Wykład 1 Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe

dr hab. inż. Danuta Bryja, prof. nadzw. PWrKonsultacje sem. zimowy 2017/18: bud. H-3, pok. 1.18

poniedziałek 11-13czwartek 11-13

Koleje – podstawy

1. Grulkowski S., Kędra Z., Koc W., Nowakowski M.J.: Drogi szynowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2013.

2. Towpik K.: Infrastruktura transportu kolejowego, Oficyna Wyd. Polit. Warszawskiej, Warszawa 2009.

3. Basiewicz T., Rudziński L., Jacyna M.: Linie kolejowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002.

4. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie: Dz. U. nr 151, poz. 987 z 1998 r. (z późn. zm. t.j. Dz. U. 2014 poz. 867 i Dz. U. 2018 poz. 1175).

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 20 października 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z drogami i ich usytuowanie: Dz. U. 2015 poz. 1744.

Literatura

6. Id-1 (D-1) Warunki techniczne utrzymania nawierzchni na liniach kolejowych - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005 (ze zmianami z dnia 30.04.2015).

7. Id-3 (D-4) Warunki techniczne utrzymania podtorza kolejowego -PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005.

8. Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności (ang. Technical Specifications for Interoperability TSI):Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1299/2014 z dnia 18 listopada 2014 r., dotyczące technicznych specyfikacji interoperacyjności podsystemu „Infrastruktura” systemu kolei w Unii Europejskiej

6. http://www.zits.pwr.wroc.pl/makuch/

7. http://www.zits.pwr.wroc.pl/zwolski/

8. http://www.transportszynowy.pl

9. http://wektor.il.pw.edu.pl/~zuraw/

Literatura

1. Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe – 1h.

2. Klasyfikacja kolei. Sieć kolejowa. Klasyfikacja linii kolejowych – 2h

3. Elementy drogi kolejowej: klasyczna nawierzchnia kolejowa (podsypkowa) – 2h

4. Elementy drogi kolejowej: podtorze, odwodnienie – 2h

5. Elementy drogi kolejowej: zastosowanie geosyntetyków, nawierzchnie bezpodsypkowe – 2h

6. Historia kolei. Koleje w Polsce – 2h

7. Koleje dużych prędkości – 2h

8. Kolokwium zaliczeniowe – 2h

Plan wykładów

Wprowadzenie

Dział nauki i wiedzy technicznej obejmujący zagadnienia związane z kolejowym systemem transportowym, na który

składa się infrastruktura kolejowa i tabor kolejowy

Dziedziny powiązane: geotechnika mechanika konstrukcji geodezja inżynieria materiałowa inżynieria środowiska inżynieria mechaniczna (mechanika pojazdów – tabor) aerodynamika (tabor) elektrotechnika i elektronika (trakcja, sterowanie ruchem

kolejowym)

Zagadnienia inżynierii kolejowej wchodzą w skład dwóch działów wiedzy technicznej:

inżynierii lądowej i inżynierii transportu

Inżynieria kolejowa

Nauka i dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się zagadnieniami projektowania, wznoszenia (budowy) oraz utrzymania obiektów inżynierskich, takich jak lotniska,

mosty, tunele, przepusty, drogi kołowe, drogi szynowe – kolejowe i tramwajowe, koleje

niekonwencjonalne (np. koleje linowe, jednoszynowe, magnetyczne …)

Inżynieria lądowa

Nauka i dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się zagadnieniami przemieszczania ludzi, pojazdów

i towarów w sposób efektywny i bezpieczny

Podstawowe grupy zagadnień: środki transportu (kołowego, szynowego – kolejowego i

tramwajowego, wodnego – morskiego i śródlądowego, lotniczego) projektowanie dróg szynowych i kołowych oraz kanałów żeglownych modelowanie ruchu drogowego i kolejowego projektowanie miejskich systemów transportu, systemy inteligentne analiza przepustowości dróg i skrzyżowań metody prognozowania obciążeń systemów transportowych planowanie transportu ekonomia systemów transportowych wpływ systemów transportowych na środowisko (zanieczyszczenie,

hałas, zużycie energii)

Inżynieria transportu

Pojęcia podstawowe

Transport kolejowy – przemieszczanie towarów lub pasażerów przy użyciu pojazdów kolejowych w obrębie danej sieci kolejowej

Pojazdy kolejowe – środki transportu dostosowane do poruszania się na własnych kołach po trasie wytyczonej torem kolejowym, posiadające własnyukład napędowy (pojazdy trakcyjne) lub ciągnięte przez inny pojazd (wagony:pasażerskie, towarowe, doczepne wagonów silnikowych, i wagony specjalne)

Pojęcia podstawowe

Sieć kolejowa – układ połączonych ze sobą linii kolejowych, stacji kolejowych i terminali oraz wszystkich rodzajów stałego wyposażenia niezbędnego do zapewnienia bezpiecznej i ciągłej eksploatacji kolejowego systemu transportowego

Sieć kolejowa obejmuje zasięgiem teren danego kraju i jest powiązana z układami transportowymi krajów sąsiednich.

