Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

93

khoÎ sau khi ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh lµ 3,9 vµ hµi lßng víi viÖc sÏ giíi thiÖu ng­êi th©n quen ®Õn bÖnh viÖn ®Ó kh¸m ch÷a bÖnh (3,96). §iÒu nµy cho thÊy chÊt l­îng chuyªn m«n ®­îc kh¼ng ®Þnh. Kh«ng cã mèi liªn quan nµo cã ý nghÜa thèng kª gi÷a c¸c biÕn d©n sè x· héi víi ®iÓm trung b×nh hµi lßng vÒ chÊt l­îng kh¸m ch÷a bÖnh, chøng tá mÉu nghiªn cøu lµ ®ång nhÊt.

Tãm l¹i, nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sù hµi lßng cña ng­êi bÖnh t¹i bÖnh viÖn Da liÔu trung ­¬ng cho thÊy mÆc dï ®iÓm trung b×nh hµi lßng vÒ c¸c dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh t­¬ng ®èi cao, nh­ng hÇu hÕt vÉn ch­a ch­a ®¹t møc ®iÓm trung b×nh 4. C¸c nhµ qu¶n lý bÖnh viÖn cÇn chó träng gi¶m thêi gian chê ®îi cña ng­êi bÖnh, n©ng cao tinh thÇn th¸i ®é phôc vô ng­êi bÖnh cña nh©n viªn y tÕ vµ b¸c sÜ h¬n n÷a vµ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng vÖ sinh c¬ së vËt chÊt, nhÊt lµ nhµ vÖ sinh bÖnh viÖn. Tõ ®ã, chÊt l­îng kh¸m ch÷a bÖnh cña bÖnh viÖn sÏ ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, gãp phÇn t¨ng sù hµi lßng cña ng­êi bÖnh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. NguyÔn §øc Thµnh (2006), §¸nh gi¸ sù hµi lßng vÒ chÊt

l­îng ch¨m sãc søc kháe cña ng­êi bÖnh néi tró t¹i c¸c bÖnh viÖn tØnh Hßa B×nh, Tr­êng §¹i häc Y tÕ c«ng céng.

2. Tr­êng §¹i häc Y tÕ céng céng ( 2010), Nguyªn lý qu¶n lý bÖnh viÖn, Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi, Hµ Néi.

3. NguyÔn ThÞ Xuyªn & vµ céng sù (2010), Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9001-2000 trong c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé.

4. Ph¹m NhËt Yªn (2008), §¸nh gi¸ sù hµi lßng cña ng­êi bÖnh vÒ chÊt l­îng dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh t¹i khoa kh¸m ch÷a bÖnh theo yªu cÇu BÖnh viÖn B¹ch Mai, LuËn v¨n th¹c sü Y tÕ c«ng céng, tr­êng §¹i häc Y tÕ c«ng céng, Hµ Néi.

5. Al-Doghaither, A., H, (2004), "Inpatient satisfaction with physician services at King Khalid University Hospital, Riyadh, Saudi Arabia ", Eastern Mediterranean Health Journal, 10pp. 358 - 364

6. Grönroos, C. (2001), "The Perceived Service Quality Concept-A Mistake?" Managing Service Quality, 11pp. 150-3.

KH¶O S¸T MèI T¦¥NG QUAN GI÷A §é DµY LíP TRUNG NéI M¹C §éNG M¹CH C¶NH VíI C¸C YÕU Tè NGUY C¥ V÷A X¥ M¹CH M¸U

ë PHô N÷ M·N KINH M¾C HéI CHøNG CHUYÓN HãA

TRẦN ĐÌNH ĐẠT - Cao đẳng Y tế Bình Định TRẦN HỮU DÀNG - Đại học Y Dược Huế

ĐẶT VẤN ĐỀ Héi chøng chuyÓn hãa (HCCH) lµ mét trong nh÷ng

vÊn ®Ò vÒ søc kháe céng ®ång ®­îc quan t©m nhÊt trong thiªn niªn kû nµy. Theo hiÖp héi ®¸i th¸o ®­êng quèc tÕ (IDF) HCCH lµ tËp hîp nh÷ng yÕu tè nguy c¬ cña hai ®¹i dÞch lín ®ã lµ bÖnh tim m¹ch vµ ® i th¸o ®­êng type 2 (§T§ type 2) ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng sèng cña con ng­êi vµ lµm tiªu tèn mét l­îng lín ng©n s¸ch y tÕ cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y ghi nhËn cã tØ lÖ t¨ng ®¸ng kÓ HCCH ë PNMK (PNMK). T¹i ViÖt Nam, tuy ch­a cã sè liÖu thèng kª cô thÓ nh­ng ch¾c ch¾n sè ng­êi m¾c HCCH ®ang t¨ng lªn.

