KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİNDE ANEMİ NEDENLERİ VE KLİNİK

SONUÇLARI

Dr. Kenan ATEŞ

Ankara Üniversitesi Tıp FakültesiNefroloji Bilim Dalı

Kronik böbrek yetmezliğinde anemi sıklığı

K/DOQI. AJKD 2002; 39(K/DOQI. AJKD 2002; 39(supplsuppl 1):11):1--246246

Kronik böbrek yetmezliğinde anemi sıklığı

McClellanMcClellan W, et al. W, et al. CurrCurr MedMed ResRes OpinOpin 2004;20:15012004;20:1501--1010

TRansplant European Survey on Anemia Management (TRESAM)

3 4 4 4

26 19 21 21

71 77 75 75

0

20

40

60

80

100

6 ay 1 yıl 3 yıl 5 yıl

Ren

al tra

nsp

lant (%

)

< 10 gr/dl 10-12 gr/dl > 12 gr/dl

16 16 üülkede 72 merkezden 4263 hasta lkede 72 merkezden 4263 hasta Kesitsel deKesitsel değğerlendirme erlendirme

VanrenterghemVanrenterghem. AJT 2003;3:835. AJT 2003;3:835--4545

Serum Serum kreatininkreatinin ≥≥2 mg/2 mg/dldl (GFR (GFR <<60 ml/60 ml/dkdk))

HbHb ööllçüçümmüü

İİncelemenceleme

NormalNormal FeFe eksiklieksikliğğii

ESA+DemirESA+Demir

Anemi dAnemi düüzelmedizelmedi

<13.5 g/<13.5 g/dldl erierişşkin erkekkin erkek<11.5 g/<11.5 g/dldl erierişşkin kadkin kadıınn

Demir tedavisiDemir tedavisi

Anemi dAnemi düüzeldizeldi

Hematolojik Hematolojik incelemeinceleme

Eritrosit indeksleriEritrosit indeksleri

RetikRetiküülositlosit saysayıımmıı

Gaitada gizli kanGaitada gizli kan

Demir parametreleriDemir parametreleri

CRPCRP

YokYok

StemStem cellcell →→ BFUBFU--E E →→ CFUCFU--E E →→ EritroblastEritroblast

EritrositlerEritrositler

Eritropoetinüreticisi

EritropoetinEritropoetin

OksijenOksijensensorsensor

Atmosferik oksijenAtmosferik oksijenKardiyopulmKardiyopulm. . fonkfonk..Kan volKan volüümmüüHbHb konsantrasyonukonsantrasyonuOksijen Oksijen afinitesiafinitesi

Renal kan akımıRenal O2 tüketimi BBÖÖBREKBREK

Eritropoetin eksikliği

İİncelemelerde bancelemelerde başşka neden yokka neden yok

NormokromNormokrom--normositernormositer anemi varanemi var

RenalRenal fonksiyon bozuklufonksiyon bozukluğğu varu var

ERERİİTROPOETTROPOETİİNNEKSEKSİİKLKLİĞİİĞİ

ESAESATEDAVTEDAVİİSSİİ

YaYaşşam kalitesi am kalitesi ↑↑MorbiditeMorbidite ↓↓YaYaşşam sam süüresi resi ↑↑

Renal anemi tedavisi

ESA tedavisi, tESA tedavisi, tüüm diyaliz hastalarm diyaliz hastalarıında gerekli denda gerekli değğildirildir

Yeterli diyalizYeterli diyaliz

% 20% 20HDHD Yeterli beslenmeYeterli beslenme

Demir tedavisiDemir tedavisi% 40% 40PDPDDiDiğğer er öönlemlernlemler

HastalarHastalarıın % 5n % 5’’inde ESA uygulanmaksinde ESA uygulanmaksıızzıın n HtcHtc >% 40>% 40

% 75% 75 YANIT YETERLYANIT YETERLİİ

ESAESA

% 25% 25 YANIT YETERSYANIT YETERSİİZZ

Eritropoezi uyarıcı ajanlara yetersiz yanıtın nedenleri

Demir eksikliDemir eksikliğğii

İİnfeksiyonnfeksiyon//inflamasyoninflamasyon

Kronik kan kaybKronik kan kaybıı

OsteitisOsteitis fibrozafibroza

AlAlüüminyum yminyum yüüklenmesiklenmesi

FolatFolat/Vitamin B/Vitamin B1212 eksiklieksikliğğii

HemoglobinopatilerHemoglobinopatiler

MalnMalnüütrisyontrisyon

HemolizHemoliz

Yetersiz diyalizYetersiz diyaliz

NKFNKF--DOQI GUIDELINESDOQI GUIDELINES

EUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINESEUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINES

EPO DEPO DİİRENCRENCİİ

UyumsuzlukUyumsuzluk

Demir deposuDemir deposu

YeterliYeterli

CRPCRP

RetikRetiküülositlositLDHLDHBilirBilirüübinbinPeriferikPeriferik yaymayayma

GaitadaGaitadagizli kangizli kan

Vitamin BVitamin B1212//FolatFolatPeriferikPeriferik yaymayayma

PTHPTHKemik iliKemik iliğğii

AlAlüüminyumminyum

HbHb elektrofelektrof..

YetersizYetersiz

İİnfeksiyonnfeksiyonİİnflamasyonnflamasyonMaligniteMalignite

Kan kaybKan kaybıı

HemolizHemoliz

VitaminVitamineksiklieksikliğğii

AlAlüüminyumminyumyyüüklenmesiklenmesi

Kemik iliKemik iliğğiifibrozisifibrozisi

HemoglobinopatiHemoglobinopatiTND ANEMTND ANEMİİ KILAVUZUKILAVUZU

Kronik bKronik bööbrek yetersizlibrek yetersizliğğinde inde normokromnormokromve ve normositernormositer anemi ganemi göörrüüllüürr

MikrositozMikrositoz•• Demir eksikliDemir eksikliğğii•• AlAlüüminyum fazlalminyum fazlalığıığı•• HemoglobinopatilerHemoglobinopatiler

