- K.K.T.C

""" YAKIN DOGU •• • • • UNIVERSITESI

• •• • FEN -EDEBIYAT FAKULTESI

•• • • • • TURK DILi ve EDEBIYATI •• •• •• BOLUMU

ANKARA'NIN T ARiHi ve KULTUREL ZENGiNLiKLERi

santsman : Do~ Dr. Biilent YORULMAZ Iaurlayan : Seyda HAZAR

LEFKO$A - 2000

i

ONSOZ Bu cahsma, Yakm Dogu Universitesi Fen-Edebiyat Fakultesi Turk Dili ve

edebiyati Bolumu'nde mezuniyet cahsmasi olarak hazirlannustir.

Cahsmasim yaptigim bu sehir, benim icin gercekten 90k onemli ve ozel bir

yere sahiptir. Gerci herkes kendi memleketi icin ayni seyleri dusunur amam

Ankara sadece benim icin degil Turk Milleti icinde ozel bir yere sahiptir. Turkiye

Cumhuriyeti'nin baskenti olmasi gibi onemli bir gorevi vardir.

Bu cahsmanu hazirlarken gerekli kaynaklan toplamama yardimci olan

anneme, manevi destegi hicbir zaman esirgemeyen sevgili babama ve universite

hayatim boyunca basta 90k saygideger hocam Do9. Dr. Bulent Y orulmaz olmak

uzere tum hocalanma tesekkur ederim.

lll

Gi:RiS Bir memleketin ozelliklede mazisi cok eski yillara inen tarihi bir sehrin,

her yonuyle gec;mi~ini bulup arastirmak, derleyip toplamak zor ama keyifli bir

cahsmadir. Bu sehir buyuk ve o milletin tarihinde onemli bir konuma sahip olan

ozel bir sehir olunca, isin zevki tarif edilemez boyutlara ulasir. Dogup biiyudugum

sehirde, onun icin ozel sayilan yerleri gezerken, ne kadar bos ve siradan gezdigimi

bu cahsmarm hazirlarken anladim. Onceden hicbir ~ey bilmedigim ya da yuzeysel

bildigim yerleri tarihini, caglar oncesindeki yasamlanm ogrenmem benim

gercekten simdi "Ankarahyim" dememi sagladi. Eskiden Orta Anadolu'nun kucuk bir sehri iken yeni Turkiye

Cumhuriyeti'nin baskenti olmasmdan dolayi kaderi tamamen degisen bir sehirdir

Ankara. Orf, adet, gelenek ve gorenekleriyle tipik bir Anadolu sehridir, Bu

mezuniyet cahsmamda elimden geldigi kadar, bu konulan anlatmaya cahstim.

Frigyahlar'dan baslayip Turkiye Cumhuriyeti'nin kurulusuna ve sonrasma kadar

gelen tarihini ele aldim. Bunlann dismda yoresel kiyafetleri, halk oyunlan gibi

folklorik zenginliklerini de anlamm. Bu cahsma ile benden sonrakilere bir parca

olsun yol gosterebilirsem kendimi mutlu sayacagim.

1

ANKARA'NIN TARiHi Ankara'rnn muhtelif yerlerinde yapilan tarihi kazilarda elde edilen tarihi

vesikalar ve bulunan tas ve madeni paralara, tarihcilerimize ve arkeologlanmiza

gore Ankara ve civannda pek eski zamanlardan beri insan yasadigi sonucuna

vanlrrustir.

Etilerde'den sonra M.O. 12 yuzyihn sonralma dogru Frigler Anadolu'ya

ve Sakarya boylanna yerleserek Polath yakmlannda Gordion'un kendilerine

baskent olarak secmislerdir. Bugun Ankara icinde bulunan Ougust Tapmagi

yanmda, Frigler' e ait eserlere rastlanrmstir. Daha sonra Galatlar ve Romahlar

Ankara'da hukurn surmuslerdir. Roma lmparatorlugu'nun ikiye aynlmasiyla

Ankara, Dogu Roma Imparatorlugu'nda kalrmsnr. 1071 Malazgirt Savas'rndan

sonra Anadolu kapilanrun Turklere acilmasmdan birkac yil sonra 1073 yilmda da

ahnrmsnr. Daha sonra haclilardan Raimondu 1101 'de isgal etmis ve Ankara bir

sure Bizans simr kalesi olarak kalrrustir. Tekrar 1127 yilmda Danisment

hukumdan Amir Gazi'nin, sonra oglu Mehmet Gazi'nin, Selcuk hukumdan I.

Mesut'un eline gecmistir. 1356y1hnda da Sultan Orhan Ankara'yi topraklan

arasma katrrustir.

Osmanhlann gelismesinde Ahilerin buyuk rol oynadigi bilinmektedir.

Karamanhlar ile Osmanhlar arasmdaki rekabetinde Ahilerin Osmanhlar olmasi I.

Murat'm savasmadan Ankara'yi ele gecirmesini sagladi.

Anadolu'daki butun beylikler Osmanh lmparatorlugu'na katildiktan sonra

Ankara sehri Anadolu beyliklerinin merkezi oldu. I. Murat Ankara'yi ele

gecirdikten sonra Karamanogullanru da sindirmistir. Firsat buldukca zaman

zaman diger beyliklerle olan Karamanogullan Osmanh Turklerini parcalamak

istiyordu. I. Murat gibi Yildmrn Beyazit'da beylerle amansiz mucadeleler yapti.

Yenilen beyler Timurlenk'e sigmdilar ve onu daima Yildmrn aleyhine kiskirtilar.

1042 yilmda Ankara Meydan Muharebesi olur ve Yildmm Beyazrt esir duser.

Umitsizligine kapilan ve bunu gururuna yediremeyen, Beyazrt kapatildigi Ankara

Kalesi'nde intihar.

Timur'un cekilmesinden sonra Ankara birkac defa sahip degistirir. 1411

'de Mehmet Celebi kaleyi Yakup Bey'den ahr.

COGRAFi KONUM

Ankara ili Orta Anadolu Y aylasi' nm kuzey bolumu i.izerindedir. n hududunu doguda Kizihrmak, batida Sakarya nehri cevirir. Yaylalar i.izerinde

bulunan asmmis sirtlar ve tepeler, vaktiyle bu arazinin volkanik oldugunu gosterir.

Ankara ilinin kuzey kesimleri yuksek ve dagmiknr. ilin dogusundaki

Huseyin Gazi, volkanik olmasi sebebiyle baskent cevresindeki daglar icinde ayn

bir ozellik tasir. Kizilcahamam ilcesinin kuzey kismmda bulunan I~1k Dagi,

Ankara ilinin en yi.iksek (2015 m.) tepelerinden biridir. Ankara ili smirlan icinde,

ova kavramma girecek olanlar, ilin buyuklune gore pek az olup, baslicalan

Cubuk, Ankara ve Murted ovalandir.

Ankara'nm onernli akarsulan Kizilmak ve Sakarya nehirleridir. Kizihrmak

il topraklanna, guneydoguda Sereflikochisar ilcesine girer, Bala, Keskin ve

Kmkkale Keskin ilcesinden gecer. (Kmkkale simdi il olmustur)

Turkiye'nin ikinci buyuk golu Tuz Golu'nun dogu kryilan Ankara ili

smirlarmdadir. Bu gol denizden 899 metre yi.ikseklikte ve 1620 kilometre

buyuklugundedir,

Ankara'nm gi.ineyinden Eymir ve Mogan golleri ve bu gollerin gi.ineyinde,

kism meydana gelen ve yazm kuruyan goletler ve sazhklar vardir.

Elektrik enerjisi amaciyla kurulan iki buyuk baraj vardir. 1- Hirfanli Baraji

2- Sanyar Hidroelektrik santrali.

Ote yandan sulama ve icme suyu temini ile kurulmus barajlarsunlardir:

1. Baymdir Baraji

2. Cubuk I Baraji

3. Cubuk II Baraji

4. Kurtbogazi Baraji

ANKARAN'NIN iLCELERi

Aya~

Ayas, Ankara'mn en eski kazalarmdan birisi olup, sehrin batisina duser,

Ayas Ankara'mn sifah suyu ile meshur olmus, icmece hamamlan ile isim yaprms

bir ilcesidir. Icmece hamarrn sifahdir. Zira buraya yaz aylannda, gerek

Ankara'dan gerekse memleketin diger yerlerinden gelen hastalar, tabiatm

2

Hayman a

Haymana ilcesi Ankara'mn gilneyindedir. Haymana da Ayas gibi sifali

hamamlan ile tin salnustir. Son zamanlarda guzel otel ve pansiyonlar insa

edilmistir. Haymana ovasmda tanm oldukca ileridedir. Ankara'nm Polath'dan sonra

gelen bugday ambandir. Arpa, nohut, mercimek, patates en fazla urun alman tanm

urunleridir. Ankara'ya uzakhgi 27km dir.

insanlara bahsettigi, bu sifah sudan tas tas, bardak bardak icerek sifa bulurlar.

Eskiden 90k bakimsiz olup, sivrisinek yatagi harap bir iki koy evinden ibaretti.

Bugun modern bir otel yapilrrus, muntazam lojmanlar kurulmustur.

Bala Bala ilcesi, Ankara'm guneydogusundadir. Ankara'nm diger kazalan ile

hududu oldugundan merkezi vaziyettedir. Ankara'ya uzakltgi 96km olup, halki

hayvancihk ve ziraatle ugrasir.

Beypazari Beypazan ilcesi Ankara'mn kuzeybatismdadir. Ankara'mn en sirin ve en

gelismis ilcesi olup. Ankara ile ve 90k eskiden beri bir munasebet

kurmu§tur.ba§lhca gecim kaynagi tanmdir.

Cubuk Ankara'nm kuzeyindedir. Timur'la Beyazit'm savastigr ovada

kurulmustur. Tahil, nohut, patates yetistirilir. Meshur Ankara bah Cubuk da 90k

yapihr. Hayvanlardan Tiftik kecisi ve koyun yetistirilir.

Elmadag Ankara'nm dogusunda, yeni kurulmus bir ilcesidir, Etrafi daghktir.

