Kreativiti dan kanak-kanak

Menurut kebanyakkan penyelidik, kreativiti selalunya dikaitkan dengan kanak-kanak, ini

adalah kerana biasanya kanak-kanak bermain dengan idea dan mempamerkan ciri-ciri kreatif

secara berperingkat. Albert Einstien (schilpp 1949), pemikir saintifik terkenal, menyatakan

perkara yang paling kreatif pada diri kanak-kanak adalah apabila mereka bermain dengan

fikiran.

E. Paul Torrance (1964) menyatakan pula, kanak-kanak menunjukkan tahap paling

kreatif pada usia empat tahun. Sekiranya perkara yang dikatakan itu benar, perkara ini

mungkin menarik untuk kita mengklasifikasikan ciri-ciri kanak-kanak yang menunjukkan

kreativiti yang ada pada diri mereka.

Kebanyakkan kanak-kanak seawal usia empat tahun;

Bebas

Seronok memperlajari perkara baru

Sifat ingin tahu

Suka keseronokkan / bermain

Peserta yang aktif

Bagi kanak-kanak yang baru mengenali dunia, ciri-ciri kreativiti mereka lebih

terpengaruh dengan keadaan sekeliling. Walau bagimanapun, kanak-kanak ini mempunyai

sifat meniru, mengikut apa yang kerap kali mereka lihat terutamanya sifat orang dewasa.

Sifat kreatif ini mungkin akan hilang sekiranya perkara yang diperlihatkan oleh ibu bapa

berbeza. Kreativiti sangat susah untuk kita fahami, tetapi perkembangannya boleh dilihat dari

usia kanak-kanak secara berperingkat.

Kreativiti kanak-kanak

Menurut Lowenfeld (1975), Setiap kanak-kanak dilahirkan dalam keadaan yang

kreatif . manakala Guiford (1964) menerangkan bahawa intelektual atau minda mempunyai

lima bentuk operasi yang terdiri daripada;

1. Kognitif, yang menerima dan memproses maklumat

2. Memori, yang menerima dan menyimpan maklumat

3. Pemikiran kovergen, keupayaan pemikiran penyelesaian masalah secara

khusus

4. Pemikiran divergen, kebolehan pemikiran yang bersifat pelbagai atau

bercapah yang selari dengan pemikiran kreatif

5. Penilaian, yang merupakan hasil pertimbangan sesuatu tindakan.

Aktiviti-aktiviti yang boleh merangsang pemkira kreatif kanak-kanak

Menurut Garder (1980), orang dewasa perlu menyediakan peluang kepada kanak-

kanak untuk melakukan seni tanpa sekatan supaya kanak-kanak meluahkan apa yang mereka

rasai dan mempunyai cerita sendiri menerusi lukisan. Adalah sangat penting menggalakkan

perkembangan kecerdasan vidual ruang dari segi meningkatkan daya upaya kognitif dan

kreativiti kanak-kanak. Kecerdasan visual ruang banyak digunakan dalam seni visual.

Menurut Gardner (1993) untuk meningkatkan kecerdasan ini ialah dengan mendedahkan

kanak-kanak kepada aktiviti seni visual atau pendidikan seni visual.

Untuk memupukkan kreativiti dan imaginasi kanak-kanak, guru boleh mengadakan

aktiviti seperti menconteng, melukis, mewarna, menyanyi, menari dan bermain permainan

kata-kata. Aktivit seperti drama, bercerita, memasak, pakaian beragam, aktiviti visualisasi,

literasi, numerasi, aktiviti mendapat informasi, mengenali mesin serta aktiviti penulisan

kreatif yang juga merupakan aktiviti yang sesuai bagi memupuk kreativiti dan imaginasi

kanak-kanak.

Pengajaran seni lukis kanak-kanak

Kreatifnya seorang kanak-kanak boleh dikenalpasti semasa mereka sedang melaksanakan

aktiviti seni visual dan seni persembahan dengan mengambil kira sikap, motivasi,

kemampuan dan kemahiran mereka.

