet njëherë e mirë të mësojë nga

gabimet që janë bërë në të kaluarën. Dhe, disa prej gabimeve kanë ndodhur shumë rishtazi, për të

cilat kryeministri i tanishëm vazhdimisht e kritikonte dhe deklaratat janë të panumërta, tanimë

partnerin e tij të koalicionit, zotin Ramush Haradinaj, dhe kritika kishte të bënte me ikjen nga

përgjegjësia.

Natyrisht, që ne atëherë si opozitë kishim kërkuar nga Gjykata Kushtetuese vendim, të cilit iu

referua deputetja Ganimete Musliu, që të sqarojë në qoftë se ka bazë kushtetuese që përtej tri

institucioneve kryesore kushtetuese, që janë Kuvendi, Qeveria dhe Presidenti, mund apo jo të

krijohet edhe një mekanizëm i posaçëm që fare nuk është i paraparë me Kushtetutë? Kjo ka qenë

pyetja themelore.

Është tejet me rëndësi që në këtë seancë tani pas një vendimi për emërimin e koordinatorit të

ashtuquajtur shtetëror, por për të cilin sot nuk u sqarua se çka saktësisht do të koordinojë, por u

thanë disa gjëra tejet të rëndësishme për kompetencat që i janë dhënë, edhe pse jo me shkrim,

duhet edhe një herë t’i rikthehemi këtij aktgjykimi. Ky aktgjykim, në radhë të parë thotë që

lidhshmëria në mes autorizimit që populli u jep përfaqësuesve është konfirmuar çdoherë nga

Gjykata Kushtetuese dhe citon, se demokracia vox-populi apo zëri i popullit kërkon zgjedhjen e

atyre që do të përfaqësojnë zërin e popullit për t’u marrë me çështje që kanë të bëjnë me

përfaqësimin e vendit. Dhe prandaj, kthehet gjithnjë tek Kuvendi dhe tek Qeveria, dhe prandaj

gjithnjë legjitimiteti është me rëndësi. Madje, ndoshta ka qenë thirrja më e shpeshtë e

kryeministrit në mandatin e kaluar, që jo çfarëdo qeverie e sidomos jo një qeveri me nën 61 vota,

por një qeveri që e ka legjitimitetin e popullit dhe, siç ka thënë vet Gjykata Kushtetuese, që

përfaqëson vox-populi apo zërin e popullit.

Tani, duke e lënë këtë çështje anash për një moment, sepse Gjykata ka qenë e qartë që besimi i

popullit në vlera demokratike dhe sundim të ligjit paraqet thelbin e funksionimit të demokracisë

përfaqësuese në vend e shumë çështje të tjera, por këto i ka thënë për të ndërtuar një kontekst,

për atë se kush mund ta përfaqësojë vendin në një proces kaq jetik. Sepse, u tha këtu me të drejtë

nga dikush, që vetëm një shtet i fuqishëm përbrenda mund të reflektojë po njëjtë edhe jashtë, pra

mund të ndërtojë një politikë të mirë e të fuqishme të jashtme.

Gjykata në paragrafin 68 thotë se Kuvendi edhe mund të themelojë, Kuvendi, jo Qeveria,

Kuvendi edhe mund të themelojë trupa, ose institucione të veçanta, që mund të bartin një mandat

të caktuar në bazë të ligjit. Por, kjo kompetencë gjithnjë duhet të ushtohet në bazë të Kushtetutës,

83

duke respektuar parimin e ndarjes së pushteteve dhe duke mos cenuar në asnjë mënyrë

kompetencat e institucioneve ekzistuese.

Pra, po kthehemi tek koordinatori shtetëror. Gjykata thotë që vetëm Kuvendi mund të themelojë

trupa, ose mekanizma të veçantë, por jo t’ia marrë kompetencat ekzistuese, as Qeverisë e as

Kuvendit. Edhe një gjë, ky Aktgjykim i Gjykatës Kushtetuese është Kushtetuta vetë. Pra, është

plotësim i Kushtetutës. Rrjedhimisht, e ka fuqinë e Kushtetutës. E kjo na kthen te deklarata e

thënë sot me qindra herë “Platforma ime është Kushtetuta”.

Në qoftë se platforma juaj është Kushtetuta, tashmë është shkelur. Në qoftë se në asgjë tjetër në

këtë pikë po, sepse është shkelë Aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese, i cili thotë se nuk mund të

ketë mekanizëm të posaçëm që negocion. Në këtë rast, mekanizmi i posaçëm që është krijuar me

një vendim të Qeverisë, thotë që koordinatori shtetëror e udhëheq Këshillin e Ekspertëve. Pra,

me shkrim nuk ia kanë dhënë kompetencën për të negociuar, por gojarisht po. U tha edhe sot në

këtë Kuvend, që zoti Hyseni e ka mandatin për të negociuar e hartuar marrëveshjen finale. Kurse,

Gjykata Kushtetuese e thotë që nuk mund të marrë një kompetencë të tillë.

Zoti Hyseni dje në një intervistë e ka konfirmuar vet po të njëjtën, ka treguar se çfarë ka

negociuar me palën serbe, edhe pse vetëm fillimi, por ka negociuar në emër të Republikës së

Kosovës ky mekanizëm i posaçëm i quajtur kështu nga vet Gjykata Kushtetuese.

Të shkojmë prapë tek sqarimi i mëtejmë i këtij Aktgjykimi. Thotë, që Gjykata e ka të qartë që të

vetmet që kanë autorizime të drejtpërdrejta me politikën e jashtme janë: Qeveria, e cila harton

dhe zbaton politikën e jashtme, por tërë kohën duhet të këshillohet me presidentin dhe këtu është

përgjigja ima për juve, zonja Musliu. Autoritetin këshillëdhënës të presidentit kurrë, asnjëherë,

askush nuk e ka kontestuar. Pyetja është, kush negocion në emër të Kosovës dhe ky Aktgjykim

ka sqaruar që këtë e bën Qeveria, natyrisht gjithnjë duke e kontrolluar dhe balancuar këtë pushtet

Kuvendi. Gjykata, po ashtu thotë se ky mekanizëm i posaçëm me vet faktin që nuk është i

paraparë askund në Kushtetutë dhe i njëjti interpretim tash vlen për mekanizmin e quajtur

Skënder Hyseni, nuk mund të përfshihet në ndërveprimin e ndarjes së pushtetit, kontrollit dhe

balancimit të pushteteve. Po e përdor qëllimisht gjuhën e përdorur nga Gjykata Kushtetuese.

Më tej, kjo Gjykatë e thotë një gjë shumë të rëndësishme. Ajo konstaton se bartja e

kompetencave, siç ka ndodhur tani, të institucioneve kushtetuese, siç është kryeministri, tek

mekanizma të posaçëm, siç është Skënder Hyseni, janë krijuar në të kaluarën me ligjin e

kontestuar, por nuk mund të krijohen më sepse është ndërhyrje në ushtrimin e kompetencave të

institucioneve tashmë të parapara me Kushtetutë. Dhe më tej, e sqaron se bartja e kompetencave

të tilla në delegacionin shtetëror atëherë dhe në mekanizmin e posaçëm tani, është në

kundërshtim me kompetencat e parapara me Kushtetutë e rrjedhimisht, me Kushtetutën si

platformë, siç po e quani ju.

84

Pra, në atë rast dhe ngjashëm në këtë rast, duke themeluar një mekanizëm të posaçëm që

negocion, ose harton marrëveshjen në emër të Kosovës, edhe në kundërshtim me Ligjin për

marrëveshje ndërkombëtare, i cili sqaron që mund të nënshkruajë kryeministri, mund të

nënshkruajë ministrja e Jashtme që sot s’është këtu, madje ministrja e Jashtme mund t’ia

delegojë ndonjë ministrie të linjës, siç është e Kulturës, në qoftë se marrëveshja është e asaj

fushe, por duke krijuar mekanizma të posaçëm që nuk i nënshtrohen kontrollit dhe mbikëqyrjes

parlamentare, që dikush këtu me të drejtë e tha, siç parashihet në Kushtetutë, atëherë veprime të

tilla bien ndesh me Kushtetutën, sepse në këtë rast funksioni dhe detyra e mbikëqyrjes

parlamentare në fushën e politikës së jashtme është kompetencë kushtetuese e Kuvendit, e cila

nuk do të mund të ushtrohet në mënyrë efektive, sepse personi i emëruar në këtë rast si

koordinator shtetëror, as nuk ka legjitimitet politik, por as nuk është institucion i paraparë me

Kushtetutë, që ne do të mund ta ftonim për t’u përgjigjur. Dhe, meqenëse ai atje është pa

kryeministrin ne nuk mund ta ftojmë kryeministrin të raportojë për takime, në të cilat ai fare nuk

ka qenë prezent.

E dyta sa u përket çështjeve ekonomike. Unë i kam disa pyetje konkrete, meqenëse u tha se ka

qenë temë. U përmend në mënyrë specifike çështja e suksedimit apo suksesionit. Është mirë që

të na sqarohet këtu, si është bërë kalkulimi i reparacioneve, që është temë tjetër, por edhe te

suksedimi, cila formulë është përdorur? A e keni marrë parasysh parimin e Badinterit? A keni

marrë parasysh parime të tjera? Nuk mund të thoni vetëm kur të na vijë tema përpara ne atëherë

do ta dimë çfarë do të themi. Jo, jo, për të gjitha temat duhet ta dini tani se çfarë do të thoni.

Edhe tani është tepër vonë, mirëpo duhet të keni përgjigje. Çka saktësisht është qëndrimi i

Kosovës për punën e suksedimit dhe çka saktësisht është qëndrimi i Kosovës për punën e

reparacioneve. Ju thatë që ekziston diku një zyrë, që i ka kalkuluar të gjitha dëmet e luftës. Na

tregoni, si janë kalkuluar, sa janë, cila është shifra, meqenëse kalkulimi veçse paska ndodhur,

meqenëse kjo punë qenka përfunduar, na tregoni çfarë formule për kalkulimin e dëmeve të luftës

dhe kërkimit të reparacioneve është përdorur?

Sa i përket çështjes së të zhvendosurve. Janë dy çështje këtu. Mua më intereson në qoftë se

kryeministri i Kosovës tek tema e të zhvendosurve ka kërkuar nga ana e Serbisë që të heq

komplet kontrollin e vet ilegal dhe kriminal, duke mos lejuar të zhvendosurit shqiptarë nga veriu

i Mitrovicës të kthehen në shtëpitë e tyre. Ka me mijëra qytetarë shqiptarë, që janë dëbuar nga

viti ‘99 e tutje. Madje, besoj se nuk kam nevojë t’ua përkujtoj që edhe në shkurt të vitit 2000 ka

pasur të vrarë në mesin e shqiptarëve në një ndër dëbimet më masive të pasluftës të ndodhur në

territorin tonë. Cili ka qenë qëndrimi që pala shqiptare ka paraqitur aty? Për sa familje keni

kërkuar që të kthehen? A i keni shifrat e sakta? Për sa familje keni kërkuar që të kthehen në

banesat dhe shtëpitë e tyre? Meqenëse, prapë po flasim për të zhvendosurit, a keni kërkuar që të

mos pengohen qytetarët në Suhodoll, që të vazhdojnë ndërtimin e shtëpive të tyre, sepse u ngrit

para disa ditësh çështja e lagjes që po e quajnë “Kodra e Diellit” në veri dhe po shihet çfarë

investimi ilegal po bën Serbia atje?

85

Pra, të gjitha këto, në qoftë se po flasim për të zhvendosurit, na sqaroni çfarë qëndrimi keni

mbajtur, sepse unë besoj se do të gëzoheshin qytetarët shqiptarë të dëbuar nga veriu i Kosovës,

po qe se ka ndonjë lajm të mirë dhe në qoftë se më në fund do të mund të kthehen në shtëpitë e

tyre.

Dhe po ashtu, na intereson ta dimë se cili ka qenë reagimi juaj, në qoftë se presidenti Vuçiq i ka

quajtur serbët që mund të kenë shkuar në Serbi si IDP-s, ose internally displaced persons apo të

zhvendosur përbrenda, sepse në qoftë se i ka quajtur ashtu unë pres që reagimi juaj të ketë qenë,

ata nuk janë IDP-s, sepse Kosova e Serbia nuk janë një shtet, jemi dy shtete të ndara dhe i

zhvendosur përbrenda quhesh vetëm nëse je zhvendosur brenda shtetit tënd. Pra, çfarë

qëndrimesh... unë nuk besoj që këto do ta dëmtonin interesin shtetëror, në qoftë se thuhen para

këtij Kuvendi. Po, së paku na njoftoni cili ka qenë qëndrimi juaj për këto tema?

I bashkohem kërkesave të deputetëve të tjerë, që për punën e njohjes reciproke të jemi të

kujdesshëm dhe të mos vëmë pikën aty. Njohja reciproke, pikë. Jo. Njohja reciproke nuk është

pikë, është njohja reciproke në kufijtë aktualë të 17 shkurtit 2008. Është njohja reciproke, që nuk

lejon krijimin e një “Republika Srpska” në veri të Mitrovicës. Njohja reciproke që nuk lejon një

asociacion me kompetenca ekzekutive, njohja reciproke që nuk e prek unitaritetin e shtetit, edhe

në fushën e drejtësisë. Këto çështje do të duhej të ishin të përmbledhura në një platformë me

shkrim.

Pra, përderisa e keni të përbashkët me ish-kryeministrin Haradinaj ikjen nga përgjegjësia, nuk e

keni të përbashkët platformën me shkrim, sepse edhe pse me përplot gabime në mandatin e

kaluar pati ardhur një platformë diku njëzet faqesh, pastaj një dokument mbi shtatëdhjetë faqesh,

kinse një draft-marrëveshje finale e shumëçka tjetër. Pra, i tregoni këtij Kuvendi, i konfirmuar

me Aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese si institucioni kryesor që e kontrollon politikën e

jashtme dhe veprimet e Qeverisë për këtë proces kaq jetik.

Silleni këtu me shkrim përtej një fjalie të vetme që përsëritet këtu mbi njëqind herë dhe sqarojeni

njëherë e mirë qëndrimin tuaj për asociacionin e komunave serbe. Në qoftë se, vetëm thoni do të

zbatohet, ose do të themelohet, ju e dini që janë dy dokumente për këtë asociacion. Njëri në vitin

2013, i ratifikuar në këtë Kuvend e një dokument tjetër i vitit 2015, po e quaj dokument, jo diçka

tjetër, sepse po e shoh që po lëviz me kokë, dokument i vlerësuar nga Gjykata Kushtetuese, që në

masë të madhe të tij nuk është në përputhje me Kushtetutën.

Na tregoni qartë, cilat pra do të jenë kompetencat që ju do t’ia jepni këtij asociacioni në statutin

që do ta hartoni në ndërkohë.

Ju po ashtu, flisni për të ashtuquajtura “teori konspirative”.

Zonja dhe zotërinj deputetë,

86

Zoti kryeministër,

Nuk është mirë të pretendojmë se jemi pjesë e një amnezie kolektive. Diskutime për kufij ka

pasur. Nuk ka deputet të LDK-së që s’ka folur, ish-deputet të mandatit të kaluar, që s’ka folur për

këtë temë në këtë Kuvend. Ish-presidenti e ka pranuar vet. Herë është quajtur korrigjim kufijsh,

herë është quajtur me ndonjë emër tjetër, mirëpo diskutime për kufij ka pasur për gati dy vite me

radhë dhe ju i keni kritikuar çdo ditë. Dhe, tash po pretendoni që ato kurrë s’paskan ndodhur. T’i

thoni një Kuvendi që po merret me konspiracione për ngjarje të dokumentuara dhe tashmë të

konfirmuara nga njerëz aktualë të Shtëpisë së Bardhë dhe këshilltarë të kaluar të Shtëpisë së

Bardhë tregon mosrespekt ndaj këtij institucioni, sepse e tëra që Kuvendi i Kosovës e dëshiron

është që të parandalohen skenarë të tillë në të ardhmen.

Sa i përket mënyrës se si po funksionon koordinimi, u tha këtu disa herë që ka koordinim

institucional. Unë ju njoftoj që njëherë nuk është kërkuar koordinim me mua në funksionin tim

kushtetues si kryetare e Kuvendit dhe nuk jam njoftuar për ndonjë temë përtej kësaj, që e dëgjoj

bashkë me ju në Kuvendin e Kosovës. Kurse, sa u përket mekanizmave tjerë që janë ndërtuar, siç

është Forumi i Liderëve, unë po i shikoja disa fotografi të këtij takimi të para disa ditësh dhe

Forumi i Liderëve përbëhej nga Jetlir Zyberaj nga AKR, Bilall Sherifi nga Nisma për Kosovën

dhe disa përfaqësues të tjerë, por liderë partish aty nuk kishte. Madje, as partnerët tjerë të

koalicionit nuk ishin aty dhe kjo na kthen e tëra tek çështja e legjitimitetit dhe përfaqësimit që

përmendet edhe në vet Aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese.

Dhe në fund, rreth përfaqësimit të Kosovës nëpërmjet zotit Hyseni. Ju e përmendët përvojën e tij

të gjatë, madje edhe duke i dhënë merita për dokumentacion, në hartimin e të cilëve ai nuk ka

marrë pjesë, por duke i lënë të gjitha të tjerat anash në të kaluarën...

(Ndërprerje nga regjia)

NËNKRYETARJA: Ia lejoni fjalën, ju lutem!

KRYETARJA VJOSA OSMANI: E dini ju shumë mirë qysh janë rregullat, sepse kryeministri,

kryetarja e Kuvendit dhe presidenti, sipas praktikës së disa mandateve nuk e kanë të limituar.

Deri tani kryeministri i pati diku pesë herë nga dhjetë minuta. Kështu që, sa i përket përfaqësimit

nga ana e tij, mendoj se duhet të jetë shqetësim për secilin që nuk përfaqëson legjitimitet dhe nuk

mund t’i përgjigjet këtij Kuvendi, por sidomos për shkak se muajve të fundit nuk është se duket

që ka përcjellë me vëmendje këtë proces dhe zhvillimet në këtë proces, sepse ka qenë tepër i

zënë duke më kritikuar mua në çdo intervistë e çdo deklaratë, pse e kam zhvendosur fotografinë

e Thaçit nga një qosh në qoshen tjetër. Pra, kjo ka qenë detyra e tij themelore muajve të fundit

dhe tani, mori përsipër që të na përfaqësojë të gjithë neve në procesin e dialogut.