Makine ve Kimya kurumu barut Fabrikasi burada kurulmustur. ilk kar buraya

duser.

3

Kalecik

Ankara'mn dogusundadir. Kalecik ve ovasmda da Etiler yasarmstir.

Kizihrmak uzerindeki tarihi kopruler bunlann en guzel ornekleridir. Bugday,

rrusrr, cavdar, tanrm yapihr. Kizihrmak boylarmda da bol sebze yetistirilir.

Hayvancihk oldukca ilerlemistir.

Kmlcahamam Ankara'm kuzeyindedir. Ankara'mn en sirin ve Ankarahlar'm bir mesire

yeri halindedir. Burada da tabiatm cemilesi ve insanlara sifa bahsettigi steak su

banyolan sohret bulmustur. Bu sifah sular da romatizma gibi agn ve sizilara 90k

iyi gelmektedir. Kizilcahamam arazisi tanma musait olmayip halk daha ziyade

Hamam Cayi'nm boylannda celtik tanmn yaparlar. Genellikle keresteciler mesgul

olur.

Pola th Ankara'nm guneybattsmdadir. Polath tarih yonunden zengindir. Frigyahlar

bassehri Goroliyum burada kurulmustur. Polath yakm tarihimizde istiklal

Savas'inda Yunanhlar'm durduruldugu yer olarak gecer.

Polath Ankara'nm hatta Turkiye'nin bugday ambarlan arasma girmistir.

Tanm modern araclarla yapihr. Koyun ve keci fazlaca beslenir.

ANKARA'NIN BASKENT OLUSU Artik milli mucadele bitmis, Anadolu uzerine coken kara bulutlar

dagilrms, yeni kurulan gene ve taze Turkiye Cumhuriyeti'nin uzerine pml pml

yeni bir gunes dogmustur.

Mehmetcigin sungusu ile yeni devletin simrlan cizilmis, onun mubarek

kamyla sulanan, bu topraklar uzerine fiskiran yeni Turk Cumhuriyeti butun

dunyaya ilan edilmis, Turk'un olmedigi, var oldugu bir kez daha duyurulmustu.

Bu devlet yeni baskent lazimdi.

Y eni kurulan bu devletin besigi, milli mucadelenin karargahi olan Ankara,

Buyuk Turk Milletine baskent olmak serefine coktan hak kazanmistir. Gerek

stratejik yonden, gerekse Anadolu'nun bagnnda olusu bu serefi bahsetmistir.

4

5

Turkiye Buyuk Millet Meclisi'ne ismet Pasa'run ondort arkadasiyla verrnis

oldugu kanun teklifinde de bu husus bilhassa belirtilmis, artik yeni Turkiye

Cumhuriyeti'nin baskentinin neresi olmasi lazim geldigine karar vermek zamam

aciklandi, Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nde uzun uzun gorusuldu ve nihayet

teklif cogunlukla 13 Ekim 1923 'te kabul edildi.

Teskilat-i Esasiye Kanunu'nun 2. maddesine "Turkiye Devleti'nin resmi

dili Turkce'dir, makkan Ankara sehridir." kayrti konmustur.

ANKARA'NIN HALK OYUNLARI

Ankara folkloriinden en eski bir Turk boyu olan oguz boylannm etkisi

buyuktur. Kargm, A~ag1 cavundur, Buyduz, Kayi, Kmk, Pecenekler gunumuzde

Ankara'nm cevresinde yasayan oguz boylanndan adim alrms eski Turkler olarak

bilinmektedir.

Ankara yoresinde oyunlar 2 kisma aynhr:

Ankara Zeybek oyunlan su isimlerde karsimiza cikarlar:

1. Ankara Zeybegi

2. Mendil Zeybegi

3. Karasar Zeybegi

4. Seymen Zeybegi

5. Y agcioglu Zeybegi

Ankara Zeybegi

Oyunlann en ihtisamh, en gosterisli ve en vakur olanidir. Her jestiyle,

yigitlik ve mertlik ifade eden Ankara Zeybegi, agir bir zeybek olup sazla oynamr.

En az iki kisi tarafmdan oynamrr. "Uc;lii sac; ayagi" denileni daha da gosterislidir.

Zeybek oyunlarmda dikkat edilecek ve en basta gelen hususiyet, oyunun vermis

oldugu karakteristik havaya ve melodiye gore jest ve figurleri ayarlamaktir. Y ani,

durus ve poz, zeybek oyunun butun ihtisarmru ortaya koyar.

Zeybek oyununa girmeden once, sazm gezinis melodisi, caldig: muddet

icinde ayaklar en az bir adim boyu acik olarak, sol ayak biraz onde oldugu halde

dik ve tath bir kasilma ile durulur. Bu durus esasmda sag el silahhktadir. Sol el ise

6

bukulerek arkaya bele goturulur. Sazm melodiye hafif bir gevserneyle eller

cozulur ve oyun baslar.

Mendil Zeybegi

Bu zeybek oyunu da agir ve akici figurleriyle Ankara Zeybegi'ne

benzemektedir. iki kisi tarafmdan sazla oynamr. Bu zeybegin en guzel gorusu

cokuste her iki dizini de yere vurarak dogrulanmasidir.

Karasar Zeybegi

Ankara'nm sirin kazalanndan Beypazan'mn Karasar nahiyesinin, eski

Ankara ile yakm bir munasebeti oldugunu yapilan incelemelerden ogreniyoruz,

Bu bolgede tutun kacakcihginm revacta oldugu yillarda, Karasar nahiyesinde bu

isle mesgul olan ve zamamn bir hayli hatm sayilan bes kardesin, bir baskm

sonunda besinin birden oldurulmesi Karasar' 1 yasa bogar. 18 8 5 yilmda meydana

gelen bu silahh catismada oldurulen bes kardese soylenen ve hareketli, canh bir

zeybek oyunudur. Soylenen turkuyle beraber iki kisi tarafmdan oynamr.

Seymen Zeybegi

Diger zeybeklerden tamamen ayn bir hususiyeti olan bu zeybek, diger

zeybek oyunlan gibi sazla degil, davul zurna ile oynamr. Tertip edilen seymen

alaylannda, dugunlerde alaym onunde bulunan davul ve zurnamn hemen onun

tarafmdan oynamr.

Y agcrnglu Zeybegi

Bu zeybek oyunu, Fehmi Efendi'nin babasi efelerin efesi, Yagcioglu

Ahmet Efe'ye ithaf edilmistir. Zeybegin ritim ve ayak oyunlan poz ve hareketleri

tam bir mertlik ifade eder. Diz vuruslan ve donusler, tath melodisiyle buyuleyici

havasi seyredenleri benligini sarar ve insam yillarca oncesi Ankara'sma ahp

goturur, Bu zeybegin sazim calan kimse ayakta ve saz gogsunde oldugu halde

calar.

Diiz Oyunlar

1. Misket

2. Hudayda

7

3. Y1ld1z

4. Carsamba

5. MorKoyun

6. Yandim Seker

Bu oyunlann en onemlilerinden olan Misket ve Hudayda'yi biraz

anlatahm.

Misket Ankara'da yillarca once yasanrms hakiki ve olumsuz bir aski terennum

eden misket; yalmz ve yalmz Ankara sazmda calmdigi ve soylendigi zaman

guzeldir. ismini aldigi gem; kiz kadar guzel ve akicr olan, misket, duz oyuna ve

ayak figurlerine sahiptir. U9 yada dort kisi tarafmdan oynamr. Bu oyunda ii

bir oyun haline gelmistir. Hudayda deyince Ankara, Ankara deyince de Hudayda

akla gelmektedir.

Hudayda da diger oyunlarda olmayan kendisine has bazi hususiyetler

vardir. Mesela hudayda iki kisiden fazla kimse ile oynanmaz. Ankara'h kupteki

bulguruna kadar yedirdigi bu guzel, suh ve isveli hudaydasma soyle seslenir:

Dama ctkma kasa 91k

Arpalar kara ktlctk

Camm cumbus isterse

Giy kallosu yo/a 91k

Hudayda da Ankarali hudayda

Besyuz alttn yedirdik bir ayda

Besyuz daha yedirsek ne fayda

Dama catttm catmayt

Cagtnn gelsin Fatma yz F atma nerden ogrenmiJ

Yorgandan kol atmayi

Hudayda da sari ktzda hudayda

Ciftti cubugu yedin bir ayda

Kupte bulgur kalmadt

Nefayda

Gezilecek Y erler Amtkabir: Amtkabir Ataturk'un mozolesi olup 1944-53 yillan arasmda

yapilrmstir. Cumhuriyet devrinin en buyuk eserlerinden biridir. Tandogan

Alam'ndan hafif bir yokusla cikihr. Giris kapismm iki yanmda aslan heykelleri

bulunan bir yol vardir, Torenlerin yapildigi sutunlu bina 32 metre genislikte, 60

metre uzunluktadir. Tavan yuksekligi 20 metreyi bulur. Ataturk'e ait esyalann

bulundugu muze kismi da ayndir.

Hitit Miizesi: Ankara Kalesi'ndedir. Fatih devrene kadar iner. (XV.

Yuzyil.) yapi kentin eski bedestenidir. Devrin en buyuk mimari eseri olan bu yapi,

8

Ankara Kalesi: Ank:ara'ya tamamen hakim bir tepenin uzerinde yukselen

kale, baskente simge olmus bir yapidir. Kalenin Galatlar tarafmdan insa olundugu

samlmaktadir. Bizans doneminde esash bir onanm gorerek genisletilen kale,

Selcuklu doneminde Alaaddin Keykubat tarafmdan yeniden elden gecirilecek

bugunku haline getirilmistir.

Kocatepe Camii: Turkiye'nin namaz kilma alam olarak en buyuk

camiidir.

Haer Bayram Camii: XIV. Yuzyilda buyuk Turk dusunuru ve ulu kisi

Haci Bayram Veli'nin adma insa edilmistir. Yapimmdan iki yuzyil sonra Mimar

Sinan tarafmdan onanlan, bu arada yanma zarif bir minare de ilave edilen

bugunku seklini alrms bulunmaktadir. Ank:ara'mn en unlu camii olup Bayram

Veli'nin turbesi de adim tasiyan bu guzel camiinin hemen yanmdadir.