Seni lukis sememangnya dapat meningkatkan sensitiviti kanak-kanak terhadap dunia

fizikal dan juga dapat mengembangkan bakat mereka. Menerusi idea dan imaginasi, kanak-

kanak dapat menghasilkan apa yang ingin digambarkan menerusi bentuk seni yang unik.

Bidang seni lukis dapat memperkembangkan kebolehan kreativiti kanak-kanak kerana proses

penghasilan lukisan itu sendiri misalnya dapat mengganbungjalinkan emosi, sosial dan nilai

estetika. Lukisan juga merupakan simbolik grafik awal bagi kanak-kanak terhadap benda

yang terdapat di sekeliling mereka. Proses estetika dan daya kreativiti kanak-kanak boleh

dibahagikan kepada empat bahagian iaitu proses penajaman daya intuisi, persepsi, imaginasi

dan konsepsi.

Menurut Lowenfeld (1947), sejak kecil lagi proses pembelajaran kanak-kanak dibantu

dengan penggunaan alat bantuan sensori seperti peta, gambar-gambar dan peralatan-peralatan

sains. Ini kerana pemikiran abstrak tanpa representasi visual bukanlah sesuatu yang mudah

untuk ditangani. Semakin kanak-kanak membesar, seni visual semakin banyak membantu

perkembangan minda yang lebih menyeluruh.

Lowenfeld juga menyatakan bahawa dalam bidang seni lukis, pengetahuan teknik-

teknik seni halus serta kemahiran memanipulasikan ciri-ciri lukian dan seni dapat memainkan

peranan yang penting bagi meningkatkan kemahiran seni melukis serta imej artistik yang

dihasilkan di kalangan kanak-kanak. Pengetahuan yang lebih mendalam dan berstruktur dari

segi konvensi-konvensi artistik mewujudkan bahan perantara untuk kanak-kanak

mengembangkan lagi kreativiti mereka. Pengetahuan ini memerlukan penganalisisan,

kemahiran pemikiran rasional dan pemprosesan maklumat secara kognitif. Keupayaan

kognitif ini dapat ditingkatkan melalui keupayaan individu untuk membentuk dan

mencipta,memahami dan menginterpretasikan hasil atau karya seni.

Proses aktivit seni dapat membantu kanak-kanak untuk mereka cipta sesuatu dengan

menggunakan idea. Kreativiti kanak-kanak ini bermula dengan berimaginasi, mengeluarkan

idea, menerokai dan membuat keputusan daripada proses aktiviti seni yang dilaksanakan.

Kanak-kanak akan mengeluarkan semua deria ketika belajar dan menunjukkan ekspresi seni.

Kanak-kanak juga dapat meningkatkan sensitiviti terhadap dunia fizikal untuk memberikan

makna dan meluahkan perasaan. Jika diberikan perhatian, seni lukis juga boleh

memperkembangkan kebolehan kreativiti semulajadi kanak-kanak kerana proses penghasilan

lukisan misalnya dapat menggabungjalinkan emosi, sosial dan nilai estetika. Proses estetika

dan daya kreativiti kanak-kanak ini boleh dibahagiakan kepada empat iaitu proses penajaman

daya intuisi, persepsi imaginasi dan konsepsi.

Pelbagai teknik teknik yang boleh dilakukan bagi membantu kanak-kanak untuk

menghasilkan garisan yang baik seperti teknik koyakan, tampalan, kolaj dan gosokkan. June

King McFee pula menyatakan bahawa kreativiti itu adalah sebagai satu keupayaan seseorang

mencipta atau menghasilkan sesuatu yang baru dan pada masa yang sama mempu mengolah

idea yang baru. Seni juga merupakan salah satu cara terbaik untuk mengekspresi diri.

Manakala mengecat, melukis, mewarna dan menulis merupakan bentuk-bentuk luahan yang

kukuh untuk pelbagai emosi yang kanak-kanak rasai atau rasai di dalam aktiviti hariannya.

Membenarkan kanak-kanak mengecat atau melukis secara bebas sebenarnya dapat membantu

membuka mindanya. Ini adalah kerana salah satu komponen penting dalam perkembangan

seorang kanak-kanak dan mereka sering membentuk fikiran dan idea menerusi lukisan

mereka, walaupun hanya melukis objek atau benda-benda yang tidak berkaitan.