Pojęcia podstawowe

Infrastruktura kolejowa – drogi kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy infrastruktury. wg ustawy z dnia 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym (Dz.U. 2003 nr 86 poz. 789 z późn. zm. – tekst ujednolicony z 06.09.2018 r., szczegóły w Zał. 1 do ustawy)

Infrastruktura kolejowa umożliwia prowadzenie przewozów przewoźnikom kolejowym i jest zarządzana przez zarządcę infrastruktury.

Pojęcia podstawowe

Techniczna infrastruktura transportu kolejowego:

drogi kolejowe, w tym obiekty inżynieryjne i urządzenia sterowania i zabezpieczenia ruchu kolejowego (srk)

stacje, mijanki i posterunki ruchu

przejazdy i przejścia kolejowe

budynki i budowle pomocnicze, służące do obsługi technicznej taboru i lokomotyw

urządzenia transmisji informacji

urządzenia odwadniające, wodociągowe i kanalizacyjne

urządzenia służące do obsługi pasażerów i przewozu ładunków

wg klasyfikacji UIC (Union Internationale de Chemins de fer) –Międzynarodowego Związku Kolejowego

Pojęcia podstawowe

Linia kolejowa – element sieci kolejowej składający się z jednego, dwóch lub kilku torów kolejowych łączących punkty początkowy i końcowy (będące stacjami końcowymi lub węzłowymi)

Droga kolejowa – budowla, na którą składa się: nawierzchnia kolejowa, podtorze, grunt na którym droga jest usytuowana, obiekty inżynieryjne, sieć trakcyjna, urządzenia sterowania ruchem kolejowym

Tor kolejowy – element jezdny drogi kolejowej: dwie szyny (dwa toki szynowe) ułożone w ustalonej odległości, podtrzymujące i prowadzące koła pojazdów szynowych

Pojęcia podstawowe

Nawierzchnia kolejowa: zespół konstrukcyjny ułożony na podtorzu umożliwiający prowadzenie pojazdów kolejowych po szynach i przenoszący na podtorze obciążenia pojazdami kolejowymi

- podsypkowa (klasyczna) składa się z szyn, podkładów,przytwierdzeń i podsypki, ew. warstwy ochronnej

- bezpodsypkowa (niekonwencjonalna) składa się z szyn i przytwierdzeń oraz bloków, belek lub płyt betonowych (z betonu zbrojonego) i warstwy stabilizującej podłoże

Pojęcia podstawowe

Podtorze – budowla geotechniczna (ziemna), wykonana na gruncie rodzimym (podłoże drogi kolejowej) jako: a) nasyp lub

b) przekop,

wraz z urządzeniami zabezpieczającymi i odwadniającymi

Pojęcia podstawowe

torowisko

nasyp przekop

Torowisko – górna powierzchnia podtorza kolejowego, na której ułożona jest nawierzchnia drogi kolejowej

Pojęcia podstawowe

1. nawierzchnia, 2. skarpa, 3. rów odwadniający

torowisko

torowisko

Pojęcia podstawowe

Most kolejowy Wiadukt kolejowy

Tunel kolejowyPrzepust Ściana oporowa

Przejście dla pieszych nadziemne

Obiekty inżynieryjne – mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, ściany oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych Estakada

Przejazdy kolejowe – jednopoziomowe skrzyżowania drogi kołowej z drogą kolejową

Przejścia kolejowe – jednopoziomowe skrzyżowania drogi przeznaczonej tylko dla pieszych z drogą kolejową

Pojęcia podstawowe

Rozjazdy torowe – konstrukcje wykonane z szyn, które umożliwiają przejazd pociągu z jednego toru (zasadniczego) na drugi (zwrotny) bez konieczności przerwania jazdy

Typy rozjazdów: zwyczajne – lewe lub prawe łukowe – jednostronne (lewe lub prawe),

dwustronne w tym symetryczne podwójne (trójdrożne) – jednostronne (lewe

lub prawe) i dwustronne w tym symetryczne krzyżowe – pojedyncze i podwójne

Pojęcia podstawowe

Droga szynowa – droga, której elementem jezdnym są dwa równoległe toki szynowe (pojęcie obejmujące zarówno drogę kolejową, jak i tramwajową lub drogę wykorzystywaną np. w metrze)

Pojazd szynowy – środek transportu poruszający się wyłącznie po szynach, wprawiany w ruch za pomocą własnego układu napędowego lub też ciągnięty przez inny pojazd

Wyróżnia się: pojazdy kolejowe pojazdy tramwajowe pojazdy metra pojazdy transportu wewnętrznego

(np. w kopalniach)

Pojęcia podstawowe