Kursunlu Camii: Samanpazan civanndadir. Mimar Sinan'm eseri olup,

bunu zarif ve gozeler oksayan gorunusuyle de aciklanmaktadir. Ankara'mn en

guzel camiilerinden biridir.

Roma Hamamlari: Turk Tarih Kurumu'nun 1939 yilmda baslatugi

kazilan sonucu ortaya crkrmstrr. Ulus Meydam'ndan Diskapi'ya giden Cankm

Caddesi uzerindedir. Milattan sonra II. yuzyil sonunda yapildigt samlan hamamm

bir Frigya kasabasi uzerine kuruldugu anlasilmaktadir. Saghk Tannsim Asklepios

bir yangmla harap olmustur. son zamanlarda restore edilen bu yapida, degerli Hitit

koleksiyonlan sergilenmeye baslamistir. Aynca Prehisterik devir, Urartu, Frig,

Gordion buluntulan da 90k degerli eserler olup, burada sergilenmektedir.

Etnografya Miizesi: Etnografya Muzesi, Turk tarihi, folkloru bakrmmdan

bir hayli zengin kaynaklara sahiptir. Turk folkloru hakkmda bircok degerli

bilgileri burada bulmak mumkundur. Ataturk tarafmdan kurulmustur. Onundeki,

Ataturk'un at uzerindeki amti 1927'de italyan Cornoila tarafmdan yapilrrustir.

TBMM Miizesi: Ulus Meydam'nda istasyona giden yol uzerindedir. ilk

TBMM binasidir. Turk tarihinin 1920-23 yillan amlan ile ilk Meclis'e ait esyalan

sergiler.

Atatiirk'iin Evi: Cankaya Cumhurbaskanhgi Kosku'nun bahcesindedir.

Cumartesi ve Pazar gezilebilir. Bina Ataturk'un Kurtulus Savasi sirasmda kaldigi

evdir.

9

adma yapildigi tahmin edilmektedir. Roma imparatoru Coracalla devrinde

yaptmlan hamamm giderlerini Tiberius adma bir zengin kisi tarafmdan odendigi

hamam duvarlan uzerindeki bir kazittan ogrenilmektedir. Hamam klasik Roma

hamamlannm ozelliklerini tasimaktadtr.

Dort kath olan i9 kalenin surlannm vuksekligi genellikle 14 ile 16 metre

arasmdadir. Dogudaki surlann yuksekligi ise 10-12 metreye kadar iner. Bu sur

duvarlan uzerinde 42 kule bulunmaktadir. Kalenin en yuksek noktasim

kuzeydogu kosesi teskil eder. buranm yuksekligi denizden 978 metre. Ankara

ovasmdan 130 metredir. Augustos Tapmagu Milattan once 2000 yihnda insaa olunan tapmak once

Anadolu'nun ona tannca Kybele'ye ithaf olunmustur. Daha sonra Frigyahlar bu

tapmak Ay Tannsi Men'e ithaf edildi. Milattan once II. yuzyilda Roma

imparatoru Augustos'un adi verilen tapmak buyuk bir revizyona tabii tutuldu.

Y edi basamakh bir podyum uzerinde yukselen tapmak sekiz metre vuksekliginde,

15 sutun tarafmdan 9evreleniyordu. Bu sutunlarda Korint miman uslubu acikca

gorulmektedir. Dikdortgen seklindeki Sella bolumunun duvarlarmda gorulen

yazitlar Augustos'un vasiyetnamesi mahiyetini tasidigmdan pek buyuk bir tarihi

degeri ihtiva etmektedir. Tapmagin bir bolumu ayaktadir. 8.40 metre geni~liginde

ve 3.34 metre genisliginde gorkernli kapisi, bugun ayakta kalan bolumler

arasmdadir.

10

(Bebe) Cocuk: Cocugun yetistirilmesinde Ankara orf ve adetleri arasmda maalesef hurafe

yer alnustir. Yillar yih ihmal edilen Anadolu'nun cogu yerleri gibi, Ankara'da da

halkm pek cogu cahil kalrms ve cehalet yuzunden aklm ve mantigm kabul

etmeyecegi bir 90k adetlere hurafenin nasil girdigini, cocugu olmayan bir kadmm

nelere bas vurdugunu ve nelerden medet umdugunu, verecegimiz su bir iki tipik

misal 90k guzel anlatmaktadir.

Cocugun dogumunda bu gunku gibi tip tahsil etrnis diplomah ebeler yoktu.

Sadece bu iste ihtisas yaprms kadmlar bu isi yaparlardi. Cocuk dogunca cocugu,

ateste yakihp kavrulan ve tozu ince bir tulbentten elenen kaplumbaga kabuguna

biraz da tuz katarak cocugun her tarafim srvarlardi. Bunu (kizgm) denilen yara ve

cibanlarm cikmasmi onlemek icin yaparlardt.

Cocuk ekseriya (Bebek topragi) denilen killi bir topraga sanlarak kundak

yapihrdt. Toprak hafif rsrtihr ve bezlere yayilarak belden asagi kismma sanhrdi.

Bu adet de cocugun u~umemesini ve cisinin toprak tarafmdan mas edilerek

bacaklanmn arasmm pismesine mani olmasi icin yapihrdi.

Cocugu olmayan kadim yere oturturlar, arkadan ellerine kenetlerler, iki

ayagim acarak basim egip yeri optururler, o zamanki tabirle ( damarlan acilsm

diye bu hareketi yaptmrlarnus) keza cocugu olmayan kadm aym ilk

carsambasmda bir su kabim yonu Kibleye dogru olmak uzere (cortene) can

oluguna asarlar. Kabm icinde su vardir; tarunrms evliyalar adma hirer anahtara

bez baglanarak kabm icine atarlar, sabah olunca anahtarlar yoklamr hangi anahtar

paslanrmssa o dedeye gidilirdi. Giderken pamuk ipligi goturulur, turbeden ipligi

yediye katlar ve yedi dugum yaparlardi. Bu ipi turbenin uzerine birakihrdi. Bir

gun beklenir ertesi sabah eger ip yere dusmusse ki evliya kabul etmemistir, cocuk

olmayacak demektir.

ORF, ADET, GELENEK VE GORENEKLER Bu bolumde maziye mal olmus Ankara' smm kryafet, yemek, sanat,

ticaret, kultur, dugun ve adetlerini, lehce ve sivesini incelemek firsatim bulacagiz:

cemiyetin en kucuk ve aziz varhgi olan cocuktan konuya girelim.

11

Euna benzer diger btr hurafi itikat:

ismi Mehmet olan kimselerden yedi tane anahtar toplamr, anahtarlar renkli

bezlere baglamr ve herhangi bir evliya adi verilir. Mesela al iplik Huseyin Gaziye,

mavi iplik Tacettin Sultanl'a, beyaz olam Akserafettin Sultan, siyah olam da

Naksibendi Sultana gibi, yedi renkli ip bagli anahtarlan su dolu helkeye konur ve

yonu Kibleye donuk asarlar. Sabah olunca hangi evliyamn anahtan kuflenmisse

oraya gidilir ve turbede kusak kusaruhr. 3 defa turbenin etrafmda donerler ve

kusag: turbenin uzerine birakirlar, eger cocuk olursa kurban kesilir ekseriya o

evliyanm adi yahut da Satilrms adi konurdu.

Sutu olmayan annenin, sutunun gelmesi icin yapilan su hareket de guzel

bir misaldir. Kadmm kocasi sabah erkenden kalkar kimseye gorunmeden Kumacik

cesmesine gider, alrrus oldugu iki simitten birisini cesmeye brrakir, digerini de

evine getirir, bu cesmeden doldurdugu su ile simiti kansma yedirir, keza

cesmeden donerken arkasma bakmaz ve kimse ile konusmaz, bu suretle sutu

gelirmis. Lohusayi yani yeni degum yaprms bir kadmi albasmasm diye ( dili

tutulma) lohusamn basmm yemenisi ve yatak takirm mavi bindal olurdu. Yatagm

altma sogan, sanmsak, corek otu, aynca cinler gelmesin diye yastigmm altma

break konurdu. Lohusanm yanma dugunu yapilacak, kiz giremezdi Zira hem

cocugu hem de anasim al basardi. lohusa kadm bir hafta aynaya bakmazdi.

Karra Basma (Kirk basmasi), (Cocuk geli~memesi hali):

Lohusa olan eve steak ekmek getirilmez, keza lohusa bulunan evden

komsuya komur, sirke, sanmsak, sogan, kul, ates cikarulmazdi. Disardan da

getirilen aci ve 9ig seyler disarda birakihr, yoksa kirk basarmis.

Cocuk evden ilk defa komsuya goturuldugunde, donerken ev sahibi

cocugun kundagina bir parca ekmek kor ve cocugun yuzune de un surerlerdi ki

karm olunceye kadar tok, sact ve sakah ihtiyarlaymca un gibi agarsm diye.

Su anlatacagnmz adetin de zayif celimsiz bir cocuga ne derece sifa

getirecegine, deva olacagma inanmak 90k zor.

12

Besik Dugunu: Cocuk dogduktan bir hafta sonra cocugun dedesi, yoksa dayisi tarafmdan

cocuga besik yaptmhr. Icine yatagi, yastigi, yorgam konur, cocugun takkesine,

yakm akrabalann hirer altm takarlar ve besigin icine korlar. Besik kirrrnzi bir

buruncekle sanlarak cocugun evine gonderilir.

Bu arada cocugun akrabalan davet edilir. Besik ortaya konur. Lohusa

kadm besigin etrafmda Uy defa dolastiktan sonra, cocugu besigine yatmr, dua

edilir, "Ugurlu kademli olsun, kismeti bol, nasibi gur olsun, Allah anah babah,

dort gozle buyutsun" gibi iyi temennilerde bulunulur, yemekler yenir ve

dagihmrdi. Nazar degmemesi icin misafirler gittikten sonra bir avuc tuz okunur ve

ev halki ayn ayn tuza ufler ve tuz yakihrdi.