87

E fundit, kryeministri tha: “Nuk ka agjendë të dialogut.” Besoj, kjo ishte kupa që të tregojë se

nuk ka përgatitje themelore për një proces kaq jetik dhe madje, kur thotë që negociatat e

Ahtisarit kanë filluar në 2005-tën, zoti kryeministër, kanë filluar në shkurt të vitit 2006. Nuk ka

pasur negociata të Ahtisarit, Ahtisari është emëruar në dhjetor të vitit 2005, por negociatat në

mes Kosovës dhe Serbisë kanë filluar në 2006-tën.

Po e përmbyll duke kërkuar nga ju që të merrni përgjegjësi. Mos u fshihni prapa Skënder

Hysenit. Përfaqësojeni Republikën e Kosovës me dinjitet dhe përgatituni, sepse tri parimet

kryesore të negociatave janë: përgatitja, përgatitja dhe përgatitja. Faleminderit!

KRYESUESJA: Faleminderit, zonja Osmani! Fjalën për replikë e ka deputetja Ganimete Musliu.

GANIMETE MUSLIU: Faleminderit, nënkryetare!

Gjithashtu faleminderit edhe prej kryetares, që e paska mbajtur shumë mirë në mend se çka kam

folur në fjalën time, sepse prita që këto përgjigje të m’i japë edhe vetë kryeministri. A është

këtu? Po më duket që e paska lëshuar sallën. Nuk jam duke e parë.

Po më vjen mirë, që përfundimisht kryetare e potencuat që ky Aktgjykim nuk e ka pasur

asnjëherë për objekt shqyrtimi përgjegjësitë e presidentit. Sot sapo e thatë, më në fund. E dyta, e

thatë që presidenti ka vetëm rol këshillëdhënës. Ju e dini saktë se çka paraqet neni 84 i

Kushtetutës. Presidenti ka rol këshillëdhënës, kur ai nuk dëshiron të shkojë të negociojë, mund të

këshillojë. Por, nëse është vullneti i tij, s’ka kush që e ndalon, sepse ia lejon Kushtetuta.

E përmendët edhe Ligjin për marrëveshje ndërkombëtare, e thatë, kanë të drejtë të nënshkruajnë

kryeministri dhe ministrja e punëve të jashtme dhe nuk e përmendët se ka të drejtë të nënshkruajë

edhe presidenti... po de, veç unë po e potencoj se nuk e përmendët që ka të drejtë të nënshkruajë

edhe presidenti i republikës së Kosovës. Ndoshta, është pak problemi që koinciduar që ende në

këtë mandat ta kemi president Hashim Thaçin dhe po ju vjen pak zor ta përmendni. Por, nuk

bëhet fjalë në Kushtetutë, s’bëhet fjalë për Hashim Thaçin, por bëhet fjalë për presidentin e

Republikës së Kosovës.

Kur thoni, që kryeministri i Republikës së Kosovës është i papërgatitur, nuk dua të mendoni që

nuk po pajatohem me ju absolutisht, vetëm kam një pyetje shumë konkrete. A janë mendimet e

njëjta tuajat me vitin 2017, kur ju e keni pasur një deklaratë të fuqishme, që Kosova duhet të jetë

shtet normal për të pasur fatin e mirë ta përfaqësojë Avdullah Hoti si kryeministër. Vetëm kisha

pasur qejf të di a qëndrojnë, kisha pasur qejf me, me...

(Ndërprerje nga regjia)

KRYESUESJA: Kundër-replikë, zonja Osmani!

88

VJOSA OSMANI: Zonja deputete, faleminderit, që më në fund e bëtë këtë pyetje, sepse është

shumë mirë që më dhatë mundësinë që të përgjigjem.

E kam thënë këtë në vitin 2017, por siç thotë populli “Duhet ta hash një thes kripë me dikë për ta

njohur mirë”. Kështu që, pikërisht kjo ka ndodhur dhe besoj se këtë që po e them së shpejti do ta

kuptojnë edhe të tjerët.

KRYESUESJA: Faleminderit! Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, nënkryetare e Kuvendit!

Unë do ta përsëris gjithë kohën, sepse kjo është e vërteta e plotë, s’ka tjetër. Dialogu është veç

për marrëveshje finale. Çfarë është kjo marrëveshje finale? Për njohje reciproke dhe për

normalizim të marrëdhënieve. Edhe kam qenë mjaftë i qartë, jo një herë, dhjetë herë, njëqind

herë, edhe në këtë Kuvend, edhe gjithkund, që njohja reciproke vetëm në kuadër të tërësisë

territoriale të Kosovës, vetëm duke e ruajtur karakterin unitar të shtetit. Nuk ka tjetër.

Ju mund të bëni gjithë ditën pyetje. Kjo është esenca e krejt dialogut. Dialog bazuar në

Kushtetutë, jo në strategji, jo në kreativitet, por në mënyrë sistematike duke u bazuar vetëm në

Kushtetutë. Dialog me transparencë të plotë. Ku ka transparencë më të plotë se sa të vihet e t’u

thuhet, qëndrimin që e kemi mbajtur brenda në takimin e mbyllur. Llogaridhënie karshi

Kuvendit, karshi Forumit të Liderëve të Partive Politike, në koordinim me bartësit e

institucioneve, me të gjithë. Bashkërendim me miqtë tanë.

Edhe e fundit, megjithëse po jap sqarim, sepse kryetarja e Kuvendit nuk mu drejtua fare mua, kur

doli këtu në seancë. Unë kur flet ajo për çështje juridike, vërtet e dëgjoj me vëmendje, sepse

besoj që i di ato, siç i di unë disa në profesionin tim në ekonomi. Besoj që flas me kompetencë në

profesionin e ekonomisë, siç besoj që kur flet kryetarja e Kuvendit për çështje juridike flet me

kompetencë.

Koordinatori shtetëror, sepse ajo, ose me qëllim, ose për shkak të lëshimeve që i bëri vetë, ose

ndoshta edhe nuk e di, e keqinterpretoi komplet Aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese të vitit

2019. Koordinatori shtetëror për dialog është person kontaktues dhe koordinues në emër të

kryeministrit me të gjitha palët sa i përket procesit të dialogut. Të lutem!

Pra, asnjë epitet tjetër, asnjë kompetencë tjetër kushtetuese nuk e ka koordinatori shtetëror për

dialog, siç kemi në kuadër të Zyrës së Kryeministrit disa zyra, për çështje të veteranëve, për plotë

çështje të rëndësisë shtetërore, e kemi themeluar edhe Zyrën për Dialog edhe Këshillin e

Ekspertëve për Dialog në kuadër të Zyrës së kryeministrit. Kjo është e vërteta.

89

Nuk është mirë të bëhet asnjë... me referencë Aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese lidhur me

këtë çështje. Asnjë kompetencë nuk e kam transferuar, as nuk do ta transferoj, as nuk mund ta

transferoj askund.

KRYESUESJA: Replikë, kryetarja Osmani!

VJOSA OSMANI: Zoti kryeministër,

Nuk ka keqinterpretim, ka citim. Citim i fjalëve të sakta nga aktgjykimi. Unë ju lus, deputetë,

merreni lexojeni vetë dhe do ta shihni kush po e thotë këtu të vërtetën. Këto janë citime nga

Aktgjykimi, që tregon se asnjë mekanizëm i ri që nuk është i paraparë me Kushtetutë nuk mund

të marrë përsipër që të bisedojë për fushën e politikës së jashtme. Ju po thoni, se ai nuk bisedon,

por ai sot vet e ka thënë se po bisedon.

Unë thashë, i thotë gazetarit që diskutimet tona, pra i tij dhe i Serbisë, kanë qenë konstruktive.

Dhe, nëse tash flasim për elemente specifike dhe të një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse do të na

mirëkuptoni nëse nuk jap detaje. Pra, ky po tregon vet që po diskuton për marrëveshjen. Dhe ju

sot, jo një herë, por disa herë e thatë, që ai do ta fillojë hartimin e marrëveshjes. E keni thënë

edhe me shkrim, e keni thënë në çdo intervistë këto ditë. Pra, vendosni ju se çfarë përfaqëson

Skënder Hyseni. Në qoftë se, është vetëm kjo që po e thoni ju, pra që diskuton me palët brenda

Kosovës dhe informon, roli pra qenka krejtësisht teknik, mirëpo në qoftë se ai harton

marrëveshjen finale pa prezencën tuaj aty, përkundër vendimeve që thonë krejt diçka tjetër, në

qoftë se ai diskuton me palën serbe, siç e ka thënë vet, po i citoj fjalët e tij, atëherë po më duket

se ju paska dalë pak prej dore, zoti kryeministër.

KRYESUESJA: Faleminderit, zonja Osmani! Fjalën e ka deputeti Hekuran Murati.

HEKURAN MURATI: S’desha të flas, por pastaj duke parë si po shkon raportimi edhe që ideja

ka qenë të raportohet dhe deputetët të informohen se çka ka ndodhur gjatë bisedimeve, ose të

paktën, kjo ka qenë tema. Unë nuk pash se këtu pati ndonjë informatë, ose që na dha dikush neve

deputetëve diçka shtesë që s’e kemi ditur, përveç këtyre parullave dhe sloganeve të zakonshme,

që jemi mësuar t’i dëgjojmë në këto 15 vitet e fundit që bëhen negociata në emër të Kosovës prej

qeverive në vazhdim.

Edhe kjo ma kujtoi njëfarë meseleje. Thanë, kishte qenë njëri pak në moshë dhe kishte pasur

kështu fëmijë me vonesë paksa dhe erdhi dita për të shkuar në pazar e ishte sëmurë. S’mund të

shkonte në pazar e të nesërmen ishte ditë pazari edhe ashtu duke lënguar në shtrat po thotë “eh,

qysh s’e pata djalin më të madh,” djalin dhjetë vjeç, “që me e çua në pazar”. Dy herë a tri e

përmendi edhe tash të nesërmen kur po zgjohen prej gjumi po e shohin djali po mungon, nuk

është. U alarmua gjithë familja, se e kishin pasur të vetmin djalë. Tërë ditën duke e kërkuar nëpër

katund s’mund e gjetën, dikur kah fundi i ditës pak para se të terrohej po e shohin në sokak po

90

vjen djali. Po e pyesin “Ku ke qenë, që ke humbur tërë ditën?”. Tha, “isha në pazar”. Ani a bleve

ndonjë gjë? Jo, tha, veç në pazar shkova, se baba tha “Ta kisha pas djalin me shkue në pazar”.

Tash, pyetja që duhet të shtrohet edhe këtu, është, a ka ndonjë send prej pazarit apo veç keni

shkuar sa për të shkuar. Tash, edhe te Skenda, edhe një tjetër. Kjo po ma çon mallin, si ato

matrioshkat ruse, që është një e madhe e kur ta hapësh atë kukullën del një më e vogël, kur e hap

një del një edhe më e vogël. Ne fillimisht e patëm Hashim Thaçin, kur u hap Hashim Thaçi doli

Avdullah Hoti, kur u hap Avdullah Hoti doli Skënder Hyseni. Tash kur të hapet Skënder Hyseni

s’di kush del. Kështu që në këtë aspekt kjo goxha njëfarë skeme piramidale dhe tregon edhe për

degradimin e nivelit realisht edhe të bisedimeve, por edhe të qëllimit të arritjes së një

marrëveshjeje, sepse siç u përmend edhe dje prej zonjës Haradinaj, niveli tashmë ka rënë në

bisedime teknike.

Edhe ne e dimë në vitet e kaluara prej bisedimeve teknike Kosova s’ka përfituar asgjë,

përkundrazi veç ka degraduar që nga shpallja e vlerësimit të Gjykatës Ndërkombëtare të

Drejtësisë, ku e ka shpallë si të drejtë shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Domethënë, për dhjetë

vjet sa kemi pasur bisedime teknike vetëm ka degraduar situata e Kosovës.

Kurse në anën tjetër, Serbia ka avancuar drejt integrimit në Bashkimin Evropian. Ka hapur

kapitull pas kapitulli, ka avancuar, kurse ne qe dhjetë vite na mashtrojnë me liberalizim të

vizave, madje edhe tokë dhamë dhe ende s’e kemi marrë. Edhe tash del zëvendëskryeministri

edhe thotë, kurrë më afër s’kemi qenë, se më së shumti tash është duke u folur për viza. Për viza

qe dhjetë vjet flasim. Qe dhjetë vjet flitet për viza.

Kështu që, mos u mundoni të manipuloni. Asgjë s’ka marrë Kosova dhe asgjë s’do të merret.

Këtë këngë e kemi dëgjuar tashmë, e kemi parë këtë film. Kur shkohet në këso takime teknike

nuk ka asgjë për Kosovën dhe në fund Serbia integrohet në Bashkim Evropian e ne mbesim duke

pritur. Prandaj, për mendimin tim, nuk e di sa ia vlen edhe ky proces i dialogut, kur nuk dihet, as

çfarë po do të arrihet e as çfarë po diskutohet. U tha që është diskutuar për njohje reciproke.

Tash, çka thanë, o burrë? A po na njohin a jo? Se kjo punë, o të njeh o nuk të njeh. A thanë që ju

njohim apo s’ju njohim apo çfarë ishte përgjigja?

Pra, nëse u diskutua për njohje reciproke na tregoni këtë. Prapë të kthehem në fillim, nuk pash,

nuk dëgjova ndonjë raportim, përveç fjalëve boshe, qysh edhe jemi mësuar t’i dëgjojmë qe sa e

sa vite. Prandaj, nuk pres as rezultat të njëjtë. Faleminderit!

(Drejtimin e mbledhjes e merr kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.)

KRYETARJA: Replikë ka zëvendëskryeministri, dy minuta.

91

ZËVENDËSKRYEMINISTRI DRITON SELMANAJ: Faleminderit!

I nderuar deputet,

Në fakt, se ishin sekondat e fundit dhe ndoshta s’isha i qartë unë, se e di që e kupton shumë mirë

atë që them. Sigurisht se kam, po, po, kam respekt.

Edhe çfarë po dua të them, që ne në Kosovë vërtet ka dhjetë vite që kemi folur për çështjen e

vizave, po bëhen sot, po bëhen nesër, do të bëhen... kështu, kështu. Unë thash, që në vizitat e

para që ne i kemi bërë, kryeministri që i ka bërë në Bruksel, ku brenda ditësh është pritur nga

katër institucione, të cilat shtetet tjera kur dëshirojnë të shkojnë në vizitë, për një vizitë të tillë

presin me muaj. Brenda ditësh, dhe çka kemi imponuar? Çështjen e vizave si diskurs. Dhe tash,

të nesërmen ndodhi dyzet e sa deputetë çuan letër kancelares, kërkuan për viza, tashmë kemi

edhe shumë ish-diplomatë të karrierës, të cilët flasin, njerëz të institucioneve... unë po them, që

të tjerët kanë filluar të flasin për viza, jo ne. Sepse, fjalët tona ne mund të flasim edhe shkon bosh

kjo punë.

Edhe një çështje tjetër, që nuk lidhet me këtë. Por po e them edhe për këtë idenë që thash

standard i ri për informim. Po, po e vendosim edhe një standard tjetër. Po ju themi, a kemi

mirëkuptim që territori të mbrohet? A kemi mirëkuptim që njohja reciproke të ndodhë? A kemi

mirëkuptim që zgjidhja të jetë në kuadër të frymës kushtetuese. Po, normoni një rezolutë! Ne

s’po ikim prej rezolutës. Përpara iknim shumica e pakica, që mos me e votua njëra-tjetrën. Na

normoni, nxirreni rezolutën, thuajini, mos diskutoni asgjë përveç njohjes, e pranojmë me dy

duart dhe jemi të gatshëm çfarëdo që thoni ju në këtë kontekst, në këto tematika. Prandaj, edhe

ky standard i ri, s’po ikim, na normoni, na obligoni, këtu jemi.

KRYETARJA: Kundër replikë, Hekuran Murati.

HEKURAN MURATI: Po më duket se e mora përgjigjen, se kush qëndron kur hapet Skënder

Hyseni. Faleminderit!

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Unë, zoti Murati, ju kuptoj tash nganjëherë edhe

humorin që e bëjmë në gjuhë parlamentare për të shprehur atë që mendojmë në forma të

ndryshme. Nganjëherë, ndoshta jo në mënyrën e duhur, por e themi dhe plotësisht e kuptoj dhe

nuk kam reaguar në plotë situata. Por, ky i fundit tash është edhe... nuk është gjuhë parlamentare,

beso.

Mua nuk më ka nxjerrë kurrkush. Mua më ka nxjerrë vetëm LDK-ja. Kur kemi vendosur që

s’mund të shkojmë përpara të punojmë me juve, jemi ulur kemi biseduar dhe prej asaj si po e

quan ti mua më ka nxjerrë vetëm LDK-ja, askush tjetër, kurrë asnjëherë.

92

KRYETARJA: Replikë ndaj fjalimit të kryeministrit në emër të Grupit Parlamentar të

Vetëvendosjes ka kërkuar deputeti Dimal Basha. Mikrofoni me kartelë të Fatmire Kollçakut, ju

lutem!

DIMAL BASHA: Faleminderit, kryetare!

Veç desha ta cekë shkurt për shkak se po flitet se platformë është Kushtetuta, kurse në programin

tuaj që e keni publikuar, aty thuhet: marrëveshja duhet t’i mundësojë Kosovës anëtarësim në

organizatat ndërkombëtare. Këtë pranoje. Pra, programi juaj është kërkesa e Vuçiqit që ne të

fillojmë të kërkojmë të anëtarësohemi në organizata ndërkombëtare, vetëm kur të kemi një

marrëveshje me Serbinë, që është suspendim i Kushtetutës. S’je duke shkuar me Kushtetutë atje.