Sè PNMK chÕt do bÖnh tim m¹ch cao gÊp 10 lÇn ung th­ vó. §iÒu nµy còng phï hîp víi thùc tÕ: bÖnh m¹ch vµnh vµ m¹ch n·o rÊt Ýt gÆp ë phô n÷ tr­íc thêi m·n kinh, nh­ng khi ®Õn tuæi m·n kinh, tØ lÖ c¸c bÖnh nµy ë n÷ ngang b»ng víi nam giíi. MÆc dï tØ lÖ tö vong do bÖnh tim m¹ch hiÖn ®ang gi¶m, bÖnh lý tim m¹ch vµ chi phÝ ®iÒu trÞ ®ang gia t¨ng. C¸c biÖn ph¸p can thiÖp nh»m gi¶m c¸c yÕu tè nguy c¬ cña bÖnh lý tim m¹ch ë PNMK sÏ mang l¹i lîi Ých lín cho søc khoÎ céng ®ång.

Siªu ©m víi ®Çu dß ≥ 7,5 MHz cã thÓ nh×n thÊy vµ ®o ®­îc c¸c líp cña thµnh ®éng m¹ch vµ bÒ dµy cña m¶ng v÷a x¬ (MVX), v× vËy cã thÓ ph¸t hiÖn sím c¸c tæn th­¬ng thµnh m¹ch. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng víi c¸c thÇy thuèc l©m sµng trong viÖc nghiªn cøu mèi liªn quan gi÷a v÷a x¬ ®éng m¹ch víi c¸c yÕu tè nguy c¬ nh»m ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p dù phßng, ®iÒu trÞ tÝch cùc lµm gi¶m hoÆc mÊt c¸c yÕu tè nguy c¬ ®Ó gãp phÇn lµm gi¶m tØ lÖ m¾c bÖnh tim m¹ch.

Tõ thùc tÕ trªn chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nµy víi môc tiªu: Kh¶o s¸t mèi t­¬ng quan gi÷a ®é dµy líp trung néi m¹c ®éng m¹ch c¶nh chung víi mét sè yÕu tè nguy c¬ m¹ch m¸u gåm: tuæi, tuæi m·n kinh, thêi gian m·n kinh, t¨ng huyÕt ¸p, vßng bông, rèi lo¹n chuyÓn hãa lipid m¸u, rèi lo¹n dung n¹p glucose, hsCRP, insulin, estrogen, vµ testosteron.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. §èi t­îng, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu. - Gåm130 PNMK m¾c HCCH. - Nghiªn cøu ®­îc tiÕn hµnh t¹i bÖnh viÖn viÖn ®a

khoa tØnh B×nh §Þnh tõ th¸ng 03 n¨m 2011 ®Õn th¸ng 08 n¨m 2011.

2.ThiÕt kÕ nghiªn cøu. Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang. 3.Tiªu chuÈn chän mÉu nghiªn cøu. 3.1. §¸nh gi¸ m·n kinh: Phô n÷ lín h¬n 45 tuæi, ®·

dõng kinh liªn tôc kÐo dµi qu¸ 12 th¸ng. 3.2. Tiªu chuÈn ®¸nh gi HCCH: Theo IDF (2006)

[0]: VB ≥ 80cm phèi hîp víi 2 trong 4 thµnh tè: HA ≥ 130/85mmHg (hay ®· ®iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p tr­íc ®ã); glucose huyÕt t­¬ng ≥ 5,6mmol/L (hay ®¸i th¸o ®­êng type 2 ®· ®­îc chÈn ®o¸n tr­íc ®ã); triglycerid (TG) ≥ 1,7mmol/L vµ HDL-C < 1,29mmol/L (hay ®­îc ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu cho 2 lo¹i rèi lo¹n lipid nµy).

3.3. Tiªu chuÈn lo¹i trõ: - Kh«ng ®ång ý tham gia nghiªn cøu, bÞ nhiÔm

trïng kÌm theo; mét sè bÖnh rèi lo¹n ph©n bè mì; bÞ suy thËn chøc n¨ng hay thùc thÓ, suy gan.

- Sö dông thuèc lµm thay ®æi tÝnh nh¹y c¶m cña insulin hoÆc g©y t¨ng glucose m¸u.

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

94

- M¾c c¸c bÖnh néi tiÕt lµm ¶nh h­ëng ®Õn chuyÓn ho¸ glucose nh­ bÖnh to cùc, Cushing, c­êng gi¸p, tiÒn sö phÉu thuËt c¾t tö cung, buång trøng.

