kİmyasal laboratuvar gÜvenlİĞİ - anadoluissagligi.com · atmosfer basıncında ve normal...

KİMYASAL LABORATUVAR

GÜVENLİĞİ

Doç. Dr. Nurzen SEZGİN

Laboratuvarlarda yapılan deneylerde, hazırlanan çalışmalarda;

Araç ve gereçlere,

Makine ve donanımlara,

Çalışanın kendisine yönelik olarak meydana gelebilecek tehlikelere

karşı,

Önlemler alma,

Aksayan durumları belirleme,

İyiye yönelik düzenlemeler adına sorunlara

bilimsel yöntemlerle yaklaşma sürecine laboratuvar güvenliği denir.

Kimya laboratuvarlarında daima bir tehlike

kaynağı bulunabilir.

Emniyet kuralları tehlikeyi azaltmaya çalışır

LABORATUVARDA HER ŞEYİ EN BAŞTA

DÜŞÜNÜN!

Laboratuvarlarda meydana gelen kazaların

Çok düşük bir bölümü teknik hatalar,

Büyük bir bölümü ise insan hatalarından

kaynaklanmaktadır.

Bilgisizlik

Aşırı güven

Dikkatsizlik ve ihmal

Dikkatin dağılması

Olumsuz fiziksel koşullar

Psikolojik özellikler

Laboratuvar kazaları hangi etkenlerden dolayı meydana

gelmektedir?

Yanıcı ve Yakıcı sıvılar

Kimyasallar

Kanserojen maddeler

Elektrik kazaları

Laboratuvarlarda karĢılaĢılabilecek tehlikeler

Fiziksel etmenler

Kimyasal etmenler

Biyolojik etmenler

Laboratuvar Güvenliğini Bozan Etmenler

Laboratuvarlarda güvenli çalışma için ne yapılabilir?

Tüm maddelerin potansiyel olarak tehlikeli olduğu düşünülmelidir,

Çalışma alanında gereksiz madde ve aparatlar bulundurulmamalıdır,

Çalışmalar bitince çalışma alanı ve kullanılan malzemeler temizlenmeli,

tüm cihazlar ve tesisat kapatılmalı, kullanılan malzemeler yerlerine

konmalıdır,

Muhtemel tehlikelere karşı daima uyanık ve hazırlıklı olunmalıdır,

Kişisel koruyucu kıyafet ve malzeme tüm laboratuar çalışmalarında

kullanılmalıdır.

Saçılma ve sıçramalara karşı vücudu kaplayan kıyafetler giyilmelidir,

Laboratuvarda yiyecek içecek tüketilmemelidir.


Tüm kaplar, şişeler ve numuneler uygun şekilde muhafaza edilmeli; isim, tarih,

tehlike bilgilerini gösterecek şekilde etiketlenmelidir,

Özel olarak imal edilmiş laboratuvar gereçleri dışındaki kap ve şişelerin

laboratuar çalışmalarında kullanılması ciddi kazalara neden olabilmektedir.

Kaza, acil durum ve boşaltma işlemlerinde gerekli talimatlara uyulmalıdır,

Kimyasallar ve elektrikli cihazlar ön bilgilendirme ve risk değerlendirmesi

yapılmadan bulunduğu yerden başka bir yere taşınmamalıdır,

Kimyasallar için malzeme güvenlik bilgi formları (MSDS) doldurulmalıdır,

Bina ve laboratuvarların kolay ulaşılabilecek uygun yerlerine yangın

söndürücüler konmalıdır,


Mümkünse tek başına çalışılmamalıdır

Kimyasal maddeler ve ekipmanlar kullanılırken kullanıcılar bu kimyasallar ve

ekipmanların olası tehlikelerine karşı bilgi sahibi olmalıdırlar,

Tüm tehlike arz eden olay ve kazalar uygun formlar kullanılarak bildirilmelidir.

Yeni bir kimyasal alındığında mutlaka MSDS de temin edilmelidir,

Tehlike işaretlerine ve MSDS’ de yer alan bilgi ve ikazlara mutlaka uyulmalıdır.

Kırılabilecek şişelerdeki kimyasalları taşırken uygun bir taşıma sistemi, örneğin

taşıma sepeti, kullanılmalı; birbiri ile reaksiyona girebilecek kimyasallar bir arada

taşınmamalıdır,

Toksik, uçucu, kokulu, yüksek buhar basınçlı ve korrosif maddelerle çalışılırken

mutlaka çeker ocak altında çalışılmalıdır,

Kimyasallarla temas eden deri bölgesi kimyasalın konsantrasyonu ne olursa olsun

bol su ile yıkanmalıdır,

Açık alevli veya kıvılcım çıkaran cihazlar, yanıcı sıvılardan uzak tutulmalıdır,

Tüm kimyasalların kap ve şişeleri kullanım haricinde kapalı tutulmalıdır,

Akıtan kimyasal kaplar kullanılmamalı, uygun şekilde imha edilmelidir,

Sıvıları büyük kaplardan küçük kaplara boşaltırken huni kullanılmalı, küçük

şişelerde gerekli bilgileri içerecek şekilde etiketlenmelidir,

Asitlerin ve katı kostiklerin üzerine hiçbir zaman su dökülmemelidir,

Tüm atıklar laboratuvar atık sistem prosedürlerine göre uygun kaplara atılmalıdır,

