Kimya Öğretmenliği

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi

Konu Anlatımı

ÖABT YAYINLARIGenel Yayın Yönetmeni

Savaş DOĞAN

Genel Yayın Yönetmen YardımcısıArzu ALAN

YazarlarRafet Emrah YALÇINKAYA

Alan EğitimiYılmaz YAVAŞ

ISBN978-605-308-350-4

Sayfa DüzeniAYMİR Yayınevi Dizgi Birimi

Baskı TarihiAnkara, 2017

BASKI

Sistem Ofset Basım Yayım

Tic. Ltd. Şti.

Strazburg Caddesi No: 31/17

Sıhhiye / Çankaya / ANKARA

Tel: 0312 395 81 12

İletişim AdresiSerhat Mah. Mehmet Akif

Ersoy Cad. No: 33 Yenimahalle / ANKARA

Cep: (0549) 435 3355

kurumsal@lideryayin.comwww.lideryayin.com

© COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ

Yayım Hakkı

Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti.’ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hü-kümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.

BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

Değerli Öğretmen Adayları;Milli Eğitim Bakanlığı her yıl öğretmen ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yaptığı atamalarla

sağlamaktadır. Atamalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilmekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanmaktadır.

KPSS -121 puanı aşağıdaki bölümler ve ağırlıklandırmalardan oluşmaktadır:

Genel Yetenek Testi

Genel Kültür Testi

Eğitim Bilimleri Testi

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi

%15%15%20

%50

Atama puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’nin genel yapısını Eğitim Fa-kültelerinde verilmekte olan akademik müfredat, ilgili alanının öğretim programı ve öğretim yöntemleri oluştur-maktadır. Bu doğrultuda yayınımız, alanında uzman yazar kadromuz tarafından sınavın kapsamı, akademik yapısı ve soru tarzları dikkate alınarak titiz bir çalışma sonucu hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanmasında ve yayımlanmasında desteğini esirgemeyen, Dizgi Bölümü Sorumlusu Zeliha DE-MİRKAYA’ya, Lider Yayınevi redaksiyon ekibine ve Kurumsallaşma Koordinatörümüz Engin POLAT’a teşekkür ederim.

Tüm adayların yaşamında ve eğitim sürecinde başarı dileklerimle...

SUNU

Genel Yayın Yönetmeni Savaş DOĞAN

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM

2. BÖLÜM

3. BÖLÜM

4. BÖLÜM

5. BÖLÜM

KİMYANIN GELİŞİMİKONU ANLATIMI ................................... 3

KONU TESTİ ......................................... 6

MADDE BİLGİSİKONU ANLATIMI ................................. 11

KONU TESTİ ....................................... 32

PERİYODİK ÇİZELGEKONU ANLATIMI ................................. 61

KONU TESTİ ....................................... 77

ATOM VE ELEKTRİKKONU ANLATIMI ................................. 39

KONU TESTİ ....................................... 53

BAĞLAR

KONU ANLATIMI ................................. 85

KONU TESTİ ..................................... 103

6. BÖLÜM

7. BÖLÜM

8. BÖLÜM

9. BÖLÜM

10. BÖLÜM

BİLEŞİKLERKONU ANLATIMI ............................... 109

KONU TESTİ ..................................... 124

KİMYASAL DENKLEMLERKONU ANLATIMI ............................... 129

KONU TESTİ ..................................... 137

KİMYASAL HESAPLAMALARKONU ANLATIMI ............................... 155

KONU TESTİ ..................................... 161

KİMYA KANUNLARI VE MOL KAVRAMIKONU ANLATIMI ............................... 143

KONU TESTİ ...................................... 150

KATILAR VE SIVILARKONU ANLATIMI ............................... 167

KONU TESTİ ..................................... 174

11. BÖLÜM

12. BÖLÜM

13. BÖLÜM

14. BÖLÜM

15. BÖLÜM

GAZLARKONU ANLATIMI ............................... 181

KONU TESTİ ..................................... 195

ÇÖZELTİLERKONU ANLATIMI ............................... 203

KONU TESTİ ..................................... 218

KİMYASAL REAKSİYONLARDA ENERJİKONU ANLATIMI ............................... 223

KONU TESTİ ..................................... 241

KİMYASAL KİNETİKKONU ANLATIMI ............................... 249

KONU TESTİ ..................................... 261

FİZİKSEL VE KİMYASAL DENGEKONU ANLATIMI ............................... 269

KONU TESTİ ..................................... 278

16. BÖLÜM

17. BÖLÜM

18. BÖLÜM

19. BÖLÜM

20. BÖLÜM

ALAN EĞİTİMİ

ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ KONU ANLATIMI ............................... 285