Kurse, derisa flet me kompetencë për ekonomi, bizneset janë duke falimentuar. Ekonomia e

Kosovës kurrë nuk ka qenë më keq seç është që 50 ditë që jeni ju në pushtet, prandaj unë s’besoj

që ti mund të shquhesh për ekonomi, për shkak se dorën në zemër as unë s’të kam dëgjuar

asnjëherë duke thënë diçka për ekonominë, përveç asaj që thonë në anglisht ‘state in dhe

obvious’.

E për fund, për standardin e ri që po flisni. Zoti Selmanaj, vetëm tregoju qytetarëve të kësaj

Republike, a ka qenë standard i LDK-së që fituesi i zgjedhjeve që jetë Kryeministër, që ka qenë

Albin Kurti? E protagonistë kanë qenë Vjosa Osmani e Albin Kurti. Albin Kurti ka fituar. Tash

më tregoni cili standard është dhe për cilin je duke gënjyer, për atë atëherë, a për këtë tash? A ta

plotësoj, gënjye, se ai djali i mësueses ka thënë unë e përdori atë ke gënjyer. Cili standard do ta

implementoni?

KRYETARJA: Ju lus përdorni gjuhë parlamentare!

DIMAL BASHA: Vetëm tregoni cili standard jeni duke e aplikuar? Prandaj, nuk ju besojmë as

atëherë, as sot. S’ka legjitimitet. Faleminderit!

KRYETARJA: Kryeministër, përgjigje?

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Po të përgjigjem unë për atë në vend të

zëvendëskryeministrit. Ka vetëm një standard, mbrojtja e interesit shtetëror të Kosovës. Këtë e

kemi respektuar plotësisht. Kemi filluar të punojmë me juve. Por, kemi ardhur në pikën kur kemi

parë që mbrojtja më e mirë e interesave të shtetit nuk mund të bëhet në atë koalicion. Edhe është

dashur të bëhet një koalicion tjetër. Ky është standardi. Vetëm me një standard LDK-ja punon

gjithmonë.

KRYETARJA: Deputetja Mimoza Kusari. Zonja deputete a dëshironi të mbani fjalimin e plotë

meqenëse akoma s’keni folur si deputete? Apo vetëm keni replikë?

93

MIMOZA KUSARI-LILA: Desha replikë, por nuk është problem, mund të vazhdoj me fjalimin

e plotë. Po bën fjalimin e plotë.

KRYETARJA: Atëherë dhjetë minuta i ka deputetja.

MIMOZA KUSARI-LILA: Ajo çka po shihet këtu, që u përmend disa herë, është që ne kemi çdo

gjë, por substancë nuk kemi. Në raport me dialogun dhe në raport me përfaqësimin, fatkeqësisht

duhet t’i kthehem fjalës së fundit që e tha z. Hoti, interesi i Kosovës nuk është primar. Ka qenë

interesi i individëve, interesi për protagonizëm, por interesi i Kosovës jo. Dy elemente

përmbajtjesore janë në këtë punë. Sikur të ishte interesi i Kosovës, nuk kishte ndodhur mocioni i

mosbesimit më 25 mars, në mesin e pandemisë, e cila siç po e shohim vetëm por përkeqësohet.

Ndërsa, pjesa e dytë, sikur ta kishit me të vërtetë seriozisht interesin e Kosovës, sot do të

kërkonim legjitimitet prej sovranit, edhe nuk do ta merrnim këtë interes të qytetarëve të

Republikës së Kosovës që ka qenë komplet ndryshe ky vullnet i tyre i shprehur me votë të lirë

dhe ta degradoni në atë nivel saqë sot me të drejtë edhe bëhet humor e bëhet shaka me mënyrën

sesi përfaqësohet Kosova në Bruksel ose kudo tjetër. Edhe nuk është kjo asgjë personale, as me

ju z. Hoti, as me z. Selmani, as me asnjë të kësaj Qeverie ose të këtij kabineti që pretendon të jetë

kabinet qeveritar.

Në fakt, ju kishim sugjeruar që të vini të uleni nga ana jonë. Pamja është komike. Pamja është

komike për faktin se këta njerëz që janë ulur në këto karrige nuk e përfaqësojnë votën dhe

interesin e qytetarëve. Si mund të jetë kjo Qeveri në interes të qytetarëve ku sot u tha sa e sa herë

numrat me të infektuar janë në fakt duke shkuar në rekorde të reja. Para dy ditësh i kemi pasur

240, hera e parë në 24 orë. Numri i vdekjeve, kanë filluar të na vdesin mjekët, punëtorët

shëndetësorë. Vetëm sot i kemi dy mjekë, me renome në Kosovë, të cilët në fakt kanë humbur

jetën, me ç’rast edhe shfrytëzoj rastin t’ju shpreh ngushëllim familjarëve. Po kjo është me të

vërtet patetike.

Ne e shohim ministrin e Shëndetësisë që hyn e del prej kësaj salle, që nuk mundemi në asnjë

deklaratë ta marrim seriozisht, e në anën tjetër po ballafaqohemi me atë se ne jemi me Serbinë

për njohje reciproke. Cila njohje? Për çfarë njohje? E thash edhe më herët, nuk ka ndjeshmëri për

procesin e dialogut, nuk ka plan, nuk ka informacion, nuk ka vullnet për të qenë transparent. Ne

po duam t’ju besojmë, po ju nuk jeni transparent. Duhet të kalohet nëpër tri parë filtra mediatikë

për të ardhur ju të sqaroheni pse ministri juaj i drejtësisë ka ndenjur në hotel e ju keni shkuar me

shefen e kabinetit në takim. U desh tre palë filtra mediatikë e diskutime e deklarata të shefave, në

fakt të kryetarëve të partive të koalicionit që ishin me ju, që treguan se janë në kundërshti, që

treguan se mund të mos ju përkrahin, që e treguan edhe një herë vulnerabilitetin tuaj.

Ajo çfarë e keni ballafaquar Kosovën është më tepër sesa fatkeqësi. Nuk e kemi parë ose dëgjuar

as edhe një vendim përmbajtjesor për çështje ekonomike. Ne jemi duke e diskutuar rishikimin e

94

buxhetit, ende jemi në nivelin e pakos emergjente. Ende jemi në nivelin e gjërave të

domosdoshme siç është pagesa e 170 eurove. Asnjë diskutim përmbajtjesor nuk ka qenë për pako

të rimëkëmbjes ekonomike për shkak se nuk ka ide, për shkak se për ju është e rëndësishme të

përsëritni një retorikë të zbrazët që ju duhet ta respektoni Kushtetutën ose e keni Kushtetutën, e

respektoni si platformë, përderisa e keni me të vërtet interesin e Kosovës për njohje nga Serbia.

Për çfarë njohje sot kur e ke shtetin e izoluar për shkak të pandemisë? As edhe seriozitetin

minimal nuk e ka treguar kjo Qeveri për t’u ballafaquar me vështirësitë, ato çka janë në interesin

e qytetarëve. Prapë po i kthehem, interesi i qytetarëve. E kemi parë një retorikë e cila përveçse

pasiguri, frikë dhe njëfarë mënyre dhimbje, nuk mund të shtojë asgjë tjetër.

Për të ardhur në atë pikë ku ne mund të ndihemi krenarë për përfaqësimin tonë jashtë, duhet të

kemi unitet brenda. Atë nuk e kemi, nuk e keni as ju në kabinet qeveritar. Mund të vijë një

vendim i Gjykatës Kushtetuese që e tregon që një votë ka qenë e pavlefshme dhe Qeveri bie në

nul. Në fakt, ju as Qeveri në dorëheqje s’mund të jeni. Duhet të vjen kabineti i kaluar qeveritar

t’i zë ulëset e juaja deri në mbajtjen e zgjedhjeve, në rast se ka vendim të Gjykatës Kushtetuese

që vota e deputetit Ethem Arifi ka qenë e pavlefshëm. D.m.th. që ju sipas Kushtetutës kurrë

s’keni ekzistuar. Hipotetikisht. Ajo është në proces, ajo është duke u diskutuar, por çka nëse vjen

një vendim i tillë? Dhe kjo kthehet prapë te burimi, pse e keni filluar gjithë këtë?

Për arsye se më 25 mars e keni rrëzuar një Qeveri me legjitimitet të plotë në mes të pandemisë,

pse keni menduar që është shumë më e rëndësishme të shkohet të dialogohet. Përse, për të ardhur

këtu dhe të na tregoni neve një retorikë e cila nuk lidhet me asnjë element. Asnjë element të

shtetësisë, për arsye se s’keni treguar elemente të shtetësisë në Bruksel, s’po tregoni as këtu.

S’po tregoni se të ballafaqoheni ose të tregoni ajo çfarë është elementare dhe e rëndësishme

duhet të vini dhe t’u tregoni familjarëve të të pagjeturve edhe sa kohë ka deri në zbardhjen e fatit

të tyre. Duhet treguar këtu edhe sa kohë ka pensionistët që një numër i tyre nuk janë derisa të

kthehen kursimet pensinale të vjedhura nga Serbia. Edhe sa kohë duhet pritur?

Në fakt, reparacionet nga lufta ose suksesioni nga ish-Jugosllavia. Edhe për të ndodhur krejt kjo,

d.m.th. Serbia ty po të njeh kur t’i njeh të gjitha këto, se i njeh që ka shkaktuar luftë, që ka

shkaktuar dëme, apo ndodh e kundërta. Serbia po i kërkon të kthehen të gjallët në Kosovë, ata të

cilët në fakt kanë ikur pas luftës për arsye të cilat i dimë, ndërsa ne nuk po mund t’i kthejmë as

eshtrat e të vdekurve. As eshtrat e të vdekurve nuk kemi pasur mundësi t’i kthejmë. Në të

kundërtën jeni ballafaquar në Bruksel me ironinë e cinizmin e Vuçiqit, ish-ministrit të

Milosheviqit në ditën kur e keni pasur Presidentin në Hagë duke u marrë në pyetje për krime

lufte, duke thënë nëse i di ku janë varrezat masive, më trego ti pra edhe unë shkoj dhe i gjej ato

varreza masive. Ministri i informimit i Milosheviqit u bën pyetje përfaqësuesve të shtetit të

Kosovës nëse i dini ku janë varrezat, sillini. Për çfarë dosje flisni të hapen me Serbinë, kur ka

këso pyetje? Të mos flas për deklarata të tjera, të cilat me të vërtetë kanë qenë tepër ofenduese

dhe nënçmuese prej Vuçiqit që i ka folur për sindromin e përfaqësuesve kosovarë ose shqiptarë

95

në fakt, ai i quan shqiptar as kosovar jo kur takohen me të. Keni dëgjuar ndoshta z. Hoti për çfarë

sindromi ka folur ai? Ka folur për sindromin e Pavllovit. Është tepër e dhimbshme të dish që në

asi niveli ai i trajton bashkëbiseduesit.

Neve mund të na thoni çka të doni. Ne është e vërtetë që në raport me Vuçiqin normal që flasim

dhe kemi dëshirë t’i kemi përfaqësuesit e shtetit të Kosovës me një përfaqësim të mirëfilltë. Por,

ju kisha lutur që edhe një herë ta rivlerësoni edhe pozicionin tuaj, edhe të kabinetit tuaj, e ne

sigurisht nga ana jonë duhet të bëjmë tonën për t’u siguruar që këtij kabineti i ndërpritet

veprimtaria e jashtëligjshme që e ka filluar, por duhet ta shihni mirë a po i sillni dobi a dëm

vendit.

Edhe një herë po ju them, nëse mund ta merrni si krenari që ju po mund të bisedoni, qoftë

përmes platformës zoom, ose qoftë në telefon me udhëheqës të tjerë, ose të shkohet në një vizitë,

dijeni se një shumicë e madhe e qytetarëve të Kosovës përveçse janë në vuajtje e janë në krizë të

madhe ekonomike, as edhe për zor nuk mund të udhëtojnë as në vendet fqinje, për shkak të

keqmenaxhimit të pandemisë dhe rritjes enorme të numrit të të infektuarve. Edhe faktori njeri

bën dallimin. Edhe është statistikisht e dokumentuar se vendet që kanë pasur menaxhim të

mirëfilltë, vendet që i kanë pasur liderët kompetentë dhe përfaqësuesit kompetentë për të

menaxhuar pandeminë, sot janë shumë më mirë sesa vendet që e kanë marrë me cinizëm që kanë

shikuar se kujt duhet lënë fajin për pandemi. E fatkeqësisht prej një vendi të suksesshëm, kemi

rënë te vendet krejt poshtë.

Krejt në fund, asgjë nuk thotë Kushtetuta e Kosovës as për të pagjeturit, as për dëmet e luftës, as

asnjë prej temave që sot flitet ose ju thatë se e keni bazë Kushtetutën, si dhe po dua ta përmbyll

me këtë, ne as nuk po merremi me paranoja, edhe as me gjëra të cilat s’kanë ekzistuar. Krejt çka

është folur në këtë Kuvend e ka burimin diku. Për herë të parë për planin e ndarjes së Kosovës,

kam dëgjuar në gjuhën angleze nga zyrtarë të huaj ndërkombëtarë që kanë ardhur edhe t’i

testojnë partitë politike, ju shumë mirë e dini në vitin 2018.

Gjithashtu, është tepër e rëndësishme se sot z. Lajçak përmes Twitter thotë se është i lumtur që

janë kthyer bisedimet në nivel të ekspertëve, e ekspertët përveç për çështje teknike, s’mund të

flasin për çështje politike. Përderisa konfirmohet nga ndërmjetësuesi i BE-së në dy ‘twite’ të

ndryshme që dialogu Kosovë-Serbi është në nivel të ekspertëve, ju çfarë do të mund t’i thoni

këtij Kuvendi. Vetëm të vërtetën duket se nuk ia thoni. Kur të vendosni t’ia thoni të vërtetën,

ejani! Po ajo e vërtetë duhet thënë që kjo Qeveri shkon në shtëpi, e Kosova shkon në zgjedhje të

reja për të marrë legjitimitet kushdo që duhet ta përfaqësojë Kosovën ashtu si duhet në Bruksel

ose kudo tjetër.

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

96

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Vetëm një saktësim, znj. Kusari. Për të qenë të qartë

edhe të informoj drejt të gjithë deputetët dhe qytetarët. Në statusin e z. Lajçak, çfarë thuhet

saktësisht? Thotë jam i lumtur që ka filluar dialogu politik, presje sot në nivel të ekspertëve. Kjo

është e vërteta. Nuk ka tjetër. Thuajeni të vërtetën e plotë se vetëm ashtu është serioze.

KRYETARJA: Kundër-replikë, znj. Kusari!

MIMOZA KUSARI-LILA: Mirë, kush janë ata ekspertë që shkuan në Bruksel, z. Hoti? Përveç

Skënder Hysenit ne askënd tjetër s’e pamë prej ekspertëve që ka shkuar në Bruksel. Jo, jo, është

shumë e rëndësishme se këto përgjigje u kërkuan nga ju sot, platforma, temat, afatet kohore,

delegacioni, ekspertët rrjedhimisht. Ju na thatë se z. Hyseni ka shkuar për të draftuar

marrëveshjen finale. Në rast se ai është në nivel të ekspertit për marrëveshjen finale, mirë,

atëherë thuajeni. Por dy tema të tjera ju i përmendët. Tash keni shkaktuar më tepër konfuzion

sesa që u tha prej shumë deputetëve të tjerë sesa që keni qartësuar. Me çfarë orari jemi duke folur

për njohjen apo për temat e tjera të cilat prapë më duhet të ritheksojë dikur kanë qenë të njohura

si dialog teknik. Të gjitha një nga një kanë qenë dialog teknik. Tash temave po u përmendet

emri, po ju po ua vendosni një çadër, një ombrellë, edhe po thoni është për njohje, por prapë

duhet rrëshqitur në nivel teknik.

KRYETARJA: Kryeministri, edhe një herë.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Dialog politik për marrëveshje përfundimtare. Tema e

parë që është diskutuar, për të pagjeturit. Koordinatori shtetëror për dialog ka marrë pjesë bashkë

me z. Ibrahim Makolli, i cili ka përvojë 30 vjet në të drejtat e njeriut e diku katër-pesë vjet me

grupin për të pagjeturit bashkë me një grup të njerëzve që e mbështesin punën e z. Makolli dhe z.

Hyseni.

KRYETARJA: Zoti Arben Gashi e ka fjalën. Vetëm një sqarim, z. Dimal Basha po thotë se

kryeministri ia ka përmendur emrin në një prej deklaratave paraprake dhe po kërkon replikë. A

mund ta konfirmojë administrata?

Arben të lutem krijoje situatën që Dimali të mund ta marrë fjalën për një replikë të shkurtër.

Arben Gashi e ka fjalën.

ARBEN GASHI: Faleminderit!

Me siguri që Dimalit ia japim mundësinë të flasë, sepse kemi dhënë premtimin publik se

opozitën do ta dëgjojmë me durim deri në fund krejt çka ka për të thënë. Kështu që Dimal e ke

mundësinë prej meje të deklarohesh dhe të shprehesh për çështjet të cilat ti i mendon të

rëndësishme.

97

Sa u përket temave që po flasim këtu, po më vjen keq mënyra sesi po tentohet të interpretohen

gjërat. Pra, Kryeministri e ka të drejtën që të emërojë njerëzit me të cilët punon dhe t’i ngarkojë

me fusha të caktuara. Në këtë rast, z. Hyseni si një personalitet i njohur në fushën e politikës së

jashtme, ish-ministër, ish-këshilltar i Presidentit Rugova, për një kohë të gjatë një njeri që është

marrë me politikën e jashtme, e ka emëruar që të merret me një çështje specifike. Kjo çështje që

do të merret është përgatitja e dokumentacioneve që duhet të diskutohen. Pra dikush duhet të

merret me atë punë. Kryeministri ka caktuar një individ të caktuar që të merret me atë punë dhe

këtij personi të ngarkuar me këto çështje që është z. Skënder Hyseni ia ka bërë një ekip për ta

ndihmuar, pra për fusha të ndryshme.