Atık kimyasallar lavabolara dökülmemeli, usulüne uygun bertaraf için özel

işaretlenmiş kaplarda biriktirilmeli ve herhangi bir tehlike yaratıp yaratmadığı

bilinmiyorsa birbirine karıştırılmamalıdır.


12

1) Korozif (aşındırıcı) maddelerle çözelti hazırlanması sırasında mutlaka

koruyucu gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.

2) Yanıcı ve toksik maddelerle çalışılırken çeker ocak kullanılmalıdır.

3) Asidin üzerine kesinlikle su ilave edilmemeli,

4) Çözelti için kullanılacak kimyasal maddeler, stok kabından gerekli

miktarda alınmalı

5) Pipet kullanırken mutlaka puar kullanılmalıdır.

Çözelti Hazırlama

Çözelti hazırlarken kimyasal maddelerin “Güvenlik Bilgi Formları’’nda belirtilen

güvenlik önlemleri alınmalıdır.

13

Her türlü kimyasal madde “kimyasal madde saklama odası”nda

stoklanmalıdır.

Kimyasal maddeler alfabetik olarak raflarda sıralanmalıdır

Satın alınan kimyasal maddeler envantere kaydedilmeli ve Güvenlik

Bilgi Formları dosyasına eklenmelidir.

Azalan kimyasal maddeler laboratuvar sorumlusuna bildirilmelidir.

Korozif maddeler çelik dolaplarda saklanmalıdır.

Uçucu özelliğe sahip kimyasal maddeler +4°C de saklanmalıdır.

Kimyasal Madde Stoklama

14

1) Kimyasallar, numuneler, çözeltiler mutlaka etiketlenmelidir. Etiket

üzerinde hazırlanış tarihi, saklama süresi, numune sahibi,

çözeltinin/numunenin özellikleri ve diğer gerekli olabilecek bilgiler

yer almalıdır.

2) Numunenin/çözeltinin yeni bir kaba aktarılması durumunda da

yeni kabın etiketlenmesi unutulmamalıdır.

Etiketleme

15

1) Laboratuvarda oluşan atıklar, kimyasal özelliklerine göre

sınıflandırıldıktan sonra uzaklaştırılmalıdır.

2) Çatlak ve kırık cam malzemeler kullanılmamalı bu durum

laboratuvar sorumlusuna bildirilmelidir.

Atıkların UzaklaĢtırılması

PATLAYICILAR

GAZLAR

SIVI MADDELER

KATI MADDELER

OKSİTLEYİCİLER

TAHRİŞ EDİCİ MADDELER (KOROZİF

MADDELER)

TEHLĠKELĠ MADDELERĠN SINIFLANDIRILMASI

PATLAYICILAR

Etken madde ile reaksiyona girdiklerinde zehirli gaz ve ısı yayarlar,

GAZLAR

A Sınıfı Zehir kapsamındaki gazlar ve sıvılar insan sağlığı için çok tehlikeli olan

buhar oluştururlar

Amonyak, alevlenmeyen gaz olarak sınıflandırılsa da, çok zehirli bir gazdır

Klor, zehirli, tahriş edici ve oksitleyicidir

SIVILAR

Parlayıcı sıvılar (Flammable: alevlenen), Parlama noktası : 38°C (100 °F) altındadır

Kolay tutuĢabilen sıvılar (Combustible) Parlama noktası : 38 °C (100 °F) üzerinde


KATI MADDELER

Alevlenen Katı Maddelerin diğer patlayıcılardan farkı, sürtünme sonucu

tutuşması, ısıyı çok uzun süre muhafaza etmesi ve sürekli içinden

yanmasıdır

OKSĠTLEYĠCĠLER

Sıvı oksijen, oksitleyici bir maddedir

Oksitleyiciler, hemen oksijenini verip tutuşmayı teşvik ederler

KOROZĠF(TAHRĠġ EDEN) MADDELER

Canlı dokuyu tahrip eden yada demiri aşındıran/paslandıran maddelerdir

Genellikle zehirli ve reaktiftir


BAZI RENKLERİN VE ÜZERİNDEKİ SAYILARIN ANLAMI

BAZI RENKLERİN VE ÜZERİNDEKİ SAYILARIN ANLAMI

0 ® Tehlike Yok

1 ® Hafif Tehlikeli

2 ® Tehlikeli—Solunum cihazı kullan

3 ® Çok fazla tehlikeli—Tam koruyucu giysi ile gir

4 ® İçeri girmek çok tehlikelidir

YANGIN TEHLĠKESĠ UYARISI

(KIRMIZI ZEMĠNLĠ LEVHA)