4. C¸c tiªu chuÈn l©m sµng vµ cËn l©m sµng trong nghiªn cøu.

4.1. L©m sµng. - ChÈn ®o¸n bÐo ph× trung t©m theo tiªu chuÈn cña

IDF (2006)[0]. - ChÈn ®o¸n t¨ng HA theo ph©n lo¹i cña WHO/ ISH

(2004). 4.2. CËn l©m sµng. - §Þnh l­îng Glucose m¸u theo ph­¬ng ph¸p GOD

– PAP. - §Þnh l­îng TG, HDL- C, CT theo ph­¬ng ph¸p so

mµu dïng enzyme. - LDL- C ®­îc tÝnh theo c«ng thøc Fried Wald - §Þnh l­îng Estradiol, Testosterone, Insulin theo

ph­¬ng ph¸p ®iÖn hãa ph t quang miÔn dÞch (electrochemiluminescence immunoassay) trªn m¸y miÔn dÞch tù ®éng Cobas e 411 cña h·ng Hitachi.

- §Þnh l­îng hsCRP theo ph­¬ng ph¸p miÔn dÞch ®o ®é ®ôc (Turbidimetric), trªn m¸y ph©n tÝch sinh hãa tù ®éng AU 400 cña h·ng Olympus.

4.3. Siªu ©m ®éng m¹ch c¶nh. - Ph­¬ng tiÖn: m¸y siªu ©m Siemen Acuson X500,

®Çu dß Linear 12 MHz, ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn lµ siªu ©m kiÓu B vµ siªu ©m doppler m¹ch m¸u

- §o ®é dµy líp trung néi m¹c (IMT) theo Pignoli. VÞ trÝ ®o t¹i ®éng m¹ch c¶nh chung c¸ch chç chia ®«i 10mm, ®o t¹i 3 vÞ trÝ, kÕt qu¶ cuèi cïng lµ trung b×nh sè ®o cña 3 vÞ trÝ.

- §¸nh gi¸ IMT theo h­íng dÉn cña héi t¨ng huyÕt ¸p Ch©u ¢u/Héi tim m¹ch Ch©u ¢u n¨m 2003 [0]: IMT < 0,9 mm: b×nh th­êng; IMT ≥ 0,9mm: t¨ng IMT.

5. Xö lý sè liÖu Xö lý sè liÖu trªn phÇn mÒm SPSS 16.0. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. 1. T­¬ng quan gi÷a IMT víi c¸c yÕu tè nguy c¬ m¹ch

m¸u (YTNCMM) B¶ng 1: T­¬ng quan gi÷a IMT §MCC tr i víi c¸c

YTNCMM

IMT ChØ sè

IMT §MCC tr¸i ( n = 130)

r p Tuæi 0,05 > 0,05

Thêi gian m·n kinh 0,144 > 0,05 Tuæi m·n kinh - 0,164 > 0,05

HuyÕt ¸p t©m thu (mmHg) 0,295 < 0,01 HuyÕt ¸p t©m tr­¬ng (mmHg) 0,276 < 0,01

BMI (kg/m2) 0,107 > 0,05 Vßng bông ( cm) 0,380 < 0,001 Estradiol (pg/ml) - 0,105 > 0,05

Testosterone (ng/ml) - 0,065 > 0,05 Insulin (×UI/ml) 0,255 < 0,01

Glucose (mmol/L) 0,083 > 0,05 Cholesterol toµn phÇn (mmol/L) 0,031 > 0,05

HDL-C (mmol/L) - 0,249 < 0,01 Triglycerid (mmol/L) 0,258 < 0,01

LDL-C (mmol/L) 0,092 > 0,05 hsCRP (mg/L) 0,261 < 0,01

IMT §MCC tr¸i cã t­¬ng quan thuËn víi VB (r = 0,380; p <0,01); HATT (r = 0,295; p <0,01); HATTr (r = 0,276; p <0,0; insulin (r = 0,255; p <0,01); TG (r = 0,258; p <0,01); hsCRP (r = 0,261; p <0,01) vµ t­¬ng quan nghÞch víi HDL-C (r = - 0,249; p <0,01).

B¶ng 2: T­¬ng quan gi÷a IMT §MCC ph¶i víi c¸c YTNCMM

IMT ChØ sè

IMT §MCC ph¶i (n=130)

r p Tuæi (n¨m) 0,187 < 0,05

Thêi gian m·n kinh (TGMK, n¨m) 0,273 < 0,01 Tuæi m·n kinh (TMK, n¨m - 0,154 > 0,05

HuyÕt ¸p t©m thu (HATT, mmHg) 0,228 < 0,01 HuyÕt ¸p t©m tr­¬ng (HATTr,

mmHg) 0,264 < 0,01

BMI (kg/m2) 0,104 > 0,05 Vßng bông (VB, cm) 0,416 < 0,001

Estradiol (pg/ml) - 0,015 > 0,05 Testosterone (ng/ml) - 0,064 > 0,05

Insulin (×UI/ml) 0,251 < 0,01 Glucose (mmol/L) 0,102 > 0,05

Cholesterol toµn phÇn (mmol/L) 0,097 > 0,05 HDL-C (mmol/L) - 0,269 < 0,01

Triglycerid (mmol/L) 0,104 > 0,05 LDL-C (mmol/L) 0,040 > 0,05

hsCRP (mg/L) 0,212 < 0,01 IMT §MCC ph¶i cã t­¬ng quan thuËn víi tuæi (r =

0,187; p <0,05); VB (r = 0,416; p <0,001); HATT (r = 0,228; p <0,01); HATTr (r = 0,264; p <0,01); TGMK (r = 0,273; p <0,01); insulin (r = 0,251; p <0,01); hsCRP(r = 0,212; p <0,01) vµ t­¬ng quan nghÞch víi HDL-C (r = - 0,269, p <0,01).