MakrositozMakrositoz•• FolatFolat eksiklieksikliğğii•• Vitamin BVitamin B1212 eksiklieksikliğğii•• EPO tedavisine baEPO tedavisine bağğllıı olarak olarak

eritropoezdeeritropoezde artartışış

Kronik böbrek yetmezlikli hastalarda demir eksikliği sıklığı

PREPRE--DDİİYALYALİİZ HASTALARZ HASTALAR % 30% 30

HD HASTALARIHD HASTALARI % 20% 20--6060

PD HASTALARIPD HASTALARI % 20% 20--4040

Diyet kDiyet kııssııtlamastlamasııİşİştahstahsıızlzlııkk

ORAL DEMORAL DEMİİR ALIMININR ALIMININAZALMASIAZALMASI

İİnflamasyonnflamasyonMalnMalnüütrisyontrisyonFosfor baFosfor bağğlaylayııccıı ajanlarajanlar

HD sHD sıırasrasıındaki kayndaki kayııplarplarSSıık kan k kan öörneklemesirneklemesiGIS kanamalarGIS kanamalarıı

İİNTESTNTESTİİNAL DEMNAL DEMİİRREMEMİİLLİİMMİİNNİİN AZALMASIN AZALMASI

ESA ESA İİLE ERLE ERİİTROPOEZTROPOEZİİNNUYARILMASIUYARILMASI

KAN KAYIPLARIKAN KAYIPLARIDEMDEMİİRREKSEKSİİKLKLİĞİİĞİ

Aneminin değerlendirilmesi

HbHb//HtcHtc

Eritrosit indeksleriEritrosit indeksleri

RetikRetiküülositlosit saysayıımmıı

Gaitada gizli kanGaitada gizli kan

Serum demiriSerum demiri

SDBKSDBK

TransferrinTransferrin saturasyonusaturasyonu

Serum Serum ferritinferritin

HipokromikHipokromik eritrosit yeritrosit yüüzdesizdesi

Demir parametreleriDemir parametreleri

CRPCRP RetikRetiküülositlosit HbHb iiççerieriğğii

NKFNKF--DOQI GUIDELINESDOQI GUIDELINES

EUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINESEUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINES

Demir eksikliğinin tanısı

MUTLAKMUTLAKDEMDEMİİR EKSR EKSİİKLKLİĞİİĞİ

FONKSFONKSİİYONELYONELDEMDEMİİR EKSR EKSİİKLKLİĞİİĞİ

FerritinFerritin <<100 100 ngng/ml/mlTSAT TSAT <<% 20% 20

FerritinFerritin >>100 100 ngng/ml/mlTSAT TSAT <<% 20% 20

Hedef demir parametreleri

OPTIMALOPTIMAL

Serum Serum ferritinferritin >100 >100 ngng/ml/ml 200200--500 500 ngng/ml/ml

TransferrinTransferrin saturasyonusaturasyonu >% 20>% 20 % 30% 30--4040

HipokromikHipokromik eritrositeritrosit <% 10<% 10 <% 2.5<% 2.5

RetikRetiküülositlosit HbHb iiççerieriğğii <29 <29 pgpg//hchc 35 35 pgpg//hchc

NKFNKF--DOQI GUIDELINESDOQI GUIDELINES TND ANEMTND ANEMİİ KILAVUZUKILAVUZU

EUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINESEUROPEAN BEST PRACTICE GUIDELINES

Hangi parametre demir durumunu en iyi yansıtır?

HipokromikHipokromik eritrosit yeritrosit yüüzdesizdesi TransferrinTransferrin satsatüürasyonurasyonu>>

RetikRetiküülositlosit HbHb iiççerieriğğii FerritinFerritin

IV DEMIV DEMİİR TEDAVR TEDAVİİSSİİNE YANIT VERECEK HASTALARINE YANIT VERECEK HASTALARIAYIRIM YETENEAYIRIM YETENEĞİĞİ

EtkinlikEtkinlik SSıınnıır der değğerer

Hipokromik eritrosit yüzdesi % 89.6 % 6

Retikülosit Hb içeriği % 78.4 29 pg/hücre

Transferrin satürasyonu % 70.4 % 19

Ferritin % 64.0 50 ng/ml

TessitoreTessitore N, et al. NDT 2001;16:1416N, et al. NDT 2001;16:1416--23 23

Kronik bKronik bööbrek yetersizlibrek yetersizliğğinde inde normokromnormokromve ve normositernormositer anemi ganemi göörrüüllüürr

MikrositozMikrositoz•• Demir eksikliDemir eksikliğğii•• AlAlüüminyum fazlalminyum fazlalığıığı•• HemoglobinopatilerHemoglobinopatiler

MakrositozMakrositoz•• FolatFolat eksiklieksikliğğii•• Vitamin BVitamin B1212 eksiklieksikliğğii•• EPO tedavisine baEPO tedavisine bağğllıı olarak olarak

eritropoezdeeritropoezde artartışış

Makrositik anemili hastalarda vitamin eksikliği düşünülmelidir

MakrositikMakrositik anemianemi NormositikNormositik anemianemi

Hasta sayısı 10 10

CRP (mg/dl) 0.3 ± 0.2 0.2 ± 0.1

Hemoglobin (gr/dl) 10.9 ± 0.2 11.0 ± 0.2

EPO dozu (IU/kg/hafta) 79 ± 12 48 ± 9

Kt/V üre 1.3 ± 0.1 1.2 ± 0.1

Ferritin (ng/ml) 544 ± 82 602 ± 104

TS (%) 27 ± 3 29 ± 4

Serum vitamin B12 (pg/ml) 622 ± 144 580 ± 192

Serum folat (ng/ml) 12 ± 4 10 ± 5Eritrosit folat (ng/ml) 122 ± 17 480 ± 144

Schiffl H and Lang SM. NDT 2006;21:133-7

2030405060708090

100110

0 6 12

Zaman (ay)EP

O d

ozu

(IU

/kg/

haft

a)

Makrositik anemiNormositik anemi

10

10,5

11

11,5

12

12,5

13

0 6 12

Zaman (ay)

Hem

oglo

bin

(gr/

dl)

Makrositik anemiNormositik anemi

FolatFolat ++ FolatFolat --FolatFolat ++ FolatFolat --

Schiffl H and Lang SM. NDT 2006;21:133-7

88--20 ya20 yaşşlarlarıı arasarasıındaki 15 HD hastasndaki 15 HD hastasıı

5 mg 5 mg folikfolik asit/HD seansasit/HD seans

0 0 6 126 12

Serum Serum folatfolat 8.1 8.1 ±± 3.43.4 13.1 13.1 ±± 4.4 p<0.054.4 p<0.05Eritrosit Eritrosit folatfolat 565 565 ±± 274274 743 743 ±± 288 p<0.05288 p<0.05MCVMCV 92.9 92.9 ±± 4.64.6 91.2 91.2 ±± 6.6 p=0.056.6 p=0.05HemoglobinHemoglobin 10.5 10.5 ±± 1.01.0 11.4 11.4 ±± 1.3 p<0.051.3 p<0.05EPO dozuEPO dozu 29.5 29.5 ±± 11.011.0 15.5 15.5 ±± 5.0 p<0.0015.0 p<0.001