4 ® Çok kolay tutuşur

3 ® Normal ısıda tutuşur

2 ® Hafif ısıda tutuşur

1 ® Yanması için önceden ısıtılmalıdır

0 ® Yanmaz

REAKTĠVĠTE (SARI ZEMĠNLĠ LEVHA)

4 ® Patlayabilir—Ateş varsa orayı hemen boşalt

3 ® Şok ısı patlamaya neden olabilir— Muhafaza et

2 ® Ani kimyasal değişiklik oluşabilir

1 ® Isıtıldığında değişebilir

0 ® Normalde stabildir (değişken değildir)

ÖZEL TEHLĠKELĠ MADDELER

OX ® OKSİTLEYİCİ

ACID ® ASİT

ALK ® ALKALİ (BAZ)

COR ® KOROZİF

W ® SU KULLANMA

Sağlığa zararlılık4. Ölümcül3. Çok tehlikeli

2. Tehlikeli

1. Tahriş edici

0. Normal materyal

YanıcılıkParlama noktası

4. 22,80C altında

3. 37,80C altında2. 93,40C altında

1. 93,40C üstünde0. Yanıcı değil

Özel UyarıACID. AsitALK. AlkaliCOR. Korozif

OXY. Okside edici madde

P. Polimerizasyon

Radyoaktif

W Su ile kullanmaz

Reaktivite4. Patlayıcı3. Sarsılma ve ısı ile patlayıcı

2. Şiddetli kimyasal değişim1. Isıtıldığında stabil değil

0. Stabil

Kimyasal ismi

KİMYASAL MADDE GÜVENLİK KARTI

MSDS numarası

Sağlığa Zararlılık Yanıcılık Reaktivite

4. Çok sınırlı temasta bile ölüme neden olabilir

veya acil tıbbi müdahaleye rağmen artan düzeyde

zarar meydana getirir. Bu maddelere özel

koruyucu ekipman İle yaklaşılmalıdır. Materyal

sıradan kauçuk koruyucu giysilerin içine nüfuz

edebilir; gaz oluşturabilir, nefes alma veya

derideden absorbsiyonu halinde çok tehlikelidir.

4. Atmosfer basıncında ve normal çevre

sıcaklığında çabucak veya tamamen buharlaşan

ya da kolaylıkla havaya yayılan ya da yanan

maddelerdir (1A sınıfı parlayıcı sıvılar).

4. Normal ortam sıcaklığı ve basınç altında

kolaylıkla ve şiddetli bir şekilde patlamaya ya da

patlayıcı reaksiyon vermeye yetenekli maddelerdir.

Böyle maddelerin kütlesel ya da ilerlemiş

yangınlarında yangın mahalli derhal boşaltılmalıdır.

3. Kısa süre maruz kalmada veya acil tıbbi

müdahaleye rağmen artan düzeyde zarar meydana

getirir. Bu maddelere yaklaşırken tüm vücudun

kontağını engelleyen koruyucu ekipman gerekir.

Materyal, çok yüksek toksik yanıcı ürün yayabilir,

dokularda yıkım oluşturacak düzeyde tahriş eder

(korozif) veya deriden absorbsiyonu halinde

toksiktir.

3. Tüm çevre sıcaklıklarında tutuşabilirler. Hava ile

tehlikeli karışımlar oluştururlar (1B ve 1C sınıfı

parlayıcı sıvılar, havayla temas ettiğinde

kendiliğinden yanan fakat patlayıcı özellikte

karışımlar oluşturmayan katı maddeler).

3. Patlamaya veya patlayıcı reaksiyon verebilmeye

yeteneklidir ancak bunlar için ısıtılması veya

kuvvetli bir ateşleme kaynağına ihtiyaç vardır.

Yanabilen maddeleri okside ederek yangına neden

olabilirler. Isı veya şoka gerek kalmadan su ile

temasta patlayıcı özellik gösterebilir.

2. Şiddetli veya sürekli maruz kalma sonucunda

geçici güçten düşme veya havalandırma tesisatı

olmaması ve acil tıbbi müdahalede bulunulmaması

durumunda artan düzeyde zarar meydana getirir.

Materyal çok yüksek toksik ve tahriş edici yanıcı

ürün veya toksik buharlar yayabilir.