Cocugu, cok zayif olan bir kadm sabah erkenden kalkar, Uy yol agzina

tastan bir ocak kurar, uzerine tencereyi ve icine de cocugu oturtturur. Ocagm

altma supurge eoplerinden hafif bir ates yakar. ilk gel en kimse kadma ne yaptigmi

sorar, kadm da (Aydac) pisiriyorum der. Bu sual Uy kisi oluncaya kadar

tekrarlamr. (Aydac cin cocugu) olup, cin cocugunun kaynat1ld1gm1 gorerek

eocugunu ahr yerine calnus oldugu hakiki ve sihhatli cocugu verirmis. Bu suretle

cocuk da gunden gune iyi olurmus ...

Ofkeli ve huysuz cocuk icin, aym ilk persembesinde basma sinik gecirilir

(sinik bugday olcmek icin kullamlan olcu kabi). Cocugun basmi odamn dort

kosesine vururlar ve" ofken basun yesin" diye bagmrlardi.

Gey konusan bir cocugu da annesi bir cuvala kor, sirtma ahr, aym ilk

carsarnbasmda yedi komsuyu gezdirir. Kapidan iceri girince ev sahibi sorar:

Sirtmdaki cuval nedir?

Annesi: "Bir cuval soz" der.

Bu suretle cocugun cabuk konusmasi saglamrrms. Gey yuruyen cocugun

da ayagma al iplik baglarur, Cuma namazmdan ilk cikan kimseye ip kestirilir,

cocuk da korkudan yururmus.

13

Dis Bu/guru: Bugun doktorlann dahi tasvip ettigi guzel adetlerden biri de disi cikan bir

cocuga dis bulguru kaynanlmasidir ki terbiyecilere gore: bu suretle cocuga gerekli

onernin verildigini ve cocugun da kendisine ehemmiyet verildiginin anlatilmasi

anlamma gelmektedir.

Bir gun once kornsu ve akrabalar davet edilir. Cocuga yeni elbiseleri

giydirilir. Orta bir yere oturtulur, yuzu bir ortu ile ortulur. En yash kadm, "basin

disin kuvvetli olsun, " der cocugun basmdan avuc avuc bulgur serper. Daha sonra

susamh simit ve coreklerle fisnk, bulgur konur, yenilir icilirdi. Baba, hali vakti

yerinde ise calgi ve kocek tutar turlu oyunlar oynamrdi.

Davetliler ekseriya hediyelerinin bakirdan (kap, legen gibi) olmasmi tercih

ederlerdi ki, disi bakir gibi saglam olsun diye ...

Sunnet Dugunu: Cocuk en gee on ila oniki yas arasmda mutlaka sunnet olurdu. Sunnet

dugunleri ekseriya carsamba, persembe, pazar gunleri yapihrdi. Cocuk tek olarak

kesilmez, kardesi varsa onunla, yoksa, oksuz, fakir bir cocuk bulunur, e~ yapihrdi.

Sunnet olmus akran arkadaslanndan bir cocuk yaruna oturtulur ki buna sagdic

denilirdi; yatagimn altma arpa, bugday serpilir, boylece cocugun cocuklan bol

olurmus ...

Sunnet yatagi hakikaten gormeye deger guzelliktedir, adeta bir taht gibi

suslenir, duvarlara bindal ortuler asihr, cevreler takihr, berber aynasi (gumus

islemeli bir tepsi buyuklugunde) mutlaka asihrdi. Y atagi keza bindal ortulerle

cevrilir, yorgan takimmm da sirma islemeleriyle pek muhtesem bir gorunusu

vardi.

Sunnet olarak cocuklann kaslan arasma ( elit), gozlerine surme cekilir.

Maasallah yazili fesine inciden puskul yaparlar, puskulun ustune altm dizili

(kulte) takarlar. Cocuga uzun entari giydirilir, faytonlara ya da ata bindirilerek

mezarhga gorulur, burada Kur'an okunur, oradan cocugun yakm akrabalan

gezdirilir ve el opturulur. Bu arada davul zuma durmadan dugun ve oyun havalan

calar. Berberin omuzuna (yaghk) havlu korlar, onune fita tutarlar. Diger omuzuna

da kumas korlar ki bu berbere hediyedir; ust uste konmus yastiklardan yapilmis

14

bir yere cocugu oturturlar, berber; cocugun babasma bagmr. "B19ak kesmiyor"

der. Cocugun babasr gelir, ogluna ne bagislayacagi sorulur, baba da ya, falanca

yerdeki bagi, ya da bahce veya tarlayi verdim, der: keza anne de kupe veya

altmlanndan gelinine bagisladigm soyler. Bu hengame arasmda cocuk kesilir

yatagma konmustur bile. Cocugun daha kolay sunnet olmasi icin ihtiyar kadmlar

oklava cevirirlerdi. Burada butun Ankarahlan bila istisna sunnet eden Berber

Hamza Dayi'yi anmadan gecemeyecegim. Ne cabuk ne sihirli eli vardi. Allah

rahmet eylesin.

ESKi ANKARA DUGUNLERi

Ankara dugunlerine, Oguz Turklerinin adet ve orfleri tamamen hakim

olmus ve bugun bu guzel adetler maalesef birer birer tarihe goc etmektedir. Biz

burada evvela dugun adetlerine girmeden evvel kiz gorme, dunur gitme adetinden

bashyarak dugun torenlerine girelim.

Evlenecek caga gelmis oglana, evvelce goze kestirilmis bir kiz yoksa,

oglan evi yakm akrabalanm da yamna alarak kiz evlerini ziyarete giderler. Buna

dunur gezme tabir edilir. Bu gezmelerde nezaket icabi kiz her gelen dunure cikar,

bu 91k1~ ve gorunus ya kahve getirme, ya da bir sey ikram etmek bahanesiyle olur;

kizm boyu posu, yuzu, elleri tetkik edilir ve kiz evine veda edilir. Ancak goruculer

kizi begenmisse ikinci defa dunur gidilir ve Allah'm emir Peygamberin gavli ile

kiz istenir. Bu arada pek meshur olmus su konusmalar yapihr: "At beslenirken kiz

istenirken verilmeli, yetrnis ekin (kemale gelmis) Allah yerine yakistirsm, Allah

murat ettiyse olur" gibi iyi temennilerde bulunulur. Dunur basmm kiz ovmesi de

soyle olur. "K1z kaymak gibi, yuzune baktikca insamn yuregi kaymyor, gozleri

(mavela) mavi ela, kenarlan kaytanh kirpikleri deste deste (uzun ve siki) catik

kasli, gumrah uzun sach, kalem kash, inci disli, surahi burunlu, hokka gibi agizli,

fidan gibi boyda, top ayakh elleri pamuk gibi, gill tirnakh, agz: yumuk guluyor"

(kibar guluslu) cirkin kiz icin de "kash gozlu amma tuzsuz sevimsiz" derlerdi.

Nisan (Taki):

Serbet icme Eskiden bugunku gibi davetiye yoktu. Davetiye yerine okuyucu kadmlar

vardi. Bunlar Ankara'nm butun evlerini, ailelerini tamrlardi. Okuyucu kadmm

eline bir liste verilir, o da ev ev gezerek nisana okurdu. Oglan evi nisan icin, kiz

evinin butun ev halkma ayn ayn (kaynana, gorumce, kaynata (kaympeder)e

hediyelerini ahrlar. Guveyi de, kiz icin corap, iskarpin, gelin elbisesi, eline

yakilacak kma, basma ortulecek tel icin (kilavan teli) .ahr. Aynca bir sini (bakir

tepsi) uzerine kesme seker, yemis, kahve ve kahve sekeri ve serbet konarak renkli

buruncek'e sanhr, okuyucu kadmm basma verilir ve kiz evine gonderilirdi.

Oglan evinin misafirleri toplu halde kiz evine giderler. K1z anasr

misafirleri karsilar. Okuyucu kadmm getirdigi buruncekli siniyi ortaya konulan bir

16

Ceyiz Asma: Ceyiz pazartesi gunu asihr. Kizm, sandikta ne kadar esyasi varsa bir odaya

asihr. Burada gelin kizm bizzat eliyle isledigi isler, danteller, orguler, entariler, ic

ve drs camasrrlan, ayakkabilanna vannciya kadar teshir edilir. Yam basmda kizin

yatak yorgan (yuku) ve bakrr takimlar da bulunur. Ceyiz gormeye yakm akraba ve

komsu kadmlar cagnhr. Ceyiz altmda kahve icilir. Dugun okuntusu (Dugun

daveti) yukanda da izah ettigimiz gibi bugunku davetiye yerine okuyucu kadmlar

vardi. Davet edilecek kimselere soyle hitap ederdi: "Dansi basmiza 9ocuklanmza

olsun. Carsamba gunu kma gecesine, persembe gunu Gelin indirmesine (Faytona),

cuma gunu de Duvagma, (Mevludune) buyuracaksm1z" derdi. Davet edilen yakm

akrabalar da birer sini (tepsi) bakir kab duzer, uzerine aynnca bir kumas v.s

buruncege baglar ve bir hamalla dugun evine gonderilirdi.

masa uzerine birakir. K1z tarafi lazim gelen hurmeti gosterir. Evvela bir yorgunluk

kahvesi icilir. Seker ikram edilir ve nisamn ugurlu ve hayirh olmasi icin dua ve

ilahiler okunur ve dagihrlar. K1z evi okuyucu kadma yemeniler icinde sanh bahsis

verirlerdi. K1z evi, oglan evine mukabelede bulunmak uzere gene; komsu kizlanna

dikisler dagrtihr. Guveye gecelik, iclik, corap, mendil, basma celkilik yemeni,

acem salt, yaghk ve uckuru, kaynanaya don gomlek, mendil, mahrama,

gonnnceye gomlek ve uzerine cevre konur, ve okuyucu ile gonderilirdi.