Bamgbola OF and Kaskel F. Pediatr Nephrol 2005;20:1622-29

KBYKBY

HEMODHEMODİİYALYALİİZZPERPERİİTON DTON DİİYALYALİİZZİİPREPRE--DDİİYALYALİİZZ

% 30% 30--5050

İİNFLAMASYONNFLAMASYON

SitokinlerinSitokinlerin renalrenalklirensininklirensinin azalmasazalmasıı

AterosklerozunAterosklerozun kendisikendisi

Kronik kalp yetersizliKronik kalp yetersizliğğii

Gizli Gizli infeksiyonlarinfeksiyonlarDiDişş ve dive dişşeti eti infeksiyonlarinfeksiyonlarııChlamydiaChlamydia pneumoniapneumonia

FistFistüül veya l veya greftgreftinfeksiyonlarinfeksiyonlarıı

KontamineKontamine diyalizatdiyalizat

BiyoBiyo--uyumsuzlukuyumsuzluk

AGEAGE’’lerinlerin birikimibirikimi PeritonitPeritonit

OksidatifOksidatif stresstres Geri Geri filtrasyonfiltrasyon

İİNFLAMASYONNFLAMASYON

YYÜÜKSEK CRP DKSEK CRP DÜÜZEYZEYİİ

KardiyovaskKardiyovasküülerler hastalhastalııkk

KardiyovaskKardiyovasküülerler mortalitemortalite

TTüüm nedenlere bam nedenlere bağğllıı mortalitemortalite

BABAĞĞIMSIZ BIMSIZ BİİR BELR BELİİRLEYRLEYİİCCİİSSİİDDİİRR

KBY’li hastalarda inflamasyon ile anemi ilişkisi

108 Diyaliz 108 Diyaliz ÖÖncesi Hastancesi Hasta 97 PD Hastas97 PD Hastasıı

Hematokrit (%)

605040302010C

RP

(mg/

L)

30

25

20

15

10

5

0

Hematokrit (%)

605040302010

CR

P (m

g/L)

30

25

20

15

10

5

0

r=r=--0.4460.446pp<<0.0010.001

r=r=--0.3630.363pp<<0.0010.001

AteAteşş K, et al. K, et al. NephronNephron ClinClin PracPrac 2005;101:c1902005;101:c190--7 7 AteAteşş K, et al. K, et al. PeritPerit DialDial IntInt 2005;25:2562005;25:256--6868

Vitamin BVitamin B1212 eksiklieksikliğğiiFolikFolik asit eksikliasit eksikliğğiiAlAlüüminyum yminyum yüüklenmesiklenmesi

Sitokinlerin eritropoez üzerine etkisi

ILIL--11 ILIL--66 ILIL--22 ILIL--33

IGFIGF--11TNFTNF--αα IFNIFN--γγ ILIL--1212

++−−

EritroidEritroid ööncncüül hl hüücrelercreler

ILIL--1, IL1, IL--6, TNF6, TNF--αα, IFN, IFN--γγ

++ −−

NormoblastNormoblastBFUBFU--EE CFUCFU--EE RetikRetiküülositlosit

KKöök hk hüücrecre

EritropoetinEritropoetin yanyanııt yetenet yeteneğğii

İnflamasyonun demir metabolizmasıüzerine etkisi

SERUM DEMSERUM DEMİİRRİİ ↓↓

İİNFLAMASYONNFLAMASYON TRANSFERRTRANSFERRİİN N ↓↓

FERRFERRİİTTİİN N ↑↑

FONKSFONKSİİYONEL DEMYONEL DEMİİR EKSR EKSİİKLKLİĞİİĞİ

ProPro--inflamatuvarinflamatuvarsitokinlersitokinler

TransferrinTransferrin sentezi sentezi ↓↓

LaktoferrinLaktoferrin sentezi sentezi ↑↑

FerritinFerritin sentezi sentezi ↑↑

İİntestinalntestinal demir emilimi demir emilimi ↓↓

EritroidEritroid ööncncüül hl hüücrelerecreleredemir sunumu demir sunumu ↓↓

MakrofajlaraMakrofajlara demirdemirsunumu sunumu ↑↑

Demirin RES havuzunaDemirin RES havuzunakaymaskaymasıı

HEPCHEPCİİDDİİNN’’İİN ROLN ROLÜÜ

Eritropoetin yapımının baskılanması

Kronik hastalKronik hastalıık anemili hastalarda k anemili hastalarda eritropoetineritropoetin yapyapıımmıı,,aneminin derecesine ganeminin derecesine gööre uygunsuz olarak dre uygunsuz olarak düüşşüüktktüürr

ProPro--inflamatuvarinflamatuvar sitokinlersitokinler eritropoetineritropoetin yapyapıımmıınnııinhibeinhibe ederek anemiye yol aederek anemiye yol aççabilir mi?abilir mi?

HumanHuman hepatomahepatoma lineline G2 kG2 küültltüürrüü

EPO yapEPO yapıımmıınnıınninhibisyonuinhibisyonu

ILIL--11αα, IL, IL--11ββ, TNF, TNF--αα

JelkmannJelkmann W, et al. Life W, et al. Life SciSci 1992;501992;50

Eritropoetin yapımının baskılanması

İİNFLAMASYONNFLAMASYON RRF KAYBIRRF KAYBI

ANEMANEMİİ EPO YAPIMININ AZALMASIEPO YAPIMININ AZALMASI

CRP CRP ≥≥10 mg/L10 mg/L CRP CRP <<10 mg/L10 mg/L P deP değğerieriSayı 31 45

<0.05<0.05

RRF (ml/dk) 1.7 ± 1.7 2.8 ± 2.4 ∆RRF (ml/dk) 2.6 ± 2.2 1.5 ± 2.5

ChungChung SH, et al. NDT 2001;16SH, et al. NDT 2001;16

İnflamasyonun eritrosit yaşamıüzerine etkisi

ProPro--inflamatuvarinflamatuvar sitokinlersitokinler

MakrofajMakrofaj aktivasyonuaktivasyonu

Eritrositlerin dolaEritrositlerin dolaşışımdanmdanhhıızlanmzlanmışış temizlenmesitemizlenmesi