2. Normal şartlar altında hava ile patlayıcı

karışımlar oluşturmazlar, ancak yüksek çevre

sıcaklıklarında ya da çok az ısıtılmaları halinde

buhar salarak hava ile patlayıcı karışımlar

oluştururlar. Genellikle içerdikleri oksijen sebebi ile

(kuru nitroselüloz ve birçok organik peroksit gibi)

çok hızlı bir şekilde yanan maddeler ve hava ile

temasta kendiliğinden tutuşan maddelerdir.

2. Normal şartlarda genellikle dayanıksız,

kolaylıkla şiddetli kimyasal değişime uğrayan fakat

patlama yapmayan maddelerdir. Su ile

şiddetli bir şekilde reaksiyona girebilen yada su ile

imkan dahilinde patlayıcı karışımlar oluşturabilen

maddelerdir.

1. Maruz kalma sonucunda tahriş edicidir, kapalı

tip gaz maskesi kullanılması gerekir. Yangın

altında tahriş edici yanıcı ürün yayabilir, deriye

dökülmesi halinde tahriş edicidir, ancak dokularda

yıkım yaratmaz.

1. Bu tür materyaller az parlayıcı maddelerdir. Bu

materyallerin tutuşması veya yanması için tüm

çevre sıcaklık şartları altında çok ısıtılması gerekir.

1. Bu materyaller, normal şartlarda stabil olan

ancak yüksek sıcaklık ve basınçla kararsız hale

geçen veya su ile bir miktar enerji çıkışına neden

olabilecek pek şiddetli olmayan bir reaksiyona

girebilen maddelerdir.

27

Laboratuar uygulamalarında oluşabilecek tehlikelere karşı

uyarmak için güvenlik sembolleri kullanılmaktadır.

Laboratuvar uygulamalarınızda bu güvenlik sembollerini ilgili

deneylerinizde panoya asmanız önerilir.

Laboratuvar Güvenlik Sembolleri


ELBĠSENĠN GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol,elbiseyi lekeleyecek veya yakacak

maddeler kullanırken görülür.

AÇIK ALEV UYARISI

Bu sembol, yangına veya patlamaya sebep

olabilecek alev kullanıldığında görülür.

DUMAN GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, kimyasal maddeler veya kimyasal

reaksiyonlar tehlikeli dumana sebep

olduklarında görülür.


ELDĠVEN

Cilde zararlı bazı kimyasal maddelerle çalışırken eldiven

kullanılması gerektiğini hatırlatan uyarı işareti

ELEKTRĠK GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, elektrikli aletler kullanılırken dikkat edilmesi

gerektiğinde görülür.

YANGIN GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, açık alev etrafında tedbir alınması

gerektiğinde görülür.


PATLAMA (ĠNFĠLAK) GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, yanlış kullanımdan dolayı patlamaya sebep

olacak kimyasal maddeleri gösterir.

GÖZ GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, gözler için tehlike olduğunu gösterir. Bu

sembol görüldüğünde koruyucu gözlük takılmalıdır

KESĠCĠ CĠSĠMLER GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, kesme ve delme tehlikesi olan keskin cisimler

olduğu zaman görülür.


BĠYOLOJĠK TEHLĠKE

Bu sembol, bakteri, mantar veya tek hücreli hayvan veya

bitki tehlikesi olduğunda görülür

ISI GÜVENLĠĞĠ

Bu işaret sıcak cisimlerin tutulması esnasında önlem

alınmasını hatırlatmak içindir.

KĠMYASAL MADDE UYARISI

Bu sembol deriye dokunması halinde yakıcı veya zehirleyici

etkisi olan kimyasal maddeler kullanılırken görülür.


RADYOAKTĠF GÜVENLĠĞĠ

Bu sembol, radyoaktif maddeler kullanırken

görülür

KIRILABĠLĠR CAM UYARISI

Bu sembol yapılacak deneylerde kullanılacak cam

malzemelerin kırılabilecek türden olduğunu

gösterir

ZEHĠRLĠ MADDE UYARISI

Bu sembol, zehirli maddeler kullanılırken görülür

33

Radyasyon

Radyoaktifİonizan Radyasyon

MALZEME GÜVENLĠK BĠLGĠ FORMU (MSDS)

35

Güvenlik Bilgi Formları her kullanıcıya açıktır.

Güvenlik Bilgi Formları laboratuvar yönetiminden veya

internetten temin edilmeli ve herhangi bir kimyasal madde ile

çalışmaya başlamadan önce mutlaka gözden geçirilmelidir.

Üretici firmalar ürünleri için bu formları üretmek ve dağıtmakla

yükümlüdür.

Laboratuvar yönetimi kullanılan her kimyasal madde için

formları kullanıcıya temin etmekle yükümlüdür.

Güvenlik Bilgi Formlarının amacı laboratuvarda kullanılan kimyasal

maddelerle ilgili bilgiye çabuk erişim sağlamaktır.