Në këtë rast, meqenëse bisedimet teknike kanë qenë për personat e zhdukur, ideja e kryeministrit

dhe Qeverisë është që duhet të shkojë personi që në kohën kur kanë ndodhur këto konsiderohet

se është më i informuari. Pra, në këtë rast ish-udhëheqësi i Këshillit për Mbrojtjen e Lirive dhe të

Drejtave të Njeriut që ka qenë ombrella e ndërtuar nga shteti paralel i Kosovës në atë kohë për

t’u marrë me të drejtat dhe liritë e qytetarëve të Kosovës, dhunën që është ushtruar në Kosovë,

prej dhunës verbale, fizike dhe deri te vrasjet. Pra, po mendoj se ka vepruar mirë.

Po flasim për disa çështje të tjera. Po thoni se nuk ka kohë. Unë e di që ju e dini saktë që ne

s’mund ta caktojmë kohën. Saktë e dini, të gjithë e dini, kushdo që fol këtu, nuk mund ta caktosh

kohën, nuk ke fuqi ta caktosh kohën. Nuk ke as fuqi të refuzosh pjesëmarrjen në bisedime sepse

është përtej. Ti vendos të mos shkosh, po pastaj vendos të shkosh, sepse s’ke çare pa shkuar,

sepse duhet ta përfaqësosh vendin tënd, ose s’vendos hiç se të shkarkojnë krejt. Pra, kështu është

kjo punë. Po, dhe vendoset një platformë mbi bazën e të cilës ky shtet funksionon. Pra mbrohet

interesi i shtetit.

Ideja që të denigrohet një proces duke tentuar që të denigrohet Qeveria dhe nëpërmjet saj duke

tentuar të integrohet një individ është një politikë që mund të ndiqet. Ndoshta edhe mund të jetë

populliste deri diku, po është joproduktive dijeni. Nuk ka produktivitet prej kësaj pune. Nuk ka

rezultat prej kësaj pune. Çka doni të mbërrini? Të thoni se sa i dobët qenka Kryeministri jonë?

Pse qenka i dobët? Qysh po e matni ju dobësinë edhe forcën? Në aspektin e nivelit akademik?

Përgatitjes profesionale? Po kujtoni ju që është avantazh, sepse i dëgjova disa prej parafolësve,

se qenka avantazh për Serbinë që kryeministri i Serbisë paska qenë vartës i kriminelëve të luftës.

A është avantazh ai në arenën ndërkombëtare? Si mund të jetë në avantazh? Që ka qenë zëdhënës

i Sheshelit? Automatikisht Avdullah Hoti është në avantazh. Që ka thënë presidenti i Serbisë që

për një serb do të vrasim njëmijë myslimanë në Bosnjë. A është avantazh i Serbisë, a i Kosovës

ai?

Patjetër që është avantazh i Avdullah Hotit. Patjetër që është avantazh i Qeverisë së Kosovës dhe

i Kryeministrit të Kosovës kushdo qoftë ai. Po të ishte edhe Albin Kurti do të ishte avantazh i tij

që të jetë një person civil. Një person i cili përfaqëson me dinjitet. Ky është avantazhi i Kosovës.

98

S’mund të kesh ti avantazh me dhunë. Ju konsideroni se është avantazh të përmend presidenti i

Serbisë 48 herë brenda një fjalimi dhjetëminutësh. Çfarë avantazhi është ai? Dhe duke thënë se

sa i mirë qenka ai sepse paska qenë zëdhënës i Sheshelit e sepse paska qenë ministër i

Milosheviqit. Çfarë avantazhi është ai? Çfarë përvoje është ajo? Përvoja e krimit. Nuk e

caktojmë ne atë. Ata e kanë zgjedhur atë, është disavantazh për ata, sepse përfaqëson krimin. Ne

përfaqësojmë shtetin e së drejtës, shtetin e dinjitetit. Ne përfaqësojmë dinjitet në këto

bisedimeve. Mos i krahasoni!

Mos u mundoni ta denigroni kryeministrin e Kosovës duke e krahasuar me një kriminel lufte. Si

mund ta bëni këtë punë? Qysh mund të mendoni se përfitoni politikisht duke e bërë këtë

krahasim, kushdo qoftë ai kryeministër? Nuk po e mbroj Avdullah Hotin. Po të ishte edhe Albin

Kurti, nuk krahasohen. Nuk krahasohet. Qe po flasim për Albinin. Nuk krahasohet Albin Kurti

me këdo në Serbi. Hiç. Pse po i bëni këto krahasime? Mund t’i thuash, unë pajtohem me ju nëse

ju i thoni që ka qenë politikë e gabuar tërheqja prej njohjeve ndërkombëtare. Unë kam rezervat e

mia. Po të njëjtën kohë e di se pa përkrahje të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe pa

përkrahje të Gjermanisë, Francës dhe të tjerëve nuk mund të mbërrijmë. E di këtë punë qysh e

dini edhe ju, por po doni ta përdorni për poenë politikë. Në rregull! E drejtë e juve, përdoreni! Po

jo të tentoni të krijoni bindje publike se kjo është e vërteta, sepse e dini që nuk është ashtu. Të

gjithë ne e dimë që nuk është ashtu. Të jemi të sinqertë në ato që i themi.

Pra, përderisa po flasim për një proces, përderisa po flasim për një përfaqësim, të mos

mundohemi të denigrojmë institucionet tona dhe përfaqësuesit tanë në favor të kundërshtarit.

Nuk shkon kjo punë kështu, sepse s’përfitojmë asgjë. Çka po përfitojmë ne që po themi qenka

Kryeministri i Kosovës më i dobët se presidenti i Serbisë? Kush po përfiton në këtë punë? Ne jo.

Kosova jo. Po e nxjerrkemi Kryeministrin e Kosovës që qenka i dobët edhe kaq. Po, po, qenka i

dobët, u kënaqëm. Çka? Ku mbërrimë? Çka arritëm me këtë punë? Pra ta keni parasysh, jemi

duke folur në një institucion të quajtur Kuvendi i Kosovës, ku përfaqësohet populli i Kosovës

dhe këtu kemi për detyrë të mbrojmë interesin e Kosovës dhe jo inatin. Unë ju kuptoj që keni

platforma politike që doni t’i shtyni përpara, krejt në rregull. Por, po mundohemi që të kemi një

qëndrim të përbashkët, të koordinuar për çështje madhore mbipartiake. Kjo është çështje

madhore mbipartiake. Është më shumë se LDK-ja. Është më shumë se partitë e tjera. Për këtë

çështje, nuk kemi nevojë të tentojmë me çdo kusht t’i denigrojmë njerëzit tanë. Nëse e kanë

gabim, mund t’u themi se e kanë gabim, po të tentosh të gjesh elemente denigruese të

paarsyeshme dhe të pabazuara është qasje e kotë.

Të nderuar kolegë,

Të dashur opozitarë, jepini sugjerimit e juaja, rekomandimet e juaja, vërejtjet e juaja, do t’ju

dëgjojmë, do t’ju respektojmë, do të mundohemi t’i marrim dhe t’i kthejmë në vendim, siç ju

kemi thënë herën e kaluar kur ka propozuar p.sh. Partia Demokratike në rezolutë se para çdo

udhëtimi nëpër bisedime dhe pas çdo udhëtimit të vjen kryeministri të raportojë, unë i kam dhënë

99

përkrahje në emër të Grupit Parlamentar të LDK-së, sepse mendoj se është e arsyeshme dhe kjo

po ndodh. Kjo po ndodh. A është e plotë? Mund të pajtohem që s’është e plotë. Ka gjëra që nuk

thuhen. E dimë që ka gjëra që nuk thuhen, sepse janë forume të gjera.

Pra, janë çështje të cilat janë delikate dhe të mundohemi t’i trajtojmë në interes të vendit. Për

këtë arsye, unë po mendoj e mira e së mirës në këtë situatë është që ne të jemi të sinqertë dhe të

mundohemi të mbrojmë interesin qytetar. Në këtë tentim tonin për mbrojtjen e interesit shtetëror,

të jeni të sigurt që si pasojë do të jetë edhe mbrojtja e interesit politik dhe partiak. Pra, të

mendojmë më larg në interes të shtetit, sepse do të shohim një interes të madh për interes të

partisë. Kjo është ajo që unë po dua të them.

Pra, ka përfitim politik edhe duke u investuar për interes shtetëror dhe nacional. Faleminderit!

KRYETARJA: Replikë në emër të Grupit Parlamentar, z. Selimi.

REXHEP SELIMI: Kryetare, faleminderit!

Njëjtë sikur Thaçi. S’di a po e kuptoni sa besnik të rrugës së tij jeni? Vinte këtu dhe thoshte po

raportoj, shkonte atje vendoste dhe sillte marrëveshje që nuk i përmendte fare këtu. Edhe këtu,

po thoni që ka transparencë. Asnjë fjalë nuk na e thatë çka është folur brenda. Ne jemi të njoftuar

vetëm nga ajo çfarë kemi parë në media, edhe për fat të keq çka media dëgjuar në media. Po

thoni që u përmend Vuçiqi 48 herë. Së pari këtë numrin 48 e shpifët. Por sido që të jetë, edhe 48

herë ne përmendim Vuçiqin, sepse më mirë është ta përmendësh Vuçiqin sesa të bashkëpunosh

me Vuçiqin. Edhe këtu jeni të njëjtë sikur Thaçi, shkonte fliste me Vuçiqin dhe na thoshte neve

po e përmendni Vuçiqin. Fliste me Serbinë, ne thoshte po e përmendim Serbinë. Po e përmendim

se na e keni sjellë te hunda me Vuçiqin e me Serbinë dhe është krejt normale.

Edhe ju lutem shumë, mos u thirrni në emër të popullit! Nuk e keni legjitimitetin, as shumicën

popullore, as ju në Qeveri, as atje në bisedime. Së paku këtë punë mos e bëni! Populli nuk ju ka

dërguar atje. Parlamenti s’ju ka dërguar atje. Madje, populli me votën e tij s’ju ka dërguar as në

Qeveri. Mos e bëni këtë, sepse s’mund të thirreni në emër të popullit, sepse s’ke një legjitimitet

dhe ne kur ju themi juve nuk jeni legjitimë, nuk është për asnjë arsye tjetër, përveçse ju nuk e

përfaqësoni shumicën.

Sa i përket unitetit, edhe një herë po ju përsëris, ju nuk e keni përkrahjen tonë. Vetëm sapo e tha

Kryetarja e Kuvendit, ju s’keni as bashkëpunim ndërinstitucional. S’keni bashkëpunim me

opozitën. Po del që s’keni bashkëpunim as me partnerët. Kë e përfaqësoni vëlla atje? Na thoni kë

e përfaqësoni? Unë po ju them askënd, e aq më pak Kosovën.

KRYETARJA: Kundër-replikë Arben Gashi.

100

ARBEN GASHI: Faleminderit, e nderuar kryetare!

Zoti Selimi, ta kesh parasysh një element, ne së bashku të gjithë këtu përfaqësojmë popullin.

Ndërsa ju që thirreni në legjitimitet, përfaqësoni një të katërtën e 48 përqindëshit që kanë marrë

pjesë në zgjedhje, një të katërtën. Pra, bashkë e përfaqësojmë popullin, me mendime të

ndryshme. Po ky është tempulli i popullit, ne jemi populli, ata na kanë deleguar këtu. Ne marrim

vendime në emër të tyre dhe ne i kemi deleguar këta që të shkojnë atje. Pra, kështu është zinxhiri

komandues, zinxhiri delegues. Kjo është vendimmarrja. Ky është përfaqësimi. Pra, i kemi

deleguar në momentin kur kemi votuar Qeverinë dhe Qeveria e ka për detyrë kushtetuese ta

përfaqësojë vendin dhe Qeveria e ka për detyrë kushtetuese ta përfaqësojë vendin dhe jo të ikën

nga përfaqësimi i vendit. Pra, Kryeministër e ke për detyrë të kryesh punët tuaja, jo të ikësh.

KRYETARJA: Dimal Basha, replikë!

DIMAL BASHA: Faleminderit, kryetare!

Çka ka shumë rëndësi, e përmendi edhe z. Hoti, edhe Arben Gashi, tha duhet të jemi të sinqertë

dhe është interes shtetëror rrëzimi i Qeverisë Kurti. Me fjalë të tjera, këta rrëzimin e koalicionit

në mes të pandemisë e kanë parë si interes shtetëror dhe tjetërsimin e vullnetit të 420 mijë

qytetarëve e shohin si interes shtetëror, përfshirë këtu 20 mijë qytetarë të diasporës, kur 10 mijë

prej tyre kanë ardhur këtu. Nga 500 euro nëse i kanë shpenzuar veç për bileta, bëjnë 5 milionë

euro. Edhe ju e mendoni që kjo është mbrojtje e interesit shtetëror. Edhe a e di cili e keni marrë

zgjidhjen? D.m.th. për të ikur nga koalicioni me Lëvizjen Vetëvendosje keni shkuar në koalicion

me Listën serbe, edhe këtë po e shihni si mbrojtje të interesit shtetëror dhe po e kërkoni

mbrojtjen tonë para Vuçiqin. Po thoni mbronani neve, ju Vuçiqin. A t’ju mbrojmë prej Rakiqit a

prej Vuçiqit? Se me Rakiqin keni shkuar. Kur thoni jemi populli, jo, për shkak se është tjetërsuar

vota. Ka shumë rëndësi Arben ta kuptoni këtë. Nëse doni të shihni a e keni përfaqësimin e

popullit, shkojmë në zgjedhje prapë edhe e shohim. Vijmë këtu edhe shkojmë në bisedime,

mirëpo jo kjo. Edhe mendoj që interesi shtetëror, rrëzimi i Qeverisë në mes të pandemisë dhe

tjetërsimi i vullnetit, flet shumë për juve. Faleminderit!

KRYETARJA: Kundër-replikë, Arben Gashi!

ARBEN GASHI: Faleminderit, kryetare!

Dimal, më vjen mirë që ta dhashë mundësinë të shprehesh dhe nëse mendoni se është më mirë të

përfaqësosh Kosovën duke e lavdëruar përfaqësuesin e Serbisë, është e drejtë e juaja, e respektoj

si qëndrim. Duke thënë se është më i zoti, më i dijshëm, më i përfaqësues etj. Është më i gjatë.

Mund ta thoni. Por, ajo çka themi ne këtu dhe për të cilën ne angazhohemi, është që të ndërtojmë

një klimë komunikimi, klimë bashkëpunimi, në interes të vendit. Këtë po e kërkojmë. Për këtë

angazhohemi dhe për këtë ne jua shtrijmë dorën e bashkëpunimit. Ju doni të thoni Qeveria është

jolegjitime, është çështja e juaja.

101

KRYETARJA: Memli Krasniqi, replikë!

MEMLI KRASNIQI: Faleminderit!

Zoti Gashi e përmendi që në një prej debateve për dialog e patëm sponsorizuar një rezolutë për të

formalizuar raportimin e Kryeministrit para dhe pas çdo raundi të bisedimeve dhe pastaj e kemi

tërhequr, duke shpjeguar arsyet që s’ma merr mendja që i ka harruar kushdo qoftë këtu. Tash po

e shoh që ka qenë absolutisht vendim i drejtë, sepse t’ju them të drejtën ne mendojmë që seancat

sikur kjo sot, kurrfarë efekti nuk kanë në ushtrimin e rolit të Kuvendit, as për të mbikëqyrur, as

për të kontroluar, as për të korrektuar veprimin e Qeverisë.

Unë mendoj që është fatkeqësi që pas diku gjashtë orësh debat, ne sot po dalim të kënaqur

ndoshta njëri me tjetrin, çka i kemi thënë njëri-tjetrin, të kënaqur me perfomansën dhe me liket

në Facebook ata që i kanë publikuar shkrime e veta, po aspak më të informuar për çka ka

ndodhur në Bruksel këto ditë. Mua më vjen keq z. kryeministër, përnjëmend nuk je përgjigjur as

në çështjet substanciale. Nuk pres këtu të ketë sesion pyetje-përgjigje, ti të përgjigjesh në secilin

detaj, sinqerisht po as çështje substanciale.

Sot nuk e kuptoj cili është roli i Amerikës në këtë dialog. E pashë që Lajçak sot e ka takuar

Philip Reeker, që është ushtrues detyre i ndihmëssekretarit të Shtetit, por e bëra një pyetje në

mesin e disa pyetjeve që unë mendoj kanë qenë me vend në fjalimin tim, po p.sh. për rolin e

përfaqësuesit, ndërmjetësuesit zyrtar të Presidentit të Amerikës, ne sot nuk dimë çka ka ndodhur,

a është tërhequr prej dialogut, a merr pjesë në dialog, a ua ka lënë veç evropianëve. Ne jemi në

opozitë, ne nuk kemi informata përveç asaj çka i dëgjojmë. Ju e keni obligim, ju s’po na

raportoni, unë s’di a ka kuptim.

KRYETARJA: Kundër-replikë, Arben Gashi një herë.

ARBEN GASHI: Faleminderit, kryetare!

I nderuar z. Krasniqi,

Unë jam pajtuar me ju që ajo rezolutë të kalojë, po mund të them që është pajtuar edhe

Kryeministri. Pra, Grupi Parlamentar i LDK-së është pajtuar që kërkesat që i keni ju si grup

parlamentar në rezolutë janë të arsyeshme dhe të përkrahshme. Por, edhe vetë kryeministri i ka

dhënë përkrahje për atë rezolutë, në mënyrë që të ndërtohet një linjë komunikimi e përhershme

mes Kuvendit dhe Qeverisë për këto çështje specifike. Pra, duke e ditur rëndësinë e këtyre

çështjeve ne kemi dhënë pëlqimin për kalimin e asaj rezolute dhe mendoj se është një praktikë e

mirë që po ndërtohet. A mund të bëhet ende më mirë? Patjetër që mund të bëhet. A ka më shumë

gjëra që duhet të thuhen? Ndoshta ka. A ka hapësirë akoma më të madhe për të kaluar këto inate

dhe për të ndërtuar bashkëpunim? Sigurisht që ka. Faleminderit!

