„Kropelka do Kropelki”

- wyróżnione scenariusze

Publikacja zawierająca zbiór wyróżnionych prac zgłoszonych do I etapu konkursu,

polegającego na opracowaniu przez nauczycieli scenariusza zajęć lekcyjnych w zakresie

przedmiotów: nauczanie początkowe, przyroda, język obcy, zajęcia wychowawcze (godzina

wychowawcza, zajęcia na świetlicy, w bibliotece) na temat ochrony wód i racjonalnego

gospodarowania zasobami wodnymi.

Konkurs realizowany przez Wydawnictwo M&M Consulting, dofinansowano ze środków

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, w ramach

realizacji kampanii informacyjno-edukacyjną pod tytułem: „MiniLO i Aniela zrobią z Ciebie

EkoBohatera”

Warszawa 2014

Spis treści

Spis treści ...................................................................................................................................... 2

NAUCZANIE POCZĄTKOWE ................................................................................................... 3

I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi" Ewa

Baranowska ............................................................................................................................ 4

II miejsce - „W podróż na Błękitną Planetę” Wiesława Ziembińska .................................... 9

III miejsce – „Kropelka do kropelki” Marta Kaczmarek ..................................................... 15

Wstęp ................................................................................................................................ 15

Scenariusz zajęć ............................................................................................................... 16

PRZYRODA ............................................................................................................................... 22

I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi” Bogna

Szymanek ............................................................................................................................. 23

II miejsce - „Magiczna woda” Izabela Anna Kmiecik ......................................................... 29

III miejsce - „Poczuj się jak ryba w wodzie – poznaj racjonalne sposoby gospodarowania

wodą i jej bioróżnorodność” Monika Pluta .......................................................................... 35

ZAJĘCIA WYCHOWAWCZE ................................................................................................... 41

I miejsce - „Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować zasobami wodnymi w

gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie nic?” Piotr Szkudlarek .......................... 42

Wstęp ................................................................................................................................ 42

Scenariusz ......................................................................................................................... 44

II miejsce - „Woda źródłem życia” Edyta Piekarska ........................................................... 50

III miejsce - „Podróże z kropelką” Elżbieta Brzeźniak ........................................................ 53

JĘZYK OBCY ............................................................................................................................. 57

I miejsce „Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona” Danuta Kasztelan, Anna Jakubowska ............. 58

II miejsce „Wasser ist wichtig”- Anetta Majewska ............................................................. 61

III miejsce „Water for everyone” Małgorzata Skiera-Juchniewicz ..................................... 67

NAUCZANIE POCZĄTKOWE

I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami

wodnymi" Ewa Baranowska

KROPELKA DO KROPELKI

TEMAT: „ OCHRONA WÓD I

RACJONALNE GOSPODAROWANIE

ZASOBAMI WODNYMI"

Cele główne:

rozumienie roli i znaczenia wody dla życia ludzi, roślin i zwierząt

uświadomienie, że woda to perła, bez której nie istniałoby życie na Ziemi

pogłębienie wiedzy uczniów na temat sposobów ochrony wody

kształtowanie nawyków u dzieci, dotyczących racjonalnego gospodarowania zasobami

wodnymi

Cele szczegółowe:

poznanie znaczenia wody do życia na Ziemi

poznanie cech fizycznych i właściwości wody

wykonywanie doświadczeń, dotyczących stanu skupienia wody

zrozumienie zjawiska, skąd woda bierze się w kranie

zrozumienie skutków zanieczyszczeń wód dla organizmów żywych

poznanie sposobów ochrony wód

dostrzeganie zależności między stanem wód a działalnością człowieka

porównanie stanu wody czystej i brudnej

poznanie sposobu oczyszczenia brudnej wody

rozumienie oraz stosowanie w życiu praktyki racjonalnego gospodarowania zasobami

wodnymi

budowanie umiejętności wyciągania właściwych wniosków z zaobserwowanych

zjawisk

rozwijanie umiejętności muzycznych, plastycznych

kształtowanie improwizacji ruchowej

kształtowanie umiejętnej pracy zespołowej

Metody pracy:

podająca - przekazywanie wiedzy

dyskusja, swobodne wypowiedzi dzieci

poszukująca - twórcze rozwiązywanie problemów

oglądowa, praca z książką

burza mózgów

praktycznego działania (zabawy ruchowe, ćwiczenia, praca plastyczna,

doświadczenia)

pokaz

Formy pracy:

indywidualna

zespołowa

grupowa

Środki dydaktyczne:

odtwarzacz CD, płyta, papier A0, pisaki, rysunki, wycięte napisy, woda, miska, butelka, lód,

tablica multimedialna, filmy, mikroskop, wiersz, książki, encyklopedie, mydło, kawałki

papieru, piasek, gumka recepturka, słoik, gaza, wata, chusta, ilustracje, kredki, farby

Przebieg zajęć:

Część wstępna zajęć:

1. Dzieci słuchają dźwięków związanych z odgłosami wody i mówią co to za dźwięki:

nalewanie wody, spłukiwanie wody, kapiąca woda. Na podstawie wysłuchanych odgłosów,

odgadują, o czym będą realizowane zajęcia. Na papierze A0, na której narysowana jest kropla

wody nauczyciel zapisuje pomysły dzieci, z czym kojarzy im się woda.

2. Nauczyciel zawiesza na tablicy pytania i hasła ( w postaci rysunków), zadaniem dzieci jest

odgadnięcie zadanych zagadek. ( załącznik I)

3. Rozmowa z dziećmi na temat wody - określają jej kolor, smak, wygląd, zapach. Uczniowie

smakują wodę, zanurzają w wodzie ręce, dotykają się mokrymi rękoma np. do policzków,

wąchają. Podają cechy fizyczne i właściwości wody, wykorzystując zmysły wzroku, smaku,

węchu i dotyku oraz stan skupienia wody. Dzieci wspólnie z nauczycielem wykonują

doświadczenia, pozwalające zbadać stan skupienia wody.

Uczniowie oglądają filmik " Zmiany skupienia wody"-

http://www.youtube.com/watch?v=QMZTfaSsh6k

Dzieci przy pomocy nauczyciela oglądają kroplę wody pod mikroskopem.

Część główna zajęć:

1. Wyjaśnienie dzieciom, iż woda jest podstawą życia. " Burza mózgów "- do czego potrzebna

jest woda? - uczniowie zapisują swoje pomysły na tablicy.

2. Rozmowa na temat przeczytanego wiersza " Rozmowa z kroplą wody" T. Fiutowska

(załącznik II). Dzieci odpowiadają na pytania, skąd się bierze woda w kranie?

3. Dzieci w zespołach poszukują informacji w książkach, encyklopediach, w jaki sposób

można chronić wodę?

4. Nauczyciel z uczniami zapisuje na plakacie wszystkie pomysły, jak można chronić wodę.

5. Oglądanie filmu " Niezwykła podróż kropelki" - rozmowa na temat filmu o

zanieczyszczeniach wody oraz sposobach jej ochrony.

(http://www.youtube.com/watch?v=plQ8rCApNIQ)

6. Wycieczka nad rzekę - pobranie wody przez nauczyciela i wspólne porównanie jej stanu

czystości z wodą z kranu.

7. Przeprowadzenie doświadczenia z wodą - oczyszczanie brudnej wody, wspólna dyskusja o

zanieczyszczonej wodzie i jej wpływie na świat ludzi, roślin i zwierząt. Dzieci wyjaśniają na

podstawie doświadczenia, czym jest filtr.

8. Zabawa ruchowa " Deszczyk" - dzieci trzymając za brzegi chusty poruszają się po kole. Na

sygnał "rozlewają deszcz" - strząsają kropelki z chusty, "spacerują pod parasolem" - unoszą

chustę nad głową, "chowają się pod parasolem" - nakrywają się pod chustą.

9. Nauka piosenki - "Świat bez wody" ( załącznik III)

10. Wyjaśnienie dzieciom, czym jest racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi? Dzieci

tworzą własne pomysły na powyższy temat.

11. Oglądanie ilustracji, ich analiza, w jaki sposób można racjonalnie gospodarować zasobami

wodnymi? ( załącznik IV). Dzieci porównują swoje pomysły w stosunku do oglądanych

ilustracji.

12. Dopasowanie przez uczniów napisów do zdjęć, dotyczących prawidłowego

gospodarowania zasobami wodnymi oraz zawieszenie ich na tablicy.

13. Oglądanie filmików - jak można oszczędzać wodę?

http://www.youtube.com/watch?v=U8lnPOcYoIw

http://www.youtube.com/watch?v=s5qcYAVsXk4

14. Wykonanie pracy plastycznej: " W jaki sposób ja oszczędzam wodę? " - praca wykonana

na kartce A3 dowolną techniką.

15. Wycieczka do Oczyszczalni ścieków w Wągrowcu

Część końcowa zajęć:

1. Rozwiązywanie krzyżówki, zawieszonej na tablicy, mająca sprawdzić, co uczniowie

zapamiętali na zajęciach.

2. Wspólne śpiewanie piosenki " Świat bez wody"

3. Masaż relaksacyjny, kończący zajęcia " Tu płynie rzeczka"

Tu płynie rzeczka,

tędy przeszła pani na szpileczkach,

tu stąpały słonie

i biegały konie,

wtem przemknęła szczypaweczka,

zaświeciły dwa słoneczka,

spadł drobniutki deszczyk.

Czy Cię przeszedł dreszczyk?

4. Nauczyciel zadaje pytania uczniom: Co podobało Wam się na realizowanych zajęciach?

Czego dowiedzieliście się o wodzie, jej ochronie i racjonalnym gospodarowaniu zasobami

wodnymi? Dzieci dzielą się wrażeniami. Rysują " buźki" mające opisać ich nastrój.

II miejsce - „W podróż na Błękitną Planetę” Wiesława Ziembioska

Czas trwania zajęć: 3 godziny lekcyjne

Cele wychowawczo- dydaktyczne:

1. Uzmysłowienie dzieciom znaczenia wody dla roślin ludzi i zwierząt

2. Poznanie źródeł wody i rodzajów zbiorników wodnych na Ziemi

3. Kształtowanie umiejętności racjonalnego i oszczędnego korzystania z zasobów

wodnych

4. Doskonalenie umiejętności zgodnej i twórczej pracy w grupie

Cele szczegółowe ; uczeń :

Punkty podstawy programowej z

dnia 30 .05.2014

wymienia źródła wody na Ziemi 6.7.b

podaje rodzaje zbiorników wodnych 6.7.b

określa rolę wody w przyrodzie 6.7.b

opisuje wodę jako substancję niezbędną do życia 6.7.b

uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania

wodą 6.7.b ,11.8

potrafi swoje doświadczenia przekazać innym 1.1.b

zgodnie współpracuje nad powierzonym zadaniem w

grupie; 5.4

Metody pracy:

Problemowe: dyskusja dydaktyczna, mapa myśli- twórczego rozwiązywania

problemów

Programowana: z użyciem komputera

Praktyczna : pokaz

Formy pracy:

grupowa: jednolita

indywidualna :jednolita

zbiorowa: jednolita

Środki dydaktyczne:

prezentacja multimedialna „Wędrówka z promieniem Słońca” wykonana w programie

MS PowerPoint; formie strony WWW lub innym przedstawiająca Układ Słoneczny

i zdjęcia poszczególnych planet Układu z krótkim opisem., (przykładową można

pobrać ze strony http://ekoludki.org.pl/teczka.html )

tablica demonstracyjna 30 „Jaki jest wpływ wody na środowisko przyrodnicze ?”