36

Kimyasal madde/karışımın adı

ve içeriği

Üretici firma bilgileri

Zararlı madde içerikleri

Fiziksel ve kimyasal özellikleri

Yangın ve patlama bilgileri

Sağlığa zararlılık bilgileri

İlkyardım bilgileri

Depolama bilgileri

Reaktivite ve stabilite bilgileri

Dökülme veya sızma olması ile

ilgili bilgileri

Ekolojik ve toksikolojik

özellikler

Özel tedbirleri

Özel korunma bilgileri

Taşıma bilgileri

Uzaklaştırma bilgileri

Yönetmelikler ile ilgili bilgiler

Diğer bilgiler

Güvenlik Bilgi Formları her kimyasal madde için şu bilgileri içerir.

DEKONTAMİNASYON (ZARARLI MADDENĠN KĠġĠDEN

VE ORTAMDAN TEMĠZLENMESĠ)

AMAÇ:

Kazazedenin maruz kaldığı tehlikeli maddenin etkisini azaltmak

İkinci bir bulaşma tehlikesini bertaraf etmektir,

ÇEġĠTLERĠ

Fiziksel dekontaminasyon

Kimyasal dekontaminasyon

DEKONTAMĠNASYON YÖNTEMLERĠ

Sulandırma (dilüsyon, yoğunluğunu

azaltma)

Emilim yolu (Absorbsiyon)

Etkisizleştirme (Nötralizasyon)

Ayırma (Izolasyon)

39

Kimyasallar gibi tehlikeli maddelerin etiketleri, muhakkak tehlike

işaretlerine ilaveten ayrıca bu kimyasalların getirdiği riskleri göstermeli ve

alınacak tedbirler hakkında bilgi vermelidir.

Kimyasalların içerdiği riskler R (risk) cümleleri olarak verilmektedir.

Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliğinde tehlikeli madde ve müstahzarların

etiketlerinde kullanılacak özel risk durumlarının açık ifadeleri olan R

Kodları ve bunların kombinasyonları verilmiştir.

Kimyasalların Riskleri

40

RĠSK DURUMLARI

Risk Risk ibaresinin açık ifadesi

R1 Kuru halde patlayıcıdır

R2 Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile temasında

patlama riski

R3 Sok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile temasında çok ciddi

patlama riski

R4 Çok hassas patlayıcı metalik bileşikler oluşturur

R5 Isıtma patlamaya neden olabilir

R6 Hava ile temasta veya havasız ortamda patlayıcıdır

R7 Yangına neden olabilir

R8 Yanıcı maddelerle temasında yangına neden olabilir

Kimyasalların RiskleriKimyasalların Riskleri

41

RĠSK DURUMLARI

Risk Risk ibaresinin açık ifadesi

R14/15 Su ile kolay alevlenebilir gaz oluşumuna yol açan şiddetli reaksiyon

R15/29 Su ile temasında toksik ve kolay alevlenebilir gaz çıkarır

R20/21 Solunduğunda ve cilt ile temasında sağlığa zararlıdır

R20/22 Solunduğunda ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır

R20/21/22 Solunduğunda, cilt ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır

R21/22 Cilt ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır

R23/24 Solunduğunda ve cilt ile temasında toksiktir

R23/25 Solunduğunda ve yutulduğunda toksiktir

Kimyasalların Riskleri

42

Güvenlik Tavsiyeleri

ibare Güvenlik ibaresinin açık ifadesi

S1 Kilit altında muhafaza edin

S2 Çocukların ulaşabileceği yerlerden uzak tutun

S3 Serin yerde muhafaza edin

S4 Yerleşim alanlarından uzak tutun

S5 ....... içinde muhafaza edin (Uygun sıvı üretici tarafından belirlenir)

S6 ....... içinde muhafaza edin (Uygun inert gaz üretici tarafından belirlenir)

S7 Sıkı kapatılmış kapta muhafaza edin

S8 Kabı kuru halde muhafaza edin

Kimyasallar için alınacak tedbirler

43

Güvenlik Tavsiyeleri

ibare Güvenlik ibaresinin açık ifadesi

S1/2 Kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza

edin

S3/7 Kabı, serin bir yerde ve ağzı sıkıca kapalı olarak muhafaza

edin

S3/9/14 Serin, iyi havalandırılan bir yerde ........'den uzak tutarak

muhafaza edin. (Temasından sakınılan madde üretici

tarafından belirlenir)

S3/9/14/

49

Sadece orjinal kabında serin ve iyi havalandırılan bir yerde

........'den uzak tutarak muhafaza edin. (Temasından sakınılan

madde üretici tarafından belirlenir)