KONU TESTİ ...................................... 293

ELEKTROKİMYAKONU ANLATIMI ............................... 317

KONU TESTİ ..................................... 329

KİMYADA ÖZEL KONULARKONU ANLATIMI ............................... 335

KONU TESTİ ..................................... 339

ORGANİK BİLEŞİKLER VE REAKSİYONLARIKONU ANLATIMI ............................... 345

KONU TESTİ - 1 ................................. 398

KONU TESTİ - 2 ................................. 402

KONU ANLATIMI ............................... 409

KONU TESTİ - 1 ................................. 513

KONU TESTİ - 2 ................................. 518

ASİT - BAZ DENGESİ KONU ANLATIMI ............................... 299

KONU TESTİ ..................................... 312

1. BÖLÜM KİMYANIN GELİŞİMİ

www.lideryayin.com

www.lideryayin.com3

1.BÖLÜM

KİMYANIN GELİŞİMİSİMYADAN KİMYAYASİMYASimya kimyanın bilim öncesi gelişmemiş halidir.De-ğersiz madenleri altın veya gümüş gibi değerli ma-denlere çevirebilme (felsefe taşını bulma), bütün hastalıkları iyileştirebilecek ve hayatı sonsuz yapacak ölümsüzlük iksirini bulma uğraşlarına simya (alşimi), bu işle uğraşanlara da simyacı (alşimist) denir.SİMYACILARIN UĞRAŞ ALANLARIAstroloji, Felsefe, Madencilik ve Metalurji, Kozmetik, Sanat, Dericilik, Eczacılık, Tıp, Kimya, Fizik gibi bir çok alanda çalışmalar yapmışlardır.

SİMYACILARIN BULUŞLARIDerilerin işlenmesi ve boyanması, bitki köklerinden bo-yar maddeler ile esans ve kozmetik maddelerin eldesi, çanak çömlek yapımı, seramik üretimi, sabunun eldesi, hastalıkların tedavisi için ilaç yapımı, şapın keşfi, tuzun keşfi, bazı elementlerin (C, S, Si, Fe, Cu, Zn, Ag, Sn, Pb, Hg, Au gibi) keşfi, alaşımların eldesi, camın elde-si, barutun eldesi, tutkalın eldesi, kağıdın eldesi, hint güherçilesi(KNO3) ve şili güherçilesi (NaNO3)’nin keşfi, Kıbrıs taşının (FeSO4) keşfi, göz taşının (CuSO4) keşfi, H2SO4–HNO3–HCI gibi kimyasalların keşfi, likör ve şa-rap üretimi gibi bir çok buluşları olmuştur.

Orta çağ bilim tarihi islam medeniyetinin gelişme tari-hinden itibaren başlatılır ve iki döneme ayrılır. 1. dönem 8-13.yy arasını kapsar. 2. dönem 13-16yy arasını kapsar. Batıda fizik ve kimyanın geliştiği ve üniversite-lerin kurulduğu dönemdir.

TANINMIŞ SİMYACILARAristotales, Ebu Bekir – El Razi, El Biruni, Huneyn Bin İshak, Al Kazhani, Lokman Hekim, İbni Sina, İbni Rüşt, El Cezeri, El Cevberi, Cabir Bin Hayyan, Farabi, İsaac Newton, Robert Boyle

Eski Yunan ve Avrupa felsefesinin başlatıcısı olarak sayılan Miletoslu Thales (M.Ö 624-545) herşeyin sudan oluştuğunu, Miletoslu Anoximenes (M.Ö 540-480) ise herşeyin havadan oluştuğunu, Heraclitos (M.Ö 585-525) herşeyin kökeninin ateş olduğuna inanıyordu. Empedokles (M.Ö 432-492) tarafın-dan ilk defa 4 element düşüncesi ortaya atılmıştır. Buna göre maddeler su, hava, ateş ve toprak adı verilen 4 temel elementten oluşmaktadır. 4 element düşünce-si Aristotales tarafından kabul görmüştür.