Eritrosit yaEritrosit yaşşam sam süüresininresininkkıısalmassalmasıı ANEMANEMİİ

Gastrointestinal kanama

ILIL--66IP, 14 gIP, 14 güünn

AnemiAnemi

İİntestinalntestinal kanamakanama

Barsak duvarBarsak duvarıında nda inflamatuvarinflamatuvar hhüücrecreinfiltrasyonuinfiltrasyonu, , öödem ve kanamadem ve kanama

JongenJongen--LavrencicLavrencic M, et al. M, et al. ClinClin ExpExp ImmunolImmunol 1996;103:3281996;103:328--3434

Oksidatif stres ve anemi

OKSOKSİİDATDATİİF STRESF STRES İİNFLAMASYONNFLAMASYON

ATEROSKLEROZATEROSKLEROZ

MALNMALNÜÜTRTRİİSYONSYON

ANEMANEMİİ

ARTMIARTMIŞŞ MORTALMORTALİİTETE

HD hastalarHD hastalarıında ynda yüüksek doz vitamin Eksek doz vitamin Ekardiyovaskkardiyovasküülerler morbiditemorbidite ve ve mortaliteyimortaliteyi azaltazaltıırr

BoazBoaz M, et al. M, et al. LancetLancet 2000;3562000;356

Oksidatif stres ve anemi

VVİİTAMTAMİİN EN EVVİİTAMTAMİİN CN C

Protein Protein kinazkinaz C C ↓↓NFNF--κκB B ↓↓

YoshikawaYoshikawa T, et al. 2000T, et al. 2000

OksidatifOksidatif stres stres ↓↓İİnflamasyonnflamasyon ↓↓

EPOEPO’’yaya yanyanııt t ↑↑Anemi dAnemi düüzelirzelir

GastaldelloGastaldello K, et al. 1995K, et al. 1995CristolCristol JP, et al. 1997JP, et al. 1997NemethNemeth I, et al. 2000I, et al. 2000Keven K, et al. 2003

DevarajDevaraj S, S, JialalJialal I. 2000I. 2000

Keven K, et al. 2003

Üremik toksinlerin anemi üzerine etkisi

EritropoezinEritropoezin baskbaskıılanmaslanmasıı (spermin, (spermin, spermidinspermidin))Eritrosit yaEritrosit yaşşam sam süüresinin kresinin kıısalmassalmasııEPO reseptEPO reseptöör r afinitesininafinitesinin azalmasazalmasııTransferrininTransferrinin demir bademir bağğlama kapasitesinin azalmaslama kapasitesinin azalmasıı

ANEMANEMİİ

Diyaliz yeterliliği anemi ilişkisi

135 kronik HD hastas135 kronik HD hastasıı

HematokritHematokrit ile albile albüümin arasmin arasıında (p=0.009)nda (p=0.009)HematokritHematokrit ile ile üüre azalma oranre azalma oranıı arasarasıında (p=0.012)nda (p=0.012)

anlamlanlamlıı pozitif korelasyon varpozitif korelasyon var

ÜÜre azalma oranre azalma oranıı % 65% 65’’in altin altıında olan 40 hastanda olan 40 hasta

Diyaliz dozu arttDiyaliz dozu arttıırrıılanlarlanlar 28.4 28.4 ±± 0.780.78 32.3 32.3 ±± 0.71 (p=0.002)0.71 (p=0.002)HematokritHematokrit

8 hafta8 hafta

Doz deDoz değğiişştirilmeyenlertirilmeyenler 28.2 28.2 ±± 0.840.84 26.3 26.3 ±± 0.85 (AD)0.85 (AD)

IfuduIfudu O, et al. N O, et al. N EnglEngl J J MedMed 1996;334:4201996;334:420--55

Diyaliz yeterliliği anemi ilişkisi

KtKt//VVüürere 1.21.2’’nin (1.4) nin (1.4) üüzerinde tutulmalzerinde tutulmalııHDHD

KtKt//VVüürere 2.02.0’’nin (2.1) nin (2.1) üüzerinde tutulmalzerinde tutulmalııPDPD

Ultra saf Ultra saf diyalizatdiyalizat kullankullanıılmaslmasııBiyoBiyo--uyumlu uyumlu membranmembran kullankullanıılmaslmasııHighHigh--fluxflux diyalizdiyalizöörr kullankullanıılmaslmasıı

ANEMANEMİİ TEDAVTEDAVİİSSİİNDE BANDE BAŞŞARIYI ARTTIRABARIYI ARTTIRABİİLLİİRR

Diyaliz tipinin anemiye etkisi

Orta ve bOrta ve büüyyüük molekk moleküül al ağığırlrlııklklııinhibitinhibitöörlerin daha etkin rlerin daha etkin klirensiklirensi

RRFRRF’’unun daha uzun sdaha uzun süüre korunmasre korunmasıı ileileendojenendojen EPO yapEPO yapıımmıınnıın devam etmesin devam etmesi

Kan kayKan kayııplarplarıınnıın azalmasn azalmasıı

Eritrosit yaEritrosit yaşşam sam süüresinin uzamasresinin uzamasıı

ANEMANEMİİNNİİNNDAHA KOLAYDAHA KOLAYKONTROLKONTROLÜÜ

PERPERİİTON DTON DİİYALYALİİZZİİ HASTALARINDA HASTALARINDA ANEMANEMİİ DAHA DAHA İİYYİİ KONTROL EDKONTROL EDİİLLİİRR

Diyaliz hastalarında EPO kullanımıve Hb düzeyleri

0

20

40

60

80

100

EPO

kul

lanı

lan

hast

a yü

zdes

i

HD PD

USA USA MedicareMedicare verileriverileri121.970 HD ve 7.129 PD hastas121.970 HD ve 7.129 PD hastasıı

SnyderSnyder JJ, et al. JASN 2004;15:174JJ, et al. JASN 2004;15:174--99

0

20000

40000

60000

80000

Aylık

EP

O d

ozu

HD PD

pp<<0.00010.0001

EPO alan hastalardaEPO alan hastalardaHbHb ddüüzeyleri benzerzeyleri benzer

pp<<0.00010.0001

Hemoliz

Eritrosit yaEritrosit yaşşam sam süüresindeki azalmanresindeki azalmanıın mekanizmalarn mekanizmalarıı tamtamolarak bilinmemektedirolarak bilinmemektedir