Kimyasallar için alınacak tedbirler

Kimyasal Karışmaması Gereken Kimyasallar

Aktif karbon Kalsiyum hipoklorit, oksidan maddeler

Alkali metaller

(Na, K.vb.) Hidrokarbonlar ve sulu çözeltileri, su

Amonyak Civa, klor, iyot, brom, kalsiyum

Amonyum nitrat Toz halindeki metaller, yanıcı sıvılar, kükürt, kloratlar, tüm asitler, nitritler

Anilin Hidrojen peroksit, nitrik asit

Asetik asit

Kromik asit, nitrik asid, hidroksil içeren bileşikler, etilen glikol,

perklorik asit, peroksitler, permanganatlar

Asetilen Flor, klor, brom, bakır, civa, gümüş

Aseton Derişik nitrik asit, derişik sülfürik asit

Bakır Asetilen, hidrojen peroksit

Brom Amonyak, asetilen, butan ve diğer petrol gazları, turpentin

Civa Asetilen, amonyak

Flor Bütün maddeler

Gümüş Asetilen, okzalik asit, tartarik asit, amonyak, karbondioksit

Hidroflorik asit Amonyak

Hidrojen peroksit Bakır, krom, demir, metal ve metal tuzları, yanıcı sıvılar, anilin, nitrometan

Kimyasal Karışmaması Gereken Kimyasallar

Hidrojen sülfit Nitrik asid, oksidan maddeler

Hidrokarbonlar Flor, klor, brom, kromik asit, sodyum peroksit (benzen, eter)

Hidrosiyanik asit Nitrik asit, alkaliler

İyot Asetilen, amonyak

Kalsiyum oksit Su

Klor Amonyak, asetilen, butan ve diğer petrol gazları, turpentin

Kloratlar Amonyak, toz halindeki metaller

Kromik asit Asetik asit, gliserin, bazı alkoller, yanıcı sıvılar, turpentin

Kükürtlü hidrojen Nitrik asit, oksidan gazlar

Nitrik asit

Asetik asit, anilin, kromik asit, hidrosyanik asit, hidrojen sülfit,

yanıcı sıvılar ve gazlar

Oksijen Yağlar, grees, hidrojen, yanıcı sıvılar, yanıcı katılar ve yanıcı gazlar

Okzalik asit Gümüş, civa

Perklorik asit Asetik anhidrit, alkoller, karbon tetraklorür, karbon dioksit

K permanganat Gliserin, etilen glikol, benzaldehit, sülfürik asit

Sodyum nitrat Amonyum nitrat, diğer amonyum tuzları

Sülfürik asit Kloratlar, perkloratlar, permanganatlar

Yanıcı sıvılar Amonyum nitrat, kromik asit, hidrojen peroksit, nitrik asit, halojenler

Bazı Özel Kimyasallara Ait Güvenlik Önlemleri

Peroksit oluĢturanlar;

Eter, sıvı parafin, olefin gibi belirli kimyasallar hava ve ışık varlığında

peroksit oluşturabilir. Etil eter, isopropil eter, p-dioksan ve

tetrahidrofuran havadaki oksijenle reaksiyona girdiklerinde patlayıcı

peroksitlere dönüşebileceği için özel dikkat gerektirirler.

Kimyasal şişelerinde mutlaka dolum tarihi yazmalıdır.

Açılmamış şişelerdeki eterler bir yılı geçince mutlaka uygun şekilde

atılmalıdır.

Serin, kuru, iyi havalandırılan yerlerde muhafaza edilmelidirler.

Sıcaklık, sarsıntı, sürtünme, çarpmadan uzak tutulmalıdırlar.

Yanıcı sıvılar;

Tüm yanıcılar metal depo dolaplarda saklanmalıdırlar.

Dolap kapakları her zaman kapalı olmalıdır.

Kimyasalların serinletilmesi gerekli ise sadece patlamaya dayanıklı

soğutuculara koyulmalıdırlar.

Yalnız uyumlu bileşikler aynı dolap içinde depolanmalıdırlar.

Yanıcı sıvı bulunan dolapların iç kısmında kağıt, tahta, mukavva gibi

yanıcı materyaller bulunmamalıdır.

Dolaplar aşırı yüklenmemelidir.


Kimyasal kanserojenler;

benzen, kloroform, formaldehid şüphelenilen veya bilinen

kanserojenlerdir

Daha az toksik etkiye sahip alternatif kimyasalları tercih ediniz.

Bu kimyasallarla çalışırken çeker ocak kullanınız.

Kullanmadığınız kimyasalı güvenli yerlerde saklayınız.

Kimyasalın etiketlenmiş olmasına ve kişisel korunmanıza dikkat ediniz.

Kimyasallara karşı en uygun eldivenleri kullanınız, her kullanım

sonrasında ellerinizi mutlaka yıkayınız.


Korozivler;

Kesinlikle koroziv madde üzerine su koymayınız.

Aside dirençli dolaplarda veya polietilen tablalarda saklanmalıdırlar.