KRYETARJA: Kryeministri e ka kërkuar fjalën.

102

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Unë nuk mendoj që ky debat është i kotë, z. Krasniqi.

Unë prezantova, ju informova për zhvillimet deri më tash, edhe tregova për pozicionin shtetëror

të Kosovës në dy tema të cilat i kemi dakorduar që t’i hapim në bisedime. Edhe është e drejtë e

juaja që të diskutoni për këto, t’i shqyrtoni ato, të nxirrni një rezolutë nëse duhet të ndërrojë

qëndrimi shtetëror i Kosovës për ato dy tema, ose çfarëdo rezolute tjetër që ju e shihni të

nevojshme.

Unë e prezantova këtu në fillim të debatit një rezolutë, ngase deputeti Hoxhaj e prezantoi një

qasje, të cilën unë e mbështes plotësisht. Edhe dola me një propozim për rezolutë. Urdhëroni,

thuajeni, cili është qëndrimi juaj, ta diskutojmë bashkë, edhe si të merret vendimi në këtë

Kuvend, ashtu kam për ta respektuar.

KRYETARJA: Replika e Memli Krasniqit fillimisht ishte në raport me fjalën e Arben Gashit.

Tani ka replikë në raport me Kryeministrin, prandaj ka të drejtë ta marrë fjalën.

MEMLI KRASNIQI: Zoti kryeministër,

Prapë dole dhe prapë nuk dhe asnjë përgjigje. Unë hera e tretë po të pyes për çfarë raporti ke me

Amerikën o burrë, se na kanë lënë në dialog vetë. A po e di? Trego drejt, ku janë amerikanët në

dialog se s’po i shohim, edhe kur s’janë amerikanët në dialog, nuk i besoj dialogut, edhe po të

jetë me ylli në ballë e lëre më një Kryeministër që s’e ka mbështetjen e plotë as të koalicionit e

aq më pak të opozitës. Ti po flet për rezoluta. A e di sa rezoluta i kemi kaluar në këtë Kuvend?

Vlejnë edhe për ty. S’ka ndërruar ky shtet. Është i njëjti shtet. Rezolutat e kaluara që i keni

kaluar edhe ju vetë bashkë me Albin Kurtin kur ke qenë zëvendës i tij, edhe ajo vlen për ty. Edhe

ato që i janë bërë në legjislaturat e kaluara, çka po të vyejnë rezolutat, ti po thua e kam

Kushtetutën. Unë qëndrimin që jua kam dhënë edhe kur ti ke qenë në opozitë e unë kur kam qenë

pjesë e shumicës parlamentare, tash i kemi ndërruar rolet, po ta them edhe sot, të kota janë

rezolutat kur ti e ke Kushtetutën. Qysh do me rezolutë, ta rikonfirmosh Kushtetutën edhe një

herë a?

Po ajo është veç sa për të thënë bëmë diçka. E the edhe vetë dhe të mbështes në kuptimin e

respektimit të plotë të Kushtetutës. S’po i kthehem asaj që ti kur thua e respektoj Kushtetutën

dhe kjo është udhërrëfimi i krejt procesit prej anës së Kosovës, që është oksimoron nëse mendon

që asgjë s’ka për të ndodhur në dialog, se atëherë duhet të bësh atë që thash, ua dërgon, u thua qe

kapeni nënshkruajeni, njiheni Kosovën edhe s’kemi kohë për të humbur.

Por, shqetësimet për procesin janë të mëdha. Nuk është debati asnjëherë i kotë, por nëse në fund

të debatit pas sa orësh nuk del asgjë prej këtij debati, nuk dalin deputetët më të informuar sesa që

kanë hyrë në debat, atëherë cili është rezultati, cila është nevoja e këtyre takimeve? Kjo është

arsyeja që thash nëse ne në të ardhmen ti shkon atje, kthehesh këtu dhe e mban një fjalim, do

103

pyetjeve u përgjigjesh e disa s’ju përgjigjesh dhe ne në fund nuk kemi informata prej teje më

zyrtare çka ka ndodhur, atëherë pse të debatojmë?

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Tash, po e shtrojmë çështjen kështu atëherë Zoti

Krasniqi! A jeni kundër dialogut? Jo! E di që jo. A jeni kundër qëndrimit të Qeverisë për

procesin e dialogut që jemi duke e mbajtur tash? Nuk jam duke ju dëgjuar. Ju kam përcjellë me

aq vëmendje sa kam pasur që nuk jeni kundër qëndrimeve që jemi duke e mbajtur si Qeveri. Pra,

unë besoj që ky është rezultati dhe përfitimi i krejt këtij diskutimit që e bëmë deri tash, me zëra

të ndryshëm sigurisht secili prej deputetëve. Por, prej asaj që dëgjoj nga shumica e deputetëve,

nuk është ky Kuvend kundër dialogut dhe si rezultat ne do të vazhdojmë në proces të dialogut.

Shumica e këtij Kuvendi nuk është kundër qëndrimeve që i ka Qeveria në këtë proces të

dialogut.

Pyetja juaj specifike është për rolin e SHBA-ve. Ky proces i dialogut është duke u zhvilluar në

koordinim të plotë me Qeverinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Kjo është përgjigjja ime.

Nëse do detaje të tjera, unë vij në grupin e juaj parlamentar dhe ju informoj për çdo detaj.

KRYETARJA: A e dëshiron fjalën zoti nënkryetar?

Meqenëse Kryeministri tha shumica e deputetëve këtu, kjo i bie që na është referuar disave prej

neve, kështu që unë po e marr fjalën për një replikë të shkurtër.

Janë disa çështje tejet të rëndësishme që duhet t’i kemi parasysh që në qoftë se dëshirojmë që

debatet që i bëjmë për këtë temë të prodhojnë diçka, pra nuk mund të kemi këtu vetëm përsëritje

të asaj që është retorikë dhe jo në fakt qëndrim. Po i përmendi dy. Ka shumë lidhje me retorikë

dhe është asgjë tjetër pos retorikë boshe. Të thuash unë e kam vetëm Kushtetutën dhe asgjë tjetër

dhe të mos jesh i gatshëm para Kuvendit si institucioni kryesor që e kontrollon politikën e

jashtme të tregosh, shembull kur pyeta a e ka ngritur çështjen e të zhvendosurve shqiptarë nga

Mitrovica e Veriut dhe komunat e tjera në veri. Kur është hapur tema e të zhvendosurve? A është

ngritur apo jo? Pse na qenka sekret shtetëror një diçka e tillë?

E dyta, së paku të mos thuhen të pavërteta. D.m.th. pesë minuta më herët thuhet Skendet Hyseni

nuk ka kompetencë të bëjë dialog dhe pas pesë minutash e citon Lajçakun, i cili thotë: ka filluar

dialogu mes ekspertëve. Pra, po bëka dialog, madje dialog politik, në mes të Skënder Hysenit

dhe Marko Gjuriqit. Pra, ju e pranuat që ia keni dhënë një kompetencë të cilën Gjykata

Kushtetuese ju ka thënë mos ia jepni. Ju tani përderisa s’keni qenë atje, ne si Kuvend nuk mund

ta ushtrojmë funksionin tonë të kontrollit kushtetues mbi politikën e jashtme kur atje ka qenë një

përfaqësues në rolin e mekanizmit të posaçëm që nuk është i paraparë me Kushtetutë. Ne mund

104

ta thërrasim kryeministrin dhe ministrat, por jo edhe të tjerët në raportim. Prandaj, përjetë

dhënies së detajeve të cilat nuk do ta dëmtonin interesin shtetëror, sepse besoj këtu nuk është

qëllimi i kujtdo qoftë në këtë Kuvend, është me rëndësi që të thuhet e vërteta. Jo një herë të

thuhet ai nuk ka kompetencë të bëjë dialog e pas pesë minutash ta pranosh që e keni dërguar atje

pikërisht për të bërë dialog politik në emër të Republikës së Kosovës kundrejt përfaqësuesit të

Serbisë.

Me një qasje të tillë as nuk mund të pritet që të ndërtohet konsensus. Konsensusi bëhet apo

arrihet kur thuhet e vërteta. Nuk mund të arrihet konsensus duke fshehur të vërtetën nga

përfaqësuesit e popullit, që të gjithë. Duke e fshehur të vërtetën jo. Duke treguar drejt deri kur

vlen ai suspendimi ose pauza rreth anëtarësimeve, duke treguar a ka folur për të zhvendosurit

shqiptarë, duke treguar cila ka qenë qasja. Pra, ju thatë unë jam ekonomist dhe i di. Nuk po thotë

askush që s’i di, po thjesht trego, a ka qenë parimet e Badinterit apo ku jeni nisur për çështjet e

suksedimit, sepse ka edhe të tjerë këtu që kanë kryer doktoratura në këtë fushë. Neve thjesht po

na intereson cila është formula e kalkulimit të reparacioneve shtetërore, të dëmit shtetëror që e ka

pësuar Kosova. Përgjigjuni! Janë pyetje tepër të thjeshta dhe në interes të ndërtimit të

konsensusit. Prandaj jeni të obliguar të përgjigjeni, në qoftë se ju intereson konsesusi. Në qoftë

se jo, atëherë as mos e prisni, përderisa nuk i jepni këtij Kuvendi përgjigjet e rrjedhimisht edhe

përderisa nuk e respektoni rolin që ky Kuvend si institucion e ka.

(Drejtimin e mbledhjes e merr nënkryetarja e Kuvendit, znj. Arbërie Nagavci.)

KRYESUESJA: Faleminderit! Fjalën e ka deputeti Eman Rrahmani.

EMAN RRAHMANI: Faleminderit, nënkryetare!

Më herët në njërën prej fjalimeve z. Selmanaj deklaroi se është bërë rehabilitimi i Serbisë në

marrëdhëniet ndërkombëtare. Pikërisht ju si LDK bashkë me PDK-në jeni fajtor për këtë

rehabilitim të Serbisë në marrëdhënie ndërkombëtare. Ju nuk keni pasur guximin asnjëherë, as

njëzet vitet e kaluara por as sot si Qeveri e si negociatorë t’ia thoni aty në tavolinë edhe Vuçiqit

edhe Serbisë se ju jeni fajtorë për 12 mijë civilë të vrarë. Ju asnjëherë nuk keni pasur guximin që

të thoni se 20 mijë gra e vajza të dhunuara janë për fajin tuaj. Ju asnjëherë nuk e keni thënë aty

në tavolinë që 1 647 të pagjetur ende janë në Serbi dhe nuk dihet fati i tyre për fajin dhe shkakun

tuaj.

Ju asnjëherë nuk keni pasur guximin t’ua thoni që 1 333 fëmijë të vrarë janë për fajin tuaj dhe të

qeverisjes suaj. Ju asnjëherë nuk keni pasur guximin që t’ua thoni që 130 mijë shtëpi të rrënuara

janë bërë nga pushteti juaj. Ju asnjëherë nuk keni pasur guximin që t’i thoni Vuçiqit dhe Serbisë

që fondet pensionale, depozitat bankare të cilat mbahen në Serbi bëhen për shkak tuajin. Ju nuk

keni pasur guximin t’i thoni që degët e ndërmarrjeve tona shoqërore që i kemi nëpër Serbi po

përfitohet dhe po shfrytëzohet pikërisht nga ju. Ju asnjëherë nuk keni pasur guximin që në

105

tavolinë në bisedimeve t’ua thoni që 800 mijë të dëbuar janë bërë për shkak të regjimit tuaj. Ju

asnjëherë, as sot nuk keni pasur guximin t’u thoni e t’i pyesni për mbi 90 për qind të pasivizimit

të adresave të shqiptarëve në Medvegjë.

Zoti kryeministër,

Po e shoh që nuk jeni duke dëgjuar për shkak që nuk po ju interesojnë këto tema, edhe po e shoh

që z. Gashi të cilin veçse e pengon këtë, nuk është duke dëgjuar, mirëpo do të ishte mirë të na

dëgjonte aty ku flitet e pastaj edhe të përgjigjen. Kështu që në debatin e kaluar i cili ka qenë rreth

dialogut me Serbinë, në emër të Grupit ju kam dërguar dy dokumente ku është bërë vlerësimi i

dëmeve në Trepçë dhe në Telekomin e Kosovës. Andaj kërkoj nga ju të di që a i keni kërkuar

llogari Vuçiqit për ato dëme të cilat u janë bërë këtyre dy ndërmarrjeve. I keni raportet e gatshme

me vlera të sakta.

Zoti Gashi më herët tha se duhet përdorë si avantazh atë që Vuçiqi e ka përdorur ku për një serb

të vrarë do t’i vrasë njëmijë myslimanë. Unë i them po, ashtu do të duhej përdorur, mirëpo

Qeveria jua tash e njëzet vjet asnjëherë nuk ka guxuar ta thotë këtë në tavolinën e bisedimeve. Ju

këtu në Parlamentin e Kosovës mund ta thoni, mirëpo kurrë nuk keni guxuar ta përdorni këtë në

bisedime. Ju kujtohet edhe deklarata e ish-Kryeministrit Mustafa ku thotë me një debat që ishim

në një darkë pune me Vuçiqin dhe më erdhi turp t’ia përmend krimet që i ka bërë në Kosovë.

Këtu mund të mbani fjalime patetizmi, mirëpo duhet guxim edhe duhet aty pra në bisedime të

flisni dhe të kërkoni përgjegjësitë dhe llogaridhënie për atë që ka bërë Serbia e jo të shisni moral

edhe duke dashur t’i tjetërsoni deklaratat që i bëjmë ne.

Kam edhe një pyetje për Kryeministrin. Besoj që do të përgjigjet sinqerisht. Koordinatorin

Skënder Hyseni a e keni emëruar ju apo z. Thaçi. Ne e dimë që llogari i jep z. Thaçi, Presidentit

pra, mirëpo sinqerisht, edhe do të besonim në transparencën tuaj sikur të tregoni cilat janë detyrat

të cilat i ke marrë nga Presidenti Thaçi dhe cilat janë obligimet ndaj tij.

Unë desha t’i përmend vetëm disa punë të cilat i ka bërë z. Hyseni si ish-ministër i punëve të

brendshme duke filluar me dëbimin e shtetasve të Shqipërisë nga Kosova, dështimin në

anëtarësimin në UNESCO, dyshime për tenderin e 200 milionë eurove, pra për pasaporta siç

njihet ky tender, është i përmendu në dosjen Grande për viza, që dihet që është një aferë e LDK-

së. Këto janë punët të cilat i ka bërë ai si koordinator. Nëse keni ndonjë tjetër, kishim pasur

dëshirë të dëgjojmë.

KRYESUESJA: Deputeti Artan Abrashi e ka fjalën.

ARTAN ABRASHI: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar deputetë,

106

Tashmë po hyjmë në orën e tetë nëse nuk gaboj të diskutimit, në këtë pikë të rendit të ditës nëse

nuk gaboj të kërkuar nga vetë Qeveria e Republikës së Kosovës dhe me të vërtetë më vjen shumë

keq që një çështje kaq të rëndësishme dhe pas tetë orësh diskutimi dhe debatimi, do ta

përfundojmë mbledhjen me paqartësi dhe me pyetjen çka diskutuam dhe çka u raportua në këtë

mbledhje.

Kolegët shtruan shumë pyetje, ngritën shumë çështje, në mungesë të informacionit dhe

transparencës së këtij dialogu, unë e tërheq fjalimin tim, sepse nuk po shoh se çka të shtoj në këtë

mbledhje. I tërë ky proces mesa po e shohim është proces i paqartë. Nuk na u tha asgjë neve këtu

në sallë. Nga zëvendëskryeministri i Republikës së Kosovës na u tha që kjo pikë e rendit të ditës

paraqet risi. Andaj, nëse kjo na qenka risi çka ndodhi sot, një lutje shumë të sinqertë, mos na

sillni këso risi në Kuvend. Mos na sillni këso risi në Kuvend, është humbje totale e kohës në një

gjendje jo të lehtë dhe jo të mirë çfarë po kalon edhe Kosova.

Këtë proces të paqartë e pamë sot dhe u vërtetua edhe nga fjalimi i përfaqësuesve të Qeverisë që

kemi të bëjmë me një situatë ku as vetë Qeveria s’e ka haber se çka do të diskutojë dhe çka do të

debatojë aty. Kjo na bën neve të frikësohemi. Prandaj, jo kot shumë deputetë edhe ngrenë

çështjet duke pasur parasysh edhe mungesën e informacionit më bazik të asaj se çka ka ndodhur.

Pra, kemi mungesë të përgjigjeve në pyetje shumë të thjeshta sikurse, zoti Kryeministër çka keni

biseduar në Bruksel. Nuk ka përgjigje që tetë orë të njëjtën pyetje e bëjmë, nuk ka përgjigje. Çka

po diskutojmë kur nuk e kemi përgjigjen në një pyetje që është pyetja më e rëndësishme e kësaj

që u diskutua brenda tetë orësh. Çka u diskutua në Bruksel? Ka injorime dhe si rezultat i kësaj

tash ne këtu në Kuvend hajde të diskutojmë atë çka na bie ndërmend.

Kjo është edhe një përpjekje për të abuzuar me institucionin më të lartë të Republikë së Kosovës

të bërë nga Qeveria, të krijohet iluzioni i transparencës që s’ka kurrfarë transparence edhe të

thuhet që qe ne e pyetëm Kuvendin, diskutuam në Kuvend, i dëgjuam deputetët dhe po shkojmë

prapë në përditshmërinë tonë.

Ju kisha lutur mos abuzoni me durimin e deputetëve. Kjo gjendje është e mjerueshme e Qeverisë

që nuk është e aftë të kthejë përgjigje edhe në pyetjet më të thjeshta. Nëse me të vërtetë paskeni

shkuar në Bruksel ta dorëzoni Kushtetutën, edhe një herë po ju themi atë kishit mundur ta bëni

me e-mail. Nuk ka nevojë për proces të dialogut nëse Kushtetuta qenka e vetmja përgjigje e juaj.