Antioksidan kapasitede azalmaAntioksidan kapasitede azalmaÜÜREMREMİİK ORTAMK ORTAM

HHüücre cre membranmembranıındandalipidlipid peroksidasyonuperoksidasyonuHEMOLHEMOLİİZZ

Sekonder hiperparatiroidizm ve anemi

SEKONDERSEKONDERHHİİPERPARATPERPARATİİROROİİDDİİZMZM

HEMOLHEMOLİİZZWuWu SG, et al. SG, et al. NephronNephron 1998;78:281998;78:28--3232

KANAMAKANAMAMassryMassry SG. SG. KidneyKidney IntInt 1983;16:S2041983;16:S204--77

KEMKEMİİK K İİLLİĞİİĞİ FFİİBROZBROZİİSSİİRaoRao DS, et al. NEJM 1993;328:171DS, et al. NEJM 1993;328:171--55

ENDOJEN EPO YAPIMINDA AZALMAENDOJEN EPO YAPIMINDA AZALMAWashioWashio M, et al. NDT 1992;7:121M, et al. NDT 1992;7:121--44

ERERİİTROPOEZ TROPOEZ İİNHNHİİBBİİSYONUSYONUMeytesMeytes D, et al. J D, et al. J ClinClin InvestInvest 1981;67:12631981;67:1263--99

ANEMANEMİİ

Vitamin D ve anemi

YCalcitriolCalcitriol

EritroidEritroid ööncncüül hl hüücrecre

PROLPROLİİFERASYONFERASYONMATMATÜÜRASYONRASYON

CalcitriolCalcitriol tedavisi hemoglobin dtedavisi hemoglobin düüzeyinde artzeyinde artışışa yol aa yol aççar ar AlbitarAlbitar S, et al. NDT 1997;12:514S, et al. NDT 1997;12:514--88GoicocheaGoicochea M, et al. M, et al. NephronNephron 1998;78:231998;78:23--77

VDR gen VDR gen polimorfizmipolimorfizmi (BB (BB genotipigenotipi) hemodiyaliz hastalar) hemodiyaliz hastalarıındandaanemi ve anemi ve eritropoetineritropoetin yanyanııtstsıızlzlığıığı ile iliile ilişşkilidirkilidir

ErtErtüürkrk ŞŞ, et al. AJKD 2002;40:816, et al. AJKD 2002;40:816--2323

Alüminyum yüklenmesi ve anemi

KontamineKontamine diyaliz suyudiyaliz suyuAl iAl iççeren fosfor baeren fosfor bağğlaylayııccıılarlar

ALALÜÜMMİİNYUMNYUMYYÜÜKLENMESKLENMESİİ

Demir kullanDemir kullanıımmıınnıınnbozulmasbozulması MMİİKROSKROSİİTTİİKK

ANEMANEMİİı

Bazal alBazal alüüminyum dminyum düüzeyi >50 zeyi >50 ngng/ml/mlDeferoksaminDeferoksamin sonrassonrasıı Al dAl düüzeyi >175 zeyi >175 ngng/ml/ml

Anemi Anemi ÖÖnemlidir nemlidir

Dokulara oksijen sunumununDokulara oksijen sunumununve kullanve kullanıımmıınnıın azalmasn azalmasıı

Kardiyak Kardiyak outputoutput artartışıışı

Sol Sol ventrikventriküüll hipertrofisihipertrofisi

Kalp bKalp büüyyüümesimesi

AnginaAngina pektorispektoris

KonjestifKonjestif kalp yetersizlikalp yetersizliğğii

BiliBilişşsel ve sel ve mentalmental iişşlevlerinlevlerinbozulmasbozulmasıı

MenstruasyonMenstruasyon bozukluklarbozukluklarıı

SeksSeksüüel fonksiyonun azalmasel fonksiyonun azalmasıı

İİmmmmüüniteninnitenin bozulmasbozulmasıı

GeliGelişşme gerilime geriliğğii

EntellektEntellektüüelel performansperformansıın azalmasn azalmasıı

YaYaşşam kalitesinin azalmasam kalitesinin azalmasıı

YaYaşşam sam süüresinin azalmasresinin azalmasıı

KKööttüü hasta rehabilitasyonuhasta rehabilitasyonu

Kronik böbrek yetmezlikli hastalarda kardiyovasküler hastalık sıklığı ve önemiAneminin kardiyovasküler hastalığa yol açma mekanizmalarıAnemi ile kardiyovasküler hastalık ve mortalite ilişkisine yönelik klinik çalışmalarAnemi ile yaşam kalitesine yönelik çalışmalarAnemi ile böbrek yetmezliğinin progresyonuarasındaki ilişki

Kronik böbrek yetmezliği ilerledikçe kardiyovasküler hastalık sıklığı artar

0

40

80

120

160

200

40-60 30-40 20-30 10-20

Kreatinin klirens (ml/dk)

SV

kit

le in

dek

si

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

40-60 30-40 20-30 10-20

Kreatinin klirens (ml/dk)

FS (

%)

108 diyaliz 108 diyaliz ööncesi ncesi KBYKBY’’lili hastahasta

AteAteşş K, et al. K, et al. NephronNephron ClinClin PracPrac 2005;101:c1902005;101:c190--7 7

Renal replasman tedavisine başlayan hastalarda kardiyovasküler hastalık sıklığı

42,1

2315,8

3,515,6

Konsantrik SVH Eksantrik SVHSistolik disfonksiyon İzole SV dilatasyonuNormal

FoleyFoley RN, et al. RN, et al. KidneyKidney IntInt 1995;47:1861995;47:186--9292