2. §å thÞ t­¬ng quan gi÷a IMT víi mét sè YTNCMM

§å thÞ 1:T­¬ng quan IMT §MCC ph¶i víi TGMK

n =130, r = 0,273, p <0,01 ; y = 0,011x + 0,730

§å thÞ 2: t­¬ng quan IMT víi tuæi

r = 0,187, p < 0,05; y = 0,007x + 0,383

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

95

§å thÞ 3. T­¬ng quan IMT §MCC tr¸i víi HATT

n = 130, r = 0,295, p <0,01, y = 0,004x + 0,214

§å thÞ 4: T­¬ng quan IMT §MCC ph¶i víi HATT

n = 130, r = 0,228, p <0,01; y = 0,003x + 0,370

§å thÞ 5: T­¬ng quan IMT §MCC tr¸i víi VB

n = 130, r = 0,380, p <0,001; y = 0,012x - 0,309

§å thÞ 3.6: t­¬ng quan IMT §MCC ph¶i víi VB

n = 130, r = 0,416, p <0,001, y = 0,013x - 0,379

BÀN LUẬN T¨ng ®é dµy ®é dµy líp trung néi m¹c (t¨ng IMT) lµ

c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¶ng v÷a x¬ ®éng m¹ch, t¨ng IMT lµm t¨ng nguy c¬ m¾c ph¶i bÖnh tim m¹ch vµ ®ét quþ. Qua kh¶o s¸t mèi t­¬ng quan gi÷a IMT víi c¸c yÕu tè nguy c¬ m¹ch m¸u cña 130 PNMK m¾c HCCH chóng t«i cã mét sè nhËn xÐt nh­ sau:

1. T­¬ng quan gi÷a IMT víi tuæi vµ thêi gian m·n kinh.

PNMK cã tuæi ®êi cao còng ®ång nghÜa cã kho¶ng thêi gian m·n kinh dµi, qua kÕt qu¶ nghiªn cøu chóng t«i ghi nhËn cã t­¬ng quan thuËn gi÷a IMT víi c¶ tuæi vµ thêi gian m·n kinh

Baroncini ph©n tÝch trªn 555 ng­êi cã tuæi ®êi 67,6±11,7 n¨m, Sun nghiªn cøu trªn 1781 ng­êi cã tuæi ®êi tõ 18 ®Õn 85 tuæi, Halenka nghiªn cøu trªn 82 ng­êi cã tuæi ®êi trung b×nh 62 tuæi, NguyÔn H¶i Thñy nghiªn cøu trªn 243 ng­êi, cã tuæi ®êi trªn 70 lµ 58,85%. TÊt c¶ c¸c nghiªn trªn ®Òu cho r»ng IMT t¨ng vÒ tØ lÖ vµ ®é dµy theo tuæi.

Meyer vµ céng(2009) cho r»ng sù thiÕu hôt estrogen trÇm träng, kÐo dµi ë PNMK lµm xuÊt hiÖn hiÖn t­îng methyl hãa AND t¹i vïng ho¹t hãa (promoter) cña c¸c thô thÓ estrogen vµ ( estrogen receptor , estrogen receptor ), do ®ã lµm thay ®æi cÊu tróc cña thô thÓ estrogen dÉn ®Õn mÊt chøc n¨ng ®¸p øng ®èi víi t¸c ®éng cña estrogen vµ lµm t¨ng nguy c¬ g©y VX§M ë PNMK.

§é dµy líp trung néi m¹c ®éng m¹ch c¶nh chung ë PNMK m¾c héi chøng chuyÓn hãa t¨ng theo tuæi vµ thêi gian m·n kinh.

2. T­¬ng quan gi÷a IMT víi VB, BMI, HATT, HATTr

Zivkovic (2010) cho r»ng phô n÷ th­êng tÝch tô mì trong æ bông nhiÒu h¬n khi hä ®i qua thêi kú m·n kinh. T¨ng tÝch tô mì ë bông th­êng gÆp nhÊt ë PNMK m¾c HCCH, ®­îc dù b¸o lµ t¨ng gÊp 2,55 lÇn nguy c¬ m¾c ph¶i bÖnh tim m¹ch vµ ®éc lËp víi sù l·o hãa b×nh th­êng. Qua kh¶o s¸t siªu ©m ®éng c¶nh 130 PNMK m¾c HCCH chóng t«i còng nhËn thÊy cã t­¬ng quan thuËn chÆc chÏ gi÷a IMT víi VB