Aristo

A Katı maddeleri, toprak

A Sıvı maddeleri, su

A Gaz halindeki maddeleri, hava

A Yanan maddeyi, ateş

olarak sınıflandırmıştır.

Aristo’ya göre; A Ateş; kuru ve sıcak

A Toprak; kuru ve soğuk

A Su; soğuk ve ıslak

A Hava; sıcak ve ıslak

özelliklerini gösterir.

Aristo’ya göre;Bir madde diğerine göre daha yanıcı ise ateş, daha akıcı ise su elementini o maddeye oranla daha fazla oranda içerir.

SİMYACILARIN KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇİmbik, huni, kum ve su banyoları, kristallendirme ça-nakları, beher, damıtma balonları...

KİMYANIN GELİŞİMİ

Kimya Öğretmenliği

www.lideryayin.comwww.lideryayin.com4

KİMYA

SİMYACILARIN KULLANDIKLARI YÖNTEMLERSavurma, yoğunluk farkı, öğütme, kaynatma, çalka-lama, yıkama, özütleme, saklama, kavurma, destilas-yon, kristallenme...

Cabir Bin Hayyan; vitriyolü (Kıbrs taşı:FeSO4) O Su ile damıtarak zaç yağı (H2SO4) O Hint güherçilesi (KNO3) ile damıtarak kezzap

(HNO3) O NaCI ile damıtarak tuz ruhu (HCI) elde etmiştir.

Cabir Bin Hayyam tuz ruhu (HCI) ve kezzap (HNO3) suyunu karıştırarak altını çözmede kullanılabilen kral suyu (aqua regia)’nu elde etmiştir.Cabir Bin Hayyam atomların parçalanabileceğini; fi-ziki yöntemlerle atom değerlerinin değiştirilmesi ile me-tallerin birbirine dönüşebileceğini ileri sürmüştür.

Simyacılar değersiz madenleri altın ve gümüş gibi de-ğerli madenlere çevirebileceğine inandıkları efsanevi taşa “felsefe taşı” adını verdiler ve bulunması için çaba sarfettiler.

Simyacılar; O Vitriyolü (Kıbrıs taşı: FeSO4) boyar madde (koyu

mavi renk) olarak kullanmışlardır. O Şapı [KAI(SO4)2· 12H2O] mikrop arındırma, te-

davi işlemleri, deri işlemeciliği ve boyamacılığında kullanmışlardı.

O Kükürt buharı ile ağartma işlemiyle elde ettikleri ürünlerin dayanınıklığını arttırmış ve uzun süre bo-zulmadan saklanabilmelerini sağlamışlardır.

Simyacılar, bir madde yıkıldığında yanmadan içinden ayrıldığını düşündükleri nesneye “flojiston”(ateş ruhu) adını vermişlerdir.

SİMYA İLE KİMYA ARASINDAKİ FARKLAR A Simya ruhsal, Kimya bilimseldir. A Simya sınama (deneme-yanılma) sanatıdır. A Kimya labaratuvar ortamında belirli koşullarda ya-

pılan bilimsel deney ve gözlemlere dayanır. A Simyada sistematik bilgi birikimi oluşmamıştır.

Kimyada sistematik bilgi birikimi oluşmuştur ve oluşmaya devam etmektedir.

Kimya tarihçisi Herman Koop’a göre;Simya çağı (M.Ö 300-1600): Değersiz madenleri altına çevirecek felsefe taşının ve ölümsüzlük iksirinin arandığı dönemdir.İyotro kimya (Tıp Kimyası) çağı (1500-1800): Ecza üzerine çalışmaların yoğunlaştığı, ilaçların hazır-landığı dönemdir.Filojiston çağı (1700-1800): Yanma sürecinin araş-tırıldığı dönemdir. Bu teoriye göre yanan her maddenin kütlesi azalır.