Por, kur ta përmendni Kushtetutën në Bruksel, shtrohet pyetja a po shkoni me Kushtetutë atje a

po shkoni të diskutoni për Kushtetutë atje? Tash edhe kjo është një çështje që nuk morëm ne

përgjigje, sepse latë shumë hapësirë për paqartësi. Kur kësaj ia shton faktin që edhe pas sa vitesh

të parlamentarizmit, edhe PDK-ja nuk ka haber se çka po diskutohet, ky proces është misteri i

shekullit. Pra, për këta që e kanë ditur edhe datën edhe orën të çdo procesi të bërë dhe të pabërë

në Kosovë, kanë dilema se çka është duke ndodhur atje, ky proces është me të vërtetë i dyshimtë,

misterioz dhe na frikëson.

107

Unë e lus Qeverinë që mos të abuzojë me Kuvendin, mos të na e keqpërdor kohën në dispozicion

dhe gatishmërinë tonë për të kryer punët dhe detyrat tona zyrtare, inovacionet mbajini për vete

dhe se ju lutem të bëheni seriozë dhe ktheni përgjigje ose mos na thirrni kot. Faleminderit!

KRYESUESJA: Faleminderit, z. Abrashi! Atëherë replikë, deputetja Ganimete Musliu.

GANIMETE MUSLIU: Faleminderit nënkryetare e Parlamentit!

Po duhet kështu të gjejmë arsye të përmendemi mes vete për të pasur të drejtën të marrim fjalën.

Kryeministër,

Për herë të fundit po insistoj. T’i kam bërë gjashtë pyetje sot dhe s’më je përgjigjur. Do t’i bëj

veç tri tash. Do t’i përsëris se po shoh që s’keni mund t’i mbani në mend edhe t’i shkruani se

gjysmën i kishte mbajtur mend Kryetarja. Faleminderit shumë që jua ka rikujtuar.

Pezullimi i lobimit për njohje. Keni shumë kundërthënie brenda kabinetit qeveritar. A mund të na

tregoni ku është ky proces? Pjesëmarrja e dy zëvendëskryeministrave dhe ministrit të drejtësisë

në Bruksel, cili ka qenë qëllimi i tyre, nëse një me një është dashur të bisedojnë me Vuçiqin,

tregona a kanë ardhur të bëjnë fotografi a kanë ardhur të ta bartin ty Kushtetutën apo për çka

kanë ardhur në Bruksel. Thjeshtë.

Pyetja e dytë. Pyetja e tretë: a jeni në koordinim me Presidentin në lidhje me dialogun që po

zhvillohet në Bruksel? Ato tri të tjerat, nuk po të ngushtoj më shumë. Mjaftojnë tri. Nëse

mundesh në këto tria të përgjigjesh, unë shkoj sot pak më e informuar te shtëpia. Po jo

zëvendëskryeministri, se për atë veç një pyetje e kam.

KRYESUESJA: Faleminderit, znj. Musliu! Kryeministri nuk e ka kërkuar fjalën. A e doni

fjalën? Po, Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, nënkryetare e Kuvendit!

Më së pari më duhet t’i përgjigjem zotëri deputetit më herët që e kishte fjalën, për paqartësitë që

po i krijoni vetë realisht. Unë kam kërkuar t’ju informoj për zhvillimet deri më tash në procesin e

dialogut. Takimet që kemi pasur deri më tash dhe një takim specifik të 16 korrik për dy tema, për

të pagjeturit, edhe ju lexova qëndrimin e Qeverisë së Kosovës për këtë temë. Ju lexoj prapë.

Parimet ndërkombëtare për të adresuar çështjen e të pagjeturve që palët të angazhohen që të

ofrojnë të gjitha informacionet për të pagjeturit, që drejtësia duhet të sillet në vend edhe që duhet

të ketë kujdes për familjet e viktimave. Cilat janë këto informacione? Janë hapja e arkivave të

ish-Jugosllavisë, të ushtrisë ish-jugosllave, të Ministrisë së Punëve të Brendshme atëherë, të

strukturave të mbrojtjes territoriale, të trupave paramilitare dhe vullnetare të cilat kanë vepruar

në Kosovë. Ky është qëndrimi që kemi mbajtur. A keni problem me këtë qëndrim? A doni t’i

108

shtoni diçka këtij qëndrimi? Mbi këtë qëndrim, koordinatori shtetëror punon në draftimin e

marrëveshjes finale. Kjo është e vërteta.

Tema tjetër për ekonomi, e cila do të diskutohet në të ardhmen, por që është shtruar më 16

korrik. Edhe kur diskutohet në të ardhmen ne diskutojmë mbi bazën e këtyre parimeve. Cilat janë

ato? Qëndrimi ynë shtetëror është që marrëveshja finale duhet të përfshijë kompensimin e

dëmeve të luftës, të evidentuara me metodologji ndërkombëtare, të pranuara ndërkombëtarisht, të

arkivuara në Arkivin Shtetëror të Kosovës.

Çështjet e suksesionit, borxhi shtetëror, pensionet, kursimet në banka, pagat e humbur të

punëtorëve të larguar nga puna, dëmtimet e pronës private. Për secilën prej këtyre do të ketë

ekspertë të së drejtës kushtetuese, të drejtës ndërkombëtare, të procedurave të suksesionit, të

borxhit shtetëror e të tjera. Krejt këto mbeten për t’u diskutuar në takimet e ardhshme, edhe

parimi që të dy vendet dakordohen që të respektojnë katër liritë elementare themelore të BE-se

që janë liria e lëvizjes së njerëzve, të mallrave, shërbimeve dhe të kapitalit. Ky është qëndrimi që

kemi mbajtur. A keni diçka vërejtje në këtë qëndrim? A doni t’i shtoni këtij qëndrimi a doni ta

ndryshoni këtë qëndrim? Kjo është esenca e këtij debati.

Tash për pyetjet e deputetes Musliu. Nuk ka pezullim të aktiviteteve tona. Jemi dakorduar me

partnerët tanë që anëtarësimi jonë në organizata ndërkombëtare të bëhet bashkë me ta, bashkë me

partnerët tanë ndërkombëtarë. Kjo është e vërteta. Cili ka qenë roli i zëvendëskryeministrave?

Zëvendëskryeministrat janë këshilltarë të mi, më zëvendësojnë mua, më këshillojnë mua në

punën e përditshme dhe ata kanë qenë me mua në Bruksel në këtë cilësi, për të qenë bashkë me

mua. Edhe ministri i drejtësisë, duke qenë se mbulon një fushë të rëndësishme dhe duke qenë se

përfaqëson një partner të koalicionit, ka qenë bashkë me mua në Bruksel, por të gjithë janë vartës

dhe këshilltarë të mi. Unë përgjigjem për ta, askush tjetër.

Unë jam në koordinim me Presidentin, edhe me Kuvendin për këtë proces të dialogut. Kuvendi

jeni ju deputetë. Thoni jo, ju procesit të dialogut, unë do ta ndërpres procesin e dialogut. Nxirrni

ju një platformë se si duhet të sillem unë në dialog, unë do ta respektoj atë platformë. Por, për

mua platformë është Kushtetuta, zoti Selimi, asgjë tjetër.

As strategji as kreativitete të ndryshme as platforma ad hoc, asgjë tjetër, vetëm Kushtetuta.

Faleminderit!

KRYESUESJA: Fjalën e ka nënkryetari i Kuvendit, zoti Kujtim Shala.

KUJTIM SHALA: Faleminderit, zonja nënkryetare!

Zoti kryeministër,

Zoti zëvendëskryeministër,

109

Të nderuar kolegë,

Jam përpjekur sot që t’ju dëgjoj me kujdes. Kam parë një paraqitje atipike në këtë Kuvend. Pra,

një kryeministër atipik, e kjo do të thotë që unë kam parë dhe kam dëgjuar një kryeministër, i cili

flet me saktësi. Dhe, skemat e zakonshme të këtij Kuvendit, skemat e paqarta me hamendësime

s’e përballojnë dhe s’e kuptojnë.

Por, më duket shumë e rëndësishme që të karakterizojë debatin, duke i mbledhur shenjta e

karakterizimeve që kanë bërë kolegët, jo për të konkluduar, por që ta çojmë debatin më tutje. Ne

sot jemi sjellë brenda një skeme tipike shqiptare në të cilën për çështjet tona i bëjmë referencë të

tjerët.

Pra, meqë është tjetër, na duket i besueshëm. Kështu që, na duket i besueshëm edhe presidenti i

Serbisë.

Pa e diskutuar më tutje, ai është president i një vendi tjetër, të cilin s’e kemi zgjedhur ne. Pra,

s’është çështje e jona. A më interesojnë qëndrimet e Serbisë? Asnjëherë. Por, kur është në

tavolinë me ne dhe kur përballemi është çështje tjetër.

Meqë s’kam qenë në atë tavolinë, unë kam ndjekur paraqitjet publike të presidentit të Serbisë dhe

më duket që si rrallëherë është sjellë si një humbës klasik.

Unë besoj që as presidenti i Serbisë s’është i gatshëm të përballojë shtrimin e problemeve me

saktësi. Është çështje e tij dhe është fati...

Tani, dialogu është një kusht për Kosovën, s’është dëshirë origjinare as s’është politikë ky

proces, s’është politikë origjinare e Kosovës. Dialogu si parim, po, patjetër. E këtë kusht, Kosova

me maturi duhet ta kthejë në mundësi.

Unë besoj që po ecim në atë drejtim. Me shumë vështirësi, shumë ngadalë, më tepër për shkak të

paqartësive tona dhe më shumë për shkak të hamendësimeve tona.

Tani, disa nga kolegët, përfaqësues të shumicës ose jo, e shtruan problemin e dialogut teknik.

Unë s’di çfarë frike keni. Dialog teknik me Serbinë s’kemi bërë asnjëherë. Pse s’po

implementohen marrëveshjet, sepse s’ka zgjidhje politike. Mund të ketë çështje teknike,

motivimi është politik.

Pra, sepse janë politike dhe s’mjaftojnë. Përpiquni të kuptoni. Kuptoni! E di që sa herë që

njerëzit flasin saktë, e keni problem të kuptoni. E di çfarë keni bërë sot. I keni kërkuar

kryeministrit të Kosovës që të flasë ta informojë Kuvendin për ato që s’kanë ngjarë. Po, ky s’i di,

sepse s’kanë ngjarë.

110

A mund të na informoni, zoti kryeministër, për ato që s’kanë ngjarë asnjëherë? Është pyetja ime.

Dhe, pyetja e dytë: Meqë kryetarja e Kuvendit me të drejtë e lexoi aktgjykimin e Gjykatës

Kushtetuese, derisa norma kushtetuese s’do të ketë një interpretim tjetër të mundshëm, ai është

tekst i Kushtetutës, mua më duhet t’ju pyes drejtpërdrejt, ju si kryeministër i Kosovës, a i keni

bartur ndonjë kompetencë tuajën koordinatorit shtetëror në këtë proces? Po ose jo? Unë vetëm

kaq. Nëse po, s’mund ta bëni këtë.

Tani, ligjërimet për Kushtetutën në Kuvendin e Kosovës paradakosalisht janë gjithmonë të

rëndësishme që të kuptojmë elementaren që jemi në një Republikë parlamentare. E në një

Republikë parlamentare nuk mund të kemi Qeveri nëse nuk ka shumicë. Pra, ky Kuvend ka

shumicë dhe legjitimitet i jep shumica.

A është ky procesi i shumicës, në kuptimin vetëm i shumicës? Jo. A është e domosdoshme që ne

të pajtohemi? Ndoshta. Por, nëse mendojmë ndryshe edhe mund të mos pajtohemi.

Po ashtu është e rëndësishme që të flasim për Kushtetutën, sepse ka grupe të tëra politike në

Kosovë që tepër vonë kanë filluar të mësojnë Kushtetutën e Kosovës, në kuptimin e njohjes, të

pozicionimit politik. Që i bie, tepër vonë kanë filluar të mësojnë të njohin shtetin e Kosovës.

E mësimet e kolegëve të tillë, leximet e kolegëve të tillë, unë i ndjek me shumë interes, sepse

leximet fillestare janë bazike, janë të vërteta. Pra, i marr me seriozitet të jashtëzakonshëm.

Tani, dialogu, Qeveria synon që ne të kemi një marrëveshje politike. Nëse unë e kuptova saktë

kryeministrin, po flasim vetëm për një marrëveshje, apo jo zoti kryeministër?

Janë hapur dy tema që do të jenë dy kapituj të një marrëveshjeje. Pra, zoti kryeministër, ju nuk

do të nënshkruani marrëveshje të veçanta, apo jo? Në rregull. Për këtë jemi në rregull.

Unë e kam një sugjerim që është personal. Synimi është i qartë. Mos e përshkruani me aq lehtësi,

sepse procesi është i vështirë. Pra, meqë kemi një marrëveshje unike, po supozoj që ajo

marrëveshje do t’i ketë të gjitha problemet dhe të gjitha problemet e Kosovës me Serbinë, janë

jashtëzakonisht të mëdha. Besoj që pajtoheni. Pra, merreni me kujdes dhe me shumë durim.

A do të mbërrijmë te zgjidhja që dëshirojmë? Ne në një kuptim e kemi për detyrë dhe jemi të

bindur që po. Keni parasysh se edhe mund të mos mbërrimë aty. S’e kam fjalën për kompromise,

sepse s’e njoh, kompromis e komprometim janë aty.

Po flas për diçka tjetër. Ky proces në finale edhe mund të dështojë. Në kuptimin që s’do të

arrijmë të merremi vesh. E ne duhet të kemi kujdes për një gjë. E para, që nëse dështojmë të

mësohemi të jetojmë me atë fakt. Më e rëndësishme se kjo është që ky proces të mos dështojë

111

për fajin e Kosovës. Pra, vetë procesi i dialogut për një vend me probleme si Kosova është i

rëndësishëm dhe është i dobishëm në vete, sepse dëshmon përkushtim. Pra, ne nuk do të

vazhdojmë të luftojmë, s’kemi qëllime të tilla. Ne duhet të përpiqemi të merremi vesh, por duhet

të kemi parasysh që ka edhe një palë tjetër që ka interesa të tjera, që është kundërshtare. Nuk

është vetëm kundërshtar politik, është shumë më shumë, sepse raporti me kundërshtarin politik

është krejt normal.

Pra, këto duhet t’i ketë parasysh Qeveria. A i duhet Kushtetuta kryeministrit? Patjetër. A i duhet

një strategji është çështje e vlerësimit. Zoti Hoxhaj pyeti për strategji, por nuk kërkoi që të shohë

strategji. E dini pse? Sepse ai e di që për strategji të tilla nuk flitet publikisht. Pra, është

elementare në rrafshin e diplomacisë, politikës së jashtme.

Për të gjitha çështjet, për çështje teknike, për çështje të cilat nuk janë mbyllur edhe mund të mos

raportohet, por mua personalisht nuk më duket që kryeministri la diçka pa thënë. Nëse neve na

duhet pak, i bie që kanë bërë pak, por s’ka më shumë. Kaq ka. Faleminderit!

(Drejtimin e mbledhjes e merr kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.)

KRYETARJA: Replikë në emër të Grupit të Vetëvendosjes, Rexhep Selimi.

REXHEP SELIMI: Profesor dhe akademik, përveç intonacionit nuk pashë diçka që mësova më

shumë për të të thënë faleminderit profesor për ligjëratën tuaj.

E dyta, po na dëshironi të jemi ashtu, pra po na kërkoni të jemi ashtu siç dëshironi ju, e që nuk

jemi në fakt. Ju po thoni dhe se po e lëvdoni presidentin e Serbisë. Jo që s’po e lëvdojmë, nuk

thotë veç ju po e përmendi, edhe po e vlerësoni, edhe po e përmendi edhe e kemi referencë.

Atëherë edhe ne po ju themi, kundrejt kujt, përballë kujt ju po shkoni atje, që ne duhet ta

injorojmë. Ju po shkoni përballë presidentit të Serbisë atje.

Ka tetë orë që po ju dëgjojmë duke folur për transparencë. Asgjë nuk na treguat. Ka tetë orë që

po flisni për raport dhe për raportim, asnjë raport dhe as raportim s’po shohim këtu, përveç

shprehjeve, qysh thanë kolegët e mi, parullave të mëdha që kanë të bëjnë me Kushtetutën.

Dhe kur po toni, nuk e njihni Kushtetutën. Kur e kemi dëshmuar ne ose kemi deklaruar që nuk e

njohim Kushtetutën. Pra, në këtë vend nuk po shoh në dy anët e mia, e mos harroni as në mes që

është dikush që nuk e njeh Kushtetutën, dhe kritikat dhe vlerësimet mos i numëroni sikur ato

janë mosnjohje e Kushtetutës.

Kështu është edhe kundrejt shtetësisë, ata që nuk e njohin Kushtetutën e Republikës së Kosovës,

profesor, i keni në koalicion, dhe këtë koalicion e keni bërë pasi që e keni prishur koalicionin me

112

ne. Ata nuk e njohin Kushtetutën, ne përkundrazi edhe e mbrojmë. Për fat të keq po duket që do

të mbesim të fundit duke e mbrojtur këtë Kushtetutë.

KRYETARJA: Kundër-replikë, Kujtim Shala!

KUJTIM SHALA: Unë nuk fola për Lëvizjen Vetëvendosje as për qëndrimet, po skema e

nënkupton, po ju keni të drejtë. Mësime unë s’ju mbaj, sepse s’kam të drejtë. Pastaj, unë, atyre

që u mbaj mësime i zgjedh me kujdes, ju keni nuk hyni në atë grup. Pra, janë klube të tjera.

Ju keni qëndrim, keni pasur qëndrim ideologjik që Kushtetuta e Kosovës s’mund të prodhojë një

shtet të pavarur, ky s’është një shtet i pavarur. Kushtetuta s’është e drejtë, sepse ajo Kushtetutë

që në krye të saj nuk lejon Kosovën të bashkohet me shtetet tjera. Pra, ju nuk e njihni tekstin, s’e

njihni politikisht.

Që ju keni filluar, kjo është tepër e dobishme. Shpresoj të shkoni më tutje dhe shpresoj ta keni të

vërtetë.