Son dönem böbrek yetmezlikli hastalarda mortalite nedenleri

22740 HD ve 2541 PD hastas22740 HD ve 2541 PD hastasıı

0 10 20 30 40 50 60

KV hastalık

SVO

İnfeksiyon

Malignite

AC embolisi

KC yetmezliği

Diğer

HD-İlk 90 gün HD-90 günden sonra PD

TND 2003 KayTND 2003 Kayııtlartlarıı

AnemiAnemi

Eritrositler Eritrositler ↓↓

Kan viskozitesi Kan viskozitesi ↓↓

PeriferikPeriferik direndirençç ↓↓

VenVenöözz ddöönnüüşşe direne dirençç ↓↓

VenVenöözz ddöönnüüşş ↑↑

AtAtıım volm volüümmüü ↑↑

Kardiyak Kardiyak outputoutput ↑↑

VenVenöözz tonustonus ↑↑

Sempatik aktivite Sempatik aktivite ↑↑

Hemoglobin Hemoglobin ↓↓

Oksijen sunumu Oksijen sunumu ↓↓

KemoreseptKemoreseptöörrboboşşalmasalmasıı ↑↑

Kalp hKalp hıızzıı ↑↑

MiyokardiyalMiyokardiyalkontraktilitekontraktilite ↑↑

AkAkıım hm hıızzıı ↑↑

NO NO ↑↑

ArteriyelArteriyelvazodilatasyonvazodilatasyon AnjiogenezAnjiogenez

ANEMANEMİİ

Kalbin iKalbin işşi i ↑↑Kan akKan akıımmıı ↑↑

ArteriyelArteriyel ççap ve volap ve volüüm m ↑↑

Sol Sol ventrikventriküüll duvar gerilimi duvar gerilimi ↑↑

AdaptifAdaptif SVH/SVH/remodelingremodeling

ArteriyelArteriyel ççap ve volap ve volüüm m ↑↑

ArteriyelArteriyel duvar gerilimi duvar gerilimi ↑↑

AdaptifAdaptif arteriyelarteriyel hipertrofihipertrofi//remodelingremodeling

MaladaptifMaladaptif hipertrofihipertrofiFibrozisFibrozisKalsiyum birikimiKalsiyum birikimiSol Sol ventrikventriküüll sertlisertliğğiiHemodinamikHemodinamik instabiliteinstabiliteAritmilerAritmiler

ArteriosklerozArteriosklerozFibrozisFibrozisKalsifikasyonlarKalsifikasyonlarArteriyelArteriyel sertliksertlikSistolikSistolik hipertansiyonhipertansiyonAterosklerozAteroskleroz

Genel popülasyonda hematokrit ile sol ventrikül kitle indeksi ilişkisi(Framingham Kalp Çalışması)

020406080

100120140

Q1 Q2 Q3 Q4

Hematokrit

SV k

itle

inde

ksi

Erkek Menapoz sonrası kadın Menapoz öncesi kadın

nn Q1Q1 Q2Q2 Q3Q3 Q4Q4

13761376

760760

10071007

ErkekErkek % % 42.942.9 % % 45.545.5 % % 47.347.3 % % 50.250.2

MenapozMenapoz sonrassonrasıı kadkadıın n

MenapozMenapoz ööncesi kadncesi kadıın n

% % 39.039.0 % % 41.941.9 % % 43.743.7 % % 46.646.6

% % 37.437.4 % % 40.340.3 % % 42.142.1 % % 44.644.6

AminAmin MG, et alMG, et al. J. J AAm m CColloll CCardiolardiol 2004;43:12762004;43:1276––8282

İNME SIKLIĞIAtherosclerosis Risk In Communities Study

GENEL POPGENEL POPÜÜLASYONLASYONOrta yaOrta yaşş grubu 13.716 birey grubu 13.716 birey –– 9 y9 yııllllıık izlemk izlem

1,5 2,1 2,1

10,5

2,9 2,9

0

2

4

6

8

10

12

Anemik grup Anemik olmayangrup

Tüm grup

İnm

e sı

klığı/

1000

has

ta yılı

GFH >60 ml/dk GFH <60 ml/dk

AbramsonAbramson JL, et alJL, et al. Kidney . Kidney IntInt 2003;64:6102003;64:610––1515

Kalp yetmezlikli hastalarda hematokrit düzeyi ile mortalite ilişkisi

Kalp yetmezliKalp yetmezliğği nedeniyle bai nedeniyle başşvuran 655 hastavuran 655 hastaYaYaşş, cins, , cins, ıırk, brk, bööbrek fonksiyonu ve brek fonksiyonu ve coco--morbidmorbid durumlar idurumlar iççininddüüzeltilmizeltilmişş mortalitemortalite riskiriski

HematokritHematokrit %%1 y1 yııllllıık k

mortalitemortalite

30.330.3 % % 31.331.3

% % 33.833.8

% % 36.736.7

% % 50.050.0

22.922.9

33.233.2

13.613.6

OROR

>40>40 1.01.0

3636––3939 1.081.08

3030––3535 1.171.17

<30<30 1.601.60

0 200 400 600 800 1000 12000

102030405060

8090

100

70

İzlem süresi (gün)

≥4036–3930–35<30

HCT (%)

Has

ta s

ağka

lımı(

%)

HematokritteHematokritte % 1 art% 1 artışışaaööllüüm riskinde % 2.4 azalmam riskinde % 2.4 azalma

eeşşlik ediyorlik ediyor

McClellanMcClellan WM, et alWM, et al. JASN 2002;13:1928. JASN 2002;13:1928––3636

Akut MI’da hematokrit düzeyi ile mortalite ilişkisi

Akut MI nedeniyle baAkut MI nedeniyle başşvuran 709 hastavuran 709 hastaYaYaşş, cins, , cins, ıırk, brk, bööbrek fonksiyonu ve brek fonksiyonu ve coco--morbidmorbid durumlar idurumlar iççininddüüzeltilmizeltilmişş mortalitemortalite riskiriski

HematokritHematokrit %% 11--yyııllllıık k mortalitemortalite

46.346.3 % % 18.618.6

% % 23.523.5

% % 30.730.7

% % 41.941.9

26.026.0

21.821.8

5.95.9

OROR

>40>40 1.01.0

3636––3939 1.351.35

3030––3535 1.941.94

<30<30 3.163.16

0 100 300 500 700 10000

102030405060

8090

100 ≥40HCT (%)

36–39

70

İzlem süresi (gün)

Has

ta s

ağka

lımı(

%)

30–35<30

HematokritteHematokritte % 1 art% 1 artışışaaööllüüm riskinde % 4 azalmam riskinde % 4 azalma

eeşşlik ediyorlik ediyor200 400 600 800 900

LangstonLangston RD, et alRD, et al. Kidney . Kidney IntInt 2003; 64:13982003; 64:1398––405405

Diyaliz öncesi KBY’li hastalarda hematokrit ile ekokardiyografik bulgular

arasındaki ilişkiler

108 diyaliz 108 diyaliz ööncesi ncesi KBYKBY’’lili hasta (hasta (kreatininkreatinin klirensklirens 1010--60 ml/60 ml/dkdk))Kesitsel Kesitsel ççalalışışmama

Hematokrit (%)

50454035302520

Sol

ven

trikü

l kitl

e in

deks

i

300

250

200

150

100

50

0

Hematokrit (%)