Kdcekle Sap Gonderme (Hediye gonderme): Eskiden dugunlerde bilhassa zengin dugunlerinde kocek tutmak bir adetti.

Gerek kma gecesinde gerekse duvakta tutulan kocek kadmlardan birisi def calar,

digeri oynardi. Bunlann kendilerine has giyinisleri vardi. Altlanna i§ligi giyerler,

bellerine kusak baglarlar ve gobeginin ustune uclan sarkan mendil sokarlar, iste

bu kiyafetteki kocek kadmlar oglan evinin hediyesini (Sact) kiz evine

gotururlerdi. Bu hareket buyuk itibar saglardi. Kocegin sofrasmi ayn koyarlar.

Aksam uzeri oglan evi kiz evine gelir. Bu geliste grubun onunde masallah

(Mes'ale) ve davul bulunur. K1z ve oglan evinin davetlileri ayn ayn odalarda

agirlamrlardr.

17

Kma Gecesi:

Ceyiz aldiklan sonra ktz evi oglan evini kma Gecesine davet eder. Bu

toplantida turlu kuru yemisler, kuru uzumler, ici uzumlu ve fistikh ev ekmek ve

corekleri misafirlere ikram edilir, keza kocekler, turlu oyunlar oynar ve misafirleri

adeta costurur. Hatta davetliler kendi aralannda oynarlar. Srra kma yakma

torenine gelmistir. Odamn ortasma ustuste konmus yastiklardan bir taht kurulur.

Gelin hammm yuzu buruncekle ortuludur. iki elinden iki gene kiz tutar ve kurulan

tahta yuzu Kibleye donuk oldugu halde oturturlar.

Bu arada yash ve gun gormus bir kadm soyle bagmr. "Bismillah diyin,

karm kinayil Cagmn, gelsin anayil "K1zm anasi gelir, kizma sanhr, bu sahne 90k

heyecanhdir. Zira kizm anasr kizimn muruvvetini gormesinden duydugu sevinc ve

ote yandan kizmdan aynlacagi uzuntusu icindedir ve goz yaslanm tutamayarak

aglar. Kizinm da kendisiyle beraber aglamasi sarttir. Oyle ki gozune sogan

surerler. Bu hengamede misafirler de agita istirak ederler. Nihayet kma tasta

kanlrms olarak getirilir. Kmayi mutlaka, kocasi olmemis dul olmayan kadm

yakar, hep bir agizdan; "Sag elini versin kmaya! " diye bagmrlar. Evvela sag ele,

sonra sol ele yakihr. Avuclanndan birine ekseriya ufak bir altm konur, bezlerle

sanhr ve bilekten baglarur. Aynca ayaklanna da mihraph olarak duzgun sekilde

kma yakilmaya itina edilir. Zira cizgili, bozuk olursa gecimi de bozuk olur. K1z1

iki kisi yere bastirmadan kucaklar ve sirt ustu yatmrlar. K1z yatng: yerden

oyunlan seyreder ve oylece uyur. Sabah olunca baglar cozulur, avuca konulan

altim guveyi yemeginde corba icine atarlar. Guveyi de altim ahr, delikli ise

kesesinin dibine diktirir. (Kesesi bereketli olsun) ...

Kma gecesinde sesi guzel olan kadm ve kizlardan birisi kma yakihrken

hasret ve aynhgi terennum eden su turkuyu soyler;

Hatladtm ctkttm e§igi

Sufrada kaldt kastgi

Yarenim kznan kutlu olsun

Bunda dirligin dadlt olsun

Ekinimi soktum as tara (tavan)

Elimi kesti testere

Yarenim kznan kutlu olsun

18

Bunda dirligin dadlt olsun

Dagdan keserler ardict

Hani bu gtztn sagdu» Y arenim ktnan kutlu olsun

Bunda dirligin dadlt olsun

Dagdan keserler cevizi

Hani bu ktztn ceyizi

Y 'arenim ktnan kutlu olsun

Bunda dirligin dadlt olsun

Ankara'nzn elvan elvan oyasz

Bakamadzm yuzune kamtm doyasz Aman alli gelin, nice oldu.

Aman ayrzlmamzz gu9 oldu

BiR BASKA KINA Y AKMA TURKUSU

Altzn tas icinde gznam ezilir

Gumus taragznan orgum cezilir

A§ gel garip anam as gel ben varamam

Eller anam dedikce ben duramam

Bir orak verin tarla biceyim Biceyim de anama, babama yollar acaytm

Anadan babadan vaz ge9 diyorlar nastl ge9eyim

A§ gel anam as gel ben varamam

Eller anam dedikce ben duramam

Anamtn bacasi yuceden tilter

El kadar ekmegi bana yeter

llterin gap1s1 gahir gap1s1

19

Anamzn gapzsz altmi gaptst

AJ gel anam as gel hen varamam

Eller anam dedikce hen duramam

Illerin devesi colden ge

A§ gel anam as gel ben varamam

Eller anam dedikce ben duramam

K1z Yiiriitme : K1z evine davetliler toplamr, keza kma gecesinde oldugu gibi kocek zil

dover ve oynar. Bu arada sinilerin (sofra) kenarlarma corek dizilir. Ustune incir,

fistik, findik, ceviz ici dokulur. Bu suretle misafirler agirlamr. Kocekler icli ve

yamk turkuler soyleyerek gelini, iki akran kiz arkadasi koltuklanndan tutarak

ellerinde mumlar oldugu halde yavas yavas ortaya getirirler. Okuyucu kadm ayak

kehmasim yere serer, uzerine gumus kaplamah nalmlan kor. K1z kapidan girer,

nalmlan giyer, birkac adim ileride orta yerde oturan kaynanasmm elini oper ve

takunyeleri ayagindan cikartir. Arkasmdan gelen okuyucu kadin kehmayi toplar,

kehma onun olmustur. Geline, dansi bulassm diye dugun halkinm kucukten

buyuge kadar herkesin eli opturulur ve sonra ortaya konan iskemleye oturtulur ve

yuzundeki tul veya burumcek acilir.

Gelini Hazirlama: Daha ziyade sus ve boyanma cirkince olan kizlara yapihrdi. Varak tabir

edilen, bir nevi parlak boya ile yuzunu suslerlerdi. Sacindan 19 adet tel kilavan

orgu topuklara kadar uzamrdi. Nazar degmemesi icin orulen teller arasma mavi

bir bez icine, serce kusu pisligi, uzerlik ve corek otu konur ve dikilir. Sacm telleri

arasma takihr. Gozune surme cekilir, kupeleri ve gerdanhgi takihr. Kizin babasi

beline kusak baglar ve duvagim orter. Artik onu gerdekte guveyiden baskasi

acamaz, Gelir artik dort basi mamur hazirdir.

Krvrrdrmma: Gelin kiz evinden ugurlanmadan evvel, ceyiz odasmda mahallenin ve

dugtm evinin akrabalanndan (hokelekli) yasli oturakli kimselerden bir grup

baslannda hoca oldugu halde ceyiz odasma girerler. Bir sehpa uzerine konmus

olan billur kaselerdeki serbetlerden birisini hoca kendisi ahr, digerini

yanmdakilerine verir. Bu arada sehpaya konmus olan cevreyi de hoca ahr ve

21

"Allah hayirh etsin, Allah basa yetirsin, hayirh minnah olsun" diyerek hayir ve

duasiru yapar. Bu dini merasime (K1vird1mma) denir.

Nikah: Kiza dunur gidilip. nisan ve tab merasimi bittikten sonra, sira nikah isine

gelmistir. Bu ana kadar ne kiz oglam, ne de oglan kizi uzaktan ve yakmdan dahi

gormemi~tir. Gormek soyle dursun oglanm kizm evinin onunden dahi gecmesi

ay1p saythrdi. Nikah merasimi de bu sartlar altmda yapihrdi. Bu merasim ancak, her iki

tarafm yakmlannm, taraflardan aldiklan vekaletnamelerle (soz senedi) olurdu.

Mesela kizm yakm akrabalanndan birisi, yamna iki sahitle mahallenin imarmm

alarak krz evine giderler, kiz kapah bir odadadir. Kizm kapisi disardan vurulur ve

kiza disardan soyle seslenilir: "K1z1m Fatma seni falancamn ogluna verdik, bize

vekaletini veriyor musun?" Bu sual bir kac kerre tekrar edilir, iceriden kiz:

'Verdim" der. Bu suretle kizm da vekaletnamesi ahnnus olur. Mahalle imami bu

vekaletnameler muvacehesinde nikahi kiyar ve bir izinname hazirlar, taraflar bu

izinnameyi imzalarlar ve bu izinnameye de "Her iki tarafm vekaleti ile nikah

kiytlrrustir. " serhini verir.

Gelin Getirme: Bundan tam bir asir oncesi Ankara'smdayrz. Yil 1850, mevsim guz,

gunlerden persembe, Asagr yuz, Yukan yuz bir bayram havasi icinde calkarnp

duruyor. Bir yildan beri sump gelen dugun hazirhktan bitmis, gunlerdir, dedikodusu

yapilan gun gelip catrmstrr. Asagi yuzun en zengin ve sohretli agalanndan birinin

ogluna, Yukan Yuzun, tamnmis bir tuccannm kizi gelin gidecek ...

Asag; yuzden kalkan muazzam seymen alaymm basmda, cifte davul,

zurna. arkasmda. heyecan ve nese dolu naralanm atan seymen zeybekleri, onlann

arkasmda. yeleleri ve kuyruklan suslenmis. Osmanh eyerlerinin terkisine

sokulmus, cirit deynekleri ve ellerinde masanamalar (Mesale) oldugu halde, doru,

kir, yagrz atlar uzerine kasilrnis, efeler. gelin almak icin Karaoglan'dan

22

Koyunpazarma cikan, dar kaldmmh yoldan. Y okusa dogru. agrr agir ihtisamla

ilerliyor ... Koyunpazan'nm en hakim yerine kurulmus koca konagin, buyuk iki

kapismm kanallan ardma kadar acilrrus, genis ve buyuk hayat'da. yer yer kurumus

ocaklann uzerinde. buyuk kazanlarda corba, genis tavalarda zerde, pilav. kollanm

srvamis iki ahci genis bir sini icinde. baklava hamuru aciyor. Yedi mahallenin

fakirinden zenginine kadar herkes, kurulan meydan sinilerinin etrafmda, oglan

evinin butun hakcisi (gelen alay) oldugu halde dizilmisler. gule oynaya

sakalasarak, yemeklerini yerken, dort davul, dort zurna alabildigine cosmustur. Bu

hal insanm icine ihk, ilik akan tath bir heyecan, verirdi.