Yu R.H(2009) nghiªn cøu trªn 518 PNMK cã tuæi ®êi tõ 50 ®Õn 64, kÕt luËn: vßng bông cã liªn quan ®Õn IMT §MCC. T¨ng vßng bông lµm t¨ng IMT vµ t¨ng tØ lÖ cã MVX. Chien (2008) [0] nghiªn cøu trªn 2190 ng­êi Trung Quèc, kh«ng cã bÖnh tim m¹ch, theo dâi trong 10,5 n¨m, ghi nhËn: vßng bông cã liªn quan víi IMT, t¨ng vßng bông lµm t¨ng IMT vµ t¨ng nguy c¬ ®ét quþ.

T¨ng vßng bông ë PNMK m¾c HCCH lµm t¨ng ®é dµy líp trung néi m¹c, t¨ng nguy c¬ m¾c ph¶i bÖnh tim m¹ch vµ ®ét quþ.

Tr¸i ng­îc víi VB, chóng t«i kh«ng thÊy cã t­¬ng quan gi÷a IMT víi BMI.

Montalcini (2007) nghiªn cøu trªn 313 PNMK, víi môc tiªu lµ xem xÐt PNMK m¾c HCCH vµ PNMK tõ thõa c©n ®Õn bÐo ph× theo BMI, cã liªn quan g× ®Õn t×nh tr¹ng v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh, kÕt luËn: t¨ng IMT §MCC cã liªn quan ®Õn HCCH, cßn t¨ng BMI tõ thõa c©n ®Õn bÐo ph× th× kh«ng. Johnson (2010), nghiªn cøu trªn 203 phô n÷ cã tuæi tõ 45 ®Õn 60, víi môc tiªu ®¸nh gi¸ IMT tiÕn triÓn theo thêi gian, ghi nhËn: IMT t¨ng dÇn theo thêi gian nh­ng kh«ng liªn quan ®Õn BMI.

Nghiªn cøu cña Montalcini, Johnson vµ chóng t«i phï hîp, cã thÓ BMI kh«ng cã liªn quan víi IMT §MCC ë PNMK m¾c HCCH.

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

96

VÒ huyÕt ¸p, chóng t«i ghi nhËn cã t­¬ng quan gi÷a IMT víi HATT vµ HATTr ë c¶ §MCC bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.

Baroncini, NguyÔn H¶i Thñy, nghiªn cøu trªn nh÷ng ®èi t­îng kh¸c nhau cã t¨ng huyÕt ¸p ®Òu cã chung mét nhËn xÐt: t¨ng huyÕt ¸p lµm t¨ng IMT §MCC. Salvatore (2010), nghiªn cøu “m·n kinh lµm t¨ng nguy c¬ v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh ë ng­êi t¨ng huyÕt ¸p”, t¸c gi¶ kh¶o s¸t trªn 399 PNMK vµ 564 phô n÷ tiÒn m·n kinh, kÕt luËn: ë PNMK cã t¨ng huyÕt ¸p lµm t¨ng nguy c¬ v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh.

Nghiªn cøu cña chóng t«i vµ cña c¸c t¸c gi¶ trªn ®Òu cho thÊy huyÕt ¸p cã liªn quan víi IMT, t¨ng huyÕt ¸p lµm t¨ng IMT vµ t¨ng nguy c¬ h×nh thµnh, ph¸t triÓn m¶ng v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh.

3. T­¬ng quan gi÷a IMT víi bilan lipid Ph­¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh IMT cã t­¬ng quan thuËn

víi TG ( §MCC bªn tr¸i: r=0,258, p<0,01), nghÞch víi HDL-C (§MCC bªn tr i: r=-0,249, p<0,01, bªn ph¶i: r= -0,269, p<0,01), kh«ng cã t­¬ng quan víi CT, LDL-C.

Baroncini ph©n tÝch trªn 555 ng­êi ( cã 377 n÷, tuæi trung b×nh 67,06±12,44) kÕt luËn: kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ gi÷a t×nh tr¹ng tæn th­¬ng do v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh víi rèi lo¹n lipid m¸u. NguyÔn H¶i Thñy[0] nghiªn cøu 243 bÖnh nh©n trªn 60 tuæi (cã 98 n÷) còng cho r»ng: kh«ng thÊy cã liªn quan gi÷a tæn th­¬ng v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh chung víi bilan lipid m¸u.

IMT cã t­¬ng quan thuËn víi TG vµ nghÞch víi HDL-C cã thÓ lµ mét ®Æc ®iÓm riªng ë PNMK m¾c HCCH.

4. T­¬ng quan gi÷a IMT víi insulin, hsCRP, estradiol, testosteron, glucose

Cã t­¬ng quan thuËn gi÷a IMT víi insulin vµ hsCRP.