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Nënkryetari i Kuvendit i bëri dy pyetje, do të mundohem

të jem i shkurtër dhe për aq sa mundem i saktë.

Është vetëm një marrëveshje, është gjithëpërfshirëse që i adreson të gjitha çështjet nga njohja

reciproke deri te çështja e fundit, edhe këto çështje shtrohen nga këndvështrimi i qasjes që duhet

të kenë dy shtete për adresimin e atyre çështjeve. Dhe, vlen parimi që nuk pajtohemi për asgjë,

derisa nuk pajtohemi për të gjitha. Që nënkupton, nuk ka marrëveshje parciale.

Edhe nëse dakordohemi për çështjen e të pagjeturve edhe për çështjet ekonomike ose për tema të

tjera, nuk është dakordim derisa nuk e nënshkruaj marrëveshjen ku përfshihet edhe njohja

reciproke.

E dyta, për koordinatorin shtetëror për dialog. Ne kemi marrë një vendim në Qeveri më 1 korrik

2020, në mbështetje të Kushtetutës, në mbështetje të Rregullores për Zyrën e Kryeministrit dhe

të ministrive dhe Rregulloren e Punës së Qeverisë me disa pika.

Po i lexoj katër të para se janë me rëndësi, në mënyrë që të hiqet çfarëdo dileme që unë nuk e

kam bartur, sepse nuk mundem. Ju kisha lutur të duroni dy minuta!

113

1. Themelohet Këshilli i Ekspertëve për Dialog si zyrë e veçantë në Zyrën e Kryeministrit. Kemi

të drejtë me Rregullore të Punës së Qeverisë dhe me Kushtetutë që të themelojmë çfarëdo zyre

që ne e shohim të nevojshme për të kryer kompetencat tona kushtetuese si Qeveri.

2. Çfarë bën ky këshill? Bën analiza specifike dhe këshillon kryeministrin dhe Qeverinë për

çështjet e dialogut me Serbinë, sipas temave që diskutohen në dialog si dhe përgatitë raporte,

dokumente për pozicionin e Kosovës, dokumente analitike e faktiktografike dhe dokumentet të

tjera sipas nevojës.

3. Kryeministri emëron koordinatorin shtetëror për dialog, i cili udhëheq me punën e këshillit të

ekspertëve për dialog, me punën e zyrës dhe është njëkohësisht edhe këshilltar i kryeministrit

dhe i përgjigjet drejtpërdrejt atij.

4. Koordinatori shtetëror për dialog është person kontaktues dhe koordinues në emër të

kryeministrit me të gjitha palët sa i përket procesit të dialogut.

Ku po e shihni që i kam transferuar kompetencat kushtetuese të Qeverisë? Sigurisht që jo.

KRYETARJA: Replikë, nënkryetarja e Kuvendit, Nagavci!

ARBËRIE NAGAVCI: Në emër të grupit, sepse kryeministri tash i dha disa përgjigje në pyetjet

që i bëri zot Shala. Unë e dëgjova që tha se është një seancë atipike dhe se kryeministri ishte

shumë i qartë.

Mua nuk m’u duke e tillë, sepse deklarimet e tilla kam parë edhe më herët nga ish-kryeministri

Thaçi, i cili kishte deklaruar këtu pa qartësuar deri në fund dhe në fund kemi pasur një

marrëveshje çfarë e vërtetoi Gjykata Kushtetuese që ishte në shkelje të Kushtetutës.

Për të marrë përgjigje, fare në fund që të sigurohem edhe unë që e kam kuptuar në mënyrë të

qyrtë kryeministrin, kisha dashur që të na jep përgjigje konkrete dhe t’i bëjë të qarta qëndrimet e

Republikës së Kosovës. Nuk është qëndrim të thuhet se kemi folur për të pagjeturit.

Çfarë konkretisht kërkon Republika e Kosovës në raport me çështjen e të pagjeturve? Çfarë në

lidhje me të gjitha çështjet e aspektit që u përmenden më herët? Pra, deri ku dhe këtë që sapo e

përmendi tani, ishte që ne duhet të pajtohemi për të gjitha ose për asgjë.

Pra, kjo të pajtohemi për të gjitha apo të mos pajtohemi për asgjë, është një diçka që e kemi

dëgjuar edhe përpara. Dhe, pikërisht kjo duhet të na sigurojë që i dimë të qarta të gjitha gjërat që

janë qëndrime dhe kërkesa të Republikës së Kosovës.

114

Unë e kuptoj se disa gjera dhe u fol edhe për strategjinë këtu, e kuptoj që nuk është e

domosdoshme që të bëhet publike gjithçka, por çështjet dhe kërkesat tona të drejta dhe të bazuara

në raport me Serbinë unë nuk mendoj që janë diçka që nuk duhet t’i bëj publike.

KRYETARJA: Tash, zotit Shala i është përmendur emri. Kështu që, ka replikë.

KUJTIM SHALA: Faleminderit, zonja kryetare!

Unë mendoj që për këto çështje, kryeministri dha përgjigje disa herë. Tepër saktë, më duket u bë

i mërzitshëm.

Shpresoj të jetë i tillë dhe insistues dhe në procesin e dialogut. Sa për qartësinë e paqartësinë, kur

njeriu është i paqartë, ai që shpjegon kot është i qartë, sepse s’kuptohet.

KRYETARJA: Meqenëse zoti Shala ma përmendi emrin në fjalimin e tij, po e shfrytëzoj fjalimin

tim faktikisht dhe citimin që ia bëra aktgjykimit. Pra, e kam të drejtën e replikës.

(Drejtimin e mbledhjes e merr nënkryetarja e Kuvendit, znj. Arbërie Nagavci.)

KRYESUESJA: Atëherë, fjalën për replikë e ka zonja Osmani.

VJOSA OSMANI: Është mirë që të nxjerrim edhe diçka më shumë në fund të kësaj seance. Në

qoftë se për çështjen e të pagjeturve ju përmenden tri parime, atëherë na duhet përgjigje të qarta

edhe për çështje të tjera. Nuk është e vërtetë që për çështjet ekonomike u përgjigj.

Mirë, cili do të jetë qëndrimi që jep Republika e Kosovës? Jo, jo. Unë bëra pyetje konkrete dhe

në asnjërën nuk mora përgjigje.

Sa është shifra e dëmeve të kalkuluara? Pra, të gjitha këto. Mundet edhe një herë kryeministri në

fund të raportimit t’i thotë. Nuk duhet një gjë e tillë të jetë sekret shtetëror. Është në interes të të

gjithë qytetarëve dhe jo vetëm të këtij Kuvendi ta di, sepse kjo do të jetë histori e jona.

Ju e dini që Izraeli ka kërkuar reparacione për dëmet e shkaktuara në Luftën e Dytë Botërore, pas

diku 30-40 vjetësh.

Pra, është me rëndësi formula nëpërmjet së cilës bëhet kalkulimi i dëmeve të shkaktuara gjatë

luftës. Është me rëndësi të dihet për suksedimin, çfarë formule përdoret, sepse është çështje tepër

komplekse.

Jo vetëm suksedimi i çështjeve ekonomike ose i borxheve ose i pronave, po edhe suksedimi i

traktateve është çështje tepër komplekse. Pra, për këto duhet ta dimë se cili është qëndrimi i

115

Republikës së Kosovës, sepse këto duhet t’i dijë kryeministri dhe t’i ketë të përgatitura, e jo

vetëm kur të diskutohen aty për aty, mos po i bie ndërmend diçka.

Dhe e fundit: Shumë mirë që edhe ju e përsëritet pyetjen, ai i ka dhënë ndonjë kompetencë apo

jo? Sepse zoti Lajçak, i cituar sot nga kryeministri, thotë që zoti Hyseni ka bërë dialog politik.

Ashtu thotë, mund ta konfirmoni vet.

Zoti kryeministër, mos më quaj e shkreta. Ndoshta e ke me dikë tjetër, mirëpo të lutem mos lësho

fjalë të tilla, është e padinjitetshme.

Kështu që, përgjigjuni në këto çështje, sepse janë me rëndësi për këtë Kuvend dhe për këtë shtet.

E nuk ka nevojë që kur ne dalim dhe duke tentuar vërtetë të ndërtohet njëlloj pajtimi së paku

brenda këtij institucioni dhe kërkojmë përgjigje për tema tepër konkrete. Ndërkaq, përgjigjën që

e marrim është injorona e ofendimi. Nuk është në rregull.

Prandaj, është mirë që të përgjigjeni konkretisht në pyetjet që nuk u bënë vetëm nga unë, por

shumica dërmuese e deputeteve i përsëriten. Siç e thash, s’ka asgjë që duhet të mbahet sekret sa

u përket këtyre temave.

KRYESUESJA: Kundër-replikë, zoti Shala.

KUJTIM SHALA: Faleminderit!

Zonja kryetare e dha edhe një provë për atë që thashë unë, që referencë për neve është tjetri. Pra,

ne s’i besojmë të tanëve. Tjetri-tjetri, zoti Lajçak është tjetri është i huaj. Tjetri, alter. Pra, ne

duhet t’i besojmë kryeministrit tonë. Këtë qëndrim kam unë.

Këtë herë kryeministër është ky që është, njëherë tjetër do të jetë dikush tjetër. Për çështjet që

shtruat ju duhet të përgjigjet kryeministri, por ky tha që çështje e dytë që ka të bëjë me problemet

e ekonomisë, vetëm është hapur. Pra, nuk mund të na informojë për diçka që s’ka ngjarë.

Nëse kërkoni qëndrimin e Kosovës lidhur me këtë çështje, duhet ta ftojmë kryeministrin që të

raportojë para se të shkojë herën tjetër. Këtë mendim e kam unë.

Pra, s’ka ngjarë asgjë, s’është diskutuar, vetëm është hapur. Por, këtë duhet ta konfirmojë

kryeministri. Mund të mos e kemi kuptuar.

(Drejtimin e mbledhjes e merr kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.)

KRYETARJA: Unë e citova kryeministrin, sepse kryeministri e citoi zotin Lajçak. A dëshironi

që ta merrni fjalën? Kryeministri e ka fjalën.

116

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, zonja kryetare!

Ai keqkuptimi që e kishit ju këtu në foltore, ju lus se sa herë që kam diçka për ta thënë e them

hapur, drejtpërdrejt, pa e thënë në asnjë formë tjetër. Të mos kesh merak për atë.

Po e përsërisë ndoshta për të dhjetën herë, edhe kërkoj mirëkuptim. Dy tema janë diskutuar më

16 korrik, të pagjeturit edhe çështjet ekonomike.

Për të pagjeturit janë këto parime që i lexova më herët. Po i lexoj edhe një herë.

Në përputhje të plotë me ligjin ndërkombëtar humanitar të zgjidhet çështja e të pagjeturve, duke

ofruar të gjitha informacionet për të pagjeturit. Ky është parimi i parë.

Parimi i dytë është ky, sjellja e drejtësisë në vend dhe e treta, kujdesi për familjet e viktimave.

Këto janë tri parime ndërkombëtare.

Në mënyrë specifike informacioni që duhet të ofrohet për këtë çështje nga arkivat e ish-ushtrisë

Jugosllave, nga Ministria e Punëve të Brendshme, nga strukturat e Mbrojtjes Territoriale, nga

trupat paramilitare dhe vullnetare të cilat kanë vepruar në Kosovë dhe shpalosja e informacionit

të plotë në lidhje me dyshimin për shpërndarjen e trupave në shkritore dhe në furra në Kosovë

dhe në Serbi. Kjo është.

Mbi këto parime të dakorduara me 16 korrik, dje në Bruksel është draftuar kapitulli i

marrëveshjes përfundimtare për të pagjeturit. Kjo është e vërteta.

Për çështjet ekonomike do të bisedojmë njëherë tjetër, por më 16 korrik, parimet që janë shtruar

për çështjet ekonomike janë këto: Marrëveshja përfundimtare duhet të përfshijë dhe do të

përfshijë kompensimin e dëmeve të luftës, suksesionin, borxhin shtetëror, pensionet, kursimet në

banka, pagat e humbura të punëtorëve të larguar nga puna, dëmtimet e pronës private.

Edhe parimi që të dy vendet duhet të respektojnë: Liritë themelore të BE-së, që janë lëvizja e lirë

e njerëzve, mallrave e shërbimeve dhe kapitali. Këto janë parimet për kapitullin e marrëveshje

përfundimtare për çështjet ekonomike.

Tani, kryetarja e Kuvendit kërkoi që të japim të dhëna sa u përket dëmeve të luftës. Po, janë të

arkivuara në Arkivin e Shtetit dhe secili prej jush ka të drejtë që të ketë qasje në të. Janë të

arkivuara nga viti 2000 ose 2001. Të përgatitura, atëherë, në përputhje me strategjinë standarde

ndërkombëtare për evidentimin e dëmeve të luftës. Edhe gjatë viteve të ‘90-ta edhe të dëmeve të

luftës janë të arkivuara.

Zonja kryetare, përpara se të diskutohet kjo temë në takimin e ardhshëm, kurdo që e caktojmë,

unë do të vijë prapë para jush dhe do të tregoj në detaje se çfarë qëndrimi do të mbajmë për këtë.

117

Por, sa u përket dëmeve të luftës të evidentuara në bazë të metodologjisë shkencore me standarde

ndërkombëtare janë këto: Bruto produkti i brendshëm i humbur i Kosovës me vlerën e vitit ‘88, i

humbur gjatë viteve të ‘90-ta, 11,9 miliardë dollarë. Humbjet në investime, 5,7 miliardë dollarë.

Humbjet në Trepçë, 700 milionë dollarë. Dëmet në asete fikse, të bankave, 226,7 milionë dollarë.

Kursimet e grabitura, 320.4 milionë dollarë dhe grabitja tjetër e dokumentacionit.

Dëmet në sistemin buxhetor, 3,6 miliardë dollarë. Pagat e humbura për shkak të përjashtimit

diskriminues nga puna në bazë të raportit ILO-s, të Organizatës Ndërkombëtare të Punës, të vitit

‘92, 5,4 miliardë dollarë. Shtesa të fëmijëve, 257 milionë dollarë. Dëme në sistemin pensional,

820 milionë dollarë.

Këto janë çështje që do të shtrohen në marrëveshjen finale. Ndërkaq, pjesa e ekonomisë do të

mbulohet prej ekspertëve më të mirë të ekonomisë që kanë punuar edhe në negociatat e Vjenës,

edhe profesori Muhamet Mustafa ish-kolegu juaj këtu në Kuvend, do ta udhëheqë këtë pjesë të

bisedimeve. Faleminderit!

(Drejtimin e mbledhjes e merr nënkryetarja e Kuvendit, znj. Arbërie Nagavci.)

KRYESUESJA: Replikë, zonja Osmani!

VJOSA OSMANI: Për procedurë dhe si replikë, meqenëse kryeministri më përmendi disa herë.

Të nderuar deputetë, por mbi të gjitha të nderuar qytetarë të Kosovës,

Është një tendencë që sa mandate në këtë Kuvend, që ne të flasim ose të gjykojmë vetëm ato që

thuhen në mikrofon. Kjo është sikur të gjykohen vetëm ato krime të cilat janë të regjistruara në

kamerë, e hajde t’i harrojmë të gjitha të tjerat dhe të mos i hetojmë. Unë nuk do të lejoj një qasje

të tillë.

Në qoftë se ka ofendime dhe ne i dëgjojmë, siç ka ndodhur çdoherë, ne duhet t’i themi. Në qoftë

se kryeministri e ka pasur me dikë tjetër atë që ma tha prapa shpinës, oj e shkretë, le të tregojë

nëse e ka pasur me dikë tjetër.

Mirëpo, është e padinjitetshme përderisa unë flas këtu, të më fliten fjalë të tilla prapa shpinës.

Më kujtohet një gjë e tillë bëhej nga ish-kryeministri Thaçi, sa herë diskutohej tema e dialogut.

Kështu që, është mirë që të mos bini në një nivel të tillë.

KRYESUESJA: Faleminderit, zonja Osmani. Replikë, në emër të Grupit Parlamentar Lëvizja

Vetëvendosje, deputeti Hekuran Murati. Replikë, kryeministrit.

118

HEKURAN MURATI: Faleminderit, e nderuar nënkryetare!

Kisha kërkuar nga kolegët e LDK-së që ta respektojnë kolegun kur të flasë, të mos bëjnë zhurmë.

U përmend që do të kërkohet njohja reciproke, por siç thuhet, djalli gjendet në detaje, dhe nëse

thuhet që, po njohja reciproke do duhej të arrihej, duhet të pyetet me çfarë çmimi. Se nëse çmimi

është Zajdenica, rikthimi i Zajednicës, atëherë e kemi një problem të madh.

Që të ndërlidhem të çështjet ekonomike. U përmenden këtu me radhë shifra të dëmeve që i ka

shkaktuar Serbia në Kosovës, qoftë prej masave të dhunshme, qoftë gjatë luftës, por nuk u

përmend se çka do të kërkohet edhe nën çka nuk do të tërhiqet.

Edhe këtu të detajet, që t’ju referohem procesit të negociatave në Vjenë, më duhet të ndërlidhem

me në çështje shumë specifike e që është trashëgimi i borxhit prej ish-Jugosllavisë, për sa i

përket borxhit që është marrë në Bankën Botërore.

Në një kontratë që më ka rënë ta shoh, aty shihet që Kosova, pra këtu është esenca që të shihen

detajet. Borxhi që i është faturuar Kosovës, prej rreth 180 milionë euro, i cili është dedikuar

Kosovës që kinse është shpenzuar në Kosovës, ka përmbajtur edhe ndëshkime për kamatë vonesa

prej vitit ‘90 e tutje, të cilin pala kosovare e ka pranuar pa bërë asnjë fjalë.

Pra, 193 milionë euro kamata ndëshkuese, janë pranuar e të cilat kanë qenë të Serbisë. I ka

pranuar pala kosovare. Pra, këtu është esenca.

Mund të thuash që po do të negociojmë ndarjen e borxhit, do të negociojmë ndarjen e aseteve, po

ideja është çka specifikisht, sepse te specifikat, këtu po bëjmë fjalë...