Wydawnictwo Mac Edukacja i Juka,

sprzęt multimedialny: komputer, rzutnik multimedialny, tablica interaktywna

drukarka do wydrukowania zdjęć z zasobu multimedialnego

globusy; mapy świata;

duże arkusze papieru, bloki rysunkowe; flamastry, kredki, klej, nożyczki

czasopisma przyrodnicze

kubeczki jednorazowe, sól, przegotowana woda, woda mineralna

Encyklopedia wiedzy dla dzieci „Rodzina Pytalskich” – film na płycie CD ”Skąd się

wzięła woda”

Przebieg zajęć:

Część wstępna:

1. Wyjaśnienie celu zajęć i omówienie jego przebiegu.

2. Prezentacja multimedialna Wędrówka z promieniem Słońca” Nauczyciel zaprasza

dzieci w podróż kosmiczną – demonstruje prezentacje multimedialną pt. „Wędrówka z

promieniem Słońca”, podczas prezentacji uczniowie porównują wygląd różnych

planet zapoznają się z krótkim opisem. jednocześnie zastanawiają się dlaczego Ziemia

jest taka kolorowa? Co oznaczają kolory na naszej planecie? Jakiego koloru jest

najwięcej? Uczniowie zauważają, że najwięcej jest koloru niebieskiego. Wiedzą, że to

woda zajmuje najwięcej miejsca na naszej planecie.

Rozwinięcie zajęć

1. Praca z globusami i mapami świata Nauczyciel: dzieli klasę na grupy- uczniowie

losują przydziały do określonych nazw grup np. Śnieżynki, Gwiazdki, Kropelki,

Mgiełki, Sopelki zadaniem każdej z grup jest określenie zasobów wody na Ziemi,

czego jest więcej: wody, czy lądów. Uczniowie odczytują z map świata i globusów

nazwy niektórych mórz i oceanów, porównują wielkość oceanów i mórz z wielkością

kontynentów.

2. Doświadczenie z wodą i solą Uczniowie otrzymują w grupach wodę przegotowana, i

mineralną oraz sól i kubeczki jednorazowe i łyżeczkę do zamieszania przygotowanego

roztworu- wody z solą , próbują tak przygotowany płyn. Uczniowie określają smak

tego płynu oraz przedstawiają swoje opinie na temat tego czy woda morska nadaje się

do picia i dlaczego rozbitkowie na morzu umierają z pragnienia?

3. Dyskusja uczniowie zastanawiają się, jakiej wody jest najwięcej na Ziemi i do czego

jest nam ona potrzebna? Nauczyciel: wyjaśnia dlaczego Ziemię nazwano „Błękitną

Planetą”? Określenia tego używali pierwsi kosmonauci opisujący kulę ziemską

widzianą z kosmosu. I pewnie jest to nazwa bardziej odpowiednia niż Ziemia, gdyż

tylko 29% powierzchni planety stanowi ląd. Pozostała jej część to woda, przede

wszystkim w morzach i oceanach. Ale woda to nie tylko morza i oceany. Tylko

niecały 1% całej wody na 100% stanowi woda słodka, a mniej niż połowa tej wody

jest dostępna dla nas w naszych domach. Wszyscy myślimy o niej „przecież to tylko

woda” i używamy bez żadnych ograniczeń.

4. Przedstawienie zasobów multimedialnych, ze strony internetowej www.pah.org.pl

film ‘Prawo do wody” oraz tablicy Demonstracyjnej 30 „Jaki jest wpływ wody na

środowisko przyrodnicze”. Omówienie problemów związanych z brakiem dostępu do

wody pitnej.

5. Dyskusja na temat skąd się wzięła woda na Ziemi? Nauczyciel wyjaśnia teorie

związane z powstaniem wody na Ziemi – pierwsza że woda przybyła z kosmosu,

została przyniesiona przez komety, które spadały na ziemię rozbijając się , tworzyły

się w ten sposób zbiorniki wody; druga że przed miliardami lat w atmosferze Ziemi

panowała wysoka bardzo temperatura , wówczas to gazowe pierwiastki wodór i tlen

łączyły się ze sobą tworząc parę wodną .W zewnętrznych warstwach atmosfery

panowała wówczas niska temperatura, co powodowało skraplanie się pary wodnej, a

tym samym opady deszczu, ogromne ilości wody spadające w postaci obfitych

deszczy wypełniały wszystkie zagłębienia terenu jednocześnie powodując ochładzanie

się Ziemi. Oglądanie filmu z Encyklopedia wiedzy dla dzieci „Rodzina Pytalskich” –

pt. ”Skąd się wzięła woda na Ziemi ?”

6. Zabawa ruchowa Zagubione cząsteczki- prezentacja symbolu chemicznego wody H2O

na dwie cząsteczki wodoru o symbolu chemicznym H przypada jedna cząsteczka

tlenu- symbol O. Podczas relaksacyjnej muzyki przypominającej szum wody, fale

oceanu itp. dzieci biegają na sygnał – przerwę w muzyce dzieci łączą się w trójki

wykrzykując słowo woda.

Podsumowanie zajęć

Mapa myśli –twórcze porządkowanie zdobytych wiadomości Nauczyciel wyjaśnia

dzieciom sen i celowość tworzenia map myśli- mapy to drogowskazy, które wskazują nam

właściwa drogę, pokazuje przykład mapy myśli, wyjaśnia, że dla łatwiejszego skojarzenia

dobrze będzie zastosować symbole- rysunki lub wycinki z czasopism ilustrujące to o

czym chcemy pamiętać , co chcemy sobie uporządkować. „Z mapą myśli –myśli się

lepiej”.

Pytania pomocnicze Rysowanie mapy

Nauczyciel przedstawia uczniom temat mapy

zapisuje wyraz woda w centralnym miejscu

planszy( duży prostokątny arkusz papieru ułożony

w poziomie). Rysuje pierwszą grubą niebieską

linię np. flamastrem od hasła głównego WODA a

nad nią rysuje symbol Ziemi

Gdzie możemy spotkać wodę na

Ziemi, jakie znacie naturalne

zbiorniki wodne?

Nauczyciel na końcu niebieskiej linii dorysowuje

cienkie niebieskie linie np. pisakiem i przykleja

nad jedną wyciętą z gazety fotografię np. morza.

Uczniowie w swoich grupach przyklejają wybrane

fotografie przedstawiające kolejne zbiorniki

wodne na Ziemi np. jezioro, staw, rzeka itp

Bez wody nie ma życia .

Nauczyciel dorysowuje do hasła głównego kolejna

grubą linie flamastrem tym razem czerwoną na

końcu rysuje serce –symbol życia

Komu potrzebna jest woda?

Uczniowie dorysowują kolejne cienkie tym razem

czerwone linie a na końcu tych linii rysują postać

człowieka, symbol zwierząt i symbol roślin

Do czego wykorzystuje wodę

człowiek?

Uczniowie przy pomocy jeszcze cieńszych

niebieskich linii np. wykorzystując długopis

zapisują słowa mycie, picie pranie, sprzątanie lub

rysują kolejne symbole

Czy woda wygląda zawsze tak samo?

Nauczyciel rysuje kolejną grubą linie flamastrem

odchodząca od hasła głównego zapisuje na końcu

linii stan skupienia uczniowie rysują cienkie linie

pisakami i umieszczają symbole trzech stanów

skupienia wody na końcu tych linii

Wykonane przez dzieci mapy myśli umieszczamy na tablicy. Wybrane osoby z

poszczególnych grup ( kropelki, sopelki, mgiełki, śnieżynki, gwiazdki)wskazują odgałęzienia

na mapie i krótko przypominaj ą zdobyte wiadomości podczas dzisiejszego dnia pracy.

Podsumowując temat zajęć o Błękitnej Planecie, nauczyciel przy gałązkach mówiących o

wykorzystaniu wody przez człowieka umieszcza żółte wykrzykniki zadając jednocześnie

uczniom pytanie – jak myślicie dlaczego to zrobiłam? Musimy pamiętać o oszczędzaniu wody

i odpowiednim jej wykorzystaniu, wody nie można marnować !

Bibliografia

www.pah.org.pl- prawo do wody

Tony Buzan, Mapy twoich myśli, przeł., M. Stefaniak, D. Rossowski, Wydawnictwo AHA, Łódź

2007

Tablice demonstracyjne numer 30 Wydawnictwo Mac Edukacja i Juka

III miejsce – „Kropelka do kropelki” Marta Kaczmarek

Wstęp

Scenariusz został stworzony w oparciu o konstruktywistyczny model nauczania, który

wyróżnia następujące fazy, które z kolei chciałabym krótko przedstawić, aby moja praca była

bardziej zrozumiała.

Faza orientacji

Polega na wprowadzeniu ucznia w zagadnienie i wywołaniu u niego zainteresowania i

ciekawości, a w konsekwencji motywacji wewnętrznej do uczenia się.

Diagnozowanie wiedzy uprzedniej

Faza ujawniania wstępnych pomysłów, wiedzy i doświadczeń ucznia, a więc tego co uczeń

już wie, zna, potrafi, w związku z przedmiotem poznania. To rozpoznanie potrzebne jest

zarówno uczniowi, jak i nauczycielowi. Uczniowi, gdyż powinien uświadomić sobie, jakie

wyobrażenie posiada na temat nauczanego zagadnienia. Nauczycielowi, bo powinien

wiedzieć, od którego momentu startuje jego uczeń, jakie konstrukcje posiada w odniesieniu

do dyskutowanych treści.

Restrukturyzacja wiedzy

Faza włączania nowych informacji do uprzedniej wiedzy i tworzenie je nowej struktury.

Można powiedzieć, że jest to sedno zainicjowanego procesu kształcenia. Nauczyciel

wprowadza tu ucznia w nowe doświadczenia, dzięki którym dokonuje się modyfikacja jego

dotychczasowej wiedzy; nauczyciel może tego dokonać angażując ucznia w różnorodne

działania badawcze jak obserwacja zjawisk, wykonanie prostych eksperymentów,

poszukiwanie informacji z różnych mediów. Działania te umożliwiają samodzielne odkrycie

nowych faktów, spostrzeżeń, informacji, a także sprzyjają zmianie poglądów ucznia i

formowanie jego wiedzy.

Aplikacja

W fazie zastosowania nowych informacji, nowej wiedzy i umiejętności uczeń powinien mieć

możliwość rozwijania i stosowania nowych idei w różnych sytuacjach i kontekstach. To

konieczność zdobywania i stosowania nowej wiedzy i umiejętności w różnorodnym i

naturalnym kontekście, bliskim rzeczywistości ucznia, autentyczne zadania, czynności i cele

służą zdobywaniu najbardziej realistycznych doświadczeń edukacyjnych.

Przegląd zmian

Etap przeglądu pomysłów i poglądów ucznia zdobytych w wyniku podejmowanych działań i

porównywanie ich z wiedzą uprzednią. Uczeń uświadamia sobie zmianę w spostrzeganiu

problemu. Daje mu to zadowolenie i poczucie sprawstwa oraz przyczynia się do rozwijania

wiary we własne możliwości, która wypływa z realizacji trudnych zadań zakończonych

sukcesem.

Scenariusz zajęć

Temat: Kropelka do kropelki

Przedmiot: edukacja wczesnoszkolna (z zakresu edukacji przyrodniczej) dla klasy III

Czas trwania zajęć: trudny do określenia, pozostaje w gestii nauczyciela, jak rozplanuje

poszczególne zadania

Cele

Cele główne:

- podniesienie świadomości ekologicznej uczniów

- uświadomienie istoty wody w życiu każdego organizmu

- wzbogacenie wiedzy uczniów na temat wody

Cele szczegółowe:

Uczeń:

- pracuje indywidualnie i w grupie,

- wykonuje doświadczenia/eksperymenty,

- wyciąga wnioski,

- rozwiązuje krzyżówkę,

- wykonuje plakat,

- redaguje artykuł,

- prezentuje zdobytą wiedzę,

- ogląda fragmenty filmu,

- wypełnia karty pracy,

- układa pytania do wywiadu,

- zadaje pytania,

- podaje własne pomysły, skojarzenia.

Metody:

- słowna,

- oglądowa,

- problemowa,

- praktycznego działania.

Formy:

- indywidualna,

- grupowa,

- zbiorowa.

Środki dydaktyczne: różnego rodzaju wody (mineralne, źródlane, smakowe), karty pracy

(krzyżówka obrazkowa, Wiem, czy nie wiem – oto jest pytanie, instrukcje do eksperymentów),

czajnik elektryczny, kostki lodu, lusterko, 24 przeźroczystych kubków plastikowych,

łyżeczki, ziarenka ryżu, kreda starta na proszek, sól, cukier, piasek, miód, woda, plastelina,

pokrywka od słoika, naczynie na wodę (miska), 8 wysokich plastikowych kubków, igła lub

gwóźdź, mocna taśma klejąca lub izolacyjna, duża, szeroka miska, szary papier, flamastry,

pisaki, kredki, nożyczki, klej, wycinki z gazet.