Park S.W vµ céng sù (2009) kh¶o s¸t siªu ©m ®éng m¹ch c¶nh trªn 2471 bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®­êng type 2, cã kh¸ng insulin. KÕt luËn kh¸ng insulin lµm t¨ng nguy c¬ v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh. Ahmad J [0] kh¶o s¸t siªu ©m ®éng m¹ch c¶nh trªn 80 ng­êi ® i th¸o ®­êng type 2 so s¸nh víi 81 ng­êi kháe m¹nh vµ c¸c yÕu nguy c¬ g©y v÷a x¬ ®éng m¹ch, kÕt luËn: IMT liªn quan ®¸ng kÓ víi insulin lóc ®ãi (p < 0,01).

Cao JJ [0] nghiªn cøu trªn 5417 ng­êi kh«ng cã bÖnh tim m¹ch vµ ®ét quþ tr­íc ®ã, cã tuæi ®êi lín h¬n 65 tuæi, theo dâi trong 10,2 n¨m cã 469 ng­êi bÞ ®ét quþ, Ph©n tÝch t­¬ng quan gi÷a IMT víi nång ®é CRP trªn nh÷ng ng­êi bÞ ®ét quþ, Cao kÕt luËn: t¨ng CRP lµ t¨ng yÕu tè nguy c¬ ®ét quþ, cã liªn quan víi IMT ( p < 0,02). Prahl U (2010) nghiªn cøu trªn 635 phô n÷ cã tuæi ®êi trung b×nh 64 tuæi, cã c¸c møc ®é dung n¹p glucose kh¸c nhau, chia lµm hai nhãm cã hsCRP ≥2mg/L vµ < 2mg/L, tiÕn hµnh kh¶o s¸t siªu ©m ®éng m¹ch c¶nh. Prahl kÕt luËn: IMT vµ MVX §MCC t¨ng cao ë ng­êi cã hsCRP ≥ 2mg/L.

T¨ng insulin, t¨ng hsCRP lµm t¨ng IMT §MCC ë PNMK m¾c HCCH.

Glucose ≥ 5,6mmol/L lµ mét thµnh tè cña HCCH, nh­ng trong nghiªn cøu cña chóng t«i kh«ng thÊy cã t­¬ng quan gi÷a IMT víi nång ®é glucose huyÕt t­¬ng.

Brohall (2009) nghiªn cøu trªn 393 phô n÷ cã ®é tuæi trung b×nh 64, so s¸nh IMT §MCC cña 205 ng­êi

cã gi¶m dung n¹p glucose víi 188 cã dung n¹p glucose b×nh th­êng, kÕt luËn: IMT §MCC kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a hai nhãm. Yu nghiªn cøu trªn 518 PNMK, cã tuæi ®êi 64 tuæi, kh¶o s¸t c¸c yÕu tè nguy c¬ g©y tæn th­¬ng v÷a x¬ ®éng m¹ch c¶nh, kÕt luËn: ®­êng m¸u lóc ®ãi Ýt cã liªn quan víi IMT

T­¬ng tù chóng t«i còng kh«ng thÊy cã t­¬ng quan gi÷a IMT víi Estradiol vµ testosteron. Cã thÓ nång ®é estradiol vµ testosteron dao ®éng rÊt lín trªn mæi c¸ thÓ vµ chóng t«i ch­a cã ph­¬ng tiÖn ®Ó ®Þnh l­îng nång ®é estradiol néi sinh vµ testosteron sinh kh¶ dông (Bioavailable testosterone) nªn ®¸nh gi¸ vÒ mèi liªn quan nµy ch­a thËt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. NÕu cã ®iÒu kiÖn chóng t«i sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu thªm.

KẾT LUẬN §é dµy líp trung néi m¹c ®éng m¹ch c¶nh chung ë

PNMK m¾c héi chøng chuyÓn hãa cã t­¬ng quan thuËn víi vßng bông, tuæi, thêi gian m·n kinh, huyÕt ¸p t©m thu, huyÕt ¸p t©m tr­¬ng, triglycerid, insulin, hsCRP vµ t­¬ng quan nghÞch víi lipoprotein tØ träng cao. Trong ®ã ®é dµy líp trung néi m¹c t­¬ng quan thuËn víi vßng bông chÆc chÏ h¬n so víi c¸c t­¬ng quan kh¸c.

summary Background: Carotid arterial intima-media thickness

(cIMT) has been a subclinical artherosclerotic marker. Metabolic syndrome is common in postmenopausal women. Metabolic syndrome have been an atherosclerotic risk factor. We aim to study the correlation between cIMT with atherosclerotic risk factors in postmenopausal women with metabolic syndrome (MS).

Subjects and method: A cross-sectional analysis was conducted among 130 postmenopausal women with MS. Carotid arterial Doppler ultrasound with a 12 MHz transduce were performed in all subjects.