Pengajaran muzik, lagu dan nyanyian serta pantun dan sajak kanak-kanak

Muzik ialah satu cabang seni dan aspek yang penting dan ianya berkesan dalam

perkembangan emosi, sosial, fizikal dan kognitif kanak-kanak. Muzik, lagu dan nyanyian

serta pantun dan sajak dapat meningkatkan kemahiran muzikal dan juga kreativiti kanak-

kanak. Setiap aktiviti yang berkaitan dengan muzik, lagu dan nyanyian, sajak dan pantun,

kanak-kanak, ianya memerlukan kanak-kanak untuk berimaginasi dan berfikir secara kreatif

dalam membuat pergerakan dan menyampaikan mud.

Oleh yang demikian, guru hendaklah mempelbagaikan kaedah pengajaran lagu,

pantun atau sajak untuk menarik perhatian kanak-kanak untuk belajar. Guru juga perlu

member insentif kepada muridnya terhadap aktiviti-aktiviti yang telah dijalankan supaya daya

kreativiti murid dipelihara dan dikekalkan.

Pengajaran lagu, sajak dan pantun boleh dilaksanakan dengan pelbagai kaedah. Antaranya

adalah seperti:

I. Kaedah pengajaran lagu, pantun atau sajak fasa demi fasa.

II. Kaedah pengajaran lagu, pantun pantun atau sajak lengkap

III. Kaedah pengajaran lagu, pantun atau sajak daripada rakaman

Pengajaran kraftangan kanak-kanak

Menurut Piaget dan Vgotsky, apabila bermain, kanak-kanak menggunakan daya imaginasi

mereka. Imaginasi terikat kepada cara bagaimana kanak-kanak memahami dunia

persekitarannya. Mereka juga perlu diberikan peluang untuk memilih bahan dan alatan yang

boleh digunakan dalam aktiviti bermain. Sebagai contoh, guru boleh menggalakkan murid-

muridn menjalankan aktiviti seperti melukis, menconteng, membuat kolaj, permainan pasir

dan sebagainya.

Aktiviti kraftangan juga memberi peluang kepada kanak-kanak untuk

mengaplikasikan teknik dalam aktiviti menggambar, membuat corak dan rekaan serta bentuk

binaan. Aktiviti membuat corak menghasilkan corak dan rekaan adalah seperti ikatan, capan,

celupan, titisan, renjisan, percikan, lukisan, cetakan, capan, resis, catan, sulaman, guntingan,

kolaj dan lipatan. Aktiviti menggambar pula adalah terdiri daripada lukisan, stensilan, kolaj,

montaj, resis, catan, cetakan, gosokan, percikan, mozek capan dan gurisan. Manakala aktiviti

bentuk binaan adalah seperti topeng, origami, boneka, mobail dan diodrama.

Contoh kolaj kraf 2D dibuat dengan menggunakan perca kain, keratin akhbar, kertas

warna, kepingan besi, daun, ranting dan bahan-bahan seperti rempah ratus. Aktiviti membuat

kolaj memerlukan kesabaran dan kelelitian serta memerlukan kreativiti yang tinggi untuk

menghasilkannya. Kolaj mula diperkenalkan oleh Pablo Picasso pada tahun 1912. Boneka

pula adalah objek-objek yang diukur untuk watak-watak boneka. Kanak-kanak melakonkan

watak menggunakan boneka hasil karya masing-masing.

Pengajaran tarian dan pergerakan kreatif kanak-kanak

Kanak-kanak bergerak secara kreatif dan semulajadi mengikut kehendak dan irama muzik.

Setiap aktiviti pergerakan yang dilaksanakan oleh guru dapat mewujudkan bentuk

pengalaman yang kreatif kepada kanak-kanak dan ianya juga dapat melatih mereka untuk

menilai estetika gerak dalam persembahan tarian dan pergerakan kreatif. Aktivti pergerakan

kreatif dan tarian ini memberi peluang kepada kanak-kanak untuk melakukan pergerakan

mengikut irama dan rentak muzik.