Y emekler yenmis, herkes dugun alaymdaki yerini almak uzere dagilmisnr.

K1z evinde yalmzca kucuk cocuklar ve kadmlar kalnustir. Konakta odalara telas

ve heyecanla girip cikan kadmlar, acele acele saga sola kosusan gene; kizlann, bu

halinden artik gelinin hazirlandigi ve yola cikacagi anlasthyordu.

0 zamanm Ankara'smda gelin, faytonlarla degil. Tahtirevan denilen bir

taht misali sallarla goturulurdu,

Tahnrevan, islenmis oymah agaclardan yapilrmstir. Uzerinde, kalm ve

buyukce dort kulbunda dort halkasi bulunurdu. Bu halkalardan kosulan iki atm

eyerlerine baglarur, ustu ve yanlan Halep topu kumastan suslenir, kosulan atlann

boyunlanna can ve ziller asihr, aynca cevreler (Sim ve pullarla islenmis ipek ve

yun kansim kumas) asihrdi. Bu suretle hazirlanan Tahtirevan kapiya yanasitmhr

ve ii

tahtirevana cikarken basma serpilen paralan, kucuk cocuklarm

kapismalan, atilan bir avuc yeme ususen kuslar gibidir.

,~~~'s:::,.~~~~~~~~"'-~~~~~""'\~~,~~~~--

boyunlannda zil ve caniar asilrms, eyer ka~larma bayrak soku\mu~ sus\enmi~ iki

ila uc at, bunlann arkasmda yaya olan ellerinde kmlacak esyalar, burumcekler

icinde sanh oldugu halde cocuklann siraya girdigi gorulur. Eger kiz okumus ve

kulturlu ise bir rahle uzerine Kur'am Kerim konur ve uzeri burumcekle ortulur.

Tahtirevanm arkasmda iki etek, 0.9 etek kadife ve atlastan yapilrrus, canfes,

uzerleri sim, gumus, geverse ve gumus pullu ve sirma islemeli Bindal entarileri

giymis ve bunlarm uzerine de renk, renk yolluk ipek Bagdat carlanru carlanrms

kadmlar, atlara binmislerdir. Buna (Kosul denilirdi. Daha sonra bu kosular

faytonlarla yapihrdi.

Bunlann arkasmda davul zurna ve oglan evmm zeybekleri bulunur.

Zeybekler, davul zurnamn, costurucu nagmelerine ayak uydurarak bicaklan ile

seymen zeybegi oynayarak, pala ve kilic sakirtilan, doh doh naralan ve ara srra

anlan silah sesleri birbirine kansarak, yollara dizilmis seyircileri bir heyecan

kasirgasi icinde birakirdi. (Bu dizilise hak, ala ya katilana da hakci denilirdi.)

Daha arkada ath seymenler Ver ahrdi. Dugun seymen alaymm onune her

mahallede ya kalm ip cekilir, ya da taslarla yol kesilir ve bahsis almadan yol

acilmazdi. Bu arada acikgoz bir cocuk gelinin yuku arasmdan kaptigi bir bas

yastigiru, dogruca guveye goturur ve gelinin yola ciktigrm mujdeler, bahsisini

ahrd1.

Gelin Hamamr: Gelini hamama goturmeden evvel hamamda daha evvel bir ila iki kurna

evvelden kiralamr. En yakm akraba kadmlar da hamama davet edilir. Gobek

tasmda mevsimine gore yemisler yenir. Hamamci ve natira hediye kumas verilir.

Gelini, soyarlarken basmdan para sacarlar. K0.90.k cocuklann bu paralan

24

Zamah (Aksam diigiin yemegi) :

Persembe gunu aksarm diigi.in yemegi verilir ki ekseriya bu yemekte olan

ve kiz evinin yakm akrabalan ve 90k yakm komsulan davet edilir. Zamah

yemeginde sofra veya masa olarak kullamlan kutru en az iki iii; metre boyunda

olan yuvarlak meydan sinileri olurdu. Yuvarlak daire seklinde olan bu sofra

tahtasmm etrafma iskemleler dizilir. Yer genis olursa bu sofralardan iki uc tane

konulurdu.

Zamah yemeginde sirasiyla evvela yogurtlu dugun corbasi, eger mevsimi

ise uzerine tahrin serperler. Corbadan sonra Ankara tavasi gelir ki, bugun hala

tadma doyamadan yediginiz tava o zamamn pisiricileri daha da usta oldugu icin

90k lezzetli olurdu. Tava'dan sonra Halep dolmasi yamnda zerdali hosafi bulunur.

Daha sonra bamya corbasi. bamyadan sonra zerde. pilav yenilir ve nihayet evde

yapilrms baklava gelir. Birer lokma almdiktan sonra hoca duasmi yapar, Amin

denir, sofradan kalkilir. El Iegenlerinde eller yikarur, nihayet kahveler icildikten

sonra guveyi de aralannda oldugu halde Yatsi namazma giderler. Namazdan sonra

Zamah yemegi yiyen misafirler, hoca ve damadi kapiya kadar gotururler, Guveyi

hepsinin elini oper. Hoca dua eder, guveyinin yakm arkadaslan sirtma yumrukla

vururlar ve guveyi odasma koyarlar.

kapismalan gorulecek manzaralardandtr. Yururken gene para sacarlar. -09 adim

ilerler tekrar durur. tekrar para sacarlar. Gelin, kurna basmdaki davetlilerin ellerini

oper. Gelinin ayagmda gumus nahru, uzerinde kendi frtasmdan baska aynca

bindal (Bandirma ftta) ortunur. Koltuklarma hamamci kadmlar girer ve saltanatla

kurnaya oturtulur. Evvela uzerinden bindal ftta cikanhr. Eger giymis ise melez

hamam gomlegi ile hamam yelegini cikartirlar. Evvela sacmm tel orguleri acihr.

Bu teli kim sokerse tel onun olur. Bu tellerle cevre islenir. Bu suretle gelinin

yuzune duvagim orterler ve tekrar para sacarlar. Yikandiktan sonra natir gelinin

hamam legenini. tasmi ve bohcasmi ahr. kapmm onune durur, bahsisini aldtktan

sonra geline yol acar.

25

ESKi ANKARA KIYAFETLERi

Cocuk ve Erkek Giyimi: Ankara cocuk ve erkek giyimine

giyerek srra oturmasma gitmis, Kurku goren Selahattin Aga'nm hamrm aksam

agadan bu kurkten ben de isterim demis. Ertesi gunu Selahattin Aga konagma

komsusu Suleyrnan efendiyi davet etmis, getirdigi kurku tetkik etmis 90k

begendigini, bedelinin kac lira oldugunu sormus ve parasim verdikten sonra;

Suleyrnan Efendiye hitaben:

"Bire herif sen kim oluyorsun da bu kurku karma giydiriyorsun?

Ben ki Ankara'mn agasi Selahattin Aga'yim, senin kann bunu giyerse ben

kanma ne giydireyim? Hadi edebini takm haddini bil!" demis ve kurku odada

yanmakta olan ocaga atarak yakrms.

Ayakkabdar:

Kuzu guden

Kalevle

Merkup

: Cocuk ayakkabisi,

: Erkek ayakkabisi olup, deridendir.

: Lastik seklindedir.

Yemeni : Gene efeler giyer, arkasi kuyruklu, onu de yukan dogru

krvnk olur, kenarlan kiyilama tabir edilen bir dikisle cevrilir,

yagmur ve sudan cabukca acilmamasmi temin icindir.

Cimcime : Bunu da sadece zeybekler giyer, kirrmzi deridendir, yanlan

ve arkasma aynca siyah deriden parca konur.

Kapcm : ince deriden yapilrrus olup cizme gibidir, yanlarmda ilik yerleri

olur, altma ya yemeni ya da cimcime giyilirdi.

Coraplar: Eski deyimde coraba 90k onem verilirdi. Zira corap, basa sanlan posu,

kefiye, giyimde dikkati ceken bir giyim esyasrdir. Corap binbir nakis konduran,

ona vurdugu motif ve renklerle, askim ifade eden, Turk kadmmi, goznuru dokerek

isledigi coraplann bugun Anadolu'da bir dunyasi vardir. Renklerin, sekillerin,

motiflerin kaynastigi, dile geldigi, corap dunyasmda Ankara'mn hissesi buyuktur.

Corap diyip gecmeyelim. Corap eski giyimde en 90k dikkat ve itina edilen

bir giyim esyasi idi. Ayagm dizden itibaren acikta olusu, ata sozunde de, dusman

ayaga baktigma gore, ayaga giyilecek corabm da elbette sushi olmasi lazimdi. Su

Ankara turkusunde oldugu gibi:

27

Ne hos olur §U Ankara'nzn sarabt

Hovardalar suslu giyer corabt.

Evet, Anadolu coraplanmn bir dunyasi vardir. 0 dunyadaki, bin bir dagin

cicegi, yavuklunun aski, tabiatm guzelligi motifleserek dile gelmis, emek ve

goznuru esirgenmeden ona verilmis, Tork el sanati onda sahlanmistrr. Caglayamn

mavisi onda, gelincigin ah onda, cigdemin sansi onda ve nihayet meneksenin

moru onda. Mor daglann yesil oyasi, kir ciceklerinin binbir rengi ile Anadolu ona

aksetmis, onda dantellesmis, onda dile gelrnistir. insan emeginin, goznurunun

comertce harcandigi, renklerin kaynastigi yedi dagm ciceginin a9t1g1, coraplara bir

o kadar daha guzellik veren sairlesen Ankara ve dolaylannm corap motiflerinin

diline bakm:

Keklik izi Gonul cengeli Kedi basti Kurt izi

-'

Bocu

} Elele Kandil

Salkim sogut

Carki felek

Katip cimdigi

Sipka bugazi

B19ak burnu

Bakla dilimi

HA YMANA kadm corabi

BALA erkek ve kadm corabi.