50454035302520

FS (%

)

50

40

30

20

10

0

r=r=--0.6070.607pp<<0.0010.001

r=0.446r=0.446pp<<0.0010.001

AteAteşş K, et al. K, et al. NephronNephron ClinClin PracPrac 2005;101:c1902005;101:c190--7 7

Anemi kardiyovasküler hastalığın önemli bir belirleyicisidir

108 diyaliz 108 diyaliz ööncesi ncesi KBYKBY’’lili hasta (hasta (kreatininkreatinin klirensklirens 1010--60 ml/60 ml/dkdk))Sol Sol ventrikventriküüll kitle indeksinin bakitle indeksinin bağığımsmsıız belirleyicileriz belirleyicileri

BB SESE TT PPHematokrit -1.983 0.480 -4.130 <0.001C-reaktif protein 2.048 0.548 3.738 <0.001Hipertansif nefroskleroz 36.524 11.953 3.056 <0.01Yaş 0.502 0.180 2.780 <0.01Ortalama kan basιncι 0.652 0.252 2.586 0.01Albümin -9.016 4.513 -1.998 <0.05

AteAteşş K, et al. K, et al. NephronNephron ClinClin PracPrac 2005;101:c1902005;101:c190--7 7

Anemi kardiyovasküler hastalığın önemli bir habercisidir

0 1 2 3 4

0 1 2 3 4

Hemoglobin (0.5 gr azalma)Hemoglobin (0.5 gr azalma) p=0.004p=0.004 1.32 (1.101.32 (1.10--1.59)1.59)

SistolikSistolik KB (5 KB (5 mmHgmmHg artma)artma) p=0.015p=0.015 1.11 (1.021.11 (1.02--1.21)1.21)

Bazal SVKBazal SVKİİ (10 gr/m(10 gr/m22 azalma) azalma) p=0.011p=0.011 0.85 (0.760.85 (0.76--0.96)0.96)

Cinsiyet (erkek)Cinsiyet (erkek) p=0.396p=0.396 1.40 (0.641.40 (0.64--3.05)3.05)

YaYaşş (10 y(10 yııl)l) p=0.121p=0.121 1.25 (0.941.25 (0.94--1.65)1.65)

Irk (beyaz)Irk (beyaz) p=0.966p=0.966 0.98 (0.320.98 (0.32--2.99)2.99)

AAğığırlrlıık (5 kg azalma)k (5 kg azalma) p=0.113p=0.113 1.59 (0.891.59 (0.89--2.84)2.84)

GFR (5 ml/GFR (5 ml/dkdk azalma)azalma) p=0.493p=0.493 1.10 (0.841.10 (0.84--1.45)1.45)

KreatininKreatinin klirensiklirensi 2525--75 ml/75 ml/dkdk arasarasıında olan 246 hastanda olan 246 hasta12 ayl12 aylıık sk süürede EKO ile sol rede EKO ile sol ventrikventriküüll kitle indeksi dekitle indeksi değğiişşimiimi

♦

♦♦

♦♦

♦

♦♦

LevinLevin A, et al. AJKD 1999;34:125A, et al. AJKD 1999;34:125--3434

Hemoglobin düzeyinde 1 gr/dl azalmaya eşlik eden ekokardiyografik değişiklikler

261 HD ve 171 PD olmak 261 HD ve 171 PD olmak üüzere 432 hastazere 432 hasta

1

1,49 1,55

1,24

1

1,25

0

0,4

0,8

1,2

1,6

2

SVH SV Dil SFB KKY ASKH Ölüm

Rel

atif

ris

k

FoleyFoley RN, et al. AJKD 1996;28:53RN, et al. AJKD 1996;28:53--6161

SDBY’li hastalarda hematokrit düzeyinin kardiyak mortalite üzerine etkisi

1,39

1,141 0,93

0,83

0

0,4

0,8

1,2

1,6

2

<30 30-33 33-36 36-39 >39

Hematokrit (%)

Rel

atif

kar

diya

k öl

üm r

iski

50.579 50.579 insidaninsidan HD hastasHD hastasıı (USA)(USA)3 y3 yııllllıık izlemk izlem

LiLi S, S, CollinsCollins AJ. AJ. KidneyKidney IntInt 2004;65:6262004;65:626--3333

SDBY’li hastalarda hematokrit düzeyinin hospitalizasyon üzerine etkisi

nn 4.3084.308 11.55811.558 22.19222.192 10.26510.265 2.2562.256

13

8,6

4,93,7 4

0

2

4

6

8

10

12

14

16

<30 30-33 33-36 36-39 >39Hematokrit

Hos

pita

lizas

yon

gün

sayı

sı

50.579 50.579 insidaninsidan HD hastasHD hastasıı (USA)(USA)2.5 y2.5 yııllllıık izlemk izlem

LiLi S, S, CollinsCollins AJ. AJ. KidneyKidney IntInt 2004;65:6262004;65:626--3333

DOOPS: Anemi ile morbidite ve mortalite ilişkisi

LocatelliLocatelli F, et al. AJKD 2004;44:S27F, et al. AJKD 2004;44:S27--S33S33

Hemodiyaliz hastalarında anemi ve mortalite ilişkisi

1,8

1,29 1,26

11,08

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

<9 9-10 10-11 11-13 >13

Hemoglobin

Düz

eltil

miş

mor

talit

e ris

kiDOPPS Amerika KoluDOPPS Amerika Kolup<0.001p<0.001

5517 HD hastas5517 HD hastasıı

MedianMedian izlem sizlem süüresi 13.4 ayresi 13.4 ay

Robinson BM, et al. Kidney Int 2005;68:2323-30

Kronik böbrek yetmezlikli yaşlılarda anemi ile morbidite ve mortalite ilişkisi

1,04 1,12 1,14 1,14 1,251,4

2,61

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

SVO PVH AMI KKY Hosp. Ölüm RRT

Anem

i içi

n dü

zelti

lmiş

ris

k

p<0.05p<0.05 p<0.001p<0.001 p<0.001p<0.001 p<0.001p<0.001 p<0.001p<0.001p<0.001p<0.001

p<0.001p<0.001

Li S, et al. Int Urol Nephrol 2005;37:395-402

67 ya67 yaşışından bndan büüyyüük k KBYKBY’’lili 41.522 hasta41.522 hastaMEDICAREMEDICARE