Results: In postmenopausal women with MS, the left cIMT correlated with systolic and diastolic blood pressure (r = 0,295 and r = 0,276; p<0,01); waist circumstance (r = 0,380; p<0,001); plasmal insulin levels (r = 0,255; p<0,01); HDL-C levels (r = -0,294; p<0,01); triglyceride levels (r = 0,258; p<0,01) and hsCRP levels (r = 0,261; p<0,01). The right cIMT correlated with aged (r = 0,187; p<0,05); waist circumstance (r = 0,416; p <0,001); systolic and diastolic blood pressure (r = 0,228 and r = 0,264; p<0,01); during of postmenopause (r = 0,273; p<0,01); plasmal insulin levels (r = 0,251; p<0,01); hsCRP levels (r = 0,212; p<0,01) and HDL-C levels (r = - 0,269, p<0,01).

Conclusion: In postmenopausal women with metabolic syndrome the left and right cIMT correlated with many atherosclerotic risk factors.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lª V¨n Bµng (2006)" Héi chøng chuyÓn ho¸", T¹p chÝ Y

häc thùc hµnh- Kû yÕu c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc. Héi nghÞ Néi tiÕt - §¸i th¸o ®­êng miÒn Trung lÇn thø 5, 548, tr. 347- 357.

2. NguyÔn H¶i Thñy, Hoµng Minh Lîi, Lª ChuyÓn, Lª V¨n An, Lª ThÞ BÝch ThuËn vµ céng sù (2008), “kh¶o s¸t bÒ dµy líp trung néi m¹c vµ x¬ v÷a ®éng m¹ch c¶nh theo ph©n lo¹i giai ®o¹n l©m sµng bÖnh m¹ch m¸u n·o cña Natali – Thevenet”, kû yÕu toµn v¨n c¸c ®Ò tµi khoa häc – Héi nghÞ §¸i th¸o ®­êng,

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

97

Néi tiÕt vµ Rèi lo¹n chuyÓn hãa MiÒn trung lÇn thø VI, Y häc thùc hµnh, sè 616 – 617, trang: 771 – 781.

3. Ahmad J, Ahmned F, Siddiqui MA, Khan AR, et al (2007) “Inflammatory markers, insulin resistance and carotid intima-media thickness in North-Indian type 2 diabetic subjects”, J Assoc Physicians India.55: pp. 693-699.

4. Baroncini L.A.V, Oliveira A.D, et al (2008), “Appropriateness of carotid plaque and intima-media thickness assessment in routine clinical practice”, Cardiovasc Ultrasound, 6: pp. 52

5. Brohall G, Schmidt C, Behre CJ, Hulthe J et al (2009) “Association between impaired glucose tolerance and carotid

atherosclerosis: a study in 64-year-old women and a meta-analysis” Nutr Metab Cardiovasc Dis 19(5):327-33.

6. Cao J.J, Manolio T.A, Psaty B.M, et al (2003), “C-Reactive protein, carotid Intima-Media Thickness and incidence of ischemic stroke in the elderly: the cardiovascular health study”, Circulation, 108 (2), pp.166 – 170.

7. Chien K.L, Su T.C, Jeng J.S, Hsu H.C, Chang W.T, et al (2008), “Carotid Artery Intima-Media Thickness, Carotid Plaque and Coronary Heart Disease and Stroke in Chinese”, PLoS ONE, 3(10): e3435

8. European (2003), European sociaty of cardiology guidelines for the management of arteriel hypertension, journal of hypertension; 21: 1011- 1053

THùC TR¹NG Vµ C¸C YÕU Tè LI£N QUAN §ÕN MøC §é §AU VAI G¸Y ë NH÷NG NG¦êI Sö DôNG M¸Y TÝNH BÞ HéI CHøNG §AU VAI G¸Y

§ç ChÝ Hïng, Vò ThÞ BÝch H¹nh

TãM T¾T VÊn ®Ò: Nh÷ng viªn chøc v¨n phßng th­êng xuyªn

lµm viÖc nhiÒu trªn m¸y tÝnh dÔ bÞ m¾c chøng ®au vai g¸y.

Môc tiªu: X¸c ®Þnh mèi liªn quan gi÷a mét sè yÕu tè nguy c¬ víi møc ®é ®au vai g¸y ë nh÷ng ng­êi sö dông m¸y tÝnh.

Ph­¬ng ph¸p: Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang cã ph©n tÝch, ®­îc tiÕn hµnh trªn 119 ®èi t­îng tõ 18 - 40 tuæi, sö dông m¸y tÝnh, bÞ héi chøng ®au vai g¸y t¹i c«ng ty Viettel Phè Giang V¨n Minh Thµnh phè Hµ Néi tõ th¸ng 11-2009 ®Õn th¸ng 5-2010. TiÕn hµnh pháng vÊn kiÕn thøc, th i ®é, thùc hµnh phßng tr¸nh ®au vai g¸y, chØ sè gi¶m chøc n¨ng ho¹t ®éng cña cæ, vai, tay, bµn tay(DASH), møc ®é c¨ng th¼ng t©m lý trong qu tr×nh lµm viÖc, kh¸m l©m sµng ®o tÇm vËn ®éng (ROM) cét sèng cæ, th­íc ®au theo thang nh×n, ®o lùc bãp bµn tay.