BEYP AZARI, kadm.

ANK~ Ajurlu Ak corap, erkek.

Ef e Giyinisi:

Efe elbisesinin kendisine has bir giyim tarzi vardir, Bunu yazmayt bilhassa

ongorduk, zira 90k zaman elbisenin maalesef yanhs giyildigini musahade ettik, bu

itibarla faydah olacagi kanaatma vardik,

Giyime evvela coraptan baslarur, corabin mutlaga diz corabi olmasr sarttir,

yam corabin diz kapagina kadar uzun olmasi ve bagciklann ile baglanmasi

28

lazimdir. coraptan sonra Zrvga (pantolon) giyilir ve zivga ayak baldm uzerine

kadar cekilir, dusmemesini temin icin sikica yerlestirilir. Daha sonra kadife yelek

giyilir yelegin dugmeleri iliklenir, onun uzerine Osmani islik giyilir. Isligin

etekleri zrvgarnn icine sokularak zivganm uckurlan sikica baglamr. Isligin uzerine

sal baglamr. Salm kusamlmasma bilhassa dikkat ve itina edilmelidir. Soyle ki,

sahn silahhgm uzerine dokulmesini temin etmek icin, sal yiv yapihr yani sal

karsihkh iki kisi tarafmdan yere dik olarak acihr, salm alt uclanndan birisi

kaldmlarak salm uzerinden bir karts sarkacak sekilde yiv yapihr ve sahn yiv

yapilan alt ucu zrvfanm icine sokulur ve sal o sekilde sanhr ki ust kisrm gogus

hizasmda, alt kenan kalcarun biraz ustunden gecer, bu suretle kann kismi salm

altmda kahr.

Salm uzerine silahhk kusanihr. Silahhk salm uzerine ortalamr ve sol ucu

biraz asag: dusurulur ve evvela alt kolon baglamr (cok siki olarak baglamr), en ust

kolon bagi biraz gevsekce baglamr ve kama silahhk gozune kabzasi sag meme

hizasma gelecek sekilde yanlamasma sokulur. Bundan sonra efenin giyimini

tamamlayan posu veya kefiye baglarnr ki; posu veya kefiyesini baglamayan kimse

tam giyinmis sayilmaz. Burada sirasr gelmisken hemen soyleyelim ki bazi gene;

efeler posuyu sarmaktan kacimyorlar, bunun sebebini bir turlu ogrenmek mumkun

olmadi.

Posusunu sarmayan kimse efe degildir. Halbuki efe elbisesinin butun

hasmet ve ihtisami posudur.

Posu veya kefiye basa giyilen bir takke uzerine sanhr ve omuza sarkan

puskul tarafma gelen kulak iceride kahr.

En son olarak ayaga da yemeni giyilerek giyim tamamlanrrustir.

Zeybek Kiyaf eti: Eskiden Zeybeklerin ayn bir giyinisi vardi. Bugun bu giyinis maalesef

unutulmustur. Bir gun bu tarihi elbisenin de ihya edileceginden suphemiz yoktur.

Zeybek giyinisinde yalmz belden asagisr degisiklik arzeden, uzun zrvga

yerine kisa dizlikler giyilir. Diz aciktadir, bu dizlikler, don veyahut cuhadandir.

Don olan dizliklerin arkasi aym zrvga gibi boldur ve beyazdir. Cuha olanlan mavi

29

--------------- --

cuhadan ve islemelidir. Ayakta kisa beyaz diz coralu vardir ve bagciklan ile iyice

baglarur. Diz kisminda corabm kirrruzi renkte bir seridi vardir.

Yemeni yerine ayaklara kirrmzi ince deriden yapilrrus kuyrugu yemeniye

nazaran uzun olan cimcime giyilir. Cimcimenin yanlannda ince serit siyah parca

konulmustur. Ost kisim diger efe giyinisi gibidir. Bu sekil elbiseyi yalmz zeybek

oynayanlar giyer.

Eski Ankara'mn Kadm Ksyafetleri:

Eski Ankara kadm kiyafetlerinin bilineni, ancak 2 ila 3 asir oncesine kadar

gider. Daha evvel giyilen kiyafetler hakkmda esash bir malumat bulunamarmstir.

Ankara kadm giyiminde hasta gelen hususiyet hicim ve sekilden ziyade suse

ehemmiyet verilmesidir .

Ankara' da her memlekette oldugu gibi hu ktyafetler ev, sokak, dugun ve

misafirlige giderken giyilen sekilleri ile karsmuza cikmaktadir. Hi9 suphe yok ki

bunlarm basmda en onemlisi dugun kiyafetleridir. Biz de dugun, serbetlerde

(Nisan) ve kma gecelerinde giyilen ve umumiyetle Bindal tabir edilenlerden

baslarsak:

1- Oc; Etek Entariler. 0-9 etekler, eteklerinin yanlan yirtmach, onu acik, belden bir kac adet

dugmeli veya belden bir karts yukansi kapah, etekleri yerde surunurcesine uzun

entarilerdir. Bunlann altma yine kendi kumasmdan yapilrms holtalar giyilir. Bu

entariler ekseriya kadife veya atlastan yapilirdt. En meshur olam Tepe Bash

denilenidir. Tepe Bashlarda keza atlas veya canfesten uc etektir. Uzerleri sim

gumus, geverse ve gumus pulludur ve sirrna ile islenmistir. Keza altmda kendi

kumasindan holtasr vardir. Holtamn pacasi huzmelidir. Bu elbiseler uzerine yine

aym kumastan ve aym tarzda yapilrrus islerneli (Salta) veya dizlere kadar uzanan

uzun salta giyilir.

2 - jJd Etekliler

Bu elbiseler umumiyetle kadife veya telli hare denilen kalm ipeklilerden

yapihr. Bastan gecme boy entariler olup, omuzlan dikissiz, beli iki yam cantah,

etekleri diz boyunca iki yirtmaclidrr. Bu suretle iki etek vucuda gelmistir.

30

Bu eteklerin ozelligi ufki tarzda sirma isli (Harbah) olusudur, Yakasi duz

ve yuvarlak olup, kismen bele kadar olan onu yakadan tek dugme ile

kapanmaktadir. Bu entarilerin uzerine elmas ve inci kash telleri gumus kemerler

takihr. Ankara'nm kemerleri hasir orgusu tarzmda altm suyuna batrms gumus

kemerlerdir. Bunda da aym kumastan yapilrrus holta giyilir. Ve eteklerin uclan

kemere sokularak holta gosterilmis olur. Keza bunun uzerine de aym kumas ve

aym tarz islemeli uzun san sim isli sirmah Kap (Uzun Salta) giyilir.

Holta nedir? Holta bir nevi salvardir. U9 yahut iki etek entarinin altma

giyilir. pacalan buzmeli olup, bele uckurla baglanir. Dizden baglanarak asagida

bol bir dokumluluk hasil olur. Yanlan sirma ile islidir. Bunlardan sonra yanlan

cantali entariler daha 90k giyilmistir. Bunlar da umumiyetle kadifeden yapilmisnr.

Bastan gecirilerek giyilir. Etek ve kol kenarlan dantelle cevrilidir.

Kutu i~i Entariler:

Bu elbiselerin mazisi 100 yila yakmdir. Umumiyetle kadife, nadiren de

atlastan yapihr. Bastan basa bindal tarzmda sirma islidir. Hazir olarak satildigi

icin buna Ankarahlar Kutu i9i Entarisi derlerdi. Y aka, bazilannda duz yuvarlak,

bazilannda da dort kosedir. Dort kose olanlar yandan goguse kadar acik ve

kopcahdir. Kollan bol ve uzundur. Bunlardan da basa yemeni, bele gumus kemer

yakihr. K1~m bunun ustune aynca guzel suslu kurkler giyilir.

GELENEKSEL ANKARA MUTFAGI:

Eski Ankara Mutfag1:

( Aysene) ( ashane) Eski Ankara mutfagi evin en bu yuk kismmi teskil

ederdi. Bir tarafta ocak ve tandir, bir tarafta kislik erzakm muhafaza edildigi kiler.

kilerler ekseriya iki kath olur. Yukan kismina (musandere) derlerdi. Buraya

olmamis sert (divlek) kavun konur. Armut, uvez, uzum hevenk olarak asihr.

Kilerin alt kisminda pekmez, tursu, sizgic etlik kupleri dizilidir. Mutfagm bir

kenarmda kagrnlarla gelen odun kmlarak istif edilir. Kil, tuz dovulerek torbalanna

konmustur. Ocaga yakm yerde cuvalla un, yarma, eriste, bulgur, tarhana, fasulye,

keskek bunlarda ayn ayn torbalanna koyularak istif edilmistir. Keza mis gibi sade

31

yag, aynca kuyruk yagr teneke ve kuplere sizdmlrmstir. Ufak kiipeciklerde envai

receller kaynatilrms ve dizilmistir.

Artik kis butun azametiyle gelsin viz gelir, cunku ne bakkal ne kasap ne de

manava gitmek endisesi var. Kilerde hersey tamam ve emre amadedir. Mutfagm

diger bir kismmda (sergen) raflar dizilmistir. Uzerleri islemeli kar gibi beyaz alt

ve ust ortuleri ile ic a91c1 bir manzarasi vardi. En ust sergende buyuk kusaneler,

corba taslan tepsiler bulunur, orta sergende kapakh saganlar, en altta testi, bondi,

ibrik, el legeni bulunur. Bir tarafta kasiklaga icindede tahta ve demir kasiklar

(catal yoktu), bicaklar, kevgir, kepce, isiran, oklaagac, bilegec bulunurdu.