Szczegółowy przebieg zajęć:

I. Faza orientacji – uczniowie wchodzą do klasy, w której w wyznaczonym miejscu jest

przykryta, wcześniej przygotowana, wystawa różnych wód mineralnych,

źródlanych, smakowych, gazowanych i niegazowanych, a także „kranówki”.

1. Główką rusz, krzyżówkę rozwiąż już! – zadanie do wykonania w parach,

polegające na rozwiązanie krzyżówki obrazkowej (załącznik nr 1 i nr 2) z

hasłem Kropelka do kropelki a pożytek będzie z tego wielki!

Instrukcja do krzyżówki: Pod każdym okienkiem krzyżówki (załącznik nr 1)

znajduje się numer obrazka. Najpierw należy odszukać obrazek pod danym

numerem (załącznik nr 2) i do okienek wpisywać zawsze pierwszą literę nazwy

tego, co znajduje się na tym poszczególnym obrazku, np. jeżeli pod okienkiem

widnieje cyfra 7, obrazek nr 7 to zebra, zatem do okienka wpisujemy literę

„Z”.

Wspólne odczytanie rozwiązanego hasła.

2. Rozmowa kierowana z uczniami, zapytanie ich jak myślą, co będzie tematem

dzisiejszych zajęć. W razie problemu nauczyciel naprowadza uczniów do

momentu, gdy padnie hasło WODA. Odkrycie wcześniej przygotowanej

wystawy. Poproszenie kilku uczniów o podejście i odczytanie rodzajów wód,

które zostały przygotowane. Pozostawienie uczniów w ciekawości,

zainteresowaniu, co będzie działo się dalej.

II. Diagnozowanie wiedzy uprzedniej – faza ujawnienia

1. Wiem, czy nie wiem? – oto jest pytanie – nauczyciel rozdaje uczniom karty

pracy (załącznik nr 3) do indywidualnego wypełnienia. Uczniowie nie

podpisują się na nich i po wypełnieniu wrzucają do wcześniej przygotowanego

kartonika. To zadanie ma na celu orientacyjnie zbadać poziom wiedzy uczniów

na temat WODY w ujęciu bardzo ogólnym. Jest to przede wszystkim

potrzebne dla nauczyciela, ale również dla samych uczniów, co już wiedzą, a z

czym mają być może problem.

Nauczyciel losowo wyciąga i przegląda kartki z odpowiedziami dzieci

zatrzymując się przede wszystkim na kluczowym pytaniu Czy można żyć bez

wody? Oczekuje się, że większość jednak odpowie, że Nie można żyć bez

wody, zatem nauczyciel kontynuując temat wprowadza uczniów do kolejnego

zadania.

2. Burza mózgów – WODA – zgodnie z zasadami uczniowie podają hasła,

wyrażenia, które swobodnie kojarzą im się z wodą pod każdą postacią, w

przeróżny sposób. Zadaniem nauczyciela jest tak w razie potrzeby kierować

pytaniami pomocniczymi myślenie, kojarzenie i spostrzeganie uczniów, aby na

tablicy pojawiły się hasła związane z życiem roślin, ludzi, zwierząt, z turystyką

i spędzaniem wolnego czasu nad wodą, z przemysłem i jego różnymi

gałęziami, ze środkami transportu itd.

Celem jest ukazanie uczniom, jak powszechna jest woda i jej użytkowanie pod

różnymi postaciami i w różnoraki sposób.

III. Restrukturyzacja wiedzy

1. Wiem, co jem – WODA – oglądanie wybranych fragmentów programu

telewizyjnego autorstwa pani Katarzyny Bosackiej pt. Wiem, co jem. Wiem co

kupuję. Odcinek 1, sezon 5.

Pokaz filmu nauczyciel powinien wzbogacić własnym komentarzem

dopełniającym poruszane zagadnienia, a przede wszystkim te, które mogą być

niezrozumiałe dla uczniów.

2. Nauczanie przez doświadczanie – nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy w

wybrany przez siebie sposób. W klasie przygotowuje wraz z uczniami 4

stanowiska, na których przeprowadzane będą cztery

doświadczenia/eksperymenty. Każda grupa wybiera lidera, który otrzymuje

kartę pracy (załącznik nr 4), na której ma wyznaczoną kolejność

„odwiedzania” poszczególnych stanowisk oraz opisane zadania, które grupa

ma wykonać według wskazanej instrukcji.

Doświadczenie I: Rozpuszczalność substancji w wodzie.

Doświadczenie II: Pływanie i tonięcie.

Doświadczenie III: Para wodna się skrapla.

Doświadczenie IV: Siła wody.

Po wykonaniu przez wszystkie grupy zadań nauczyciel omawia z uczniami

wnioski z przeprowadzonych doświadczeń.

IV. Aplikacja – faza zastosowania

Po zdobyciu pewnej ilości wiedzy na temat wody i jej obcowania w naszym życiu

w różnych sytuacjach i pod różnymi postaciami uczniowie mogliby się spotkać z

ekspertem (osobą do wyboru w miarę możliwości technicznych) i przeprowadzić

z nią wywiad, do którego przygotowaliby pod okiem nauczyciela pytania. Wywiad

miałby na celu uzupełnić wiedzę dzieci, ustrukturalizować już posiadaną wiedzę i

rozwiać ewentualne jeszcze wątpliwości.

I tak do wyboru proponuję:

- zorganizowanie wycieczki do pobliskiej oczyszczalni ścieków i wywiad z osobą

oprowadzającą,

- zorganizowanie spotkania w klasie z dietetykiem, lekarzem lub pielęgniarką.

V. Przegląd zmian

Nauczyciel wraz z uczniami organizuje akcję pt. Kropelka do kropelki – Woda

życia doda!, w ramach której podjęte zostaną następujące działania:

1. Wykonanie plakatów – uczniowie podzieleni na grupy wykonują plakaty, które

poruszać mają jedno z dwóch podanych zagadnień do wyboru: oszczędzanie

zasobów wodnych lub istota wody w życiu każdego organizmu.

2. Zredagowanie ciekawego artykułu do gazetki szkolnej np. o sposobach

oszczędzania wody, o wodzie jako ważnym składniku codziennej diety (ile i

jaką wodę powinniśmy pić), o odbytej wycieczce do oczyszczalni ścieków.

3. Integracyjne spotkanie z rodzicami (lekcja pokazowa/zajęcia otwarte) podczas

którego uczniowie sami prezentują zdobytą wiedzę w postaci grupowych

prezentacji podpartych plakatami, a także przeprowadzają eksperymenty i

tłumaczą ich przebieg oraz wnioski rodzicom.

Bibliografia:

1. Janicka - Panek T. (2012), Szkoła na miarę. Program nauczania dla I etapu – edukacji

wczesnoszkolnej. Nowa Era, Warszawa

2. Domowe laboratorium wiedzy.(2008), Wydawnictwo Zielona Sowa

3. www.praktykipzd.uni.lodz.pl/.../prezentacja%20Renata%20Michalak.ppsx

4. http://player.pl/programy-online/wiem-co-jem-odcinki,122/odcinek-

1,woda,S05E01,23196.html

PRZYRODA

I miejsce - „Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi”

Bogna Szymanek

Odbiorcy: uczniowie klas IV – VI szkoły podstawowej i klas III – scenariusz zmodyfikowany

dostosowany do możliwości uczniów

Czas trwania – 2 x 45 min.

Cel główny: zrozumienie potrzeby ochrony wód, dostrzeżenie konieczności racjonalnego

gospodarowania zasobami wodnymi

Cele szczegółowe: (przewidywane osiągnięcia uczniów)

- poznasz definicja wodę,

- będziesz umiał omówić zmiany stanu skupienia wody

- poznasz znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka

- będziesz umiał określić zasoby wody w Polsce i na świecie

- poznasz sposoby ochrony wody,

- dowiesz się jak racjonalnie gospodarować wodą na co dzień

Metody : pogadanka, pokaz, obserwacja, doświadczenia, metaplan,

Formy: indywidualna, grupowa, zbiorowa

Środki dydaktyczne: plansze dydaktyczne, strona internetowa Aquanet Poznań, materiały

potrzebne do doświadczeń, prezentacja – obieg wody w przyrodzie wyd. Nowa Era, atlasy

przyrodnicze

Przebieg zajęć:

1. Zasoby wody na świecie – 97,2% światowych zasobów wodnych to wody słone. 3 %

ze wszystkich wód na świecie to wody słodkie, które wykorzystuje człowiek. 2,3 %

wody słodkiej uwięziona jest w lodowcach. Pozostałe 0,5 % wód słodkich

zmagazynowanych jest w wodach podziemnych, powierzchniowych, glebie i

powietrzu.

2. Dlaczego oszczędzać wodę? Pogadanka nauczyciela na podstawie tekstu ze strony

Aquanet Poznań. – załącznik nr 1.

3. Praca z mapą – największe rzeki na poszczególnych kontynentach: Azja – Jangcy,

Afryka – Nil, Ameryka Płn. – Missisipi i Missouri, Ameryka Płd – Amazonka, Europa

– Wołga, Australia i Oceania – Murray – Darling. Największe rzeki Polski: Wisła,

Odra, Warta, Bug i Narew. 3 największe jeziora świata: Morze Kaspijskie (Azja),

Górne (Ameryka Płn) i j. Wiktorii (Afryka). 3 największe jeziora Polski: Śniardwy,

Mamry i Łebsko. 3 najgłębsze jeziora Polski: Hańcza, Drawsko, Wielki Staw.

4. Wszystkie organizmy składają się w większości z wody. Ciało człowieka zawiera

około 65 % wody. Niektóre rośliny wodne mają jej nawet 98 %. Aby organizm

człowieka mógł prawidłowo funkcjonować, musi przyjmować dziennie 2 – 3 l wody w

postaci napojów i w pokarmach. Dzięki wodzie zachodzą podstawowe procesy

życiowe takie jak oddychanie, trawienie, wydalanie. Możliwe wykorzystanie aneksu

nr 2.

3a. Doświadczenie – 2 ziemniaki, tarka, gaza, słoik oraz waga. Zważ ziemniaki

a następnie zetrzyj je na tarce. Otrzymany przecier wyciśnij przez gazę do

słoika. Zważ to, co zostało.

5. Znaczenie wody w przyrodzie: 1. Bez wody rośliny szybko więdną i usychają. 2.

Woda jest niezbędna do życia człowiekowi i wszystkim zwierzętom. 3. Woda jest

potrzebna do utrzymania higieny. 4. Jest środowiskiem życia wielu organizmów. 5. W

wodzie można uprawiać różne dyscypliny sportowe.

6. Woda to jedna z substancji najczęściej spotykanych na powierzchni Ziemi. Występuje

w trzech stanach skupienia – stan ciekły – woda, stan stały – lód, stan gazowy – para

wodna. Omówienie zjawisk: topnienie, parowanie, wrzenie, krzepniecie (zamarzanie),

skraplanie. Temperatura topnienia/krzepnięcia – O stopni C; temperatura

wrzenia/skraplania – 100 stopni C.

7. Właściwości wody - jest związkiem chemicznym składającym się z dwóch

pierwiastków. Jedna jej cząsteczka zawiera dwa atomy wodoru i jeden atom tlenu.

Woda jest cieczą bezbarwną, nie ma zapachu ani smaku. Jest ona dobrym

rozpuszczalnikiem. Woda zawsze przybiera kształt naczynia w którym się znajduje.

Woda ma większą gęstość niż powietrze, więc stawia większy opór. Właśnie dlatego

znacznie trudniej się w niej poruszać.

7 a. Przygotuj naczynia o różnych kształtach. Do każdego z nich wlej taką

samą ilość wody. Ustaw naczynia obok siebie i porównaj kształty, jakie

przybrała w nich woda. Woda ma określoną objętość i przyjmuje kształt

naczynia w którym się znajduje.

Pozostałe doświadczenia możliwe do wykorzystania przy omawianiu właściwości wody –

załącznik nr 2.