KÕt qu¶ ®¹t ®­îc: Cã mèi liªn quan cã ý nghÜa thèng kª gi÷a møc ®é ®au vai g¸y ë ng­êi sö dông m¸y tÝnh bÞ héi chøng vai g¸y víi c¸c yÕu tè: KiÕn thøc phßng chèng ®au vai g¸y (OR=2,50, p<0,05), thùc hµnh phßng tr¸nh ®au vai g¸y (p<0,02, OR= 3,33), thêi gian lµm viÖc (d­íi 8 giê vµ trªn 8 giê/ngµy) (p<0,05, OR=2,57), giíi tÝnh( n÷/nam) (p<0,001, OR =4,92).

KÕt luËn: KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy cã mèi liªn quan gi÷a møc ®é cña héi chøng ®au vai g¸y ë ng­êi sö dông m¸y tÝnh víi c¸c yÕu tè: KiÕn thøc, thùc hµnh phßng tr¸nh ®au vai g¸y, thêi gian lµm viÖc víi m¸y tÝnh vµ giíi tÝnh n÷ bÞ nhiÒu h¬n nam. Tõ ®ã cã kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p phßng tr¸nh héi chøng ®au vai g¸y ë céng ®ång ng­êi sö dông m¸y tÝnh.

Tõ khãa: lµm viÖc nhiÒu trªn m¸y tÝnh, ®au vai g¸y. SUMMARY Problem: A computer users are more often sufered

from a neck pain. Aims: To determine the correlation between a risks

factors and the neck pain in the computer users. Methods: A cross-sectional study with twelve

months follow-up had been carried out in 119 persons who used a computer with more frequency. The informations about their work tasks had been studied by a questionnaire. The interviews were hold on their

knowleges, awareness, and the skills to prevent the neck pain, on functional disability of neck, shoulder, arm and hand activities (DASH), a level of stress on work. Also the clinical examination were taked placed on range of motion of cervical spine, palpation tenderness in the muscles of the neck, and the force of hands.

Results: There is a relationship between the level of neck pain and the knowledge of the protection of neck pain (OR= 2,50, p < 0,05), the practice of the protection of neck pain (OR 3,33, p < 0,02), the work time (OR = 2,57, p < 0,04) and the sex ( woman/men: OR = 4,92, p<0,001).

Conclusions: In the computers users there is a direct relationship between the level of neck pain and the knowledge of the protection of neck pain, the protection of neck pain, the sex and the duration of computer using time.

Keywords: A computer users, neck pain. §ÆT VÊN §Ò §au vai g¸y lµ thuËt ng÷ ®­îc sö dông ®Ó m« t¶

ng­êi bÖnh cã c¶m gi¸c kh«ng tho¶i m¸i ë vïng vai g¸y biÓu hiÖn lµ sù mÖt mái, c¨ng c¬ hay ®au t¹i vïng vai g¸y cã thÓ lan lªn ®Çu hay xuèng c¸nh tay.

T¹i Mü, ®au vai g¸y chiÕm tû lÖ 9% d©n sè vµ tû lÖ nµy t¨ng lªn theo tuæi cã xu h­íng n÷ bÞ nhiÒu h¬n nam. Nghiªn cøu ë Anh n¨m 2007 cho thÊy, mçi n¨m cã kho¶ng 91/1000 ng­êi nghØ viÖc do ®au vai g¸y vµ ­íc tÝnh tèn kÐm kho¶ng 5,4 triÖu ngµy lµm. HiÖn t¹i ViÖt Nam ch­a cã con sè thèng kª vÒ nh÷ng sè liÖu vÒ vÊn ®Ò nµy.

N¨m 2006 ­íc tÝnh cã kho¶ng 28 triÖu hé gia ®×nh ë Mü cã nèi m¹ng internet t¹i nhµ. T¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc m¸y tÝnh ®· trë thµnh phæ cËp trong c¸c c¬ quan còng nh­ trong ®êi sèng cña mçi gia ®×nh. Theo thèng kª cña së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ Hµ Néi tÝnh tíi th¸ng 8 n¨m 2008 cã cã kho¶ng gÇn 30.000 ng­êi ®ang sö dông m¸y tÝnh trong c¸c c«ng ty nhµ n­íc vµ n­íc ngoµi ®ãng trªn ®Þa bµn néi thµnh Hµ Néi.

Bªn c¹nh lîi Ých to lín trong cuéc sèng, viÖc sö dông m¸y tÝnh còng ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe con ng­êi. Theo WHO, ¶nh h­ëng cña viÖc sö dông m¸y