Aktiviti pergerakan kreatif menggabungkan elemen-elemen pergerakan seperti tubuh

badan, ruang, masa dan daya. Aktivti pergerakan kreatif dapat meningkatkan estetika,

kreativiti dan imaginasi kanak-kanak semasa mereka menjalankan aktiviti gerakan,

menginterpretasi idea dan mengapreasiasi estetika. Aktiviti-aktiviti pergerakan kreatif dapat

membantu kanak-kanak untuk mengenalpasti tiap-tiap bahagian tubuh badan mereka sendiri.

Selain itu, ia juga dapat meningkatkan kekuatan fizikal dan daya ketahanan, mengeksplorasi

dan menggunakan ruang dengan bijak, menghargai dan membahagikan masa mengikut

keutamaan.

(a) Elemen Tubuh Badan

Elemen tubuh badan ini meragkumi bahagian tubuh badan seperti kepala, bahu, kaki

dan tangan. Dengan mengguanakan elemen tubuh badan, kanak-kanak boleh

menggunakan imaginasi dan kreativiti mereka untuk mereka cipta gerak geri.

Contohnya gerak geri pusing kepala, turun naik bahu, berjalan dan melambai tangan.

Berdasarkan gerak geri yang telah dihasilkan, kanak-kanak pasti boleh meneka

maksud gerakan menilai estetika yang ada pada gerakan. Penggunaan tubuh badan

adalah melatih kanak-kanak untuk menjelajahi setiap ruang persembahan secara

kreatif.

(a) Elemen ruang

Dalam pergerakan kreatif, elemen ruang ini merangkumi ruang diri, aras dan arah.

Ruangan dalam pergerakan kreatif untuk kanak-kanak pula merujuk kepada ruang

pentas, padang atau bilik untuk melakukan aktiviti pergerakan. Ruang diri dalam

pergerakan kreatif merujuk kepada ruang yang digunakan oleh kanak-kanak untuk

melakukan aktiviti pergerakan. Aras dalam pergerakan kreatif merangkumi aras

rendah, sederhana dan tinggi. Arah dalam pergerakan kreatif meragkumi arah ke

depan, belakang, sisi, bawah dan ke atas. Proses pergerakan kreatif yang

menggunakan elemen ruang sebenarnya dapat melatih imaginasi dan kreativiti

kanak-kanak terhadap elemen ruang dalam pergerakan dan mencipta gambaran

dan mengamati dunia visual secara kreatif.

(b) Elemen masa

Di dalam pergerakan kreatif, elemen masa merangkumi tempo, retak, pola beritma,

aksen dan jangka masa. Tempo merujuk kepada kelajuan bagi muzik atau pergerakan

yang perlahan atau cepat. Rentak pula merujuk kepada ukuran masa tanpa mengira

masa dalam pergerakan kreatif; pola ritma merujuk kepada kronologi pergerakan atau

bunyi dalam jangka masa yang berubah; aksen merujuk kepada suatu pergerakan yang

lebih kuat daripada pergerakan sebelum atau selepasnya manakala jangka masa

merujuk kepada pendek atau panjang setiap rentak pergerakan.

Pengiraan bagi rentak dan tempo dalam pergerakan kreatif kanak-kanak dapat

mempertingkatkan kecerdasan logikal kanak-kanak. Melaluinya, kanak-kanak dapat

mempertingkatkan kecerdasan logikal mereka. Kanak-kanak juga dapat memahami

kiraan retak dan tempo dan seterusnya dapat membilang nombor dengan betul.

(c) Elemen daya

Elemen daya atau tenaga dalam pergerakan kreatif meragkumi pergerakan perkusif,

pergerkan pendular, pergerakan staccato, pergerakan bergetar, pergerakan meruntuh

dan pergerakan kawal-lambat. Pergerakan perkusif dalam pergerakan kreatif merujuk

kepada pergerakan yang bertenaga kuat dilepaskan dalam tempoh yang singkat.;

pergerakan pendular dalam pergerakan kreatif merujuk kepada pergerakan secara

berayun; pergerakan stacco merujuk kepada pergerakan yang bersifat terputus-putus,

cepat dan ringan; pergerakan bergetar dalam pergerakan kreatif merujuk kepada

pergerakan yang menggigil; pergerakan meruntuh dalam pergerakan kreatif merujuk

kepada pergerakan yang lemah dan tidak bertenaga manakala pergerakan kawal-

lambat merujuk kepada pergerakan yang dikekalkan dalam tempoh yang panjang

dalam aktiviti pergerakan kreatif.