8. Omówienie zamkniętego cyklu krążenia wody w przyrodzie. – prezentacja wyd. Nowa

Era. Omówienie opadów ( deszcz, grad, śnieg) i osadów atmosferycznych (rosa, szron,

szadź, gołoledź).

8a. Obserwacja. Woda paruje z ziemi i roślin. Przygotuj doniczkę z rośliną

oraz duży suchy słój. Doniczkę przykryj słojem. Na jego ściankach zauważysz

kropelki. Są to cząsteczki wody, która wyparowała z rośliny oraz ziemi.

9. Omówienie wód powierzchniowych – wody płynące (rzeki i strumienie) i stojące (np.

jeziora, stawy).

10. Warunki życia w wodzie: światło słoneczne przenika przez wodę znacznie trudniej niż

przez powietrze. Im głębiej, tym jest go mniej. Wraz z głębokością zmienia się

również temperatura wody. W wodzie oprócz tlenu rozpuszczone są także substancje

organiczne i mineralne. Dzięki nim rośliny i zwierzęta mogą żyć w tym środowisku.

11. Rzeki w Polsce. 1. Omówienie podstawowych pojęć: system rzeczny, rzeka główna,

dopływy, źródło, ujście, koryto. 2. Trzy biegi rzeki – górny, środkowy i dolny. 3.

Organizmy trzech biegów rzeki.

Od najdawniejszych czasów w pobliżu rzek budowano miasta. Rzeki dostarczały

bowiem wody do picia i były szlakami, którymi przewożono towary.

12. Jeziora w Polsce. Temperatura wody w jeziorze w ciągu roku. W jeziorze występują

strefy zróżnicowane pod względem nasłonecznienia i temperatury wody – strefa

przybrzeżna, otwartej toni wodnej oraz dna.

Organizmy występujące w jeziorach.

13. Tereny podmokłe – bagna, torfowiska i olsy.

14. Przyczyny problemów z dostępem do wody słodkiej: wzrost liczby ludności

(zwiększenie zapotrzebowania), zmiany klimatu, które nasilają występowanie susz i

zmieniają rozkład zasobów wodnych.

15. Wody nie da się niczym zastąpić. Możemy przeżyć bez niej kilka dni. Aby nie mieć

problemów z dostępem do wody musimy zacząć zmieniać swoje codzienne

przyzwyczajenia. Woda może się w przyszłości stać towarem deficytowym.

16. Skąd pochodzi woda do picia? – Zakłady wodociągowe pobierają wodę

powierzchniową lub podziemną. Jest ona oczyszczana i systemem rur doprowadzana

do odbiorców. Po wykorzystaniu, już jako ścieki woda wędruje z powrotem do

oczyszczalni. Następnie wraca do rzek i jezior.

17. Ogromne ilości wody wykorzystuje się w gospodarstwie domowym. Dziennie zużywa

się średnio 100 litrów wody na osobę np. do kąpieli, prania, mycia naczyń oraz

podlewania ogrodu.

Do wyprodukowania 100 kg papieru zużywa się około 100 000 litrów wody. W

rafinerii, aby mogło powstać 100 litrów benzyny, potrzebne jest 1000 litrów wody.

Inne ciekawostki dotyczące wody – załącznik nr 4.

18. Działalność człowieka powoduje, ze do wód powierzchniowych dostają się duże ilości

ścieków. Szczególnie niebezpieczne jest skażenie olejami i ropą naftową. Substancje

te nie mieszają się z wodą. Unoszą się na jej powierzchni, odcinając dostęp powietrza.

Oblepiają również pióra ptaków, uniemożliwiając im latanie i pływanie, a nawet

powodują ich śmierć.

19. Przedstawienie definicji: ścieki, ścieki komunalne, ścieki przemysłowe. Ścieki,

nawozy sztuczne i środki ochrony roślin zagrażają czystości wód.

20. Woda w moim środowisku – uzupełnij dla samego siebie kartę samooceny. –

załącznik nr 5.

21. Doświadczenie - Do płaskiego naczynia wlej wodę. Następnie dodaj niewielką ilość

oleju jadalnego, tak aby powstała plama. Ptasim piórem zbierz plamę z powierzchni

wody. Zobacz co się z nim stało. – Właśnie w taki sposób olej napędowy i ropa

naftowa oblepiają pióra ptaków.

Doświadczenie – Badanie wpływu ścieków na rozwój rzeżuchy. Cel – wskazanie

szkodliwości ścieków na rozwój roślin. Czas oczekiwania 3 – 5 dni. Pomoce: 2 szalki

Petriego, zlewka, wkraplacz, bagietka, lignina, nasiona rzeżuchy, 10 % roztwór octu,

roztwór mydła, benzyna, olej mineralny, woda wodociągowa.

Wykonanie: Do zlewki dodaj 5 kropli 10 % roztworu octu, roztworu mydła, benzyny,

oleju mineralnego i dolej 25 cm 3 wody z kranu. Umieść warstwę ligniny na szalkach.

Jedną szalkę zwilż wodą wodociągową, a drugą przygotowanym w zlewce roztworem.

Zaobserwuj zmiany po 3 – 4 dniach.

Pozostałe doświadczenia do wyboru w załączniku nr 6.

22. Omówienie prezentacji ze strony Aquanet Poznań – Ile wody zużywamy.

23. Omówienie sposobów oszczędznia wody – wykorzystanie materiałów ze strony

Aqunet – załącznik nr 7

24. Praca w grupach – metaplan.

Temat: Ochrona wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi.

Jak jest? Jak powinno być?

Dlaczego nie jest tak jak być powinno?

Wnioski

25. Dokończ przysłowia: Cicha woda….., Przepadł jak …., Z wielkiej chmury….., W

gorącej wodzie ….., Krew nie …….

26. Konkursu wśród uczniów klas IV na zakładkę promującą postawy proekologiczne

związane z wodą, wśród uczniów klas V konkurs na folder skierowany do członków

rodziny w różnym wieku poruszający problematykę wody, jej zasobów, konieczności

ochrony i zmian postaw, dla klas VI konkurs na znaczek, który mógłby być

wyeksponowany np. przy kranach – znaczki przypominające o konieczności

oszczędzania i ochrony wody. Nagrodzonych zostanie po trzech uczniów z każdego

poziomu.

…………………………………………………………………………………………..

Bibliografia:

1. „Mój Świat” – podręcznik do przyrody dla kl IV, wyd M. Rożak, Maria i Michał

Augustyniak

2. „Mój Świat” – podręcznik do przyrody dla kl. V, wyd M. Rożak, Wiesława

Niedzielska, Maria Tuz.

3. „Tajemnice przyrody” – podręcznik dla kl. IV szkoły podstawowej, wyd: Nowa Era,

Maria Marko – Worłowska, Feliks Szlajfer, Joanna Stawarz.

4. „Tajemnice przyrody” – podręcznik dla kl. V szkoły podstawowej, wyd: Nowa Era,

Janina Ślósarczyk, Ryszard Kozik, Feliks Szlajfer

5. „Przyroda” – nauczanie interdyscyplinarne, materiały pomocnicze dla nauczycieli klas

IV – VI, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Poznaniu

6. „Wielka księga eksperymentów” , wyd. Elżbieta Jarmołkiewicz

7. „Szkoła eksperymentów” wyd Delta, redakcja: Alastair Smith

8. „365 eksperymentów na każdy dzień roku”, wyd REA s.j.

II miejsce - „Magiczna woda” Izabela Anna Kmiecik

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim

I. INFORMACJE OGÓLNE:

1. Imię i nazwisko prowadzącego: Izabela Anna Kmiecik

2. Przedmiot: Przyroda

3. Temat zajęć: Magiczna woda

4. Klasa: piąta – II etap edukacyjny

5. Czas trwania: 45 minut

II. PLANOWANY PRZEBIEG I STRUKTURA ZAJĘĆ:

Cel ogólny:

Zapoznanie z podstawowymi właściwości wody i sposobami ich weryfikacji.

Cele szczegółowe:

- uczeń rozpoznaje stany skupienia wody,

- uczeń zna skład chemiczny cząsteczki wody,

- uczeń opisuje podstawowe właściwości cząsteczkowe 3 stanów skupienia wody,

- uczeń omawia wpływ temperatury na stan skupienia i właściwości wody,

- uczeń identyfikuje doświadczanie istnieje napięcia powierzchniowego i zna sposoby jego

obniżania,

- uczeń wykonuje doświadczenie potwierdzające istnienie ciśnienia hydrostatycznego.

Metody:

- pogadanka,

- burza mózgów,

- doświadczenie,

- inscenizacja,

- działania praktyczne.

Formy:

- praca grupowa,

- praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

Przebrania dla dzieci, lód, woda, 5 przeźroczystych szklanek, szklana bagietka, czajnik

elektryczny, lodówka przenośna, farby plakatowe (ew. akwarele), konfetti (z dziurkacza),

miska, detergent (płyn do mycia naczyń), butelki plastikowe (około 5 litrowe), duże puste

akwarium (około 30 litrowe), lusterko, tablica multimedialna, laptop, prezentacja PowerPoint.

Szczegółowy przebieg zajęć:

Faza przygotowawcza:

1. Przywitanie,

2. Sprawdzenie obecności.

3. Pytanie do uczniów:

Burza mózgów, pogadanka

Czym jest woda i czy jest człowiekowi niezbędna do życia?

4. Zapisanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Jak zbudowana jest woda?

Pogadanka, burza mózgów.

Krótki wstęp teoretyczny: Woda (jak każda substancja) zbudowana jest z bardzo małych

części, jakimi są cząsteczki. Cząsteczka wody zbudowana jest z wodoru i tlenu – rysunek

cząsteczki na tablicy multimedialnej (prezentacja: zał. 1). Wzajemne relacje między

cząsteczkami wpływają na stan skupienia wody.

Przebrane dzieci biegają po klasie truchtem – tak obrazuje się szybkość cząsteczek

w parze wodnej (lotnym stanie wody).

Dzieci stoją i bujają się szybko – tak obrazuje się szybkość cząsteczek w cieczy

wodzie (stan ciekły).

Dzieci stoją, trzymają się za ręce i delikatnie się bujają – obrazowanie

uporządkowania w lodzie (stan stały wody)

Pytanie do uczniów: W ilu stanach skupienia może występować woda i jak szybko poruszają

się cząsteczki w danych stanach skupienia?

Uczniowie: Woda występuje w trzech stanach skupienia. W gazie, parze wodnej, cząsteczki

poruszają się szybko i bez ustalonych kierunków. W cieczy, cząsteczki ułożone są równo od

siebie i poruszają się wolniej niż w gazie. W stanie stałym, lodzie, cząsteczki poruszają się

bardzo wolno.

2. Jakie właściwości może mieć woda?

Krótki wstęp teoretyczny (podczas oczekiwania na zimną wodę): Woda w obrębie jednego

stanu skupienia może mieć różne właściwości. Ciepła woda może mieć mniejsza gęstość niż

zimna woda.

Przygotowujemy dwie szklanki z wodą, po ok 100ml wody w każdej szklance. Do jednej

szklanki dodajemy trochę sproszkowanej farby w niebieskim kolorze, do drugiej w kolorze

czerwonym. Jedną szklankę wkładamy do zamrażarki na około 15minut, a drugą wykładamy

na ciepły kaloryfer. Następnie przelewamy wodę z ciepłej szklanki do zimnej – delikatnie,

najlepiej wzdłuż szklanej bagietki (prezentacja: zał. 1).

Obserwacja: kolory wody się nie mieszają, powstają dwie warstwy – niebieska (od dołu)

i czerwona (od góry).

Pytanie do uczniów: Co się stało, że obie wody się nie zmieszały?

Uczniowie: Ciepła woda ma mniejszą gęstość niż woda zimna, dlatego ciepła woda wypłynęła

na powierzchnię. Delikatne wlewanie ciepłej wody do zimnej zapobiegło mieszaniu się obu

wód o różnych temperaturach.