Mutfak Malzemesi:

Kuzu tenceresi,kelle tenceresi, dolma tenceresi, tavuk tenceresi, kusane,

hosaf tasi, corba tasi, pilav tabagi, hosmeri tabagi, kapakh sahan ki (bol

miktardadirl, yag tavasi, borek tavasi, (iki kulplu olur), corba legeni (cukur olur),

oklagac (hamur yazarlar), bislegec (yassi uzun), bazlama tahtasi, isiran (hamur

kesmege yarar) hamur tahtasi, kiyma tahtasi, et kutugu (satirla uzerinde et kiyilir),

isgara, sac (bazlama, gozleme pisirmeye yaran, havan, kevgir, yogun elek (kildan

olur), ince elek (yasmaktan olur), kalbur, gozer (kalburun buyugu), malhazir

(kucuk kapakh sahan)dan ibaret olup daha bir 90k burada akla gelmeyen

malzemeler mevcuttur .

Ankara'nm Maballi Yemekleri:

Her memleketin oldugu gibi, Ankara'mn da kendine has yemekleri vardir.

Bu mahalli yemeklere girmeden evvel Ankara sofrasmm orf ve adetlerini izaha

cahsahm.

Eski Ankara' da yemek, yerlere serilen sofralarda yenilirdi. Y ere buyukce

bir sofra altt serilir (ekmek kmgi v.s. dokulmemesi icin) etrafma minderler serilir,

orta yere bir althk konur, uzerine sini (tepsi) konulurdu. Sofraya evvela buyuk

bagdas kurarak oturur, daha sonra diger ev halki dizilir, cocuklar iki dizinin

uzerine gelecek sekilde otururlar, sofranm buyugu (Bismillahirrahmanirrahim) der

ve kasigr ahr, ondan sonra kucukler yemege baslardi.

32

Sofrada artik ekmek birakilmamaya bilhassa dikkat edilirdi. Keza sofradan

ilk once buyuk kalkar, kalkarken (Yarabbi cok sukur verdigin nimete nzka

elhamdulillah) diye duasim yapardi. Getirilen el legenlerinde eller yikamrdi.

El legeni orta boyda bir legen olup bakirdandir. Uzerinde suyun gecmesi

icin delikleri ve uzerinde sabun konacak yeri bulunan bir kapagi bulunurdu.

Goruluyor ki Ankara sofrasmda da saygi ve terbiye yer alrrus

bulunmaktadir.

Simdi Ankara yemeklerine corbadan baslayarak hirer hirer goz atahm.

Corbalar: Toyga corbasu Corba, Ankara sofrasmm demirbas yemegidir. Toyga

corbasmm bir adi da yogurtlu dugun corbasidir. Bu corba ekseriya diigiinlerde

yenilir. Pirinc, yogurtla ozenerek pisirilir, uzerine kizartilnus yag gezdirilir, eger mevsimi ise Tahrin serpilir. Tahrin hir nevi baharatli ot olup, yalmz ve yalmz

Ankara'da yetisir ve dua ile ekilir.

Miyane corbasi: Miyane corbasi yag ve un kavrulurak pisirilir.

Tarhana corbast: Tarhana iki turludur. Birisi ince tarhana digeri iri yarma

tarhanasidir, ince tarhana; un ve yogurt kanhr, guneste kurutulur, ertesi gunu

kalburdan elenerek torbasma konulur.

Yarma tarhanasi ise, un ve yogurtla ozenir, icine domates sogan, biber, tuz

konarak yogrulur, ufak bolunen parcalar gunese serilen temiz carsaflarda

kurutulur, uzerine sele (sepet) kapatihr sinek konmasm diye, aynca selenin

etrafma ayna (bulut almasm diye), sanmsak ve break korlar iyice kuruduktan

sonra torbalara konulur. Corba yapilacagi zaman tarhana kalburda el ile ufalamr

ve pisirilir.

Kiskek corbast: Yarma tarhanadan yapihr ve tath dokulur. Y ani tath

corbadir. Bu corba cocugun mektebe basladigt zaman verilir.

Siitlii corba: ince tarhanadan yapihr, silt ve seker kanstmlarak tatlandmhr.

Et Y emekleri:

Ankara yemeklerinde, daha ziyade iki unsur hakimdir:

33

1- Et, 2- Hamurdur; bilhassa et her yernegin basinda gelir, etsiz yemek

yemekten sayilrnazdi. Et ve diger yemekler icin soyle derlerdi:

Et giren yere dert girmez

Y emekler de soyle konusrnuslar:

Et: Ben insam yirmidort saatlik yere hem gotururum, hem getiririm dernis.

Pi/av: Gotururum ama getiremem.

Corba: Bana guvenip de yola cikma demis.

Corba yemeklerin bast, et padisahi, tath pasasi, dolma da miitevellisi imis.

Ankara Tavasz:

Ankara tavasi dun oldugu gibi bugun de nefasetinden hie; birsey

kaybetmeden zamarumiza kadar gelmis, adeta Ankara'nm milli yemegi olmustur.

Tavanm yapisi etli pilavdir. Tava, etin (alt ceyrek) tarafmdan yapihr. Evvela

pilavi pisirilir, icine biraz domates, biraz yag konur, et aynca tavada pisirilerek

tavamn uzerine konur, boylece finnda pisecek et iyice kizanr ve yagi pilava akar.

Bir tavayi en az on kisi yer, yanmda cacik veya kelek tursusu veya zerdali hosafi

bulundurulur.

Tava, ekseriya dugunlerde, olumlerde verilir. Yazm Ankarahlar, bir mesire yeri

olan Hatip cayi yahut incesu deresi kenarlannda, bilhassa hidirellezde davul ve

zumalann verdigi nese icinde tavalanm yerlerdi.

Bugun de Ankara kulubunun tertip ettigi tava gununde, bir su basma gidilerek

eski adet geregince davul ve zuma ve saz calarak nes' e icinde tavalan yenilir.

Kapama:

Kapama yemegi de keza etli pilav yemegidir. Yalmz kapamanm pilavmda

nohut bulunur. Kapama yemegi orijinal bir yemektir. Bir tava icinde pilav pisirilir,

tavanm tam orta yerine kapama kupecigi denilen bir kupecek icine, tavada oldugu

gibi et konur ve kupecigin agzr pirincin icine gomulur, kupecigin uzerinde

bulunan ufak deligi hamurla kapatihr. Hafif yanan ates uzerine konulur, ta ki

yaptmlan hamur dusunceye kadar pisirilir, bu hal etin pistigine delalet eder.

Sofraya konulan tava ortasmda bulunan kupecik kaldinhr ve etler pilavm uzerine

34

dokulur. Et kerniginden aynhrcasma cok guzel pismistir. Keza yamnda ya zerdali

hosafi ya da ayva borarusi ve kelek tursusu bulunur.

35

KAYNAKCA

BOZYIGiT, Esat

ERSOGDU, Seref

ERDOGDU, Seref

: Ankara iii Agz; Sozlugu, Ankara, 1988

: Ankara'nm Tarihi Semt ve isimleri, Ankara, 1999

: ANKARAM, Ankara, 1999

OZDEMiR, Rifat : XIX Yuzyilm ilk Yansmda Ankara, Ankara, 1998

TURKIYE ILLER ANSIKLOPED1S1, Mfffiyet

36

-A-

Agustos Tapmagi.. l 0 Amir Gazi.. l

Amtkabir_········----·······-8 Ankara Kalesi·---·---·--·· 1,8,9 Ankara Tavasi.. 25,30

Ankara Zeybegi 5,6

Asag: Cavundur _5

Ataturk'un EvL.·-···-·-9

-B-

BalL ..... -·---············-····2,3,8 Baymdir BarajL---····-2,5

Beypazan. ·-·····-······.3,6 Buyduz, .5,8

-c- Cubuk Ovasi.. 6,9,10

-R-

Roma Hamamlan 9, 10

Roma Imparatorlugu .. 1,9,10

-Y-

Yagcioglu Zeybegi. ... 5,6

Yandim Sekertoyun). 7

Yildmm Beyazrt... l

Misket 5, 7

Miyane Corbasi. 23,29,34

Mogan Golu.. 2

Mor Koyun 7

Murat L 1,3

Murted Ovasi... .2

Seymen Zeybegi.. 5,6

Sutlu Corba 23,25,27

-P-

Pecenekler 5

-T-

TBMM 9

Teskilat-i Esasiye Kanunu .. 5

Timurlenk 1

Tuz Golu 2

-S-

Sakarya Nehri 2

38

Page 1TitlesFEN -EDEBIYAT FAKULTESI YAKIN DOGU UNIVERSITESI - K.K.T.C TURK DILi ve EDEBIYATI BOLUMU

ImagesImage 1Image 2Image 3Image 4

Page 2ImagesImage 1Image 2

Page 3ImagesImage 1

Page 4TitlesGi:RiS

ImagesImage 1

Page 5ImagesImage 1

Page 6ImagesImage 1

Page 7TitlesBala

ImagesImage 1

Page 8ImagesImage 1

Page 9Titles5

ImagesImage 1

Page 10ImagesImage 1

Page 11ImagesImage 1

Page 12Page 13ImagesImage 1

Page 14ImagesImage 1Image 2

Page 15ImagesImage 1

Page 16ImagesImage 1

Page 17TitlesBesik Dugunu:

ImagesImage 1

Page 18TitlesSunnet Dugunu:

ImagesImage 1

Page 19Page 20TitlesSerbet icme

Page 21ImagesImage 1Image 2

Page 22ImagesImage 1

Page 23Page 24Page 25ImagesImage 1

Page 26ImagesImage 1

Page 27Page 28ImagesImage 1Image 2

Page 29ImagesImage 1

Page 30Page 31Page 32ImagesImage 1

TablesTable 1

Page 33ImagesImage 1

Page 34ImagesImage 1

Page 35ImagesImage 1

Page 36ImagesImage 1

Page 37ImagesImage 1Image 2

Page 38Page 39ImagesImage 1

Page 40ImagesImage 1Image 2Image 3

Page 41Titles-c- DiziN

ImagesImage 1

Page 42Titles-P- -R- -T-

ImagesImage 1