Yüksek raflarda bulundurulmamalıdırlar.

Metal kaplardan, ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdırlar.

Hidroflorik Asit; şiddetli korozivdir, buhar ve çözeltileri, insanda

akciğer, göz, vb. dokularda yavaş olarak yanmaya neden olur. %50’den

yüksek konsantrasyonlarda dakikadan daha az zamanda yanabilirler.


50

ĠLK YARDIM

Bölgesel Yıkama Üniteleri :

Kimyasal maddeler, cilt ile temas ettikleri durumlarda yanık oluşumuna

sebep olabilirler. Bu gibi durumlarda, oluşacak zararı en aza indirmek

için kimyasal madde derhal bol su ile yıkanarak uzaklaştırılmalıdır.

Kullanımı kolay duşlar ve banyolar bu amaç doğrultusunda

geliştirilmiştir.

51

Ağız yoluyla olan zehirlemelerde ilk yardım

Ağız yolu ile gerçekleşen zehirlenmelerde İlk yardım, kaza geçiren kişi/kişilerin

hızlı bir şekilde ilk yardım merkezine ulaşımı sağlanmalıdır.

Solunum sistemi üzerinde iritan etkili gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım

Krom, brom, HCl gibi kimyasalların buharları doğrudan solunduğunda

zehirlenmelere yol açar. Bu durumda zehirlenen kişinin hemen en yakın sağlık

kuruluşuna nakli sağlanmalıdır.

Yanıklarda İlk Yardım

Yanıklara su ile temas ettirilmemelidir. Yanık üzerine hemen vazelin sürülüp

hemen en yakın sağlık merkezine nakli sağlanmalıdır.

52

Alkali ve asitlerin yutulması halinde ilk yardım

Asetik asit, hidroklorik asit, fosforik asit ve sülfürik asit yutan kişi

baygınsa ağızdan hiç bir şey verilmemelidir. Eğer ayıksa ağız bol

çeşme suyu ile çalkalanmalıdır

Hidroklorik asit yutulmasında da kusmaya izin verilmemeli, bol su

verilmelidir. Yaralı yüzü koyun uzatılmalı, hareket ettirilmemelidir.

Kromik asit ve dikromatların yutulmasında acilen sodyum bikarbonat

çözeltisi verilmeli, Alkalilerin yutulması durumunda ise limon suyu

veya sirke karıştırılmış bolca su verilmeli

Hemen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

53

Alkali, asit, brom veya fosfor yanıklarında ilk yardım

Asetik asit, HCl, fosforik asit ve sülfürik asidin deri ile temasında

hemen bol su ile yıkamalı, bulaşan giyecekler çıkarılmalıdır.

Gözler ile temas söz konusu ise, hemen ılık su ile en az 15 dakika

süre ile gözler yıkanmalıdır.

Kromik asit ve dikromatların deri ile temasında %5'lik sodyum

tiyosülfat ile yıkama yapılır, eğer lezyonlar görünürse bir sağlık

kuruluşuna başvurulmalıdır.

Alkalilerin deri ile temasında ise deri bol miktarda suyla, daha sonra

nötralize sirke ile yıkanmalıdır.

54

HCN, CO2 ve H2S ile zehirlenmelerde ilk yardım

Temiz hava önemlidir. Ağır durumlarda suni teneffüs yaptırılır

ve gerekirse oksijen kullanılır. Derhal en yakın sağlık

kuruluşuna başvurulmalıdır.

Klorlu Bileşenler İçin İlk Yardım

Amonyum klorür, demir klorürün deri ile temasında iyice

yıkanmalı, yutulmasında ise kusturulmalı ve bol miktarda

su verilmelidir.

55

Nitratlar için ilk yardım

Potasyum nitrat, civa nitratın deri ile temasında iyice yıkanmalı,

eğer kaşıntı, döküntü varsa sağlık kuruluşuna

başvurulmalıdır. Yutulması durumunda hemen bolca suyla

karıştırılmış sodyum bikarbonat verilmelidir.

Gümüş nitratın deri ile temasında tuzlu su ile yıkanmalıdır.

Yutulmasında ise, bir bardak suya üç yemek kaşığı tuz

ekleyip çözdükten sonra bu karışım verilip kusturulmalı ve

sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

56

Siyanür tuzları için ilk yardım

Deri ile temasta iyice yıkanmalı. Yutulması durumunda kişi hemen

kusturulur ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulur.

Sülfatlar için ilk yardım

Alüminyum, amonyum, kobalt, bakır, magnezyum, nikel,

potasyum, sodyum, çinko, kadmiyum ve sülfatın deri ile temasında

iyice yıkanmalı, eğer deri reaksiyon gösteriyorsa sağlık kuruluşuna

başvurulmalıdır. Bunların yutulmasında ise bolca su verilmeli ve

bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

57

Reaktif ve toksik maddelerin ortama ve çalışanlara zarar vermeyecek şekilde

depolanmasına uygun, kullanıcı tercihine bağlı havalandırmalı veya

havalandırmasız olan güvenlik dolaplarıdır.