3. Jak zmienić stan skupienia wody?

Uczniowie wylewają wodę do trzech szklanek. Wodę z jednej szklanki wlewają do czajnika

elektrycznego, do drugiej szklanki wkładamy kilka kostek lodu z lodówki, a trzecią szklankę z

wodą pozostawiamy bez zmian. Włączamy czajnik elektryczny, obserwujemy co dzieje się z

wodą – zaczynają pojawiać się pęcherzyki powietrza, a następnie woda zaczyna wrzeć.

Przykładamy lusterko nad parę wodą – gaz zaczyna się skraplać do wody. Obok stawiamy

szklankę z lodem z lodówki.

Pytanie do uczniów: Co wpływa na stan skupienia wody?

Uczniowie: Temperatura, w której woda się znajduje.

Pytanie do uczniów: Jak nazywają się podstawowe procesy zachodzące w wszystkich

próbkach wody?

Uczniowie: Proces przechodzenia z cieczy w gaz to parowanie, z gazu w ciecz – skraplanie,

z cieczy w stan stały – krzepnięcie, z stanu stałego w ciecz – topnienie.

4. Czy woda się lepi?

Uczniowie wkładają ręce do miski z wodą. Obserwacja: nasze ręce stają się mokre, a woda

spadają z nich tworzy regularne krople, które odrywają się z powierzchni ręki.

Do miski wsypujemy przygotowane wcześniej konfetti z dziurkacza. Obserwacja: konfetti

pływa po powierzchni wody.

Pytanie do uczniów: Jak to się dzieje, ze konfetti pływa po powierzchni wody, a nie tonie od

razu po wpadnięciu do wody?

Uczniowie: Na powierzchni wody znajduje się delikatna warstwa, która nie pozwala

drobinkom konfetti od razu zatonąć.

Pytanie do uczniów: Jak nazywa się ta warstwa?

Uczniowie: Jest to siła napięcia powierzchniowego.

Pytanie do uczniów: Czy łatwo takie siły przerwać?

Wlewamy do miski z wodą parę kropel detergentu i delikatnie mieszamy, nie tworząc piany.

Wsypane konfetti po chwili tonie w wodzie.

Uczniowie: Napięcie powierzchniowe można obniżyć przerwać dodając odrobiny

detergentów.

Pytanie do uczniów: Gdzie człowiek wykorzystuje obniżanie napięcia powierzchniowego

przez detergenty?

Uczniowie: Człowiek obniża napięcie powierzchniowe podczas prania ubrań i podczas mycia

się.

5. Jaką siłę ma woda?

Przygotowujemy puste akwarium. Dwie butelki dziurawimy gwoździem, w jednej robimy ok

6 dziur na jednym poziomie około 10 cm od dna butelki, a w drugiej robimy około 6 dziur

wzdłuż butelki (prezentacja: zał. 1). Zaklejamy dziury w butelkach taśmą klejącą i wkładamy

obie butelki do akwarium. Następnie do obu butelek wlewamy wodę. Odklejamy taśmę

klejącą. W butelce pierwszej woda wylewa się równomiernie z każdej dziurki, natomiast

z butelki drugiej woda wylewa się z różną siłą z różnych dziurek.

Pytane do uczniów: Czy woda ma taką samą siłę w każdym miejscu?

Uczniowie: Woda ma różną siłę w różnych miejscach.

Pytanie do uczniów: Gdzie woda ma najmniejszą siłę w butelce z różną wysokością dziur?

Woda ma najmniejsza siłę w górnych dziurkach, a największą w dolnych dziurkach.

Teoria: Woda na różnych poziomach może mieć różną siłę. Ta siła wody to inaczej ciśnienie

hydrostatyczne. Im głębiej woda sięga, tym w danym miejscu ma większe ciśnienie

hydrostatyczne. Woda w butelce z dziurkami na jednym poziomie wypływa z taką samą siłą,

ponieważ ma ona w każdym miejscu takie samo ciśnienie hydrostatyczne. Zasada jest więc

prosta: im głębiej, tym większe ciśnienie atmosferyczne panuje w danej głębokości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie piszą na karteczkach:

Jakie poznałem/am dzisiaj właściwości wody?

a) Woda występuje w trzech stanach skupienia, a to w jakim stanie się znajduje, zależy

od temperatury w jakiej znajduje się woda. Temperatura wpływa na prędkość

poruszania się cząsteczek wody;

b) Na powierzchni wody znajduje się siła napięcia powierzchniowego, która tworzy

delikatną błonę,

c) Ciśnienie hydrostatyczne zależy od danej głębokości w danym miejscu: im głębiej,

tym ciśnienie atmosferyczne jest większe.

2. Omówienie wniosków klasy, zwrócenie uwagi na najważniejsze wnioski z lekcji.

3. Ocena pracy uczniów:

a) Przyznanie osobom pomagającym w doświadczeniach - plusy (motywce – naklejki

w kształcie cząsteczki wody), a osobom najbardziej aktywnym – oceny bardzo

dobre z aktywności,

b) Podsumowanie postawy klasy,

4. Pożegnanie.

Bibliografia:

- informacje własne,

- zasoby internetowe.

III miejsce - „Poczuj się jak ryba w wodzie – poznaj racjonalne sposoby

gospodarowania wodą i jej bioróżnorodność” Monika Pluta

Scenariusz lekcji przyrody w szkole podstawowej.

Czas trwania zajęć: 90 minut (dwie jednostki lekcyjne)

Hasła programowe:

- woda

- stan skupienia

- gęstość wody

- retencja wody

- bioróżnorodność

- rodzaje wód powierzchniowych

Zakres treści programowych:

- woda w różnych stanach skupienia, gęstość wody

- rodzaje wód powierzchniowych, podział na sztuczne i naturalne, płynące i stojące

- znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka

- bioróżnorodność małych zbiorników wodnych

- retencja wody a racjonalne gospodarowanie wodą

- sposoby ochrony wód

Cele lekcji:

Wiadomości – uczeń:

- wymienia trzy stany skupienia

- podaje w jakich stanach skupienia może występować woda

- podaje gdzie w środowisku obecna jest woda

- wymienia rodzaje wód powierzchniowych

- podaje przykłady wód naturalnych i sztucznych oraz wód płynących i stojących

- wyjaśnia na czym polega zjawisko retencji wody

- podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu człowieka na gospodarkę

wodną

- podaje przykłady organizmów związanych z małymi zbiornikami wodnymi

- podaje przykłady sposobów ochrony wód

Umiejętności – uczeń:

- odgaduje z zagadki temat lekcji

- wykonuje doświadczenie sprawdzające gęstość wody i lodu

- wyjaśnia, dlaczego lód pływa na powierzchni wody i pod powierzchnią spirytusu

salicylowego

- uzupełnia samodzielnie karty pracy

- przyporządkowuje nazwy różnych zbiorników czy cieków wodnych do odpowiednich

rodzajów wód powierzchniowych

- rozróżnia wody naturalne i sztuczne oraz płynące i stojące

- omawia znaczenie wody dla człowieka na podstawie obejrzanego filmu

- rysuje organizmy związane z małymi zbiornikami wodnymi

- przyporządkowuje konkretne gatunki do ekosystemu małych zbiorników wodnych

- zauważa wpływ występowania małych zbiorników wodnych na wzrost

bioróżnorodności

- rozpoznaje na fotografiach powszechnie występujące gatunki związane z małymi

zbiornikami wodnymi

- wymyśla sposoby ochrony wód

Postawy - uczeń:

- zauważa istotne znaczenie wody dla środowiska naturalnego i człowieka

- zauważa potrzebę ochrony zasobów wodnych na świecie

- zauważa znaczenie występowania małych zbiorników wodnych w środowisku

- zauważa, że człowiek nie zawsze racjonalnie gospodaruje wodą

- aktywnie uczestniczy w lekcji

- samodzielnie wykonuje zadania

- aktywnie pracuje w grupie

Metody nauczania:

- słowna – pogadanka

- słowna – karty pracy

- oglądowa – film

- oglądowa – prezentacja multimedialna

- praktyczna laboratoryjna – doświadczenie „Góra lodowa pod wodą”

- praktyczna – rysowanie schematu stawu wraz gatunkami roślin i zwierząt

Formy pracy:

- zbiorowa

- indywidualna

- w kilkuosobowych grupach

Środki dydaktyczne:

- karty pracy

- zlewka do połowy wypełniona wodą, atrament, spirytus salicylowy, niewielki

fragment woreczka foliowego, kostki lodu

- duże arkusze papieru, kredki, pisaki

- komputer, rzutnik

- film

- prezentacja multimedialna

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

- przywitanie się z uczniami

- sprawdzenie obecności

- sprawy organizacyjne

- prowadząca lekcję czyta uczniom zagadkę, z której dowiadują się o czym będzie

lekcja

- podanie tematu lekcji (uczniowie zapisują temat w zeszycie)

Faza realizacyjna:

- prowadząca pyta uczniów jakie znają stany skupienia i czy woda może występować

w innych stanach skupienia?

- prowadząca proponuje uczniom wykonanie doświadczenia „Góra lodowa pod wodą”,

które wykaże co ma większą gęstość: woda czy lód?

- prowadząca pyta uczniów, gdzie w otaczającym nas środowisku możemy obserwować

wodę i w jakiej postaci jest ona gromadzona

- uczniowie uzupełniają karty pracy dotyczące rodzajów wód powierzchniowych,

następnie prowadząca wspólnie z uczniami sprawdza ich odpowiedzi na forum klasy

- prowadząca wyjaśnia uczniom pojęcie retencji wody, pyta uczniów czy człowiek

ingerując w środowisko naturalne i gospodarkę wodną może na nie wpływać

pozytywnie czy negatywnie? Uczniowie podają przykłady pozytywnego

i negatywnego wpływu człowieka na gospodarkę wodną

- uczniowie oglądają krótki filmik dotyczący znaczenia wody dla człowieka, po

obejrzeniu filmu podają jakie korzyści otrzymuje człowiek dzięki wodzie

- prowadząca pyta uczniów czy tylko dla życia człowieka woda jest bardzo ważna?

Dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy, w których uczniowie na dużych arkuszach

papieru rysują staw i wszystkie organizmy żywe (rośliny, zwierzęta), które są

związane z małymi zbiornikami wodnymi (15 minut)

- uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy, razem z prowadzącym

oceniają jak dużo gatunków związanych z tym ekosystemem znają, prowadząca pyta

uczniów czy małe zbiorniki wodne wzbogacają bioróżnorodność?

- prowadząca pokazuje na prezentacji multimedialnej uczniom zdjęcia przykładowych

gatunków roślin i zwierząt związanych z małymi zbiornikami wodnymi, uczniowie

odgadują co przedstawiają kolejne zdjęcia na prezentacji

Faza podsumowująca:

- prowadząca pyta uczniów czy myślą, że problem racjonalnego gospodarowania wodą

jest istotny we współczesnym świecie? Co należałoby zrobić żeby chronić zasoby

wodne na świecie? Co my możemy zrobić, żeby przyczynić się do ochrony wód?

Bibliografia:

Gołdyn R. (pod red.), 2014, Małe zbiorniki wodne jako ostoja bioróżnorodności, Materiały

edukacyjne dla dzieci i młodzieży szkolnej, Fundacja Biblioteka Ekologiczna, Poznań.

„Góra lodowa pod wodą”, www.fizyka.slomniki.pl/strony/gorapodwoda.html, [online],

[dostęp: 25-10-2014].

„Znaczenie wody w naszym życiu”, http://www.youtube.com/watch?v=m0Qh26ZVuXM,

[oniline], [dostęp: 25-10-2014]

ZAJĘCIA WYCHOWAWCZE

I miejsce - „Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować

zasobami wodnymi w gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie

nic?” Piotr Szkudlarek

Wstęp

Celem głównym zajęć jest uświadomienie uczniom znaczenia dbania o środowisko

naturalne dla jakości życia innych ludzi na świecie w kontekście codziennych nawyków

i decyzji życiowych podejmowanych w domu. Uczestnicy lekcji mają zrozumieć, że

racjonalne wykorzystywanie słodkiej wody ma ogromny wpływ na ochronę środowiska,

globalnego klimatu oraz przyczynia się do ograniczenia kosztów domowego budżetu.