Mortalite için bir risk çarpanıolarak anemi

3.6 3.7 3.7

DM

, KBY

ve

Anem

i

DM

ve K

KY

KB

Y v

e A

nem

i

4.04.6 4.7

KKY

ve A

nem

i

DM

, KKY

ve

Anem

i

KKY

ve K

BY

6.0 6.3

7.3

KKY,

KBY

ve

Anem

i

DM

, KKY

ve

KBY

DM

, KKY

, KB

Y ve

Ane

mi

1.5

DM

2.0 2.0

Anem

i

KBY

2.4D

Mve

KBY

2.4D

Mve

Ane

mi

2.9

KKY

1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0Y

ok

Rel

ati f

ri sk

Medicare 5% Sample 1996–1997, 2 year follow-up

Anemi ve yaşam kalitesi

ANEMANEMİİ

HalsizlikHalsizlikİşİştahstahsıızlzlııkkFiziksel kapasitede azalmaFiziksel kapasitede azalmaEgzersiz toleransEgzersiz toleransıında azalmanda azalmaBiliBilişşsel ve sel ve mentalmental fonksiyonlardafonksiyonlardaazalmaazalma

SeksSeksüüel fonksiyonlarda azalmael fonksiyonlarda azalmaEntellektEntellektüüelel performansdaperformansda azalmaazalma

EPOEPO++

EvansEvans RW, et al. J RW, et al. J AmAm MedMed AssocAssoc 1990;263:8251990;263:825--3030WhittingtonWhittington R, et al. R, et al. PharmacoeconomicsPharmacoeconomics 1993;3:451993;3:45--8282BaranyBarany P, et al. NDT 1993;8:426P, et al. NDT 1993;8:426--3232BeusterienBeusterien KM, et al. JASN 1996;7:763KM, et al. JASN 1996;7:763--7373

Anemi tedavisinin yaşam kalitesi ölçütleri üzerine etkisi

PlaseboPlasebo (40)(40)118 HD hastas118 HD hastasıı EPO ile EPO ile HbHb 9.59.5--11 gr/11 gr/dldl (40)

0

1

2

3

4

5

6

Fiziksel Halsizlik İlişkiler Depresyon

Yaş

am k

alit

esi s

korl

arı

PlaseboDüşük EPOYüksek EPO

CanadianCanadian ErythropoietinErythropoietin StudyStudy GroupGroup. . BrBr MedMed J 1990;300:573J 1990;300:573--88

(40)EPO ile EPO ile HbHb 11.511.5--13 gr/13 gr/dldl (38)(38)

** ** ** ****

*p*p<<0.0010.001**p**p<<0.050.05

RENAAL ÇALIŞMASI: Anemi kronik böbrek yetmezliğinin progresyonunun önemli bir

belirleyicisidir

Tip 2 DM ve Tip 2 DM ve nefropatilinefropatili 1513 hasta1513 hastaLosartanLosartan ile ile plasebonunplasebonun karkarşışılalaşşttıırrııldldığıığı 3.4 y3.4 yııllllıık k ççalalışışmamaSonlanSonlanıım noktalarm noktalarıı serum serum kreatininindekreatinininde iki kat artiki kat artışışveya veya SDBYSDBY’’nene progresyonprogresyon

SSüüre (ay)re (ay)

Ola

y s

Ola

y s ıı

klklığıığı

QuartillerQuartiller HbHb (gr/(gr/dldl)) SaySayıı

Q1Q1 <<11.211.2 378378

Q2Q2 11.211.2--12.412.4 377377

Q3Q3 12.512.5--13.813.8 363363

Q4Q4 >>13.813.8 395395

KeaneKeane WF, et al. WF, et al. KidneyKidney IntInt 2003;63:14992003;63:1499--507507

ANEMİ TEDAVİSİ PROGRESYON HIZINI YAVAŞLATABİLİR

Stone WJStone WJ,, et al. Am J Med et al. Am J Med SciSci 11988;31:171988;31:171––99..

The US Recombinant Human Erythropoietin The US Recombinant Human Erythropoietin PredialysisPredialysis Study Study Group. Am J Kidney Group. Am J Kidney DisDis 1991;18:501991;18:50––99..

Austrian Austrian MulticenterMulticenter Study Group of Study Group of rr--HuEPOHuEPO in in PredialysisPredialysisPatients. Patients. NephronNephron 1992;61:3991992;61:399––403403..

KuriyamaKuriyama SS,, et al. et al. NephronNephron 1997;77:1761997;77:176––8585..

JungersJungers PP,, et al. et al. NephrolNephrol Dial Transplant 2001; 16:307Dial Transplant 2001; 16:307––1212..

Roth DRoth D,, et al. Am J Kidney et al. Am J Kidney DisDis 1994;24:7771994;24:777––84.84.

ERERİİTROPOETTROPOETİİNN

Oksijen sunumu Oksijen sunumu ↑↑

TTüübbüülerler hasar hasar ↓↓

İİnterstisyelnterstisyel fibrozisfibrozis ↓↓

OksidatifOksidatif stres stres ↓↓

BBööbrek hbrek hüücrelerindecrelerindeapopitozapopitoz ↓↓

Eritrosit sayEritrosit sayııssıı ↑↑

SONUÇLAR

Kronik bKronik bööbrek yetmezlikli hastalarda anemi sbrek yetmezlikli hastalarda anemi sııktktıır.r.

Aneminin ana nedeni Aneminin ana nedeni eritropoetineritropoetin eksiklieksikliğği olmaklai olmaklaberaber, baberaber, başşta demir eksiklita demir eksikliğği, yetersiz diyaliz vei, yetersiz diyaliz veinflamasyoninflamasyon olmak olmak üüzere dizere diğğer fakter faktöörler de anemi rler de anemi geligelişşime katkime katkııda bulunur.da bulunur.

Anemi yaAnemi yaşşam kalitesini olumsuz yam kalitesini olumsuz yöönde etkiler.nde etkiler.

Anemi Anemi kardiyovaskkardiyovasküülerler hastalhastalıık gelik gelişşimi ve imi ve mortalitemortaliteiiççin in öönemli bir risk faktnemli bir risk faktöörrüüddüür.r.

Anemi kronik bAnemi kronik bööbrek yetmezlibrek yetmezliğğinin inin progresyonunuprogresyonunuhhıızlandzlandıırabilir.rabilir.

Aneminin erken saptanmasAneminin erken saptanmasıı ve etkin tedavisi buve etkin tedavisi buolumsuzluklarolumsuzluklarıın n öönlenmesi baknlenmesi bakıımmıından ndan öönemlidir.nemlidir.