Reaktif/Toksik madde depolama dolabı

58

Yanıcı-Parlayıcı Kimyasallar İçin Güvenlik Dolapları

Dışı çelik, içi HPL (Yüksek basınçlı laminant) malzemeden yapılmış

çift duvarlı,

Duvarlarının arası ısı izolasyonlu,

Arka panelde hava giriş çıkış kanalları ve baca bağlantısı mevcut,

Yangın anında ısı sigortası havalandırma sistemini otomatik kapatır,

59

Yanıcı-Parlayıcı Kimyasallar İçin Güvenlik Dolapları

Dolap ayakları ve dengesi içeriden ve dışarıdan ayarlanabilir,

Topraklama bağlantısı yapılmış

60

Tıbbi Atık Kapları

Tıbbi ve katı atıkların toplanarak çalışma ortamından kolayca

uzaklaştırılmasına elverişli fonksiyonel kutulardır.

61

Otoklav Poşetleri

Laboratuvarlarda kullanılmış olan malzemelerin kurallara uygun, güvenli

ve pratik bir şekilde otoklavlanarak atılması için çeşitli boylarda dizayn

edilmiş poşetlerdir.

62

Güvenlik Sembollü Laboratuvar

Etiketleri

Laboratuvar şişelerinin etiketlenmesinde

kullanılabilecek güvenlik sembolleri içeren

etiket seti.

TAŞIMA SEPETLERİ VE KUTULAR

63

LABORATUVAR MATLARI

Laboratuvarlarda kullanılan cam

ve plastik malzemelerin kayarak

dökülmeleri sonucunda

oluşacak iş kazalarını

engellemek amacıyla kullanılır

Balon Tabanı

Farklı çaplardaki, yuvarlak tabanlı laboratuvar

malzemelerinin güvenli kullanımı için

uygundur.

64

Absorban maddeler

Özelleşmiş ürünler, dökülen kimyasalı sadece absorblayarak ortamdan

uzaklaştırmakla kalmaz önce dökülen kimyasalı nötralize eder, daha sonra

absorblama yaparak sıvıyı ortamdan uzaklaştırır. Aynı zamanda içerdikleri

indikatör, nötralizasyon işleminin tamamen gerçekleşip gerçekleşmediğini

göstererek ortamın güvenliği ile ilgili bilgi vermektedir.

65

EMĠCĠ PEÇETELER :

Yağ ve organik sıvıların hızlıca ortamdan uzaklaştırılması için ideal

yüksek emiciliğe sahip, su geçirmez, tüylenme yapmaz mendillerdir.

66

YÜKSEK PERFORMANS SİLME BEZLERİ

Endüstriyel uygulamalarda güvenilir ve kaliteli temizlik için uzun süreli

kullanım sağlar ve ekonomiktir.

• Toz bırakmaz,

• Çok amaçlı kullanıma sahiptir,

• Dayanıklıdır,

• Su, yağ ve solventleri çok iyi emer,

• Kimyasal katkı içermez

67

KİŞİSEL GÜVENLİK

Tek Kullanımlık Eldiven

Koruyucu eldivenler

68

GÖZLÜKLER: Gözlerin kimyasal madde, radyasyon ya da çeşitli zarar

verici partiküllerden korunmasını sağlayacak pek çok farklı özelliğe sahip en

önemli güvenlik ürünlerinden biridir.

Kimyasal ve Partiküllere

Karşı Koruyucu gözlük Zararlı Işın-UV Karşı

Koruyucu gözlük

69

MASKELER

Laboratuvar çalışanlarının analizler sırasında kullandıkları katı veya sıvı

kimyasallardan oluşan toz ve sıvı zerreciklerden etkilenmelerini önlemek

amacıyla dizayn edilmiş kullanımı pratik, cilde uyumlu maskelerdir.

70

ÖNLÜKLER

Laboratuvarlarda oluşması en muhtemel tehlikelerden biri, kimyasal

maddelerin çalışanların üzerine sıçrayarak yakıcı ve delici etkileri ile zarar

vermesidir. Bu gibi tehlikelerden korunmanın en basit ve etkili yolu önlük

kullanmaktan geçmektedir.

71

Göz Banyoları:

Göz banyolarını her ay kontrol edilmeli

Önleri kapatılmamalı

Duvar Tipi Göz DuĢu:

Duvara monte edilebilir, paslanmaz çelik

evye.

Masa Tipi Göz DuĢu

kİmyasal laboratuvar gÜvenlİĞİ - anadoluissagligi.com · atmosfer basıncında ve normal...

Documents