Zadaniem głównym jest wypracowanie sposobów na oszczędne wykorzystywanie

wody i ścieków w domu, aby czuć się odpowiedzialnym za zmiany globalne na świecie

i wspólnie uczyć się, jak zmieniać życie ludzi na lepsze. Dane zebrane w domach zostaną

odpowiednio przeanalizowane i przeliczone w stosunku do miejscowości, gminy

i województwa przedstawione społeczności szkolnej, mieszkańcom wsi i włodarzom gminy.

Opis

Pragniemy, aby edukacja ekologiczna w naszej szkole postrzegana była jako część

kształcenia obywatelskiego i wychowania, aby uświadamiała istnienie zjawisk

i współzależności łączących ludzi i miejsca, a jej celem jest przygotowanie odbiorców do

stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. W działaniu szczególny nacisk

położono na zrównoważony styl życia, odpowiedzialną konsumpcję oraz dbałość

o środowisko naturalne w odniesieniu do codziennego trybu życia.

Temat zajęć wpisuje się także w realizację podstaw programowych. Opracowanie

i wdrożone tematu dotyczącego słodkiej wody realizuje także zadania Programu

Wychowawczego Szkoły w zakresie wychowania w duchu humanitaryzmu

i odpowiedzialności za wspólny świat. Poza tym działania projektowe wpisują się

w Milenijne Cele Rozwoju, w szczególności w cel 7: Stosowanie zrównoważonych metod

gospodarowania zasobami naturalnymi poprzez uwzględnienie zasad zrównoważonego

rozwoju w krajowych strategiach i programach, stosowanie metod hamujących zubożenie

środowiska naturalnego […].

Procedury badań:

Podczas zajęć uczniowie wykorzystywać będą różne metody badawcze. Uczniowie

skonstruują ankietę, której celem będzie określenie domowych nawyków związanych

z gospodarowaniem wody.

Wszyscy uczniowie przystąpią do doświadczenia: spisują dane z liczników wody

i ścieków. Po miesiącu zmieniają swoje nawyki na bardziej świadome ekologicznie –

oszczędzają wodę przez np. zastąpienie kąpieli w wannie krótkim prysznicem, ograniczają

użycia bieżącej wody do mycia zębów czy zmywania, wykorzystanie w domu nowych

urządzeń pobierających mniej wody, np. zmywarek. Dane zebrane z doświadczenia zbierają,

przeliczają i przygotowują wyniki zbiorcze.

Odkrycia i informacje:

Najważniejszym zagadnieniem zajęć jest wypracowanie sposobów i metod oszczędności

w domowych warunkach, wody i ścieków. Założeniem zajęć jest ukazanie młodym ludziom

możliwości ograniczania zużycia oraz wynikającej z tego oszczędności. Zadaniem zespołu

uczniowskiego jest zbadanie zużycia wody słodkiej. Zebrane wyniki uczniowie przeliczają

w stosunku do miejscowości, gminy i województwa. Uczniowie mają za zadanie

wypracowanie działań ograniczających zużycie. Dane do badań ze swoich domów dostarczają

wszyscy uczestnicy zajęć. Po wypracowaniu sposobów na oszczędzanie słodkiej wody

uczniowie przygotowują ulotki, które rozdane będą rodzicom na wywiadówce

i przedstawione gospodarzom gminy - urzędnikom Referatu ds. rolnictwa i ochrony

środowiska. Informacje na temat zajęć zamieszczone zostaną na stronie internetowej szkoły

i w szkolnej gazetce ,,Gimbeściak”.

Scenariusz

Burza w szklance wody. Jak racjonalnie gospodarować zasobami wodnymi

w gospodarstwie domowym, nie robiąc praktycznie nic?

Etap edukacyjny: III etap edukacyjny (gimnazjum)

Przedmiot: zajęcia z wychowawcą

Liczba godzin: 1 godzina lekcyjna

Treści zawarte w szkolnym programie wychowawczym na rok szkolny 2014/2015

GŁÓWNE CELE I SPOSOBY REALZACJI PRACY WYCHOWAWCZEJ

Cele i zadania

Sposób realizacji Odpowiedzialność za

realizację

Termin

realizacji

18.Promowanie

świadomości ekologicznej

wśród uczniów

Przybliżanie uczniom przy różnych

okazjach problematyki zagrożeń i

ochrony środowiska poprzez:

- akcję Sprzątanie Świata,

- obchody Dnia Ziemi,

-działania ekologiczne,

- segregowanie śmieci,

- zbieranie zużytych baterii,

- akcje „ Sadzenia drzew”,

- projekty proekologiczne,

Wychowawcy,

nauczyciele, nauczyciel

biologii, opiekun

OTOP

Trzy lata

nauki

Treści realizowane podczas zajęć dotyczyć będą zapisów podstawy programowej z:

a) biologii

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystanie energii. Uczeń:

2) przedstawia znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów;

b) geografia

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek – przyroda - gospodarka. Uczeń:

9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania

człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania

w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody;

c) chemia

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

5. Woda i roztwory wodne. Uczeń:

1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;

2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest

rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w

wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w

wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;

3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość

rozpuszczania substancji stałych w wodzie;

4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym;

5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość

substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze;

6) prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa

rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego

w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności);

7) proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą.

fizyka

Energia. Uczeń:

- opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji;

- posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania;

- opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji.

CEL GŁÓWNY:

- zapoznanie uczniów z prostymi formami oszczędzania wody w gospodarstwach domowych

CELE SZCZEGÓŁOWE (UCZEŃ):

- poznaje fizyczne i chemiczne właściwości wody;

- rozumie na czym polega obieg wody w przyrodzie;

- jest świadom stałej ilości wody w przyrodzie;

- wie, na czym polega różnica między wodą słodką a słoną (zna zastosowanie wód słodkich

i słonych w działalności gospodarczej człowieka);

- wie, ile kosztuje metr sześcienny wody;

- wie, ile kosztuje metr sześcienny ścieków;

- zna średni poziom zużycia wody dla gospodarstwa domowego;

- oblicza średni poziom zużycia wody dla swojej miejscowości, gminy i województwa;

- wymienia sposoby ograniczenia zużycia wody w gospodarstwie domowym.

RODZAJ ZAJĘĆ: zajęcia interdyscyplinarne – łączące treści z różnych przedmiotów

FORMY PRACY: grupowa, zespołowa, indywidualna

METODY: pogadanka, pokaz filmu krótkometrażowego, obliczania przy użyciu

kalkulatorów, burza mózgów, ,,gadająca ściana”, krzyżówka

ŚRODKI DYDAKTYCZNE : krzyżówka, film nt. obiegu wody w przyrodzie, tablica

interaktywna

BIBLIOGRAFIA

- strony internetowe

http://www.edukator.pl

http://polki.pl/finanse_wydatki_artykul,10033119.html

http://ogrzewnictwo.pl/artykuly/techniczne-mozliwosci-oszczedzania-wody-i-energii-w-

budynkach-uzytecznosci-publicznej-wnioski-ze-step-u

http://www.hansgrohe.pl/1201.htm

- pozycje książkowe

Tadeusz Błaszczyk, Józef Górski, Zanieczyszczenie, zagrożenie i ochrona wód podziemnych,

Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 1993, ISBN 83-23-20593-0.

Zbigniew Heidrich i inni, Gospodarka wodno-ściekowa, Warszawa: Wyd. Verlag Dashöfr Sp.

z o.o., 2002,ISBN 83-88285-76-9.

Aleksandra Macioszczyk, Hydrogeochemia, Wyd. Naukowe PWN, 2002, ISBN 83-01-13879-

3.

Adam Szpindor, Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi, Warszawa: Arkady, 1992, ISBN 83-

213-3968-9.

PRZEBIEG LEKCJI:

I. Faza przygotowawcza

1. Sprawy organizacyjno-porządkowe

- sprawdzenie obecności

- zaznajomienie z tematem, celami lekcji i jej przebiegiem

- indywidualne rozwiązywanie krzyżówki, której hasłem jest KROPELKA

II. FAZA REALIZACJI

1. Nauczyciel (fizyk, chemik, biolog) przedstawia klasie podstawowe właściwości fizyczne

i chemiczne wody. Wskazuje na zawartość wody w każdym organizmie żywym.

2. Uczniowie na tablicy interaktywnej oglądają krótki film związany z obiegiem wody

w naturze dotyczący wody słonej i słodkiej oraz jej zasobów.

3. Podanie przez uczniów średniego miesięcznego zużycia wody i ścieków w ich domach.

Uczniowie spisują zużycie metrów kwadratowych wody i ścieków z ostatniego miesiąca.

Obliczenie średniego zużycia wody i ścieków na jedno gospodarstwo domowe. Uczniowie

wypełnią w domach ankietę dotyczącą wykorzystania wody do celów spożywczych

i gospodarczych.

4. Praca w grupach

GRUPA A

Średnie zużycie wody na gospodarstwo domowe uczniowie przeliczają w stosunku do

miejscowości, gminy i województwa. Potrzebne do obliczeń informacje pochodzą z rocznika

statystycznego GUS. Uczniowie obliczają kwoty pieniężne za zużycie wody w gospodarstwie

domowym.

GRUPA B

Średnie zużycie ścieków na gospodarstwo domowe uczniowie przeliczają w stosunku do

miejscowości, gminy i województwa. Potrzebne do obliczeń informacje pochodzą z rocznika

statystycznego GUS. Uczniowie obliczają kwoty pieniężne za zużycie ścieków

w gospodarstwie domowym.

5. Burza mózgów. Uczniowie podają sposoby na zaoszczędzenie wody, a co za tym idzie

ścieków w gospodarstwie domowym. Podane przez uczniów sposoby zapisane są na

kolorowych arkuszach. Mają to być sposoby proste, które powinny być rutynowo

wykorzystywane przy czerpaniu wody w gospodarstwie domowym.

III. Faza podsumowująca

6. Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć.

7. Zadanie domowe. Uczniowie przy pomocy komputerów wykonują w domu ulotki

z średnimi zużycia wody i ścieków w gospodarstwie domowym oraz kosztami wody

i ścieków. Ulotki zawierają także dobre praktyki na oszczędzanie wody. Najlepsze ulotki

zostaną powielone. Rozdawane będą na wywiadówce rodzicom przez uczniów. Na

wywiadówce rodzice dowiedzą się także o akcji KROPELKA DO KROPELI–

RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI. W każdej klasie podczas

spotkania z rodzicami zaprezentowane będą wyniki badań uczniów i sposobów na

zaoszczędzenie wody i ścieków. Wyniki badań przekazane zostaną także urzędnikom

Referatu ds. rolnictwa i ochrony środowiska.

8. Ewaluacja zajęć. Uczniowie wypełniają ankietę ewaluacyjną. Uczniowie kończą zdanie. Na

dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że…..

II miejsce - „Woda źródłem życia” Edyta Piekarska

SCENARIUSZ ZAJĘĆ ŚWIETLICOWYCH

Prowadzący: Edyta Piekarska 2 godziny

Temat: Woda źródłem życia.

Uczeń:

wymienia przykłady występowania wody z życia codziennego,

rozpoznaje stany skupienia wody,

omawia obieg wody w przyrodzie,

podaje podział wód,

zna proporcje składu wody na świecie,

zna proporcje wody wchodzącą w skład ciała człowieka,

wyjaśnia jaka jest rola wody w życiu człowieka i pozostałych organizmów żywych,,

podaje przykłady wykorzystania wody przez człowieka,

rozumie potrzebę oszczędzania wody.

POSTAWY UCZNIA:

rozwija zainteresowania przyrodnicze i ekologiczne,

docenia znaczenie wody,

rozumie istotę oszczędzania wody.

Metody:

burza mózgów,

doświadczenia,

obserwacje,

praca z tekstem – schematem,

Formy pracy:

indywidualna,

grupowa,

ZBIOROWA

Środki dydaktyczne:

woda w trzech stanach skupienia (butelka wody, kostki lodu, parująca gorąca wodna)

zlewka, menzurka, szklanka, wazon, słoik,

plansza – Obieg wody w przyrodzie

tekst źródłowy (NR 1-5),

symboliczne karty (NR 1-5) jako element do rozpoczęcia dyskusji

brystol, flamastry,

MODEL CZĄSTECZKI WODY

żetonowy system punktacji dla uczniów za dobre odpowiedzi i aktywny udział w

zajęciach.