Menurut teori Jaques Dalcroze (1950); pergerakan adalah asas kepada

kreativiti. Pergerakan merupakan salah satu cara untuk kanak-kanak mengungkapkan

perasaan melalui muzik. Kesemua aspek muzik perlu dimulai dengan gerakan tubuh

badan. Tubuh badan adalah alat paling utama dan merupakan asas keseluruhan

pergerakan. Aktiviti tarian dan pergerakan kreatif yang dilaksanakan oleh guru dapat

menggalakkan kanak-kanak menggunakan sebahagian atau keseluruhan anggota

tubuh badan untuk berkomunikasi dan menyelesaikan masalah. Sebagai contoh,

kanak-kanak dapat bergerak mengiringi muzik, sensitif dengan retak muzik serta

kecerdasan kinestik kanak-kanak dapat dipertingkatkan. Guru juga boleh

melaksanakan aktiviti pergerakan kreatif berdasarkan simbol dan teknik pergerakan

kreatif berdasarkan cerita. Muzik dan props dapat memberi mood dan emosi seperti

gembira, sedih, marah dan takut semasa aktiviti pergerakan kreatif.

Irama dan rentak muzik yang pelbagai dapat menarik perhatian kanak-kanak

untuk melakukan aktiviti pergerakan kreatif. Props yang boleh digunakan dalam

aktiviti pergerakan kreatif adalah seperti reben, bola dan gelung dapat melatih kanak-

kanak menumpukan perhatian dan membentuk pola-pola pada pergerakan yang

kreatif. Selain menyumbang kepada perkembangan dan pembelajaran kanak-kanak,

tarian kebudayaan yang pelbagai di Malaysia seperti tarian kuda kepang, zapin, tarian

joget, tarian singa, tarian naga, tarian bharatna natyam, tarian buluh, tarian ngajat solo

AKTIVITI BERMAIN Bermain ialah satu aktiviti semulajadi dan keperluan bagi setiap kanak-kanak. Mereka belajar dan meneroka melalui bermain kerana imaginasi mereka yang tinggi dan sejak mereka bayi lagi mereka sudah cenderung untuk memanipulasikan anggota

19. 19 KAE 3013 ESPRESI KREATIVITI KANAK-KANAK badan mereka sendiri. Bermain dapat membantu kanak-kanak melakukan aktiviti yang kreatif. kanak- kanak dapat belajar pelbagai perkara dan isi dikenali sebagai pembelajaran tidak formal. Melalui bermain, kanak-kanak dapat memupuk rasa kegembiraan di yang boleh mempengaruhi kanak-kanak terbabit untuk berimaginasi, berkongsi, bergaul, berfantasi, berkomunikasi, bersosial dan berfikir di dalam pembelajaran. Satu permainan yang menyeronok dapat memupuk kreativiti dan imaginasi kanak-kanak ialah permainan lego. Untuk menyiapkan sesuatu model lego, kita amat memerlukan daya pemikiran dan imaginasi yang maksima. Secara jelasnya, kanak- kanak akan cuba mengimaginasi bentuk model dengan idea mereka sendiri sebelum membuatnya dengan sempurna. Dalam proses menyiapkan model ini keupayaan kognitif yang digunakan oleh kanak-kanak ini amat tinggi. Ini kerana, jika kepingan yang cuba dicantumkan atau bongkah yang cuba dibina tidak seperti yang mereka mahu, mereka akan cuba lagi untuk membuatnya banyak kali sehingga mereka selesai melengkapkan model tersebut dengan betul. Jelasnya melalui permainan lego, kanak- kanak bukan sahaja dapat mencipta daya kreatif mereka sendiri tetapi juga dapat memperkembangkan lagi kemahiran kognitif .

http://www.slideshare.net/keroppyteoh83/tugasan-a-kae-3013