Joseph Priestly, civa II oksitin ısıtılmasıyla bir tür ha-vanın (gazın) kolayca ayrıldığını görmüştür. Bir Filojis-tonist olan Josph Priestly, oksijeni bilmeyerek bula-rak, Filojiston kuramının temelini sarsmış oldu. Antonie Lavaisier “kütlenin korunumu” yasasının ifade ederek filojiston kuramını çürütmüştür.

www.lideryayin.comwww.lideryayin.com 5

KİMYANIN GELİŞİMİ

İngiliz bilim adamı Robert Boyle 1661’de yayımladığı “kuşkucu kimyager” adlı eserinde Aristotales’in ele-ment yorumunu çürüttü. Elementleri maddenin par-çalanamayan yapı taşları olarak tanımladı. Kimyasal birleşmelerde elementlerin özelliklerinin tümüyle de-ğiştiğini, karışımlarda ise böyle olmadığını ilk kez ileri sürerek simyadan kimyaya geçişi sağladı. Antonie La-voisier’de 18.yy’da kimyasal reaksiyonlarda “kütlenin korunumu” yasasını ifade ederek bu geçişi hızlandırdı.

Kimya tarihçilerine göre 16-18. yüzyıllar arasındaki dönem Rönesans dönemi(yeni çağ kimyası) olarak da tanımlanır. Rönesans döneminde Hollandalı bilim insanı Van Helmont deneylerinde eşit kollu teraziyi kullanarak kimyasal çalışmalara nicelik kazandırmış-tır. Van Helmont “soğukta sıvı haline geçenler buhar-dır” şeklinde buharın tanımını yaptı. Gazlar ile buharlar arasındaki ayrımı ilk defa ifade etti. Havada çok farklı gazların olduğunu ifade ederek havanın tek türden bir madde olduğu düşüncesine ilk kez karşı çıkmıştır.

BİLİMSEL ÇALIŞMA BASAMAKLARI1) Gözlem YapmaÜzerinde çalışılan, araştırması yapılan konu ile ilgili temel bilgilerin araştırıldığı dönemdir.

2) Hipotez OluşturmaAraştırılan konu ile ilgili bir varsayım ileri sürülerek bu varsayımı destekleyen deneylerin tasarlandığı süreç-tir.

3) Deney YapmaHedeflenen amaca uygun koşullar, maddeler, araç ve gereçler kullanılarak deneylerin yapıldığı süreçtir. Deneyler tekrarlanarak sonuçların doğrulukları kontrol edilir.

4) Hipotez DoğrulamaDeney sonuçlarının oluşturulan hipotezi hipotezi doğ-rulamasını kontrol edildiği süreçtir. Deneyler hipotez doğrulanana kadar tekrarlanır, doğrulanmazsa hipo-tez yenilenir.

5) Teori OluşturmaDeneyler ile doğrulanmış hipotezlerin bilim insanları tarafından bir kuram şeklinde düzenlendiği süreçtir.

6) Sonuçların PaylaşılmasıSonuçlar bilimsel dergilerde yayımlanır, bilim insanla-rı ile paylaşılır, bilimsel çalışmaların gelişmesine yar-dımcı olunur.

www.lideryayin.comwww.lideryayin.com6

KİMYA

1. Simyacıların elde ettikleri ürünlerin dayanıklı-lığını arttırmak ve uzun süreli saklanabilmele-rini sağlamak için kullandıkları yöntem hangi-si olabilir?A) SaklamaB) ŞaplamaC) TuzlamaD) YıkamaE) Kükürt buharı ile sarartma

2. Değersiz madenleri altına çevirme uğraşlarına ne ad verilir?A) MetalurjiB) KimyaC) AlşimiD) Maden işletmeciliğiE) Radyoaktivite

3. Alşimistlerin bir madde yakıldığında, yanma-dan o maddeden ayrıldığına inandıkları nesne-ye verdikleri ad nedir?A) HavaB) SuC) FilojistonD) Felsefe taşıE) Ölümsüzlük iksiri

4. Aristotales’in madde sınıflandırmasına göre, aşağıda verilen madde sınıflandırmalarından hangisine verilen madde örneği yanlıştır?