P R Z E B I E G L E K C J I

Faza wprowadzająca:

1. Sprawy organizacyjne: przywitanie, sprawdzenie obecności,

2. Wyjaśnienie celów lekcji i przyczepia SYMBOL NR 1 tematu na tablicy.

3. Nauczyciel pokazuje butelkę, szklankę i wazon, w których znajduje się woda i pyta

CO JEST W POJEMNIKACH/NACZYNIACH? Podaje informacje z butelki nt. wody

(skład), omawia cząsteczkową budowę wody (SYMBOL 2).

4. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela – burza mózgów:

Czym jest woda? (SYMBOL NR 3)

Jakie jest jej znaczenie (SYMBOL NR 4)?

W jaki sposób wpływa na życie organizmów żywych (SYMBOL NR 4)5?

5. Nauczyciel zapisuje pomysły na arkuszach papieru przy symbolach 2-4 (w razie

potrzeby nauczyciel uzupełnia wypowiedzi).

Faza realizacyjna:

1. Na podstawie tekstu źródłowego (TEKST NR 1)oraz informacji zawartych na

arkuszach nauczyciel omawia kolejne aspekty właściwości wody (TEKST NR 2).

2. Nauczyciel prezentuje makietę OBIEGU WODY W PRZYRODZIE, na której

uczniowie umieszczają we właściwych miejscach STRZAŁAKI z nazwą procesu

wpływającego na stan skupienia wody (TEKST 3).

3. Nauczyciel kontroluje prace uczniów i w razie potrzeby dokonuje korekty lub

wyjaśnień.

4. WYKORZYSTANIE WODY PRZEZ CZŁOWIEKA (KROPELKI) – uczniowie losują kropelki,

na których znajdują się dziedziny wykorzystania wody przez człowieka (umieszczają

je na brystolu) (TEKST NR 4).

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli grupę na czteroosobowe zespoły, a każda z nich losuje informacje

nt. SPOSOBÓW OSZCZĘDZANIA WODY (TEKST NR 5). Każda grupa przygotowuje

rysunek obrazujący informację podana na kartce. W razie potrzeby nauczyciel

naprowadza, podaje pomysły.

2. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy.

3. Nauczyciel podsumowuje pracę na zajęciach wręcza ŻETONY dla aktywnych

uczniów do umieszczenia na tablicy punktacji (osiągnięć uczniów) w świetlicy.

BIBLIOGRAFIA:

1. Strefawidzy.pl

2. WODA ŹRÓDŁEM ŻYCIA – Wyd. Debit

3. Cykl hydrologiczny – SCHOLARIS

4. Antoine de Saint-Exupery, „Ziemia, planeta ludzi” (cytat)

III miejsce - „Podróże z kropelką” Elżbieta Brzeźniak

Scenariusz imprezy ekologicznej

Czas trwania: godz. 9. 00 -11,00

Przygotowanie: Elżbieta Brzeźniak

Uczestnicy: zaproszeni goście: przedstawiciele Wydziału Ochrony Środowiska ze

Starostwa oraz Miasta i Gminy Szamotuły

Uczniowie: Szkoły Podstawowej nr 5 , Gimnazjum nr 2 i Oddziału

Przysposabiającego do Pracy z wychowawcami (ok. 100 osób)

Cel imprezy:

*uświadomienie uczniom zależności życia organizmów i roślin od wody;

wykazanie się wiedzą przyrodniczą

*przybliżenie uczniom zjawiska obiegu wody w przyrodzie

*praktyczne sprawdzenie umiejętności rozpoznawania płynów , zawiesin wodnych

*zagrożenia dla rzek i jezior- ,,kompozycja’’ ścieku

*dokonywanie ocen użytkowych roztworów wodnych/ niebezpieczne dla zdrowia,

zagrażające życiu zanieczyszczenia/

*informacja o pochodzeniu i zasobności w wodę pitną naszego regionu

*zachęcenie do monitorowania i oszczędnego gospodarowania wodą w szkole i domu

*pobudzanie do aktywności umysłowej i ruchowej uczestników

*zachęcanie do rozwijania działań oszczędzających środowisko naturalne-

selektywna zbiórka surowca papierniczego, plastików, baterii

Środki dydaktyczne:

*dekoracja sali z wykorzystaniem prac plastycznych uczniów/ organizmy

wodne/;schematyczna wizualizacja zasobów wodnych ziemi; plansze, układanki

*,,wejściówki” –paczki zgromadzonej przez uczniów w klasach makulatury

*tekst literacki ,,Przygody Kropelki” w ,,Wyprawy z borsukiem” wyd. WEDA

*zestaw eksperymentalny: woda , naczynia szklane, domieszki stałe i ciekłe;

naczynie duże ,szklane do ekspozycji ścieku

*relacja uczestników wycieczki ekologicznej KMN EKO- OKO/ zwiedzanie stacji

uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków w zaprzyjaźnionej gminie

*zadania konkursowe dla zespołów klasowych: uzupełnianie obrazu zgodnie z

opisem , rysunek tematyczny

*indywidualna rywalizacja ruchowa: wyścigi żab, naśladowanie chodzenia bociana,

stanie na jednej nodze

*nagrody indywidualne i zespołowe patenty ,,WODNIKA’’ dla klas-uczestników

imprezy ;

Przebieg imprezy:

1. Powitanie gości i uczestników spotkania . Wyjaśnienie celu i uzgodnienie zasad

przebiegu konkurencji.

2. Zebranie ,,wejściówek” .

3. Wysłuchanie tekstu : ,,Przygody Kropelki” z książki ,,Wyprawy z borsukiem”-

część„ Woda”

4. Przydzielenie i praca nad zadaniami w zespołach klasowych:

a)uzupełnianie planszy rysunkami zwierząt, ludzi i roślin / zgodnie z tekstem/

b) układanie napisu z rozsypanki literowej i plastyczne zilustrowanie go na kartce

c) ułożenie, przyklejenie rozciętego obrazu i nadanie mu tytułu

5. Reprezentanci klas kolejno przedstawiają zebranym efekty prac :

prezentują plansze, odczytują ułożone hasła i obrazy

6. Co oko, nos i język odkryć może w wodzie? Przedstawiciele klas dostępnymi

zmysłami sprawdzają zawartość butelek- zagadek / substancje jadalne

rozpuszczone w wodzie/.

7. Te same zespoły wykonują doświadczanie mieszania byle –czego/ środki:

myjące, piorące, czyszczące, spożywcze, plastikowe nakrętki, oleje, papier,

gleba, piasek/ z wodą – próbują

określić stopień szkodliwości uzyskanych mieszanek dla naturalnych

mieszkańców wody i człowieka.

8. ,,Kompozycja’’ ścieków -zawartość wszystkich naczyń ( spożywcza i doświadczalna

zlana jest do przezroczystego naczynia, by uzmysłowić zebranym skład i pochodzenie

nieczystości.

Kalkulator wodny: ile zużyjesz wody , za tyle zapłacisz ale podwójnie, bo

za zanieczyszczenie wody z kanalizacji jest dodatkowa opłata. Chcesz płacić

mniej - używaj wody z głową!

9. Krótka relacja starszej koleżanki z wycieczki ekologicznej do stacji uzdatniania

wody i oczyszczalni ścieków w gminie Kaźmierz.

10. Konkurencje sprawnościowe: przedstawiciele klas rywalizują w wyścigach: żab i

bocianów, staniu na jednej nodze.

11. Podsumowanie spotkania. Wyjaśnienie: jak zebrana makulatura pozwoli oszczędzić

wodę , energię i las . Zachęcenie uczniów do rywalizacji w ,,Zbiórce baterii” i

mobilizowanie do skutecznej segregacji odpadów w szkole i domu. Wręczenie nagród

rzeczowych dla reprezentantów i ,,Patentów Wodnika ‘’dla uczestniczących klas .

Pożegnanie uczestników imprezy.

12. Zawieszenie na gazetce ściennej w szkolnym holu prac wykonanych podczas

Spotkania ,,Wiosna z Kropelką”

JĘZYK OBCY

I miejsce „Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona” Danuta Kasztelan, Anna

Jakubowska

Scenariusz lekcji przyrody i języka angielskiego dla klas IV-VI szkoły podstawowej:

Przygotowanie i prowadzenie zajęć : Danuta Kasztelan, Anna Jakubowska

Temat lekcji:” Zasoby wodne Ziemi i ich ochrona”

Cel: Kształcenie odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.

Cele szczegółowe dla ucznia:

zna zasoby wodne Ziemi,

uświadamia sobie znaczenie wody dla człowieka,

wie na czym polega ochrona wód,

potrafi współpracować w grupie,

wykorzystuje znajomość języka angielskiego do realizacji tematyki lekcji

Czas trwania: 2 x 45min.

Metody: pogadanka, pokaz, obserwacja, aktywizujące.

Formy: indywidualna, grupowa

Środki dydaktyczne: plansze zasobów wodnych, pojęć angielskojęzycznych, karty

pracy, krzyżówka, kropelki wody

Przebieg zajęć:

1. Czynności wstępne: podanie tematu i celu lekcji, wyjaśnienie metod i form pracy, podział

na grupy5-6 osobowe, punktacja zadań, zasady konkurencji między grupami i punktowanie

zadań, przyznawania punktów – kropelek ( )

2. Wprowadzenie pojęć w języku polskim i angielskim: woda, stany skupienia, zasoby wodne

ziemi (prezentacja). (załącznik 1 -4)

Zadania dla grup:

Wypełnienie schematu obiegu wody w przyrodzie (karta pracy 1) ( punktacja: 0 - 2 )

Zilustrowanie proporcji między różnymi źródłami zaopatrzenia w wodę (karta pracy 2)

( 0-7 )

Przydzielenie kropelek – podanie punktacji

3. Znaczenie, zużycie i źródła zanieczyszczeń wody (pogadanka).

Wprowadzenie pojęć w języku polskim i angielskim: czynności codzienne związane z użyciem

wody. (Załącznik 5)

Zadania dla grup:

Łączenie substancji zanieczyszczających wodę ze źródłami tych zanieczyszczeń (karta

pracy 3) (0 - 6 )

Kalkulowanie zużycia wody podczas czynności życia codziennego i konfrontacja ze

zużyciem faktycznym (karta pracy 4) ( 0 - 9 )

Przydzielenie kropelek – podanie punktacji

4. Stan czystości wód - rzek Polski (mapa – załącznik 6).

Zadanie dla grup:

Losowanie rzeki (dla grupy). ( 0-2 )

Uczniowie na podstawie mapy czystości wód w Polsce określają stopień czystości

Wisły, Odry, Bugu i Warty (załącznik 6)

5. Oczyszczanie wód – rodzaje oczyszczalni (mapa – załącznik 6).

Omówienie procesu samooczyszczania wód i rodzajów oczyszczalni (prelekcja)

Zadanie dla grup:

Przyporządkowanie sposobu oczyszczania wody w różnych typach oczyszczalni:

mechanicznej, chemicznej, biologicznej (karta pracy 5)

6. Quiz językowy – utrwalenie poznanych pojęć (karta pracy 6)

Zadanie dla grup:

Rozwiązywanie krzyżówki utrwalającej wcześniej poznane pojęcia (0-11 )

7. Twój wkład w ochronę wód – tworzenie plakatu (0-5 )

Zadanie dla grup:

Uczniowie korzystając z wcześniej przygotowanych przez nauczycieli materiałów tworzą

plakaty pt. „Kropelka do kropelki” (tj. zgromadzone kropelki, słówka w języku

angielskim, arkusze papieru, kredki, pisaki, wycinki z gazet, hasła, nożyczki, itd. )

8. Podsumowanie zajęć i ocena zespołów. Prezentacja plakatów na forum szkoły.

Bibliografia

Pozycje zwarte

1. „Którędy po Ziemi? Jak kształcić zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego.”

wyd. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 1993 r.

2. „ Jak żyć ekologicznie” R. Duffner, wyd. Fundacja Biblioteka Ekologiczna Poznań, 1991 r.