(Drejtimin e mbledhjes e merr kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.)

KRYETARJA: Deputetja Ariana Musliu-Shoshi ka replikë dy minuta.

ARIANA MUSLIU-SHOSHI: I nderuar kryeministër,

Krejt në fund më intereson një pyetje, besoj është farë e thjeshtë për juve. Pse ministrja e Punëve

të Jashtme nuk është e involvuar në procesin e dialogut?

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Sepse partneri i koalicionit AAK, e ka deleguar ministrin

e Drejtësisë që të jetë i përfshirë në të gjitha proceset sa i përket dialogut me Serbinë.

KRYETARJA: Deputeti Valon Ramadani e ka fjalën.

119

VALON RAMADANI: Faleminderit, kryetare!

Të nderuar deputetë,

Të dashur qytetarë,

Vitin e kaluar së bashku me kolegët deputetë të Komisionit Parlamentar për Media, patëm

vizituar Komunat e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës, me ç’rast nga afër kemi dëgjuar hallet

dhe problemet e tyre të cilat ju nuk i dini. Nuk i dini, sepse nuk ju interesojnë.

Këtë e them nga ajo që e kam dëgjuar prej tyre dhe prej asaj që e kam parë te ju, sepse ju

asnjëherë nuk marrë hapin më të vogël për të ndihmuar bashkëkombësit tanë në Luginë.

Paaftësia e juaj shkon deri në nivelin që edhe librat që dëshironi tua dërgoni të mos arrijnë tek

ata. Nëpërmjet kësaj, ju lejoni haptas, pa u mërzitur fare që Serbia me kurrikulën e saj nëpërmjet

mësimeve të fabrikuara e të vërtetave të shtrembëruar tua pamundësojnë fëmijëve shqiptarë në

Luginë, të mësojnë atë që ka ndodhur e si ka ndodhur.

Shqetësimet e tyre të ndryshme e të mëdha, lidhen me moskokëçarjen tuaj të të gjithëve në raport

me ta. Ju kurrë nuk i keni konsideruar shqiptarët e Luginës bashkëkombës të cilëve duhet t’ju

shtrihet dora e ndihmës dhe e përkujdesit, por vetëm si retorike brenda vendit për të përfituar në

emër të tyre, duke i shfrytëzuar për ndonjë votë më shumë. Këtë e keni bërë pa dallim, sepse të

gjithë ju jeni njësoj.

Shqiptarët në Luginë janë të zhgënjyer. Ju i keni zhgënjyer ata duke mos i adresuar kurrë deri në

negociatat e deritanishme. Diskriminim që ju bëhet atyre nga shteti serb.

Juve as mendja nuk ju ka shkuar që në delegacionin shtetëror të përfshihet edhe dikush nga

Lugina që të bëjnë përfaqësimin e popullit atje.

Kur u takua me ta, zoti Avdullah Hoti i mashtroi përfaqësuesit e Luginës për gjoja mbështetje

ndaj tyre, kurse ministrat e LDK-së pak ditë më parë nuk kanë votuar vendimin e Qeverisë Kurti

për ndihmë ekonomike për Luginën në vlerë prej 500 mijë eurosh, gjë që është bërë për herë të

parë që është dërguar direkt nga shteti ynë dhe nuk është përkrahur nga ministrat e LDK-së.

Pos kësaj, a mund të na tregoni se si do t’i përfaqësoni ju ata? Sepse kjo indiferencë e juaja ka

bërë që sot në Luginë, shqiptarët të emigrojnë me të madhe dhe ky nivel është duke shkuar në

nivel enorm. Madje, është edhe në rritje, sepse kjo bëhet nga shteti serb në një formë që ata t’i

largojë nga vendet e tyre.

Si mund ta bëni ju, kur ju Serbisë ia keni hequr reciprocitetin e shqiptarët e Luginës nuk i

konsideron shteti serb as si qytetarë të dorës së dytë, kurse ju serbeve në Kosovë i organizoni

120

zgjedhje brenda vendit tonë, bile në kohën e pandemisë, pra në kohën kur është koha e cila neve

na e përkeqëson gjendjen.

Ju lërë që nuk i keni ndihmuar shqiptarët e Luginë, por ju keni bërë edhe më keq. Ju jeni bërë

vagonë të presidentit, i cili me idetë e tij të dëmshme për neve e në favor të Vuçiqit e ka futur

frikën te shqiptarët e Luginës. Pra, gjendjes së tyre të keqe ia keni shtuar edhe barrën e ndarjes së

tyre, duke ua përkeqësuar e vështirësuar jetën e tyre edhe ashtu shumë të rëndë.

Në vizitën që kishim nga përfaqësuesit e institucioneve në Luginë, na është thënë shprehimisht,

se ata nuk pranojnë të jenë pjesë e kusuritjeve në pazarin presidencial.

Nëpërmjet këtij veprimi, ju përveç që e keni përmbushur egon dhe dëshirën e kamotshme serbe,

gjithashtu keni atakuar drejtpërdrejt shqiptarët përtej kufirit, duke u thënë se disa prej jush do t’ju

këmbejmë me veriun e vendit, por një pjesë do t’ju lëmë përgjithmonë brenda Serbisë, pa të

drejta elementare siç e ka qenë e siç po vazhdon të jetë.

Për fund duhet ta kemi të qartë se për shqiptarët e Luginës nuk mund të ketë marrëveshje me

Serbinë pa u zgjidhur njëherë e përgjithmonë çështja e tyre. Mos llogarisni në ta për t’u përdorur

si pjesë që i mbush apetitet e tyre, të cilave ju i jeni dorëzuar, para i jeni dorëzuar Thaçit e Viçiqit

deri në atë shkallë sa që ju në Bruksel keni shkuar pa mbështetjen e Kuvendit, pa legjitimitetin e

popullit dhe në dëm të shtetit, duke mos e pasur as idenë e interesimit më të vogël për

bashkëkombësit tanë në Luginë.

Njëjtë keni bërë edhe duke e emëruar të preferuarin e Hashim Thaçit, Skënder Hyseni si

koordinator, madje as pa i njoftuar partnerët e koalicionit, sepse këtë ata e kanë bërë haptas, duke

ju kundërshtuar publikisht për këtë veprim.

Ju që kurrë në negociata nuk i shtruar kushtet e këqija të shqiptarëve të Luginës, si do të

përkujdeseni tani për ta përmirësuar pozitën e tyre, nëpërmjet kinse marrëveshjes përfundimtare.

Pra, zoti Hoti a na tregoni se si ju do t’i përfaqësoni shqiptarët e Luginës?

KRYETARJA: Deputetja Lirije Kajtazi e ka fjalën.

LIRIJE KAJTAZI: Faleminderit për fjalën!

I nderuar kryeministër,

I nderuar zëvendëskryeministër,

Të nderuar deputetë,

Pas një debati të gjatë u pa që kritikuesit e kryeministrit Hoti sot, ngjasojnë në ata që dikur

talleshin me presidentin Rugova, duke thënë se po pret korridoreve të Evropës dhe të Amerikës,

121

dhe këta e kuptuan qartë se ku ishte presidenti Rugova kur i solli rezultatet për shtetin e

Republikës së Kosovës, edhe atëherë kur edhe NATO-ja erdhi me bombardime këtu.

Pjesa tjetër po ashtu, nënçmuesit e amerikanizmit dhe evropianizmit u ngjasojnë politikanëve

fatalistë serbë, të cilët minimizonin fuqinë ekonomike, politike dhe ushtarake të evropianeve dhe

amerikanëve, që ndërkohë u përballen shumë mirë me ta. Prandaj, mos e luani rolin fatalist.

Pas gjithë atyre pyetjeve të cilat u shtruan këtu, pati pyetje naive, duke thënë se çka kërkuar për

të pagjeturit? Shkurt e shqip ka kërkuar që të gjenden. Dhe, këtyre gjërave u them kështu, krejt

ato gjëra të cilat i folën këtu, u madhërua Vuçiqi si i madh i fortë e përbindësh e lloj-lloj

shprehje, të mos përdorni shprehje të tilla që ta frikësoni liderin tuaj Albin Kurtin, pashë besën.

Duke e parë kështu si përbindësh, ai u frikësua dhe nuk guxoi që ta marrë rrugën për dialogim.

Prandaj, këtë kurajë që po tentoni t’ia ofroni kryeministrit Hoti, ka qenë mirë që të ruhet për

kryeministrin e atëhershëm zotim Kurti, në mënyrë që të mos dështojnë gjërat dhe krejt këto

gjëra që po i kërkoni tash, këto zgjidhje të përshpejtuara do të ishte mirë që të vendoseshin në

agjendë më herët e të mos prolongohen e të lihen më tutje.

Ne e kemi këtë guxim, pavarësisht përshkrimit që ju e bëni. E njohim edhe kush është Serbia, e

njohim edhe kush është presidenti i saj. E njohim se çfarë flet Kushtetuta e saj, por dimë edhe t’i

dallojmë ngjyrat.

Derisa juve ju përzihen ngjyrat, a të shkohet në Shtëpi të Bardhë apo në shtëpi të kuqe apo në

shtëpi të verdhë, me të vërtet s’dini ku të shkoni. Ne e kemi të qartë, ne e dallojmë qartë që

Shtëpia e Bardhë i bie në Uashington, e dimë ku i bie Brukseli, prandaj edhe ecim drejt zgjidhjes

së problemit të Kosovës.

Prandaj, po them që të gjitha ato pyetje që i keni bërë, do të ishte mirë që të mos t’i kishit

shkaktuar si formë frike te zotëri Kurti.

KRYETARJA: Deputeti Salih Zyba e ka fjalën.

SALIH ZYBA: Zoti Hoti, meqenëse ju ra shpesh që ta përsërisni. Për fund a ka mundësi që edhe

një herë të na i përsërisni kushtet, kriteret apo standardin që keni përdorur në këto bisedime?

KRYETARJA: Deputeti Shkëlzen Hajdini. A dëshironi që të vazhdoni, sepse nuk e kuptova a e

përfunduat. Salih Zyba e ka edhe një herë fjalën.

122

SALIH ZYBA: Kërkesa ishte e sinqertë, prandaj kërkoj një përgjigje qoftë edhe të shkurtër. Por,

ja që është përsëritje dhe s’besoj që keni harruar. Ju lutem po pres, sepse kam një plotësim në

pyetje.

KRYETARJA: Kryeministri nuk po dëshiron që të përgjigjet. A po dëshironi të vazhdoni

deputet? Salih Zyba edhe një herë.

SALIH ZYBA: Prej atyre që i përsërite shumë herë, unë u shqetësova për një fakt zoti Hoti.

Në kushtet që i keni qitë, në standardin për diskutim, standard po e quaj, sepse ishte e përsëritur

edhe kujdese që të mos dalësh prej atij standardi, ju përveç tjerash ose për fillim thatë se është

folur ose kushtëzuar për të pagjeturit.

Në rast se të pagjeturit nuk bëhen edhe kërkesa e jotja dhe realitet për të përfunduar siç duhet, a

nënkupton që zgjidhja përfundimtare nuk ka rezultat, sepse Serbia nuk e ka dëshmuar një gjë të

tillë deri më tani në çfarëdo negociatash.

Dhe tjetra, sa i përket qëndrimit tuaj në raport me hapjen e arkivave sa i përket strukturës

ushtarake, paramilitare, policore, në rast Serbia, meqenëse e ka dëshmuar në secilin proces të

drejtësisë ndërkombëtare, e në raport me Kosovën as që ka provuar, ai bie që ju parallogaritni

ose paralajmëroni që nuk do të ketë rezultat përfundimtar?

Meqenëse, disa herë thatë se në rast nuk ka rezultat të përgjithshëm dhe me njohje reciproke, nuk

nënkupton që do të ketë marrëveshje të nënshkruar.

KRYETARJA: Kryeministri e ka fjalën.

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare!

Sinqerisht, mendova që veç po do që të përsëris. Unë mund t’i lexoj sipas kërkesave secilit

deputet sa herë që të keni nevojë.

Mendoj që isha mjaft i qartë. Nuk jemi duke diskutuar marrëveshje parciale. Nuk ka marrëveshje

nëse nuk dakordohemi për ato parime për të pagjeturit. Është kaq e thjeshtë. Besoj se nuk ka si të

qartësohet më ndryshe.

Ne po hyjmë me një marrëveshje për ta përmbyllur këtë çështje. Po diskutojmë tema të ndryshme

brenda kësaj marrëveshjeje. Nuk dakordohemi për asgjë derisa nuk e përmbyllim me njohje

reciproke. Kjo është, s’ka tjetër qasje.

123

I listova dhe nëse ka nevojë prapë i lexoj. Ato do të jenë pjesë e marrëveshjes. Pra, parimi

ndërkombëtar për të pagjeturit është që të hapen të gjitha arkivat. Pra, të ofrohen të gjitha

informacionet për të mbyllur çështjen e të pagjeturve. Kjo është. Unë besoj që është mjaft e

qartë. Këto janë standarde ndërkombëtare, kur dy vende kanë pasur konflikt, kanë pasur luftë të

hapur, kur t’i përmbyllin marrëveshjet mes tyre, dakordohen që të hapen të gjitha informacionet,

të vihen në dispozicion të gjitha informacionet.

Një gjë është e qartë që Serbia këto informacione i ka, sepse këto vrasje, këto zhdukje të njerëzve

kanë ndodhur në mënyrë sistematike.

KRYETARJA: Replikë. A kërkuat replikë, deputet? Salih Zyba dy minuta. Deputetit Zyba

fjalën, ju lutem!

SALIH ZYBA: Më vjen keq zoti Hoti, po nuk po di prej kur keni filluar t’i besoni Serbisë për

parimet ndërkombëtare. Do të thotë kushtet tuaja janë vetëm në bazë të disa parimeve, në asnjë

moment kushtëzim ose formë e parakushtit të arritur në negociata.

KRYETARJA: Kryeministër, urdhëro!

KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Zoti Zyba, nuk është çështje e besimit ndaj Serbisë.

Po e negociojmë një marrëveshje përfundimtare e cila duhet të adresojë dy çështje mes dy

vendeve të pavarura. Qasjen që e kemi për të zgjidhur çështjen e të pagjeturve, çështjet

ekonomike e plot çështje të tjera, është qasje sipas standardeve ndërkombëtare se si i adresojnë

çështjet dy vende që kanë pasur një konflikt, një luftë të hapur dhe tash e mbërrin një

marrëveshje përfundimtare.

Pra, standardet ndërkombëtare, jo zgjidhje inovative e as fusnota, as zgjidhje të ndërmjetme, por

zgjidhje përfundimtare në bazë të normave ndërkombëtare.

KRYETARJA: Dhe deputeti i fundit që e ka kërkuar fjalën është deputeti Shkëlzen Hajdini.

SHKËLZEN HAJDINI: Faleminderit, kryetare!

Kryeministër, sot dëgjuam kritika, fjalime me tendencë, skepticizëm, ofendime. S’ke çfarë t’i

bësh kryeministër. Nuk jeni problemi ju.

Këtë problem e kanë pasur shumë liderë. Nëse mund ta kem vëmendjen tuaj, ju lute deputetë!

Këtë problem e kanë pasur shumë liderë dhe do ta kenë shumë liderë të tjerë. Me këtë problem

është përballur edhe Noli, është përballur edhe presidenti ynë historik Ibrahim Rugova. Kështu

124

që, kryeministër, nuk e keni ju këtë problem. Nuk e keni ju këtë dert. Nuk është problem, i cili ka

lindur sot.

Kryeministër, nuk do ta kesh lehtë. Në tavolinë përballë nuk e ke vetëm Serbinë, i ke edhe

superfuqitë si Rusia, Kina dhe shtetet...Megjithatë, kryeministër, bazën e ke të fortë. Shkollën në

të cilën je zhvilluar dhe je brumosur e ke të fortë. Ti buron nga shkolla e dr. Ibrahim Rugovës,

presidenti tonë historik.

Vetëm kryeministër nuk do të mund t’ia dalësh. Qëndro pranë shkollës në të cilën je brumosur,

qëndro pranë miqve tanë ndërkombëtarë. Kanalizoi interesat tona strategjike nëpërmjet miqve

tanë ndërkombëtarë, Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe shteteve mike të Bashkimit

Evropian.

Beso kryeministër në vizionin tënd. Beso fuqishëm, ngase edhe liderët e fuqishëm kanë besuar

në vizionin e tyre dhe nuk janë tendosur nga ata që flasin anash.

Vizioni im është që të kemi një Kosovë të pavarur demokratike me një shoqëri tolerante të

integruar në BE dhe në NATO, si dhe të vazhdojmë marrëdhëniet tona me të mira me Shtetet e

Bashkuara të Amerikës.

Kjo është fjali e presidentit historik, dr. Ibrahim Rugova, e thënë para 30 vjetëve kur shumica

nuk i besonin. Kur disa që janë këtu edhe e shanin e kritikonin sikurse po u kritikojnë juve

kryeministër. Mos u tundos, beso në vizionin tuaj, ngase presidenti historik Ibrahim Rugova

besoi dhe sot ne në atë që ai besoi, kur ne nuk i besuam, sot po e jetojmë.

Kryeministër, fol pak! Tërë ditën më pëlqeve, ngase duke folur pak do të flasësh saktë. Ajo që na

duhet neve sot në Kuvend dhe ajo që i duhet qytetarit ta kuptojë, kryeministër, për këta që shajnë

e ofendojnë mos u bë merak. Nuk ke kohë që të merresh me të gjithë, ngase nuk do të mbërrish

në cak. Edhe këtë e ka thënë presidenti ynë historik dr. Ibrahim Rugova.

Ju uroj sukses! Qëndro fuqishëm, ruaje integritetin territorial të shtetit tonë. Neve do të na kesh

prapa. Faleminderit!

KRYETARJA: A e dëshironi fjalën zoti kryeministër që ta përmbyllni? Atëherë me kaq e shpall

të përfunduar këtë debat. Shihemi në seancën e radhës.

E përgatiti:

Njësia për Transkriptim dhe Lekturë