Madde Sınıfı ÖrnekA) Hava Azot GazıB) Su SütC) Toprak PetrolD) Su KolonyaE) Toprak Bakır

5. Aşağıdakilerden hangisi alşimistlerin keşfetti-ği madde örneklerinden biri değildir?A) CamB) BarutC) H2SO4D) HNO3E) Deterjan

6. “Kuşkucu Kimyager” adlı eser ile simyadan kim-yaya geçişi başlatan kimdir?A) John DaltonB) Antoine LavoisierC) Van HelmontD) Robert BoyleE) İbn-i Sina

www.lideryayin.comwww.lideryayin.com 7

KİMYANIN GELİŞİMİ

7. Kimya tarihçilerine göre Rönesans döneminde kimyasal çalışmalara nitelik kazandıran bilim adamı kimdir?A) John DaltonB) Antoine LavoisierC) Robert BoyleD) Van HelmontE) Proust

8. Aşağıda verilen yöntemlerden hangisi simya-cıların kullandığı yöntemlerden biri değildir?A) DamıtmaB) SaklamaC) EritmeD) TartmaE) Özütleme

9. Kimya tarihçisi Herman Koap’a göre iyotro-kimya çağı hangi çalışmaları kapsar?A) HNO3, H2SO4 gibi kimyasalların eldesiB) Yanma sürecinin araştırılmasıC) İlaçların eldesiD) Sabunların eldesiE) Cam çeşitlerinin eldesi

10. Simyacıların değersiz metalleri altına çevirebi-leceğine inandıkları ve keşfi için çaba sarfet-tikleri taş hangisidir?A) Kıbrıs taşıB) Göz taşıC) Kan taşıD) Kireç taşıE) Felsefe taşı

11. I. Felsefe taşını bulma uğraşlarıII. Bütün hastalıkları iyileştirebilecek ve hayatı

sonsuz yapacak ölümsüzlük iksirini bulma ara-yışları

III. Tüm maddeleri çözebilecek bir çözücü keşfet-me uğraşları

Yargılarından hangileri simyanın tanımı olarak kabul edilebilir ?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II ve III

12. Çinli simyacılara göre 5.ana element hangisi-dir? A) TahtaB) AteşC) ToprakD) SuE) Demir

13. Altını dahi çözebilen kral suyunu keşfeden simyacı hangisidir?A) Cabir Bin HayyanB) Ebu Bekir el RaziC) El BiruniD) El CezeriE) El Cevberi

14. 4 element düşüncesini ilk defa ifade eden aşağıdaki düşünürlerden hangisidir?A) Miletoslu ThalesB) Miletoslu Anoximenes C) HeraclitosD) EmpedoklesE) Aristotales

www.lideryayin.com8

KİMYA

15. Özellikle arap simyacıların esans eldesinde kullandıkları simya dönemi araç – gereci aşa-gıdakilerden hangisidir?A) SüzgeçB) HuniC) İmbikD) ElekE) Kum ve su banyoları

16. H2SO4, HNO3, HCI gibi kimyasalları keşfeden alşimist hangisidir?A) Cabir Bin HayyanB) Ebu Bekir El RaziC) El BiruniD) El CezeriE) El Cevberi

17. “Soğukta sıvı haline geçenler buhardır” şeklinde buharın tanımını yaparak, gazlar ile buharlar arasındaki ayrımı ilk defa ifade eden bilim in-sanı hangisidir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan

18. “Kütlenin konumu” yasasının ifade ederek filo-jiston kuramını çürüten bilim insanı hangisi-dir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan

19. Havada çok farklı gazların olduğunu ifade ederek havanın tek türden bir madde olduğu düşüncesine ilk kez karşı çıkan bilim insanı hangisidir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan

20. Deneyler tekrarlanarak sonuçların doğrulukla-rının kontrol edildiği bilimsel çalışma basama-ğı hagisidir?A) Hipotez DoğrulamaB) Hipotez Oluşturma C) Teori Oluşturma D) Sonuçların PaylaşılmasıE) Deney Yapma

KONU TESTİ

CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10E C C C E D D D C E11 12 13 14 15 16 17 18 19 20E A A D C A C B C E