3. „Mój świat. Zeszyt ćwiczeń” klasy 4-6, M.M. Augustyniak, wyd. Rożak, Gdańsk 2005

4. „Przyroda i człowiek. Zeszyt ćwiczeń” J. Angiel, wyd. WSiP, Warszawa 1999

5. „Planeta Nowa 1. Podręcznik do geografii dla klasy 1 gimnazjum” R. Malarz wyd. Nowa Era,

Warszawa 2012 r.

6. „Steps in English” T. Thomson, wyd. Oxford, 2011 r.

7. „Słownik tematyczny języka angielskiego” U. Maclean, P. Ratajczak, wyd. Kanion,

Zielona Góra 1996 r.

Strony internetowe

www. ekologia.pl / środowisko / ochrona środowiska/ rzeka nie jest ściekiem/ galeria/ ogólna

klasyfikacja jakości wód, stan czystości rzek w Polsce (pobrano 2003)

http://www.vocabulary.cl/Lists/Daily_Routines.htm (pobrano 2014)

http://itsmynotebook.blogspot.com/2010/11/description-daily-activities.htm (pobrano 2014)

www.google.pl/search?q=obieg+wody+w+przyrodzie&biw (pobrano 2014)

www.google.pl/search?q=stan+czystosci+Polskich+rzek&biw (pobrano 2014)

II miejsce „Wasser ist wichtig”- Anetta Majewska

Scenariusz lekcji języka niemieckiego w gimnazjum w ramach interdyscyplinarnego

konkursu „Kropelka do kropelki”

Przedmiot: Język niemiecki

Czas trwania zajęć : 45 minut

Cele:

Podniesienie świadomości ekologicznej uczniów gimnazjów w zakresie

racjonalnego gospodarowania wodą w gospodarstwach domowych

Zachęcenie uczniów do oszczędzania wody podczas podstawowych czynności

domowych

Zapoznanie uczniów ze słownictwem związanym z podstawowymi czynnościami

domowymi dotyczących gospodarowania wodą oraz jej oszczędzaniem

Kształcenie umiejętności wyszukiwania informacji na mapie niemieckojęzycznej

oraz utrwalenie niemieckich nazw rzek, jezior oraz mórz

Kształcenie umiejętności mówienia z użyciem struktur gramatyczno-

leksykalnych man kann oraz trybu rozkazującego

Metody pracy:

problemowa

metody aktywizujące wymagające od ucznia zaangażowania oraz podejmowania

decyzji i branie odpowiedzialności za swoją naukę – burza mózgów, runda bez

przymusu, zadanie domowe do wyboru

Formy pracy:

praca indywidualna

praca w parach

praca i prezentacja na forum klasy

Środki dydaktyczne:

karta pracy „Was passt zusammen?”

karta pracy „Wasserverbrauch zu Hause”

mapka Niemiec dla każdego ucznia

duża mapa fizyczna Niemiec

Bibliografia:

Elżbieta Tyralska –Wojtycza: Woda, Fundacja Wspierania Inicjatyw

Ekologicznych, Kraków 1994

Siegfried Büttner, Gabrielle Kopp, Josef Alberti :Tamburin 3 Deutsch für Kinder,

Max HueberVerlag, Ismaning 1997

Giorgo Motta: Magnet1, Wydawnictwo LektorKlett, Poznań 2011

Tok lekcji:

1. Wprowadzenie do tematu- rozgrzewka językowa.

Nauczyciel zadaje pytania dotyczące spędzania wolnego czasu na łonie natury.

Wanderst du gern?

Fährst du gern ins Grüne?

Fährst du gern ans Meer?

Fotografierst du gern die Natur?

Liebst du die Natur?

2. Podanie tematu i celu lekcji .

Heute sprechen wir von…… H2O

Dzisiaj będziemy mówić o ….. nauczyciel pisze na tablicy symbol chemiczny wody H2O

i pyta uczniów: Was bedeutet das?

Po usłyszeniu odpowiedzi: Wasser, nauczyciel pyta: Ist Wasser wichtig?

Po uzyskaniu odpowiedzi: Ja, Wasser ist wichtig uczniowie zapisują temat lekcji.

Nauczyciel ustala z uczniami dla kogo i gdzie jest ważna woda.

Für wen ist Wasser wichtig? Uczniowie odpowiadają, podchodzą do tablicy i zapisują

3. Zebranie wiadomości na temat zasobów wody w Niemczech.

Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Wo gibt es Wasser?

Po odpowiedziach uczniów zostają zapisane na tablicy słowa:

der Fluss

die See

der See

H2O

Tiere

Pflanzen

Menschen

H2O

der Ozean

Uczniowie odliczają do trzech eins, zwei, drei. Wszystkie jedynki wyszukują na mapce

(załącznik nr 1) i wypisują do zeszytu nazwy ważniejszych rzek w Niemczech, dwójki

nazwy jezior i trójki nazwy mórz. Po chwili uczniowie prezentują wyniki pracy na forum

klasy - podchodzą do dużej mapy wiszącej w klasie pokazują rzeki, jeziora, morza

i uzupełniają tabelę na tablicy, a następnie robią notatkę do zeszytu.

der Fluss der See die See

der Rhein Bodensee Nordsee

die Donau Chiemsee Ostsee

die Weser Mürtiz

die Saale Schweriner See

4. Zwrócenie uwagi uczniów na fakt, iż bez wody nie można wykonywać podstawowych

czynności w domu.

Nauczyciel podsumowuje wyniki poszukiwań uczniów z poprzedniego ćwiczenia

Also in Deutschland gibt es genug Wasser, anderswo aber sehr wenig.

Stellt euch vor, es gibt kein Wasser. Was kann man da nicht machen?

Uczniowie indywidualnie wypełniają kartę pracy - dobierają odpowiednie słownictwo

do obrazków – załącznik nr 2

Nauczyciel objaśnia konstrukcję man kann oraz ewentualne niejasności leksykalne

z karty pracy, a następnie uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy

formułując zdania: np. Ohne Wasser kann man sich nicht waschen.

5. Uświadomienie uczniom ile wody i na co zużywa na dobę statystyczny mieszkaniec

Polski.

Wisst ihr, wie viel Wasser wir pro Tag und Nacht verbrauchen? Wir machen eine

Aufgabe dazu.

Praca w parach - nauczyciel rozdaje karty pracy ( załącznik nr 3) i uczniowie

nanoszą brakujące dane. Przedstawienie wyników pracy par na forum i porównanie

ich z właściwymi danymi (załącznik nr 4)

Für Baden und Duschen verbrauche ich 15-50 Liter Wasser.

6. Zachęcenie uczniów do oszczędzanie wody – formułowanie zdań w trybie

rozkazującym:

Wir verbrauchen wirklich viel Wasser. Wie kann man Wasser sparen?

Zużywamy rzeczywiście dużo wody. Jak można ją oszczędzić?

Burza mózgów – uczniowie podają swoje propozycje oszczędzania wody i zapisują

na tablicy i w zeszycie:

np. Duschen statt Baden

Wasserhähne fest zudrehen

Beim Zähneputzen Wasserhähne zudrehen

In der Toilette nur wenig spülen

Garten mit Regenwasser gießen

Geschirr spülen, wenn die Spülmaschine voll ist.

Nauczyciel objaśnia sposób tworzenia trybu rozkazującego w 2 osobie liczby

pojedynczej:

ökologisch denken - Denke ökologisch !

Wasser sparen – Spare Wasser!

Praca w parach – Uczniowie wybierają trzy sposoby oszczędzania wody i zwracają

się do swojego kolegi/koleżanki w trybie rozkazującym, potem zamiana ról.

Uczniowie ćwiczą w parach najpierw wszyscy jednocześnie, a potem wybrane osoby

prezentują zdania na forum klasy.

7. Runda bez przymusu – podsumowanie. Nauczyciel zachęca uczniów do krótkiego

zastanowienia się i wybrania jednego sposobu oszczędzania wody w domu, który

może wprowadzić od dzisiaj. Następnie uczniowie mówią krótko o swoich

postanowieniach.

np. Ich dusche statt bade.

8. Praca domowa do wyboru:

Używając słownictwa poznanego na dzisiejszej lekcji wykonam plakat

zachęcający do racjonalnego gospodarowania wodą w gospodarstwach

domowych.

Używając słownictwa poznanego na dzisiejszej lekcji umiem uzasadnić,

dlaczego woda jest ważna w naszym życiu oraz umiem podać sposoby

racjonalnego jej wykorzystania w moim domu.

III miejsce „Water for everyone” Małgorzata Skiera-Juchniewicz

Scenariusz lekcji języka angielskiego

PRZEDMIOT: język angielski

PROWADZĄCY: mgr Małgorzata Skiera-Juchniewicz

DATA: listopad 2014,

KLASA: I-VI

CZAS: 45 minut

TEMAT LEKCJI: Water for everyone.

CELE:

Cel główny: Uświadomienie znaczenia potrzeby ochrony wód pitnych na całym świecie.

Cele operacyjne:

1) Na poziomie wiadomości uczeń powinien:

a) znać znaczenie słowa (water, drop, gas, solid, liquid, tap),

b) znać podstawowe czasowniki (use, turn off, water, plant),

c) znać trzy formy skupienia wody.

2) Na poziomie umiejętności uczeń powinien;

a) wskazać pięć sposobów ochrony wody pitnej:

turn off the tap when brushing your teeth,

use a dishwasher,

take a shower instead of a bath,

use low flow showers,

plant flowers that require less water,

b) poprawnie wypowiedzieć poznane wyrażenia.

Cel wychowawczy: kształtowanie umiejętności świadomego podejmowania

proekologicznych decyzji.

POMOCE DYDAKTYCZNE:

prezentacja multimedialna (PowerPoint),

karty pracy dla każdego ucznia (ćwiczenia),

tablica interaktywna,

oprogramowanie do tablicy interaktywnej,

zestaw multimedialny,

zeszyt przedmiotowy.

TECHNIKI PRACY LEKCYJNEJ:

praca w parach,

praca indywidualna,

powtarzanie usłyszanych kwestii.

PRZEBIEG LEKCJI

Część wstępna lekcji (ok. 3 min.)

Powitanie klasy.

Sprawdzenie obecności.

Zapisanie tematu lekcji na tablicy i w dzienniku.

Część powtórzeniowa (ok. 10 min.)

Przeprowadzenie krótkiej powtórki słownictwa, a w szczególności powtórzenie

wyrażeń omawianych na wcześniejszych lekcjach dotyczących przyrody.

Część główna (około 27 min.)

Zapoznanie uczniów z celami lekcji.

Przedstawienie prezentacji multimedialnej (załącznik nr 1).

o Wprowadzenie nowych słów (water, tap, drop) .

o Obrazowe przedstawienie stanów skupienia wody (solid, liquid, gas).

o Trzykrotne powtórzenie poznanych fraz.

o Graficzne zaprezentowanie sposobów ochrony wody pitnej.

o Przeprowadzenie ustnej powtórki w zakresie poznanych wyrażeń.

Rozdanie uczniom kart pracy (załącznik 2).

Przekazanie instrukcji dotyczącej sposobu wykonania poszczególnych zadań.

Praca indywidualna (rozwiązywanie zadań w karcie pracy).

Dyskusja w parach dotycząca udzielonych odpowiedzi.

Sprawdzenie wyników pracy poszczególnych par.

Część końcowa lekcji (utrwalająca – ok. 5 min.):

Powtórzenie słownictwa omawianego na lekcji.

Zadanie pracy domowej

Temat zadania: Wykonaj projekt metodą collage pt.”The best way to protect water”(format

dowolny)

Podsumowanie – korzyści zastosowania technik pracy:

Uczniowie rozwijają sprawność słuchania ze zrozumieniem i mówienia.

Ćwiczenia leksykalne poszerzają zasób słownictwa.

Uczniowie podnoszą własną świadomość potrzeby ochrony wody pitnej.

Bibliografia:

Zdjęcia i obrazki skopiowane zostały ze stron:

www.wsd.gov.hk

www.motherswhowork.co.uk

http://sustainabledevelop.weebly.com/stop-wasting.html

www.fotosearch.com

Uwaga:

Załączniki do scenariuszy zajęć będą dostępne na stronie internetowej www.ekoedukator.pl